http://ascenteq.com/project/epdp

ኣባሓጎ  ዶናልድ ጥሩምፕ ፣ Frederick Trump ዝብሃልካብ Kallstadt ትብሃል ንእሽቶይ ሃገረ ጀርመን ብ1885 ወዲ 16 ዓመት እንከሎ ንኣሜሪካ ተሰዲዱ። ሎሚ ኣብታ ኣባሓጎ ዶናልድ  እተወልደላ ቁሸት ካብቶም ዓሌቶም ዝተረፈ የለን ይብሃል። ኣቦኡ ንዶናልድ ትሩምፕ Fred Trump  ኣብ ኣሜሪካ ተወሊዱ። እንተ ኮነ ዶናልድ ጥሩምፕ ወለዱ ከም ዝኾኑ ነበርቲ ናይዛ ሃገር ተሰዲዶም ከምዝመጹ ኣብ ግምት ዝእትዎ ኣይኾነን።ንባራክ ኦባማ ኣሜሪካዊ ኣይኮነን ኣብ ከንያ እዩ ተወልዱ ዝብል እምነት ኣሎዎ። ዶናልድ ትሩምፕ ካብ ወላዲኡ ብዝተዋሃቦ ርእሰማል ተበጊሱ ፣ቀጽሉ ከምኡ ዝኣመሰሉ ነጋዶን ተራ ወልቀ ሰባትን እና ኣታለለን፣ ግብሪ መንግስቲ ን18 ዓመታት ከይከፈለ ሃብቲ ደሊቡ ይርከብ። ሰነድ ጥፈሻ ብተደጋጋሚ ግዜ እናመልኤ፣ ግብሪ መንግስቲ ዝኸፈለሉ ሰነዳት ናብ ህዝቢ ከየውርዶ ምስጢሩ ከይግለጽ ፈሪሑ ሓንጊዱ ይርከብ።

ዶናልድ ትሩምፕ ነቶም መወዳድርቱ ዝነበሩ 16 ሙኩራት ኣብ ዝተፈላላየ መንግስታዊ ስልጣን ዘገልገሉ ሰባት ደኣ ብምንታይ ክስዕሮም ኪሉ ዝብል ሕቶ ክምለስ ኣለዎ ፣ እወ ክስዕሮም ኪኢሉ። ምክንያቱ ንሳቶም በቲ ልሙድ ዝጸንሔ ልዙብን ሲቪላዊ ኣገባብ ክዛረቡ እንኮለዉ፣ ንሱ ግን ብጽዩፍ  ዝኮነ ቃላት እናተጥቅመ ካብ ሎሚ ጽባሕ ክወድቅ እዩ እናተባህለ ንኩሎም ጸሪፉን ድሂሉን ኣፋንዩዎም። ንሱ ዝጥቀመሉ ቓላት ናይ ጻዕዳ ዓሌት ልዕልና ዘሞግስ ፣ ንጸለምትን እስፓኒክስ ዘናሹ ፣ ( we will take our country back )  ክብል እንከሎ ካብ ጸለምትን እስፓኒክስ ሰደተኛታት ማለቱ እዩ ።መንግስቲ  መክሲኮ ኣብ ዓደና ትሰደልና ዘላ ዓመጽትን ቀተልትን እዮም። ሰደተኛታት ብወገን መክስኾ ናብ ኣሜሪካ ከይኣትዉ ኣብ ዶብ ኣሜሪካን መክሲኾን ሓደ ነዊሕን ጽቡቅን መንድቅ ከነድቅ ኢየ ይብል፣ መንግስቲ መክሲካ ከኣ ነቲ ዋጋ ከይፈተወት ክትከፍሎ እየ እናበለ ነቶም ሰዓብቱ ይምድረሎም። ቀጺሉ ነቶም 12, 000,000 ሚልዮን ዝኮኑ ወረቀት መቀመጢ ዘይብሎም ሰደተኛታት ኣራርየ ንዓዶም ክሰዶም ምዃኑ ይፍክር ።ሕሱር ጉልበት ሰርሓተኛታት ክረክቡ ናብ ካልኦት ሃገራት ዝጓዓዙ ፋብሪካታት ክመልሶም እየ ይብል። Nafta ዝብሃል ናይ ኣሜሪካን ካናዳን መክሲኮን ናይ ንግድ ውዑል እንደጋና ክክልሶ ከም ዝኮነ ይሕብር። እዚ ናፍታ ዝተባህለ ውዑል ሰርሓኩም ኣጥፊእልኩም እናበለ ነቶም ሰዓብቱ ይምድረሎም። ዶናልድ ትሩምፕ በቲ ካልእ ወገን ከኣ ኣብ ልዕሊ ደቂ ኣንስትዮ ዘለዎ ንዕቀት ደረት የብሉን። ኣብ ሓደ ቪደዮ ብድዔ ብዝመልኦ ክዛረብ እንኮሎ ንዝኾነት ጓል ኣንስተይቲ እንተላይ ሰብ ሓዳር ኣብ ዝኮነ ክፈል ኣካላተን  ድላዩ ክገብር ከምዝክእል ይዛረብ  እዚ እናገበረ እተን ደቂ ኣንስትዮ Celebrity  ውሩይ ስለዝኮነ ብፍጹም ቓል ከምዘየውጻኣ ይገልጽ። ብኣካለ ስንኩላንን፡ ሙሩኻት ኹናትን የላግጽ። ነቶም ሓላፍቲ ረፑብሊካን ፓርቲ እውን ኣየከብርን። ኮታ ዘርዚርካ ዝወዳእ ኣይኮነን።

እዚ ናይ ዶናልድ ትሩምፕ ተርእዮ ሓዲሽን ሓደገኛን ምንቅሳቓስ እዩ። ሓደ ክፋል ናይቶም  Caucasian  ዓሌት፣ ንነዊሕ ዓመታት ቁጽሮም እናጎደለ ናይ ካልኦት ዓሌታት ቁጸሪ እናበዝሔ ምኻዱ ሕጉሳት ኣይነበሩን። ብስደተኛታት ተወሪርና ከይብሉ ከኣ ሰብ ከይክዕቦም ኣብ ውሽጦም ሓቒፎሞ ይነብሩ ነይሮም። ሎሚ ግን ኣብ ክንድኦም ከይተሰከፈ ዓው ኢሉ ክዛረበሎም ዝክእል ኣብ ፕረሲደንታዊ ውድድር ክመጽእ እንከሎ፣ ዝበለ እንተ በለ፣ ዝገብረ እንተ ገበረ፣ ዶናልድ ትሩምፕ ወይ ሞት እዮም ዝብሉ ዘለዉ። ዶናልድ ትሩምፕ እውን ንደገፍቱ ጽቡቅ ገይሩ ኣጽኒዑዎም ኣሎ።ንሱ ከምዝበሎ  ኣብ ኒው ዮርክ ካብ ዝረኸብ መስኮት ገዝኡ ኮይኑ ካብቶም ኣብቲ ጎደነ ዝንቀሳቀሱ ሓፋሽ ተዂሱ ሰብ እንተቀተለ እውን ደገፍቱ ከምዘይ ገድዕዎ ዓው ኢሉ ይምድር። ኣብዚ ሃገር ዘለው ኩሎም ኣብ white Supremacy ዝኣምኑ እተፈላለዩ ጉጂላታት ድጋፎም ንዶናልድ ትሩምፕ የስምዑ ኣለዉ ።እቲ ዘሎ ሻቅሎት ዶናልድ ትሩምፕ እንተ ተሳዒሩ እውን ከምቲ ልሙድ ስዕረቱ ከምዘይቅበል ገሊጹ ኣሎ። ንሱን ደገፍቱን እንታይ ከምዝገበሩ ኣይተፈልጠን።

ሂትለር እውን ብህዝቢ እዩ ተመሪጹ ኣብ ስልጣን ዝመጸ። ኣብዚ ዓለምና ከም ሓንቲ ቁሸት ኮይናትሉ ዘላ። ቁጠባዊ ዝምድናታት ዶብ ሰጊሩ ከም ሰኪዔት ተኣሳሲሩ ዘሎ ዶበይ ክዓጹ እየ ምባል ንዓለማዊ  ቁጠባ ሓደገኛ እዩ። ምክንያቱ እቶም ካልኣት ሃገራት እውን ተመሳሳሊ ስጉምቱ ክወዱ ስለ ዝክእሉ ኣብ ናይ ንግድ ኹናት(Trade War) ክንኣቱ ኢና። እዚ ከኣ ኣብ ጽጥታውን ወተሃደራውን ርጽሚ ክወስድ ይክእል። ኣብዚ ናይ ኑክለየር ዘመን ከምዚ ዝኣመሰለ ሓደገኛ ሰብ ናይ ዓሌትነት ምንቅስቓስ ክፍጠር እንከሎ ነቶም ረፑብሊካን ፓርቲ እውን ሕማቅ ሳዕቤናት ክይህሉዎ ዝሰግኡ ብዙሓት እዮም። ምክንያቱ ናይ ዐሌትነት ሰልፉ ኮይኖም ክይተርፉ እዮም። ኣብ ታሪክ ደቂ ሰባት ብሃንደበት እተቀልቀሉ ስርዓታት ዝፈጸምዎ ዘስካሕኪሕ ፍጻሜታት ነይሩ እዩ።

ናይ ኣሜሪካ ማዕከናት ዜና ንዶናልድ ትሩምፕ ጎብለል ክብል ዝገበሩ እዮም። ምናልባሽ ታሪክ ይፋረዶም ይኽውን ።እዚ ምንቅስቃስ እዚ ድሕሪ ሕጂ ደው ዝብል ኣይኮነን። Trumpism ንወለዶታት ክቅጽል እዩ።

ዝክሪ ንስውኣትና

ክብሮም ግረነት

ኣብ ሕብረተሰብና ኮነ ፖለቲካዊ ተመኩሮና ኣብ ዝምድና መራሕን ተመራሕን ዘሎ ኣረዳድኣ ነዊሕ ዕድመ ዘለዎ እዩ። እዚ ናይ መራሕን ተመራሕን ርክብ ካብ ስድራቤት ዝጅምር እዩ። ኣብ ዓበይቲ ጉዳያት ህዝብን ሃገርን ድማ መመሊሱ ይዓቢ። እዚ ዝምድና ብዘይካ ኣብቲ ስድራቤታዊ ቀጻልነት፡ ኣብ መንጎ መንግስትን ህዝብን፡ ኣብ መንጎ መሪሕነት ፖለቲካዊ ውድባትን መሰረታትን፡ ኣብ ሰራዊት ኣብ መንጎ ኣዘዝትን ተኣዘዝትን፡ ኣብ ማሕበራትን ካለኦት ናይ ሓባር ውዳበታት እውን ይንጸባረቕ። ኣመጻጸኣ መራሕቲ ናብ ሓላፍነት ከከም ባህሪ ናይቲ ትካል፡ እቲ ትካል ዝተመስረተሉ ግዜን ዘተግብሮ ዕማምን ዝፈላለ’ኳ እንተኾነ፡ “መራሕን ተመራሕን” ዝብል ናይ ዝምድና ኣምርን ምክፍፍፋል ስራሕን ግና ኣብ ኩሉ ሓባራዊ ጉዕዞ ዝረአ እዩ።

ከም ልሙድ መራሒ ላዕለዋይ እዩ። ተመራሒ ድማ ታሕተዋይ። እቲ ታሕተዋይ ናይቲ ላዕለዋይ ትእዛዝ ወይ ብዘመናዊ ኣተሓሳስባ መምርሒ ተቐባሊ እዩ። ንዝምድነኦም ኣብ ምንጻር ካብ ዝቃልሑ ሓሳባት ከኣ “ታሕተዋይ ኣካል ብላዕለዋይ ኣካል ይምእዘዝ” ዝብል ንጥርናፈ ዘዕዝዝ ንበብድሌትካ ምኻድ ዝድርት ኣምር ኮይኑ ኣገዳሲ ቦታ ኣለዎ። እዚ ቅቡል እዩ። ኣድላይነት መራሒ ንምዕዛዝ እኳደኣ “ሽሕ ይሙት ኣካብ ሽሕ  ኣይሙት” ዝብል ምስ ዘመናዊ ኩነታትና ይኸይድዶ ኣይከይድን ዘዳዲ ነባር ኣበሃህላ ኣለና።

እዚ ኣቐዲሙ ዝተጠቕሰ ነዊሕ ዕድመ ዘለዎ ናይ መራሕን ተመራሕን ዝምድና፡ ከም ኩሉ ተረኽቦ እንዳማዕበለን ነብሱ እንዳመሓየሸን ዝመጽእ ዘሎ እዩ። ኣብቲ መስርሕ ምምሕያሽ ካብ ዝንጸባረቑ ድማ፡  ኣብ መንጎ መሪሕን ተመራሕን ዝጸነሐ ሰፊሕ ርሕቀት ምጽባብን ናይ ተመራሕቲ ተጸባይነት ምንካይን እዩ። ኣብ ናይ ቅድም ኣተሓሳስባ መራሕቲ ውሑዳት፡ ተመራሕቲ ድማ ኣዝዮም ብዙሓት እዮም። ዝሓለፈ ተመኩሮ ምምሕዳር ዓድታትና፡ ወረዳታትና፡ ማሕበራትና፡ ውድባትናን መንግስታትን ክንዕዘብ እንከለና ነዚ ምርድኡ ዘጸግመና ኣይኮነን። ንኣብነት ኣብ ውድባትና ቁጽሪ ዝምረጹ መሪሕቲ ካብ 15 ክሳብ 41 ዘሎ ዘይምዕሩይ ቁጽርታት እዩ ዘርእየና። ቁጽሪ ተመራሕቲ ግና ከከም ስፍሓትን ዕቤትን ናይቲ ውድብ ብኣማኢት ወይ ብኣሸሓት ዝቑጸር ይኸውን። እቲ ኣብ መንጐኦም ዘሎ ፍልልይ ክሳብ ክንደይ ሰፊሕ ምዃኑ ንምርዳእ እምበኣር ኣጸጋሚ ኣይኮነን።

ኣብ ኣተሓሳስባ መብዛሕትና ዝጸንሐ፡ እቲ ተመራሒ ማለት ከም መሰረት ናይ ሓደ ውድብ፡ ኩሉ ግዜ ናይ’ቶም ውሑዳት መራሕቱ ናይ “ከምዚ ግበር” ተጸባይ እዩ። እቲ መሪሕነት ብወገኑ ንነፍሲ ወከፍ እቲ ዝመርሖ ኣባል ውድብ እናሻዕ “ከምዚ ግበር” ናይ ምባል ሓላፍነት ከም ዘለዎ እዩ ዝወስድ። ኣብዚ ንርከበሉ ዘለና ኣዋን ግና ምስቲ ዘመናዊ መሳለጥያታትን ምዕቡምል ዓቕምን ኣብ ኩሉ መራሕን ተመራሕን እንዳሰሰነ ዝመጽእ ዘሎ ምዃኑ፡ እዚ ኣብ መንጎ መሪሕትን ተመራሕትን ዝነበረ ርሕቀት ኣዝዩ ይቀራረብ እዩ ዘሎ። እቲ ተመራሒ ከምቲ ምስቲ መራሒ ዘሎ ዓቕሚ፡ ኣፍልጦ ብዛዕባቲ ውድቡን ዘመናዊ መሳርሕን ዝውንን ካብ ኮነ፡ ሓደ ዕማም ንምፍጻም ከምቲ ናይ ቀደም ድምጺ መራሒ ዝጽበየሉ ምኽንያት የብሉን ክሳብ ምባል ዝበጽሑ ብዛዕባዚ ዝምድና ዝተመራመሩ ብዙሓት እዮም። ካብዚ ብምንቃል ድማ ኣብ ሓደ ውዳበ “ኩሉ መራሒ’ዩ” ኢሎም’ኳ ተዘይደምደሙ፡ ህልዊ ምዕባለና ቁጽሪ መራሕቲ ካብ ቁጽሪ ተመራሕቲ ኣብ ዝበዝሕሉ ምዕባለ ኢና ዘለና ይብሉ እዮም። ብመንጽር’ዚ ናይቶም ኣብ ወግዓዊ መድረኽ ብምርጫ ድዩ ብሕርያ ዝምዘዙ መራሕቲ ፍሉይ ሓላፍነት ኣዝዩ ቅርጡው ናብ ዝኾነሉ ኣሰራርሓ ኢና ንጐዓዝ ዘለና።

እዞም ኣብዚ ዝምድና መራሕን ተመራሕን ዘጽንዑ ዝበልናዮም ወገናት “መራሒ ክትከውን እትጅምር፡ “እዚ እዩ ደረጃኻን ሓላፍነትካን፡ እዚ ከኣ ዝርዝር ዕማምካ” ክሳብ እትበሃል ክትጽበ የብልካን። ናይ ምምዕባሉን ዘይምምዕባሉን ጉዳይ እንተዘይኮይኑ፡ “ንኹሉ ሰብ ዝተዋህቦ ናይ ምምራሕ ዓቕሚ ኣለዎ“ ዝብል ዕግበት ኣለዎም። ካብዚ ነቒሎም ከኣ “ኩሉ እቲ ተመራሒ እየ ኢሉ፡ ውጽኢት ካብ ኢድ ውሑዳት መራሕቲ ዝጽበ ንገዛእ ርእሱ መራሒ እዩ” እውን ይብሉ።

ኣብዚ ዘለናዮ መድረኽ፡ እዚ ኣቐዲሙ ዝተገልጸ’ሞ ይጽነሓልና፡ ዝኾነ ሓላፍነት ናብ ውሑዳት መራሕቲ ካብ ምጽዓን ክንወጽእ ይግበኣና። ሓላፍነትን ተሓታትነትን ኣብ ውሱናት መራሕቲ ጥራይ ዝድረት ከምዘይኮነ ንዘለና ተረድኦ ብዝድህስስ ተግባር ከነሰንዮ ግድን’ዩ። ነቲ ዝተሰለፍናሉ ዕላማ ዝምልከት ፖሊስን መትከላትን ካብ ተቐበልናዮን ፈለጥናዮን፡ ዋላ ውሱን ይኹን ዓቕሚ ኣብ ኢድና እንዳሃለወ፡ ኣብ ክንዲ በቲ ከም “ግቡእ” ተዋሂቡና ዘሎ ሓላፍነት ንስጉም፡ ናይቶም  ከማእክሉና ሓላፍነት ዝሃብናዮም ውሱናት መሪሕቲ ኢድ ክንጽበን “ከምዚ ተዘይገበርኩም” ክንብልን ግዜ ከነባኽን ኣይግበኣናን። ንሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰደህኤ) ከም ኣብነት እንተወሰድና ሓደ ኤርትራዊ ኣባል ክኸውን እንከሎ፡ ክትግብሮ ካብ ዝተቀበሎ ግቡእ “ኣባል ሰልፊ ብደረጃ እቲ ንሱ ዝርከቦ ጸፍሒ ኣብ ህይወት ሰልፊ ንጡፍ ግደ ይህልዎ፤ ንዕላማታትን መትከላትን ሰልፊ ናብ ህዝቢ ንምግላጽን፡ ንምዕማቑን ንምትግባሩን ይጽዕር፤ ንሕግታትን መምርሕታትን ሰልፊ ምእዙዝ ይኸውን፤” ዝብል ንረክብ። ሓደ ኣባል ነዚ ንምትግባር ናይ መራሒ ፈቓድ ኣይጽበይን እዩ።

እዚ ኣድማዒ ዝኸውን ከኣ ኣብዚ ጉዳይ ናይ መራሕትን ተመራሕትን ኣረዳድእ ውሁድ ክኸውን እንከሎ እዩ። ሓደ ኣካል ማዕረ ናይ መሪሕነት ምናልባት’ውን ካብኡ ንላዕሊ ዓቕሚ እንዳሃለዎን እቲ መንገዲ እንዳፈለጦን “መራሒ ኢኻ” ስለ ዘይተባህለ ኣበርክቶኡ ትሕቲ መራሕቲ ገይሩ ክወስድ ኣይግበኦን። መራሕቲ’ውን ከምቲ “ተከዘ ንመረብ ሒዛ’ያ ትዕበ” ዝበሃል፡ ወርትግ ንግደ መሰረታቶም ኣብ በሪኽ ከንብርዎ ናይ ግድን እዩ።

ኣሮን ናኦድ

ነዛሕቲ መርዚ ሓሶትን ሰማዕትን ኣብ ”እኩይ ውህደት” ዘርኢ ክርዳድ: ፓይሎት: ፎሮ 12 ካልኦትን። መብቆልኩም ሓደዩ። ዕላማኹም ንምዝራግ ውሁድ ፖለቲካዊ መስርሕዩ። ንህግደፍ ክቐትል: ክሙቁሕ: ክጨዊ: ንምቕጻል ዘምበድብድ መሽረፈት ኢኹም። ብተገብርዎ ነውሪ ፖለቲካ ምድንጋር ልብኹም ዘሕበጥኩም። ዘርኢ ክርዳድ ክትጅምር ከሎኻ ቅብኢ ሓሶት ተቐኒትካ ህርፋንን ስስዐን ገንዘብ ዓይንኻን ኣእምሮኻን ሸፊኑ: ኣሕዋትን ጎደቦታት ዓድታትን ከናቚት ብዝኽእል ንፋስ ኣንበድቢድካ። ሓው ግረነት ከም ዝበሎ ኣበይ: መዓስ: መን ንመን ቀቲሉ ስለምንታይ᎒ ብኸመይ ዝብል ሰሚዑ ዝሓትት ስለዘይረኽብካ: መጽሓፍ ክርዳድ ኣዳሊኻ። ኣብ ዕዳጋ ከተውርዳ ከለኻ ግን ኣብ ጽሑፍ ንእተስፍሮ ሰነድ ኮይኑ ጸልማት ምስ ወግሐ ብደም ከይትሕተት ካብ ቃልካ ዝወጸ ኣብ ጽሑፍካ መዝሕቕካ። ንግድኻ ግን ሰሊጡካ። ኣብ ምሻጥ መጽሓፍካ እኩይ ውህደት ሓሶትን ሰማዕትን  ተዋሃሂዱ ኣብ ዕዳጋ ክወርድ ርኢና። እቲ ሰይጣናዊ ውሕጅ ሓሶትካ ሓመድን እምንን ገረብን ጨናፍርን እናገምጠለን መንቆሰን መልዓሰን ይጎርፍ ስለ ዝነበረ ንህግደፍ ቀውዒ ንራኢ ደሞክራስን ፍትሕን ድማ ዓይነን ዝደፍን ዶርናዩ ነይሩ። እዚዩ ሰንሰለት ምትእስሳርካ ምስ ጸረ ህዝቢ ህግደፍ፣ ክርዳድ። ፓይሎት! ብዝብል ሕቡእ ስም ኣብ ግዜ ሰውራን ድሕሪ ነጻነትን ዝነበረ ክፉእ ተግባራት ህግደፋውያን ክገለጽ ኣብ ተቐልቀለሉ ዝፈልጦን ዝስምዖን ዝመሃዞን ኣቃሚሙ መዲሩ። መንነትካ ሓቢእካ ኣብ ድሕሪ ኮምፒተር ተጠዊቕካ ”መንእሰይ ኣይትዳህለል” ፡ብዝብል ሕቡእ ኣጀንዳኻን ለኣኽትኻን ሰፊኑ ክሰርሕ ኣብ ውሽጥን ወጻእን ዘለው ሃገራውያን ኤርትራውያን ኣስማቶም እናጠቐስካ: ንተቓለስትን ውዱብ ቃልስን ንምዝራግ ተዓጢቕካ ደቢልካ። ሕማቕ ኣጋጣሚ ኮይኑ ሕልምኻን ክፉእ ሽታ ትንፋስካን ንቡዙሓት ኣእምኑስ ውዱባት ኣብ ምርጋም ዝተዋደደን ዝመረሸን ቃልሲ ሕንቅልቅሊተይ ኣጎሃሂርካ። ካብ ጥሓኒት መኪና ህግደፋውያን ኤርትራውያን ኣምሊጦም ርእይቶኦምን ውድባዊ ቃልሶምን ብነጻን ቅልዑን ንዝገብርዎ ቃልሲ ንምጉንዳብ ኣብ ሕቡእ ኮንካ ኣይትስምዕዎም ”ህግደፍዮም” ብምባል ውሕ! ኢልካ። ልኡኽ ህግደፍ ኣይኮንኩን ኢልክ ከም ”ትምጉት” ንፈልጥ ኢና። ንሰማዕትኻ። ኣብ መደረኻ ጸላእ ኩሉ ዝፈለጦን ዝፈንፎኖን መራሕ ህግደፍ መሲልካ ኢኻ ትዝምር። ስሙ ንምድህላል ከምትጥቀመሉን ጸላኢኡ መሲላካ ነቢሕካ ኢኻ። መደረኻን ትሕዝቶ ዘመተኻን ግን ንኣገልግሎት ህግደፍዩ ዊዒሉ። ብቐደሙውን ንስውር ለኣኺኻ ሃዋርያ ዝርጋን ኮንካ ኢኻ ተበጊስካ። ገለ መንእሰያትን ኣርሒቖም ዘይርእዩ ዓበይትን ንዘበጥቕ ሓሳብካ ሰምዖም ከም ተዓዘሙን ንመዝሙር ዝርጋንካ ከም ዝደገሙን ዝሕባእ ኣይኮነን። መንእሰያት ኣብ ዘለዋ ደሞክራስያውያን ሓይልታት ንኽይውደቡን ሓቢሩ ብግብሪ ከይሰርሕን ምንብድባድ ደኣሞ ደይ ረብሓ ህግደፍዩ። ንግሩህ ኣእምሮ ብሕልክስና ሚሂርካ ከምዘጓናበድካ ኣሚናልካ ኣለና። ንግዜ ሓርነትና ከምዝመጠጥካውን ኣይሰሓትናን። ፎሮ 12! ብመደብ ዝሰርሕ ኣጀንዳ ህግደፍ ኢኻ እትውክል። ክትጅምር ከለኻ ትሕት ኢልካ ኢኻ ተጸፊኻ። ጽንሕ ኢልካ ኣብ ክልተ ዓመት ኣብ መስርዕ ሰለያ ከምዝኣቶኻን እሙን ኮንካ ከምተቖጸርካን ኢኻ ኣዘንቲኻ። ብብቕሩብ ከኣ ናይ ሰማዕትኻ ፍጹም ምቁጽጻር ከም ዘረኽብካ ምስ ኣርጋጋጽካ ፈላጥ ምሉእ መስርሕ ሓለዋ ስውራየ: ንኽሉ ኣብ ግዜ ሰውራ ዝነበረን ድሕሪ ነጻነት ዝሰዓበን ስንክሳር መጽሓፍካን መኸርትኻን ተተርኢስካ ቀታልን ተቐታልን ጨቋንን ኣንጻር ጭቆናን ደዋሲስካ ኣብ ሓደ በኹራ ኣእትኻ ብምምሃር: ነቲ ክርዳድን ፓይሎትን ዝኸድዎ መገዲ ብምኹላዕ: ”ብፍልጠት ስለያኻ” ኣሰኒኻ: ንኣብ መገዲ ስምምዕ ዘለው ደለይቲ ሓርነት ተረቂቕካ ብምእታው ንሓድሓድ ምጥርጣርን ውደቦኦም ኣንጻር ምልኪ ንኸየሕይሉን ምጉስጓስካ ንረብሓ ጸላኢምበር ካልእ ፍይዳ የብልካን ፎሮ። መደረኻ ናይ ዓያሹ ኣይኮነን። ሕቡእ መንነትካ ንበጺሕናዮ ዘለና መድረኽ ፍትሓዊ ቃልስና ዘታልልዩ። ንመኣዝን ቅኑዕ መድረኽ ውደባና ክቖጺ ዝጓዝም ዘሎ መሓዛ ፖለቲካዊ መስርሕን መፈንጠራን ህግደፍዩ ጉዕዞኻ ፎሮ 12። ”ፍልጠትካ መስርሕ ስለያ” ንመስርሕ ሓድነትና ብዝጻባእ ፖለቲካ ኢኻ ተሳውሮ ዘለኻ። ኣተሃድና ቆቛሕ ዘይፈልጥስ ኣይሃዳናይንዩ።

ንባራበር።

31 ጥቅምቲ 2016

መጀመርያ መን እዩ ስለፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ዘይፈልጥ እኳ ኣሎ እንተዘይተባህለ ገለ ውሑዳት ግን ብርግጽ ዘይፈልጥዎ ክህልዉ ይኽእሉ። ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ነቲ ቅኑዕ ቅኑዕ፥ ነቲ ጌጋ ከኣ ጌጋ እናበለ፥ ካብቲ ብጉባኤታቱ ኣቢሉ ዝጸደቐ መተከላቱ ንየማን ይኹን ንጸገም ከየላገሰ ንጹር ዕላማኡ ተኸቲሉ ዘሰላስል ሰልፊ እዩ።
እቲ ኣዝዩ ዘገርም ግና እቲ ኣብ ልዕሊ እዚ ሰልፊ ዝወርድ ዝነበረ ጸለመን ምክፋእን ክሳብ ከም ካልኣይ ገጽ ናይ ሓደ ቀርሺ ምስ ስርዓት ኣስመራ ከመሳስልዎ ዝተነዝሐ መናፍሓትን ሓሶታትን እናፈሸለ ይኸይድ ምህላዉ እዩ። ብድሕሪ ሕጂ ነዚ ብዝምልከት ዝቕልቀል ከኣ ኣጉል ሽጣራን ዝጠፈሸ ኣገባብን እዩ ክኸውን። ስለዚ መን እዩ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ምግላጽ ደጊም መዓልቱ ወይ ግዚኡ ኣኺሉ እዩ። እዚ ሰልፊ እዚ ብሃገራውነቱን ፖለቲካዊ ራኢይኡን ህዝቢ ከይርደኦ፡ ከይፈልጦን ከይዓስሎን ብዝተፈልለዩ ወገናት ንምዕንቃፍ፡ ኣንጻሩ ዝንዛሕ ዝነበረ ምዃኑ መባእታዊ ናይ ፖለቲካ ኣፍልጦ ንዘለዎ ኣካል ንጹር እዩ።

እዚ ሰልፊ እዚ ዝገብሮ መዓልታዊ ምንቅስቓሳትን ተጻዋርነትን ንኸምክኑ ካብ ነዊሕ ግዜ ኣትሒዙ ካሳብ እዛ ሰዓት እዚኣ ሕብርታቱን ዓይነቱን እናተቐያየረ ዝውርወር ዝነበረ ሓሶታት እናፈዀሰ ይብለል’ኳ እንተሃለወ፥ ጸጸኒሖም ዝቕልቀሉ ባእታታት ግን ፈጺሞም ካብቲ እኩይ ተግባራቶም ምሉእ ብምሉእ ኣይተዓገሱን። እዚ ሰልፊ እዚ ተበዲሉ እንከሎ ከም በደለኛን፥ ጸረ-ሃገርን ሓድነትን ርእይቶ ካለኦት ዘይቕበልን ገይሮም ከቕርብዎን ክኸስዎን እንከለዉ፡ ርኢና ከምዘይረኣና ክንሓልፎ ጸኒሕና። ናይዚ ሕድገት ቀዳማይ ምኽንያትና ነቲ ንህዝብና ጅሆ ሒዙ ዝሳቒ ዘሎ ምውጋእ ምዃኑ ስለ ኣነቐድም እዩ። በቲ ካልእ ወገን ከኣ ሓሶትን ጠቐነን ውዒሉ ሓዲሩ ዝፈሽልን ዝፈኲስን ምዃኑ ስለ እንርዳእ እዩ። እዚ ክበሃል እንከሎ ግና እቲ ዘይሓላፍነታዊ ጸለመታት ሃስያታት ኣይነበሮን ማለት ኣይኮነን።

እቲ ክርአ ዝጸንሐ ጹረትን ትዕግስትን መንቀሊኡ ሕመቕ ዘይኮነ፡ ምእንቲ ሓድነት ህዝብን ሃገርን እዩ። በዚ ምኽንያት ክግለጽ ዝግበኦ ዘይተገልጸ ሓቅታት ከም ዝተሓልፈ ፍሉጥ እዩ። እቶም ነዚ ሰልፊ ክጸልእዎን ከርሕቕዎን ዝህቅኑ ገለ ወገናት ኣካይደኦም ንረብሓ ኩላትና ይመስሎም ይነብር። ውድባት ኣይረብሓን እየን፥ ኣይሰርሓን እየን እናተባህለ ብድፉኑ ምውራይ ነዚ ሰልፊ ሃስይዎ እዩ። እቶም ከምኡ ዓይነት ጃምላዊ ፍርዲ ዝህቡ ሰልፍና ይሰርሖ ንዝነበረ ይድምስሱ ስለ ዝነበሩ። ሎሚ ከኣ ሕሉፍ ሓሊፍዎም ንሰልፍና መዳርግቲ’ቲ ንህዝብና ዝጭቚንን ዘጋፍዕን ዘሎ ስርዓት እዩ ክብሉ ይመጣጠሩ ኣለዉ። ኣብዚ ጉዳያት እቲ መንእሰይ ይኹን እቲ ብዛዕባ እዚ ሰልፊ ኣፍልጦ ዘይብሉ ወገናት ምእንቲ ክመዝን፥ ገለ ካብቲ ንጹር ራኢ እዚ ሰልፊ ምጥቃስ ኣድላዪነት ኣለዎ።

1- ስልጣን ዋንኡ ህዝቢ ኤርትራ እዩ።
2- ንእንኮ ሰልፊ ዘይኮነስ ኣብዝሓ ሰልፍታት የድልየና።
3- ስርዓት ህግደፍ ምልጋስ ብኤርትራዊ ሓይልን ለውጢ ካብ ውሽጥን።
4- ህልዊ ስርዓት ኣልጊስካ፡ ኣብ ክንድኡ ህዝቢ ኤርትራ ብዘጽድቖ ቅዋም ዝግዛእ መንግስቲ ምምስራት
5- ንጉዳይ ሃገር ሓቢርካ ብምስራሕን ዲሞክራሲያዊ ስርዓት ብምትካልን መሰል ኩለን ብሄራት፡ ኣውራጃታትን ውልቀሰብን ዘውሕስ ሕጊ ክሕንጸጽ።
6- ግርጭታት ብሰላማውን ዲምክራሲያውን ኣገባብ ምፍታሕን ሰላማዊ ምቅብባል ስልጣንን፥
7- ንኹሉ ዝሓቊፍ ሰፊሕ ሃገራዊ ጽላል ክምስረት
8- ስልጣንን ጸጋታትን ሃገር ብማዕረ ክመቓራሕ ... ወዘተ ዝኣምንን ንምዕዋቱ ዝቃለስን ሰልፊ እዩ።

እዚ ገለ ካብቲ መትከላት ናይቲ ሰልፊ እዩ። ስለዚ ብሓደ ወገን ምልክን ምልካዊ ኣተሓሳስባን በቲ ካልእ ወገን ድማ ኣብ ቅድሚ ሕጂ ኩሉ ማዕረ ምዃኑን ልዕሊ ሕጊ ክኸዱ ዝደልዩ ንኸይቅልቀሉን ብትብዓት ዝቃለስ ዘሎ ሰልፊ እዩ። በዚ መሰረት ኣቶም እቲ ጽባሕ ክምስረት ንቃለሰሉ ዘለና ስርዓት ካብዚ ወጻኢ ክኸውን ዝጽበዩ ወገናት ዝነዝሕዎ ጸለመ ንፋስ ከምዝወቕዖ ሓሰር ዝብተን ክኸውን እዩ።

ድራር መንታይ

ኣኽብሮት ማለት ክብረት ንዝግበኦ ክብሪ ምሃብን፡ ክብረትን ሓድነትን ኣብ ሰብ ማለት ኢዩ። ምክብባር እንተድኣ ኣልዩና ንህይወት ካብኡ ንላዕሊ ዘገድስ ነገር የለን።ኣኽብሮት ብፍላይ በቶም ኣብ ህይወቶም ብዙሕ ተመክሮ ዝደለቡ ናይ ዕድመ ሰብ ጸጋ ወይ በቶም ንብዙሕ ዓመታት ኣብ ትምህርቲ ግዜኦም ዘሕለፉ ምሁራት ሰባት ግቡእ ክብሪ ረኺባ ኢያ። ምኽንያቱ ኣብ ጉዕዞ ህይወት፣ ፍልጠት፣ኣርሒቕካ ምሕሳብን ልቦናን ብብዙሕ ጻዕሪን ብቕጻሊ ትምህርቲ ናይ ስነ ስርዓትን (ስነ-ምግባር) ዝርከብ ኢዩ። ንምክብባር ከም ሕያውነት ወይ ጽቡቕ ጠባይ ምኹስኳስ ማለት ንኹሉ ዕላማ፣እምነት ወይ ተግባር ናይ ሰባት ናይ ግድን ክብሪ ይግበኦም’ዩ ማለት ዘይኮነ፣ንመሰረታዊ ክብሪ ናይ ደቂ ሰባት ንካልኦት ክንፈልጠሎም ኣሎና ማለት’ዩ። ዋላ’ውን ዕላማኦምን ክብሩን ካብ ናትና ዝተፈልየ ወይ ምስ ናትና ዘይሳማማዕ አንተኾነ። ኣብ ማሕበረ-ሰብና ወይ ሃይማኖታዊ ትካላትና ምክብባር ማለት ንኻልኦት ሰባት ግዳይ ናይ ጽልእን ቂምን ብምግባር ፈጠርቲ ናዕብን ህውከትን ከም ዝኾኑ ምግባር ማለት ኣይኮነን። ሓፈሻዊ ኣረኣእያ ናይ ምክብባር እምበኣር ኣብ መንጎና ሰላምን ስምምዕን ዘራጋግጽ ኮይኑ፣ ነብሲ-ወከፍ ሰብ ግዲኡ ከበርክት ወይ ናይ ምምሃር ድሌት እንተዽኣ ኣልዩና’ውን ክምህረና ትጽቢት ይግበር።

እዛ ጥዕምቲ ቤትና ጠባይና ዝህነጸሉ ሚዛን ኣመለኻኽታና ዝቕረጸሉ መሰረታዊትን ዝበለጸትን ቤት ትምህርቲ ኢያ። ንመሰረታዊ ናይ ሞራል መትከልን ማሕበራዊ ጠባያትን ካብቲ ኣቛቑማ ናይ ሓንቲ ስድራ-ቤት ካብ ወለድና ኢና እንመሃር። ኣኽብሮት ምስ ስነ-ምግባርን ሞራልን ብምትሕሓዝ ኣብ ቤትና እነማዕብሎ ትኽክለኛ ጠባይ ኢዩ። ሃብትና እንተ ጠፍኤ ኣብ ዝኾነ ግዜ ዝትካእ ስለ ዝኾነ ብዙሕ እንኸስሮ የልቦን፣ነቲ ብኣኽብሮት ዝግለጽ ጠባይና እንተ ኣጥፋእና ግን ኩሉ ነገር ከሲርና ማለት’ዩ። ንካልኦት ከነፍቅርን ከነኽብርን እንኽእል ንነብስና ከነፍቅርን ከነኽብርን ከሎና ጥራሕ ስለ ዝኾነ፣ኣኽብሮት ንነብስና ከመይ ዝበለ ሞራል ከም ዘሎና ዝሕብር ክኸውን ከሎ፣ኣኽብሮት ንኻልኦት ሰባት ግን ኩነታት ጠባይና ዝሕብር ብምዃኑ፣ንዝኾነ ሰብ ምኽባር ልቦናን ክብርን ዝህብ ከም ዝኾነ ክንግንዘብ ይግባእ።እሙናት ኣዕሩኽ ክህልዉና ንደሊ እንተድኣ ኮይና፣ንኩሉ ሰብ ከነኽብር ይግባኣና።ምኽንያቱ ክብሪ ሰብ ዘይሕልዉ ሰባት ውሑዳት ኣዕሩኽትን ተሓባበርትን ይህልውዎም፣ ካልኦት ሰባት’ውን ክቐርብዎም ሕጉሳት ኣይኮኑን።እምበኣር ኣብ ህይወትና ክንከብር ንደሊ እንተድኣ ኮይና፣ብዘይኣፈላላይ ናይ ዕድመ፣ዓሌት፣ ጾታ፣ ሃይማኖት ንኻልኦት ሰባት ከነኽብር ኣሎና።ነብሲ-ወከፍ ሰብ ከም ሰብ መጠን ክኽበር ኣለዎ፣ ናቱ ወይ ናታ ፋይናንሲያዊ ትሕዝቶ፣ ሃይማኖታዊ እምነት፣ ማሕበራዊ ምትእስሳር፣ፖሊቲካዊ ስነ-ሓሳብ ብዘየገድስ ።ንኻልኦት ሰባት ከነኽብር ከሎና ንነብስና ነኽብር ኣሎና ማለት’ዩ። ንነብስና እንተ ኣኽበርና ስነ-ስርዓት ከም ዝህልወና ይገብር፣እቲ እነርእዮ ስነ-ስርዓት ከኣ ናይ ካልኦት ሰባት ስምዒት ከም እንርዳእ ይገብረና።ዋላ ንዓና’ውን ዝምልከት እንተ ዘይኮነ፣ንካልእ ሰብ ግን ኩሉ ነገር ማለት ስለ ዝኾነ ናይ ኮልኦት ሰባት ስምዒት ከነኽብር የድልየና። ኣኽብሮትና ንካልእ ሰብ ብምርኣይና ብግልጺ ሓደ ኣገዳሲ ክፋል ኣብ ምህናጽ ጥቡቕ ውልቃዊ ዝምድና ዝሕግዝ ወሳኒ ተግባር ነርኢ ኣሎና። እዛ እትስዕብ ኣገዳሲት ሓጻር ታሪኽ ንፍረ-ነገርን ኣድላይነትን ኣኽብሮት ንነብስኻን ንካልኦትን እተዘንቱ ስለ ዝኾነት ተገዲስና ንከታተልንመሃር።

ሓደ ግዜ ሓደ ድኹም ሽማግለ ሰብኣይ ምስ ወዱን ሰበይቲ ወዱን ምስ ሓደ ወዲ ኣርባዕተ ዓመት ወዲ ወዱን ክነብር ከደ።ኣእዳው ናይቲ ሽማግለ ሰበኣይ ዘንቀጥቅጣ፣ኣዒንቱ ጽልግልግ ዝብላ፣ኣብ ኣሰጓጉማኡ ዝተዓናቐፍ ነበረ።.እቶም ስድራ ኣብ ናይ ድራር ጠረጰዛ ብሓባር ይበልዑ ነበሩ፣እንተኾነ እተን ዘንፈጥፍጣ ኣእዳውን ዘይርእያ ድኹማት ኣዒንትን ናይቲ ሽማግለ ኣብ መግቢ ሓቢርካ ምብላዕ ሽግር ፈጠራ። ዓይኒ-ዓተር ካብ ማንካኡ ኣንከራርየን ናብ ምድሪ-ቤት ወደቓ፣ጸባ ዝሓዘ ኩባያ ምስ ኣልዓለ እቲ ጸባ ናብቲ ጨርቂ መሸፈን ጠረጴዛ ፈሰሰ፣ወዱ ነቲ ሽማግለን ሰበይቲ ወዱን ብሰንኪ’ቲ ሽማግለ ሰብኣይ ዘጋጠመ ርስሓትን ድብልቕልቅን ሓረቑ።ስለዚ ወዱ ብዛዕባ ኣቦይ ሓደ ነገር ክንገብር ኣሎና በለ፣ብብዝሒ ዝፈስስ ጸባን፣ብርቱዕ ድምጺ ዝህብ ኣበላልዕዑን ናብ ምድሪ-ቤት ዝወደቐ መግብን ቀሊል ኣይኮነን፣ብማለት እቶም ሰብኣይን ሰበይትን ሓንቲ ንእሽቶ ጠረጴዛ ኣብ ኩርናዕ ናይቲ መግቢ ዝብለዖ ክፍሊ ኣዳለዉ።እቲ ኣባሕጎ ንበይኑ ኣብታ ንእሽቶ ጠረጴዛ እናተመገበ፣እቶም ዝተረፉ ስድራ-ቤት ግን ኣብቲ ናይ ስድራ-ቤት መብልዒ ጠረጴዛ እናተሓጎሱ ብሓባር ይምገቡ ነበሩ።እቲ ኣባሕጎ በብግዚኡ ክልተ-ሰለስተ ሸሓኒ ሰይሩ ስለ ዝነበረ፣ብድሕሪ’ዚ መግቡ ኣብ ብዕንጨቲ ዝተሰርሐ ዕሙቕ ዝበለ ሸሓኒ ይምገብ ነበረ።እቶም ስድራ-ቤት ናብቲ ኣባሕጎ ገጾም ቁሊሕ እንተበሉ ሓደ-ሓደ ግዜ ንበይኑ ኮፍ ኢሉ ክነብዕ ይረኤ።ገለ ፋርኬታ ወይ መግቢ እንተ ኣውደቐ እቶም ሰብኣይን ሰበይትን ኣብኡ ዘውጽእዎ ዝነበሩ መሪር ቃላት ሓውሲ ተግሳጽ ወይ ኩራ ነበረ። ነዚ ኩሉ ተግባር ናይቶም ሰብኣይን ሰበይትን እቲ ወዲ ኣርባዕተ ዓመት ሕጻን ብጽሞና ይዕዘብ ነበረ።ሓደ ምሸት ቅድሚ ድራር እቲ ኣቦ፣ ነቲ ሕጻን ወዱ ኣብ ምድሪ-ቤት ከፍ ኢሉ ብስብርባር እንጨቲ ኳሕኳሕ ከብል ከሎ ተዓዘቦሞ፣ብልኡም ቃላት እንታይ ይገብር ከም ዘሎ ሓተቶ፣እቲ ሕጻን ድማ ከምቲ ናይ ኣቡኡ ልስልስ ብዝበሉ ቃላት ኦ !! ንእሽቶ ሸሓኒ ኢየ ዘዳሉ ዘለኹ፣ ኣነ ምስ ዓበኹ ንዓኻን ንማማን መብልዒ ዝኾናኹም ኢሉ ብምምላሽ፣ፍሽኽ ኢሉ ስርሑ ናብ ምቕጻል ከደ።

ቃላት ናይ’ቲ ሕጻን ነቶም ወለዲ ኣዚዩ ስለ ዝተሰመዖም ክዛረቡ ኣይከኣሉን፣በቲ ዝተሰምዖም ናይ ሕሊና ወቐሳ ንብዓቶም ከም ውሕጅ ብምዕጉርቶም ወረር ኢሉ ወረደ።ክዛረቡኳ እንተ ዘይከኣሉ ክልቲኦም እንታይ ከም ዝግበር ፈለጡ፣እቲ ሰብኣይ ንናይ ኣቡኡ ኣእዳው ብምሓዝ ቀስ ኢሉ መሪሑ ኣብታ ናይ ስድራ-ቤት ጠረጴዛ ኣቐመጦ።ዝተረፈት ዕድመ-ህይወቱ ድማ እቲ ኣባሕጎ ኣብታ ናይ ስድራ-ቤት ጠረጴዛ እናተመገበ ሓለፈ።ካብዚ ንደሓር ሰብኣይ ይኹን ሰበይቱ ብዛዕባ’ቲ ዝወድቕ ፋርኬታ፣ዝፈስስ ጸባ ይኹን ዝበላሾ ጨርቂ- ጠረጴዛ ብዙሕ ምግዳስ ኣይነበሮምን።

እምበኣር ካብዛ ሓጻር ታሪኽ እዚኣ እንመሃሮ ፍረ-ነገር ወይ ስነ-ምግባር ሓደ ሰብ “ዝዘርኦ ከም ዝዓጽድ ወይ ከም ዝሓፍስ” ኢዩ።ምስ ወለድና ዘሎና ዝምድና ወይ ርክብ ብዘየገድስ፣ ወለድና ብህይወት ካባና ምስ ተፈልዩ ጥራሕ ኢና ኩሉ ግዜ እንናፍቖም።ነቲ ጽቡቕ ተግባራቶምን ልቦናኦምን ልዑል ዋጋ ብምሃብ ኩሉ ግዜ ብኣኽብሮት ንዝክሮም።እምበኣር ንደቅና ኩሉ ግዜ ነኽብሮምን ንከናኸኖምን እንተድኣ ኮይና፣ንሳቶም’ውን ብግዲኦም ከምቲ ኣብ ታሪኽ ናይ’ቲ ሽማግለ ሰብኣይ ዝረኣናዮ ምስ ኣረግናን ምስ ደኸምናን ከኽብሩናን ክካናኸኑናን ኢዮም። “ኢድ ሸናሒት ጸናሒት” ስለ ዝኾነ። ልክዕ’ዩ ፍልጠት እንተድኣ ሰኒቕና፣ሞያዊ ብቕዓት ንምውሓስ ዕድል ይህበና።ብተዛማዲ ጽቡቕ ጠባይ እንተድኣ መስሪትና፣ ናይ ምክብባር ጠባይ ከነማዕብል ዕድል ይህበና።ናይ ጥንቲ ወለድና ጽቡቕ ሞራል ወይ ስነ-ስርዓት ነይሩዎም ኢዩ።ምኽንያቱ ዝነኣድ ጥበብ ወይ ብልሓት ስለ ዝነበሮም።እንተኾነ ነቲ ካብ ወለድና ዝወረስናዮ ዝነኣድ ናይ ሞራናን ስነ-ስርዓትናን ጠቕሚ ኣብ ኤርትራ ኣባና ክብጽሕ በቢቑሩብ ክሃስስ(ከንቆልቁል) ጀሚሩ። ምኽንያቱ ገለ ውልቀሰባት ነቶም ብዕድመ ዝደፍኡ ወለዲ ኣብ ክንዲ ብትሕትናን ብኣኽብሮትን ኣጸዋውዓ ኣቱም ኣቦይ፣ ኣትን ኣደይ ምባል ቁንጭል ኣቢልካ ኣታ ሰብኣይ! ኣቲ ሰበይቲ! ኢሎም ብምጽዋእ ከሕስርዎምን ከናሽዉዎምን ስለ ዝጀመሩ።ንሕና እቶም ኣብ ወጻኢ እንነብር ዘሎና’ውን ነቲ ካብ ሽማግለታትና ዝወረስናዮ ዝነኣድ ሞራልን ጽቡቕ ስነ-ምግባርን ንኽብረዝ ኣብ ምቅልጣፉ ሓጋዚ ተራ ተጻዊትና ኢና።ምኽንያቱ ኣብ ወጻኢ መጺና ነቶም ካባና ዝተፈልየ ባህላዊ ተመክሮታትን ጽልዋታቶምን ስለ ዝተጠቐምና።ኩሎም እቶም ናይ ቅኑዕ ሞራል ክብርታትን ዝነኣዱ ናይ ጠባይ ተመክሮታትን ካብ ወለድና ዝተመሃርናዮም ናብ መንእሰያት ተካእትና ካብ ምትሕልላፍ ብርግጽ ፈሺልና ኢና።ምኽንያቱ ምክብባር ንጽቡቕ ተግባር ኣዚዩ ዝነኣድ ምዃኑ ክንርደኦ ኣይከኣልናን። ምናልባት ብምስትብሃል ትዕዝብቲ ኣይንወስደሉን ንኸውን እምበር ፣ኩሉ’ቲ ኣብ ርእሲ ካልእ ሰብ እንገብሮ ሕማቅ ተግባራት ተመሊሱ ንዓና ኢዩ ዘሕስረና። እቲ ኣብ ህይወትና ንነዊሕ ግዜ ዘዋህለልናዮ እከይ ተግባራት እናጸንሐ ኢዩ ዝርብሸና።ኣብ መጨርሽታኡ ከኣ ናብ ሓደ ኣጸያፊ ፍጡር ኣብ ዓለም ይልውጠና።እምበኣር ነዚ ኣብ ወጻኢ ዝነብር ሕብረተ-ሰብና ዘርእዮ ዘሎ ናይ ሞራል ውድቀት(ፍዘት) ንምብርባር ምንቅስቓስ ዘድለየና ይመስል። መናድቕ ናይ ባህላዊ ውርሻናን ልምዳዊ ተመክሮታትናን ብዘይተደለይቲ ለውጥታት ኣብ ጠባያታትና ተሰባቢሮም’ዮም። ፋሕ-ብትን ዝኣተዎ ማሕበረ-ሰብ፣ ዝተፋናጨሉ ሃይማኖታዊ ትካላትን ዝተበታተኑ ስድራ-ቤታትን ኣለዉና።ሕብረተ-ሰብና ብዘሕዝን ኩነታት ይከፋፈል ከምዘሎ ዘረዳኣካ ናይ ሰብኣይን ሰበይትን ፍትሕን ውላድ ካብ ወለዶም ምፍልላይን ልሙድ ተርእዮ ኮይኑ’ሎ።ገለ ካብ ደቅና’ውን ኣንፈቶም ስሒቶም፣ካብ ትምህርቶም ብምቁራጽ ሸቀጥቲ ሓሺሽን ኣባላት ናይ ገበነኛታት ጉጅለ(gangs) ኮይኖም ዝርኣዩ ውሑዳት ኣይኮኑን።ንሕናን ደቅናን ዘጋጥመና ዘሎ ሽግር ምኽንያት ማሕበረ-ሰብናን ሃይማኖታዊ ትካላትናን በቲ መርዛም ፖሊትካ ዝተለኽፉን ዝተመረዙን ብምዃኖም ከም ውጽኢት ናቱ ከኣ ኣብ ሓደ ክጥርንፉናን ነንሓድሕድና ከም እንተሓጋገዝን ክገብሩናን ኣይከኣሉን። ፖሊቲካ እቲ ሓቀኛ ትርጉም ናይ’ቲ ቃል ቅኑዕን ሰላማዊን ኢዩ።ብዘተኣማምንን ብጥንቃቐን እንተድኣ ተሰሪሑሎ እውን ገስጋሲ ክኸውን ዝኽእል’ዩ።ኣብ ኩነታትና ግን እቲ ሽግር ዝኸውን ዘሎ ንፖሊቲካ ብሕጋዊ መንገዲን ትኽክለኛ መዋቕሩን ተረዲእና ኣይንሙከሮን ኢና።ብስም ፖሊቲካ ዘይተደለይቲ ሕማቕ ስጉምትታት ይውሰዱ።ከም ሳዕቤኑ ከኣ ኣብ ብዙሕ ህልዊ ዛዕባታት ናይዞም ኣብ ወጻኢ ዘሎና ኤርትራዊያን ፖሊቲካ ዝለዓለ ቦታ ወይ መድረኽ ሒዙ ይርከብ።ኣብ ብዙሕ ኣብነታት ዝተሓላለኸን ዝተዓመጸን ብምዃኑ፣ከም ሓደ ምሕረት ዘይብሉ ቀታሊ ሕማም መንሽሮ ኮይኑ ኣሎ።ሕማም መንሽሮ ሓደ ግዜ ኢዩ ዝቐትል፣እዚ ኣባና ወሪዱ ዘሎ ረሳሕ ፖሊቲካ ግን መዓልታዊ ኢዩ ዝቐትል፣ስለዚ ነዚ ኣብ ሕብረተ-ሰብና ዝደሚ ዘሎ ጠጠዎ ከነብሎ ኣሎና፣ምኽንያቱ እዚ ዝቕጽል ዘሎ ሕማቕ ሳዕቤናት ናይ ፖሊቲካና ኣብ ወጻኢ ንዘሎና ኤርትራዊያን ኣብ ስድራ-ቤታት ይኹን ኣብ ውልቀሰባት ደረጃ ቀታሊ ተመክሮ ኮይኑ ኣሎ። እምበኣር እዛ እትስዕብ ታሪኽ ናይ ደማስን ደባስን ብልክዕ ከም ኣብነት ናይ ሕማቕ ተግባርና ማለት ነዞም ኣብ ወጻኢ እንነብር ሕብረተሰብና ዘሎ ኩነታት ፖሊትካ ስለ እትገልጽ ብምስትውዓል ንከታተል።

ደማስን ደባስን ንነዊሕ ግዜ ጥቡቕ ዕርክነት ነበሮም።ኣብ ኤርትራ ኣብ ካልኣይ ደረጃ ሓቢሮም ምስ ተማህሩ፣ናብ ኣሜሪካ’ውን ብሓደ መጺኦም ብሓደ ዑቕባ ረኺቦም።ኣብ ሓደ ከተማ ከም ጎረባብቲ ይነብሩ ነይሮም።ክልቲኦም ዓበይቲ ስድራ-ቤት ማለት ደማስ ምስ በዓልቲ ቤቱ ሽዱሽተ ቆልዑ፣ደባስ ድማ ምስ በዓልቲ ቤቱ ሓሙሽተ ቆልዑ ነይሮሞም።ደማስን ደባስን መራሕቲ ታክሲ ክኾኑ ከለዉ ፣ኣንስቶም ሓቢረን ኣብ ናይ ጽጉማት መናበዪ ቤት ይሰርሓ። ደቆም ኣዚዮም ዝፋቐሩ ኣዕሩኽ ብምዃን ባምቡላታትን ናይ መጻወቲ ቪድዮታት እናተማቐሉን እንዳ ተላዋወጡን ናብ ሓደ ቤት ትምህርቲ እናተማላለሱ ኣብ ሓደ ዓይነት ስፖርት ወይ ምውስዋስ ኣካላት እናሰርሑ ናይ ሓባር ኣዕሩኽቲ እናሃለውዎም ሓቢሮም ኢዮም ዓብዮም።እዞም ክልተ ስድራ-ቤታት ዋላ’ኳ ኣብ ዝተፋላለያ ክልተ ገዛውቲ ይንበሩ’ምበር ዳርጋ ከም ሓደ ዓቢ ስድራ-ቤት ኢዮም ነይሮም።ዝኾነ ይኹን ማሕበራዊ ምንቅስቓሳት ከም ናብ ዙረት(ሽርሽር) ምኻድ ወይ ናብ ኤርትራ ምብጻሕ ከም ሓደ ስድራ-ቤት መጠን ሓቢሮም ኢዮም ዝጓዓዙ ነይሮም።ደማስን ደባስን ኣብ ናይ ቡን ዕረፍቶም ኣብ ስታር-ባክስ እናተራኸቡ መዓልታዊ ብዛዕባ ደቆም፣ስድራ-ቤቶም፣ቤተ ክርስትያን ብፍላይ ድማ ብዛዕባ ፖሊቲካ የዕልሉ ነይሮም።ብዛዕባ ፖሊቲካ ዝርርብ ኣብ ዝጀመሩሉ ግዜ ዝልዓል ርሱን ክትዕ ኣብ መንጎኦም ክሃድእ ዘይክእል ቅርሕንቲ ስለ ዝተፈጥረ እቲ ዘይጥዑይን ዘሕርቕን ዝምድና ቀስ-ብቐስ ኣብዞም ክልተ ሕሙማት ኣራእስ ስድራ-ቤታት ጽልእን ቅርሕንትን ከም ዝምዕብል ኮነ። ድሕሪ ቁሩብ ግዜ ብሰንክ’ቲ ዘጋጠመ ናይ ፖሊቲካ ዘይምስምማዕ እቲ ብቀጻሊ ዝራኸቡዎ ዝነበሩ ናይ ግዜ ቡን ዕረፍቶም ኣቋረጸ።ደማስ ናይቶም ደገፍቲ መንግስቲ ኢዮም ዝበሃሉ ጉጅለ ኣባል ምዃኑ ከፍልጥ ከሎ ደባስ ድማ ናይቶም ተቓወምቲ ዝበሃሉ ጉጅለ ኣባል ኮነ። ከም ሕማቕ ዕድል እቲ ንነዊሕ ዝጸንሐ ዕርክነቶም ብዘሕዝን ኩነታት ኣብ ሓደጋ ስለ ዝወደቐ ነንሓድሕዶም ከም ተጻላእቲ ክረኣኣዩ ጀመሩ።እቲ ዘሕዝን ነንሓድሕዶም ተጻዋዊሮም ክካባበሩ ዘይምኽኣሎም’ዩ።ከም ኣጋጣሚ ኣብ ናይ ክልቲኦም ኣዕሩኽ ገዛ እንተ ተራኸቡ’ውን ሰላም ክበሃሃሉ ፍቓደኛታት ኣይኮኑን።ናይ ክልቲኦም ኣንስቲን ደቆምን ኣብ ዝኾነ ቦታን ግዜን ዋላ’ውን ምስቶም ናይ ቀደም ኣዕሩኽቶም ማሕበራዊ ርክብ ከይገብሩን ከይተሓባበሩን ብክልቲኦም ሰብኡት ደማስን ደባስን ጽኑዕ ናይ ምኽልካል መጠንቀቕታ፣ተገይሩሎም ኢዩ።ኣብ መንጎ’ዞም ንጹሃት ስድራ-ቤታት ከምዚ ዝበለ ዝይምቹእን እከይን ኩነታት ክፍጠር ዘሕፍር’ዩ።ብተወሳኺ ብምኽንያት ፖሊቲካ ኣብ ህይወት ደቅና ዝንዛሕ ሕማቕ ሳዕቤናት ክንዕዘብ ልሙድ ተርእዮ ኮይኑ ኣሎ።ደሃብ ጓል ኣቶ ደማስን ደጀን ወዲ ኣቶ ደባስን ኣብ ካልኣይ ደረጃ እናተማህሩ ተሓጻጽዮም ኔሮም።እቲ ሕጸ ካብ መሰረቱ ብናይ ክልቲኦም ወለዲ ምትብባዕ ዝተደገፈ ኢዩ ነይሩ።ፖሊቲካዊ ምፍልላይ ናይ ደማስን ደባስን ዝጀመረሉ ደሃብን ደጀንን ናይ ኮሌጅ ቀዳማይ ዲግሪ ትምህርቶም ኣብ ዝፈጸሙሉ ግዜ ኢዩ።እቲ ዘገርም እዞም ርእሲ-ሓሰማ ዝኾኑ ክልተ ወለዲ ብሰንኪ ናይ ገዛእ ርእሶም ፖሊቲካዊ ፍልልይ ናይዞም መንእሰያት ደቆም ሕጸ ክብትንዎ’ኳ እንተደለዩ ደሃብን ደጀንን ብዘይ ፍቓድ ወለዶም ኣብ ሓደ ርሕቕ ዝበለ ከተማ ከይዶም ብቤት ፍርዲ ቃል ኪዳኖም ኣሰሩ።ንወለዶም ዝበልዎም ከኣ “ፖሊቲካኹም ናይ ርእስኹም ጉዳይ’ዩ፣መርዓና ከኣ ንዓና ጥራሕ ዝምልከት ጉዳይና’ዩ” ከም ወለድና መጠን ንፈትወኩምን ነኽብረኩምን፣ነቲ ኣብ መንጎኹም ዘሎ ናይ ፖሊቲካ ፍልልይ ኣተሓሕዛ ግን ንክልተ ንጹሃት ስድራ-ቤታት ዝበታትን ስለ ዝኾነ ኣይነኽብርን ኢና፣ይኹን እምበር ተስፋ ንገብር ሓደ ግዜ ናብ ርህራሄ ዘለዎ ስምዒት ተመሊስኩም ክትራዳድኡ።

ደሃብን ደጀንን ኣብዚ ግዜ’ዚ ኣዳምን ኣድያምን ዝተባህሉ ክልተ ምጩዋት ቆልዑ ኣለውዎም። እዞም መጻምዲ ካብ ስድራኦም ብዙሕ ርሑቕ ዘይኮነ ኣብ ሓደ ዓቢ ከተማ ሓቢሮም ይነብሩን ይሰርሑን ኣለዉ። ሓደ ሓደ ግዜ ናይ ክልቲኦም እናሕጎታት ንደቂ-ደቀን ንምብጻሕ ናይ በዓላትን(ፌስታታትን) ዕለተ-ልደቶምን ዝኸውን ህያባት ሒዘናሎም ይመጻ። ኣዳምን ኣድያምን ግን ዘሰቅቕ ተመክሮ ካብ ወለዶም ስለ ዝተማህሩ ምስ ዓበዩ ናይ ዝኾነት ሃገር ፖሊቲካ ክሰምዑን ከንብቡን ዝግደሱ ኣይነበሩን። ስለዚ ከም ጽቡቕ ኣጋጣሚ ደሃብን ደጀንን ኣንጻር’ቲ ዘይረብሕ ኣተሓሳስባ ናይ ወለዶም ጸኒዖም ብምምካት ኣብ ሾቶኦም ክበጽሑ ክኢሎም። ይኹን’ምበር ደቅና ጌና ነቲ መናድቕ ናይ ጭካኔን ድንቁርናን ናይ ወለዶም ክሰብርዎ ኣይከኣሉን። ሓደ ካብቲ ትርጉም ዘይብሉ ናይ ድንቁርና ስራሕ ኣብ ወለዲ እንዕዘቦ ገለ ካብ ደቅና ሓንቲ ኤርትራዊት ጓል ኣውራጃኦም እንተ ዘይኮይና ወይ ወለዶም ሓደ ፖሊቲካዊ መርገጽ እንተ ዘይኣለዎም ክማራዓዉ ኣይፍቀደሎምን። ብካልእ ኣዘራርባ ንሕና ኣብ መንጎ ስድራ-ቤታትን ኣብ መንጎ ውልቀሰባትን ኣብ ወጻኢ ንዘሎ ሕብረተ-ሰብና ብቑዕ ንዘይኮነ ምኽንያት ናይ ግርጭትን ፖሊትካዊ ፍልልያትን ብዘይ ብረት ሲቪላዊ ኵናት ንምብራዕ ዝኣወጅና ንመስል።

ፖሊቲካ ኣብ ናይ ኤርትራ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ኣብያተ-ክርስትያናት ንምቁጽጻር ብዝግበር ውጥን፣ ንጥፈታት ናይ ምእመናን ንምቁጽጻር ኣዕናዊ ስጉምታት ተወሲዱ’ዩ። ኩልና ከም እንፈልጦ ናይ ኤርትራ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ኣብያተ-ክርስትያናት ኣብ ወጻኢ ሃገራት ዘለዋ ኣብ ክልተ ሃገረ ስብከታት ተኸፊለን ኣለዋ። ሓደ ጉጅለ ናይተን ኣብያተ ክርስትያናት(ሓደ ዳዮስስ) ንዕላማ መንግስቲ ደጋፊ ክኸውን ከሎ፣እቲ ካልኣይ ጉጅለ ናይ ኣብያተ ክርስትያናት(ካለኣይ ዳዮስስ) ንምፍራስ ቀኖና (ሕጊ) ናይ ኤርትራ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ቤተ ክርስትያን ማለት ንናይ ብጹዕ ወቅዱስ ፓትሪያርክ እንጦንዮስ ካብ ማዓርጎም ብዘይ ሕጊ ምውራድ ንዝተወስደ ውሳኔ ዝቃወም ኣካል ኢዩ። እምበኣር ምፍንጫል ኣብያተ ክርስትያናት ኣብ ስድራ-ቤታት ኤርትራ ዘኸትሎ ሕማቕ ሳዕቤን ካብዛ ሓጻር ታሪኽ ናይ ወዳጀን ወረጃን ንከታተል። ወዳጀን ወረጃን እተባህሉ ሰብኣይን ሰበይትን ኮይኖም ምስ ሓሙሽተ ኣባጽሕ ደቆምን ኣርባዕተ ደቂ-ደቆምን ብሓባር ን40 ዓመታት ነበሩ።ወዳጀን ወረጃን ኣብ ሓደ ናይ ኤርትራ ኦርቶዶክስ ቤተክርስትያን ማለት ቅድሚ ኣብ ክልተ ምፍንጫለን ሓቢሮም ይመላለሱ ነይሮም።ወዳጀን ወረጃን ቅድሚ’ቲ ናብ ቤተ-ክርስትያን ዝኣተወ ፖሊቲካ ጽቡቕ ምርድዳእ ስለ ዝነበሮም ብኣዕሩኽቶምን ቤተ-ሰቦምን ኣዚዮም ዝተኸበሩን ዝተፈዉን ነበሩ። ቅድሚ ውሑድ ዓመታት ግን ወዳጀ ምስቶም ኣንጻር ምግሃስ ቀኖና ቤተ ክርስትያን ጠጠው ዝበሉ ኣብያተ ክርስትያናት ከምልኽ (ክመላለስ) ወሰነ። ወረጃ ድማ ኣብተን ደገፍቲ ውሳኔ መንግስቲ ናይ ምግሃስ ቀኖና ዝኾና ኣብያተ ክርስትያናት ንኽትመላለስ ወይ ከተምልኽ ወሰነት። ምፍንጫል ቤተ ክርስትያን ዘምጽኦ ሰበብ ወዳጀን ወረጃን ብዕርቂ ክፍታሕ ኣብ ዘይክእለሉ ፍልልይን ዘይምስምማዕን ኩነታት ተፈጥረ። ኣብዚ ህሞት’ዚ ኣብ መንጎ ሰብኣይን ሰበይትን ምክብባር ስለ ዘየለ ሓደ ናይ ጽልኢ ኩነት ናብ ካልእ ናይ ጽልኢ ኩነት እናማዕበለ፣ ዘይምርድዳኦም ናብ ዝለዓለ ደረጃ ብምኻዱ፣ነዊሕ ከይሰጎመ ኩነታት ቃል ኪዳኖም ኣብ ሽግር ወደቐ። እዞም መጻምዲ’ዚኦም ተዳናጊሮም ወይ ካብ ግጉይ እምነት ንምድሓን ንቃል-ኪዳኖም ኣብ ከምዚ ዝበለ ከቢድ ሓደጋ ከውድቕዎ ብምኽኣሎም፣ኣብ መጨረሻ ቃል ኪዳኖም ብፍትሕ ክድምደም ወሰኑ። ኣብተን ክልተ ኣብያተ ክርስትያናት ዝነበሩ ምእመናንን ካህናትን ነቲ ቃል ኪዳን ናብ ንቡር ንምምላሱን ኣብ መንጎ ወዳጀን ወረጃን ሰላምን ስምምዕን ክፍጠረሉ ዝከአለሉ ጉዳይ ንምግባር ብመንጎኝነት ጻዕሮም ከካይዱ ኣይከኣሉን። ደቆም ግን ንኣቦኦምን ኣዲኦምን ኣቃራሪቦም ብሓደ ሓቢሮም ብሰላም ንሓዋሩ ክነብሩ ዝከኣሎም ፈቲኖም’ዮም ፣እንተኾነ እቶም ክልተ ወለዲ ኣዚዮም ደረቃት(ነቓጻት) ስለ ዝነበሩ ንደቆም ክሰምዕዎም ኣይከኣሉን።ቁም ነገርን ዕላማን ናብ ቤተ ክርስትያን ምኻድ ተነጺጉ ወይ ተረሲዑ ወይ ድማ ነዞም ተረርቲ ርእሲ ክልተ ወለዲ ትርጉም ዘይህቦም ብላሽ ኢዩ ነይሩ ማለት’ዩ። ብካልእ ኣዛራርባ ፖሊቲካ ንትምህርቲ ወንጌል ዓብሊሉን ስዒሩን ማለት’ዩ።ንደቆም ዘሕርቕን ትጽቢት ዘይተገብረሉን ውሳኔ እምበኣር ወዳጀን ወረጃን ኣብ ሽምግልናኦም ተፋላልዮም ነበሩ። ስለዚ ታሪኽ ናይ ወዳጀን ወረጃን ከምኡ’ውን ታሪኽ ናይ ደማስን ደባስን ነዞም ኣብ ስደት ዘሎና ኤርትራዊያን ብርቂ (ፍሉይ ነገር) ኣይኮነን። ከምዚ ዝበለ ኣስቃቕን ጽዩፍን ኩነታት ኣብ ብዙሓት ኣብ ስደት ዘለዋ ስድራ-ቤታት ኤርትራ ከጋጥም ክንዕዘብ ዘሕዝን’ዩ።

ምክብባር ኣዚዩ ጠቓሚ ነገር’ዩ ምኽንያቱ ሓደ ሰብ ንኻልእ ሰብ ከኽብር ስለ ዝረኤ፣ ከምኡ’ውን ውልቃዊ መሰልን ክብርን ናይ’ቲ ሰብ ከም ሰብ መጠን ስለ እትዕቅበሉ። ምክብባር፣ መብዝሕትኡ ግዜ ስምምዕ ዘለዎ ቤትን ሰላም ዝሰፈኖ ማሕበራዊ ኣከባብን ንኽምዕብል ንውሕ ዝበል ግዜ ዘድልዮ ኢዩ።ስለዚ ኣብቶም ሓድሕዳዊ ምክብባር ዘለዎም ውልቀሰባት ዘሎ ርኽክብ ንጹርን ቅኑዕን ክኸውን ኣለዎ፣ ምእንቲ ሓድነትን ጸጥታን ናይ ሓባራዊ ዝምድናኦም ክድልድል።መብዝሕትኡ ግዜ ኣኽብሮት ዝወሃብ ነቶም ዝግብኦም ሰባት’ኳ እንተኾነ ዋላ ነቶም ዘይግቦኦም ሰባት’ውን ኣኽብሮትና ከነርእዮም ኣሎና።እዚ ከኣ ካብቲ ነጸብራቕ ናይ ጠባዮም(ኣቀራርባኦም) ዘይኮነ ካብ ነጸብራቕ ጠባይና(ኣቀራርባና) ዝብገስ ክኸውን ኣለዎ።ንሕና ካብ ዝተፋላለዩ ብሄራት ማለት ብዙሕ ዝተፋላለዩ ባህልታት፣ቋንቋታት፣ዓሌታትን ሃይማኖታዊ ድሕረ-ባይታን ዘሎና፣ዝመጻእና ኢና።ናይ ከምዚ ዓይነት ፍልልይ ከኣ ኢዩ ንኩሉ ህይወታትና ኣገዳስን በዳህን ክገብሮ ዝኽእል፣እዚ ግን ንዘሎና ማሕበራዊን ፖሊቲካውን ፍልልያትና ኣወጊድና ኣብ መንጎና ምክብባር ምስ ዝህሉ ጥራሕ ኢዩ።ማሕበራዊ ዝምድናታት ከም ውልቃዊ ዕርክነትን ንቤተ-ክርስትያን ዝምልከቱ ጉዳያትን ከምቲ ኣብ ደማስን ደባስን ከምኡውን ኣብ መንጎ ወዳጀን ወረጃን ዘጋጠመ ፖሊቲካዊ ኩነታት ብውልቀሰባት ደረጃ ገደ ክህልዎ የብሉን። ነንሓድሕድና እንተድኣ ተኻባቢርና ከም ኣዕሩኽን ቤተ-ሰብን ተሓቛቝፍና፣ ቀጻሊ ዝኾነ ማሕበረሰብ፣ሰላም ዝሰፈኖም ሃይማኖታዊ ትካላትን ነቕ ዘይብሉ ስድራ-ቤታትን ከነቋቑም ምኸኣልና ኔርና።ብልክዕ ክንዝክሮ ዝግበኣና ንሓባራዊ ምርድዳእና፣ንሓባራዊ መፍትሒ ሽግርና ንሓባራዊ ብድሆታትና እቲ ቀንዲ መሰረቱ ሓድሕዳዊ ምክብባርና ምዃኑ ክንርዳእ ይግባእ።ሓደ ካብቲ መሰረታዊ ትምህርቲ ኣብ ግዜ ንእስነትና ካብ ወለድና ዝቐሰምናዮ፣ማለት ካብቶም ቅድሜና ኣብ እምነቶም ጸኒዖም ብፍርሓት ኣምላኽ እናተመርሑ ርጉእ ናይ ሰላም ጉዕዞ ዘሕለፉ ሽማግለታትና ዝተመሃርናዮ ክብርን ሓድነትን ናይ ሰባት እናሓለና ንቕድሚት ሓቢርና ክንስጉም ኢዩ። ልቦናኦም ዘዛኻኽረና ቅድሚ ሰብ ምዃን፣ፍጡር ሰብ ምዃን ባርኾት ምዃኑ ኢዩ።ብተዛማዲ ሓደ መዓልቲ ንሕና’ውን ካብቲ ንሕና እንግምቶ ኣብ ዝሓጸረ እዋን ክንሽምግል ምዃና ፈሊጥና፣ነቲ ካብ ወለድና ዝተመሃርናዮ ኩሉ ንተካእቲ መንእሰያት ደቅና ክንምህሮም ኣሎና።ደቅና ብዛዕባ ናይ ስነ-ምግባር መሰረታዊ-ሕጊ ወይ እምነት፣ብዛዕባ ናይ ስነ-ሞራል ክብሪ፣ንነብስኻን ንኻልኦትን ብከመይ ኣኽብሮትካ ተርኢ ክፈልጡ ኣባና ስለ ዝምርኮሱ ወይ ትጽቢቶም ካባና ስለ ዝኾነ ክንምህሮም ኣሎና።ንሕና ኩልና ዝተፋላለና’ኳ እንተኾና ኣብ መወዳእታ ግን ኩልና ኣሕዋትን ኣሓትን ኤርትራዊያን ስለ ዝኾና ክንሳማማዕን ክንካባበርን ይግባኣና።ንሓድሓድና እንተ ዘይተኻባቢርና ዋላ ሓደ ዘኽብርና ስለ ዘይብልና፣ስለዚ ምእንቲ ክብሪ ክንረክብ ከነኽብር ኣሎና፣ስለ’ቲ ጽቡቕ ተግባርና ከኣ ካብ ልዑል ኣምላኽ ጸጋ ንቕበል።

ደራሲ ብእንግሊዝኛ፣ ዶር/ ተስፋ ገብረመድህን 
ናብ ትግርኛ ተርጓሚ፣ መም/ተኽለ ስብሃቱ ተስፉ

ዝኸበርኩም ተኸታተልቲ እዚ መርበብ፣ ሎሚ መዓልቲ ጉዳይ ስለ ዝነበረኒ ካብ ስራሕ ቀልጢፈ ወጻእኩ። ዝነበረኒ ዕማም ምስ ወዳእኩ፣ ኣብ መርበብ ቶጎሩባ ናይ ሰለስተ ገዳይም ተገደልቲ ስእሊ በቲ የመናይ ኩርናዕ ርኣኹ። እንታይ ተረኽበ ብምባል ነቲ ስእሊ ምስ ጠወቕኩዎ ኣብ ‘ስመር ቲቪ ዝብል መስኮት “ ይወስደኒ። ፎሮ ዝብልን መንነቱ ዘይፍለጥን ብጻሊም ዝተቅብኤ ስብ ዘረባ ይጅምር ። እቲ ኩሉ ጸርፉ ኣብ ኤርትራዊ ባህሊ ንቡር ዘይምዃኑ ገረመኒ ። እቶም ሰማዕቱ ነዚ ብዘይእሩም ቃላት ዝህቦ ኣስተምህሮ ፣ ዓገብ ዝብሉ ኣይኮኑን ። ከመስግንዎን ክውድስዎን ከኣ ትሰምዕ። ብዝያዳ እኳ ደኣ ኣብቲ ሰመር ሩም ኣይትዮም ንዘረባ ፎሮ እንተ ሰምዑ ደስታ ዝስምዖም እዮም ዝመስሉ: ዕድል ረኺቦም ሕቶ እንተ ሓቲቶም ከኣ ብታሕጓስ ምሉእ ለይቲ ከይደቀሱ ዝሓድሩ እዮም። ንሱ ሕቶታቶም ከምልስ እንከሎ ደስ ከም ዝበሎ: ከምቲ ኣብ ህግደፍ ዝተመሃሮ ናይ ምድንጋር ቃላት እናተጠቕመ ይምልሰሎም። ኣሜን ኢሎም ከኣ ይቕበልዎ።

ፎሮ ዝብሃል ሰብ፣ ንነዊሕ ግዜ ሰባት ክዛረብሉ ወረ ገሊኦምሲ ሓቂ መሲልዎም ዝሓዘኑን ዝጎሃዩን ኣለዉ። እንተኾነ ፎሮ ኣብ ክፍሊ ስለያ ተዋፊሩ ክሰርሕ እንከሎ ከም ፈላሲ ዳዊት ክደገም ድዩ ግዜኡ የሕልፎ ነይሩ? ወይስ ተጋደልቲ ይቐትልን ይኣስርን ነይሩ? ከምቲ ንሱ ዝብሎ ብ1978 ተሰሊፉ ነቲ ኣብ ውሽጢ ህግ ኣብ 1972, 1973 ዝነበረ ኩነታት ብዓይኑ ዝረኣየ ስለ ዘይኮነ፣ እቲ ዝትርኾ ዘሎ ብኻልኦት ናይ ሽዑ ተጋደልቲ ካሳብ ዘይተረጋገጸ፣ ሰማዕቱ ሓስዩ ከየሕስወኩም ነቲ ዝብሎ ዘሎ ክትመራመርሉ ዝሓሸ እዩ። ሓደ ኣብ ስላያ/ ሓለዋ ሰውራ፡ ዝተዋፈረ ተጋዳላይ ካልኦት ተጋደልቲ ይቐትሉ ነይሮም፣ ኣነ ግና ኢደይ ሕጹብ ከም ጲላጦስ እየ። ሓንቲ ኣይገበርኩን ክብል እንከሎ፣ ኣብ ሓራን ዲሞክራሲያዊትን ኤርትራ የራኽበና ጥራሕ ምባሉ ይሓይሽ። ኣብዚ ግዜ እዚ ካብ ባዕላዊ ከሰስትን ፍረድትን ምዃን ተቖጢብና ፣ በበታ ዘላትና ዓቕሚ ብውልቀ ወይ ከኣ ተወዲብና ኣንጻር እዚ ኢሰብኣዊ ጉጂለ ህግደፍ ምቅላስ እዩ ዝግብኣና ።

ከም ናተይ ኣፍልጦ ሰልፊ ደሞክራሲ ኤርትራ፡ ካብ ዝተመስረተትሉ ዕለት ጀሚረ ፣ ድሕሪ ሓድነት ናይ ክልቲኡ ሰልፍታት ከኣ ኣብ ሰዲህኤ ብምህላወይ ኣብ ዝተፈላለዩ እዋናት ሓቅነት ዘይብሎም መደናገርትን ኣጸለምትን ጽሑፋት ኣንጻር ራኢን ተልእኾን ሰልፊ ዲምክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ክዝመርን ክድረፍን ሰሚዐ ኣሎኹ። እንተኾነ ኣይከም ናይ’ዚ ፎሮ ዝብሃል። ብዝኾነ ነቲ ኩሉ ጸለመ መልሲ ንምሃብ ግዜ እውን ኣይረኽበሉን። እንተኾነ ካብቲ ሓቂ ዘይብሉ ዋህዮኡ ገለ ክነፍርሰሉ።

ሀ/ ሰዲኤ (EDP) ዝመስረቱ ተጋደልቲ ከምቲ ንሱ ዝገለጾ ዘይኮነስ፡ እዞም ዝስዕቡ እዮም ፣ ዶ/ር ኣሰፋው ተኸስተ ፣ ዶ/ር ተስፋይ ግርማጼን፡ ኣንበሳደር ሕብረት በርሄ፣ ኣምባሳደር ኣድሓኖም ገብረማርማርያም፣ ኣቶ መስፍን ሓጎስን ዶ/ር በረኸት ሃብተስላሰን እዮም። እዚ ነቶም ሓቂ እትደልዩ መንእሰያት ኣገዳሲ ሓበሬታ እዩ። ኣብ ሰዲኤ ዓብዳላ ኣደም መስራቲ ዘይኮነስ፣ ኣባል ኮይኑ እውን ኣይፈልጥን። ዓብዳላ ኣደም ለንደን ምስ መጸ ብገለ ኣባላት ሰዲኤ ተሓቲቱስ ኣባል ክኽውን ከምዘይደለየ ኢና ንፈልጥ። ስለዚ ዓብደላ ኣደም ምስ ሰዲኤ ዝኾነ ዘራኽብ ነገር ኣይነበሮን የብሉን ከኣ። ስለዚ ፎሮ ነቶም ሰዓብቱ ዓብደላ ኣደም፡ መስፍንን ኣድሓኖምን መስሪቶማ ናይ ኢሳያስ ኣፈውርቂ ውድብ እያ ክብል ዘቕርቦ መደረ ሓቂ ኣይኮነን። እዞም እተጠቕሱ ዜጋታት ሰለይቲ ህግድፍ ምባሉ ከኣ ጽባሕ ምድሪ ምስ ወግሔ ተሓታቲ ኽከውን እዩ።

ለ/ ፎር ንኣንበሳደር ኣድሓኖም ገብረማርያም ካብ ተልእኮ ኢሳያስ ኣፈውርቂ ነጻ ምዃኑ ድሕሪ ምሕባር፣ ንዓብዳላ ኣደምን መስፍን ሓጎስን ግና ካብ ጸጋታት ህዝቢ ኤርትራ ዶላራት ኣብ ናይ ባንክ ሕሳባቶም ካብ ኤርትራ ይለኣኸሎም ኣሎ ክብል ንሰማዕቱ ካብታ ናይ ሓሶት ዋህዮ ሕፍስ ኣቢሉ ከይተሰከፈ ክንስንሰሎም ይስማዕ። ነዚ ዘረጋግጽ ዋላ ሓንቲ ጭብጢ ወይ መርትዖ የብሉን። እቶም ሰማዕቱ እውን፣ ሓቅነት ናይቲ ዝብሎ ዘሎ ከረጋግጹ፣ ክንደይ ንወርሒ ወይ ከኣ ኣበየናይ ሃገርን ባንክን እቲ ገንዘብ ክምዝቕበልዎ ንክሓቱ ዘኽእሎም ድፍረት ወይ ትብዓት የብሎምን። ብዝተባህሎም ሓሶት ጥራሕ ሰኒቖም ይኸዱ። ኩነታት ኣንበሳደር ኣድሓኖም ገብረማርያምን መስፍን ሓጎስን ዝፈላሊ ናይ መነባብሮ ፍሉይነት ኣይረኣኹን ። ከም ዝኾነ ኣብ ስደት ዝነብር ኤርትራዊ በቶም ኣብ ዓዲ ዘነበሩ ዘለው ስድራኦምን ቤተ ሰቦምን ከም ዝሻቐሉ እየ ዝፈልጥ። ኣባላት ሰዲህኤ ወልቃዊ ናብራኦም ካብ ሓደ ተራ ኤርትራዊ ሰደተኛ ዝፈለ እንተ ኮይኑ ከኣ ብመርተዖ ክረጋገጽ ይግበኦ። መስፍን ሓጎስ ኣበየናይ ናይ ሓሙሽተ ኮኾብ ሆቴል ክድቅስን ክበልዕን ተራእዩ? ፍሉይ ክዳን ዝኽደን፡ ፍሉይ ሳእኒ ዝረግጾን፣ መኻይን ዝዝውርወን እንተ ዝኸውን መርኣያ ናይ ሕቡእ ገንዘብ ኮይኑ መተወስደ። እዚ ጸለመ’ዚ ብስነ መጎት ክተሰንዮ ዘይከኣልን ሰባት ናይ ዕለታዊ ናብራኦም መብሊዒ ክገብሩዎን ሃየንታ እዩ ።

ሓ/ ፎሮ ኤርትራዊ ሃገራዊ ባይቶ ንደሞክራሲያዊ ለውጢ ብሰንኪ ሰዲህኤ ከምዝፈረሰ ንሰምዓቱ ክምድር እንከሎ፡ ዘቕረቦ ጪብጢ የለን። እቶም ተገዲስና ኩነታት ባይቶ እንከታተል ዜጋታት ግና እቲ ሓቂ ንፈልጦ ኢና። ኪዳን ብሓባራዊ ምርድዳእ (consensus) እምበር፣ ብኣብዝሓ ድምጺ ዝውስን ትካል ኣይነበረን። እንተኾነ ኪዳን ብብዝሒ ድምጺ ካብ ኪዳን ከውጽኡና ወሲኖም እዮም። ኣብ ምምስራት ባይቶ ጠለብ ሰዲህኤ ግዜ ንወስኽ ኣይንትሃወኽ፡ ነቶም ሰነዳትና ከኣ ብግቡእ ነጻፍፎም ዝብል ነበረ። እቶም ኣሰናደውቲ ግና ዝምውሉና እካላት ሕጂ እንተ ዘይተገብረ ኣይንምውልን ስለ ዝበሉና ናይ ግድን ክንገብሮ ኢና ምስ በሉ፡ ኣብቲ መስርሕ ዕግበት ስለ ዘይነበረና ሰዲህኤ ስሒብና። ባይቶ ከኣ ከምቲ ንሕና ዝበልናዮ፡ ብዘይ ጽፉፍ ሰነዳት ስለ እተበገሰ’ዩ ከም ሳዕቤኑ ኣብ መንጎ ፈጻሚ ኣካልን ባይቶን ናይ ስልጣን ምርጋሕ ዝተረኽበ። ብተወሳኺ ኣብ መንጎ ውድብ ኩናማን ኣባላት ባይቶን ብጉዳይ ስውእ ሓምድ እድሪስ ዓዋተ ዝተፈጥረ ዘይመሰረታዊ ፍልልይ ክሳብ ሕጂ ይቕጽል ኣሎ። ነዚ ዝምልከት ሓው ዳኒኤል ተወልደ ሓደ ካብቶም ፍሩያት ተዋሳእቲ ኣብ ባይቶ ዝነበረ ኣብቲ እዋን’ቲ፣ ንሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ ካብ ክልኦት ብዝሰነቖ መሰረት ዘይብሉ ጸለመ ክሳብ ዝኣኽሎ ኣጸሊምዎ እዩ። እንተኾነ ክልተ ዓመት ይገብር፣ ኣብ ቦስቶን ዝገበርናዮ ህዝባዊ ኣኼባ፣ ካልኦት ብዘጋገይዎ የጸልመና ከም ዝነበረ ኣብ ቅድሚ ኣኼባ ይቕሬታ ሓቲቱ እዩ። ስለቲ ምቕልሉነቱ ከኣ የመስግኖ። እዚ ጭቡጥ መርትዖ ናይቲ ባይቶ ኣብ ልዕሊ ስዲህኤ ዝስንዝሮ ዝነበረ ዘይቅቡል ጸለመ ምዃኑ እዩ። ስለዚ ነቲ ሓቂ ክፈልጥ ዝደሊ እቲ ጸገም ባይቶ ባዕሎም ዝፈጠርዎ እምበር ሰዲህኤ ዝፈጠሮ ኣይነበረን ኣይኮነን ። ሰዲህኤ ውድባት ክንጥርንፍ ደኣ ይቃለስ እምበር፡ ውድባት ክፍርስ ዝካየዶ መስርሕ የለን።

ዝኾነ ተጋዳላይ ንህግደፍ ወይ ንኢሳያስ ኣፈወቂ ምእንቲ ኣብ ስልጣን ክንብር፣ ካብ ዝፈትዎም ደቁን ቤተሰቡን ተፈልዩ ኣብ ጽምዋ ስደት ዓመታት ከርተት ክብል እንታይ ረብሓ ስለ ዘለዎ ኮን ይኽውን? እዚ ሕልና ዘለዎ ዜጋ ዝቕበሎ ኣይኮነን። ከምዚ ዓይነት ኣተሓሳስባ ዘለዎም ዜጋታት ጭቡጥ ሓበሬታ ክሳብ ዘየቕረቡ፣ ብተዘዋዋሪ መንገዲ ተሓባበርቲ ናይ ህግደፋዊ ስርዓት ይኾኑ ኣለዉ። ሓቂ ሎሚ እንተ ዘይወጸት ጽባሕ ክትወጽእ እያ ።

ሰልፊ ዲምክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ ብቕዋሙን መትከላቱን ዝተኣማመን፣ ንነዊሕ ወለዶታት ከገልግል ዝኽእል ሃገራዊ ራኢ ይውንን። እዚ ስለ ዝኾነ “ድሕሪ ህግደፍ ኣብ ኤርትራ ስልጣን ክሕዝ ይኽእል እዩ” ብምባል ስግኣት ዝሓደሮም ወገናት ካብ ምጽላሙ ዓዲ ኣውዕሉን። ሓደ ምሁር ብ2009 ሰዲህኤ ኣብ ኤርትራ ኣብ 2011 ኣብ ዝግበር ምርጫ ክሳተፍ እዩ ክብል መዲሩ ነይሩ። ኩልና ከም እንፈልጦ ሎሚ 2016 ኣብ ምፍጻም ኣሎና። እዚ ምሁር እዚ ነቲ ዝበሎ ክስሕቦን ይቕሬታ ክሓተሉን መተገብአ። እዚ ከምዚ ዝኣመሰለ ብሂላት ካብ ስግኣት ዝተበገሰ፡ ኣብ መንጎ ሰዲህኤን ካልኦት ተቓወምትን ዘይምትእምማንን ጥርጠራን ንምፍጣር ዝተማህዘ እዩ።
ኣብ መደምደምታ፣ ሓቂ ዘይምዝራብ ኣብ ሕብረተሰብኣዊ ባህልና እንተኾነ’ውን ፍቱው ኣይኮነን። ኩሎም ኣብ ምዝርጋሕን ምእካብን ሓበሬታ ዝተዋፈሩ ዜጋታት ሓቅነት ናይ ሓበሬታ ምንጭታቶም ንምርግጋጽ ሓላፍነቶም ምዃኑ ክዝንጉዑ የብሎምን። ሓፋሽ ህዝቢ ሓቀኛን እዋናውን ሓበሬታ ክረክብ መሰሉ ስለ ዝኮነ። እንትኾነ እዚ ኣብ ሓድሓደ መርበባት ሓበሬታ ዝወጽእ መግለጽታት ጸኒሑ ከኣ ሓቅነቱ ዝፈሽል ዘሎ፣ እቲ ጉድለት ክፍተሽን ክምርመርን ኣለዎ። እቶም ወረ ዘቐብሉ ዘለዉ ደገፍቲ ተቓውሞ ተመሲሎም፣ ልኡኻት ህግደፍ ከይኮኑ ምጥንቃቕ የድሊ ኣሎ። ወነንቲ መርበብ ንሓድነትን ምምስራት ዲሞክራሲያዊት ኤርትራን ኣበርክቶ ዘይብሎም ጽሑፋት እንተ ዘየስተናግዱ መተመርጸ ።

ዝኽሪ ንስውኣትና

ክብሮም ግረነት

ኤርትራ ብበበይኑ ናይ ብዙሕነት ሕብሪ ዝወቀበት ናይ ሓባርና ሃገር እያ። ብዙሕነታ፡ ብሃይማኖታዊ እምነት፡ ብብሄራት፡ ብቋንቋ፡ ብጀኦግራፊያዊ ኣቀማምጣን ባህልን ይግለጽ። እዚ ብዙሕነት’ዚ ዝፈጥሮ ኣብ ብዙሕ ተረኽቦታት ዝንጸባረቕ ናይ ሓሳብ ብዙሕነት እውን ኣብ ኤርትራ፡ ነይሩ፡ ኣሎን ክቕጽልን እዩ። ኩሉ እዚ ብዙሕነት ኣብ ክውንነታ ነናቱ እጃም ዘለዎ፡ ኣሳንዩ ክነብር ዝግበኦ እምበር ዝውገድ ኣይኮነን። ገለ ካብዚ ብዙሕነት ከተወግድ ወይ ከተስተናዕቕ ምፍታን ከኣ ንምሉእነት ኤርትራ ኣብ ሓደጋ ዘውድቕ ስለ ዝኾነ፡ ቅቡል ኣይኮነን።

ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ነዚ ብዙሕነት ተቐቢሉን ኣኽቢሩን “ ናይ ህዝቢ ኤርትራ፡ ሃይማኖታዊ፡ ብሄራዊ፡ ቀቢላዊ፡ ባህላውን ቋንቋውንብዙሕነት ይኣምንን ከም ሃገራዊ ቅሙጥ ጸጋን ሓይልን ይቖጽሮን።” ዝብል መሰረታዊ ሓሳብ ሓደ ካብ ኣገደስቲ ሰነዳቱ እዩ። ነዚ ብዙሕነታዊ ሓሳብን እምንቶን ናይ ምዕቃቡ ግቡእ ከም ዘለዎ  ንምዕዛዝ ከኣ “ኤርትራ፡ ሰላምን ሓድነትን ዝሰፈና ሃገር ንኽትከውን፡ ነዚ ናይ ብዙሕነት ባህልን ሓርበኛነትን ጸጋ ብምልላይ ንኤርትራዊ ሃገራዊ ሓድነትን ብዙሕነትን ንምዕቃብ ይጽዕር።” ብዝብል ነዚ ቀዳማይ ሓሳብ የራጉዶ።

እዚ ብግቡእን ሓልዮትን እንተ ተመሓዲሩ መልክዕናን ግርማናን፡ ተዘይተመሓዲሩ ከኣ ክፋእናን ውድቀትናን ዝኸውን ናይ ኣተሓሳስባ ብዙሕነትና ኣብ ብዙሕ መዳያት እዩ ዝንጸባረቕ። ኣብ ኣገላልጻ ፖለቲካዊ መንነት ናይቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ጨቋኒ ጉጅለ ይንጸባረቕ።  “ድሕሪ ውድቀት ጉጅለ ህግደፍ ኤርትራ ብኸመይ’ያ ትመሓደር?” ዝብል ሕቶ ኣብ ምምላስ እውን ይንጸባረቕ። ገሊኦም “ጉጅለ ህግደፍ ናይ ውሱን ሃይማኖታዊ እምነት ወኪል’ዩ” ይብሉ። ገሊኦም ድማ ናይ ውሱን ብሄር ወኪልን ሓላው ረብሓን እዩ” ካብ ምባል ድሕር ኣይብሉን። ገሌና ከኣ “ጉጅለ ህግደፍ ውሱን ጸረ ህዝቢ ባርያትን ጸቢብ ረብሓን ናይ ዘራኽቦም ኣንጻር ህዝቢ ዝጨከኑ፡ ንዝኾነ ኤርትራዊ ሃይማኖትን ብሄርን ዘይውክሉን ዘየኽብሩን ውሑዳት ምትእኽካብ እዩ” ንብል። “ኣብ ኤርትራ ድሕሪ ህግደፍ ሕቶ ደሞክራሲ ብኸመይ ይምለስ?” ንዝብል ሕቶ ዝወሃብ መልሲ እውን በቲ ኣቐዲሙ ዝተጠቕሰ ናይ ሓሳብ ፍልልይ ዝጽለው እዩ።

ገሊኦም ኣብ መጻኢት ኤርትራ ዝምስረት ስርዓት ሃይማኖታዊ ክኸውን ይጽዕቱ። ገሊኦም ድማ የለን ነናይ ብሄርካ መንግስቲ ብምምስራት እባ ክብሉ ይስምዑ። እዚ ጥራይ ዘይኮነ ኣብ ዙርያ እዚ ሸነኻዊ እምነታት ይውደቡን ነቲ ጌጋ ዝብልዎ ናይቲ ጉጅለ ኣካይዳ ይደግምዎን። ገሌና ከኣ ብፍላይ ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ እዞም ክልተ ንብዙሕነታዊ ሓድነትና ዘህስሱ ሓሳባት፡ ካብ ፖለቲካዊ መድረኽ ኤርትራ ናይ ምስራዞም ስልጣንን ሓላፍነትን’ኳ ተዘየብሉ፡ ኣብ ኤርትራ በዞም ዝተጠቕሱ ጫፋት ዘይእለ፡ ደሞክራስያውን ዘይሃይማኖታውን (ሰኩላር) ስርዓት ክምስረት ኣለዎ ኢሉ ይኣምን። ንምዕዋቱ ድማ ይቃለስ። ኣብ ክንዲ “ንገሌና” ንኹልና ዝብል ሓሳብ ንምጐልባት ድማ ከይሰልከየ ይሰርሕ። ካብዚ ንኤርትራዊ ውድዕነት ዘንጸባርቕ እምነቱን መትከሉን ዝነቅል “ሰደህኤ ማእከላዊ እምንቶኡ ዲሞክራስያዊ ምሕደራ ህያው ንምግባር ኣብ ሞንጎ ብሄራትን ሕብረተሰብኣዊ ጉጅለታትን ሰላምን ቅሳነትን ተዋሃሂድካ ናይ ምንባር ባህሊ ከስፍን፣ ነቶም ንኤርትራዊ ሃገርነት፡ ብዙሕነትን ሃገራዊ ልዑላውነትን ዝፈታተኑ ግድላት ብንቕሓት ክብድሆምን ክምክቶምን እዩ፤ .. ሰዲህኤ ሰኩልያር ስርዓተ-መንግስቲ ንምህናጽ ኣብ መንጎ ሃይማኖትን መንግስትን ኢድ ምትአትታው ክህሉ ከም ዘይብሉ ይኣምን። ከም መቐጸልታ ናይዚ ድማ ሰዲህኤ ሓያልን ኣዎንታዊ አምንቶኡን ኣብ ሃይማኖታዊ ናጽነት የረጋግጽን፣ ሃይማኖት ኣብ ዉልቀን ሕብረተሰብን ዘለዎ ክብርን ጽልዋን ድማ ይፈልጥን የኽብርን።” ዝብል መትከል ቀንዲ ኣካል መሰረታዊ ሰነዳቱ እዩ።

እቶም ኣብ ትሕቲ ዝተፈላለዩ ኣተሓሳስባታት ዝተወደብና ተቓወምቲ ውድባት ነዚ ካብ ብዙሕነትና ዝምንጩ ናይ ሓሳብ ፍልልያት ከነከኣእሎ እምበር ከነወጋግዶ ኣይንኽእል ኢና። ነዚ ፍልልያት ኣሳንዩ፡ ንዘድልዮ ዓቂቡ ንዘየድልዮ ገሊፉ ናይ መወዳእታ መልክዑ ከትሕዞ ዝኽእል ህዝቢ ኤርትራ፡ ዝመሓደረሉ ቅዋም ከጽድቕ ኣብ ዝኽእለሉ መድረኽ ምስ ደየበ ጥራይ እዩ። ሽዑ እዩ እቲ ህዝቢ ዝድግፎ ኣተሓሳስባ ኣካል ቅዋም ኮይኑ ዝትግበርን ኩልና ክንቅየደሉ እንግደድን። እቲ ተቐባልነት ዘይረኸበ ኣተሓሳስባ ከኣ ንክስማዕ ዕድል ይረክብ። እዚ ዝትግበር ኣምበኣር እቶም ሕጂ ኣብ ህዝባዊ ዳኛ ዘየብሉ ሜዳ “ናተይባ ይበልጽን ይሓይሽን” ንበሃሃል ዘለና ውድባት ነንኣምነሉ ኣተሓሳስባ ሒዝና ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ሕጋዊ፡ ኣሳታፊ፡ ሰላማውን ደሞክራስያውን ውድድር ነካይደሉ መድረኽ ምስ ጣጥሐ እዩ።

ብእምንቶይ እቲ ጉጅለ ህግደፍ ኣሊኻ ናብቲም ምስ ህዝብና ዘረኽብ መድረኽ ዘብጽሕ ኩልና እንጐዓዘሉ መንገዲ ናይ ሓባር ጐደና እዩ። እዚ መንገዲ እዚ፡ ናይ ድሕሪ ህግደፍ ፖለቲካዊ እምነቶም ትሕዝቶ ብዘየገድስ፡ ንኹሎም ኣብ ለውጢ ረብሓ ዘለዎምን ንምትግባሩ ዝቃለሱን ወገናት ናይ ሓባሮም እዩ። ዋላ ሓደ ኣካል  “እዚ መንገዲ ናይ ከምዚ ፖለቲካዊ እምነት ዘለዎም ጥራይ እዩ” ኢሉ ነቲ ካልእ ከግልል ስልጣን የብሉን። ንረብሓኡ’ውን ኣይኮነን። ናይ ለውጢ ሓይሊ ኣብ ክንዲ ዘተርንዕ ዘዳኽም ስለ ዝኾነ። ሎሚ ክትስጉም እንከለኻ ብዛዕባ ጽባሕ ምሕሳብ’ኳ ሕማቕ ተዘይኮነ፡ ናይ ጽባሕ ትጽቢትካ፡ ንናይ ሎሚ ስጉምትኻ ዘዕንቅፍ ከይከውን  ምጥንቃቕ ግና የድሊ። ናይ ሎሚ ውሕልነትካ ንናይ ጽባሕ ተዓዋትነትካ ዝውስን ስለ ዝኾነ። “እንተ ክንብርኩት ዘይክንብርኩት ኣብ ማይ ንብጻሕ” ዝብል ብሂል ዘይምርሳዕ። ጽባሕ ኣብ ዝግበር ናይ ፖሊሲ ውድድር ከይበልጸኒ ኢልካ፡ ከሎ ጌና ሎሚ ተዘየርሓቕኩዎ ምባል ነቲ ካብ ሎሚ ናብ ጽባሕ ዘብጽሕ ናይ ሓባር ዓቕሚ ምድኻም ከም ዘስዕብ ምስትብሃል የድሊ። ከምዚ ዓይነት ልቦና እንተልዩ ጥራይ እያ እምበኣር ናይ ጽባሕ ኤርትራ ናይ ግሌና ዘይኮነትስ ናይ ኩልና እትኸውን።

ብዛዕባ ወሳንነትን ዓብይ ግደን ህዝቢ ወርትግ’ዩ ዝንገር። ብሓቂ ከኣ ህዝቢ ኣብ ጉዳዩ ቀንዲ ተዋሳኢ እምበር ተዓዛባይ ኣይኮነን። እቶም ብዛዕባ ወሳኒ ግደ ህዝቢ ዝዛረቡ ኩሎም ብተግባር ንግደ ህዝቢ ግቡእ ቦታኡ ይህቡ ማለት ግና ኣይኮነን። ገለ ወገናት ንህዝቢ ከም ወሳንን ከኣሊ ኩሉን ገይሮም የቕርብዎ’ሞ ብተግባር ግና ይጠልምዎ። ንድሌታቱን ባህጉን ነጺጎም ብናቶም ጸቢብ ናይ ውሑዳት ረብሓ ይልውጥዎ። ብስሙ ይምሕሉን ይጥሕሉን እሞ ብተግባር ከኣ ኣንጻር ረብሓኡ ይኸዱ። ንይምሰል እንታይ ከም ዝደሊ ይሓትዎ ምርጫኡ ምስ ተረድኡ ብኣንጻሩ “ስለምንታይ ካብ’ቲ ዝመረጽናልካ ካልእ ድሌት ኣሕደርካ?” ብዝብል ይቐጽዕዎ። ምምሕዳር ህግደፍ ናይ ከምዚ ዓይነት ህዝቢ ናይ ምጥላምን ምግላልን ኣብነት እዩ።

ህዝቢ ኣቐዲሙ ውዱብ ዓቕሚ እንተዘይኣጥርዩ ንከምዚ ናይ ህግደፍ እንዳለሳለሰ መሰሉ ዝግህስ ዓመጽ ክምክቶ ኣይክእልን እዩ። ህዝቢ ብዙሕን ወሳኒ ዓቕሚ ዝውንን ብምዃኑ ጥራይ ኣይዕወትን እዩ። ንክዕወት ብኣፍልጦኡ ዝጐዓዝን ኣብ ድሌታቱ ዝተሰረተ ውዳበ ክህልዎ ናይ ግድን እዩ። ብቱን ዓቕሚ ግና ዋላ ሓደ ካብ ድሌታቱ ከዕውት ኣይክእልን እዩ። ውሱናት ኣብ ዙርያ ጸቢብ ረብሓኦም ዝተወደቡ ኣካላት ከሳቕይዎ ይነብሩ። ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ኤርትራ ካብ ደገቲ ህግደፍ፡ እቲ ፍትሒ፡ ማዕርነትን ደሞክራስን ዝብህግ ህዝብና ከም ዝበዝሕ ፍሉጥ እዩ። እንተኾነ ህግደፍን ቁንጣሮ ሰብዓብቱን ዋላ’ኳ ኣብዚ እዋን’ዚ ውዳበኦም ይልሕልሕ እንተሃለወ፡ ውዱባት ስለ ዝኾኑ እነሆ ኩሉ ዋጋ ቃልሱ ዝኾነ መሰላቱ ግሂሶም የሳቕይዎ ኣለዉ። እዚ ንክቕየር ከኣ እቲ ደላይ ለውጢ፡ ናይ ግድን ካብ ናይ ወጻዕቱ ዝሓየለ ውዳበ ክውንን ክበቅዕ ይግበኦ።  ኣብ መስርሕ ምውዳብ ዝኽፈል ዋጋ ፈሪሕካ፡ ዝሰዓብ ካልእ ኣቋራጭ መንገዲ የለን።

ኣብ ደንበ ተቓውሞ ዘሎ ሓይልታት ብስም ህዝቢ እዩ ዝምሕልን ዝጥሕልን። ኣብ ተግባር ተመጺእና ግና ኣየንኡ እዩ ብግቡእ ናይቲ ህዝቢ ሓቀኛ ትርግታ ልቢ ዘዳምጽን ንድሌት ህዝቢ ልዕሊ ኩሉ ዝሰርዕን ኣዘራራቢ እዩ። ኣብዚ እዋንዚ ሰፊሕ ናይ ህዝቢ ውክልና ኣለዎ እንዳተባህለ ብዙሕ ዝተዘርበሉ ውዳበ ኤርትራዊ ሃገራዊ ባይቶ ንደሞክራሲያዊ ለውጢ ኣብ ከመይ ዝኣመሰለ ኩነታት ከም ዘሎ ፍሉጥ እዩ። ህዝቢ ብስሙ ዝጽዋዕ ውዳበ ኣብ ከምዚ ዓይነት ታኸይላ ክወሓጥ  እንከሎ፡ እቲ ውዳበ ከምቲ ክድረፈሉ ዝጸነሓ ናቱ ተዝኸውን፡ ዓገብ ዝብል ድምጹ ከስምዕ መተገበአ። እንተኾነ እዚ ድምጺ እዚ ኣይተጠርየን። ነዚ ገዚፍ ስም ሒዝካ፡ ብዘይብሩህ መንገዲ ምጉዓዝ ዘይድግፍ ጥራይ ዘይኮነ ኣትሪሩ ዝነቅፍ ኣካል ኣብ ውሽጡ ከም ዘሎ ይስማዕ እዩ። እቲ ጸገም ግና እዚ ፋሕ ኢሉ ዘዕዘምዝም ዘሎ ድምጽታት ዓው ኢሉ ተጽዕኖ ክፈጥር ዘይምኽኣሉ እዩ። እቲ ጸገም ኣይኮነንዶ ኣካላቱ  ንዝኾኑ ብማዕዶ ንዝዕዘቦ’ውን ብሩህ ስለ ዝኾነ እቲ ፍታሕ ካብ ውሽጡ ተዝመጽእ ከኣ ክንደይ’ኳ መመልከዓሉ።

ኣብ ውሽጢ ሃገር ዘሎ ኤርትራዊ ዋላ’ኳ ናይ ምዕራይ ድሌት ተሃለዎ ብግህዶ ድምጹ ከስምዕ ከም ዝጽግሞ ዘንጊዐ ኣይኮንኩን። እቲ ክዛረብ ዝግበኦ፡ እቲ ኣብ ሓሳብካ ብናጽነት ክትገልጸሉ እትኽእል ሓራ ከባቢ ዘሎ ኤርትራዊ ዲያስፖራ፡ ናይቲ ልሳኑ ዝተዓጽወ ኤርትራዊ ልሳን ክኸውን ዝግበኦ ክነሱ ከምኡ ዘይምዃኑ ጸገም እዩ። ብዘይቃለዓለም ንዛረብ እንተ ኢልና ባይቶ ከምዚ ንክኸውን ዘሻህረቶ እቲ ኣብ ከባቢኡ ዘሎ ኣካል ህዝቢ ኤርትራ ዝኾነ ገለ ወገን ካብ ዲያስፖራ እዩ። ሓደ ውዳበ ከድምዕ እዩ ኢልካ ምስ ኣበገስካዮ ኣብ መስርሕ ጸገማት ኣየጋጥምዎን ማለት ኣይኮነን። ጸገም እንተጋጠሞ’ውን እቲ ቀንዲ ጸገም ኣይኮነን። እቲ ቀንዲ ጸገም ዕንቅፋት ከጋጥም እንከሎ እንዳተኸታተልካ ከተእርሞ ዘይምብቃዕ እዩ። ከምቲ “ቀዳማይ ጌጋ ስሕታን ካለኣይ ግና ዕብዳን” ዝበሃል። ብመሰረቱ እውን ውዳበ መስርሕ እዩ። እዚ ግቡእ መስርሕ ኣብ ክንዲ ምሓዝ፡ ናይ ህልኽን ውልቃዊ ምስሕሓብን እሱር ምዃን ከኣ ናይ ሕመቕ መርኣያ እዩ። እዚ ናይ ሕጂ ኩነታት ክንዕዘቦ እንከለና “ ዋላ ትንፈር እምበር ጤል እያ” ዘብል እዩ። እቲ ኩነታት፡ ህዝቢ ካልእ መዋጸኦ ከይወስድ ብዘይትግበር ተስፋ ጅሆ ዝሓዞ ምዃኑ ካልእ መርእያ ናይቲ ኣሉታዊ ሳዕቤኑ እዩ።

ኣብ ከምዚ ሕጂ ኣብ ኤርትራ ተፈጢሩ ዘሎ ሽግር፡ እቲ “ዓገብ” ናይ ምባል ዕድል ዘለዎ ኣካል ህዝቢ ኤርትራ ተዓዛባይ ኣይኮነን ክኸውን ዝግበኦ። በዓል ጉዳይ ስለ ዝኾነ “እዚ እቲ ቅኑዕ እዩ፡ እዚ ግና ግጉይ’ዩ” ክብል ናይ ግድን እዩ። ሕሉፍ ሓሊፉ ንገዛእ ርእሱ ኣብ ክንዲ ኣካል ፍታሕ፡ ኣካል እቲ ጸገም እንዳኾነ፡ ሰናይ ክጽበይ ኣይግበኦን። እንተ ተጸበየ’ውን ውጽኢት ኣይረክብን እዩ። ሎሚ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ኣሰላልፋ ኣይኮነንዶ ንኤርትራዊ ንካልእ’ውን ንጹር እዩ። ህግደፍ ንህዝቢ ዝጠለመ ኣብዚ ዘለናዮ ዘመን ብናይ ባርነት ቋንቋ ዝገዝእ፡ ኣብ ናይ በይኑ ንጹል ዓለም ዝነብር ዘሎ ምኩሕ ጉጅለ እዩ። ብቃልሲ ክውገድ ከም ዝግበኦ ድማ ዘማትእ ኣይኮነን። እቲ ነዚ ስርዓት ከወግድ ዝቃለስ ዘሎ ደንበ ተቓውሞ፡ ሒዝዎ ዘሎ ዲክታተርነት ናይ ምውጋድን ብደሞክራሲ ናይ ምትካእን ኣቕጣጫ ቅኑዕ ኮይኑ፡ ሰኣን ናይ ኣቀላልሳን ናይ ርኢቶ ብዙሕነት  ኣተሓሕዛን ውሕልነት ዝሳቐ ዘሎ እዩ። ቅሩብነት፡ ሓልዮትን ናይ ህዝቢ ግቡእ ተዋሳእነትን ክሳብ ዘሎ እዚ  ጸገም ደንበ ተቓውሞ ዘይፍታሕ ኣይኮነን። ከምቲ ገዛእቲ ሓይልታት ንሓድነት ህዝቢ ኤርትራ ከም ቀንዲ ጸላኢኦም ወሲዶም ክብትንዎ ዝጽዕሩ ዝነበሩ፡ ህግደፍ’ውን ንሓይሊ ህዝብን ተቓውሞን ክዘርግን ኣብ ሕድሕዱ ከናቑትን ከይደቀሰ ከም ዝሓድር ክንርስዕ ኣይግበናን። ካብዚ ነቒለ እየ ከኣ  “ህዝቢ ኣብ ጉዳዩ ተዋሳኢ’ምበር ተዓዛባይ ኣይኹን” ዝብል ዘለኹ።

ሓበሬታ ኣብ ፍሉይ ፖለቲካዊ ዕማም ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ኩሉ ማሕበራዊ ህይወት ደቂ ሰባት ዘለዎ ቦታ ዓብይ እዩ። ሓበሬታ ንንኡስ ግዚያዊ ኣገልግሎት ጥራይ ዘይኮነ ናይ ሰፊሕን ዓሚቕን ፍልጠትን ምምርማርን መሰረት’ውን እዩ። ሓበሬታ ዘየብሉ ኣካል ካብ ብዙሕ ነገር ከም ዝተርፍ ተረድኦ ስለ ዘሎ እዩ ከኣ “ሓበሬታ ሓይሊ እዩ” ዝበሃል። ተፈላሊና ጸኒሕና ክንራኸብ እንከለና “እንታይ ሓድሽ ነገር ኣሎ” እንበሃሃሎ ከኣ ነዚ ዘመልክት’ዩ። ቅኑዕ ሓበሬታ ምርካብን ዘይምርካብን ኣብ ምሉእ ህይወት ናይቲ ተሓባሪ ተጽዕኖ ኣለዎ። ናይቲ ሓባሪ መንነት እውን ዝገልጽ እዩ።

ኩልና ከም እንፈልጦ ከምቲ ቅኑዕን ሓቀኛን ሓበሪታ ዘለዎ ሃናጺ ረብሓ፡ ግጉይ ሓበሬታ ከኣ ኣዕናውን ናብ ሕማቕ መንገዲ ዝመርሕን እዩ። ኣብዚ ዘለናዮ እዋን ንሰባት ናብ ግጉይ መንገዲ ካብ ዝመርሑ ሓደ፡ ብዛዕባ ሓደ ጉዳይ ቅኑዕን ሃናጽን ሓበሬታ ዘይምርካብ እዩ። እቲ ዝሕብር ኣካል ገሊኡ ኮነ ኢሉ ግጉይ ሓበሬታ ሂቡ፡ ነቲ ዝሕብሮ ኣካል ከጋጊ ዝተዓጥቀ ክኸውን ይኽእል። ማለት ንኻለኦት ኣጋግዩ ናብ ኣዕናዊ መንገዲ መሪሑ፡ ንዓኡ ሓቀኛ ዝገብሮ ስለ ዝመስሎ። ገሊኡ ግና ኮነ ኢሉ ዘይኮነስ፡ ብሰንኪ ቅድሚ ንካለኦት ምሕባሩ ንገዛእ ርእሱ ብዛዕባቲ ጉዳይ ንጹር ሓበሬታ ሰኣን ምርካብ ግጉይን ኣዕናውን ሓበሬታ ዝህብ’ውን ክኸውን ይኽእል። ናይዚ ኩሉ ፈውሲ እምበኣር፡ ሓደ ኣካል ብዛዕባ ሓደ ተረኽቦ ክሕብረካ እንከሎ፡ ቅድም ብዝግባእ ምስምዑን ሓበሬታኡ ከነጽር ኣጸቢቕካ ምጥዋቑን። ድሕሪኡ ብዛዕባቲ ዝተሓበረካ ባዕልኻ ምግንዛብን ክኸውን ይኽእልዶ ኣይክእልን ምምዛንን። እዚ እኹል እንተዘይኮይኑ ድማ ብዛዕባቲ ዝተዋህበካ ሓበሬታ ብኻለኦት ብዛዕባኡ ይፈልጡ እዮም እትብሎም ከተነጻጽሮን ከተጻርዮምን ምፍታ። በዚ ኩሉ መንፊት ምስ ሓለፈ ነቲ ሓበሬታ ናትካ ጌርካ ምውሳዱን ኣብኡ ተመስሪትካ ሃናጺ መርገጽ ምሓዝን ኣብ ሕማቕ ዘውድቕ ኣይከውንን።

ኣብ ውድባት ኤርትራ ዘሎ ናይ ሓበሬታ ብኩራት ሳዕቤኑ ሓቢርካ ኣብ ምስራሕ ክሳብ ክንደይ ሃሳይ ምዃኑ ዝከሓድ ኣይኮነን። ኣብዚ እውን ከምቲ ኣብ ካልእ መዳይ ገሊኡ ብገርህን ሓቂ መሲሉካ ግጉይ ሓበሬታ  ምዝርጋሕ የጋጥም እዩ። ኣብ ገሊኡ ግና ኮነ ኢልካ ግጉይ ሓበሬታ ነዚሕካ፡ ንገለ ሰባት ኣብ ዘይፈልጥዎ ምስ ውድባት ኣጻሊእካ ናባኻ ከም ዝስለፉ ንምግባር ዝንዛሕ እዩ። ኣብዚ ቀንዲ ግጉይ እቲ ኮነ ኢሉ ግጉይን ኣዕናውን ናይ ጸለመ ሓበሬታ ክኸውን እንከሎ፡ እቶም  ከየጻርዩ ከም ዘለዎ ተመንጊጎም እዚ ሓበሬታ ኣብ ዝበከሎ ግጉይ መንገዲ ክኸዱ ዝውስኑ’ውን ካብ ተሓታትነት ክወጹ ኣይክእሉን እዮም። ብፍላይ ንውድባት ብዝምልክት መራሒኻ ብዛዕባ ካለኦት ውድባት ዝሃበካ ሓበሬታ ወይ መግለጺ ከም ዘለዎ ሒዝካ ኣንጻር ርኡይ ሓቂ ካብ ምውሳን ናይቲ ብዛዕባኡ ትሕበሮ ዘለኻ ውድብ ፖለቲካዊ መደብ ዕዮን ግብራዊ ምንቅስቓስን ምርኣይን ምስቲ ዝተበሃልካዮ ምንንጽጻርን መሰረታዊ እዩ። ምእንቲ እዚ እዩ ድማ ውድባት ፖለትካዊ መደብ ዕዮኣንን ተዛመድቲ ሰነዳተንን ኩሉ ግዱስ ክረኽቦ ኣብ ዝኽእል ከቐምጠኦ ዝግባእ። ንኣብነት ኣብ መርበብ ሓበሬታአን።

ሓበሬታ ጠማዚዝካ ሰባት ኣዕሽኻ ናብ ኣዕናዊ ኣቕጣጫ ምምራሕን ብዙሕ መልከዓትዩ ዘለዎ። ናይ ገለ ፖለቲካዊ ኣምራት ትርጉም ምጥምዛዝ ናይዚ ግጉይ ሓበሬታ ምዝርጋሕ ተግባር ሓደ መግለጺ እዩ። ንኣብነት፡ ዘይጐነጻዊ ኣገባብ ቃልሲ፡ ጽገና፡ ዘተ ምስ ጸላኢ፡ ጐነጻዊ ኣገባብ፡ ለውጢ ካብ ሽጢ … ወዘተ ንዝኣመሰሉ ሓረጋት ዝምልከትን ኣጋጊኻን ምስ ውድዕነት ኤርትራ ከይቃነኻን  ምቕራብ፡ መርኣያ  ናይ ዘይሃናጺ ሓበሬታ ምዝርጋሕ ምዃኑ ተዓዚብና ኣለና።

ኣብዚ ቀረባ ግዜ ምስ ናይ ሓደ ውድብ ኣባል ኤርትራዊ መንእሰይ ብኣጋጣሚ ተራኺብና ዕላል ጀሚርና። ብዛዕባቲ ኣባሉ ዝኾነ ውድብ ሓደሓደ ኤርትራዊ ጉዳያት ከብርሃለይ ሓቲተዮ። ካብቲ ዝጠቐስኩሉ ዛዕባታት፡ ሚዛኖም፡ ኣብ መሰል ብሄራት ክሳብ ምግንጻል፡ ሃይማኖታዊ ውዳበ፡ ኣገባብ ቃልሲ፡ ዝምድና ምስ ጐረባብቲ ሃገራት፡ ውሳነ ኣህጉራዊ ቤት ፍርዲ ኣብ ዶብ ኤርትራን ኢትዮጵያን፡ ውድቦም ምስ ካለኦት ውድባት ዝገብሮ ምቅርራብ ዝብሉ ይርከብዎም። እንተኾነ ብዛዕባ ዋላ ሓደ ካብዚኣቶም ዝፈልጦ ከም ዘየብሉ ኣረጋጊጹለይ። መራሕቱ ሓበሬታ ሓሪሞም ኣብ ዘይፈልጦ መንግዲ ይኹብኩብዎ ከም ዘለዉ ከኣ ክዕዘብ ክኢለ።

ብኻልእ ኣገባብ ከኣ ቀሪበዮ፡ ብዛዕባ መትከላት ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራን ካለኦት ውድባትን ዝፈልጥ እንተኾይኑ  ሓቲተዮ።  ኣብዚ እውን ብዙሕ ሓበሬታ የብሉን። ዝያዳ ካብቲ ኣባሉ’የ ዝብሎን ጉልበታውን ገንዘባውን ኣበርክቶ ዝገብረሉን ውድቡ ብዛዕባ ካለኦት ከም ዝንገሮ ግና ተገንዚበ። እቲ ዝርካቡ ዝተነግሮ ሓበሬታ ግና ንሓቀኛ መንነት ናይተን ውድባት ዘይገልጽን ዘቀሓሕርን እዩ። ዝያዳ ዕላል ክቕጽል ምስ ደፋእኩዎ ከኣ፡ “ሰደህኤ ኣብ ጽገና ዝኣምን፡ ምስ ህግደፍ ብምስጢር ዝራኸብ፡ ንዘተ ምስ ጐረባብቲ ሃገራት ዝብልዎ ዘይሰምዕ ሰልፊ  … እዩ እዮም ዝብሉና” ኢሉኒ። ያኢ መንእሰይ እዩ እሞ ንጉዳያት ናይ ምምስኻር ንያት ይህልዎ ይኸውን ኢለ ከኣ “ነዚ ዝተበሃልካዮ ሓቅነቱ ንምጽራይ ፖለቲካዊ መደብ ዕዮ ሰደህኤኸ ኣንቢብካዶ ትፈልጥ? ካብ ኣባላት እቲ ሰልፊ ረኺብካ ከተዕልሎልም ዝፈተንካዮኸ ኣሎዶ?” ኢለ ሓቲተዮ። መልሱ ሓጺርን ንቑልቑል ዝኣፉን “ኣየንበኩን ዝፈልጦ ኣባል ሰደህኤ የብለይን። ከምኡ ዝብለካ ዘለኹ በዓል እገለ (ሓደ ካብ መራሕቲ ውድቡ) ዝበሉኒ ኣሚነ እየ” ዝብል ነይሩ። ንመጻኢ ግና ኣብ ርእሲ እቲ ኣነ ዝሃብኩዎ መብርሂ፡ ናቱ ናይ ምምስኻር ስራሕ ክሰርሕ’ሞ ኣብኡ ተመርኲሱ ርትዓዊ መርገጺ ክሕዝ ምዃኑ ቃል ኣትዩለይ ተፈላሊና።   ሓበሬታ ንኣዕናዊ ተግባራት ክውዕል እንከሎ ማለት እምበኣር ከምዚ እዩ።