ኮሚሽነር ሙሳ ፋቂ መሓመት
ኣቦመንበር ኮሚሽን ሕብረት ኣፍሪቃ ሙሳ ፋቂ መሓመት፡ ብ16 ነሃሰ 2023 ንህልዊ ኩነታት ኢትዮጵያ ዝምልከት መግለጺ ኣውጺኦም። እቶም ኮሚሽነር ኣብቲ ዘውጽእዎ መግለጺ፡ ምስቲ ኣብ ክልል ኣምሓራ ዝካየድ ዘሎ ወተሃደራዊ ጐንጺ ብዝተተሓሓዘ ንኩነታት ኢትዮጵያ ብዝለዓለ ተገዳስነትን ስኽፍታን ይከታተልዎ ከም ዘለዉ ኣፍሊጦም።
ኣቦመንበር ሙሳ ፋቂ፡ ሕብረት ኣፍሪቃ ዞባዊ ሰላምን ርግኣትን ንምርግጋጽ፡ ሕገመንግስታዊ ምምሕዳር፡ ሓድነት ግዝኣትን ልኡላውነትን ፈደራላዊ ዲሞክራስያዊ ሪፐብሊክ ኢትዮጵያ ክዕቀብ ዘለዎ ዘይቅየር መርገጽ ዳግማይ ከም ዘረጋግጽ ኣስፊሮም። ኣተሓሒዞም ድማ ኩሎም ኣብቲ ውግእ ዝሳተፉ ዘለዉ ወገናት፡ ተኹሲ ጠጠው ከብሉ፡ ውሕስነት ሲቪል ሕብረተሰብ ከረጋግጹን ሰላማዊ መፍትሒ ንምርካብ ኣብ ዘተ ክኣትዉን ጸዊዖም።
እቲ መግለጺ ሕብረት ኣፍሪቃ፡ ሰላምንን ህድኣትን ንምምጻእ ኣብ ዝግበር ኢትዮጵያዊ ተበግሶ ክሕግዝ ቅሩብ ምዃኑ ኣረጋጊጾም።
ሕብረት ኣፍሪቃ ኣብ ትግራይ ንዝያዳ ክልተ ዓመታት ዝተኻየደ ውግእ ብሰላማዊ መንገዲ ንክፍታሕ ዕዙዝ ብጽሒት ከም ዝነበሮ ዝዝከር እዩ።
ኢትዮጵያዊ የማናይ ኢድ ህግደፍ ሃዲሙ: ፖለቲከኛታት ኣምሓራ ይእሰሩን ይቕተሉን ኣለዉ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ኣዳርጋቸውን ኣብይን መኻርን ተመካርን እንከለዉ
ኣቶ ኣንዳርጋቸው ጽገ ዝተባህለ፡ ኣብ ፖለቲካ ኢትዮጵያ ናይ 50 ዓመታት ተሳትፎ ከም ዘለዎ ዝንገረሉ፡ ናይቲ ብብርሃኑ ነጋ ዝምራሕ ዝነበረ ውድብ ጉንበት 7 ዋና ጸሓፊ ኮይኑ፡ ኢህወደግ ንምቅዋም ኣብ ኤርትራ ዓመታት ዝተቐመጠ ምስ ህግደፍ ጥቡቕ ዝምድና ዝነበሮ፡ ብ11 ነሃሰ 2023 ካብ ኢትዮጵያ ከም ዝሃደመ ምስ ቢቢሲ ኣብ ዝገበሮ ቃለ መጠይቕ ኣረጋጊጹ።
ኣንዳርጋቻው ተቓዋሚ እንከሎ፡ ካብ ኤውሮጳ ናብ ኤርትራ እናተጓዕዘ፡ ኣብ መዓርፎ ነፈርቲ ሰንዓ ብጸጥታ ኢህወደግ ተጨውዩ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ተኣሲሩ ምስ ጸንሐ፡ ምስ ናይ ዶር ኣብይ ኣሕመድ ናብ ስልጣን ምምጻእ ዝተፈትሐ እዩ። ድሕሪ ካብ ቤት ማእሰርቲ ምውጻኡ ናብ ኣስመራ ኣቕኒዑ ንኢሳያስ ኣፈወርቅን ኣብይ ኣሕመድን ዘራኸበ ምዃኑ ባዕሉ ዘረጋገጸ እዩ። ኣብ ርእሲ’ዚ ኣብይ ኣሕመድ ዝምረሓሉ ሰነድ ኣዳሊና ዝሃብናዮ ንሕና ኢና ካብ ዝብሉ’ውን ሓደ እዩ።
እንዳርጋቸው ጽገ እንግሊዛዊ ዜግነት ስለ ዘለዎ ፍሉጥ መንግስታዊ ሓላፍነትኳ እንተዘይነበሮ፡ ንቀዳማይ ሚኒስተር ኣብይ ካብ ዘማኽሩ ቀዳማይ ዝስራዕ ኮይኑ፡ ህግደፍ እውን ካብ ኣብይ ንላዕሊ እምነት ዘንብረሉን ተልእኮኡ ኣብ ኢትዮጵያ ዘፈጽመሉን እዩ ነይሩ። ንዶር ኣብይን እንዳርጋቸውን ካብ ዝፈላለዮም እቲ ቀንዲ ምኽንያት ኤርትራ ኣብ ስምምዕ ደቡብ ኣፍሪቃ ተሳታፊት ክትከውን ነይሩዋ፡ ኢትዮጵያ ምስ ክልል ትግራይ ተዓሪቓ ንኤርትራ ከተቐይማ ኣይነበራን ዝብል መርገጽ እንዳርጋቸው ምዃንኑ ባዕሉ ኣብ ዝተፈላለዩ መድረኻት ክንጸባርቖ ዝጸንሐ እዩ። ንናይ ኤርትራ ኣብ ውግእ ትግራይ ምእታው ምኽኑይ ገይሩ ዘቕርብ እውን ነይሩ።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ኣብ ርእሲ’ቶም ብኣሽሓት ዝቑጸሩ ይእሰሩ ምህላዎም ዝንገረሎም ኣምሓሩ፡ ኣቶ ክርስትያ ታደለ ኣባል ፓርላማ፡ ዶር ካሳ ተሻገር ኣባል ቤት ምኽሪ ከተማ ኣዲስ ኣበባን ኣቶ ዮሃንንስ ባያለው ኣባል ቤት ምኽሪ ክልል ኣምሓራን ምስ ምጅማር ውግእ ክልል ኣምሓራ ተኣሲሮም።
ብኻልእ ወገን ድማ ኣብ ክልል ኣምሓራ “ብዕጡቓት ተቐቲሎም” ካብ ምባል ሓሊፉ፡ መንነቶም ብዘይተፈልጡ ላዕለዎትን ማእከሎትን ሓለፍቲ ምምሕዳራትን ኣዘዝቲ ፖሊስን ናይቲ ክልል ብብዝሒ ይቕተሉ ኣለዉ።
ምስሊ ካብ ቢቢሲ/BBC
ኮሚሽን ሰብኣዊ መሰላት ኢትዮጵያ፡ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ግፋ ቀጻሊ ከም ዘሎ ምግላጹ ቢቢሲ/BBC ሓቢራ። እቲ ኮሚሽን እቲ ግፋ ኣዝዩ ከም ዘሰክፎ ብ14 ነሃሰ 2023 ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ እዩ ሓቢሩ። ኮሚሽን ሰብኣዊ መሰላት ኢትዮጵያ ካብቶም ዝግፈፉ ዘለዉ ሓተቲ ዑቕባ ከም ዝርከብዎም ተገንዚቡ፡ ንቤተሰቦም ከም ዘዘራርበ እንተኾነ ምስቶም ግዳያት ግፋ ክራኸብ ከምዘይተፈቕደሉ ኣረጋጊጹ። ቢቢሲ ብወገና ኤርትራውያን ኣዘራሪባ እቲ ግፋ ሰፊሕ ምንባሩ ከም ዘረጋገጽት ሓቢራ።
ኣብዚ እዋንዚ ብሰንክዚ ግፋ ብዙሓት ኤርትራውያን ካብ ገዛውቶም ንምውጻእ ተጸጊሞም ከም ዘለዉ ዝፍለጥ ኮይኑ፡ እቲ ኮሚሽን ሰብኣዊ መሰላት በቶም ቅድሚ ሕጂ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ተገፊፎም ብዘይድሌቶም ናብ ኤርትራ ዝተመልሱ ሓተቲ ዑቕባን ትሕቲ ዕድመ ህጻናትን ዝርከብዎም ኣስታት 200 ኤርትራውያን ዝሓደሮ ሻቕሎት ብምጥቃስ ኣብ ወርሒ ሰነ 2023 መግለጺ ኣውጺኡ ነይሩ እዩ።
ኮሚሽን ሰብኣዊ መሰላት ኢትዮጵያ፡ ብሰንክቲ ኣብ ክልል ኣምሓራ ዝካየድ ዘሎ ውግእ፡ እቶም ኣብ ወረዳ ዳባት መደበር ስደተኛታት ኣለምዋጭ ተዓቚቦም ዘለዉ፡ ካብተን ኣብ ትግራይ ዝነበራ ብሰንኪ ውግእ ዝፈረሳ 4ተ መደበራት ዝመጹ ኤርትራውያን ኣብ ኣዝዩ ከቢድ ናይ ድሕንነትን ሕጽረት ቀረብን ጸገም ከም ዘለዉ እውን ኣብቲ መግለጺኡ ኣፍሊጡ።
ኣምበሳደር ዓባይ ብሪታንያ ኣብ ኢትዮጵያ ዳረን ዌልች
ጀነራል ዳይረክተር ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስትሪ ኤርትራ፡ 10 ነሃሰ 2023 ኣብ ኤርትራ ንዘሎ ፈጻሚ ጉዳይ ዓባይ ብሪታንያ ብወግዒ ንመብርሂ ከም ዝጸውዖ፡ ሚኒስተር ዜና ኤርትራ የማነ ገብረመስቀል ኣፍሊጡ። እቲ ፈጻሚ ጉዳይ ዝተጸውዐ፡ ብዛዕባቲ ኣምበሳድር ዓባይ ብሪታንያ ኣብ ኢትዮጵያ ዳረን ዌልች ብ10 ነሃሰ 2023 ኣብ ከተማ መቐለ ብዝሃቦ ንህላወ ሰራዊት ኤርትራ ኣብ ትግራይ ዝምልከት ንዝገለጾ፡ መብርሂ ንክህብ ምዃኑ ተፈሊጡ።
ኣምበሳደር ዓባይ ብሪታንያ ዳረን ወልች ናብ ዋና ከተማ ክልል ትግራይ መቐለ ዝኸዱ ኣባል ናይቲ ብፍልይቲ ልእኽቲ ብሪታንያ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ዝምራሕ ልኡኽ ኮይኖም እዮም።
ኣምበስዳር ዳረን ዌልች ኣብ መቐለ፡ ምስ ማዕከናት ዜና ትግራይ ኣብ ዘካየድዎ ቃለ-መጠይቕ፡ ስምምዕ ሰላም ፕሪቶሪያ ኣብ መንጎ ፈደራል መንግስቲ ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን ምሉእ ብምሉእ ክትግበር ኣለዎ፡ ከም ኣካል ናይዚ ስምምዕ ድማ ሰራዊት ኤርትራ ምሉእ ብምሉእ ካብ ትግራይ ክወጽእ ናይ ግድን እዩ ዝብል መወጸዋዕታ ኣቕሪቦም። ኣተሓሒዞም ከኣ መንግስቶም እውን ናይ ኤርትራ ሰራዊት ካብ ትግራይ ምውጻእ ከም ዝድግፍ ብተወሳኺ ኣረጋጊጾም። ብዘይካዚ ሰራዊት ኤርትራ ኣብ ትግራይ፡ ሰብኣዊ ግህሰታት ከም ዝፈጸመ፡ ብመንግስቲ ኢትዮጵያ ዝድገፍ ኮሚሽን ኮነ ብካለኦት ብዙሓት ትካላት ሰብኣዊ መሰል ዝተረጋገጸ ምዃኑ’ውን ጠቒሶም።
ሰራዊት ኤርትራ ኣብ ዝሓለፉ ግዝያት ብፍላይ ኣብ ሰሜናዊ ምዕራብ ትግራይ ገበናት ብምፍጻም ብቐጻሊ ዝኽሰስ ዘሎ ምዃኑ ኣብቲ ዜና ተጠቒሱ።
ኣብ መደበር ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣለምዋጭ ከባቢ ዳባት ኢትዮጵያ፡ ብ10 ነሃሰ 2023 ሓደ መንእሰይ ኣቐድም ኣቢሉ ድማ ሓንቲ ጓለንስተይቲ ኤርትራውያን ስደተኛታት ናብቲ መደበር ብዝኣተዉ ዕጡቓት ሓይልታት ብጥይቲ ተቐቲሎም። ተለቪዥን ኣሰና ምስ ሓደ ኣብቲ መደበር ዘሎ ስሙ ግና ዘይተጠቕሰ ኤርትራዊ ስደተኛ ኣብ ዝገበረቶ ሓጺር ቃለ-መሓትት፡ ኣብቲ ናይ ቅድሚ 4ተ መዓልታት ተኹሲ ካልእ ኤርትራዊ ስደተኛ ተወቒዑ ኣብ ሕክምና ተዓቚቡ ከም ዘሎ ኣረጋጊጻ። ብመሰረት እቲ ሓበሬታ እታ ዝተቐትለት ጓለንስተይቲ ኩሉ መስርሕ ወዲኣ ናብ ኣሜሪካ ክትከይድ ተቐሪባ ዝነበረት እያ።
ናይቶም ናብቶም ናብቲ መደበር ኣትዮም ቅትለት ዝፈጸሙ ዕጡቓት ማንነት ዘይተነጸረ ኮይኑ፡ ኣካላት ፋኖ ምዃኖም ዝግመቱ። ናብቲ መደበር ዝኣተዉሉ ቀንዲ ምኽንያት ናይቶም ስደተኛታት ንብረት ንምዝማት ኮይኑ እቶም ዝተቐትሉን ዝቖሰሉን ድማ ዓገብ ዝበሉ እዮም። ናይቲ መደበር ሓለዋ ዝነበሩ ዕጡቓት ድሕሪ ውግእ ኣብ መንጎ ሰራዊት ኢትዮጵያን ዕጡቓት ፋኖን ምሕያሉ፡ ካብቲ ቦታ ከም ዝኸዱ እቲ ሓበሬታ ኣረጋጊጹ።
እቲ ዝሓበረ ስደተኛ ከም ዝገለጾ፡ ኣብዚ እዋንዚ ዝነበሮም ጸገምን ስግኣትን ዛይዱ፡ ዝወሃቦም ዝነበረ ውሱን ናይ እኽሊ ሓገዝ ምቁራጹ፡ ብዝኾነ መንገዲ ዝተረኽበ እኽሊ ዝጠሓነሉ ዕድል ከምዘየለ፡ ቀረብ ማይ፡ ሕክምናን ኤለክትሪክን ምሉእ ብምሉእ ስለ ዝተቛረጸ እቲ ልዕሊ 15 ሺሕ ስደተኛ ኣብ ኣዝዩ ከቢድ ጸገም ወዲቑ ምህላዉ ተፈሊጡ።
ኣካላት ናይቲ ጉዳይ ስደተኛታት ናይ ምክትታል ሓላፍነት ዘለዎ ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታት፡ ብሰንኪ ውግእ ካብቲ ቦታ ጠቕሊሎም ስለ ዝኸዱ፡ እቶም ስደተኛታት ዋና ዘየብሎም ኮይኖም ኣለዉ። ኣብ መወዳእታ ከኣ ኤርትራውያን ብጉዳይ ስደተኛታት ናብ ዝምልከቶም ሰብኣዊ ትካላት ምሕጽንታ ንከቕርቡ እቲ ስደተኛ ጸዋዒት ኣቕሪቡ።
ትካል መግቢ ዓለም ሕቡራት ሃገራት ንዝሓለፉ ሰለስተ ኣዋርሕ ኣቋሪጽዎ ዝነበረ ምቕራብ ረዲአት እኽሊ ናብ ዝተወሰነ ከባቢታት ትግራይ ከቕርብ ከም ዝጀመረ ብ8 ነሃሰ 2023 ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ ኣፍሊጡ። እቲ ኣብ መጀመርታ ዝቐረበ ረዲአት 15 ጽዕነት መካይን እዩ። በብደረጃ ክውስኽ ድማ ትጽቢት ኣሎ። እቲ ትካል ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ ጉንበት 2023 ምቕራብ ረዲአት ዘቋረጸ፡ ናብ ህዝቢ ክበጽሕ ዝግበኦ ዝነበረ ረዲአት ብዝተፈላለዩ ኣካላት ትግራይ ወስኽካ፡ ኣብ ብዙሕ ቦታታት ኢትዮጵያ ከም ዝተሰርቀ ምስ ኣረጋገጸ እዩ።
እቲ ናብታ ልዕሊ 20 ሚልዮን ተጸበይቲ ረዲአት ዘለውዋ፡ ካብ ኣፍሪቃ ብብዝሒ ህዝቢ ካለኣይ ደረጃ እትሕዝ ኢትዮጵያ ዝተቛረጸ ሓገዝ መግቢ ብትካል መግቢ ዓለም ጥራይ ዘይኮነ፡ እቲ ሰፊሕ ዝርጋሐ ዘለዎ ትካል ረዲአት ሕቡራት መግስታት ኣሜሪካ እውን በተመሳሳሊ ምኽንያት ኣቋሪጹ እዩ ጸኒሑ። ትካል ረዲአት ኣሜሪካ ኣብ መጻኢ ረዲኤት ዘይስረቐሉ ኣገባብ ንምፍጣር ምድላወይ ኣይወዳእኩን ብዝብል ናብ ትግራይ ኮነ ብሓፈሻ ናብ ኢትዮጵያ ዘቋረጾ ሓገዝ ምቕራብ ኣይጀመረን።
ኣብ ትካል መግቢ ዓለም ናይ ሓደገኛን ህጹጽን ኩነታት ሓላፊ፡ ኣንሲ ከም ዝገለጽዎ ኣብ ምብራቕ ኣፍሪቃ ብሰንኪ ውግኣትን ሕማቕ ኩነታት ኣየርን ልዕሊ 35 ሚልዮን ሰባት ተጸበይቲ ረዲአት ከም ዘለዉ ጠቒሶም፡ ናይ ትግራይ ካብቲ ዝገደደ ዝበሃል ከባቢ ምዃኑ ምስ ሲኤንኤን ኣብ ዝገበርዎ ቃለ መጠይቕ ሓቢሮም
እዚ ከምዚሉ እንከሎ ኣብ ትግራይ ብሰንኪ ሓገዝ ዘይምቕራቡ ዝሰዓበ ጥሜት፡ ከባቢ 1500 ሰባት ከም ዝሞቱ ካብቲ ክልል ዝወጹ ጸብጻባት ሓቢሮም።
ኣብ ክልል ኣምሓራ ኩነታት ህጹጽ ግዜ ተኣዊጁ፡ ናብኡ ዝግበር በረራ ተቛሪጹ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ቤት ምኽሪ ምኒስተራት ኢትዮጵያ፡ ብ4 ነሃሰ 2023 ኣብ ክልል ኣምሓራ 6 ኣዋርሕ ዝጸንሕ ኩነታት ህጹጽ ግዜ (STATE OF EMERGENCY) ኣዊጁ፡ መንገዲ ኣየር ኢትዮጵያ ድማ ብ8 ነሃሰ 2023 ናብን ካብን ክልል ኣምሓራ ዝግበር በረራታት ምሉእ ብምሉእ ከም ዝተቋረጸ ኣፍሊጡ።
ነቲ ዝተኣወጀ ህጹጽ ኩነታት ኣብ ግብሪ ዘውዕል ላዕለዋይ ኣካል ብኣቶ ተመስገን ጥሩነህ ዳይረክተር ሃገራዊ ጸጥታ ኢትዮጵያ ዝምራሕ ኮይኑ፡ 4ተ ናይ እዚ ከባብታት ከም ዝህልዉዎ ተፈሊጡ። በዚ መሰረት ኣብቲ ክልል “ዘይሕጋዊ ዕጥቂ ኣፍቲሕካ ኩነታት ሰላምን ዝፈረሰ ምምሕዳራዊ ትካላትን ናብ ንቡር ምምላስ” ብዝብል ኣብ መንጎ ሓይልታት ምክልኻል ኢትዮጵያን ዕጡቕ ሓይሊ ኣምሓራ ፋኖን ኣብ ኩሉ ኩርነዓት እቲ ክልል ደማዊ ውግእ ይካየድ ኣሎ።
እቲ ውግእ ኣብ ኩሉ ከተማታት እቲ ክልል ዝካየድ ዘሎ ኮይኑ፡ ብፍላይ ኣብ ጎንደር፡ ባህርዳር፡ ደብረማርቆስ፡ ድበረብርሃን፡ ኣጣየን ሽዋሮቢትን ዝካየዱ ዘለዉ ውግኣት ኣብ ልዕሊ ህይወትን ንብረትን ከቢድ ዕንወት የውርዱ ከምዘለዉ ይሕበር ኣሎ። ክልቲኦም ወገናት ድማ ናይ “ኣነ እየ ተዓዊተ” ዜናታት ይዝርግሑ ኣለዉ። ብፍላይ ኣብ ደብረብርሃንን ከባቢኡን ዝካየድ ግጭት እቲ ውግእ ናብ ክልል ኦሮሞ ከይልሕም ኣስጊኡ ኣሎ።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ኣብ ርእስቲ ክልል ኣምሓራ ምስ ኣዲስ ኣበባ ዝራኽብ ናይ መሬት መጐዓዝያ ምዕጻዉ ምዃኑ፡ መንገዲ ኣየር ኢትዮጵያ ድማ ናብ ዝርዝር ምኽንያት ከይኣተወ፡ ካብ 8 ነሃሰ 2023 ጀሚሩ ካብን ናብን ኣብ ክልል ኣምሓራ ዘለዉ መዓርፎ ነፈርቲ፡ ባህርዳር፡ ጎንደር፡ ላሊበላ፡ ኮምበልቻን ደበረማርቆስን ዝገብሮ በረራታት ምሉእ ብምሉእ ከም ዝቋረጾ ኣፍሊጡ።
ክልላዊ መንግስታት ኢትዮጵያ ነቲ ፈደራል መንግስቲ ኣብ ክልል ኣምሓራ ዝኣወጆ ኩነታት ህጹጽ ግዜን ኣንጻር ፋኖ ዘካይዶ ዘሎ ውግእን ክድግፋ እንከለዋ፡ ብወገን ግዚያዊ ምምሕዳር ክልል ትግራይ ግና ብወግዒ ዘውጸ መግለጺ የለን። እዚ ውግእ ምስቲ ኣብ ትግራይ ዝተኻየደ ተመሳሳልነት ከም ዘለዎን፡ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ኣባላት ፓርላማን ቤት ምኽሪ ከተማ ኣዲስ ኣበባን ዝርከብዎም፡ ኣሸሓት ተወለድቲ ኣምሓራ ይእሰሩን ካብ መገሻ ይኽልከሉን ከም ዘለዉ ተፈሊጡ።
ብዙሓት እቲ ውግእ ንኢትዮጵያ ናብ ምብትታን ከይወስዳ ስግኣት ዝሓደሮም ወገናት፡ ውግእ ጠጠው ኢሉ ሰላማዊ መፍትሒ ክርከበሉ ይምሕጸኑ ኣለዉ። እንተኾነ ብዘይካ ፈደራላዊ መንግስቲ “ናይ ሰላም ኣፍደገ ዕጽዊ ኣይኮነን” ምባሉ ካልእ ዝተራእየ ተስፋ ሰላም የለን።
ኣብ ፈስቲቫል ዝተረኽቡ ኣባላት ሓድሽ ፈጻሚ ሽማግለ ሰዲህኤ
ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ራብዓይ ጉባኤኡ ኣብ ፊስባደን ኣቓኒዑ፣ ኣብ ፍራንክፎርት ድማ ፈስቲቫል ኤርትራ 2023 ምክያዱ ዝዝከር እዩ። እዚ ክልተ ተረኽቦታት፡ ብሳላ ሓያል ተሳትፎ ኣባላት ሰልፍን ደገፍቶምን እዩ፣ ኣብ ውሽጢ ሓደ ሰሙን ተሰላሲሉ። ኣብቲ ፈስቲቫል ንኣርባዕተ ዓመታት ንሰልፊ ብኣቦመንበርነት ክመርሕ ዝጸንሐ ሓው ተስፋይ ወልደሚካኤል (ደጊጋ) ንዝሓለፈ ሃገራዊ፣ ዞናውን ዓለም ለኻውን ጉዕዞ ኣብ ኩሉ መዳያት ዘጣመረ ሰፊሕ መብርሂ ኣቕሪቡ። ንዝርዝር መግለጺ ኣብ መንበር https://harnnet.org/index.php/articles-corner/tigrina-articles/item/8881-2023
ኣብ መጠረስታ ከምቲ ኣብ 2019 ኣቦመንበርነት ሰልፊ ክርከብ እንከሎ ዝተገብረሉ ምልላይ፣ ማእከላይ ባይቶ ንሓው ገረዝግሀር ተወልደ ሓድሽ ኣቦ መንበር ሰልፊ ከም ዝመረጸ ጠቒሱ ኣላልይዎ።
ስዒቡ፣ ውጽኢት ናይቲ ንሰለስተ ማዓልታት ዝተኻየደ ጉባኤ መጠቓለሊ፣ ከቢብዎ ዝነበረ ኩለ- መዳያዊ ኲነታት ዝገልጽ፣ ሓያሎይ ካብ ፖለቲክዊ ውሳኔታት ጉባኤ ዝሓዘ ደምዳሚ መግለጺ ብብጸይቲ ኣስገደት ምሕረታኣብ ቀሪቡ። ብዘይካዚ ኣስገደት ኣቐዲማ ንማሕበር ደቂ ኣንስትዮ ኤርትራ ኣብ ሰሜን ኣመሪካ ወኪላ ብኣደ መንበር ናይቲ ማሕበር ሓውቲ ጸጋ ወልደማርያም ዝተላኣከ ናይ ደገፍ መልእኽቲ ምቕራባ’ውን ዝዝከር እዩ። ምሉእ ትሕዝቶ ደምዳሚ መግለጺ 4ይ ጉባኤ ሰዲህኤ፡ https://harnnet.org/index.php/news-and-editorial/item/8880-4
ድሕር’ዚ፣ ኣብ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፣ መስርሕ ምስግጋር/ምርካብ ሓላፍነት ጉባኤ ካብ ተፈጸመሉ ዕለት ኣብ ውሽጢ ሓደ ወርሒ ክሰላሰል ቅዋማዊ’ኳ እንተኾንነ እቲ መስርሕ ሰላማዊ ምስግጋር ሓላፍነት ናይ ኣቦመንበርነት ኣብ ቅድሚ ተሳተፍቲ ፈስቲቫል እዩ ተጀሚሩ። ክመርሕ ዝጸንሕ ኣቦ መንበር ብጻይ ተስፋይ ወልደሚካኤል (ደጊጋ) ኣብቲ ኣጋጣሚ “ ኣነ ነዚ ሒዘዮ ዝጸናሕኩ ሰልፊ ናይ ምምራሕ ሓላፍነት ብዲሞክራስያዊ ኣገባብ እየ ተረኪበዮ። ምትሕብባር ናይ መላእ ኣባላት ሰልፊ ከይተፈልየኒ ድማ ኣብዚ በጺሐ። ሎሚ ተራይ በጺሑ ንሓድሽ ዝተመርጸ ኣቦ መንበር ብጻይ ገረዝግሀር ተወልደ የረክብ ኣለኹ። እቲ ንዓይ ዝተገብረለይ ምድግጋፍ ከምዘይፍለዮ ድማ ይኣምን እየ” ብዝብል ቃል’ዩ ኣብ መድረኽ ቀሪቡ ቃል ንኸስምዕ ዝዓደመ።
ነዚ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ዝኽተሎ መስርሕ ሰላማዊ ምስግጋር ናይ ዝጸንሓካ ይንኣስ ይዕበ ሓላፍነታት፡ ካብ ህግደፍ ጠሪስካ ዘይንጽበዮ ኮይኑ፣ ኣብ ተመኩሮ ሰውራ ኤርትራ ኮነ ናይ ሎሚ ተቓወምቲ ሓይልታት ኤርትራውን ካብቲ ሓደ ጠንቂ ናይ ምፍልላይን ምንጽጻግን ኮይኑ ዝጸንሐ ተርእዮ እዩ። ኣብ ቃልሲ ሓላፍነት ብውልቂ እትረብሓሉ ሓለፋ ከምዘይኮነ ብምግንዛብ፣ ሰዲህኤ ዝኽተሎ ቅዋማዊ መስርሕ ምስግጋር ከም ኣብነት ወሲድና ቀጻሊ ልምድን ባህልን ክንገብሮ ዝግበኣና እዩ።
ሓው ገረዝጊሀርን ተስፋይ ደጊጋን ድሕሪ ናይ ኢድ ሰላምታ ምልውዋጥ፣ ሓድሽ ዝተመርጸ ኣቦ መንበር መድረኽ ፈስቲቫል ተረኪቡ ካብ ዘስምዖ ቃል ድማ፣ “እዚ ተረኺቡ ዘሎ ምዕባለ ምስቶም ኣብኡ ዘብጽሕዎ ኣብ መዓልበኡ ከነብጽሖ ቃል እኣቱ። ዝካኣለና ክንገብር ኢና። ኩልኹም ከኣ ተትኽእልዎ ከተበርክቱ ድማ ተስፋን ትጽቢትን ኣለኒ። እዚ ሓደ ካብ’ቲ ስትራተጂ ናይ ዓወትና እዩ። ምልካዊ ስርዓት ክጓሓፍ እንተኾይኑ ሓይልታት ተቓውሞ ኤርትራ ክእከብን ብሓደ ልሳን ብሓደ ድምጺ ክዛረብን ክኽእል ይግበኦ። እቲ መስርሕ ዓመታት ሓሊፍዎ ደንጒና ግን ካኣ እቲ ጉዳይ ኣብ መዓልበኡ ስለዘይበጽሐ ክንቅጽሎ ኣለና። ብጻዓት ናይ ህዝብን ብድፍኢት ናትኩምን ክረጋገጽ ድማ እዩ። እንተዳኣ ተጠርኒፍና ምቹእ ፖለቲካዊ ኲነታት ምህላዉ ንኩላትና ብሩህ እዩ” ኢሉ።
ቀጺሉ፡ “እዚ ገባቲ ስርዓት ክድርበን ክጓሓፍን እንተኾይኑ፣ ፍርሒ ራዕዲ ክቕንጠጥ ኣለዎ ማለት እዩ። እዚ ናብ ሕቶ ሰብኣዊ መሰላት እዩ ዘእትወና። ናይ ሓደ ኤርትራዊ ሰብኣዊ መሰል ክግፈፍ እንከሎ ዓገብ እንተዘይ ኢልና ድማ፡ ጽባሕ ናትና መሰል ክድፈር ምዃኑ ክንፈልጥ ኣለና። እዚ ገባቲ ስርዓት ንህዝብና ከም ድላዩ ዝዕንድረሉ ዘሎ ምኽንያት ሰብኣዊ መሰላት ክድፈር እንከሎ ዓገብ ናይ ዘይምባል ባህሊ ስለ ዘርኣና እዩ”።
ሓው ገረዝጊሀር ኣስዒቡ ገለ ካብቲ ምልካዊ ስርዓት ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኮነ ተጋደልቲ ነበር ዝፈጸሞ ጥሕሰት ሰብኣዊ መሰላት ክጠቕስ እንከሎ፣ ኣብቲ እዋን ስለምንታይ ከምኡ ይግበር ዝብልን ብኣግኡ ዓገብ ዝብልን ስለ ዘይነበረ ምዃኑ ኣመልኪቱ። ኢሳያስ ካብ ሜዳ ኣስመራ ምስ ኣተወ፡ “ካብ ሕጂ ንዳሓር ናይ ውድባት ሓሸውየ የለን” ክብል እንከሎ’ውን፡ ኣይፋልካን ንስኻ ወድና እቶም ዘይኣተወ’ውን ኩልኹም ደቅና ብሓደ ኣብዚ ክትመጹ ኢና እንደሊ እንተዝባሃል፡ እታ ምልኪ ብኣግኡ ምስተኾልፈት ነይራ። ግን ኣይተባህለን”።
ኣተሓሒዙ፡ ምስ ጎረባብቲ ሃገራት ክህልወና ዝግባእ ዝምድናታት ድሕሪ ምግላጽ፡ እዚ ሕጂ ንወደባት ብዝምልከት ኣብ መድረኻት ዝላዓል ዘሎ ሕቶ፣ መበገስቱ ክልብሙን ዓሰብ ኮነ ምጽዋዕ ልኡላዊ መሬት ናይ ኤርትራ ምዃኑ ኣሚኖም ሓቢርና ብሰላም ክንነብር፡ ንተጠቓምነት ወደባት ዝምልከት እንተኾይኑ ድማ ብኣህጉራውን ዞባውን ውዑላት ተሰማሚዕካ ዘይንበር ኣይኮነን ብምባል መግለጺኡ ደምዲሙ።
ኣብ መደምደምታ፣ ሓው ደስበለ መሓሪ ኣባል ምምሕዳር ዓለም ለኻዊ ምንቅስቃስ ይኣክል ናይ ደገፍ ቃል ብምቕራብ ቀዳማይ ክፋል ፈስቲቫል ክድምደም እንከሎ፣ ድሕሪኡ ዝ ቐጸለ ወግዒ፡ ማሕበራዊ ዕላላትን ብዲጀይ ዝተሰነየ ሙዚቓን ነይሩ።
ኣብ ስቶክሆልም ካብ 3 ክሳብ 6 ነሃሰ 2023 ክካየድ ተወጢኑ ዝነበረ ፈስቲቫል ጉጅለ ህግደፍ፡ ኣብ ቀዳማይ መዓልቱ፡ ኣብ ትሕቲ “ኣይትኸውንን እያ” ዝብል ሓያል መኸተ መንእሰያት ኤርትራ ከም ዝመኸነ ናይ ዓይኒ መሰኻኽር ካብቲ ቦታ ብምስሊ ኣሰንዮም ሓቢሮም። እቶም ካብ ዝተፈላለያ ሃገራት ኤውሮጳ ንመኸተ ናብ ስቶክሆልም ክጐዓዙ ዝቐነዩ መእሰያት ኣባላት ብርጌድ ንሓመዱ፡ ኣብ ማዕዶ እቲ ንህግደፍ ዝተፈቕደ ናይ ተቓውሞ ሰልፊ ከካይዱ ፈቓድ ከም ዝነበሮም፡ ደሓር ብዝተራእየ ምዕባለ፡ ናብቲ ፈስቲቫል ዝተዳለወሉ ቦታ ጥሒሶም ምስ ኣተዉ፡ ክሳብ ምፍራስ ዳሳት ህግደፍ ከም ዝበጽሑ ተፈሊጡ።
ድሕሪቲ ኩነታት መንግስቲ ሽወደን ብሄሊኮፕተራትን ዘንብዕ መሳርሕታትን ዝተሰነየ ሓይሊ ፖሊስ ከም ዘዋፈረን ካብቶም መንእሰያት ሓያሎ ከም ዝተኣሰሩን ተፈሊጡ። ኣብ ልዕሊዚ ብንጹር ቁጽሮም ዘይተፈልጡ መንእሰያት ጉድኣት ኣጋጢሙ ዝብል ሓበሬታ እውን ኣሎ።
ህግደፍ ነዚ ምትእኽኻቡ፡ ባህሊ ናይ ምልላይንን ምምዕባልን ዝብል መሸፈኒኳ ዝህቦ እንተኾነ፡ ብግብሪ ግና ኤርትራውያን ተገዲዶም ናብ ኣዳራሻት ፈስቲቫል ከም ዝሳተፉ ጌርካ ገንዘብ ምእካብን ኣንጻር ደለይቲ ለውጢ ኤርትራውያንን ጐረባብቲ ህዝብታትን ናይ ጽልኢ ምልዕዓላትን ዝጥቀምሉ መድረኽ እዩ።
ኣብ ዝሓለፉ መዓልታት ፈስቲቫላትን ኣኼባታት ህግደፍ ኣብ ጀርመንን ዓባይ ብሪታንያን ፍሽለት ዘጋጠሞ ኮይኑ፡ ኣብ መጻኢ መዓልታት ኣብ ከናዳን ስያትል ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካን ተወጢኑ ዘሎ ፈስቲቫላት ብተመሳስሊ ኣገባብ ንክፈሽል ኤርትራውያ ዝሰርሕሉ ዘለዉ እዩ።
ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ ነዚ ኣንጻር ፈስቲቫላት ህግደፍ እናሓደረ ዝግንፍል ዘሎ ህዝባዊ ምልዕዓል ብዝምልከት፡ ኣብዚ ቀረባ መዓልታት ኣብ ዝተቓነዐ 4ይ ጉባአኡ “ህዝባዊ ማዕበል ብሓፈሽኡ ብብርጌድ ንሓመዱ ዝካየድ ምንቅስቃስ ድማ ብፍላይ ንመጻኢ እውን ብቀንዱ መሰረቱ ሕጋዊ ኣገባብ ዝኽተል፣ ንህግዲፍ ካብተን መንግስታትን ህዝብን ብዝንጽልን ብዘይምዝመዝን ኣገባብ ክቕጽሎ ኣተባቢዑ። ኣብ ርእሲዚ ሰዲህኤ ኣብ ጐኒ ሕጋውን ትካላውን መኸተ ብርጌድ ንሓመዱ ኮይኑ፣ ዘድሊ ምትሕብባር ከም ዝገብር ኣረጋጊጹ። ምባሉ ዝዝከር እዩ።
ኣብ ኤርትራ ብ1 ነሃሰ 2023፡ ከባቢ ሰዓት 8፡15 ናይ ምሸት፡ 5.6 ሬክተር ስኬል ዝዓቐኑ ምንቅጥቃጥ መሬት ከም ዘጋጠመ ናይ ጀርመን ትካል ጂኦ-ሳይነስ ኣፍሊጡ። በዚ ኣብ ደቡባዊ ምብራቕ ካብ ከተማ ኣስመራ 65 ኪሎሜተር ወይ 40 ማይላት ኣብ ዝርሕቀቱ ከባቢ ኢራፋለ-ፎሮ ዘጋጠመ ምንቅጥቃጥ ሽዑ ንሽዑ ዝተመዝገበ ሓደጋ የለን። እዚ ምንቅጥቃጥ ከባቢ 10 ኪሎሜተር ዕምቆት ከም ዝነበሮ ተሓቢሩ። እቲ ምንቅጥቃጥ ዳርጋ ኣብ ኩሉ ከባብታት ኤርትራን ሰሜናዊ ክፋል ትግራይን ስምዒት ኣሕዲሩ።
ነቲ ኩነታት ዝከታተሉ ክኢላታት፡ ብዛዕባ ዝወረደ ጉድኣት ቀልጢፉ ዝተመዝገበ ጉድእትኳ እንተዘየለ፡ ድሕሪ ምጽራይ ዝፍለጥ ገለ ጉድኣት ኣውሪዱ ከም ዝኸውን ግና ግምት ኣለዎም። ነዚ ንምፍላጥ ከኣ ብፍላይ ኣብቲ መራኸቢ ዘየብሉ ርሑቕ ከባቢ ዝተወሰነ ግዜ ክወስድ ይኽእል እዩ።
ብሰንክቲ ምንቅጥቃጥ ጉድኣት ምውራዱን ዘይምውራዱን ንምጽራይ ዝምልከቶም ሓለፍቲ ናብቲ ከባቢ ዝወስድ መጐዓዝያ ንግዜኡ ከም ዘቋርጽዎ ግምት ኣሎ። በዚ ምቁራጽ ዝተወሰነ ማሕበራዊ ጸገም ከጋጥም ዝኽእል ኮይኑ፡ ድሕሪ ምጽራይ ግና ቀልጢፉ ናብ ንቡር ክምለስ እዩ። ኣብቲ ቀንዲ ማእከል ናይቲ ተረኽቦ ግና ኣገልግሎት እውን ንግዜኡ ከቋርጽ እዩ ዝብል ስግኣታት ኣሎ።
ንግዜኡ ክሳብ ዝምልከቶም ኣካላት ሓበሬታ ዝህቡ፡ ኣብ ነዋሕቲ ርሻናት ዝነብሩ ሰባት ካብኡ ክርሕቁን ካብ ዝምልከቶም ኣካላት ዝወሃብ ቀጻሊ ሓበሬታ ክከታተሉን ዝምልከቶም ኣካላት ይምዕዱ።
ብተመሳሳሊ ብ2 ሓምለ 2023፡ ሰዓት 7፡51 ምሸት፡ 4.2 ሬክተር ስኬል ዝዓቐኑን 10ኪሎሜተር ዝዕምቈቱን፡ ኣብ ኤርትራ ንኡስ ዞባ ገልዓሎ ዝማእከሉ ምንቅጥቃጥ መሬት ኣጋጢሙ ከም ዝነበረ ይዝከር።
More...
ብኤርትራዊ ማሕበር ኣብ ጀርመን ዝተዳለወ፣ ብኣባላት ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ድማ ዝተሰላሰለ ፈስቲቫል ኤርትራ 2023 ብ28 ሓምለ 2023 ጀሚሩ ቀንዲ መዳባቱ ድማ ንጽባሒቱ ሓምለ እዩ ብዝግባእ ኣካይዱ። ኣብ ምጅማር እቲ ፈስቲቫል፡ ሰንኪ ኮቪድ-19 ዝነበረ ዕጽዋ ተሰይሩ ተሳተፍቲ 4ይ ጉባኤ ሰዲህቱን መሓዙት ንሰለስተ ዓመታት ዝኣክል በዂርዎም ዝጸንሐ ኣካል ምርኻን ምዝንጋዕን ዘረጋገጽሉ ናይ እሂም ምሂንን ወግዕን ምሸት እዩ ነይሩ።
ብዘይካዚ ኣብ ራባዓይ ጉባኤ ሰልፊ ዝተመርጸ ማእከላይ፣ እቲ ዝበዝሔ ብኣካል ዝተረኽበሉ እቲ ክርከብ ዘይካኣለ ድማ ብሳይበ ፈላሚ ርክብ ዘካየደሉን ኣቦ መንበርን ፈጻሚ ሽማግለን ዝተመጸሉ ኣኼባ ማእከላይ ባይቶ ኣብ ቦታ ፈስቲቫልዩ ተኻይዱ።
ካብ ቀንዲ መደባት ናይዚ ዓመት ፈስቲቫል ማሕበራውንን ፖለቲካውን ጉዳያት ኮይኑ፣ 29 ሓምለ ዝተኻየደ እዩ፣ ብመራሕቲ መድረኽ ሓውቲ ኣድያም ተፈራን ሓው ግርማይ ዘምኪኤልን ብዝቐረበ ሰናይ ትምኒትን ምስጋናን ተኸፊቱ። መራሕቲ መድረኽ ብዓረብኛን ትግርኛን እቲ ብመንገዲ ፈስቲቭላትን ኣኼባታትን ህዝቢ ንኸይራከብ ዓንቂጹ ዝጸንሐ ቀንዲ ምኽንያታት ምእላዩን ዳግም ንክንራከብ ምኽኣልናን ሓጎሶም ድሕሪ ምግላጽ፣ ፈስቲቫል ንዝኽሪ ሰማእታት ብናይ ሓደ ደቂቕ ጽሞና ክኽፈት ድሕሪ ምሕባሮም፣ ንሓው ዶክተር ኣኽሊሉ ግርማይ ቃል ኤርትራዊ ማሕበር ንኸስምዕ ዕድል ሂቦም።
ሓው ኣኽሊሉ ግርማይ ኣብ መግለጺኡ ተወከልቲ ፖለቲካዊ ሓይልታት፡ ምንቅስቃሳትን ንተሳተፍቲ ፈስቲቫል ብሓፈሻ ኣድናቆቱ ብምግላጽ ምስጋንኡ ኣቕሪቡ። ፈስቲቫል ንኽዕወትን ንተሳተፍቲ ጽቡቕ ግዜ ክኾነሎምን ተመንዩ።
ቀጺሉ፡ ቃል ኣሰናዳኢት ሽማግለ ብኣቦ መንበር ሽማግለ ሓው ጸሃየ ቀለታ ብሰፊሕ ቀሪቡ። ሓው ጸሃየ ብሰላምታ ናይቲ ኣብ ሽወደን ዝርከብ ማሕበር ሽወደናውያን ኤርትራውያን ጀሚሩ፣ ሕማም ኮሮና ቫይረስን ህዝቢ ንኸይራኸብ ዝነበሮ ኣሉታዊ ግደን ሳዕብየናቱን ብምጥቓስ፣ ምልካዊ ስርዓት ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዘውረዶን ዘውርዶ ዘሎን ሕሰም ብሰፊሑ ኣብሪሁ። ይኹን እምበር ደምበ ተቓውሞ እውን ኣብ ምድንጓይ ድሕነት ህዝቢ ኤርትራ ተራኡ ግዙፍ ብምዃኑ፣ ካብ ተሓታትነት ክድሕን ከምዘይክእል ቅሪታኡ ገሊጹ።
እዚ ከምዚ’ሉ እንከሎ፣ ህዝቢ ኤርትራ ድሕሪ ዕለተ ናጽነት ግዝያዊ መንግስቲ ህዝባዊ ግንባር ኮነ ህግደፍ ዝተኸተልዎ ጥልመትን ቅትለትን ኣስራትን እናረኣየ ፍኒሕ-ኒሕ ክብል ዘይምኽኣሉን ጠቒሱ። ንምሉእ ትሕዝቶ መግለጺ https://harnnet.org/index.php/articles-corner/tigrina-articles/item/8882-2023-07-31-05-41-00
ድሕሪ ሰፊሕ መግለጺ ሓው ጸሃየ፡ ሓው ክብራ ኣብ ምስግና ንፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ) ወኪሉ ንዝተገብረሎም ዕድመ ብምምስጋን፣ ንዓውት ፈስቲቫል ኤርትራ ተመንዩ፣ ንመድረኽ ፈስቲቫል ሰዲህኤ ጋሻ ከምዘይኮነን፣ ከም ቤቱ ከምዝርእዮን ድማ ሓቢሩ። ኣስዒቡ ድሕሪ ነዊሕ ናይ ዘተን ልዝብን ዓመታት፡ ድሕነትን ሓድነትን ህዝብን ሃገርን ኤርትራ ከረጋግጽ ዝኽእል ፖሓኤ፡ ሓባራዊ መሰጋገሪ መሪሕነት ንምቛም ተሰማሚዑ ምህላዉ ንተሳተፍቲ ፈስቲቫል ኣበሲሩ። እቲ ስምምዕ እውንታዊ ነጥበ መቐይሮ ምዃኑውን ጠቂሱ። እዚ ስምምዕ’ዚ ንኽዕወት ግን ናይ ፖለቲካዊ ሓይልታት ዕማም ጥራሕ ዘይኮነስ ኩሉ ግዱስ ናይ ለውጢ ሓይሊ ክድግፎን ንምዕዋቱ ክጽዕርን ከም ዝግብኦ ኣመልኪቱ። ብዘይካዚ ገና ኣብዚ ተበጺሑ ዘሎ ሓባራዊ ስምምዕ ዘይተሳተፉ ሓይልታትን ምንቅስቃሳትን እውን ክሳተፍዎ ጽዊዑ።
ስዒቡ፣ ኣቦ መንበር ምምሕዳር ቦርድ ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ሓው መስፍን መንግስቱ፣ ኣብ መድረኽ ፈስቲቫል ብዛዕባ መነባብሮ ኣብ መደበር ውጉኣት ሓርነት ኤርትራ ዝርከቡ ኣካለ ጽጉማን ንምሕባር ንዝረኸቦ ዕድል ንኣሳናዳኢት ሽማግለ ኣመስጊኑ። ኣብ ዝገበሮ ዑደት መነባብሮ ናይቶም ምሳና ዝነበሩ ጀጋኑ ብጾትና ግን ከኣ፡ ብሰንኪ ስንክልናኦም ንነዊሕ ዓመታት ኣብ ሱዳን ከሰላ ምስ ብዙሕ ስቕያቶምን ሽግሮምን ዝነብሩ ዘለው መብርሂ ኣቕሪቡ። ብምስልን ተንቀሳቓሲ ፊልምን ዝተቐርጸ ምስክርነት ምህላዉ ድሕሪ ምግላጽ፡ እቲ ዝሓልፍዎ ዘለዉ ሽግርን ስቓይን ንኽቃለል ምሕሳብን ምስራሕን ናይ ውሱናት ሰባት ዕማም ዘይኮነስ ኩሉ ዝካኣሎ ከበርክትን ከወፍን ከምዝግባእ ኣተሓሳሲቡ። ኣብ ኣንነብረሉ ሃገራት ብማሕበራት ደረጃ ተጠርኒፍና ኮነ ኣዘሎ ማሕበራት ኣባልነትና ኣረጋጊጽና ክንድግፎም ብዝተወሃሃደ ዘድልዮም ነገራት ከነማልእ ከምዝግባእ ኣዘኻኺሩ።
ሓውቲ ትዕበ ተኪኤ ተወካሊት ማሕበር ደቂ ኣንስትዮ ኤርትራ ኣብ ጀርመን ብወገና፣ ዓወት ፈስቲቫል ተመንያ፣ ምስጋናን ሰናይ ትምኒትን ንመሪሕነትን መሰረታትን ሰልፊ ኮነ መላእ ተሳተፍቲ ፈስቲቫል ኣቕሪባ። ማሕበር ደቂ ኣንስትዮ ኤርትራ ኣብ ጀርመን ኣብ 2018 ብወግዒ ተመስሪቱ፣ ኣብ ቤት ፍርዲ መኽሰብ ኣልቦ ነጻ ማሕበራት ኮይኑ ብወግዒ ተመዝጊቡ እዩ። ናይታ ማሕበር ዕላማ ማሕበራዊ ፍትሕን ማዕርነትን ደቂ ኣንስትዮ ንምርግጋጽ፣ ምስ ኤርትራውያን ኮነ ምስ ኩለን ንመሰል ደቂ ኣንስትዮ ዝቃለሳ ማሕበራትን ውልቀ ሰባትን ሓቢሩ ክሰርሕ ድልዊ ከምዝኾነ ኣብቲ መግለጺኣ ገሊጻ። ብዘይካዚ ዕብየት ደቂ ኣንስትዮ፡ ዕብየት ጠቕላላ ሕብረተ ሰብን ሃገርን ስለዝኾነ ኩልና ክብገሰሉ ከምዝግባእ ኣመልኪታ።
ይቕጽል
ደምዳሚ መግለጺ 4ይ ጉባኤ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)
ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ‘’ንቅዋማዊ ምሕደራ፣ ንደሞክርስን ምዕባለን ንቃለስ’’ ኣብ ትሕቲ ዝብል ጭርሖ ካብ 23-26 ሓምለ 2023 ብተሳትፎ ወከልቲ ኣብ መላእ ዓለም ካብ ዝርከቡ ኣባላቱ ኣብ ከተማ ቪስባደን፣ ሃገረ ጀርመን ተጋቢኡ 4ይ ስሩዕ ጉባኤኡ ብዓውት ኣቃኒዑ።
4ይ ጉባኤ ሰዲህኤ፡ ሃገርና ኣብ ትሕቲ ገባቲ ስርዓት ህግዲፍ ካብ ሕማቕ ናብ ዝኸፍአ ኩነታት ኣብ ትኸደሉ፣ ኣብ ጎረባብቲ ሃገራት ሱዳንን ኢትዮጵያን ናይ ውግእ ሃለዋት ኣብ ዝተባርዓሉ፡ ከምኡ’ውን ኣብ ዓለምና ሓድሽ ናይ ሓይልታት ኣሰላልፋ ኣብ ዝተቐላቐለሉ ኩነታት ይካየድ ምንባሩ ነዚ ክውነታት’ዚ ጉባኤ ዕዙዝ ኣትኩሮ ሂቡ ዘትይሉ።
ጉባኤ ብዕሊ ድሕሪ ምኽፋቱ፡ ካብ መሓዙት ፖለቲካዊ ውድባትን ምንቅስቓሳትን፡ ኣወሃሃዲ ፖሊቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ፡ ኣቦመንበር ኤርትራዊ ሃገራዊ ባይቶ ንደሞክራስያዊ ለውጥን፣ ወኪል ዓለምለኻዊ ምንቅስቓስ ይኣክልን ብኣካል ኣብ ቦታ ጉባኤ ተረኺቦም ናይ ምሕዝነትን ደገፍን ቃሎም ኣስሚዖም። እቶም ክመጹ ዘይከኣሉ መሓዙት ምንቅስቓሳት፣ ማሕበራትን ናይ ሚድያ ትካላትን ናይ ሰናይ ድሌት መልእኽቶም ብጽሑፍ ሰዲዶም።
ጉባኤ ኣብ ፖለቲካዊ መደብ ዕዮ ሰልፊ፣ ቁዋም ሰልፊን ጸብጻባት ጠቅላላ ተቆጻጻርን ዓሚቊ ምይይጥ ኣካይዱ፣ ኣብ መወዳእታ እውን ከም ሕጋዊ ሰነዳት ሰልፊ ኮይኑ ንኽስረሓሉ ኣጽዲቑ።
ኣብ 4 ዓመታት ዝተኻየደ ስራሓት ዝጠርነፈ ስኑድ ጸብጻባት ናይ ኣቦመንበርን ኣብያተ ጽሕፈት ፈጻሚ ሽማገለን ንጉባኤ ቀሪቡ። ኣብቲ ሰነዳት ንዝቐረቡ ሕቶታት፡ መልስን መብርህን ካብ ዝምልከቶም ሓለፍቲ ተዋሂቡ። ከም ሰነድ ጉባኤ ድማ ብድምጺ ጸዲቑ።
ጉባኤ፡ ኣስዒቡ ኣብ ህልው ኩነታት ሃገርና፣ ዞባናን ዓለምን ኣትኲሩ ዓሚቕ ዘተ ብምክያድ ኣብ ዝተፈላለዩ ጉድያት ፖለቲካዊ ውሳኔታት ኣሕሊፉ።
እዋናዊ ኩነታት ኤርትራ፣ ስርዓት ህግዲፍ ንህዝብን ሃገርን ኤርትራ ጥራይ ዘይኮነ፣ ባዕሉ ንዘቖሞም ትካላቱ’ውን ጠሊሙ ናብ ክቱር ክሕደት ስለዝጠሓለ ምስ ህዝቢ ዘለዎ ኩሉ መዳያዊ ዝምድናታት ኣብ ኣዝዩ ዝተረሓሓቐ ደረጃ ከምዝበጽሐ 4ይ ጉባኤ ሰዲህኤ ገምጊሙ። ምስዚ ብምትሕሓዝ ጉባኤ፡ ህዝቢ ኤርትራ ሓሳቡ ንኽገብር ኣጠንቂቑ፡ ሰደህኤ ከም ቀደሙ ህግዲፍ ንምውጋድ ኣብ ዘካይዶ ቃልሲ ቅድሚት ከምዝስለፍ ብምርግጋጽ፣ ህዝቢ ኤርትራ ድማ ኣብ ጐኑ ንኽስለፍ ጸዊዑ።
ኤርትራዊ ልኡላውነት፣ ኣብ ሃገርነት ኤርትራ እሙን ዘይኮነ ስርዓት ህግዲፍ ብዝኽተሎ ፖሊሲ ናጽነት ኤርትራ ዘይተወሕጠሎምን ንባሕሪ ኣፍደገ ምስምስ ብምግባር፡ ንልዑላውነትናን ሓድነት ህዝብናን ትርጉም ዝኸልኡ ወስታታት ኣብ ዝስምዑሉ፤ ሰዲህኤ ልዑላውነትን ሓድነት ህዝብን መሬትን፣ ባሕርን ኣየርን ኤርትራ ኣብ ዝኾነ ይኹን ግዜ ናብ ዋጋ ዕዳጋ ዘይቀርብ ምዃኑ የረጋግጽ።
መስሪሕ ሓባራዊ ስራሕ ኤርትራዊ ፖለቲካዊ ሓይልታት፣ ሰዲህኤ ንተዳላይነት ሓቢርካ ምስራሕ ካብ ምርዳእ ምስ ዝተፈላለዩ ኤርትራዊ ፖለቲካዊ ውዳቤታት፣ ግንባራትን ምንቅስቃሳትን ተጀሚሩ ንዘሎ መስሪሕ ዘተ ክቅጽል ብዕቱብ ክቃለሰሉ ምዃኑ፣ ብፍላይ ድማ ምስ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ተበጺሑ ዘሎ ትስፉው መስርሕ ምቅርራብ ንኽቀላጠፍ ንሓድሽ መሪሕነት ኣድላዪ ስጉምቲ ክወስድ ከምዘለዎ ሓላፍነት ኣሰኪሙ።
ህዝባዊ ናዕቢ፣ 4ይ ጉባኤ፣ህዝባዊ ማዕበል ብሓፈሽኡ ማዕበል ህዝቢ ብብርጌድ ንሓመዱ ዝግለጽ ምንቅስቃስ ህዝቢ ድማ ብፍላይ ንመጻኢ እውን ብቀንዱ መሰረቱ ሕጋዊ ኣገባብ ዝኽተል መኸተኡ፣ ንህግዲፍ ካብተን መንግስታትን ህዝብን ብዝንጽልን ብዘይምዝምዝን ኣገባብ ክቅጽሎ ኣተባቢዑ። ኣብ ርእሲዚ ሰዲህኤ ኣብ ጐኒ ሕጋውን ትካላውን መኸተ ብርጌድ ንሓመዱ ኮይኑ፣ ዘድሊ ምትሕብባር ከም ዝገብር ኣረጋጊጹ።
ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ፣ 4ይ ጉባኤ ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ ኣካል ጭቁን ህዝቢ ክነሱ፣ ህዝቢ ኤርትራን ንሱን ኣብ ዘይፈልጥዎን ዘይረብሑሉን ውግእን ወራርን ትግራይ ምእታዉ ኮኒኑ። ገባቲ ስርዓት ህግዲፍ ሎሚውን ዝኾነ ምኽንያት ፈጢሩ ካልእ ኣዕናዊ ውግእ ካብ ምኽፋትን ኣብ ጉዳይ ካልኦት ኢድ ካብ ምእታውን ስለዘይዓርፍ፣ ሰራዊት ኤርትራ ንገዛእ ርእሱ ካብ መቑሕ ህግዲፍ ክወጽእን መድሕን ህዝቡ ክኸውንን ጉባኤ ጸዊዑ።
ኤርትራውያን ስደተኛታት፣ ኣብ ትሕቲ ስርዓት ህግደፍ፡ ህዝቢ ኤርትራ ብሓፈሻ፣ ብፍላይ ከኣ መንእሰያት ኣደዳ ስደት ኮይኖም ከምዘለዉ፡ ከምኡ’ውን ብምኽንያት መግዛእቲ ንዓሰርታት ዓመታት ኣብ ስደት ዝጸንሑ፣ ብሰንኪ ምልካዊ ምሕደራ ገባቲ ስርዓት ህግደፍ ድሕሪ ናጽነት ናብ ሃገሮም ክምለሱ ከምዘይከኣሉ ጉባኤ ተገንዚቡ።
ህዝብና ካብዚ ኣስቃቒ ሃለዋት መታን ክገላገል፣ ሓይሉ ኣወሃሂዱ ንገባቲ ስርዓት ኢሰያስ ንምልጋስ ክቃለስ ጉባኤ ደጊሙ ጸዊዑ። ንሕሰም ህዝብና ተረዲኦም ካብ ሰብኣዊ ርህራሄ ተበጊሶምን ዓቕሞም ብዘፍቅዶ መጠን ንኤርትራውያን ስደተኛታት ክቕበሉን ክናብዩን ንዝጸንሑ ሃገራትን ህዝብታትን ኣመስጊኑ።
ርክብ ኤርትራን ኢትዮጵያን፣ ኣብ መንጎ ህዝብታት ኤርትራ ኢትዮጵያን ክህሉ ዝግብኦ መሰረታዊ ረብሓን ሰላምን ኣብ ግምት ዘእተወ ብድልየት ውልቀ መራሕቲ ዘይኮነ ብትካላዊ ኣሰራርሓን ግሉጽ ስምምዓትን ዝተዋሕሰ፣ ኣብ ፖሊሲ ሕድሕድ ጣልቃ ዘይምትእትታውን ዝተሰረተ ዝምድና ክህሉ መትከላዊ እምነቱ ምዃኑ ኣረጋጊጹ።
ኣብዚ እዋንዚ ብዝተፈላለዩ ኢትዮጵያዊ ኣካላት ከም ሓዲሽ ዝዋዕዋዕ ዘሎ ጉዳይ ዶብን ኣፍደገ ባሕርን ናብ ዘየድሊ ውግእ ንኸይእቱ ዝሓደሮ ሻቅሎት ገሊጹ። ነቲ ህግዲፍ ኣብ ውሽጣዊ ጉድያትን ዝምድናን ሓይልታት ኢትዮጵያ ኣትዩ ዘካይዶ ዘሎ ሓደገኛ ዝርጋን ድማ ይዂንን፣ መንግስቲ ኢትዮጵያ ኩሉ ንኤርትራ ዝምልከት ዝኸዶ መንገዲ ህዝቢ ኤርትራ ማእከሉ ዝገበረ ክኸውን ድማ ጉባኤ ጸዊዑ።
ርክብ ኤርትራን ሱዳንን፣ 4ይ ጉባኤ ሰዲህኤ ህዝቢ ሱዳን ኩነታቱ ተቐይሩ ናብ ዝሓሸ ህይወት ንምምላስ ኣብ ዝገብሮ ቃልሲ ኣብ ጐኑ ከምዘሎ እናረጋግጸ፣ ኣብ ውግእ ተጸሚዶም ዘለዉ ሱዳናውያን ወተሃደራዊ መራሕቲ ካብ ዓውዲ ውግእ ናብ መኣዲ ዘተ ተመሊሶም ባህጊ ህዝቦም ከውሕሱ ይጽውዕ። ሕብረተሰብ ዓለም እውን ነቲ ኣብ ዞባና ክህውኽ ዝኽእል ጉዳይ ሱዳን ግቡእ ኣቓልቦ ክገብረሉ ጉባኤ ተማሕጺኑ።
ብዛዕባ ክልል ትግራይ፣ ህዝቢ ኤርትራን ህዝቢ ትግራይን ጎረባብቲ ጥራይ ዘይኮነ፣ ብብዙሓት መምዘኒታት ዝቀራርብ ጎረባብቲ ኣሕዋት እዮም። ዝተፈጥረ ግዝያዊ ቁስሊ ሓውዩ ሕውነት ናይቲ ነባሪ ህዝብታት ልዑላውነት ሓድሕድ ኣኽቢሩ፣ ኣብ ናይ ሓባር ረብሓን ምትሕግጋዝን ዝተመስረተ ዝምድናኡ ናብ ንቡር ምምላስን፣ ሽርሕታት ኢሳያስ ንምፍሻልን ሰዲህኤ ቃልሱ ከምዘሐይል 4ይ ጉባኤ ኣረጋጊጹ።
ሰብኣዊ መሰላትን ኤርትራን፡ ገባቲ ስርዓት ህግዲፍ ንብባይቶ ሰብኣዊ መሰላት ዝወጸ ሕግታት ብምጥሓስ፣ ንኤርትራውያን መራሕቲ ሃይማኖታት፣ ጋዜጠኛታትን ሃገራውያን ተቓለስትን ከውርዶ ዝጸንሐን ዘሎን ግፍዕታት ከይኣኸሎ ዶብ ሰጊሩ ኣብ ሊዕሊ ህዝቢ ትግራይ ዘውረዶ ዘይተኣደነ ግፍዕታት ተሓታቲኡ ውልቀ መላኺ ኢሰያስን ልኡኻቱን ኣብ ቅድሚ ሕጊ ቀሪቦም ግቡእ መቅጻዕቶም ክስከሙ ከምዝግባእ ጉባኤ ርእዩ።
ኣብ መወዳእታ ከይዲ ናይቲ ጉባኤ ሓጻዪት ሽማገለ ካብ ዘቕረበቶም ሕጹያት መሪሕነት ንመጻኢ ኣርባዕተ ዓመታት ሰልፊ ዝመርሑ 35 ቀውምትን 5 ተጠባበቕትን ዘለዎ ማእከላይ ባይቶ ብዲሞክራስያዊ ኣገባብ መሪጹ።
ራብዓይ ጉባኤ ክውን ንምግባር ከይተሓለሉ ኩሉ መዳያዊ ወፈያ ዝገበሩ መላእ ኣባላት ሰልፊ ዕዙዝ ምስጋናኡ ኣቕሪቡ። ከምኡውን ንኹሎም ደገፍቲ ሰልፊ ኣብ ምዕዋት እዚ ጉባኤ’ዚ ዘበርከትዎ ገንዘባዊ ሓገዛት ኣምስጊኑ።
ዓወት ንፍትሓዊ ቓልሲ ህዝቢ ኤርትራ!!
ሓባራዊ ስራሕ ፖሊቲካዊ ውድባትን ምንቅሳቓሳትን ይዓንብብ!!
ውድቀት ንገባቲ ስርዓት ህግደፍ!!
26 ሓምለ 2023
ሓድሽ ኣቦመንበር ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ
ኣብቲ ካብ 23-26 ሓምለ 2023 ዝተቓንዐ 4ይ ጉባአ ዝተመርጸ ማእከላይ ባይቶ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ብ28 ሓምለ 2023 ኣብ ዘካየዶ ቀዳማይ ኣኼባ ንብጻይ ገረዝጊሄር ተወልደ ኣቦመንበር ፈጻሚ ሽማግለን ማእከላይ ባይቶን ክኸውን ብምሉእ ድምጺ ተሳተፍቲ መሪጹ። ከምኡ’ውን ኣቦመንበር ዝረቑሖም ኣባላት ፈጻሚ ሽማግለ ባይቶ ብምሉእ ድምጺ ኣጽዲቕዎ። ብጻይ ገረዝጊሄር ተወልደ ኣብ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ካብ ግዜ ንእስነቱ ጀሚሩ ልኡል እጃም ዘበርከተን ሃብታም ተመኩሮ ዘለዎን ዘይሕለል ተቓላሳይ እዩ።
ብመሰረት ቅዋም ሰዲህኤ 6፡1፡7፡ እቲ ብዕድመ ብዝዓብየ ኣባል ማእከላይ ባይቶ ብጻይ ወልደየሱስ ዓማር ነቲ ኣቦመንበር ዝተመርጸሉ ኣኼባ መሪሕዎ። ብጻይ ወልደየሱስ ነቲ ኣኼባ ክኸፍት እንከሎ፡ ኣብ ዘስመዖ ቃል 4ይ ጉባአ ኣገደስቲ ሰነዳት ኣጽዲቑን እዋናዊ ውሳነታት ወሲኑን ብዓወት ተዛዚሙ፡ ኣብ ምምራጽ ኣቦመንበርን ፈጻሚ ሽማግለን ምብጻሑ ዝተሰመዖ ሓጐስ ገሊጹ። ኣባላት ባይቶ ዕላማ ሰልፊ ንምዕዋት ከይተሓለሉ ክሰርሑ ከኣ ኣተሓሳሲቡ።
ብጻይ ገረዝጊሄር ተወልደ ኣቦመንበርነት ምስ ተረከበ፡ ድሕሪ ዝተወሰነ ናይ ምውኽኻስ ግዜ፡ ናብ ማእከላይ ባይቶ ዘቕረቦ ዝርዝር ኣባላት 9 ሓለፍቲ ኣብያተ-ጽሕፈት ፈጻሚ ሽማግለ ብምሉእ ድምጺ ኣባላት ማእከላይ ባይቶ እዩ ጸዲቑ።
ኣቦመንበር ገረዝጊሄር ድሕሪቲ መስርሕ ምርጫ ኣብ ዘስመዖ ቃል፡ ነቶም ኣባላት ፈጻሚ ሽማግለ ንክኾኑ ቅሩብነቶም ዘርኣዩ ኣመስጊኑ፡ መጻኢ ግዜ ብሓባር ተቓሊስካ ዓወት ዝምዝግበሉ ክኸውን ዘለዎ ቅሩብነትን እምነትን ዝለዓለ ምዃኑ ገሊጹ።
ኣብ መወዳእታ፡ ኣባላት ባይቶ መስርሕ ጉባአ ንመጻኢ እንመሃረሉ ምእንቲ ክኸውን ከም ሓደ ኣገዳሲ ተመኩሮ፡ ተገምጊሙ ክሰነድ ከም ዝግበኦ ተላብዮም።
ዝሓለፉ 4ተ ዓመታት፡ ኣቦመንበር ማእከላይ ባይቶን ፈጻሚ ሽማግለ ኮይኑ ብዝለዐል ብቕዓትን ተወፋይነት ሰዲህኤ ክመርሕ ዝጸንሐ ብጻይ ተስፋይ ወልደሚክኤል (ደጊጋ) እዩ።
ኣምራጺት ሽማገለ ስረሓታ እናካየደት
ራብዓይ ጉባአ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ኣብ ናይ መወዳእታ መዓልቲ 26 ሓምለ 2023፡ 35 ቀወምትን 5 ተጠባበቕትን ኣባላት ዘለዉዎ፡ ቅድሚ ሕጂ ኣባላት መሪሕነት ዘይነበሩ መንእሰያት ዘሳተፈ ማእከላይ ባይቶ መሪጹ። እዞም ኣባላት ማእከላይ ዝተመርጹ፡ ሓጻይት ሽማግለ ኣቐዲማ ኣጻርያ ካብ ዘቕረበቶምን ጉባአ ኣገዳስነቶም ርእዩ ካብ ዝወሰኾምን ሕጹያት እዮም። ብቅዋም ሰዲህኤ መሰረት፡ ማእከላይ ባይቶ ኣቦመንበር ክመርጽን ደሕሪኡ ድማ ኣቦመንበር ዝሓጽዮም ኣባላት ፈጻሚ ሽማግለ ክስይም ትጽቢት ይግበረሉ።
እዚ ከም ከምዚ እንከሎ ኣብዚ ናይ መወዳእታ መዓልቲ፡ መስርሕ ጉባአ ከመይ ከም ዝነብረን ኣብ ከመይ ዝኣመሰለ ግዜ ከም ዝተኻየደን ዝዳህሰሰ፡ ጉባአ ዝፈጸሞም ኣገደስቲ ስረሓት ዘመላኸተን መጻኢ መደባት ሰልፊ ዝእምትን ደምዳሚ መግለጺ ኣውጺኡ። ምሉእ ትሕዝቶ ናይቲ ደምዳሚ መግለጺ ከኣ ከይደንጐየ ክስዕብ እዩ።
ኣብ 4ይ ጉባአ ካብ ዝተመርጹ ኣባላት ማ/ባይቶ ብኸፊል
4ይ ጉባአ ሰዲህኤ ኣብዚ ዝሓለፈ ናይ ሰለስተ መዓልታት ውዕሎኡ፡ ዝተፈላለዩ ጸብጻባት ኣጽዲቑ፡ ሰልፊ ኣብ መጻኢ ዝምረሓሎም ሰነዳትን ኣገዳሲ ውሳነታትን ከም ዝወሰነ ዝገልጽ ጸብጻባት ከነቕርብ ምጽናሕና ዝዝከር እዩ።
ብኻልእ ወገን ከኣ ፈስቲቫል ኤርትራውያን ፍራንክፈርት 2023 ካብ 28 ክሳብ 30 ሓምለ ከም ዝጋባእን ውጽኢት 4ይ ጉባአ ኣብኡ ከም ዝሕበርን ነዘኻኸር።
