ኣብ ኤርትራ ከተማ ባረቱ ተኣሲሮም ዝጸንሑ 48 ተጋሩ ብ12 ማዝያ 2024 ተፈቲሖም ናብ ትግራይ ከም ዝተፋነዉ ማሕበራዊ መራኸብታት ትግራይ ኣፍሊጠን። እዞም ካብኣቶም ናይ 37 ዝርዝር ኣስማት ዝጠቕሰ ተጋሩ ኣብ ግንባር ዓዲ ጸጸር ናብ ዝርከብ ሰራዊት ፈደራል መንግስቲ ኢትዮጵያ ምስ ተረከቡ ናብ ከተማ ሸራሮ ከም ዝተወስዱ እውን እቲ ሓበሬታ ኣመልኪቱ። ብይካዚ ምስቶም እሱራት ብሓይልታት ኤርትራ ተወሲደን ዝነበራ 29 ከብቲ ናብ ትግራይ ከም ዝተመለሳ እተን ምንጭታት ኣፍሊጠን።
እቶም ምንጭታት እዞም ዝተፈትሑ ግዳያት ምስ ስድራቤቶም ዝራኸብሉ መንገዲ ይስራዕ ከምዘሎን፡ ተወሰኽቲ እሱራት ክፍትሑ ተስፋ ከም ዘሎን ድማ ጠቒሶም።
ኣብዛ ብብዙሓት ወገናት “ናብ ዓባይ ቤት ማእሰርቲ ዝተቐየረት ሃገር” እትበሃል ዘላ ኤርትራ፡ ኣይኮነንዶ ክፍትሑስ ኣብ ቅድሚ ፍትሒ ክቐርቡን ዝተኣስርሉ ቦታኳ ዘይፍለጥን ዝኾነ ኣካል ረኪቡ ደሃዮም ክፈልጥ ዘይክእልን ኣማኢት ኣሸሓት ኤርትራውያን ይሳቐዩ ከም ዘለዉ ዝፍለጥ እዩ።
ኬንያ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ሶማሊላንድን ብዛዕባ መደበር ሓይሊ ባሕርን ኣገልግሎት ወደብን ብዝምልከት ክሰማምዓ ይፍትና ኣብ ዘለዋሉ እዋን፡ ነቲ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ሶማሊያን ተፈጢሩ ዘሎ ወጥሪ ዘህድእ መፍትሒ ምቕራብ ዘኽእል ርኢቶ ኣለኒ ምባላ ሮይተርስ/REUTERS ኣፍሊጡ።
ዋና ጸሓፊ ወጻኢ ጉዳያት ኬንያ ኮሪር ሲንጎይ ዝርዝር ትሕዝቶ ናይቲ ርኢቶ ከይጠቐሰ፡ እቲ መፍትሒ ኣብ ኣገልግሎት ወደብ ዘትክል ኮይኑ፡ ጅቡትን ኢጋድን ብሓባር ክነድፈኦ ከም ዝኽእላ ኣመልኪቱ። ምስዚ ብምትሕሓዝ ከኣ እቲ ኬንያዊ በዓል መዚ፡ ኢጋድ ከም ዞባዊ ትካል፡ ኣብ ጉዳይ ውዕል ኣገልግሎት ኣፍደገ ባሕሪ ንዞባና ከቀራርብ ዘኽእል እማመ ከቕርብ ከም ዝኽእል’ውን ኣሚቱ።
ኣብዚ ቀረባ ግዜ ፕረሲደንት ሶማሊያ ኣብ ናይሮቢ ምስ መራሒ ፕረሲደንት ኬንያ ዊልያም ሮቶ ዘካየድዎ ርክብ ነቲ ብኬንያ ዝቐርብን ነዚ ዞባ ከህድእ ትጽቢት ዝግበረሉን ርኢቶ ኣብ ምዕዋት ኣበርክቶ ከም ዘለዎ ኣመልኪቱ። እንተደኣ እዚ ናይ ኬንያ ርኢቶ ተዓዊቱ፡ በቲ ሓደ ወገን ኢትዮጵያ ብዘተኣማምንን ብቐጻልን ኣገልግሎት ኣፍደገ ባሕሪ ክትረብ ክትእል እያ። በቲ ካልእ ወገን ድማ ሓድነትን ልኡላውነትን ሶማሊያ ምዕቀብ ከም ዘኽእል ጠቒሱ።
እቲ ኬንያዊ ዲፕሎማት፡ ኣብዚ እዋንዚ ነቲ ኣብ ዞባና ዝፍጠር ዘሎ ቅልውላው፡ ጉጅለ ኣልሸባብ ክጥቀመሉ ስለ ዝኽእል፡ መዋጸኦ ንምርካብ ግዜ ምውሳድ ከምዘየድሊ ኣጠንቂቑ። በዚ መሰረት መራሕቲ ኢትዮጵያን ኬንያን ብኣካል ተራኺቦም ኣብቲ ጉዳይ ክመያየጡ ብኬንያ ተዓዲሞም ከም ዘለዉ ኣፍሊጡ።
ከም ዝፍለጥ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ሶማሊያን ኣብ ዞባና እውን ተጽዕኖ ዝፈጥር ዘሎ ጸገም ዝተፈጥረ፡ ኢትዮጵያ ብ1 ጥሪ 2024 ምስ ሶማሊላንድ ዝኸተመቶ መሰማምዒ ሰነድ፡ ሶማሊያ ድማ ናጽነተይን ልኡላውነተይን ዝግህስ እዩ ብዝብል ተሪር ተቓውሞ ተስምዓሉ ዘላ እዩ። እዚ ዘይምስማዕ ኣብ ኢትዮጵያ ኬንያ ከይተወሰነ ሓዲሽ ዞባዊ ኣሰላልፋ ናብ ምፍጣር ገጹ ዝምዕብል ዘሎ እዩ።
ካብቶም ኣብ ኤርትራ ብገበን ምግሃስ ሰብኣዊ መሰላት ዝሕተቱ ባእታታት ብኸፊል
ኤርትራ ምናልባት ኣብታ ሃገር ዘሎ ግህሰት ሰብኣዊ መሰል ኣብ ምቅላል እንተ ሓገዘ ብዝብል፡ ሓንቲ ካብተን 42 ኣባላት ባይቶ ሰብኣዊ መሰል ሕቡራት ሃገራት ከምእትኸውን እኳ እንተተገብረ፡ ዝኾነ ይኹን ውጽኢት ከምዘይተረኽቦ ናይቲ ባይቶ ጸብጻብ 2024 ኣቃሊዑ።
እቲ ጸብጻብ ክሳብ ሎሚ ኣብ ኤርትራ ኣብ መዳይ ሰብኣዊ መሰል ምምሕያሽ ከም ዘየለ ጠቒሱ፡ እኳ ደኣ ኣብዚ እዋንዚ ብሰንኪ ኣብተን ኤርትራዊ ዝዕቊበለን ዝነበረ ከም ኢትዮጵያን ሱዳንን ዝኣመሰላ ጐረባብቲ ሃገራት ይፍጠር ብዘሎ ውግእን ዘይምርግጋእን፡ ኤርትራውያን ኣብ ዝገደደ ምክልባትን መጭወይትን ከም ዝርከቡ እቲ ጸብጻብ ኣፍሊጡ። እዚ ድማ ዕድመ ኢሳያስ ኣብ ስልጣን ብምልኡ ኤርትራዊ ኣብ ስቓይን መከራን ዝጸንሓሉ ዘርኢ ምዃኑ እቲ ባይቶ ኣብቲ ጸብጻቡ ኣስፊርዎ።
ጸብጻብ ሰብኣዊ መሰላት ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ኤርትራ በብግዜኡ ንከተመሓይሾ ዝቐርባ ምሕጽታ ዘይትቕበል ኣብ ርእሲ ምዃና፡ ምስ ኮሚሽናት ሰብእዊ መሰላት ሕቡራት ሃገራትን ሕብረት ኣፍሪቃን ክትተሓባበር ቅርብቲ ከም ዘይኮነ እውን ጠቒሱ።
እቲ ጸብጻብ ከም መዕቀኒ ናይ ሚዛኑ ካብ ዝወሰዶም ነጥብታት፡ ብዘይሕገመንግስታዊ መሰረት ዝተኣወጀ ግዱድ ውትህድርናን ኣተገባብራኡን፡ ናይ ዜጋታት ናይ እምነት ነጻነት፡ ዘይሕጋዊ ማእሰርትን ምስዋርን ዜጋታትን ኣገዲድካ ምምላስ ስደተኛታት ካብቲ ዝተዓቖብዎ ሃገራትን ከም ዝርከብዎም እቲ ጸብጻብ ኣመልኪቱ።
ህግደፍ ዝብል ስም ተጠሚቑ ዝተቀልቀለ መሪሕነት ህዝባዊ ግንባርን ህዝቢ ኤርትራን ካብ ነዊሕ ግዜ ጀሚሮም ብኣተሓስሳባ ኣይራኸቡን እዮም። ዘይቃደውሉ ምኽንያት ኤርትራውያን ስለ ዘይኮኑ ኣይኮነን። ብዛዕባ ኤርትራ፡ ዕድላን ብደሆኣን እውን እንንተኾነ ሓደ ዓይነት ወይ ከኣ ዝመሳሰል ጭረሖ ስለ ዘየቃልሑ እውን ኣይኮኑን። ፍልልዮም ካብቲ ኣብ ባይታ ዘሎ ክትሓብኦ እንተደለኻ’ውን ዘይሕባእ ናይ ዓማጽን ተዓማጽን ኣሰላልፋ ዝነቅል እዩ።
ተጸራርነት ህዝቢ ኤርትራን ህግደፍን ዝተፈላለዩ ኣምራት ብምጥቃስ ዝግለጽ እዩ። በቲ ሓደ ወገን ናጽነትን ልኡላውነትን ኣውሒሱ ሓርነት ዝብህግን ምእንታኡ ዝቃለስን፡ በቲ ካልእ ወገን ድማ ናጽነትን ልኡላውነትን ይኣኽለካ ኢሉ ሓርነት ዝነፍግን ብቐጻሊ ዝዕምጽን፡ በቲ ሓደ ወገን ብኣፍልጦይን ተሳትፎይን ብዝጸደቐ ቅዋም እየ ዝምራሕ ዝብል፡ በቲ ካልእ ወገን ድማ ብህርፋን ውልቀ ዲክታተር ብዝተቓነየ ኣዋጃትን መግለጽታትን እየ ዝመርሓካ ኢሉ ዝኣስርን ዝሞቅሕን፡ በቲ ሓደ ወገን ዲሞክራሲያዊ መሰለይ ተጠቒመ ቆጽሊ ብዘውደቕኩሎም ኣመሓደርቲ እየ ዝምራሕ፡ በቲ ካልእ ወገን ድማ ንሕና ብግደታ ብእንምድበልካ ሓላዊ ስልጣና ኢኻ ትምራሕ ዝብል………ወዘተ ኢልካ ፊትንፎት ክሰፍሩ ዝኽእሉ እዮም። ኮታ ኣብ መንጎ “ኣብ ገዛእ ሃገረይ ኩሉ መሰላተይ ይከበረለይ ዝብልን ምእንታኡ ዝቃለስን” ደላይ ሰላም ልምዓትን ዲሞክራሲን፡ “ንሕና ዓቂና ንዝሃብናካ መሰል ጥራይ ኣሜን ኢልካ ተቐበል” ዝብል ትዕቢተኛ ጉጅለን እዮም ኢልካ ምስፋሩ እውን ይከኣል።
ህዝቢ ኤርትራ ብዛዕባ መጻኢ ዕድል ሃገሩ ሓደ ዓይነት ባህጊ ነይርዎን ኣለዎን። ነዚ ባህጉን ትጽቢቱን ብኸመይ የውሕሶ ኣብ ዝብል ግና፡ እቲ ሎሚ ዝጸብብ ዘሎ ፍልልይ ጸኒሕዎ እዩ። ኣብ ኤርትራውያን ነቲ ናይ ህግደፍ ጥልመትን ክሕደትን “መዓስን ብኸመይን ንግጠሞ” ኣብ ዝብል፡ “ህግደፍ ዕድል እተረኺቡ ከዕረ ይኽእል’ዩ፡ ኣብ ክንዲ ንህወኽ ግዜ ንሃቦ፡ ኣብ ባዶ ካዝና እዩ ስልጣን ተረኪቡ፡ ብዘይካ ኤርትራ ተኹሲ ዘይስመዓላ ሃገር የለን፡ ክቡር ዋጋ ከፊልና ከነብቅዕ ሎሚ ኣብ ዋጢጥ እንተኣቲና መፍቶ ጓኖት ክንከውን ኢና፡” ዝበሉ ኣለዉ። “ኣይፋል እዚ ኩሉ ምኽንያታት ኣይሰርሕን እዩ፡ ህግደፍ ግዜን ዕድልን ስኢኑ ዘይኮነ፡ ኮነ ኢሉ እዩ ዝኽሕደና ዘሎ” ዝበሉ እውን ኣለዉ። እዚ ዘርእየና ንኣተሓሕዛ ኣካይዳ ህግደፍ ብዝምልከት ዝቐርቡ ገለን ጉርሒ ገለን ድማ ግርህነት ዝመንቀሊኦም ኣተሓሳሳታት ይንጸባረቑ ነይሮም። ኣብዚ እዋንዚ ድማ ወዮ መፍቶ ጓና ከይንኸውን ብዝብል ምስምስ ክሕባእ ዝድለ ዝነበረ ጨካንን ጠላምን ተግባራት ህግደፍ፡ ከምቲ “ተሓቢአን ይጠንሰኦ እሞ ሰብ ኣኪበን ይሓርሰኦ” ዝበሃል፡ ካባና ሓሊፉ ናይ ዓለም መድረኻት ኣጀንዳ ካብ ዝኸውን ነዊሕ ግዜ ኮይኑ።
ህግደፍ ከምቲ እቶም ውሑዳት ግና ድማ ትኩራትን ውዱባትን ኣቐዲሞም ዝመዘንዎ፡ እቲ ክሳብ ሎሚ ዝኸዶ ዘሎ ግጉይ መንገዲ ኮነ ኢሉ ሓሲብሉ ስለ ዝመረጾ ኣብቲ ግጉይ ምርጭኡ መልክዕን ሕብርን እናቐያየረ ምኹዳድ እንተዘይኮይኑ፡ ሕቶ ህዝቢ ንምምላስ ዝህቦ ቀልቢ የብሉን። እቲ ንመናዊሒ ዕድመ ስልጣኑ ዝመረጾ ድማ ህዝቢ ኤርትራ መሰረታዊ ዘቤታዊ ሕቶኡ ጓስዩ፡ ተሻቒሉ ናብ ካልእ ዘድህበሉ ኩነት ምምሃዝ እዩ። ካብ ቅድም በብታራ ምስ ጐረባብቲ ሃገራት ኣብ ምትኹታኽ ናይ ምእታዉ ምኽንያት ከኣ፡ ሓርበኛን ሓያልን መሲልካ ኣብ ህዝቢ ኤርትራ ቦታ ንምርካብ ነይሩ። ደሓር ባዕሉ ብዘርኣዮ ጸፋዕፋዕ ደኣ ተቓሊዑ እምበር ሓሳቡ ኣብ ዝተወሰነ ግዜ ብዝተወሰኑ ሰባት ገዛኢ ረኺቡ ነይሩ እዩ። ነቲ ምህዞኡ ንምጽብባቕን ሓሳቡ ዝገዝእ ንምብዛሕን ከኣ ነቲ ተግባሩ ምስ ልኡላውነት ኤርትራን ህላወ ህዝባን ከዛምዶ ክጽዕት ጸኒሑ። ስለዚ መልከዓቶም እዮም ዝቀያየሩ እምበር፡ ብትሕዝቶ ደረጃ እቶም ክሳብ ሎሚ ዝጥቀመሎም ዘሎ መጻወቲ ካርታታት ተሓይኾም ዝተደርበዮ እዮም። ህግደፍ ሎሚ እውን ካብዚ ዕንክሊል ስለ ዘይወጸ ኢና ከኣ ቅድም ይለዓሉ ናብ ዝነበሩ ጉዳያት ክንምለስ እንግደድ።
ኣብ ዝተፈላለዩ ሰክተራት ዘይትግበር መብጸዓታት ምእታው ከኣ፡ ካልእ ናይ ህግደፍ መመላኽዕን መዕደጊ ግዜን እዩ። ነቲ ናይ ህዝቢ ሻቕሎት ከም ዝቕበሎ መሲሉ ብምቕራብ ድማ ኤርትራ ኣትያቶ ንዘላ ድሕረትን ድኽነትን “ባጽዕ ሉል ቀይሕ ባሕሪ ትበሃል ነይራ ሎሚ ኣበይ ኣላ? ኣብ ኤርትራ ዝነበረ ፋብሪካታት ሎሚ ኣሰሩ’ውን የለን” እናበለ ንብዓት ሓርገጽ ይነብዕ። ነቲ ህዝቢ ናብ ዘይጭበጥ ዓለም ንምውሳዱ ድማ ሓንሳብ ጉዳይ ብቑጠባ ነብስኻ ምኽኣል የምጽእ። ጥሙር ሕርሻዶ ናጻ ፋይናንሳዊ ማእከል ዝበሃሉ ኣምራት የቐልቅል እሞ “ባዕላ መምጽኢት ደርፊ ባዕላ መጥፍኢት ደርፊ” ከም ዝበሃል ከኣ የህጥሞም። እዚ ነቲ “ንኤርትራ ከም ሲንጋፖር ክንገራ ኢና” ዝብሎ ዝነበረ ወሲኽካ እዩ። ኤርትራ ብኸምዚ ዝረአ ዘሎ መንእሰያ ተበቲኑ ብህግደፍ ንድሕሪት እንተዘይትምለስ፡ ከምቲ ህግደፍ ካብ ክሳድ ንላዕሊ ዝተመባጽዖም ናይ ምዃን ዓቕሚ ሕጂውን ኣለዋ። እቶም ኤርትራ ኣብዚ በጺሓቶ ዘላ ድኽነትን ድሕረትን ዝወደቐት፡ ነብሳ ክኢላ ከም ሃገር እትዓብየሉ ሰብኣውን ተፈጥሮኣውን ጸጋታታት ስለ ዘየብላ ገይሮም ዝርድእዎ ድማ፡ ኣዝዮም ግጉያት እዮም።
ኣብዚ እዋንዚ ንሰምዖ ዘለና፡ ኢሳያስ ምስ መራሕቲ ሃብታማት ሃገራት ተመሓዝዩ፡ ምስ ናይ ወጻኢ ኣውፈርቲ ስምመዓት ከቲሙ፡ ዓበይቲ ጀነረተራት ዝጸዓና መካይን ኣብ ጐደናታት ኣስመራ ተራእየን ዝብሉ ወረታት፡ ኩሎም ሕብሮምን መልከዖምን ዝቐየሩ ናይ ቀደም መደንዘዝቲ እምበር ሓደስቲ ኣይኮኑን። እንተ ህግደፍ ኣብዚ እዋንዚ እውን ቀልቡን ሃሙን ኣብ ምምላስ ህዝባዊ ዘቤታዊ ሕቶታት ዘይኮነ፡ ኣብ ምስዋርን ምጉህሃር እዚ ብደረጃ ኣህጉር ኮነ ዞባ ኣብ ከባቢና ዝላባዕ ዘሎ ጐንጽታት እዩ ዘውደኽድኽ ዘሎ።
ስለዚ ከምቲ ወኻርያሲ “ንወዲ ሰብ ምእማን ቀቢርካ እዩ” በለት እናተባህለ ዝዝንቶ፡ ንህግደፍ ከኣ ስዒርካዮ እምበር ኣሚንካ ተጸቢኻዮ ለውጢ ከምዘየምጽእ ኣሚና፡ ኣብ ቃልሲ ከነትክል ይግበኣና።
ኣዛዚ ሰራዊት ሱዳን ሌተናል ጀነራል ኣል ቡርሃን፡ ብምኽንያት ዒድ ኣልፈጥር 2024 ኣብ ዘስምዖ ቃል፡ ድሕሪ ሕጂ ናብቲ ሱዳን ቅድሚ ውግእ ዝነበረቶ ኩነታት ምምላስ ከምዘየለ ኣፍሊጡ። መግለጺኡ ብምቕጻል ድማ እቲ ንሱ ዝምርሖ ልኡላዊ መንግስትን መሰጋገሪ መንግስትን ክበሃል ዝጸንሐ ኣገባብ ከም ዘብቀዐ ጠቒሱ፡ ሎሚ ሱዳን ኣብ ዝተፈልየ መንገዲ ከም ዘላ ኣፍሊጡ።
ጀነራል ኣል-ቡርሃን፡ እቲ ኣብ ሱዳን ካብ ወርሒ ማዝያ 2023 ጀሚሩ ዝካየድ ዘሎ ሕድሕድ ውግእ፡ “ምእንቲ ወላዲት ሃገር ዝካየድ ናይ ክብሪ ውግእ እዩ” ኢሉ፡ እዚ ኩነታት ንሱዳን ናብ ሓድሽ ምዕራፍ ዘእትዋ መበገሲ ከም ዝኸውን ኣፍሊጡ። ኣብዚ ተሪር ዝተባህለ መግለጺኡ፡ “ድሕሪ ሕጂ ንድሕሪት ምምላስ የለን” ከም ዝበለ ድማ ሱዳን ትሪቡን ጠቒሳ።
ነቲ መደረ ዝተኸታተሉ ፖለቲከኛታት ኣብ ዝሃዎ ርኢቶ፡ መግለጺ ጀነራል ኣል-ቡሃን አቲ ሰላማዊ መፍትሒ ክርከቦ እሞ እቲ ዝነበረ መሰጋገሪ መንግስቲ ናብ ንቡር ክምለስን ሰራዊት ጀነራል መሓመድ ሓምዳን ኣካል ሃገራዊ ሰራዊት ሱዳን ክኸውንን ንዝነበረ ተስፋ ዘጸልምት እዩ። ከምዚ ዝኣመሰለ መግለጺ ዝወጽእ ዘሎ ኣብ 15 ማዝያ 2024 ክልቲኦም ወገናት ሱዳን ክራኸቡ እዮም ዝብል ትጽቢት እናተገብረ እንከሎ እዩ።
ማእከላይ ትሕዝቶ ናይዚ ብምኽንያት ዒድ ኣልፈጥር ዝተሰምዐ መደረ፡ ስልጣን ናብ ሲቪል ንዘይምምላስ ምዃኑ ዝጠቐሱ ወግናት፡ ዕላማ ኣል-ቡርሃን፡ ምስቲ “ተቐዱም” ዝበሃሉ ሲቪል ሱዳናውያን ዝተጠርነፍሉ ወገን እውን ንዘይምቕባል እዩ። ብናይ ብርሃን እማመ፡ ነቲ ብጀነራል መሓመድ ሓምዳን ዝምራሕ ተወርዋሪ ሰራዊት ሱዳን ብውግእ ስዒሩ፡ ድሕሪኡ ኣካሉ ዝነበሩ ውልቀሰባት ዕጥቆም ብምፍታሕ ኣካልቲ ንሱ በይኑ ዝምስርቶ መንግስቲ ክኾኑ ምፍቃድ እዩ።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ምብራቓዊት ከተማ ሱዳን ገዳርፍ፡ ብ9 ማዝያ 2024 ብድሮን ከም ዝተደብደበትን ኣብኣ ዝነበሩ ኣስታት 400 ሺሕ ተመዛበልቲ ሱዳናውያን ኣብ ጸገም ከም ዝወደቑን ተፈሊጡ። እዚ ስዒሩ ስልጣን በይኑ ከም ዝጥቕልል ዝመደረ ዘሎ ጀነራል ኣል-ቡርሃን፡ ብኤርትራ፡ ግብጽን ሳዑዲ ዓረብን ዝሕገዝ ዘሎ ወገን ሱዳን ምዃኑ ይፍለጥ።
ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ናይ 2024 በዓል ዒድ ኣል-ፈጥር ምኽንያት ብምግባር፡ ንኣመንቲ ምስልምና ብፍላይ፡ ንመላእ ህዝቢ ኤርትራ ድማ ብሓፈሻ፡ እንቋዕ ኣብጸሓኩም ኣብጽሓና እናበለ ሰናይ ምንዮቱ ይገልጽ።
ዒድ ኣልፈጥር፡ ነቲ ህዝብና ዝሓልፎ ዘሎ ጸገማትን ምክልባትን ስዒሩ ራህዋ ከምጽእ፡ ነቲ ኩሉ ውግኣትን ስደትን ዛዚሙ ሰላም ክፈጥር፡ ነቲ ጭቆና ዘስዓቦ ሕሰም ይኣክል ብምባል፡ ቅሳነት ዘውርደልና ክኸውን ንምነ።
ጾም ሮሞዳን ብሓያል እምነትን ጽንዓትን ድሕሪ ምዝዛም፡ ናብ ምኽባር ዒድ ኣል-ፈጥር ብምጻሕና ደጊምና እንቋዕ ኣብቅዓና ብምባል ብስም መላእ ኣባላት ሰዲህኤ መልእኽቲ ዒድ ሙባረክ ነመሓላልፍ።
ገረዝግሄር ተወልደ
ኣቦ መንበር፡ ሰዲህኤ
ባህግና Bahgna 201፣ ኣገደስቲ ሰሙናዊ ዜናታት ሃገርናን ከባቢናን ምስ ርእሰ ዓንቀጽ ሰደህኤ፣ ፈትልን ስምዕን ንኹን 07.04.2024
Written by Bahgna MediaMedia
More...
ኣባላት ጉይጅለ ምቑጽጻር ሕብረት ኣፍሪቃ ምስ ናይቲ ከባቢ ኣመሓደርቲ
ኣብ ትሕቲ ሕብረት ኣፍሪቃ ዝንቀሳቐስ ጉጅለ ተልእኮ ምቁጽጻርን ምንጻርን ውዕል ፕሪቶርያ ኣብዚ ቀረባ መዓልታት ኣብ ዞባ ምብራቕ ትግራይ፡ ወረዳ ጉሎ-መኸዳን ከተማ ዛላንበሳ ከም ዝበጸሐ መርበብ ሓበሬታ ኣዲስ ስታንዳርድ ኣፍሊጣ። እዚ ምብጻሕ ድሕሪ ምኽታም ውዕል ሰላም ፕሪቶርያ ን2ይ ግዜ ዝተኻየደ እዩ።
ኣብዚ ብ4 ማዝያ 2024 ዝተኻየደ ምብጻሕ፡ እቲ ጉጅለ ተቖጻጻሪ ሕብረት ኣፍሪቃ፡ ምስ ኣመሓደርቲ እተን ዝሰፈሐ ክፋለን ኣብ ትሕቲ ምቁጽጻር ሓይልታት ኤርትራ ከም ዝርከባ ዝግለጻ፡ ወረዳ ጉሎመኸዳን ከተማ ዛላንበሳን ሰፊሕ ምይይጥ ኣካይዱ። እቲ ምምይይጥ ኣብ ግብሪ ኣወዓዕላ ውዕል ሰላም ፕሪቶርያን ኩነታት ሃለዋት ህዝቢ እቲ ከባብን ዘድሃበ ከም ዝነበረ፡ ነቲ ጉጅለ መብርሂ ዝሃቡ ኣቶ በሪሁ በርሀ ከንቲባ ዛላንበሳ ኣፍሊጦም።
እቲ ምይይጥ ናይቲ ከባቢ ወተሃደራዊ ኣዘዝትን ከባቢያዊ ኣመሓደርትን ከም ዝተሳተፍዎን፡ ብዛዕባ ህላወ ናይ ወጻኢ ሰራዊት ኣብ ከተማ ዘላንበሳን 6 ቀበለታት ወረዳ ጉሎመኸዳን ከምኡ እውን እስትራተጅካዊ ኣሰፋፍራ ሰራዊት ኤርትራ ኣብ ኣፍደገ ከተማ ዘላንበሳ ብዝምልከት ሰፊሕ ሓበሬታ ከም ዝተዋህበ እታ መርበብ ሓበሬታ ሓቢራ።
ካብተን ካብ ወረዳ ጉሎመኸዳ ብወገን ሰሜን ምስ ኤርትራ ዝዳወባ ከባብታት፡ ዛላንበሳ፡ ፋጽን ሰበያን ምዃነን ከኣ ኣብቲ ዜና ተጠቒሰን። ምስዚ ብምትሕሓዝ ድማ ኣብ 75% ከተማ ዛላንበሳ ሰራዊት ኤርትራ ኣብቲ 25% ድማ ሰራዊት ኢትዮጵያ ሰፊሮም ከም ዘለዉ እቲ ጸብጻብ ኣመልኪቱ።
ኣብዚ እዋንዚ ምውጻእን ዘይምውጻእን ሰራዊት ኤርትራን ዕጡቕ ሓይሊ ኣምሓራን ካብ ክልል ትግራይ ንውዕል ፕሪቶርያ ኣብ መንቀራቕሮ ኣእትየምዎ ካብ ዘለዉ ዛዕባታት ምዃኖም ይፍለጥ።
ሚኒስትሪ ወጻኢ ጉዳይን ዓለም ለኻዊ ዝምድናን ሶማሊያ ብ4 ማዝያ 2024 ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ፡ ኣንበሳደር ኢትዮጵያ ኣብ ሶማሊያሙክታር መሓመድ ዋረ ኣብ ውሽጢ 72 ሰዓታት ካብታ ሃገር ንክወጽእ ከም ዝተወሰነ ኣፍሊጡ። ብዘይካዚ ሶማሊያ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ዘሎ ኣንበሳድራ ናብ ሃገሩ ክምለስ ክትጽውዖ እንከላ፡ ኣብ ሶማሊያላንድ ሃርገሳን ኣብ ፑትላንድ ጋረወን ዘለዋ ኣብያተ-ጽሕፈት ጠቕላሊ ቆንስላዊ ጉዳያት ኢትዮጵያ ኣብ ውሽጢ ሓደ ሰሙን ክዕጸዋ ከም ዝተወሰነ እውን እቲ መግለጺ ኣፍሊጡ።
እቲ መግልጺ ኣተሓሒዙ፡ እቲ ስጉምቲ ንምዕቃብ ልኡላውነትን ሓድነትን ሶማሊያ ዝተወስደ ምዃኑ ኣፍሊጡ። ብምቕጻል ከኣ፡ ኣብ ልዕሊ ትካላት ኢትዮጵያ ስጉምቲ ዝተወስደ፡ ቤት ምኽሪ ሚኒስተራት ሶማሊያ፡ ነቲ ኢትዮጵያ ኣንጻር ሓድነት ሶማሊያ ዝወሰደቶ ዝበሎ ስጉምቲ ተኸቲሉ ብዝተወኖ መሰረት ምዃኑ ተሓቢሩ።
ንዝምድና ኢትዮጵያን ሶማሊያን ናብ ከምዚ ደረጃ ዘውደቖ፡ ቅድም እቲ ኢትዮጵያ ምስ ሶማሊላንድ ዝፈረመቶ ንሶማሊላንድ ከም ሃገር ኣፍልጦ ከም ዝህብ ዝተገልጸ፡ መረዳድኢ ሰነድ እሞ ሶማሊያ መቃድሾ “ኣንጻር ልኡላውነተይ እዩ” ብዝብል ብትሪ ዝተጻረረቶ ነይሩ። ነቲ ኩነታት ብኣቀራራብነት መራሕቲ ጐረባብቲ ሃገራት ጅቡትን ኬያን ናይ ምህዳኡ ጻዕሪ እናተኻየድ፡ ኢትዮጵያ እንደጋ ምስ መራሕቲ እታ ንሕገመግስታዊ ምምሕያሽ ሶማሊያ ኣፍልጦ ከምዘህቡ ዝኣወጁ ካልእ ግዝኣት ሶማሊያ ፑትላድ ብዘያፍልጦ መቃድሾ ካልእ ዝምድና ክትፈጥር ምጅማራ ከም ዘጋደዶ ተፈሊጡ።
እዚ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ሶማሊያን ዝምዕብል ዘሎ ቅልውላው፡ ብድሕሪኡ ብዙሓት ሓይልታት የሰልፍ ስለ ዘሎ፡ ሓድሽ ፖለቲካዊ ኣሰላልፋ ፈጢሩ ናብ ዝኸፈአ ዞባዊ ዘይምርግጋእ ከይብርኽ ናይ ብዙሓት ስግኣት እዩ።
ማእሰርቲ ኤርትራውያን ኣብ ከተማ ኣዲስ ኣበባ ቀጻሊ ከም ዘሎ፡ ዝተፈላለዩ ምንጭታት ካብቲ ቦታ ገሊጾም። እቶም ዝእሰሩ መብዛሕትኦም መንእሰያት ክኾኑ እንከለዉ፡ እቲ ዝያዳ ዝእሰርሉ ሰዓታት ኣብ ምሸት ኮይኑ ዝያዳ፡ ሃያ ሁለት፡ መብራት ሃይልን 24ን ዝተባህሉ ኤርትራውያን ብጻዕቂ ዝርከብሉ ከባብታት ከም ዝኽዕነ እቲ ሓበሬታ ጠቒሱ።
እቲ ዝተሓዝሉ መብዛሕትኡ መዘናግዒ ቦታታት ክኸውን እንከሎ፡ እቲ ከም ጠንቂ ዝጥቀስ “ሕጋዊ መንበሪ ወይ መንቀሳቐሲ ወረቐት ዘየብሎም” ዝበሃል’ኳ እንተኾነ፡ ሕጋዊ ሰነድ ዘለዎም እውን ተለኪሞም ከም ዝእሰሩን ጉዳዮም ተጻርዩ ካብ መደበራት ፖሊስን ቤት ማእሰርቲ ቃልቲን ንክወጹ ነቶም ዝሓዝዎም ኣባላት ፖሊስ ዘይሕጋዊ ገንዘብ ክኸፍሉ ከም ዝግደዱ’ውን ተፈሊጡ።
እቲ ናይ ማእሰርቲ ምኽንያት፡ ሕጋዊ ሰነድ ዘይምሓዝ ጥራይ ከምዘይኮነ ብዙሓት ዝሰማምዕሉ ኮይኑ፡ ኤርትራውያን ብተግባራት ፖሊስ ምምራር ጥራይ ዘይኮነ፡ ሕጋዊ ንምዃን ከማልእዎ ዝግበኦም ሰነዳት ናይ ምምላእንን] ዝንቀሳቐሰሉ ግዜን ቦታን ናይ ምግንዛብን ግደታ ከም ዘለዎም ኣብቲ ጉዳይ ዓሚቕ ኣፍልጦ ዘለዎም ኣካላት የተሓሳስቡ ኣለዉ።
ኣብ ኣዲስ ኣበባ ዝርከብ ኤምባሲ ኤርትራ፡ ብዘይካ ገዝኡ ዓጽዩ ወረ ምጭንጫንን ዘይሕጋዊ ንግዲ ምክያድን፡ ነቶም ግዳያት ንክሓተሎም ቅሩብ ከም ዘይኮነ፡ ቤተሰብ እቶም ግዳያት በብግዜኡ ክገልጽዎ ዝጸንሑ እዩ።
ኤርትራውያን ንከምዚ ዓይነት በደል ዝቃልዑ ዘለዉ ናብ ኣዲስ ኣበባ ንምብጻሕ ካብ ዶብ ትግራይ ጀሚሮም ብዙሓት ዕንቅፋታት ሓሊፎምን ንኣሰጋገርቲ ገንዘብ ከፊሎም ምዃኖም ዝፍለጥ እዩ።
እቶም ምንጭታት ከም ዝጠቕስዎ፡ እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ክሳብ ሎሚ ኣስታት 300 ኤርትራውያን ብዘይ ድሌቶም ተገዲዶም፡ ናይ ስደተኛ መንነት ዘለዎም ከይተረፉ፡ ናብ ኤርትራ ከም ዝተመልሱን ብዛዕባ ሃለዋት ናይዞም ግዳያት ድሕሪ ምምላሶም፡ ብምምሕዳር ህግደፍ ዝተዋህበ ሓበሬታ ከምዘየለን ይፍለጥ።
