ካብተን ስደተኛታት ጽዒነን ዝነበራ መካይን
ብክልተ ናይ ኢትዮጵያ ሚኒስትሪ ምክልኻል መካይን ካብ ኢትዮጵያ ናብ ኬንያ ክሰግሩ ዝፈተኑ 53 ኤርትራውያን፡ ብ26 ሕዳር 2023 ኣብ ክልል ደቡብ ከም ዝተታሕዙ፡ ቢቢሲ ኣብቲ ክልል ሓላፊ ቤት ጽሕፈት ጸጥታ ዞባ ኣሌ-ኮንሶ ኣቶ ኣምሳሉ ኣንጋቶ ብምጥቃስ ሓቢራ። እዞም ኤርትራውያን ካብ ኣዲስ ኣበባን ካለኦት ከባብታት ኢትዮጵያን ብደላሎ ዝተኣከቡን ከምኡ እውን ብሰንኪ ውግእ፡ ካብ ሱዳን ናብ ኢትዮጵያ ዝሰገሩ ከም ዝርከብዎም እቲ ዜና ሓቢሩ።
እቶም ኤርትራውያን ግዳያት ደቂ ኣንስትዮን ህጽናትን ከም ዝርከብዎም ዝገለጹ ናይቲ ወረዳ ኣምሓዳሪ ኣቶ ኣምሳሉ ብውገኖም እቶም ተጐዓዝቲ ኤርትራውያን ፓስፖርት ይኹን ካልእ ናይ ጉዕዞ ሰነዳት ከርእዩ ተሓቲቶም ፈቓደኛታት ብዘምዃኖም ተጠርጢሮም፡ እተን ዝነበርወን መካይን ድሕሪ ምፍታሸን፡ ፖሊስ ናይቲ ዞባ ክኣስርዎም ከም ዝተገደደ ንቢቢሲ ሓቢሮማ።
እቶም ኤርትራውያን ስደተኛታት ብናይ ሚኒስተር ምክልኻል ኢትዮጵያ “ኦራል” ዝዓይነተን ወተሃደራዊ መካይን ዝመረጽሉ ምኽንያት ንከይጥርጠሩ ዝመሃዝዎ ምዃኑ ተጠቒሱ። ብኻልእ ወገን ድማ “ማይ ቪውስ ኦን ነውስ/my views on news”፡ ዝተባህለት ማሕበራዊ መዲያ ብወገና፡ እቶም ኤርትራውያን 52 ከም ዝኾኑ ጠቒሳ፡ እቲ ኩነታት ናይ ኢትዮጵያ ሰራዊት ኣብ ናይ ሰባት ዘይሕጋዊ ምስግጋር ተዋፊሩ ከም ዘሎ ዘመልክት እዩ ኢላ። ናይተን ዝተታሕዛ መካይ መራሕቲ ብዛዕባቲ ኩነታት ተሓቲቶም ኣብ ዝሃብዎ ምላሽ፡ “ብሓለፍትና ተኣዚዝና ኢና” ምባሎም እውን ኣብቲ ዜና ተጠቒሱ።
ናይቲ ስደተኛታት ተታሒዘምሉ ዘለዉ ወረዳ ኣመሓዳሪ ኣቶ ማግሴ ብወገኖም ናይቶም ስደተኛታት መጻኢ እንታይ ከም ዝኸውን ይጽናዕ ከም ዘሎ ኣፍሊጦም።
ብዕለት 26.11.2023 ሰንበት ምሸት ኣባላት 2 ጨናፍር ሰደህኤ ኣብ ጀርመን ስሩዕ ኣኼባኦም ኣካይዶም። እዚ ከምዚ ዝኣመስለ ኣኼባ፣ ድሕሪ 4ይ ጉባአ ሰደህኤ ንካልኣይ ግዜ ዝካየድ ዘሎ እዩ። ኣባላት ክልቲኡ ጨናፍር ኣብ ቀዳማይ ኣኼባኦም፡ ውጽኢትን መስርሕን 4ይ ጉባአን ፈስቲቫልን ሰልፊ ገምጋም ምግባሮም ዝዝከር ኮይኑ፣ ብናይ ሓባር ኣረዳዳኣ ደምዲሞም። ሕጂ’ውን ኣብ ውሽጢ’ዚ ዝሓለፈ እዋን ሰልፊ ሒዝዎ ዘሎ ናይ ስራሕ መደባት፡ ምስ ካልኦት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ተታሒዙ ዘሎ ጉዕዞን ብመንግስቲ ኢትዮጵያ ዝስማዕ ዘሎ ናይ “ይግባኣኒ እዩ” ምጉብዕባዕን ኣብ ዝብሉ ኣጀንዳታት’ዮም ኣኼባ ዘካይዱ።
- ድሕሪ 4ይ ጉባአ ሰልፊ፡ ዋላ’ዃ ብስራሕ ምኽንያት ንውሕ ዝበለ ግዜ ዝወሰደ ይኹን እምበር ፣ ንጉባአን ፈስቲቫልን ኣመልኪቱ ብመሪሕነት ሰልፊ ዝተጸውዐ ናይ መላእ ኣባላት ሰልፊ ሰሚናር ምክያዱ፣ ንውሽጣዊ ጉዳያት ሰልፊ ዝዳህሰሰ፣ ቅኑዕ ምርድዳእን መደምደምታን ከም ዝነበሮ ሓባራዊ ኣኼባ ክልተ ጨናፍር ገምጊሙ። ንብድሕሪ ሕጂ’ውን ከምኡ ዝኣመሰለ ናይ ምንቕቓሕ፡ ጽፈት ኣሰራርሓን ምቁጽጻርን ዝምልከት ሰሚናራት ብጻዕቂ ክግበር ኣኼባ ኣገዳሲ ምዃኑ ርእዩ፣ ንዝምልከቶም ላዕለዎት ሓለፍቱ ለበዋ ብምትሕልላፍ ኣመልኪቱ።
- ብዘይካ’ዚ፡ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ክሳብ ሕጂ ምስ ካልኦት ፖለቲካዊ ሓይልታት በጺሕዎ ዘሎ ስምምዓት፣ ነቲ ተተሊሙ ዘሎ ሓባራዊ መስርሕ ንምዕዋት፡ ኣብቲ መስርሕ ንዘየለዉ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ኣብ ምጥርናፍ ድማ ዝያዳ ክጽዕት ኣገዳሲ ከምዝኾነ ተገንዚቡ። እቲ ምስ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ሓባራዊ ናይ ምስግጋር ኣመራርሓ ዝተበጽሔ ስምምዕን ተበጊሱሉ ዘሎ ናይ ስራሕ ዕማምን ከኣ፡ ንህዝቢ ዘተስፉ፡ ንህግደፍ ድማ ዘሕምም ምዃኑ ብምእማን፡ ልዕሊ ተጠርኒፍካ ምቅላስ ካልእ መዋጽኦ ከምዘየለን ብምግንዛብ ብትብዓት ክቕጽሉዎ ኣኼባ ተማሕጺኑ።
ምስዚ ብምትሕሓዝ፡ ኣብዚ ዝካየድ ዘሎ ብብርጌድ ንሓመዱ ዝፍለጥ ህዝባዊ ናዕቢ፡ ሰልፊ ነቲ ብደረጃ ጉባኤ ዝወሰዶ መርገጽን፤ ጀሚሩዎ ዘሎ ናይ ምትብባዕን ምእላይን ጻዕርታት ክቕጽል፣ ኣብ ዝተፈላለየ ሃገራትን ከባቢታትን ዝርከቡ ኣባላት ሰልፊ ኣብቲ ተግባራዊ ቃልሲ ናይ’ዚ ህዝባዊ ናዕቢ’ዚ ብደረጃ ውልቀ ሰባት ምስ ብርገድ ንሓመዱ ኣብ መላእ ዓለም ክገብሩዎ ዝጸንሑ ምትሕብባርን፡ ንዘበርክትዎ ዘለዉ ግደን ኣኼባ ንኢዱ። ኣባላት ሰልፊ ኣብ ዘዘሎዉዎ ከተማታት ኣብ ፖለቲካውን ውደባውን ዲፕሎማስያዊ ንጥፈታት፡ ንዝጸንሖም ተሞኩሮ ተጠቒሞም ንመጻኢ’ውን ኣበርቲዖም ክቅጽልዎ ተማሕጺኑ።
- ኣብዚ እዋን’ዚ መንግስቲ ኢትዮጵያ ዘልዕሎ ዘሎ ናይ ባሕሪ ኣፍደገ ናይ “ይግባኣኒ እዩ” ሕቶ፡ ካብ ቀዳሞት ገዛእቲ ስርዓታቱ ዝወረሶ ሕማም ስለዝኾነ፡ ንኤርትራውያን ዝሕድሰና ከምዘይኮነ፣ የግዳስ ክብሪ ልኡላውነትና ቀጥ ከነብል፡ ክልቲኡ ህዝብታት ብሰላምን ሰናይ ጉርብትናን ክነብር ክንጽዕር፡ እዞም ክልተ መራሕቲ ተሳንዮም ህዝብን ሃገርን ከጥፍኡ እንስዕቦም፣ ክባኣሱ ድማ እንጻላእ ህዝብታት ከምዘይኮና ክማሃሩ ምጽዓት ከድልየና እዩ። ኤርትራውያን ተቓወምቲ ሓይልትት ብፍላይ፣ ሕጂውን እቲ ምትፍናን ንረብሓ ህዝብናን ሃገርናን ከምዘይኮነ ተገንዚብና፡ ብሓደ ድምጺ እምቢ ንውግእ፡ እወ ንሰላምን ድሕነት ህዝብን ክንብል ይግባእ ብዝብል ምሕጽንታ እዩ፣ ኣኼባ ጨናፍር ተደምዲሙ።
ሽማግለ ጨናፍር ሰደህኤ ጀርመን
ኣብ ዓለምና ብሓፈሻ፡ ኣብ ዞባና ድማ ብፍላይ፡ ኣዝዩ ሓያል ፖለቲካዊ ነውጺ ንዕዘብ ኣለና። ኣብ ከምዚ ዝኣመሰለ ኩነታት፡ “ፖለቲካዊ ኣንፈት ኤርትራኸ ናበይ ገጹ እዩ”? ኢልና ክንሓትት ናይ ግድነት እዩ። ኣብዚ እዋንዚ ኤርትራውያን ኣብ ዙርያ ዝተፈላለዩ ፖለቲካዊ ኣተሓሳስባታት ኢና ተሰሊፍና ዘለና። ኣሰላልፋና ኣብዚ ዝሕቖን ዘሎ ማዕበል በቲ ናይ ኣተሓሳስባና ዝተቓነየ ከም ዝኸውን ፍሉጥ እዩ።
ጉጅለ ህግደፍ ካብ ኤርትራዊ ዘቤታዊ ኩነታትን ረብሓ ህዝባን ወጻኢ ካብ ዘኹድድ ነዊሕ ኮይኑ እዩ። ክመረጾ ዝጸንሐ ፖለቲካዊ ኣሰላልፋ ከኣ ናይዚ ዕብዳኑ ነጸብራቕ ክኸውን ባህርያዊ እዩ። ኣብዚ ቀረባ ግዜ ኣብ ሩሲያ ከይዱ ንፕረሲደንት ፑቲን “ናብ ግዜ ዝሑል ውግእ ተመሊስና ኢና እሞ ኣንጻር ምዕራብ መሪሕካ ኣዋጋኣና” ዝብል ናይ ተለኣኽነት ጥርዓን ምቕራቡ ናይዚ ኣብነት እዩ። እዚ ዘይሓላፍነታዊ ኣበሃህላኡ ከምቲ “ሓባልሲ መጠመቲኣ ትኰሓል” ዝበሃል፡ ንኤርትራን ህዝባን ዝልክምን ዋጋ ዘኽፍልን ከይከውን ናይ ብዙሓት ስግኣት እዩ።
ኣብዚ እዋንዚ ብዛዕባቲ ኣብ ከባቢና ንኤርትራ ማእከል ገይሩ ዝገማጠል ዘሎ ናይ “ኣፍደገ ቀይሕ ባሕሪ ይግበኣና” ማዕበል፡ ህግደፍ ብዘይካ ጐቦጎቦ ምኻድ፡ ድምጹ ኣጥፊኡ ከምዘሎ ንዕዘቦ ኣለና። ናይዚ ስቕታኡ ትርጉም ደገፍቱ ናይ ሓያልነቱ መርኣያ ገይሮም ከቕርብዎ ይፍትኑ ኣለዉ። እቲ ሓቁ ግና ብሰንኪ ክኸዶ ዝጸንሐ ዘይተማእዘነ ጉዕዞ ናይ ወጻኢ ፖሊሲኡ፡ ስንባደኡን ኣቕጣጫ ምስሓቱን ዘመልክት እዩ። ከምቲ “ባዕላ ሰቒላቶ ረሓቐ፡ ባዕላ ሰንኪታቶ በሓቘ” ዝብልዎ፡ እዚ ሓደገኛ ማዕበል ንክፍጠር እጃሙ ቀሊል ዘይምዃኑ ዝህውጾን ዘባህርሮን ዘሎ ድማ ይመስል። ህዝቢ ኤርትራ ንህግደፍ ካብ ነዊሕ ግዜ ጀሚሩ ካብ ልቡ ስለ ዘውጸኦ፡ ለኪምዎ ከይጠፍእ ክሰግእ እንተዘይኮይኑ፡ “ናብ መንገዲ ደሓን ክመርሓኒ እዩ” ዝብል ተስፋ የብሉን። ህዝብና ካብ ህግደፍ ብኽንድዚ ደረጃ ተስፋ ካብ ቆረጸ፡ ሃገሩ ናይ ምድሓን ሓለፍነት ኣብ እንግደዓኡ ከምዘሎ ይዝንገዖ እዩ ዝብል እምነት የብልናን።
ሓይልታት ተቓውሞ ኤርትራ፡ ኣድህቦና ናብቲ ጸይቅታት ናይቲ ዝተቐብጸ ህግደፍን ተግባራቱን ጥራይ ኣብ ክንዲ ዝኸውን፡ ካብቲ ዝሓለፈ ግዜ ዝያዳ፡ ኣዕዚዝና ናብ ውሽጥና ክንጥምት ኣብ እንግደደሉ ኢና ጸኒሕና ሎሚ እውን ዝያዳ ኣብኡ ከም ዘለና ንገንዘብ። ብመሰረቱ እውን ንህግደፍ ኣትሪርና ክንቃወሞን ክንቃለሶን እንከለና “ንሕናኸ እጃምናዶ ንገብር ኣለና?” ዝብል ሓቶ ክዝንገዖ ዘይነበረናን ዘየብልናን እዩ። ካብቲ እጃምና ምፍጻም ዘኽእለና ሓደ፡ እንታይ ኢልና ንስይሞ ብዘየገድስ፡ ሓቢርካ ዘቃልስ መድረኽ ክንፈጥር ምብቃዕናን ዘይምብቃዕናን፡ ዝበረኸ ቦታ ከም ዝሕዝ ኣይንስሓት።
ኣብ ቅድሚ ሓይልታት ተቓውሞ ኤርትራ ካብ ዘለዉ ብደሆታት፡ እቲ ዝዓበየ ንሕቶ ሓድነት ብዘድምዕ ኣገባብ ክነዕውቶ ዘይምኽኣልና ኣብ ልቦና ኩልና ዘሎ እዩ። ነዚ ሓቂዚ ካብ እንርደኦ ነዊሕ ግዜ ኮይኑ ኣሎ። ነዚ መሰረታዊ ጸገምካ ዘገንዝብ ተረድኦ ክንውንን ምብቃዕና ኣብ ምርካብ መፍትሒ ፍርቂ መንገዲ ምጉዓዝና ዘርኢ እዩ። እንተኾነ፡ በዚ ናይ ሓባር ተረድኦ ተደሪኽና ግብራዊ ስጉምቲ ዘይምውሳድና ከኣ ዓብይ ናይ ድኽመትና መግለጺ እዩ። ብሓባር ዘቃልሰካ መድረኽ ምፍጣር ወሳኒን ኣንጻር ህግደፍ ተቓሊስካ ዘዕውት መሳርሒ ምውናንን እዩ። ህግደፍ ከነወግድ እናተቓለስና ነዚ ዝተበተነ ዓቕሚ ዝእክብ ናይ ለውጢ መሳርሒ ክንውንን ብዘይምብቃዓና “ዕድመ ህግደፍ ነንውሕ ኣለና” እንተተባህለ፡ ምግናን ኣይኮነን።
ኣብ ሕድሕድና ዘሎ ፍልልይ ካብቲ ዘሰማመዓና ዝነኣሰን ዝወሓደን ምዃኑ ኣብ ሚዛን ኩልና ዘሎ እዩ። ከምዚ ናትና ፍልልይ ኣከኣኢልካን ኣመሓዲርካን ንቕድሚት ምስጓም፡ ኣብዛ ብዙሕነት ተንግስ ዘላ ዓለም፡ ዝነበረ፡ ዘሎን ኣብ መጻኢ’ውን ዝህሉን እምበር፡ ኣባና ዝጅመር ዘሎ ተርእዮ ኣይኮነን። ስለዚ ብሰንኪ ዘይምክእኣልን ዘይምጽውዋርን ክስገር ዝግበኦ ዕንቅፋት ኢና ምስጋሩ ስኢና ዘለና። እንተኾነ ክሳብ ሎሚ በቲ ዝምጥነና ደራጃ ኣይከኣልናዮም እሞ፡ ሎሚን ጽባሕን እውን ኣይክንክእሎን ኢና ኢልና ኣብ ክንዲ ደው ምባል “በቲ ዝደለብናዮ ተመኩሮ ተሓጊዝና ክንሰግሮ ንኽእል ኢና” ብዝብል ኒሕን ሓቦን ንቕድሚት ንሰጉም።
ኣብ ትሕቲ ናይ ሓባር መድረኽ ተቓሊስና ከነድምዕ፡ መሰማምዒ ነጥብታትና ነዊሕ ዝርዝር ዘለዎን ቀዳምነት ዝወሃቦምን ዘይወሃቦምን ዛዕባታትን ዝሓዋወሰ ክኸውን ኣይግበኦን። ምኽንያቱ ተመኩሮና ኣብ ጉዕዞ ንሓድነት፡ እቲ ጸገም መበገሲ ዝርዝር ኣብ ምብዛሕን ቀዳምነትካ ኣብዘይምንጻርን ዝግለጽ ምዃኑ ኣርእዩና እዩ። ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ፡ ብ17 ሕዳር 2023 ብዘውጸኦ ጋዜጣዊ መግለጺኡ “ስርዓት ህግደፍ ብምእላይ፣ ቅዋማውን ዲሞክራስያውን ስርዓት ምትካል፣ ሓድነት ህዝብና ምርግጋጽ፡ ነጻነትን ልዑላውነትን ሃገርና ምዕቃብን መሰል ህዝብና ምውሓስን ምሕላውን።” ብዝብል ኣስፊርዎ ዘሎ መልእኽቲ ናይ ቅርጥውን እዋናውን መሰማምዒ ነጥብታት ኣብነት እዩ። “ፖሓኤ ኩሎም ደለይቲ ፍትሕን ሓርነትን ካብ ማንም ግዜ ንላዕሊ ካልኣዊ ፍልልያቶም ኣወንዚፎም ኣብቶም ዓበይቲ ናይ ኣፈርክቡ ዕላማታት ክጠራነፉ ኣለዎም” ዝብል መጸዋዕታ ምቕራቡ ከኣ፡ ሕቶ ሓድነት ናይ ኩልና እምበር ናይ ዝተወሰነ ፖለቲካዊ ውዳበ ዕማምን ሓላፍነትን ከምዘይኮነ ዘመልክት እዩ።
ሎሚ ከም ህዝብን ሃገርን ኤርትራ፡ ኣብ ወጥሪ ኢና ዘለና። ሓይልታት ለውጢ ኤርትራ ድማ ካብዚ ወጥሪ ኣብ ምውጻእን ህዝብን ሃገርን ኣብ ምድሓንን ዓብይ እጃም ኣለና። ናይ ካለኦት ደለይቲ፡ ሰላም፡ ዲሞክራስን ፍትሕን ሓይልታት ናይ ደገፍ ጸዋዒትና ሰማዒ እዝኒ ዝረክብ ከኣ ቅድም ንሕና ግደና ከነበርክት እንከለና እምበር ከምቲ “ሓጋዚኣ እንተረኣየትስ መዲዳ ትሓብእ” ዝበሃል፡ ኣእዳውና ኣጣሚርና ድምጽና ብምጥፋእ ዝርከብ ደገፍ የለን። ነዚ ክንበቅዕ ድማ ነቲ ዝሰማምዓና እንዳጉላሕና ነቲ ዝፈላልየና ከየተዓባበና ብሓባር ክንወፍር ይግበኣና።
ዝተበተነ ናይ ለውጢ ሓይሊ ዘይምጥርናፉ ኣሻቒልዎም፡ “ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ብሓባር ዘቃልሰኩም መድረኽ ፍጠሩ” ዝብል ድምጺ ዘስምዑ ዘለዉ ግዱሳት ኤርትራውያን ወገናት ከኣ፡ ምሕጽንተኦም ናብ ተጽዕኖ ምፍጣር ከደይብዎ ይግበኦም።
ጸዋዒት ካናዳዊት ኣባል ፓርላማ፡ ኣንጻርቲ ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ዝፈጥሮ ስግኣት
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ኣባል ፓርላማ ካናዳ፡ ኣኒታ ቫናደንበልድ
ኣኒታ ቫንደንበልድ ዝተባህላ ካንዳዊት ኣባል ፓርላማ፡ ኣንጻርቲ ስርዓት ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ኣብ ወጻኢ ዝነብሩ ኤርትራውያን ዝፈጥሮ ስግኣት ዝጉስጉስ መጸዋዕታ፡ ናብ ፓርላማ ሃገረን ከም ዘቕረባ፡ ኣብ ጉዳይ ደቡብ ኣፍሪቃን ቀርኒ ኣፍሪቃ ዝግደስ ተመራማርን ጋዜጠኛን ማርቲን ፕላውት ንምንጭታት ፓርልማ ካናዳ ብምጥቃስ ሓቢሩ።
እተን ኣባል ፓርላማ ነቲ ጐስጓስ ከካይዳ ምኽንያት ኢለን ኣብ ዘስፈረኦ፡ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ጉጅለ ንዝሓለፉ ዓሰርተታት ዓመታት፡ ብዘይሕጊ፡ ብዘይምርጫን ኩሉ መሰረታዊ መሰላት ብምጥሓስን ክገዝእ ዝጸንሐ ምዃኑ ኣስፊረን። ምስዚ ድማ ጉዳይ ሰብኣዊ መሰል ኤርትራ ከጽንዕ ዝተመዘዘ ኮሚሽንን ካለኦት ሰብኣዊ ትካላትን ክዝርግሕዎ ዝጸንሑ ንህግደፍ ዘቃልዕ ጸብጻባትን መተሓሳሰብታትን ዘይምትግባሩ ዘርዚረን።
ብዘካይካዚ ኤርትራውያን ኣብ ካናዳ ብህግደፍ ተገዲዶም ብዘይድሌቶም ንመንግስቲ ኤርትራ ገንዘብ ክኸፍሉ ከም ዝጸንሑ፡ ከምኡ እውን ህግደፍ ኣብ ዝተፈላለዩ ከተማታት ካናዳ ናይ ጽልኢ ፕሮፓጋንዳ ምንዛሕን መእከቢ ገንዘብ ፈስቲቫላትን ክውድብ ከም ዝጸንሐን፡ ኣትሪረን ኣቃሊዐን።
ኣብ ምወዳእታ ድማ እተን ኣባል ፓርላማ፡ ትካል ዜግነትን መንበሪ ፈቓድን ካናዳ
1: መንግስቲ ኤርትራ ኣብ ወጻኢ ዝነብሩ ኤርትራውያን-ካናዳውያን ዘፈራርሓለን ማሕበራትን ኣብያተ-ክርስትያን ክምርመራ
2፡ ኣንጻር ደለይቲ ዲሞክራስን ፍትሕን ኤርትራውያን፡ ጽልእን ምፍርራሕን ዝነዝሑ ደገፍቲ ህግደፍ ተዋሳእትን መለዓዓልትን ናብ ካናዳ ምእታው ክኽልከሉ።
3፡ ናብ ካናዳ ዝኣትዉ ሓደስቲ ኤርትራውያን፡ ብናይቲ ስርዓት ሰለይቲ ከይብደሉ፡ መንግስቲ ካናዳን ዕቑባ ዝህባ ትካላትን ጥንቃቐ ክገብራ። ከምኡ ድማ ንሓደስቲ ምስ ባህሎም ብዝሰማማዕ ዘየዳልዉን ብኤርትራዊ ቋንቋ ዝዛረቡን ተርጐምቲ ክምደበሎም
4፡ ኣብ ልዕሊ ሓለፍቲ መንግስቲ ኤርትራ ከቢድ እገዳ ክብየንን ዝብል መጸዋዕታ ከም ዘቕረባ ተፈሊጡ።
ባህግና መዲያ ቁ.178፡ ሰሙናዊ ዜናታት ሃገርናን ከባቢናን ምስ ጉዳይ ልኡላውነት ይጽናሓለይ ዘይባሃል እዩ ፡ ዘርእስቱ ርእሰ ዓንቀጽ ሰዲህኤ 25.11.2023
Written by Bahgna MediaMedia
ኣብ ሱዳን ብሰንክቲ ዝካየድ ዘሎ ውግእ ሕድሕድ ትካላት ጥዕና ስለ ዝዓነዋ፡ ብምኽንያት ዝተፈላለዩ ቀወምቲ ሕማማት ኣገልግሎት ንምርካብ ናብ ሱዳን ዝመላለሱ ዝነበሩ ኤርትራውያ ኣብ ጸገም ወዲቖም ከምዘለዉ ተሓቢሩ። እዞም ላዕለዎት ሓለፍቲ መንግስቲ እውን ዝርከብዎም ኤርትራውያን፡ ኣብ ሱዳን ዝበኾሮም ሕክምናዊ ኣገልግሎት ንምርካ ናብ ኢትዮጵያ፡ ኡጋንዳን ካለኦት ሃገራትን ክመላለሱ ይግደዱ ምህላዎም ክፍለጥ ተኻኢሉ።
ዞባዊ ዳይረክተር ትካል ጥዕና ዓለም ዶክተር ኣሕመድ ኣልመሃንደሪ ከም ዝገለጽዎ፡ ኣብ ልዕሊ ሆስፒታላት ሱዳን 60 ግዜ መጥቃዕቲ ወሪዱ 34 ናይ ሕክምና ክኢላታት በቲ መጥቃዕትታት ክሞቱ እንከለዉ 38 ድማ ቆሲሎም። በሰንክዚ መጥቃዕትታት ኣብዚ እዋንዚ 80 ካብ ሚእቲ ትካላት ጥዕና ሱዳን ክዓንዋ እንከለዋ እተን ዝተረፋ ድማ ኣብቲ ውግእ ብዝቖሰሉ ወተሃደራት ተታሒዘን ከምዘለዋ ናይቶም ዳይረክተር ጸጻብ ኣፍሊጡ።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ትካል ጥዕና ዓለም ኣብ ዘውጸኦ ጸብጻብ ኣብዚ እዋንዚ 55 ሃገራት ዓለም ብዝለዓለ ዋሕዲ ናይ ጥዕና ክኢላታት ዝሳቐያ ዘለዋ ኮይነን፡ ካብኣተን ኤርትራ፡ ኢትዮጵያ፡ ሩዋንዳን ኡጋንዳን ዝርከበአን 37 ሃገራት ኣፍሪቃ እየን። እዘን ካብቲ ብደረጃ ዓለም ዝሰፈ፡ “እንተወሓደ 49 ዝተፈላለየ ደረጃ ዘለዎም ክኢላታት ጥዕና ን10 ሺሕ ሰባት” ዝብል መዕቀኒ ንትታሕቲ ዘለዋ እየን።
ካብቶም ዋሕዲ ክኢላታት ጥዕና ዘኸትሉ ጥንቅታት፡ ዘይብቑዕ ስልጠና፡ ቅልጡፍ ወሰኽ ህዝቢ፡ ስደት ክኢላታት፡ ዘይብቑዕ ምምሕዳር ትካላትን ንክኢላት ዝወሃብ ቆላሕታ ትሑት ምዃንን ከም ዝርከብዎም ኣብቲ ጸብጻብ ጥዕና ዓለም ተጠቒሱ። ምስዚ ተተሓሒዙ ሃገራት ኣፍሪቃ ነቲ ብ2030 ክብጻሕ ተተሊሙ ዘሎ ሸቶ ጥዕና ኣይክበጽሐኦን እየን ዝብል ስግኣት ኣሕዲሩ ኣሎ።
ብዕለት 18.11.2023 ኣብ ኣዳራሽ ዛልባው ግሪስሃይም ከተማ ፍራንክፎርት ከምቲ ልሙድ እተን ንነዊሕ ዓመታት ነቶም ኣካለን ዝኾኑ ኣብ ከሰላ ዝነብሩ ጽጉማት ኤርትራውያን ንምሕጋዝ ከይተሓለላ ዝጽዕታ ግዱሳት ደቂ ኣንስትዮን ኣባላት ማሕበር ኣካለ ጽጉማትን ኤርትራን ብምትሕብባር፡ ዉጉኣት ሓርነት ንምሕጋዝ ዝተዳለወ ናይ ድራር ምስዮት፣ ከም ወትሩ ብዕዉት ልግሲ ተሳተፍቲ እዩ ተዛዚሙ።
እዚ ቅዱስ ተግባር ዘሰነዮ ምስዮት‘ዚ፣ ብናይ እንቛዕ ዳሓን መጻእኩምን መጻእክንን ሓው ኣፈወርቂ ኣባይ ኣቦ መንበር ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ጨንፈር ጀርመን ተኸፊቱ። ብዛዕባ ህሉው ኲነተት ኣባላት ውጉኣት ሓርነትን ጽጉማንን መደበር ከሰላን፣ ምዕብልና ማሕበርን ሓጺር ሓበሬታ ንተኣተፍቲ ናይቲ ምስዮት ድማ ኣቕሪቡ። ኣስዒቡ ሓው መዓሾ ኣስራት ተሓዝ ገንዘብ ማሕበር በቲ ኩሉ ጊዜ ከይሰልከዩን ደኺምና ከይበላን ነዚ ማሕበር ኣብ ምሕብሃብን ምጥዋርን ዘለዉ/ዋ ግዱሳት ዕዱማት ኤርትራውያን ብብምስጋን፣ ኣስዒቡ ሓውና ዓንደጼን ግርማይ ብጥዕና ምኽንያት ክሳተፍ ብዘይምኣሉ፡ ነተን ነቲ ምስዮት ዘዳልዋ ዘለዋ ዘይሕለላ ጽኑዓት ደቂ ኣንስትዮ ዘቕረቦ ምስጋናን ብመንፈስን ብተግባርን ኣብቲ ምድላው ከምዘለኹ ሓብሩለይ ክብል ዘማሓላለፎ መልእኽቲ ኣቕሪቡ።
ኣብዚ ካብ ሰዓት 16፡00 ክሳዕ 22፡00 ዘሎ ሰዓትታት ዝተኻየደ ምስዮት‘ዚ፣ ዝተፈላለየ ትምህርቲ ሓዘል ዋዛ ምስ ቁምነገር ብምቕራብ፡ ነቲ ዝተፈላለየ ዓይነት ዘሰነዮ ዝተቐረበ ሽሻይ ዓቢ ድምቀት ሂብዎ ኣምስዩ።
ድሕሪ‘ዚ ተሳተፍቲ ከም ወትሩ፣ ነቲ ተገዲሶም ንምዕዋቱ ዝመጽዎ ቅዱስ ዕላማ ንምትግባር፣ ብልቢ ዝምስገንን ብርኩትን ኣስተዋጽኦኦም ክሳብ €1.713.66 (ሓደ ሽሕን ሸውዓተ ሚእቲን ዓሰርተው ሰለስተ ኤውሮን ሱሳን ሹዱሽተን ሳንትን) ኣታዊ ተገይሩ፡ ኣብ መደበር ጽጉማት ዝነብሩ ኤርትራውያን ተዓንጊሎም ከምዝሓድሩ ገይሮም።
ተሳተፍቲ ምስዮት፡ ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ኤርትራ እቲ ዕማም ንኽምዕብ ኣብ መጻኢ ብተገዳስነት ንኽሰርሓሉ ኣገዳስን ሃናጽን ምኽርን ለበዋን ብምሃብ እቲ ልግዚ ዝመልኦ ቅዱስ ምስዮት ተዛዚሙ።
እዚ ከምዚ ዝኣመሰለ ናይ ድራር ምስዮት፣ ካብ 2009 ዓ.ም ጀሚሩ ብዘይካተን ናይ ኮሮና ተላባዒ ሕማም ዓመታት ክሳብ ሎሚ ኣብ ዓመት ክልተ ግዜ እንዳተዳለወ ብዘይምሕላላ ዝካየድ ዘሎ ሓልዮት ዝመልኦ ሰናይ ተግባር ምዃኑ ክፍለጥ ድማ ይግባእ።
ምምሕዳር ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ኤርትራ
ጨንፈር ሃገረ ጀርመን
169 ኣፍሪቃውያን ሓተቲ ዑቕባ፡ ካብ ሊቢያ ናብ ሩዋንዳ ተሳጊሮም
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ሩዋንዳ ብ15 ሕዳር 2023፡ ኤርትራውያን፡ ሶማላውያንን ኢትዮጵያውያንን ዝርከብዎም ኣብ ሊቢያ ዝጸንሑ: 169 ሓተቲ ዑቕባ ከም ዝተረከበት ማዕከን ዜና ሸንሁዋ/Xinhua ንናይ ሩዋንዳ ሚኒስተር ምምሕዳር ህጹጽ ጉዳያት ብምጥቃስ ካብ ኪጋሊ ሓቢራ።
እቲ ሩዋንዳዊ ሚኒስተር ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ፡ እዞም ሓተቲ ዑቕባ ብሰላም ኣብ ኪጋሊ ከም ዝበጽሑ ብምጥቃስ፡ ሩዋንዳ ነቶም ስደተኛታት ዘድሊ መሰረታዊ ነገራት ከተቕርበሎም ድልውቲ ምዃና ሓቢሩ።
እቲ መግለጺ ኣተሓሒዙ እቶም ካብ ሊቢያ ናብ ሩዋንዳ ዝተሰጋገሩ፡ ናብ ሳልሳይ ሃገር ናይ ምጥያስ መስርሖም ከም ዘለዎ ኮይኑ፡ ኣብ ምብራቓዊ ሩዋንዳ ናብ ዝርከብ ማእከል መሰጋገሪ ጋሾራ ኣትዮም ኣለዉ።
እዚ መበል 15 ዙር ስጉምቲ ምስግጋር ዝተወስደ፡ ብመሰረት እቲ ብ2019 ብዛዕባ ስደተኛታትን ሓተቲ ዑቕባን ካብ ሊቢያ ናብ ሩዋንዳ ፡ ኣብ መንጎ መንግስቲ ሩዋንዳ፡ ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራትን ሕብረት ኣፍሪቃን ዝተበጽሐ ምርድድዳእ እዩ።
ዓለምለኻዊ ውድብ ስደተኛታት IOM፡ ብወገኑ፡ ኣብ ሩዋንዳ ኣብዚ ዓመት 6,600 ሰባት ናይ ምጥያስ ደገፍ ተገይሩሎም። ካብዚኣቶም 1,288 ካብቶም መጀመርያ ካብ ሊቢያ ናብ ሩዋንዳ ዝተሳገሩ ክኾኑ እንከለዉ፡ ብጠቕላላ ክሳብ ዝሓለፈ 30 መስከረም 2023፡ 135 ሺሕ ስደተኛታት ኣብ ሩዋንዳ ሰፊሮም ከም ዘለዉ ዓለም ለኻዊ እቲ ትካል ስደተኛታት ኣፍሊጡ።
More...
ሱዳንን ኢትዮጵያን ዘራኽብ መተሓላለፊ ገላባት ከምዝተዓጽወ ተሓቢሩ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ምንቅስቓስ ገላባት ዘርኢ ምስሊ ካብ ጋዜጣ ኣተቕይር
ሱዳንን ኢትዮጵያን ዘራኽብ መተሓላለፊ ኣፍደገ ገላባት ካብ 20 ሕዳር 2023 ጀሚሩ ከም ዝተዓጽወ፡ ኣተቕይር/ Altaghyeer፡ ዝተባህለት ጋዜጣ ሱዳን፡ ኣብ ዶብ ሱዳን-ኢትዮጵያ ዘለዉ ወተሃደራዊ ኣዘዝቲ ብምጥቃስ ሓቢራ። እቶም ኣዘዝቲ ናይቲ ምዕጻው ጠንቂ ኣብቲ ቦታ ሱዳናውያን ካብ ኢትዮጵያ ብዝሰግሩ ዕጡቓት ሓይልታት ይውጽዑ ስለ ዘለዉ ዝተወስደ ስጉምቲ ምዃኑ ጠቒሶም። ብኻልእ ወገን ከኣ መተሓላለፊ ኣፍደገ ገለባት ኣብዚ ቀረባ ግዜ ላዕለዎት ኣዘዝቲ ሱዳን ብዝሃብዎ ፈቓድ ተዓጽዩ ምስ ጸንሐ ዝተኸፈተ ምዃኑ እቶም ምንጭታት ነታ ጋዜጣ ኣረጋጊጸሙላ።
እዚ ሓድሽ ዕጽዋ ዝፍጸም ዘሎ፡ መራሒ ልኡላዊ መሰጋገሪ ሱዳን ጀነራል ዓብደል ፈታሕ ኣልቡርሃን ኢትዮጵያ በጺሑ ምስተመልሰ፡ ንጽባሒቱ ዝተፈጸመ ምዃኑ፡ እቲ ምኽንያት ቴክኒካዊ ናይ ዶብ ኩነታት ዘይኮነ፡ መግለጺ ኣብ መንጎ ሱዳንን ኢትዮጵያን ናይ ዘሎ ፖለቲካዊ ፍልልይ ገይሮም ዘቕርብዎ ወገናት ኣለዉ።
ቤት ጽሕፈት ወሃብ ቃል ወተሃደራዊ ሓይልታት ሱዳን ብወገኑ፡ ነቲ ምዕጻው ብዝምልከት ኣብ ዝሃቦ ቃል፡ እዚ ሱጉምቲ ግብረ-መልሲ ናይቲ ሰብ መዚ ኢትዮጵያ ዕጡቓት ሓይልታት ብምስጢር ናብ ሱዳን ንምእታው ዝፍትንዎ እዩ ከም ዝበለ እቲ ዜና ኣስፊሩ። እቲ ቤት ጽሕፈት፡ ናይቲ ከባቢ ኣዛዚ ሰራዊት ሱዳን ብ17 ሕዳር 2023 ብኢትዮጵያውያን ከም ዝተጨውየ ነታ ጋዜጣ ኣረጋጊጹላ። ብዘይካዚ 5 ሱዳናውያን ህጻናት ካብቲ ከባቢ ብወተሃደራት ኢትዮጵያ ከም ዝተጨውዩ እውን መንነቱ ክጥቀስ ዘይደለየ ሱዳናዊ ካፒተን ነታ ጋዜጣ ሓቢርዋ።
ምስዚ ብዝተዛመደ ኣብዚ እዋንዚ ወተሃደራት ሱዳን ኣብ ገላባት፡ ወተሃደራት ኢትዮጵያ ድማ ኣብ መተማ ይተኣኻኸቡ ከም ዘለዉ ኢቲ ዜና ጠቒሱ።
እዚ ኩነታት ምስቲ ኣብዚ ከባቢ ዝረአ ዘሎ ናይ ሃገራት ፖለቲካዊ ኣሰላልፋ ዝተሓሓዝ ኮይኑ፡ ምስቲ ኣብ መንጎ ጀነራል ኣልቡርሃንን ኢስያስ ኣፈወርቅን ዝምዕብል ዘሎ ዝምድናን፡ ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝዛይድ ዘሎ ምፍሕፋሕን ምትሕሓዝ ኣለዎ ዝብሉ ወገናት እውን ኣለዉ።
ብዕለት 19 ሕዳር 2023፡ ጨንፈር ስዊዘርላንድ ድሕሪ 4ይ ጉባኤ ሰዲህኤ ንካልኣይ ጊዜ እተጋብኤ ዕዉት ኣኼባ ብመራኸቢ ብዙሓን ኣቢሉ ኣካይዱ። ኣቦ መንበር ጨንፈር፡ ብጻይ ዳዊት ኣብራህም፡ ንሰልፋዊ ሓበረታታት ስዒቡ ዝህሉ ዛዕባታት ኣኼባ ኣብ ውሽጣዊ ጒዳያት ጨንፈር ዘትኰሩ ክኸውን ምዃኑ ሓቢሩ። በዚ መሰረት፡ ብጻይ ወልደሱስ ዓማር ነቲ ብግዚያዊ መሰጋገሪ ኣካል ናይ ኤርትራዊ ፖለቲካዊ ሓይልታት (ኤፖሓ) ብ17 ሕዳር ንዝወጸ ጋዜጣዊ መግለጺ ምርኵስ ብምግባር መብርሂ ሂቡ። ጒዕዞ ሓባራዊ ስራሕ ደንበ ተቓውሞ ተስፋ ኣብ ዝህብ መድረኽ ከም እተሰጋገረ ድሕሪ ምብሳር፣ ኣብ መላእ ዓለም ዝርከባ 31 ጨንፈራት ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ምስ ጨንፈራትን ኣባላትን መሓዙት ውድባት ኰይነን ኣድማዒ ግደ ክጻወታ ትጽቢት መሪሕነት ሰልፊ ከም ዝኾነ እውን ገሊጹ።
ብምቕጻል፡ ስርዒታውያን ሓለፍቲ ጨንፈር በብተራ እናተዛረቡ፡ ቀንድን ቀጻልን ስራሕ ጨንፈር ምስፋሕ ኣባልነት ምዃኑ፣ ከምኡ ኸኣ ኣብ ኩሉ ንጥፈታት ብሪጌድ ንሓመዱ ይኹን ኣብቲ ንዂሉ ደላይ ፍትሒ ዝጥርንፍ “ኮለክቲቭ” (ሓባራዊ ኣካል ስዊስ) ምስታፍ ከም ዘድሊ ኣጥቢቖም ተላብዮም። ገንዘባዊ ጸብጻባት ጨንፈር ናይ 2023 እውን ብዝርዝር ቀሪቡ። እቲ ኣብ ውሽጢ’ዚ ዓመት ንሰልፋዊ ጒዳያት እተዋጽኤ ዓቐን ገንዘብ ልዕሊ 5,500 ኤውሮ ምንባሩ ብምሕባር፡ መሪሕነት ጨንፈር ንኣባላቶም ምስጋና ኣቕሪቦም።
ኣብ መወዳእታ፡ ብጾት ዮውሃንስ ወረደን ተስፋጋብር ገብረን ብዛዕባ ኣቃውማን ዕማማትን ጨንፈር ኣገዳሲ ኣስተምህሮ ኣቕሪቦም። ብእብረን ነቲ ብዛዕባ ጨንፈር ኣብ 4ይ ጉባኤ ሰዲህኤ ዝጸደቐ ቅዋም እናኣንበቡ እውን ንዝቐረበሎም ሕቶታት መልሲ ሂቦም። ኣብ ዝመጽእ ኣኼባ፡ ሰለስተ ደቀንስትዮ ጨንፈር ብዛዕባ ቃልሲ ደቀንስትዮ ሰዲህኤን ስርዒታዊ ሃለዋተንን መግለጺ ከቕርባ ምዃነን እውን ተሓቢሩ።
ምእንቲ ናጽነትን ልኡላውነትን ኤርትራ ዝተኸፈለ ዋጋን ዝወሰዶ ግዜን ረዚንን ነዊሕን እዩ። ነዚ ክቡር ዋጋ ዝኸፈለን ነቲ ነዊሕን መሪርን ጉዕዞን ዝተጓዕዘን ከኣ፡ ብዓብይኡ ህዝቢ ኤርትራ ኮይኑ፣ ናይ ግዜ ቃልሲ ንናጽነት ፖለቲካዊ ውድባቱ እውን ነናተን መሪሕ ብጽሒት ነይርወን እዩ።
ናጽነትን ልኡላውነትን ምርግጋጹ ጥራይ ዘይኮነ፡ ቀጻሊ ሓለዋ እውን ዘድልዮ እዩ። ኣብዚ ብፍላይ ግደ ሰራዊት ኣዝዩ ዕዙዝ እዩ። ምኽንያቱ መሰረታዊ ሓላፍነት ሰራዊት ከምዚ ኣብ ምምሕዳር ህግደፍ ኤርትራ ንዕዘቦ ዘለና፡ ዝቆጻጸር ሕገመንስታዊ ቀጥዒ ዘየብሉ፡ ኣብ ዘይጉዳይካ እናኣተኻ ምድኻር ዘይኮነ፡ ቅዋም ብዘሰክሞ ሓላፍነት ህዝብን ዶባትን ምሕላው እዩ ክኸውን ነይርዎ። እንተኾነ ሰራዊት ኤርትራ ኣብ ትሕቲ ህግደፍ ነዚ ረዚን ሓላፍነት ኣብ ዝምጥን ብራኸ የለን።
ንጉዳይ ልኡላውነት ክሳብ ክንድዚ ዕዙዝ ቆላሕታ ዘድልየሉ ምኽንያት፡ ብዘይብእኡ ህላወ ሃገርን ህዝብን ስለ ዘየለን፡ ናይ ኩሉ ህንጸት ህዝባዊ ስርዓት፡ ምስፋን ሰላምን ማሕበረ-ቁጠባዊ ዕቤትን መሰረት ስለ ዝኾነ እዩ። ምሕላው ልኡላውነት ክበሃል እንከሎ፡ ምዕቃብ ሩባታት፡ ጎበታት፡ ጐላጉልን ባሕርን ጥራይ ማለት ዘይኮነ፡ ብቐንዱ ናይ ህዝቢ ልኡላውነት ምርግጋጽን ኩሉ መሰላቱ ምውሓስን ማለት ምዃኑ ክዝንጋዕ ኣይግበኦን። እዚ ማለት ልኡላዊት ሃገር ብዘይልኡላዊ ህዝቢ፡ ልኡላዊ ህዝቢ ድማ ብዘይልኡላዊት ሃገር ትርጉም ዘየብሎም ምዃኖም ምንጻር እዩ።
ህግደፍ ብጉዳይ ምዕቃብ ልኡላውነት ዝግደስ መሲሉ ብምቕራብ እዩ ዘጉባዕብዕ። ነዚ ዝመርጸሉ ቀንዲ ምኽንያት ከኣ ካብቲ ከም መንግስቲ ክዓሞ ዝግበኦ ዝነበሮ ህዝባዊ ዘቤታዊ ኣጀንዳታት ካብ ምዕማም መህደምን መሕብእን ንክኾኖ እዩ። ንነዊሕ ዓመታት ”ዶብና ከይተጠረረ” ዝብል ሸፈጥ ብምድግጋም ክሳብ ክንደይ ንኹለ መዳያዊ ምንቅስቓስን ህዝባዊ ጠለባትን ጅሆ ሒዝዎ ከም ዝጸንሐ ርኡይ እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ነቲ ቀንዲ ዓቃቢ ናጽነቱን ልኡላውነቱን ዝኾነ ህዝቢ ኤርትራ ኣግሊሉ፡ ንገዛእ ርእሱ ከም እንኮ ተገዳሲ፡ ተሓላቕን ሓላውን መሲሉ ክቐርበሉ ዝጸንሐ ተንኮል፡ ዘይግበኦ ምስሊ ናይ ምጽብባቕ ሸፋጢ ጉርሒ ምንባሩ ሎሚ ኣይኮነንዶ ብህዝቢ ኤርትራ ብካለኦት ፖለቲካዊ ኩነታት ኤርትራ ዝከታተሉ ኣካላት እውን ዝተቓለዓሉ ኮይኑ ኣሎ።
ህግደፍ ካብዚ ግጉይ መደምደምታ ስለ ዝነቅል እዩ፣ ነቲ ጸረ ህዝቢ ተግባራቱ ንዝቃወሙን ዝቃለስዎ ዘለዉን ኤርትራዊ ወገናት፡ ሰማዒ እዝኒ ደኣ ኣይረኸበን እምበር፡ ናቱ ኣቐሚጡ፡“ጸረ ልኡላውነት ሃገር፡ ከዳዓትን ናይ ወጻኢ ሓይልታት ልኡኻትን” ኣምሲሉ ክገልጾም ዝፍትን። ብግብሪ ግና ብሓፈሻ እቲ ብናይ ሓደ ሰብ ሳንቡእ ዘስተንፍስ ጉጅለ ህግደፍ፡ ብፍላይ ከኣ መራሒኡ ሕሉፍ ዲክተተር ኢሳያስ ኣፈወርቂ፡ እቲ ናይ ቅድም ገዲፍካ፡ ኣብዘን ዝሓለፋ ኣስታት ሓሙሽተ ዓመታት ጥራይ ልኡላውነት ዝዕቅብ ዘይኮነስ፡ ብኣንጻሩ ዓው ኢሉ ኣብ ኣደባባያት ንልኡላውነት ኤርትራ ኣብ ሓደጋ ብዘውድቕ ክምድር፡ ተሓቢኡ ክወዓዓልን ክመጻደቕን ዝጸንሐ ጠላም ምዃኑ ንኹሉ ኣብ ዝበርሃሉ እዋን ኢና ዘለና።
ኣብዚ በበቲ እንኣምነሉ ፖለቲካዊ ኣተሓሳስባታት ተወዲብና ነካይዶ ዘለና ናይ መሰረታዊ ለውጢ ቃልሲ፡ ምስ ገሊኦም ባዕልና ንፈጥሮም፣ ገሊኦም ድማ ካብ ድሌትና ወጻኢ ዝፍጠሩ ዛዕባታት ኢና እንዋሳእ ዘለና። እቲ ቀዳምነት እንህቦ መሰረታውን ቀጻልን ኣጀንዳና “ምውጋድ ስርዓት ህግደፍ” ኮይኑ፡ ነዚ ከነዕውት ዝሕግዙና ከም “ሕቶ ሓድነትን ሓቢርካ ምቅላስን ፖለቲካዊ ሓይልታት ለውጢ ኤርትራ” ዝኣመሰሉ ኣጀንዳታት እውን ይጽንሑልና ዘይንብሎም እዮም። ካብዚ ሓሊፉ “ድሕሪ ውድቀት ህግደፍከ ሃገርናን ህዝብናን ብኸመይ እዮም ክመሓደሩ” ዝብል እውን ግቡእ መስርዑ ኣትሒዝና እነሰጉሞን ደሓር ብህዝቢ ኤርትራ ዝውሰንን ረዚን ዛዕባ እዩ። ጉዳይ ልኡላውነት ከኣ ብፍላይ ምስቲ ሎሚ ተባራዒ ኮይኑ፡ በብግዜኡ ዝፍጠር ዘሎ ናይ ርሑቕን ቀረባን ትንዕምንዕ ቀዋሚ ቆላሕታ ዘይንነፍጎ መሰረታዊ ኣጀንዳና ምዃኑ ክንዝንግዖ ኣይግበኣናን።
ኣብዚ እዋንዚ፡ ነቲ ህግደፍ ከካይዶ ዝጸንሐ ንልኡላውነት ኤርትራ ግቡእ ክብደት ዘይህብን ዘይእርኑብን ምንቅስቓስ ተኸቲሉ፡ ብወገን ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ንልኡላውነትና ዝደናደን ህበቡላ ብቐጻሊ ይነፍስ ኣሎ። ምስቲ ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ ኣብ ብዙሓት ኣጋጣምታትን ኣኼባታት ትካላት መንግስቱን ብብዙሕ መምዘንታት ክረአ እንከሎ፡ ዘይዛመድ ተረኽቦታት እናገጣጠመን ንታሪኻዊ ሓበሬታ ኣብ ዘይቦታኡ እናጠቓቐሰን፡ ዘካይዶ ዘሎ ሰፊሕን ዘይሓላፍነታውን ጐስጓስ፡ “ልኡላውነትና ውሑስ እዩ፡ ኣብይ ኣበይ ከይበጽሕ” ኢልካ ሸለል ዝበሃል ኣይኮነን።
ሓደ ሓደ ግዜ፡ ዓለም ናይ ሓያልን ዓመጸኛን ከም እትኸውን ኣብ ግምት ብምእታው፡ ኣተኩሮ ክንህቦ ኣብ እንግደደሉ ኢና ዘለና። እንተ እቲ ትማሊ ልኡላውነት ዩክረይን ብሩሲያ ክገሃስ እንከሎ ካብ ኣፍሪቃ በይኑ፡ ካብ ዓለም ድማ 5ይ ርእሱ ወራር ዝደገፈ ህግደፍ፡ ምእንቲ ልኡላውነት ኤርትራ ክምጉት ዘብቀዖ ሞራል የብሉን። በመንጽር’ዚ፡ ሓይልታት ለውጢ ኤርትራ ብሓባር፡ “ቀዳምነትና ምውጋድ ህግደፍ ስለ ዝኾነ፡ ጉዳይ ልኡላውነት ቀዳምነት እንህቦ ኣጀንዳ ኣይኮነን” ኣብ እንብለሉ ደረጃ ከምዘየለና ምግንዛብ የድሊ። ስለዚ ጉዳይ ልኡላውነትና ነቲ “ምውጋድ ጉጅለ ህግደፍ” ዝብል መሰረታዊ ኣንፈትና ብዘየስሕትን ብዘየረስዕን ግቡእ ግምትን ቆላሕታን ክንሃቦ ይግበኣና። ክንድቲ ንኽእሎ ኣብ ህዝባውን ዲፕሎማስያውን መዳይ እውን ክንዋሰኣሉ ዝግበኣና እዩ። ምኽንያቱ ልኡላውነታ ኣብ ሓደጋ ኣብ ዝወደቐት ኤርትራ፡ ምውጋድ ህግደፍ ንበይኑ እቲ እንብህጎን ንቃለሰሉ ዘለናን ክብሪ ህዝቢ ኤርትራ ዘውሕስ፡ ምምስራት፡ ሕገ-መንግስታዊ፡ ብዙሕነታዊ፡ ሰላማውን ዲሞክራሲያውን ስርዓት ክዕወት ኣይከኣልን እዩ።
ብጽምዋ ካብ ዝተዋሕጡ ጐደናታት ኣስመራ
ኣብ ኤርትራ ናይቶም ተገዲዶም ደቆምን ቤተሰቦምን፡ ናብ ውግእ ትግራይ ምስ ከዱ ደሃዮም ዝጠፍአ ስድራቤታት ሻቕሎት ኣዝዩ ይዓርግ ከም ዘሎ፡ መንነቶም ክዕቀበሎም ዝሓተቱ ምንጭታት ካብ ኣስመራ ሓቢሮም። እቶም ነዚ ዝጠቐሱ ምንጭታት እቲ ሻቕሎትን ስግኣትን ኣብ ኩሉ ከተማታትን ገጠራትን ኤርትራ ከምዘሎ ጠቒሶም፡ ህግደፍ መርድእ ናይቶም ኣብ ትግራይ ዝሞቱ ኤርትራውያን ኣብ ቀረባ ግዜ ክነግርዩ ዝብል ትጽቢትኳ እንተነበረ፡ ኣብዚ እዋንዚ ግና፡ እቲ ጉዳይ ዳርጋ ዝተረሰዐ ብምዃኑ እቲ ጨንቂ መሊሱ ከም ዝዓረገን ብሰንኩ ብዙሓት ወለዲ ኣብ ከቢድ ሓደጋ ይወድቁ ከምዘለዉን ጠቒሶም።
ኣብ ትግራይ ናይቶም ኣብቲ ውግእ ዝሞቱ መርድእ ምስተነግረን ንዝኽሮም ፍሉይ ምድላው ምስተገብረን፡ ኣብ ኤርትራ “ደቅናኽ ስለምንታይ ንቡር ስኢኖም” ዝብል ስምዒትን ቁጠዐን ከም ዝወሰኸ ዝጠቐሱ እቶም ምንጭታት፡ ኣካላት ህግደፍ ኣብ ዝሓለፈ፡ “ባሕቲ መስከረም ከነርድእ ኢና” ዝብል ወረ ክነዝሑ ከም ዝጸንሑ ጠቒሶም። በቲ ዝበልዎ ናይ ዘይምቕጻሎም ምኽንያት ዝብልዎ፡ ገሊኦም ምስቲ መርድእ ዝወሃብ ገንዘብ ንዘይምውጻእ እዩ ክብሉ እንከለዉ፡ ገሊኦም ድማ ነቲ ዝዳለዉሉ ዘለዉ ናይ ክተት ምልዕዓል ዕንቅፋት ንከይኮኖም እዮም ዝብል ርኢቶ ከምዘለዎም ኣቃሊዖም።
ኣብ ውግእ ትግራይ ናይ ዝሞቱ ኤርትራውያን ኣሃዝ ብወግዒ ዘይተገልጸ ኮይኑ፡ ዝተፈላለዩ ነቲ ውግእ ብቐረባ ዝተኸታተልዎ ወገናት፡ ካብ 45 ክሳብ 70 ሺሕ ዘለዉ ኣሃዛት ክጠቕሱ ይስምዑ እዮም።
ብኻልእ ወገን ድማ፡ “ርኢቶይ ኣብ ዜና/my views on news” ዝተባህለ፡ ናይ ዩቱብ ማሕበራዊ መዲያ ኣብዚ ቀረባ መዓልታት ኣብ ጎደናታት ከተማ ኣስመራ፡ “ኣነ ብሪገድ ንሓመዱ እየ” ዝብል ወረቓቕቲ ከም ዝተዘርግሐ ብምስሊ ኣሰንዩ ሓቢሩ።
