http://ascenteq.com/project/epdp

ግብጺ “ብፈለግ ናይል ዝተሰየመ” ናይታ ሃገር ዝለዓለ መዳልያ ንፕረሲደንት ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ ዶናልድ ትራምፕ ክትህብ ከም ዝወሰነት፡ መርበብ ኣዲስ ስታንዳርድ ንመዲያታት ግብጺ ብምጥቃስ ሓቢራ። ትራምፕ ነዚ ዝለዓለ መዳልያ ዝወሃብ  ዘሎ ኣብ ፍልስጤም- ጋዛ ውግእ ጠጠው ኢሉ ሰላም ንክሰፍን ንዝገበሮ ኣበርክቶ ምዃኑ እውን ኣብቲ ዜና ተጠቒሱ።

እዚ መዳልያ ንትራምፕ ንክወሃብ ዝተወሰነ፡ ፕረሲደንት ዓብደልፈታሕ ኣል-ሲሲ፡ ብመሰረት ዓብይ ሓጽቢ ኢትዮጵያ፡ ናይ ማይ ድሕንነታ ንምሕላው “ግብጺ ኩሉ ኣድላይ ዘበለ ስጉምቲ ክትወድ እያ” ዝብል ብተንቀሳቓሲ ምስሊ ዝተሰነየ መልእኽቲ ምስ ኣመሓላለፈ ድሕሪ ሓደ መዓልቲ እዩ።

ፕረሲዳንት ትራንፕ ብወገኑ ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ ሓምለ 2025፡ ዝለዓሉ ረፐብሊካን ሰኔተራት ኣብ ዝተዓደምሉ ናይ ድራር እንግዶት፡ ናይ ኢትዮጵያ ዓብይ ሓጽቢ መብዛሕትኡ ብገንዘብ ኣሚሪካ ዝተሃንጸ እዩ ኢሉ ነይሩ። እቲ  ሓጽቢ ኢትዮጵያውያን ኣብ ዝሓለፈ 14 ዓመታት ብዝገበሮ ገንዘባዊ ኣስተዋጸኦ ዝተሃንጸ ከነሱ፡ ትራምፕ ከምዚ ዝኣመሰለ መግለጺ ምሃቡ ከኣ ንብዙሓት ዘገረመ ኮይኑ ዝጸንሐን ኢትዮጵያ ተቓውሞ ዘስምዓትሉን እዩ።

ኣብ ለንደን ዝመደበራ ጋዜጣ፡ “ሓዳስ ዓረብ” ብወገና፡  ሓደ ላዕለዋይ ኣሜሪካዊ በዓል መዚ ብምጥቃስ፡ ትራምፕ ከምዚ ዝኣመሰለ መግለጺ ዝሃበ፡ ነቲ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ግብጽን ተፈጢሩ ዘሎ ምውጣጥ ንምሽምጋል ኢዱ ከእቱ ስለ ዝደለየ እዩ ዝብል ጸብጻብ ኣቕሪባ። ትራምፕ ኢዱ እንተኣ ኣእትዩ ናብ ግብጺ ከዳሉ እዩ ብዝብል ኣብ ኢትዮጵያ ስግኣት ፈጢሩ ዘሎ እዩ።

ግብጺ ንትራፕ ኣፍልጦ ሂባ ዝለዓለ ሽልማት ተበርክት ዘላ፡ ልዕሊ 20 መራሕቲ ሃገራትን ቀዳማይ ሚኒስተራትን ዝሳተፍሉን ኣልሲሲን ትራምፕን ብሓባር  ዝመርሕዎ ናይ ሰላም መድረኽ ኣብ ዘዳለወትሉ ድሮ እዩ። ኣብዚ እዋንዚ ኢሳያስ ኣፈወርቂ ፈታዊ ኣልሲሲ እናተባህለ’ኳ ዝጥቀስ እንተኾነ፡ ኣብ ዝርዝር ተሳተፍቲ ናይዚ ናይ ሰላም መድረኽ ግና  ስሙ ኣይተጠቕሰን። ግብጺ ነቲ ንትራምፕ እትህቦ ዘላ ፍሉይ ሽልማት ብዝለዓለ ደረጃ ንእትርእዮም ባእታታት ዝወሃብ ኮይኑ፡ ቅድሚ ሕጂ ንኢትዮጵያዊ ንጉስ ሃይለስላሴ፡ ንጉስ ሑሴን ጆርዳናዊ፡ ንንግስ ኤልሳበጥ 2ይትን ፕረሲደንት ጂሚ ካርተርን ዝሃበቶ እዩ።

ኢትዮጵያን ግብጽን ብፍላይ ድሕሪ ምምራቕ ናይቲ ሓጽቢ፡ ከም ሓድሽ ኣብ ምስሕሓብ ኣትየን ይዋጠጣ ከም ዘለዋ ኣብ መበል 80 ሓፈሻዊ ኣኼባ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ብወከልተን ተንጸባሪቑ እዩ።

ካብ ኢትዮጵያ ተስፈኣለም ወልደየስ፡ ካብ ጆርጅያ ምዚኣ ኣማግሎበሊ፡ ካብ ኣሜሪካ ማርቲን ባሮን፡ ካብ ፍልስጥኤም ማሪያም ኣቡ ዳጋ፡ ካብ ፔሩ ካስትቮ፡ ካብ ሆን ኮንግ ጂሚ ሊያ፡ ካብ ዩክረይን ቪክቶሪያ ሮሽቺና ዝተባህሉ ሸውዓተ ልሉያት ጋዜጠኛታት፡ ናይ 2025 “ዓለም ለኻዊ ጀጋኑ ናጽነት ፕረስ”፡  ዝብል ኣፍልጦ ረኺቦም ከም ዝተሸለሙ ዓለምለኸ ትካል ፕረስ (IPI) ሓቢሩ። እቶም ጋዜጠኛታት ናብቲ ናይ ክብሪ ኣፍልጦ ዝበቕዑ፡ ምእንቲ ናጻ ፕረስ ኣብ ዝካየድ ቃልሲ ንዘርኣይዎ ብቕዓትን ትብዓትን ምዃኑ’ውን ተሓቢሩ።

ካብዞም ጋዜጠኛታት መብዛሕትኦም ካብ ሞያኦም ንምቁራጽን ድምጾም ንምዕፋንን ማእሰርትን ዝተፈላለዩ ተጽዕኖታትን ክበጽሖም ዝጸንሐ ኮይኖም፡ እንተኾነ ምእንቲ ጋዜጣዊ ሙያኦም ንኹሉ ተጻዊሮም ዝቐጸሉ እዮም። ካብቶም እቲ ክብሪ ዝረኸቡ ክልተ ደቂ ኣንስትዮ ጋዜጠኛታት ካብ ማእከል ፍልስጥኤም ጋዛ፡ ንሕብረተሰብ ዓለም ዜናዊ ሓበሬታ ክዝርገሓ እናተቓለሳ ብደብዳብ እስራኤል ዝተቐትላ ምዃነን ተፈሊጡ። ናይዞም  ጋዜጠኛታት ናብዚ ፍልጦ ምብጻሕ፡ ሕብረተሰብ ዓለም ምእንቲ ናጽነት ፕረስ ንክቃለስ ንምትብብዑን ንምብርባርን ምዃኑ እውን ተገሊጹ። ካብዞም ኣፍልጦ ዝረኸቡ 2 ድማ ሕጂ’ውን ኣብ ቤት ማእሰርቲ ዝሳቐዩ ዘለዉ ይርከብዎም።

 እዚ ነዞም 7 ጋዜጠኛታት ዝተዋህበ “ዓለም ለኻዊ ሽልማት ነጻ ፕረስ”  ዓመታዊ ኮይኑ ብምቕጻል ኣብ መበል 75 ዓመት ዝበጸሐ ኮይኑ፡  ዓለም ለኻዊ ትካል ፕረስ፡ ምስ ዓለም ለኻዊ ደገፍ ንመዲያ ብሓባር ከካይድዎ ከም   ዝጸንሑ ናይቲ ትካል ፈጻሚ ዲረክተር ስኮት ግሪፈን ምሕባሩ እቲ ዜና ጠቒሱ።

እቲ ነዚ ኣፍልጦ ዝበቐዐ ኢትዮጵያዊ ጋዜጠኛ ተስፋኣለም ወልደየስ፡ ወናንን ኣመሓዳርን መርበብ ሓበሬታ፡ “ኢትዮጵያ ኢንሳይደር (Ethiopia Insider)” ኮይኑ፡ ናጻ ጋዜጠኝነት ከሕይልን ኣገዳሲ ሓበሬት ክዝርግሕ ዝጸንሐ እዩ። ኣብ ልዕሊኡ ተደጋጋሚ ማእሰርቲ ክፍጸም ከም ዝጸንሐን ብኣኡ ከይተዓንቀፈ ብሞያኡ ዝቕጽል ዘሎን’ውን እዩ። ተስፈኣለም ድሕሪቲ ኣፍልጦ ምርካቡ ኣብ ዝሃቦ ርኢቶ፡ እቲ ኣፍልጦ ንዓኡ ጥራይ ዘይኮነ ኣብ ኢትዮጵያን ኣብ ወጻኢን ኮይኖም ሙያዊ ግቡኦም ይፍጽሙ ንዘለዉ ኢትዮጵያውያን ጋዜጠኛታት እውን ዝተባብዕ  ምዃኑ ኣስሚርሉ።

ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ፡ ብናይ ወጻኢ ጉዳይ ሚንስትሩ ዶር ጌደዎን ጢሞትዎስ ብዝተኸተመ ደብዳበ  ኣንጻር መንግስቲ ኤርትራን ክልል ትግራይ፡ ብ2 ጥቅምቲ 2025 ክሲ ኣቕሪቡ። ክልቲኦም ወገናት ከኣ ነቲ ክሲ መልሲ ሂበምሉ። ሚኒስተር ወጻኢ ጉዳይ ኢትዮጵያ ነቲ ናብ ዋና ጸሓፊ ቤት ምኽሪ ጸጥታ ሕቡራት ዘቕረቦ ክሲ፡ መቐጸልታ ናይቲ ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ ሓምለ 2025 ኣንጻር ኤርትራ ኣቕሪብዎ ዝነበረ ናይ ክትወረኒ እያ ስምዕታ ምዃኑ ጠቒሱ።

ኣተሓሒዙ ከኣ መንግስቲ ኤርትራ ካብቲ ተግባሩ ንክቑጠብ ተጽዕኖ ክግበረሉ እናተጸበየ፡ ምስ ህዝባዊ ወያን ሓርነት ትግራይ “ህወሓት” “ጽምዶ” ብዝብል ተሓባቢሮም፡ ኣብቲ ፋኖ ኣብ ክልል ኣምሓራ ኣንጻሩ ዘካይዶ ዘሎ ውግእ ኢድ ኣእትዮም ይወግእዎ ከም ዘለዉ ኣብቲ ክሱ ኣስፊሩ።

 እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ሚኒስተር ዜና ኤርትራ የማነ ገብረመስቀል ብመንገዲ ናይ ትዊተር ( X) ገጹ  ኣቢሉ ኣብ ዝሃቦ ምላሽ፡ “ጭጉራፍሲ ባዕላ ወቒዓ ባዕላ ተእዊ” ኣብ ትሕቲ ዝበል ቴማ፡ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ንዝሓለፈ 2ተ ዓመታት “ብሰላም ይኹን ብሓይሊ ኣፍደገ ባሕሪ ክንውንን ኢና” ክብል ከም  ዝጸንሐ ጠቒሱ፡ እዚ ሓዲሽ ክሱ ከኣ ንህዝቢ ኢትዮጵያ ይኹን ሕብረተሰብ ዓለም ዘለዎ ንዕቀት ዘርእን ገበናቱ ንምሽፋንን ዝመሃዞ እዩ ኢሉ ነጺግዎ።

ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ (ህወሓት) ብወገኑ፡ ብ9 ጥቅምቲ 2025 ናብ ዋና ጸሓፊ ኣንቶኒዮ ጉተርዝ “መብርሂ ብዛዕባቲ ዝቐረበና ክስን ድልዉነትና ንትግባረ ውዕል ፕረቶርያን” ኣብ ትሕቲ ዝብል፡ ናይ ተቓውሞ መልእኽቲ ሰዲዱ። ኣብቲ መልእኽቱ ነቲ ክሲ ነጺጉ ብዛዕባ ትሕዝቶ ውዕል ፕሪቶርያን ዘይተተግበረሉ ምኽንያታት ዝበሎን ዘርዚሩ ንፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ከሲሱዎ።

ክሲ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ፡ ኣብቲ ንኤርትራ ብዝምልከት ዘስፈሮ ክሲ፡ መንግስቲ ኤርትራ ኣብ ኢትዮጵያ ህውከት ንምፍጣር ይካየድ ኣብ ዘሎ  ውግእ ምስ ናይ ኢድ ኣዙር መሻርሕቱ ተሓባቢሩ፡ ገንዘብን ንውግእ ዘድሊ መሳለጥያታትን የቕርብ ከም ዘሎ ዝጠቅስ ሓተታ ኣቕሪቡ። ኣተሓሒዙ ከኣ እቲ ብኤርትራ ዝረአ ዘሎ ምትኹታኽ ከም ዘለዎ ኮይኑ፡ ኢትዮጵያ ግና ኣብ ጉዳይ ኣፍደገ ባሕሪ ዘለዋ ባህጊ ብሰላማውን ቁጠባዊ ምውህሃድን ጥራይ ከተረጋግጾ ከም እትደሊ ዝሕብር ሓሳብ ኣስፊሩ።

ይኹን እምበር፡ ምስቲ መንግስቲ ኢትዮጵያ ኣብ ፈቐዶ መድረኻት ብቐጻሊ ዘስመዖ ዘሎ መደረታትን ዘካይዶ ጐስጓሳትን እዚ ሓድሽ ክሲ፡ ምስምስ ንምጅማር  ውግእ ከይከውን ገለ ወገናት ስግኣት ኣለዎም።

ሓው ገረዝጊሄር ተወልደ ኣቦመንበርን ሓው ዮሃንስ ኣስመላሽ ሓላፊ ወጻኢ ዝምድናታትን ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ)፡  ብዛዕባ ህልዊ ኩነታት ኤርትራን ዞባናን ምስ ሬድዮ ኤረና ቃለ መተጠይቕ ኣካይዶም። ኣብዚ ቃለ መጠይቖም ኣቐዲሞም ነቲ ኣብዚ ቀረባ ግዜ በፖሓኤ “ንሃገራዊ ሓድነትን ምክልኻል ልኡላውነትን ብፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ዝወጸ ኣዋጅ፡” ብዝብል ብዝተፈላለዩ  ቋንቋታት ንዝወጸ  እዋናዊ  መግለጺ ብንባብ ኣቕሪበምዎ። ቀጽሊኦም ድማ ነቲ ኣዋጅ  ዝምልከትን ተዛመድትን  ሕቶታት መሊሶም።

ካብቲ ሕቶ ቀሪብሎም ዝመለስዎ ጉዳያት፡ ኣብዚ እዋንዚ ምስቲ ብብልጽግና ዝምራሕ ፈደራል መንግስቲ ኢትዮጵያ ኮይንካ፡ ኣብ ኤርትራ መንገስቲ ንምውዳቕ ዝምድና ምግባር ብዝምልከት ኣብ ዝሃብዎ ርኢቶ፡ ምስቲ መንግስቲ ንምትሕብባር ካብቲ ካብ ተጠቃምነት ወደብ ሓሊፉ፡ ልኡላውነት ኤርትራ ግሂሱ ኣፍደገ ባሕርን ወደብ ዓሰብን ንምውናን ኣብ ሓሶት ተመስሪቱ ዘቕርቦ ዘሎ ጠለብ፡ ብእዉጅ ክሳብ ዘይሰሓበ ምዝማዱ ከምዘይከኣል ኣስሚረምሉ።

ኣብዚ እዋን’ዚ ኤርትራውያን ኣንጻር ምግሃስ ልኡላውነት ሃገርና ክንሓብር ከም ዝግባእ ጠቒሶም፡  ብተግባራት ህግደፍ ኣቖጢዑካ ንዓኡ ዘርከብካ መሲሉካ፡ ጉዳይ ልኡላውነት ከየገደሰካ  ፈደራል መንግስቲ ኢትዮጵያ ሒዝዎ ምስ ዘሎ ዓመጸኛ መርገጽ፡ ምስኡ ምትሕብባር ዘዋጽእ ኣይኮነ ኢሎም፡ ከምኡ ዝኣመሰለ ምርጫ ዘለዎም ወገናት ከሎ ጋና ኣብቲ ምርጫኦም ዳግመ-ግምት ንክገብሩ ጸዊዖም። ኣብ ርእሲዚ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ሕቶኡ ብወደብ ዓሰብ ክጥቀም ዝብል እንተዝነብር፡ ረንሓኡ ንህዝቢ ኤርትራ እውን ስለ ዝኸውን ዓለም ለኻዊ ሕግታት ብዘፍቅዶ ምትግብራሩ ዝጽላእ ኣይመኾነን ኢሎም።

እዚ መንግስቲ ኢትዮጵያ ሒዝዎ ዘሎ ናይ ውግእ መጎት፡ ኣሉታዊ ሳዕቤኑ ንህዝቢ ኢትዮጵያ’ውን ዝምልከት ምዃኑ ብምጥቃስ ብደረጃ ዞባ እውን ሰላምን ምርግጋእን ዝኸልእ ኣብ ክንዲ ፍትሕን ሕግን ልዕልና ሓይሊ ዘንግስ ሕማቕ ኣርኣያ ስለ ዝኸውን ህዝቢ ኢትዪ እውን ክቃለሶ ከም ዝግበኦ ኣመልኪቶም።

ነቲ ብወገን ኤርትራን ትግራይን ተደጋጊሙ ዝስማዕ ዘሎ ጐስጓስ “ጽምዶ”  ኣብ ዝምልከት እውን ሓሳቦም ሂቦም። ኣብቲ ዝሃብዎ ርኢቶ እዚ ጽምዶ ኣብ ተመኩሮ ውድባት ኤርትራን ትግራይን ነዊሕ ዕድመ ዘለዎ እምበር፡ ሓድሽ ከምዘይኮነ ጠቒሶም፡ ክልቲኡ ህዝብታት ክራኸብን ብዝሓለፈ ምፍሳስ ደም ክድበስን ጽቡቕ እዩ ኢሎም። እንተኾነ ሓቀኛን መትከላውን እንተዝኸውን ብግሉጽነት ክካየድ መተገለጸ’ሞ ንምድጋፉን ምቅዋሙ መጠዓመ ኢሎም፡ ምናልባት ናብ ውግእ ዘእትው ከይከውን ከም ዘስግእ ጠቒሶም።

ንምሉእ ትሕዝቶ ቃለ መጠይቕ፡ ኣብ መደባት ራድዮ ኤረና ናይዚ  ዕለት ምክትታል ይካኣል።

ቀዳማይ ሚኒስተር ሱዳን ካሚል እድሪስ፡ ኣብ ጋዜጣዊ መግለጺ

ቀዳማይ ሚኒስተር ሱዳን ካሚል እድሪስ፡ ሃገሩ ኣብ ጉዳይ ዓብይ ሓጽቢ ኢትዮጵያ ዘለዋ ተረድኦ  ምስ ኢትዮጵያን ግብጽን ኮይና እንደጋና ናይ ምምዛኑ መደብ ከም ዘለዋ ኣፍሊጡ። ኣተሓሒዙ ድማ ሃገሩ ምስ ሳዑድያ  100 ሚልዮን ዶላር ዝግመት ናይ ሓባር ፕሮጀክትታት ኣቕሪባ ከምዘላ ሓቢሩ።

እቲ ቀዳማይ ሚኒስተር ካብ ኣኼባ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ምስ ተመልሰ ኣብ ዝሃቦ ጋዜጣዊ መግለጺ፡ እቲ ምስ ሳዑዲ ዓረብያ ዝካየደ 100 ሚልዮን ዶላር ዘውጽእ 100 ፕሮጀክትትታት ኣብ ኣብ ጸጋታት ገምገም ቀይሕ ባሕሪ ሱዳን ዝካየድ እዩ። ኣተሓሒዙ ከኣ እቲ ምስ ኢትዮጵያን ግብጽን ኮይኖም ዘካይድዎ ገምጋም  ዓብይ ሓጽቢ ኢትዮጵያ ኣብ መጻኢ ከጋጥም ካብ ዝኽእል ጉድኣትን ዕንወትን ከድሕን ዝኽእል እዩ ኢልዎ።

እቲ ቀዳማይ ምኒስተር ብዛዕባ ውሽጣዊ ቅልውላው ሃገሩ ኣብ ዝጠቐሶ ድማ ኣብ ከተማ ኢል ፋሸር-ዳርፎር ተዓጽዮም ናብ ዘለዉ ዜጋታት ሰብኣዊ ሓገዝ ካብ ነፈርቲ ናይ ምውራድ መደብ ከም ዘለዎም ጠቒሱ፡ ኣብዚ መስርሕ ዝኾነ ኣካል ኢድ ኣእትዩ ከየዕንቅፍ  ኣጠንቂቑ።

ቀዳማይ ሚኒስተር ካሚል ከምዚ ዝኣመሰለ መጠንቀቕታ ዝሃበ፡ እቲ ብጀነራል ሕመቲ ዝምራሕ ዕጡቕ ሓይሊ፡ ናብታ ከተማ ሰብኣዊ ረዲአት ከይኣቱ ኣብ ዝኸልከለሉ ኩነታት እዩ። ናይ ሱዳን መንግስታዊ ኣካላት ናይ ምቁጽጻር መሰል ሕልዊ ኮይኑ፡ ብዛዕባ ኣቀራርባ ረዲአት ናብቶም ኣብ ዕጽዋ ዘለዉ ምስ ዓለምለኻዊ ትካላት ከም ዝተሰማምዑ’ውን ሓቢሩ።

ቀጺሉ ድማ ብጀነራል ኣልቡርሃን ዝምራሕ መንግስቲ ሱዳን፡ ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ መጋቢት ናብ ሕቡራት ሃገራት ዘቕረቦ ክሳብ ተኹሲ ጠጠው ምባልን ሰራዊት ሕመቲ ካብ ዓበይቲ ከተማታት ምውጻእን ዝበጽሕ ናይ ሰላም እማመ፡  ብብዙሓት ወገናት ደሕን ተቐባልነት ይረክብ ከም ዘሎን ኣብ መጻኢ ንዝግበር ናይ ሰላም ልዝብ መንጸፍ ከም ዝኸውንን ኣብቲ ጋዜጣዊ መግለጺኡ ጠቒሱ።

ሱዳን ኣብ ጉዳይ ዓብይ ሓጽቢ ኢትዪጵያ ዳህሳስ ናይ ምግባር ሓሳብ ተቕርብ ዘላ፡ ኢትዮጵያን ግብጽን በዚ ጉዳይ ኣብ ዝለዐለ ምስሕሓብ በጺሐን ኣብ ዝሃለዋሉ ምዃኑ ይዝከር።

ካብ ማሕበራዊ መድያ ዝተወስደ

ኣብ ልዕሊ ካብ ሊቢያ ናብ ኤውሮጳ እናተጓዕዙ ዘጋጠሞም ዳርጋ ኩሎም ኤርትራውያን ዝኾኑ፡ ካብ ኩሉ ክሊ ዕድመ ዝርከብዎም፡ 368  ሰባት ዝሃለቕሉ ሓደጋ ደሴት ላምፓዱሳ ኢጣልያ ኣብቲ ዕለቱ 3 ጥቅምቲ 2025 መበል 12 ዓመት ተዘኪሩ። ኣብዚ ኣዝዩ ዘሕዝን ዝኽሪ፡ ቤተሰብ ግዳያት፡ መራሕቲ ሃይማኖት ናይቲ ከባቢ፡ ካብ ዝተፈላለዩ ኩርነዓት ዝመጹ ሰብኣውነት ዘገድሶም ሰባትን ትካላትን ኣብቲ ስነስርዓት ከም ዝተረኽቡ ኤርትራውያን ማሕበራዊ መድያታት ካብቲ ቢታ ሓቢረን።

ኣብቲ ስነ-ስርዓት፡ ብመራሕቲ ሃይማኖት ጸሎት ተኻይዱ፡ ሽምዓታት ንዝኽሮም በሪሁ፡  ናእሽቱ ናይ መርከብ ምስልታት እውን ኣብ ትሕቲ ሓወልቶም ከም ዝተቐመጣን ናይ ገለ ካብቶም ግዳያት ኣስማት ካብቲ ኣብቲ ሓወልቲ ዝሰፈረ ዝርዝሮም ከም ዝተጸወዐ ተፈሊጡ።

ናይቶም ግዳያት ቀረብን ብኣጋጣሚ ካብቲ ህልቂት ካብ ዝተረፉ 150 ውጻእ መዓትን ኣብቲ ኣጋጣሚ ተረኺቦም ኣብ ዘስምዕዎ ቃል፡ “ናይቶም ግዳያት ሕልፈት ክሳብ ሎሚ ኣብ ኣእምሮና ኣሎ” ከም ዝበሉ’ውን ተጠቒሱ። ተረኽቦ ላምፓዱሳ ኣብ ጉዕዞ ናብ ስደት ካብ ዘጋጠሙ ሓደጋታት እቲ ዝኸፈአ ኮይኑ ከም ዝጥቀስን ብፍላይ ኣብቲ ዘጋጠመሉ ግዜ ብደረጃ ዓለም ኣዝዩ ዘሰንብድ ኣዛራቢ ኮይኑ ዝነበረን እዩ። እቲ ዝያዳ ዘሕዝን ዝገብሮ ከኣ፡ ብሰንኪ ኣብያ ጉጅለ ህግደፍ ኣስከሬኖም ክሳብ ሎሚ ኣብ ዓዶም ክዓርፍ ዘይምኽኣሉ እዩ።

እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ እቲ ኣብ ጉዕዞ ባሕሪ ዘጋጥም ሓደጋ ቀጻሊ ምህላዉን ክሳብ ሎሚ ብተመሳሳሊ ሓደጋ ግዳይ ናይ ዝኾኑ ሰባት ቁጽሪ ኣማኢት ኣሸሓት ከም ዝበጽሕን ኣብቲ ኣጋጣሚ ተጠቒሱ። ጉዳይናን ግቡእናን  ኢሉም ኣብቲ ዝኽሪ ተረኺቦም ሙያውን ዜግነታውን ግቡኦም ንዝፈጸሙ ኤርትራውያን ጋዜጠኛታት ማሕበራዊ መዲያ ምስግና ይግበኦም።

ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ፡ “ድሕሪ ሕጂ ንተግባራት ብሕታዊ መድያታት ዝጻወር ትዕግስቲ የብለይን” ከም ዝበለ መርበብ ኣዲስ ስታንዳርድ ሓቢራ።  እተን መድያታት ከፋፈልትን  ናይ ጸላኢ መሳርሕን ኮይነን ብዝብል ዘጠንቀቐት ናይቲ ብብሄራዊ ቦርድ ምርጫ ኢትዮጵያ ሕጋውነቱ ዝተሰረዘ፡ ውድብ ህወሓት ሓላፊት ቤት ጽሕፈት ወ/ሮ ፈትለወርቂ ገ/እግዘኣብሄር ምዃና እውን ኣብቲ ዜና ተጠቒሱ። እዚ መጠቀቕታ ኣብተን መዲያታትን ጋዜጠኛታተንን ዓብይ ስግኣት ኣሕዲሩ ከም ዘሎ እውን ተሓቢሩ።

እቲ መጠንቀቕታ ኣብ ዝሓለፈ ሰሙን ፈትለወርቅ ኣብ መቐለ ምስ ጋዜጠኛታት ኣብ ዘካየደቶ ኣኼባ ክኸውን እንከሎ፡ ዝርዝር መርተዖን ኣስማት መዲያን ብዘይምቕራብ “መሳርሒ ንውድብ ናይ ዝኸሓዱ  ወገናትን ጽውላእትን ከይነን” ዝብል ነተን መዲያተት ከም ዝኸሰሰተን ከኣ ተፈሊጡ። እታ ሓላፊት ቤት ጽሕፈት ህውሓት እተን መዲያታት ኣብ ምክፍፋል ውድብ ኢድ ስለ ዝጸንሀን፡ ውድብን ሰራዊትን ኣብ ምቁጽጻረን ብሓባር ከም ዝሰርሑ ምጥቃሳ እውን ተሓቢሩ። ምስዚ ብምትሕሓዝ ድማ ነቶም ዝኸሰሰቶም ጋዜጠኛታት “ገሊኦምሲ ተጋሩ ምዃኖም’ውን የጠራጥሩ” ብዝብል ጠቒሳ፡ ኣብ ልዕሊ ምሁራት፡ ፖለቲከኛታትን ኣብ መዲያ ዝሰርሑን ተጋሩ “ድሕሪ ሕጂ ተጸዋርነትና ናብ ዜሮ ወሪዱ እዩ” ብዝብል መጠንቀቕታ ሂባ።

ሓለፍቲ ብሕታዊ መዲያ ብወገኖም፡ እዚ ተግባር መራሕቲ ህወሓት ኣንጻር መዲያ ዘለዎም ኣሉታዊ መርገጽ ኣብቲ ዝኸፈአ ደረጃ ከም ዝበጸሐ ዘመልክት እዩ ኢሎም። “ትዕግስትና ኣብ ደረጃ ዜሮ  በጺሑ” ዝብል ኣገላልፋ፡ ኣብ ትግራይ ነጻ ፕረስ ናይ ምጉዕጻጽ ምልክት እዩ ክብሉ እውን ገሊጸምዎ። ብዓብይኡ ከኣ ጋዜጠኛታትን መዲያታትን ንምዕፋን ዘንቀደ መልእኽቲ ምዃኑ ጠቒሶም፡ ኣብ ልዕሊ ጋዜጣኛታት ክረአ ዝጸንሐ ምፍርራሕ፡ ኣጸሊምካ ካብ ህዝቢ ምንጻልን ሓበሬታ ከምዘይረኽቡ ምግባሮምን ቀጻሊ ጐስጓስ ክካየደሉ ምጽንሑ  ሓደ ካብ  ሓለፍቲ መደብ ተለቪዥ ቲቢኤ (TBS TV) ኣቃሊዑ።

ኣብ ትግራይ ድሕሪ ውዕል ፕሪቶርያ፡ በቲ ብጌታቸው ረዳ ዝምራሕ ዝነበረ ግዝያዊ ምምሕዳር ትግራይ ነጻነት ረኺቡ ዝነበረ ኮይኑ፡ ድሕሪ ፕረሲደንትነት ጀነራል ታደሰ ወረደ ግና ከንቆልቁል ዝጸንሐ ምዃኑ ንብዙሓት ከዛርብ ዝጸንሐ እዩ።

ኣብ ምዕራብ ለንደን፡ ኤምባሲ ፍልስጤም ብ22 መስከረም 2025 ባንዴራ እናተሰቕለት

ኤርትራ ንሃገርነት ፍልስጤም ኣፍልጦ ካብ ዘይሃባ ክልተ ሃገራት ኣፍሪቃ ሓንቲ ምዃናን፡ መሰነይተኣ ከኣ ካሜሩን ከም ዝኾነትን ካብ ኒው ዮርክ ብዛዕባ መበል 80 ሓፈሻዊ ዓመታዊ ኣኼባ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ዝተዘርግሐ ጸብጻብ ሓቢሩ። ጉጅለ ህግደፍ  ኣብዚ ልኡላውነት ኤርትራ ኣዛራቢ ኣጀንዳ ኮይንሉ ኣብ ዘሎ እዋን ኣብ ጉዳይ ፍልስጤም ስለምንታይ  ስቕታ ከም ዝመረጾ  ዝተፈልጠ የለን።

ከም ጸብጻብ ወርሒ መስከረም 2025፡ ካብ 193 ናይቲ ውድብ ኣባል ሃገራት፡ 157 ሃገራት ንሃገርነት ፍልስጤም ኣፍልጦ ከም ዝሃባን እዚ ብሚእታዊት 80% ካብ ሕብረተሰብ ዓለም ከም ዝውክልን እቲ ጸብጻብ ሓቢሩ’ሎ።  

ካብተን ኣብ መድረኽ መበል 80 ኣኼባ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ኣትሪረን ሃገርነት ፍልስጤም ኣፍልጦ ዝሃባ ሃገራት፡ ፈረንሳ፡ ሉክዘምበር፡ ማልታ፡ ሞናኮ፡ ኣንዶራ፡ በልጅም፡ ካናዳ፡ ኣወስትራሊያ፡ ፖርቱጋል ከምኡ’ውን ዓባይ ብሪጣንያ  ይርከበአን። ካብተን ብኣንጻሩ ኣትሪረን ዝተቃወማ ከኣ፡ ኣብቲ ኣኼባ ብዛዕባ ፍልጤም ክዝረብ እንከሎ ወንበረን ጥራዩ ዝገደፋ  እስራኤልን ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካን ይርከበአን።

ፍልስጤም ነዚ ኣፍልጦ ትረክብ ዘላ፡ እስራኤል ኣብ ፍልጤም ናይ ምስፍሕፋሕ ተግባራ ቀጺላ፡ ዌስት ባንክ ንምሓዝን ኣብ ጋዛ ህልቂት ንምፍጻምን  ትንቀሳቐስ ኣብ ዘላትሉ እዩ።  ናይ ሃገራት ኣፍልጦ ምሃብ ነዊሕ ዕድመ ዘለዎ ምዃኑ ዝፍለጥ ኮይኑ፡ ከም ኣብነት ዓባይ ብሪጣንያ ደገፍ ካብቲ “ባልፎር ደክሌረሽን” ዝወጸሉ ጀሚርካ፡ ናይ 100 ዓመታት ዕድመ ከምዘለዎ ኣብቲ ጸብጻብ ሰፊሩ።

እዚ ካብ 193 ሃገራት ንቫቲካን ወሲኽካ ናይ 157 ከም ልኡላዊት ሃገር ኣፍልጦ ምርካብ፡ ፍልስጤም  ኣብ ኣህጉራዊ መድረኽ ዝህልዋ ቦታ ዘሕይል ኮይኑ፡ ሓለፍቲ  እስራኤል ብሰንክ’ቲ ዘካይድዎ ዘለዉ ጐበጣን ጭካነን ኣብ ቅድሚ ሕጊ ተሓተቲ ኣብ ምግባሮምን ሃገራት ምዕራብ  “ህላወ ክልተ ሃገራት” ዝብል መፍትሒ ንክትግበር ዘተባበዕ ምዃኑን እውን ኣብቲ ዜና  ብሰፊሑ  ተገሊጹ።

ማርቲን ግሪፊትዝ ዝተባህለ፡ ዳኢረክተር ዓለምለኸ ጉጅለ መንጎኝነት፡ ብዛዕባ’ቲ ንፍልስጤም ዝወሃብ ዘሎ ኣፍልጦ፡ ንኣልጀዚራ ኣብ ዝሃቦ መብርሂ፡ ነቲ ናይ ሃገራት ኣፍልጦ ቀዳማይ ስጉምቲ እዩ ኢልዎ። ኣተሓሒዙ ከኣ ነቲ ምዕባለ ናይቲ ኣገዳሲ ዛዕባ መእተዊ እምበር፡ መፈጸምታ ከምዘይኮነ ጠቒሱ፡ ከም ዓባይ ብሪታንያ ንዝኣመሰላ ተሰማዕነት ዘለወን ሃገራት ጻዕረን ብመንገዲ ዓለምለኻዊ ፍትሓዊ ቤት ፍርዲ ኣቢለን ከይተረፈ ጻዕረን ንክቕጽላ ጸዊዑ። ፍልስጤም ኣብ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ካብ 2012 ጀሚራ ብዘይኣባልነት ተዓዛቢት ኮይና ዝጸንሐት እያ።

ትካል ሓለዋ ሰብኣዊ መሰል (Human Rights Watch)፡ ኢትዮጵያ ካብ ወርሒ ነሃሰ 2025 ጀሚራ ተካይዶ ዘላ ጃምላዊ ማእሰርቲ ጋዜጠኛታትን ክኢላታት መዲያን ንከተቋርጽ ካብ ናይሮቢ ብዝዘርግሖ መግለጺ ጸዊዑ። እቲ ትካል ኣተሓሒዙ፡ እቶም ሓሳብካ ብናይ ምግላጽ መሰሎም ስለ ዝተጠቕሙ ጥራይ ተኣሲሮም ዘለዉ ብህጹጽ ንክፍትሑ’ውን ጸዊዑ።

መንግስቲ ኢትዮጵያ ንኹሉ “ሱቕ ንምባል” ንዝወስዶ ስጉምትታ፡ “ምክልኻል ጸጥታ ሃገር” ዝብል ጉልባብ ከም ዝህቦ እውን፡ ምክትል ሓላፊ ትካል ሓለዋ ሰብኣዊ መሰል ኣፍሪቃ ከም ዘፍለጠ ኣብቲ ዜና  ተጠቒሱ። እቲ ምክትል ሓላፊ ሓለዋ ሰብኣዊ መሰል ኣፍሪቃ፡ ሰብ መዚ መንግስቲ ኢትዮጵያ ጋዜጠኛታትን ክኢላታትን መዲያን ዒላማ ማእሰርቲ ካብ ምግባር ክቑጠቡን እቶም ብዘይፍትሒ ተቀይዶም ዘለዉ ከኣ ብህጹጽ ንክፍትሑን መጸዋዕታ ኣቕሪቡ።

ብ3 መስከረም 2025 ኣብ ከተማ ኣዲስ ኣበባ፡ ኣባላት ፍደራል ፖሊስን ሲቪል ዝተኸድኑ ኣባላት ጸጥታን፡ ትዕግስቲ ዘሪሁን፡ ምንታምር ጸጋውን እሸተ ኣሰፋን ዝተባህሉ ሰራሕተኛታት ብሕቲ ኤፍኤም ሬድዮ ከም ዝኣሰሩ ከም ኣብነት ብምጥቃስ፡ መእሰሪኦም ድማ ብዛዕባ ናይ ተቓውሞ ሰልፊ ከካይዱ ዝጸንሑ ሰራሕተኛታት ሓለዋ ጥዕና ምድላው ብምቕራቦም ምዃኑ እቲ ትካል ኣፍሊጡ።

ኣብ 13 ነሃሰ 2025 ድማ ብረት ተዓጢቖም ገጾም ዝሸፈኑ ኣባላት ጸጥታ፡ ዮናስ ኣማረ ዝተባህለ ላዕለዋይ ኣዳላዊ ብሕታዊት ጋዜጣ ሪፖርተር፡ ኣብ ከተማ ኣዲስ ኣበባ ካብ ዝርከብ መንበሪ ገዝኡ ከም ዝተኣስረ’ውን እቲ ትካል ኣብቲ  ጸብጺቡ ኣስፊሩ። ኣብቲ ዝተኣሰረሉ እዋን ፖሊስ ብዛዕባቲ ኩነታት ተሓቲቱ ስለ ዝኸሓደ፡ ሃለዋት ናይቲ ግዳይ ዝኾነ ጋዜጣኛ ከይተፈልጠ ክሳብቲ ዝተፈትሓሉ ዕለት 22 ነሃሰ 2025 ከም ዝጸንሐ ድማ ኣቃሊዑ።

እቲ መጠንቀቕታ መልእኽቲ፡ ብመንጽር ናይ ኢትዮጵያ ኮነ ዓለም ለኻዊ ሕጊ፡ ሓደ ሰብ ምስተኣስረ ኣበይ ከም ዘሎ ምሕባእ፡ መግለጺ ምግሃስ መሰረታዊ መሰል ምስዋርን ምዃኑ ኣፍሊጡ። ምስዚ ብምትሕሓዝ ድማ ላዕለዎት ሓለፍቲ መንግስቲ ኢትዮጵያ ሓደ ሰብ ምስተኣሰረ፡ ጥንቁቕ፡ ነጻን ግሉጽነት ዘለዎን ምጽራይ ከም ዝካየድ ናይ ምግባር ሓላፍነት ኣለዎም ኢሉ። እቲ ዘይምኽኑይ ማእሰርቲ ኣብ ኣብ ልዕሊ ጋዜጠኛታትን ክኢላታት መዲያን ኣብ ኣዲስ ኣበባ ጥራይ ዝተወሰነ ከምዘይኮነ ብምጥቃስ፡ ኣብ ክልል ሶማሊያ ንዝካየድ ተመሳሳሊ ማእሰርቲ ከም ኣብነት ኣስፊሩ።