http://ascenteq.com/project/epdp

ኣብ መበል 55 ምድማጽ ናይ ቃል ጸብጻብ ባይቶ ሰብኣዊ መሰል ሕቡራት ሃገራት ኣብ ጀነቫ፡ ሕብረት ኤውሮጳ ድሕሪ ጸብጻብ ፍሉይ ልኡኽ ሰብኣዊ መሰል ኤርትራ ሱዳናዊ  መሓመድ ዓብደልሰላም በቢከር፡ ምስማዕ፡ ሎሚ እውን ጉዳይ ሰብኣዊ መሰል ኤርትራ ኣዝዩ ከም ዘሻቕሎ ምግላጹ ናይቲ ባይቶ ክፍሊ ሓበሬታ ብ28 ለካቲት 2024 ኣብ ዘውጸኦ ጋዜጣዊ መግለጺ ኣፍሊጡ። ካብቶም ኣሻቓሊ ኢሉ ዝጠቐሶም፡ ናይ ሰባት ጃምላዊ ማእሰርትን ጉዱድ ምስዋርን ከም ዝርከብዎ ድማ ኣስፊሩ።

ምስዚ ኣተሓሒዙ ከኣ መንግስቲ ኤርትራ  ብሓፈሻ ኩሎም ተኣሲዎምን ተሰዊርዎን ዘሎ ግዳያት ክፈትሕ፡ ብፍላይ ድማ እቶም ካብ 2008 ጀሚሮም ደሃዮም ዘይተፈልጠ 13 ወተሃደራት ጅቡቲ ብዝምልከት ጠቒሱ። ከምኡ ከኣ ኣብ ኤርትራ ዝፍጸም ናይ ህጻናት ግዱድ ውትህድርናን ጾታዊ ዓመጽን ዝያዳ ኣሻቐልቲ ከም ዝኾኑ ሓቢሩ።

ሕብረት ኤውሮጳ መንግስቲ ኤርትራ ንመሰል ርኢቶኻ ምግላጽ፡ ምሕሳብ፡ ናጽነት እምነት፡ ምእካብን ኣብ ቅድሚ ሕጊ ነብስኻ ምክልኻልን ከኽብር ብትሪ ጸዊዑ። መጸዋዕታኡ ዝያዳ ብምርጓድ ድማ፡ ሰራዊቱ መሊኡ ካብ ኢትዮጵያ ክልል ትግራይ ከውጽእ፡ ኣብ ግዜ ውግእ ኣብ ትግራይ፡  ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ስደተኛታት ከይተረፈ፡  ንዝተፈጸሙ  ጥሕሰታት ሰብኣዊ መስላት፡ በደላትን ዘይምኽባር ዓለም ለኻዊ ሰብኣዊ ሕግታትን፡ ፍትሒ ንምስፋን ብዘኽእል ኣገባብ ናጻን ተኣማንን መርመራ ክካየድ፡  ሓቲቱ።

ካብዚ ሓሊፉ ኤርትራ ኣብ ኩሎም ምስ ሰብኣዊ መሰላት ዝዝዛመዱ ዓለምለኻዊ ሕግታት ክትፍርምን ከተተግብርን ጸዊዑ። ኣብ መወዳእታ እቲ ሕብረት ኣብ ኤርትራ ሰብኣዊ መሰላት ንምኽባር ኣብ ዝግበር ምንቅስቓስ ክተሓባበር ድልዊ ምዃኑ ገሊጹ።

ኣብ ኤርትራ ኣብ ኣማኢት ኣብያተ-ማእሰርቲ፡ ኣማኢት ኣሸሓት ሃለዋቶም ዘይፍለጥ እሱራት ከም ዘለዉ ዝፍለጥ እዩ።

ምክትል ምምሕዳር ቤት ጽሕፈት መንእሰያት ሰዲህኤ ኢብራሂም ሰዓድ ኣባል እቲ ምምሕዳር ዓንደብርሃን ዮሃንስን፡ ብ11 ለካቲት 2024  ምስ ኣመሓደርቲ ናይቲ ኣብ ካይሮ ዝርከብ፡ ማእከል ባህሊ ኤርትራውያን ስደተኛታት ተራኺቡ፡ ብሓፈሻ ብዛዕባ ደንበ ተቓውሞ ኤርትራ ብፍላይ ድማ ብዛዕባ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ከም ዝተዘራረቡ ኣብቲ ንመገሻኦም ብዝምልከት ዘቕረብዎ ጸብጻብ ሓቢሮም። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ ድማ ንጽባሒቱ ምስ ናብ ኤርትራ ዝመሓላለፍ ናይ ተለቪዥን ሳተላይት መስከረም 61 ተራኺቦም መገልጺ ከም ዝሃቡ እውን ሓቢሮም።

ኣብቲ ርክባቶም ካብ ዘልዓልዎም ነጥብታት፡ መስርሕን ውጽኢትን 4ይ ጉባአ ሰዲህኤ ይርከቦ። ካብዚ ሓሊፉ እውን ተለቪዥን መስከረም 61 ኣብ ዝተረኽበሉ ብ16 ለካቲት ህዝባዊ ኣኼባ ከም ዘካየዱን ኣቐዲሞም ንተሳተፍቲ ኣኼባ ፖለቲካዊ መደብ ዕዮ ሰዲህኤ ብቋንቋታት ዓረብን ትግርኛን ዘርጊሖም ከም ዝጸንሑን ኣፍሊጦም።

ኣብቲ ህዝባዊ ኣኼባ ድሕሪ መበግሲ ዝኸውን መብርሂ ምሃቦም፡ ካብ ተሳተፍቲ ካብ ዝቐረቡ ሕቶታት፡ “ስለምንታይ ሰዲህኤ ኣብዚ እዋንዚ  ብኣድላይነት ጽላል ናይ ውድባት ይግደስ?፡ ሰዲህኤ መንእሰያት ኣባላቱ ክኾኑ ድዩ ዝጉስጉስ?፡ ሰልፍኹም ኣብ ብንቅስቓስ ብሪገድ ንሓመዱ ርኢቶኡ ከመይ እዩ?”፡ ዝብሉ ከም ዝርከብዎም ኣብቲ ጸብጻቦም ኣስፊሮም። እቶም ኣባላት ምምሕዳር ቤት ጽሕፈት መንእሰያት፡ ነቲ ዝቐረበ ሕቶታት ብመሰረት ውሳነታት 4ይ ጉባአን ዝተፈላለዩ ፖሊሲታትን ሰዲህኤ፡ ሰፊሕ መብርህታት ከም ዝሃብሉ ከኣ ገሊጾም። እዚ መደባቶም ንምዕዋት ኣብ ካይሮ ዝርከብ ኣባል ማእከላይ ባይቶ ሰዲህኤ ኣቶ ግርማይ ክፍለ መደባት ኣብ ምስራዕ ከም ዝተሓባበሮም ከኣ ምስ ምስጋና ጠቒሶም።

ሰበስልጣን ኢትዮጵያ ኣንቶነ ጋሊንዶ ዝተባህለ ፈረንሳዊ ጋዜጠኛ ብ22 ለካቲት 2024 ከም ዝኣሰሩ ጋዜጠኛ ዘጋርዲያን ሓቢሩ። ኣቶም ኣሰርቲ እቲ ጋዜጠኛ ህውከት ኣብ ናይ ምፍጣር ውዲት ተሳቲፉ ብዝብል ክኸስዎ እንከለዉ፡ “ንናጽነት ፕረስ” ዝተባህለ ጉጅለ ብወገኑ፡ እቲ ክሲ መርተዖ ዘየብሉ ምዃኑ ጠቒሱ እቲ ጋዜጠኛ ብህጽጹ ንክፍታሕ ጸዊዑ። ኮሚተ ምክልኻል ጋዜጠኛታት ብወገኑ እዚ ኣብ ፓሪስ ንዝመደበራ፡ ኣፍሪካን ኢንተንጀንስ/Africa Intelligence፡ ዝተባህለት መርበብ ዜና ዝሰርሕ  ኣንቶነ ጋሊንዶ፡ ሲቪል ብዝተኸዱ ኣባላት ጸጥታ፡ ኣብ ስካይ ላይት ሆቴል ከም ዝተኣስረ ኣፍሊጡ።

እቲ ግዜኡ ዘይሓለፈ ቪሳ ዝነበሮም፡ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ምህላዉ ብመንግስቲ ኣፍልጦ ዝተዋህቦን ጋዜጠኛ፡ ኣብቲ ዝተኣስረሉ ግዜ ባተ ኡርገሳ ምስ ዝተባህለ ወሃቢ ቃል ብሕጊ ዝተመዝገበ ግንባር ነጽነት ኦሮሞ (ግነኦ) ቃለ መጠይቕ የካይድ ስለ ዝነበረ፡ እቲ ቃለ መጠይቕ ዝህብ ዝነበረ ኡርገሳ እውን ሓቢሩ ከም ዝተኣስረ እቲ ዜና ሓቢሩ።

እታ ዝሰርሓላ መርበብ ዜና፡ ነቲ ማእሰርቲ መሰረት ዝየብሉን ክሳብ ክንድዚ ንዝነወሐ ግዜ ናጽነት ዝግድብን ከምዘይኮነ ብምጥቃስ፡ ብህጽጹ ንክፍታሕ ጸዊዓ። ቤት ፍርዲ ኢትዮጵያ ግና ናይቲ ፈረንሳዊ ጋዜጠኛ ጠበቓ  ብዋሕስ ንክፍታሕ ዘቕረቦ ጥርዓን ብምንጻግ፡ ፖሊስ ብዝሓተቶ መሰረት ተለፎኑ ከይተረፈ ዝሓዞ ሰነዳት ክሳብ ዝጻረ፡  ኣብ ቤት ማእስርቲ ጸኒሑ 1 መጋቢት 2024 ናብ ቤት ፍርዲ ንክቐርብ ቆጸራ ሂቡ።

ሓላፊት ፕሮግራም ኮሚተ ምክልኻል ጋዜጠኛታት ኣብ ኣፍሪቃ፡ ኣንገላ ቁይንታል ብወገና፡ መሰረት ዘየብሉን ዘይፍትሓውን ማእሰርቲ እቲ ጋዜጠኛ፡ ሞያዊ ግቡኡ ከይፍጽም ዝዕንቅፍ ስለ ዝኾነ፡ ሰበ መዚ ኢትዮጵያ ብቕልጡ ብዘይ ቅድመ ኩነት ንክፈትሕዎ ጸዊዓ።

ናይቲ ጋዜጣጃ ማእሰርቲ ነቲ ኢትዮጵያ ኣብዚ እዋንዚ ካብ ሃገራት ትሕቲ ሳህራ፡ ብምእሳር ጋዜጠኛታት ሒዛቶ ዘላ 2ይ ደረጃ ዘጋድድ ምዃኑ፡ ነቲ ዜና ዘሰናድአ ሪፖርተ ኣፍሊጡ።

ማእከላይ ኮሜት ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ (ህወሓት)፡ ብ22 ለካቲት 2024 ኣብ ዘካየዶ ኣኼባ፡ ኣብቲ ዝሓለፈ ውግእ ብዘተፈላለየ ምኽንያት “ኣብ ኢድ ጸልኢ ወዲቖም” ተኣሲሮም ጸኒሖም፡ ድሕሪ ውዕል ፕሪቶርያ ዝተፈትሑ 8 ኣባላቱ ከም ዝወሰነ ናይቲ ውድብ መግለጺ ኣፍሊጡ።

በዚ መሰረት ኣብ ቤት ምኽሪ ፈደረሽን ኢትዮጵያ ኣደመንበር ዝነበረት ወ/ር ኬርያ ኢብራሂምን ኣብ ፈደራል ሚኒስተሪ ትራንስፖርት ምክትል ሚኒስተር ዝነበረት ወ/ሮ ምሉ ገ/እዚኣብሄርን ምሉእ ብምሉእ ካብ ሓላፍነትን ኣባልነትን ውድብ ክወጻ ወሲኑ። ነዚ ውሳነኡ ከም ምኽንያት ዝጠቐሶ ድማ “ኣብ ማእሰርቲ ኣብ ዝነበራሉ ግዜ ምስጢር ውድብ ኣሕሊፈን ሂበን” ዝብል እዩ።

እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ኣባላት ፈጻሚ ኮሚተ ዝነበሩ ዶ/ር ኣዲስኣለም ባለማን ዶ/ር ኣብርሃም ተኸስተን በቲ ዝነበርዎ ናይ ፈጻሚ ሽማግለ ኣባልነት ክቕጽሉ፡ ኣባላት ማእከላይ ኮሚተ ዝነበሩ ዶ/ር ሰለሞን ኪዳነ፡ ወ/ሮ ኪሮስ ሓጐስ፡ ኣቶ ኣጽበሃ ኣረጋዊን ዶ/ር ረዳኢ በርሀን ድማ  ናይ ማእከላይ ኮሚተ ኣባልነቶም ክምለሰሎም ከም ዝወሰነ ተፈሊጡ።

ብመሰረት እቲ መግለጺ፡ እተን ካብ ሓላፍነትን ኣባልነትን ህወሓት ምሉእ ብምሉእ ዝተሰናበታ ክልተ ደቂ ኣንስትዮ ኣባላት ማእከላይ ኮሚተ ህወሓት ዝነበራ፡ ጌጋአን ኣሚነን ከም ዝተጣዕሳን ኣብ መጻኢ ህዝበን ክኽሕሳ ቃል ከም ዝኣተዋን ተፈሊጡ።  

ኣንበሳድር ማይ ሃመር ፍሉይ ልኡኽ ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ ቤት ጽሕፈት ወጻኢ ጉዳይ ኣሚሪካ፡ ሚሲንጋ ኣንበሳድር ኣሜሪካ ኣብ ኢትዮጵያን ሚስ ጀኒን ሓላፊት ፖለቲካዊ ጉዳያት ኣብቲ ኢንባስን፡ ብኣባልነት ዝርከብዎ ልኡኽ ብ21 ለካቲት 2024 ኣብ ከተማ መቐለ ምስ ዝተፈላለዩ ኣካላት ተራኺቡ ዝተፈላለዩ ቦታታት እውን ከም ዝበጸሐ ማዕከናት ዜና ክልል ትግራይ ሓቢረን።

እቲ ልኡኽ ምስ ተወከልቲ ተቓወምቲ ውድባት ትግራይ ኣብ ዝገበሮ ርክብ፡ ብዛዕባ ውዑል ፕሪቶሪያን ኣተገባብራኡን ብሰፊሑ ዝተላዕለ ክኸውን እንከሎ፡ ብፍላይ ድማ ብዛዕባ ኣብ ትግራይ ዘሎ ጥሜት፡ ምምላስ ብሓይልታት ኣምሓራን ኤርትራን ተታሒዙ ዘሎ መሬት ትግራይን ተመዛበልቲ ናብ ቦታኦም ምምላስን ዝምልከት፡ ከምኡ እውን ጉዳይ ዲሞክራስን ናጽነትን ኣብ ትግራይ ኣብ ዝምልከቱ ዛዕባታት ከም ዝተመያየጡ ናይተን ውድባት ተወከልቲ ኣፍሊጦም።

እዚ ከምዚሉ እንከሎ እቲ ልኡኽ ምስ ዶ/ር ደብረጽዮን ገ/ሚካኤል ኣቦመንበር ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ እውን ተራኺቡ። ምስ ዶ/ር ደብረጽዮን ዝተዘራረበሎም ጉዳያት ምስቶም ናይ ተቓወምቲ ውድባት ተመሳሰልቲ ኮይኖም፡ ዶር ደብረጽዮን ካብ ውዑል ፕሪቶርያ ሓያሎ ዝተተግበሩ ነጥብታት ከም ዘለዉ ጠቒሱ፡ ብፍላይ ንምጥያስ ተጋደልትን ምምላስ ተመዛበልቲ ናብ ቦታኦምን ዝምልከት ኣዕዚዙ ከም ዝተዛረበ ተፈሊጡ።

ብዘይካዚ እቲ ልኡኽ ኣሜሪካ ኣብ ርእሲቲ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ከካይድዎ ዝቐነዩ ርክብ ኣብ መቐለ እውን ምስ ፕረሲደንት ጌታቸው ረዳ ተራኺቡ ኣብ ተመሳሳሊ ዛዕባታት ተዘራሪቡ።

ኣብ መወዳእታ እቲ ልኡኽ ኣብ ከተማ መቐለ 800 ኣንበብቲ ዘተኣናግድ ዝነበረ፡ ሎሚ ግና ህንጻኡ ስለ ዝፈረሰ ኣገልግሎቱ ዘየለ ቤተ መጻሕፍቲ ምስተዓዘበ፡ ኣንበሳድር ኣሜሪካ ኣብ ኢትዮጵያ ናብ ንቡር ንምምላሱ ክሰርሑ ምዃኖም ኣፍሊጦም።

ኣምኒስት ኢንተርናሽናል/AMNESTY INTERNATIONAL፡ ሓለፍቲ ኢትዮጵያ ኩነታት ህጹጽ ኣዋጅ ብምጥቃም፡ ብሰላማዊ ኣገባብ ንዝቃወሙ ፖለቲከኛታትን ጋዜጠኝናታትን ብኣልማማ ካብ ምእሳር ንክቑጠቡ ጸዊዑ። እቲ ዓለም ለኻዊ ሰብኣዊ ትካል ብ19 ለካቲት 2024 ኣብ ዘውጸኦ ጸብጻብ፡ መንግስቲ ኢትዮጵያ ዝኣረገ ሜላን ህጹጽ ኣዋጅን ብምጥቃም፡ ናይ ሰባት መሰል  ምግሃስ ክቋረጽ ይግበኦ ኢሉ።

ጸብጻብ ኣምኒስት ኢንተርናሽናል፡ ፓርላማ ኢትዮጵያ ኣብ ክልል ኣምሓራ ኩነታት ህጹጽ ኣዋጅ ንቀጻሊ 4 ኣዋርሕ ኣናዊሑ፡ ኣብቲ ክልል ኣብ መንጎ ሓይልታት መንግስትን ዕጡቕ ሓይሊ ፋኖን ይካየድ ብዘሎ  ብውግእ ዝተፈጥረ ወጥሪ ብወተሃደራዊ ኣገባብ ክፈትሕ ምውሳኑ ዘይቅኑዕ ምዃኑ ኣስፊሩ። ኣተሓሒዙ ድማ ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ኢትዮጵያ፡ ክልላት ኣምሓራን ኦሮሞን ብውግእ ክልል ትግራይ ድማ ብማሕበራዊ ቅልውላው ይሕመሳ ከምዘለዋ ናይቲ ትካል ዞባዊ ዳይረክተር ቲገረ ቻውታህ ብምጥቃስ ኣስፊሑ ዘርዚሩ።

ጸብጻብ ኣምኒስቲ፡ ናይቲ ህጹጽ ኣዋጅ ድሕረ-ባይታ ዘርዚሩ፡ እቲ ኣብ ክልል ኣምሓራ ዝትግበር ዘሎ ኣዋጅ ኣብ ናይታ ሃገር ነጋሪት ጋዜጣ ከምዘይትሓትመን፡ ህውከት  ካብ ምግዳድ ሓሊፉ መፍትሒ ከምዘየምጸአ ገሊጹ። ብጉልባብ እዚ ኣዋጅ ዝተኣስሩ፡ ዶር ደሳለ ጫነ፡ ክርስቲያን ታደለን ዮሃንስ ባያሎውን ዝርከብዎም ፖለቲከኛታትን ብዙሓት ጋዜጠኛታትን ጉዳዮም ናብ ፍርዲ ቀሪቡ ብዘይሻራዊ ዳንነት ከምዘይተራእየ ድማ ኣስፊሩ።

ኣባላት 2 ጨናፍር ሰዲህኤ ኣብ ጀርመን ብዕለት 18.02.2024 ሓባራዊ ኣኼባ ከም ዘካየዱ ካብተን ጨናፍር ዝተረኽበ ሓበሬታ ኣረዲኡ። ከምዚ ዝኣመሰለ ሓባራዊ ኣኼባ ድሕሪ 4ይ ጉባኤ ሰልፊ ንሳልሳይ ግዝይኡ ይካየድ ምህላዉ’ውን ተፈሊጡ። ኣብዚ ኣኼባ ኣባላት ክልቲኡ ጨናፍር፣

1. ዳህሳስ ኣተሃላልዋን ንጥፈታትን ጨናፍር፤

2. ኣገዳስነት ሓባራዊ ዕዮን፤

3. ንጥፈታት ህዝባዊ ምንቅስቓሳት ብፍላይ ንብርጌድ ንሓመዱን

4. ሓፈሻዊ ህልዊ ኩነታት ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃን ዝብሉ ዛዕባታት ተዘራሪቦም።

እቲ ኣኼባ፡ ብመራሕቲ ክልቲኡ ጨናፍር ሰናይ ትምኒትን ሰላምታን እዩ ተኸፊቱ። ዝተጠቕሱ  ዛዕባታት  መዛተዪ ነጥብታት ምዃኖም ድሕሪ ምጥቃስ፡ ሓደ ድሕሪ ሓደ ተዛሪቡሎም። ኣብቲ ቀዳማይ ዛዕባ፡ ኣኼበኛታት ኣተሃላልዋን ንጥፈታትን ክልቲኡ ጨናፍር ብምሕባር፣ ነቲ ዘሎ ኣውንታዊ ንጥፈታትን ዝቕጽሉዎ ዘለዉ ኣባላትን ብምምጓስ፡  ንክህሉ ዝኽእል ሕጽረታት ንምምላእን መበራበሪ ምልዕዓላት ኣብ ምክያድ ተቢዑ ካብ ምቅላስ ካልእ መተካእታ ከምዘየለ ኣስሚሩሉ። ኣብ ሃገርና ዘሎ ጨቋኒ ስርዓት ከይተሳዕረ ራህዋን ሰላምን ክረጋገጽ ከምዘይካኣል’ውን ርእዩ።

ብድሕሪኡ ተሳተፍቲ ነቲ ብ3 ኣካላት፡ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ)ንምቛም ተበጺሑ ዘሎ ስምምዓት ብስፍሕ ዝበለ ተዘራሪቡሉ። ነዚ ዝምልከት ነቲ ብዕለት 10 ለካቲት 2024 ኣባላት መሪሕነት መሰጋገሪ ኣካል ንኣባላተን ዘቕረቡዎ ሰፊሕ ሰሚናር ኣሞጒሱ። ንካልኦት ኣብቲ መስርሕ ዘይተሳተፋ ውድባትን ምንቅስቓሳትን ክሓብርዎ ዝግበር ዘሎ ጻዕርታት ኣኼበኛታት ንኢዶም። ኣብዚ ዘሎናዮ ኩነታት ተቓውሞ፡ እቲ ሓደን መተካእታ ዘየብሉን ምርጫ፡ ብናይ ሓባር ጽላል ተጠርኒፍካ ምቅላስ ጥራይ ምዃኑ ብምእማን ድማ፡ መሰጋገሪ ኣካል ፖሓኤ ተጀሚሩ ዘሎ ምጥርናፍ ከይተሓለለ ክቕጽሎ  ኣኼበኛ ለበዋኡን ምሕጽንታኡን ኣስፊሩ።

ኣኼበኛ ኣብቲ 3ይ መዛረቢ ዛዕባ ብምእታው፡ ኣብዚ እዋን’ዚ ኣብ ውሽጢ ኤርትራውያን ይኹን ኣብ ናይ ወጻኢ ማዕከናት ዜና ኣብ ውዕዉዕ ደረጃ በጺሑ ብዘሎ  ብብርጌድ ንሓመዱ ዝካየድ ህዝባዊ ናዕቢ፡ ንመላእ ተቓላሳይ ህዝብና ዘተባብዕ፣ ንምልካዊ ስርዓትን ሰዓብቱን ድማ ዘርዓደ ምዃኑ መዚኑ። ሰዲህኤ ብደረጃ ጉባአኡ ዝወሰዶ መርገጽ መሰረት ብምግባር ድማ፡ ኩሎም ኣባላቱ ዘለዎም ውልቃዊ ተሞኩሮ ተጠቒሞም ኣብ ዘዘለዉዎ ናይ ምእላይ ተራኦም ከበርክቱ፡ ኣብ ዲፕሎማስያውን ፖለቲካውን ንጥፈታት ክተሓባበሩ ምጽንሖም ኣኼበኛ ንኢዱ፡ ገና ከይተሓለሉ ክቕጽሉዎ ድማ ተላብዩ። ኣብ ዝካየድ ዘሎ ሰላማዊ ሰልፍታት የጋጥሙ ንዘለዉ ሃሰያታትን ሕድሕድ ምድማይን ተሓታቲ እቲ ስርዓት ምዃኑ፡ ኣብ ሕጋዊ፡ ዲፕሎማስያውን ፖለቲካውን መድረኻት ኣብ ምግላጽ፣ ኣድላዪ ስጉምትታት ክወስዱ ከምዝግባእን ምትሕብባር መላእ ኣባላት ደምበ ተቓውሞ ከምዘድሊ ድማ ገሊጹ። መንእሰያትና’ውን፡ ንዝረኸብዎ ዲሞክራስያዊ መሰለ ተጠቒሞም፣ ንሕግን ስርዓትን ዝነብሩለን ሃገራት ኣኽቢሮም፣ መጻኢ ኲነታቶም ኣብ ግምት ዘእተወ ኣገባብ ክኽተሉ ከምዝግባእ ኣኼባ ጨናፍር ርእዩ።    

ኣብ መወዳእታ ድማ ንዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃ ብዝምልከት ሓጺርን ሓፈሻውን ሓበሬታ ምስ ቀረበ፡ እቲ ዘሎ ኩነታት ኣዝዩ ኣብ ዝተሓላለኸን መኣዝኑ ዘጥፍአን ሕድሕድ ደም ዘፍስስን ኮይኑ ከም ዘሎን ተገሊጹ። እቲ ቀንዲ ጸገም ድማ፡ መራሕቲ ሃገራት ቀርኒ ኣፍሪቃ ስልጣኖም ንምንዋሕ ክብሉ፡  ንናይ ወጻኢ ሓይልታት ጐጎቲቶም ኣናምጽኡ ናይ ውክልና ውግኣት እናወልዑ እቲ ኩነታት ኣብ ዘይዛሪ ደም ምፍሳስ የእትውዎ ምህላዎን እቲ ፍታሕ ድማ ህዝብታት ቀርኒ ኣፍሪቃ ነዚ ተረዲኡ ኣንጻሩ ደው ክብል ምስዝኽእሉን ጥራይ ምዃኑ ብናይ ሓባር ተገንዝቦን ጽቡቕ ምርድዳእን ኣኼባ ዛዚሙ።  

“ኣብ መበል 21 ክፍለ ዘመን፡ ትምህርትን ክእለትን ንኣፍሪቃ፡”  ኣብ ትሕቲ ዝብል መሪሕ ጭረሖ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ዝተጋብአ መበል 37 ዋዕላ መራሕቲ ኣፍሪቃ ብ17 ለካቲት 2024 ነቲ ሕብረት ንሓደ ዓመት ብኣቦመንበርነት ንክመርሕ ንፕረሲደትን ማውሪታንያ፡ መሓመድ ኣወልድ ኤልጋዞኒ መሪጹ። ዝሓለፈ ዓመት ነቲ ሕብረት  ክመርሕ ዝጸንሐ መራሒ ኮሞሮስ ኣዛሊ ኣሶማኒ ድማ ኣብቲ ስነስርዓት መኽፈቲ ሓላፍነቱ ኣረኪቡ።

ኣብቲ ከባቢ 34 መራሕቲ ሃገራትን ርእሰ-ብሄራትን ከምኡ እውን ወከልቲ ዞባውን ኣህጉራውን ትካላት ዝተሳተፍዎ መኽፈቲ ኣኼባ፡ ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ፡ ኮሚሽነር ኮሚሽን ሕብረት ኣፍሪቃ፡ ነቲ ሕብረት ክመርሕ ዝጸንሐን ሓድሽ ዝተመርጸን ፕረሲደንታት፡ ቀዳማይ ሚኒስተር ፍልጥኤምን ፕረሲደንት ብራዚልን ዝርከብዎም መደረታት ኣስሚዖም። ኮሚሽነር ኮሚሽን ሕብረት ኣፍሪቃ ሙሳ ፋቂ ኣብ ዘስመዖ ቃል፡ ኣፍሪቃ ኣብ 2023 ብዕልዋ መንግታትን ሕድሕድ ውግኣትን ክትሕመስ ከም ዝጸንሐት ብዝርዝር ሓቢሩ።

ኣብዚ ኣኸባ ብዙሓት መራሕቲ ኣፍሪቃ ብዝተሓተ ጽፍሕታት ዝተሳተፉ ክኾኑ እንከለዉ፡ ብመንጽር ዞባና መራሕቲ ጅቡቲ፡ ኢትዮጵያ፡ ደቡብ ሱዳን፡ ሶማሊያን ከንያን ክሳተፉ እንከለዉ፡ መራሕቲ ኤርትራ፡ ሱዳን ግብጽን ዩጋንዳን ግና ኣይተሳተፉን።

ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተራት ሃገራት ኣፍሪቃ ዝሳተፍዎን ናብ ኣኼባ መራሕቲ ዝቐርብ ኣጀንዳን ውሳነ ሓሳብን ዘዳሉ ኣካል ድማ ኣቐዲሙ ካብ 14 ክሳብ 15 ለካቲት 2024 ኣኼባኡ ኣካይዱ። እዚ ኣኼባ መራሕቲ ኣፍሪቃ 18 ለካቲት እውን ክቕጽል እዩ

እዚ ከምዚሉ እናሃለወ፡ ኤርትራን ኢትዮጵያን ኣብ ኮሚተ ሰላምን ጸጥታን ሕብረት ኣፍሪቃ ዝነበረን ኣባልነት ከም ዝሰሓባን መስሓቢአን ምኽንያት ከምዘይሓበራን ተፈሊጡ።

ኣቦመንበር መሰጋገሪ ኣካል ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ)ን ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራን ኣቶ ገረዝግሄር ተወልደ ኣብዚ ቀረባ መዓልታት ምስ ሬድዮ ኤረና ቃለ መጠይቕ ኣካይዱ። ኣብቲ ዘካየዶ ቃለ መጠይቕ፡ ኤርትራዊ ሃገራውነት ከም ኩለን ሃገራት ኣፍሪቃ ውጽኢት መግዛእትን ክቡር ዋጋ ዝተኸፍለሉን ምዃኑ ብዝርዝር ገሊጹ። ኣተሓሒዙ ድማ ኤርትራ ናብዚ ሎሚ ሒዛቶ ዘላ ልኡላዊ ደረጃ ንክትበጽሕ ዝተኸፍለ መስዋእን ዝተኻየደ ቃልስን ክገልጽ እንከሎ፡ “ስእሊ ኤርትራውያን ሓርበኛታት ኣብ እንዳ ኩሉ ኤርትራዊ ኣባይቲ ተሰቒሉ ይርከብ እዩ” ብዝብል ገሊጽዎ።

ብዛዕባቲ ኣብዚ እዋንዚ ብገለ ወገናት ኤርትራዊ ሃገራውነት ከም ጸላኢ ህዝቢ ትግራይ ጌርካ ዝግለጽ፡ ከብርህ እንከሎ፡ ኤርትራዊ ሃገራውነት ብቃልሲ ኤርትራውያን ዝተረጋገጸ፡ ናብ ፍቕሪ ሰላምን ሓቢርካ ምንባር ዘተኩር እምበር ጽልኢ ዝዕድም ከምዘይኮነ ብዝርዝር ገሊጽዎ። ህዝብታት ኤርትራን ትግራይን ነንመሰሉ ሓቢሩ ዝተቓለሰ ብዓይኒ ጽልኢ ዘይርእአ፡ ሓቢሩ ተቓሊሱ ሓቢሩ ዝተዓወተ ምዃኑ ገሊጹ። ኣተሓሒዘ ከኣ ህግደፍ ንከምዚ ዓይነት መሰረታዊ ዘይምልስ ጥራይ ዘይኮነ፡ ንምርሕሓቕ ህዝብታት ዝሰርሕ ምዃኑ ከም ዘተሓሳስብ ጠቒሱ፡ ኤርትራዊ ሃገራውነትን ልኡላውነትን ብክቡር መስዋእትን ህዝበ ውሳነን ዝደልደለ ብምዃኑ ንድሕሪት ከምዘይምለስ ኣገንዚቡ።

ህላወ ኤርትራ ናይ ትግራይ ይኹን ናይ ካልእ ኣካል ረብብሓን ህልውናን ዝጻረር ከም ዘይኮነ ብምጥቃስ ከኣ ንህልውና ኤርትራ ኩሎም ኤርትራውያን ኣብ ዝተናውሐ ቃልሲ ብዛዕብባ ዝኸፈልዎ ክቡር ዋጋ ኣረዲኡ። እዚ መስርሕ ሃገራውነት  ኣባና ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ተመኩሮ ኩለን ብቃልሲ ህዝበን ህልውናአን ዘረጋገጻ ሃገራት ዝተራእየ  ምዃኑ ኣገንዚኡ።

እዚ ከምዚሉ እከሎ፡ ንህልዊ ኩነታት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ) ብዝምልከት ተሓቲቱ ከርህእከሎ፡  ሰለስቲአን ኣካላት፡ ስሙር ሃገራዊ ግንባር ኤርትራ፡ ዲሞክራሲያዊ ውድብ ዓፋር ቀይሕ ባሕርን ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራን ጉዕዘአን ቀጻሊ ምህላዉ ብምጥቃስ፡ ኤርትራዊ ሃገራዊ ባይቶ ንዲሞክራስያዊ ለውጢ ዝተረፍዎ ጉዳያት ወጊኑ ከርክብን፡ ዝሰፍሐ መድረኽ ንምፍጣር ምስቶም ካለኦት ኣካላት ዝብሮ ርክባት ክዕወት ዘለዎ ተስፋ ጠቒሱ።