http://ascenteq.com/project/epdp

ወሃቢ ቃል ሚኒስተር ውሽጣዊ ጉዳይ ኡጋንዳ ሲሞን ሙዳይ

ሚኒስትሪ ውሽጣዊ ጉዳያት ኡጋንዳ ብ15 ሓምለ 2024፡ ልዕሊ 150 ኤርትራውያን ከም ዝኣሰረን መብዛሕትኡ እቲ ማእሰርቲ ኣብ ከተማ ካምፓላ ኤርትራውያን ኣብ ዝነብርዎ ከባቢ ከም ዝተኻየደን ናይቲ ሚኒስትሪ ወሃቢ ቃል ሲሞን ሙዳይ ሓቢሩ። እቲ ወሃቢ ቃል ከም ዝገለጾ፡ እዞም ኤርትራውያን ዝተኣስሩ ኣብ ጐደናታት ከተማ ካምፓላ ኣብ ዘይሕጋዊ ንግዲ ስለ ዝተዋፈሩ እዩ። እቶም ኤርትራውያን ነቲ ዘይሕጋዊ ንግዲ ንጸጥታ ብዘስግእ  ብለይቲ እሞ ኣብ ከባቢ ዓበይቲ መንግስታዊ ትካላት  ከይተረፈ ከም ዘዘውትርዎ’ውን እቲ ዜና ሓቢሩ።

እቲ ወሃቢ ቃል እቲ ማእሰርቲ ክቕጽል ከም ዝኽእል ኣመልኪቱ፡ ካብቶም ዝተኣስሩ መብዛሕትኦም ስደተኛታት ኮይኖም፡ መንግስቲ ኤርትራ ዜጋታቱ ስለ ዘይቅበል ናብ ሃገሮም ናይ ምስጓግ ዕድሎም ጸቢብ ምዃኑ ጠቒሱ።

እቲ ጸብጻብ ብምቕጻል ኣብዚ እዋንዚ ብዙሓት ኤርትራውያን ናብ ኡጋንዳ ይውሕዙ ከም ዘለዉ ኣስፊሩ፡ ምኽንያቶም ድማ፡ ኣብ ዝሓለፈ ልዕሊ 30 ዓመታት እታ ሃገር ኣብ ኢድ ሓደ ሰብ ኢሳያስ ኣፈወርቅን ሓደ ውድብ ህግደፍን ስለ ዝወደቐት ምዃኑ ሓቢሩ።  ኣብታ ሃገር መሰል ሓሳብካ ምግላጽ ዘይምህላውን  ግዱድ ውትህድርናን ድማ ካብቲ ቀንዲ ጠንቅታት ንህድማ ናብ ሃገራት ኣፍሪቃን ኤውሮጳን ምዃኖም ጠቒሱ።

እቲ ወሃቢ ቃል፡  ኣብዚ እዋንዚ ኡጋንዳ ካብ ዝተፈላለያ ሃገራት ዝመጹ ልዕሊ 1.6 ሚልዮን ስደተኛታት ኣዕቚባ ከም ዘላ ጠቒሱ፡ እቶም ስደተኛታት ኣብ ሃገራቶም ምንባር ስኢኖም ዝተሰዱ ስለ ዝኾኑ፡ ካብ ዓቕሚ እታ ሃገር ንላዕሊ፡ ንጸጥታ  ዘስግእ እንተዘይኮይኑ፡ ጥቡቕ ምቁጽጻር ከምዘይትገብረሎም ኣፍሊጡ።

ካብቲ ሃገሮም ዘመሓድር ዘሎ ስርዓት ህግደፍ እምነት ኣጥፊኦም፡ ኣብ ካልኦት ሃገራት ዑቕባ ዝሓተቱ 10 ኤርትራውያን ተወዳደርቲ ኣትለትስ፣ ኣብቲ 26 ሓምለ 2024 ጀሚሩ ኣብ ፓሪስ ዝካየድ ውድድር ኦለምፒክ ነተን ዑቕባ ዝፈቐዳሎም ሃገራት ወኪሎም ከም ዝወዳደሩ ሬድዮ ኤረና  ዎርልድ ኣትለቲክስ/ world athletics ዝተባህለ ምንጪ ብምጥቃስ ሓቢሩ።

እዞም ኣብ ልዕሊ ናይ ኤርትራ ናይ ካልእ ሃገር ተደራቢ ዜግነት ዝረኸቡ እሞ ኣብተን ሃገራት ነቲ መሳተፊ መምዘኒ ዘማልኡ  ክልተ ደቂ ኣንስትዮ ዝርከብኦም 10 ትውልደ-ኤርትራውያን ኣትሌትስ፡ መቕደስ ወልዱ  ብ10 ሽሕ ሜትሮ ማራቶን ንፈረንሳ፡ ወይኒ ቀላቲ ብ5 ሺሕ ሜትሮን ከምኡ‘ው ብ10 ሽሕ ሜትሮ ንሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ፡ ዓወት ኔፍታሌም ብ5 ሽሕ ሜትሮ ንኖርወይ፡ ኤፍሬም ግደይ  ብ10 ሽሕ ሜትሮ ንኣየርላንድ፡ ፊልሞን ኣብርሃም፣ ብ10 ሽሕ ሜትሮ ንጀርመንን፡ ዘርኣይ ክብሮም ብ10 ሽሕ ሜትሮን ከምኡ‘ውን ኣብ ማራቶን ንኖርወይ ተኽለወይኒ ገብረየሱስ፡ ሳሙኤል ፍትዊ ኣብ ማራቶን ንጋንታ ስደተኛታት፡ ፡ እዮብ ፋኑኤልን ታደሰ ኣብርሃምን ድማ ኣብ ማራቶን ብቅደም ሰዓብ ንጀርመን፡ ኢጣልያን ስዊዘርላንድን ወኪሎም ክስለፉ ምዃኖም እቲ ምንጪ ኣፍሊጡ ።

ኣብዚ ካብ 26 ሓምለ ክሳብ 11 ነሓሰ 2024 ኣብ ከተማ ፓሪስ ዝሰላሰል መበል 33 ዓመታዊ ውድድር ጸወታ ኦሎምፒክ ዓለም፡ ኤርትራ ብወገና፡ ኣብ ዓውዲ ኣትለቲክስ፡ ብ10 ካልኦት ስፖርታውያን ክትካፈል ምዃና እቲ ካብ መርበብ ሓበሬታ ዎርልድ ኣትለቲክስ /World Atheltics ዝተረኸበ ዝርዝር  ሓበሬታ ኣረጋጊጹ።

ኤርትራ ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት፡ ብፍላይ ድማ ንውድድር ኩዕሶ እግሪ ካብ ሃገር ዝወጹ ስፖርተኛታት ካብቲ ኣብ ሃገሮም ዘጋጥሞም ተጽዕኖታት ንምድሓን፡ ብደረጃ ምሉእ ጋንታ ብዝወጽዎ ክተርፉ ከም ዝጸንሑ ዝዝከር እዩ።

መበል 56 ዓመታዊ ኣኼባ ባይቶ ሰብኣዊ መሰል ሕቡራት ሃገራት፡ ናይቲ ጉዳይ ኤርትራ ክከታተል ተመዚዙ ክሰርሕ ዝጸንሐ ፍሉይ ልኡኽ ሱዳናዊ ዶር ዓብዱሰላም ቀጻልነት ኣጽዲቑ። ኣተሓሒዙ ድማ ናይ ኤርትራ ንዝሓለፉ 6 ዓመታት ኣባል ናይቲ 47 ሃገራት ዝኣባላቱ  ባይቶ ኮይና ትጽናሕ እምበር፣ ኣብ ምምሕያሽ ሰብኣዊ መሰል ኣብ ኤርትራ ከምዘይሓገዘ ኣፍሊጡ። ብኣንጻሩ እኳ ደኣ፡ ንምኽባር ሰብኣዊ መሰልን ተሓታትነትን ዕንቅፋት ክትከውን ከም ዝጸንሐት ኣቃሊዑ።

ሓሰን ሺረ ዝተባህለ ዳይረክተር ኣብ ምክልኻል ሰብኣዊ መሰል ኮይኑ ዝሰርሕ፡ እቲ ኣብ ኤርትራ ዝተመደበ ፍሉይ ልኡኽ ተኸታታሊ ንሰብኣዊ መሰል ዝምልከት ጸብጻብ ምቕራብ ክቕጽል ኣለዎ ኢሉ። ኤርትራ ንኣባልነታ ኣብቲ ባይቶ ከም መሸፈኒ ነቲ እትፍጽሞ ጥሕሰታት ክትጥቀመሉ ከም ዝፈተነት ብምጥቃስ ድማ፡ ኣባልነት ኣብ ባይቶ መሸፈኒ ገበናትካ ጌርካ ምውሳድ ቅቡል ከምዘይኮነ ጠቒሱ። 

እቲ ንኤርትራ ብዝምልከት በቲ ኣብ መበል 56 ኣኼባ ባይቶ ዝተወሰነ ብይን (A/HRC/56/L.16)፡ ኣብ ርእሲ ምንዋሕ ዕድመ ናይቲ ፍሉይ ልኡኽ፡ ኣብ ኤርትራ ይፍጸም  ኣሎ ዝበሎ ሰብኣዊ ጥሕሰታት ከም ዘሰክፎ ኣስፊሩ።  ካብቲ ዝጠቐሶ ጥሕሰታት፡ ጃምላዊ ማእሰርትን ምስዋርን፡ መጭወይቲ ዜጋታት፡ ብኩራት ናጽነት ሓሳብካ ምግላጽ፡ ምንፋግ መሰል እምነት፡ ኢደወነናዊ ቅትለት፡ ምስቓይን ናይ ጉልበት ምዝመዛን ከም ኣብነት ዘርዚሩ። ኣስዒቡ ከኣ ኣብ ኤርትራ ካብ 1993 ክሳብ ሎሚ ምርጫ ከምዘይተኻየደን ህዝቢ ኣብ ጉዳዩ ክሳተፍ ከምዘይጸንሐን ገሊጹ።

ኣብቲ ኣኼባ ዝሳተፈን ዝነበራ ብዙሓት ዘይመንግስታዊ ትካላት ብወገነን፡ ኣቐዲመን እቲ ኣኼባ ዕድመ ናይቲ ኣብ ኤርትራ ዝተመደበ ፍሉይ ሰብኣዊ ልኡኽ ንክቕጽል ምሕጽንታ ከም ዘቕረባ ተሓቢሩ። ብኻልእ ወገን ድማ ብዙሓት ወገናት ባይቶ ሰብኣዊ መሰል ሕቡራት ሃገራት ኣብ ኤርትራ ክንድቲ ክሰርሖ ዝነበሮ ብዘይምስርሑ ከም ዝነቐፍዎ ተፈሊጡ።

ኣካልቲ ኣብ ልዕሊ ስደተኛታት ስግኣት ዝፈጥር ዘሉ ዕጡቕ ተወርዋሪ ሓይሊ ሱዳን

ኣብ ኒውዮርክ ዝመደበሩ ጉጅለ ሰብኣዊ መሰል፡ ድሕርቲ ኣብ ሱዳን ዝተጀመረ ውግእ ኣብ ምብራቓዊ ክፍሊ ናይታ ሃገር ዝርከብ ልዕሊ ሓደ ሚልዮን ስደተኛ ኣብቲ ዘለዎ መደበር ሓለዋ ስለ ዘየብሉ ወይ ካብኡ ንክወጽእ ዝተታሕዘ መደብ ስለ ዘየለ፡ ከም ዘሰክፎ ብ10 ሓምለ 2024 ካብ ናይሮቢ ብዘውጸኦ መግለጺ ኣፍሊጡ።

ካብቶም ዝደተኛታት ብዙሓት፡ ካብቶም ኣብ ኤርትራ ካብ ዘሎ ወጽዓን ደረት ዘየብሉ ግዱድ ውትህድርናን ዝሃደሙ እዮም። ናይቲ ሰብኣዊ ኣካል ስኽፍታ ዝያዳ ዝዓረገ፡ ተወርዋሪ ዕጡቕ ሓይሊ ሱዳን ኣብቲ ዝያዳ 400 ሺሕ ዝኾኑ ኢትዮጵያውያን ስደተኛታት ዝተዓቖብሉ ምምሕዳር ሲናር ሓያል መጥቃዕቲ ድሕሪ ምፍጻሙ ምዃኑ እቲ መግለጺ ኣረዲኡ።

እዚ ካብ ከተማ ገዳርፍ ብዙሕ ዘይርሕቕ ከባቢ ብሰንኪ ህግደፍ ሃገሮም ገዲፎም ዝወጹ ኤርትራውያን ዝዓርፍሉ ምዃኑ እውን ኣብቲ ዜና ተሓቢሩ። ብፍላይ እቶም ኢትዮጵያውያን ስደተኛታት እቲ ናይ ሱዳናውያን ውግእ ከሰላን ገዳርፍን እንተደኣ በጺሑ ህይወቶም ኣብ ከቢድ ሓደጋ ከም ዝወድቕ ከም ዘፍለጡ እቲ ሰብኣዊ ኣካል ኣፍሊጡ።

እዚ ኣብ ኣሜሪካ ዝመደበሩ ሰብኣዊ ትካል፡ ብፍላይ ኣብ ገዳርፍ ዝተዓቖቡ ኢትዮጵያውያን ስደተኛታት ብዝሓደሮም ስግኣት ሓለዋ ክግበረሎም ወይ ድማ ናብ ውሑስ ቦታ ክውሰዱኳ በተደጋጋሚ ክምሕጸኑ እንተጸንሑ ሰማዒ ከም ዘይረኸቡ ምስክርነቱ ሂቡ። ኣተሓሒዙ ከኣ እቲ ውግእ ሱዳናውያን እንተቐጺሉ እዞም ኢትዮጵያውያን ኮነ ኢልካ ዝፍጸም መጥቃዕቲ ከየጋጥሞም ከም ዝሰግእ ኣጠንቂቑ።

እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ኣብ ዓባይ ብሪታንያ ብዝተፈጥረ ናይ መንግስቲ ለውጢ፡ እቲ ሓድሽ ቀዳማይ ሚኒስተ ናይታ ሃገር ርኬር ስታመር  ነቲ ስደተኛታት ናብ ሩዋንዳ ንምስግጋር ወጺኡ ዝነበረ መደብ፡ “ሞይቱ ዝተቐብረ” ኢልዎ። በዚ መሰረት ብሪታንያ ኣቐዲማ ንሩዋንዳ ዝሃበታ 310 ሚልዮን ዶላር ይመለስ ኣይመለስ የዋጥጥ ከም ዘሎ ቢቢሲ ሓቢሩ።

ቆንስላዊ ጉዳያት ህግደፍ ጀርመን ፍራንክፈርት ብስም ክፍሊ “ህዝባውን ኮማውን ጉዳያት” ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ፡ ዝኽሪ ወርቃዊ ኢዮበልዩ ፈስቲቫል ቦለኛ፡ ኣብ ከተማ ኣስመራ ከም ዝካየድን ደገፍቱ ናብ ኣስመራ ተጓዒዞም ክሳተፍዎን ጸዊዑ። እዚ ጥራይ ዘይኮነ ብምኽንያት ናይዚ ካብ 10 ክሳብ 18 ነሃሰ 2024 ኣብ ኣስመራ ዝካየድ ዝኽሪ ፈስቲቫል ቦለኛ ዓመታዊ ፈስቲቫል ጀርመን እውን ከምዘይካየድ እቲ “ዝኽሪ መበል 50 ዓመት ፈስቲቫል ቦለኛ” ብዝብል ዝተዘርገሐ ዘዋሪ መልእኽቲ ኣመልኪቱ።

እቲ ዘዋሪ መልእኽቲ ካብ ኩለን ሃገራት ናብ ኤርትራ ዝጐዓዝ ኤርትራዊ ኣብቲ ናይ ኣስመራ ፈስቲቫል ንክሳትፍ ክደፍኡ ናብ  ማሕበረ ኮማት ዘተኮረ መጸዋዕታ ኣቕሪቡ።  

ብዙሓት ከም ዝግምትዎ መበል 50 ምጅማር ፈስቲቫል ቦለኛ፡ ታሪኻውን ናይ ኩሉ ፈስቲቫላት ጀማርን ስለ ዝኾነ ኣብቲ ታሪኻዊ መጀምርታኡ ክዝከር ይግበኦ ከም ዝነበረ፡  እንተኾነ ህግደፍ  ከምኡ ከይገብር ዘገደዶ ቀንዲ ምኽንያት እቲ ኣብ ዲያስፖራ ዘጋጥሞ ዘሎ ዕንቅፋታት ከምዝኾነ ይገልጹ። ተመኩሮኡ ከም ዝሕብሮ ቀንዲ ዕላማ ፈስቲቫላት ህግደፍ ምእካብ ገንዘብን ጸረ ሓድነት ምልዕዓላት ምክያድን ክኸውን እንከሎ፡ እቲ ዝያዳ እቶት ክረኽበሉ ዝኽእል ኣብ ወጻኢ ዘለዉ  ደገፍቲ ካብ ኤውሮጳ ናብ ኤውሮጳ ብቐሊሉ ተጓዒዞም ክሳተፉ እንከለዉ እምበር፡ ናብቲ ከቢድ ወጻኢ ዝሓትት መገሻ ከይዶም ዝሳተፉ ኣዝዮም ውሑዳት ከም ዝኾኑን እቲ ኣታዊኡ ብኽንድኡ ደረጃ ከም ዝንክን ይገልጹ።

ህግደፍ ፈስቲቫላቱ ካብ ኤውሮጳ ናብ ኣስመራ ዘህድም ዘሎ እምበኣር፡  እቲ ዝሓሸ ኣታዊ ኣብ ኢውሮጳ ክኸውን እንከሎ ጠፊእዎ ዘይኮነ፡ ኣብ ዝሓለፈ 2ተ ዓመታት ከም ዝተራእየ ብሳላቲ ኤርትራውያን መንእሰያት ዘርኣይዎ ተባዕ ተቓውሞ ክገብሮ ዝኽእለሉ ባይታ ከምዘየብሉ ስለ ዝተረደ እዩ። እዚ ከኣ ህግደፍ ኣብ ዲያስፖራ ብግብሪ ይሰዓር ከም ዘሎ ዘርኢ እዩ።

ኣብ ኢትዮጵያ ክልል ኣምሓራ ኣብ ዝርከብ መደበር ኤርትራውያን ስደተኛታት፡ ኣለምዋጭ ብ6 ሓምለ 2024  ኣብ ሰዓታት  ምሸትን  ከምኡ’ው ኣብ ሳልስቱ፡  ብሰንኪ ብዕጡቓት  ዝተፈጸመ መጥቃዕቲ  ሓደ ስደተኛ  ክቕተል እንከሎ፡  ልዕሊ 10 ሰባት ድማ ከም ዝቖሰሉ  ቢቢሲ ኣብቲ ቦታ ዘለዉ ምንጭታቱ ብምጥቃስ ሓቢሩ።

ስድራቤት ግዳያትን ኣመሓደርቲ ናይቲ መደብርን ኣብ ዝሃብዎ ሓበሬታ፡ ናብቲ መደበር ተሰሪዖም ዝኣተዉ መንነቶም ዘይተፈልጡ ዕጡቓት ኣካላት ኣብቲ መደበር ንሓደ ሰዓት ዝኣክል ግዜ  ጸኒሖም። ኣብ መጀመርያ እቶም ዕጡቓት ንብረት ስደተኛታት ክዘምቱ ከም ዝጀመሩን ድሕሪኡ እቲ ስደተኛ ክከላኸል ምስ ፈተነ ብዝተፈጥረ ምስሕሓብ እቶም ዕጡቓት ጠያይት ብምትኳስን ብኻራሩን ነቲ መጥቃዕቲ ከም ዝፈጸምዎ ሓቢሮም

እቶም ኣብቲ ኩነታት ዝቖሰሉ ንሕክምና ናብ ከተማ ደባርቕ ተወሲዶም ክንክን ይግብረሎም ከም ዘሎ ከኣ ኣብቲ መደበር ዘለዉ ኣባላት ስድራቤቶም ኣፍሊጦም። ካብ ደባርቕ ናብ ጐንደር ንዝሓሸ ሕክምና  እኳ ተኣዚዝሎም እንተነበረ  ብሰንኪ እቲ መንገዲ ብውግእ ምዕጻዉ ናብ ዝሓሸ ክንክን ክኸዱ ከም ዘይከኣሉ  ተፈሊጡ።

ነበርቲ እቲ መደበር ባዕላቶም ብዘቖምወን ናይ ሓለዋ ጉጅለታት ክከላኸሉኳ እንተፈተኑ፡ እቶም መጥቃዕቲ ዝፈጸሙ ዕጡቓት ስለ ዝነበሩ ክከላኸልዎም ኣይከኣሉን። ኣብ ርእሲ’ቲ ኣብቲ መደበር ዝፍጸም ተደጋጋሚ መጥቃዕትን ዝምታን ኣብ መንገዲ ናብ ከተማ ዳባት እውን ናይ ንብረትን ገንዘብን ክትራን ከም ዘጋጥም እቶም ምንጭታት ሓቢሮም። ነቲ ኩነታት ዘጋድዶ ዘሎ ከኣ ኣብ መንጎ ፈደራል መንግስቲ ኢትዮጵያን ሓይልታት ክልል ኣምሓራ ፋኖን ዝካየድ ዘሎ ውግእ ምዃኑ ድማ ተጠቒሱ።

ኣብዚ መደብር ቅድሚ ሕጂ እውን ሞት፡ ዝምታ ንብረትን መጭወይቲ ቆልዑን ከጋጥም ከም ዝጸንሕ ዝዝከር ኮይኑ ዝተፈላለዩ ጸገማት ከጋጥምዎ ዝጸንሐ እዩ።

ኣብ ንቡር ዝምድና ዘለዉ  ዝበሃሉ መራሕቲ ኤርትራን ሶማሊያን

ፕረሲደንት ሶማሊያ ሓሰን ሼኽ ማሕሙድ ድሕሪ ምስ ኢትዮጵያ ኣብ ሓድሽ ወጥሪ ምእታዎም፡ ብ8 ሓምለ 2024 ንሳልሳይ ግዜኡ ኣስመራ ኣትዩ። ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ዶር ኣብይ ኣሕመድ ዓሊ ብ9 ሓምለ 2024 ብኡጋንዳ ኣቢሉ ናብ  ፖርት ሱዳን ከም ዝኸደ ሱዳን ነውስ/SUDAN NEWS  ሓቢራ። ፍሉይ ልኡኻ ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ማይክ ሃመር ድማ ብ9 ሓምለ 2024 ኣዲስ ኣበባ ኣትዩ። ጅቡትን ሶማሊላንድ ከኣ ናብ ወተሃደራዊ ግጭት ከይምዕብል ኣብ ዘስግእ ምፍጣጥ ኣትየን ኣለዋ።

ኣብ ዘይምትእምማን ደረጃ ዘለዉ መራሕቲ ኢትዮጵያን ሱዳንን

ናይቲ ዲፕሎማሲያዊ ዕግርግር መንቀሊ፡ ኣብ ትግራይ ንክልተ ዓመታት ዝተኻየደ ውግእ፡ ኢትዮጵያን ሶማሊላንድን ብ1 ጥሪ 2024 ብዛዕባ ኢትዮጵያ ካብ ሶማሊላንድ ኣገልግሎት ወደብን መመስረቲ ሓይሊ ባሕር መሬት እትረኽበሉን ምስኡ ድማ ንሶማሊላንድ ከም ልኡላዊ ሃገር ኣፍልጦ እትህበሉን ዝተፈራረምዎ መረዳድኢ ሰነድ፡ ኣብ ሱዳን ካብ 15 ለካቲት 2023 ጀሚሩ ዝካየድ ዘሎ ውግእን ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን እናሓደረ ዝሕርፍፍ  ዘሎ ዝምድናን ዝጥቀሱ እዮም።

ኣብዚ እዋንዚ ዝፋጠጡ ዘለዉ መራሕቲ ጅቡትን ሶማሊላንድን

መራሒ ሶማሊያ ድሕሪ ምስ ኢትዮጵያ ኣብ ኣንካራ ዘካየድዎ ዘተ ምፍሻሉ ደገፍ ኢሳያስ ንምርካብ እዩ ገይሹ። ኣብይ ኣሕመድ ናብ ፖርት ሱዳን ዝኸደሉ ድማ ኢትዮጵያን ዓረብ ኢማራትን ኣብ ኣፈታትሓ ጉዳይ ሱዳን ዘለወን ርኢቶ ንምግላጽ ምዃኑ ተፈሊጡ። ናብ ኡጋንዳ ዝኸደሉ ምኽንያት ድማ ፕረሲደንት የወሪ ሞሰቪኒ ናይቲ ብኢጋድ ጉዳይ ሱዳን ክከታተል ዝተመዘዘ ኣካል መራሒ ስለ ዘሎ እዩ። ኣምበሳደር ማይክል ሃመር ናብ ኣዲስ ኣበባ ዝኸደሉ ድማ ኣብቲ ሕብረት ኣፍሪቃ ዝመርሖ ኣተገባብራ ውዕል ፕሪቶርያ ዝግምገመሉ ዝርርብ ንምስታፍን ኢትዮጵያ ኣብ ክልላት ኦሮሞን ኣምሓራን ዝካየድ ዘሎ ውግኣት ከምቲ ናይ ትግራይ ብዘተ ንክትፈትሖ ንምትሕስሳብ እዩ።

ፈረምቲ ኣመያየጥን ተዓዘብትን ናይቲ ኣብ መስርሕ ዘሎ ውዕል ፕሪቶርያ

እዚ ኩነታት ሓድሽ ዲፕሎማሲያዊ ዋዒ ምውሳኹ ዘርኢ እምበር፡ ነቲ ዝጸንሐ በቲ ሓደ ወገን ሱዕድያ፡ ግብጺ ኤርትራ፡ ሶማሊያ፡ ወገን ጀነራል ኣልቡርሃን ጅቡትን፡ በቲ ካልእ ወገን ድማ ዓረብ ኤመረት፡ ኢትዮጵያ፡ ሶማሊላንድን ወገን ጀነራል ሕመቲን ሒዘምዎ ዘለዉ ተጸራሪ ኣሰላልፋ ዝቕይር ኣይኮነን። እዚ ኩነታት ነቲ ካብ ቀደሙ ዘቤታዊ ጉዳዩ ጓስዩ ደገደገ ዘማዕዱ ኢሳያስ ኣፈወርቂ ውዲታት ንክኣልም ዕድል ዝህቦ ዘሎ ይመስል።

ንገዛእ ርእሳ ሃዲኣ ከባቢ ኣብ ምትህድዳ ግደ ክህልዋ ትጽቢት ዝተገብረላ ኤንያ ኣብ ሓድሽ ህዝባዊ ናዕብን ዕግርግርን ምእታዋ ከኣ ንኩነታት ምብራቕ ኣፍሪቃ ዘጋድድ እዩ።.

ክፍሊ ውደባዊ ጉዳያት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ) ብ6 ሓምለ 2024  ዝሰርዖ ናይ መሰረታት ሓፈሻዊ ናይ ሓባር ኣኼባ ተኻይዱ። ናይቲ ኣኼባ ቀንዲ ኣጀንዳ መሰረታት ብዛዕባቲ ኣብ ወርሒ ነሓሰ 2024 ዝካየድ ናይ ሓባር ኮንፈረስን ፈስቲቫልን ሓበሬታ ንምሃብን ድሕሪኡ ካብ ኣባላት ትጽቢት ዝግበረሉ ዕማም ንምእማትን እዩ ነይሩ።

ኣብ መኽፈቲ እቲ ኣኼባ ኣቦመንበር ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖሓኤ ኣሕዋት ገረዝጊሀር ተወልደ፡ ያሲን መሓመድ ዓብደላን ምክትል ኣቦመንበርን ዮሃንስ ኣስመላሽ ሓላፊ ወጻኢ ጉዳያትን ቃል ኣስሚዖም። እቶም ኣሕዋት ኣብቲ ዘስምዕዎ ቃል ብሓፈሻ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ) ክሳብ ሎሚ ዝዓመሞም ዕማማትን ኣብ ድሮ ዋዕላ ምብጽሑን ኣስፊሖም ኣብሪሆም።

 ኣቦመንበር ኣብ ዝሃቦ ቃል፡ ከጋጥም ዝጸንሐ ብደሆታትን ኣመኻኽታኡን ኣብሪሁ፡ ንመጻኢ  ዋዕላ ዝምልከት ምድላዋት ብግቡእ ከም ዝተጻፈፈ ገሊጹ፡ ነቶም ኣብቲ መስርሕ ክሳተፉ ዝጸንሑ ድማ ኣመስጊኑ። ምክትል ኣቦመንበር ብወገኑ ኣብ ክፍሊ መዳያት ዜናን ሓበሬታን ዝተሰርሑ ጠቒሱ፡ ኣብ መጻኢ ክሰርሕዎ ብዛዕባ ዝግበኦም ኣመልኪቱ። ከምኡ እውን ሓላፊ ወጻኢ ጉዳያት፡ እቲ ንሱ ዝመርሖ ቤት ጽሕፈት ካብ ዝሰርሖም ሓደ ናብ ጸለውቲ ኣካላት መዘክራት ምዝርጋሕ ምንባሩ ጠቒሱ። ብዘይካዚ ምስ ካለኦት ኣካላት ደንበ ተቓውሞ ኤርትራ ብምዃን ዝተወሰነ ዲፕሎማሲያዊ ዕማማት ከም ዘካየዱ ሓቢሩ፡ እቲ መስርሕ ከም ዝቕጽል ከኣ ሓቢሩ።

ኣብ ርእሲዚ ኣሕዋት፡ ሓላፊ ክፍሊ ዜና ኢስማዒል ገበይታ፡ ሓላፊ ክፍሊ ፋይናንስን ማሕበራዊ ጉዳያትን ካሕሳይ ጉፍላን ሓላፊ ክፍሊ ውደባ ተስፋይ ወልደሚካኤል (ደጊጋ)ን እቲ ዝመርሕዎ ክፍልታት ብኸመይ ከም ዝተሰርዐን ዝዓመምዎ ስረሓትን ዝምልከት ንተሳተፍቲ ሰፊሕ መብርህታት ሂቦም።

ኣብ መወዳእታ ድማ ብተሳተፍቲ ዝቐረቡ ሕቶታት በብዝምልከቶም ኣቕረብቲ ሰፊሕ መብርህታት ተዋሂብዎም። ዋዕላ ንምዕዋትን ድሕሪ ዋዕላ ኣብ ዝካየዱ ዕማማት ቀዳምነት ክዋሃቦም ዝግባእ ስራሓትን ኣብ ኣፈጻጽምኦም ዝምልከት ቀዳምነታት ኣብ ምስራዕን ዝግባእ ሓይሊ ሰብ ኣብ ምምዳብን ዝኣምሰሉ ኣገደስቲ ለበዋታት ቀሪቦም ኣኼባ ትስፉውን ሕጋዝን ብዝኾኑ ሓሳባትን ተደምዲሙ።

ኣብ ብሪጣንያ ዝመደበሩ፡ ረሊዝ ኢንተርናሽናል/Release International ዝተባህለ፡ ብዛዕባ ዓለምለኻዊ ጉዳይ እምነት ዝግደስ ትካል፡ ኣብ ኤርትራ ኣብ ዝሓለፈ 12 ኣዋርሕ  218 ዝኾኑ መብዛሕትኦም ህጻናትን ኣዴታትን  ምእመናን ከም ዝተኣስሩ ኣፍሊጡ። እቲ ትካል ነዚ ዘፍለጠ ብ3 ሓምለ 2024 ኣብ ዝዘርግሖ ጸብጻብ እዩ።

እቲ ነዚ ብዝምልከት ዝወጸ ጸብጻብ ከም ዘመልክቶ፡ ኣብ ዝሓለፈ ካብ ወርሒ ጥሪ ክሳብ መጋቢት 2024 ጥራይ 110 ኤርትራውያን ምእመናን ከም ዝተኣስሩ ጠቒሱ፡ ኣብዚ እዋንዚ ብሰንኪ እምነቶም ብዘይፍርዲ  ንዘይተወሰነ ግዜ ተኣሲሮም ዘለዉ ከባቢ 400 ከም ዝበጽሑ ሓቢሩ። ናይቲ ትካል ከባብያዊ ወኪልን ቅድሚ ሕጂ ተኣሲሩ ዝነበረን ዶር ብርሃነ ኣስመላሽ ኣብዚ እዋንዚ ብደረጃ ምሉእ ኣባላት ስድራቤት ዝተኣስሩ ኤርትራውያን ከም ዘለዉ ምጥቃሱ እቲ ጸብጻብ ብተወሳኺ ኣቃሊዑ።.

ዶር ብርሃነ ኣስመላሽ ኣተሓሒዙ ብፍላይ ናይቶም ዝተስሩ ህጻናት ኣካላዊ ኮነ ስነ-ኣእሙራዊ ኩነታት ኣብ ከመይ ዝኣመሰለ ደረጃ ከም ዝርከብ ከም ዘሰክፎ ምጥቃሱ ተፈሊጡ። እቲ ጸብጻብ ኣብዚ እዋንዚ ስርዓት ህግደፍ ንእምነት ብዝምልከት፡ ንተዋህዶ፡ ሱኒ ምስልምና፡ ካቶሊክን ፕሮተስታንትን ጥራይ ኣፍልጦ ከም ዝህብኳ እንተ ገለጸ፡ እቶም ኣፍልጦ ረኺቦም ዝተባህሉ እምነታት እውን ዝኾነ ናጽነት ከምዘየብሎም ዝፍለጥ እዩ።

ፍሊስ ሂስለር ዝተባህለ ሓላፊ ህዝባዊ ርክባት ዓለምለኻዊ ምሕዝነት ክርስትያን ብወገኑ፡ ዝሓለፈ ተመኩሮ ኣቡነ ኣንጦንዮስ ኣብ ግምት ብምእታው፡ ኣብ ዝሃቦ ምስክርነት፡ ኣብ ኤርትራ ብሰንኪ ስርዓት ህግደፍ፡ ኣመንቲ ክርስትና ቀጻሊ ጥሕሰትን ኢድ ኣእታውነትን ኣብ መሰረታዊ እምንነቶምን ሰብኣዊ መሰሎምን የጋጥሞም ከም ዘሎ ምስክርነቱ ሂቡ።