http://ascenteq.com/project/epdp

ብዕለት 26.11.2023 ሰንበት ምሸት ኣባላት 2 ጨናፍር ሰደህኤ ኣብ ጀርመን ስሩዕ ኣኼባኦም ኣካይዶም። እዚ ከምዚ ዝኣመስለ ኣኼባ፣ ድሕሪ 4ይ ጉባአ ሰደህኤ ንካልኣይ ግዜ ዝካየድ ዘሎ እዩ። ኣባላት ክልቲኡ ጨናፍር ኣብ ቀዳማይ ኣኼባኦም፡ ውጽኢትን መስርሕን 4ይ ጉባአን ፈስቲቫልን ሰልፊ ገምጋም ምግባሮም ዝዝከር ኮይኑ፣ ብናይ ሓባር ኣረዳዳኣ ደምዲሞም። ሕጂ’ውን ኣብ ውሽጢ’ዚ ዝሓለፈ እዋን   ሰልፊ ሒዝዎ ዘሎ ናይ ስራሕ መደባት፡ ምስ ካልኦት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ተታሒዙ ዘሎ ጉዕዞን ብመንግስቲ ኢትዮጵያ ዝስማዕ ዘሎ ናይ “ይግባኣኒ እዩ” ምጉብዕባዕን ኣብ ዝብሉ ኣጀንዳታት’ዮም ኣኼባ ዘካይዱ።

1. ድሕሪ 4ይ ጉባአ ሰልፊ፡ ዋላ’ዃ ብስራሕ ምኽንያት ንውሕ ዝበለ ግዜ ዝወሰደ ይኹን እምበር ፣ ንጉባአን ፈስቲቫልን ኣመልኪቱ ብመሪሕነት ሰልፊ ዝተጸውዐ ናይ መላእ ኣባላት ሰልፊ ሰሚናር ምክያዱ፣ ንውሽጣዊ ጉዳያት ሰልፊ ዝዳህሰሰ፣ ቅኑዕ ምርድዳእን መደምደምታን ከም ዝነበሮ ሓባራዊ ኣኼባ ክልተ ጨናፍር ገምጊሙ። ንብድሕሪ ሕጂ’ውን ከምኡ ዝኣመሰለ ናይ ምንቕቓሕ፡ ጽፈት ኣሰራርሓን ምቁጽጻርን ዝምልከት ሰሚናራት ብጻዕቂ ክግበር ኣኼባ ኣገዳሲ ምዃኑ ርእዩ፣ ንዝምልከቶም ላዕለዎት ሓለፍቱ ለበዋ ብምትሕልላፍ ኣመልኪቱ።
2. ብዘይካ’ዚ፡ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ክሳብ ሕጂ ምስ ካልኦት ፖለቲካዊ ሓይልታት በጺሕዎ ዘሎ ስምምዓት፣ ነቲ ተተሊሙ ዘሎ ሓባራዊ መስርሕ ንምዕዋት፡ ኣብቲ መስርሕ ንዘየለዉ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ኣብ ምጥርናፍ ድማ ዝያዳ ክጽዕት ኣገዳሲ ከምዝኾነ ተገንዚቡ። እቲ ምስ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ሓባራዊ ናይ ምስግጋር ኣመራርሓ ዝተበጽሔ ስምምዕን ተበጊሱሉ ዘሎ ናይ ስራሕ ዕማምን ከኣ፡ ንህዝቢ ዘተስፉ፡ ንህግደፍ ድማ ዘሕምም ምዃኑ ብምእማን፡ ልዕሊ ተጠርኒፍካ ምቅላስ ካልእ መዋጽኦ ከምዘየለን ብምግንዛብ ብትብዓት ክቕጽሉዎ ኣኼባ ተማሕጺኑ።

ምስዚ ብምትሕሓዝ፡ ኣብዚ ዝካየድ ዘሎ ብብርጌድ ንሓመዱ ዝፍለጥ ህዝባዊ ናዕቢ፡ ሰልፊ ነቲ ብደረጃ ጉባኤ ዝወሰዶ መርገጽን፤ ጀሚሩዎ ዘሎ ናይ ምትብባዕን ምእላይን ጻዕርታት ክቕጽል፣ ኣብ ዝተፈላለየ ሃገራትን ከባቢታትን ዝርከቡ ኣባላት ሰልፊ ኣብቲ ተግባራዊ  ቃልሲ ናይ’ዚ ህዝባዊ ናዕቢ’ዚ ብደረጃ ውልቀ ሰባት ምስ ብርገድ ንሓመዱ ኣብ መላእ ዓለም ክገብሩዎ ዝጸንሑ ምትሕብባርን፡ ንዘበርክትዎ ዘለዉ ግደን ኣኼባ ንኢዱ። ኣባላት ሰልፊ ኣብ ዘዘሎዉዎ ከተማታት ኣብ ፖለቲካውን ውደባውን ዲፕሎማስያዊ ንጥፈታት፡ ንዝጸንሖም ተሞኩሮ ተጠቒሞም ንመጻኢ’ውን ኣበርቲዖም ክቅጽልዎ ተማሕጺኑ።

3. ኣብዚ እዋን’ዚ መንግስቲ ኢትዮጵያ ዘልዕሎ ዘሎ ናይ ባሕሪ ኣፍደገ ናይ “ይግባኣኒ እዩ” ሕቶ፡ ካብ ቀዳሞት ገዛእቲ ስርዓታቱ ዝወረሶ ሕማም ስለዝኾነ፡ ንኤርትራውያን ዝሕድሰና ከምዘይኮነ፣ የግዳስ ክብሪ ልኡላውነትና ቀጥ ከነብል፡ ክልቲኡ ህዝብታት ብሰላምን ሰናይ ጉርብትናን ክነብር ክንጽዕር፡ እዞም ክልተ መራሕቲ ተሳንዮም ህዝብን ሃገርን ከጥፍኡ እንስዕቦም፣ ክባኣሱ ድማ እንጻላእ ህዝብታት ከምዘይኮና ክማሃሩ ምጽዓት ከድልየና እዩ። ኤርትራውያን ተቓወምቲ ሓይልትት ብፍላይ፣ ሕጂውን እቲ ምትፍናን ንረብሓ ህዝብናን ሃገርናን ከምዘይኮነ ተገንዚብና፡ ብሓደ ድምጺ እምቢ ንውግእ፡ እወ ንሰላምን ድሕነት ህዝብን ክንብል ይግባእ ብዝብል ምሕጽንታ እዩ፣ ኣኼባ ጨናፍር ተደምዲሙ።   

ሽማግለ ጨናፍር ሰደህኤ ጀርመን

ኣባል ፓርላማ ካናዳ፡ ኣኒታ ቫናደንበልድ

ኣኒታ ቫንደንበልድ ዝተባህላ ካንዳዊት ኣባል ፓርላማ፡ ኣንጻርቲ ስርዓት ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ኣብ ወጻኢ ዝነብሩ ኤርትራውያን ዝፈጥሮ ስግኣት ዝጉስጉስ መጸዋዕታ፡ ናብ ፓርላማ ሃገረን ከም ዘቕረባ፡ ኣብ ጉዳይ ደቡብ ኣፍሪቃን ቀርኒ ኣፍሪቃ ዝግደስ ተመራማርን ጋዜጠኛን ማርቲን ፕላውት ንምንጭታት ፓርልማ ካናዳ ብምጥቃስ ሓቢሩ።

እተን ኣባል ፓርላማ ነቲ ጐስጓስ ከካይዳ ምኽንያት ኢለን ኣብ ዘስፈረኦ፡ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ጉጅለ ንዝሓለፉ ዓሰርተታት ዓመታት፡ ብዘይሕጊ፡ ብዘይምርጫን ኩሉ መሰረታዊ መሰላት ብምጥሓስን ክገዝእ ዝጸንሐ ምዃኑ ኣስፊረን። ምስዚ ድማ ጉዳይ ሰብኣዊ መሰል  ኤርትራ ከጽንዕ ዝተመዘዘ ኮሚሽንን ካለኦት ሰብኣዊ ትካላትን ክዝርግሕዎ ዝጸንሑ ንህግደፍ ዘቃልዕ ጸብጻባትን መተሓሳሰብታትን ዘይምትግባሩ ዘርዚረን።

ብዘካይካዚ ኤርትራውያን ኣብ ካናዳ ብህግደፍ ተገዲዶም ብዘይድሌቶም ንመንግስቲ ኤርትራ ገንዘብ ክኸፍሉ ከም ዝጸንሑ፡ ከምኡ እውን ህግደፍ ኣብ ዝተፈላለዩ ከተማታት ካናዳ ናይ ጽልኢ ፕሮፓጋንዳ ምንዛሕን መእከቢ ገንዘብ ፈስቲቫላትን ክውድብ ከም ዝጸንሐን፡ ኣትሪረን ኣቃሊዐን። 

ኣብ ምወዳእታ ድማ እተን ኣባል ፓርላማ፡ ትካል ዜግነትን መንበሪ ፈቓድን ካናዳ

1: መንግስቲ ኤርትራ ኣብ ወጻኢ ዝነብሩ ኤርትራውያን-ካናዳውያን ዘፈራርሓለን ማሕበራትን ኣብያተ-ክርስትያን ክምርመራ

2፡ ኣንጻር ደለይቲ ዲሞክራስን ፍትሕን ኤርትራውያን፡ ጽልእን ምፍርራሕን ዝነዝሑ ደገፍቲ ህግደፍ ተዋሳእትን መለዓዓልትን ናብ ካናዳ ምእታው ክኽልከሉ።

3፡ ናብ ካናዳ ዝኣትዉ ሓደስቲ ኤርትራውያን፡ ብናይቲ ስርዓት ሰለይቲ ከይብደሉ፡ መንግስቲ ካናዳን ዕቑባ ዝህባ ትካላትን ጥንቃቐ ክገብራ። ከምኡ ድማ ንሓደስቲ ምስ ባህሎም ብዝሰማማዕ ዘየዳልዉን ብኤርትራዊ ቋንቋ ዝዛረቡን ተርጐምቲ ክምደበሎም

4፡ ኣብ ልዕሊ ሓለፍቲ መንግስቲ ኤርትራ ከቢድ እገዳ ክብየንን ዝብል መጸዋዕታ ከም ዘቕረባ ተፈሊጡ።

ኣብ ሱዳን ብሰንክቲ ዝካየድ ዘሎ ውግእ ሕድሕድ ትካላት ጥዕና ስለ ዝዓነዋ፡ ብምኽንያት ዝተፈላለዩ ቀወምቲ ሕማማት ኣገልግሎት ንምርካብ ናብ ሱዳን ዝመላለሱ ዝነበሩ ኤርትራውያ ኣብ ጸገም ወዲቖም ከምዘለዉ ተሓቢሩ።  እዞም ላዕለዎት ሓለፍቲ መንግስቲ እውን ዝርከብዎም ኤርትራውያን፡ ኣብ ሱዳን ዝበኾሮም ሕክምናዊ ኣገልግሎት ንምርካ ናብ ኢትዮጵያ፡ ኡጋንዳን ካለኦት ሃገራትን ክመላለሱ ይግደዱ ምህላዎም ክፍለጥ ተኻኢሉ።

 ዞባዊ ዳይረክተር ትካል ጥዕና ዓለም ዶክተር ኣሕመድ ኣልመሃንደሪ ከም ዝገለጽዎ፡ ኣብ ልዕሊ ሆስፒታላት ሱዳን 60 ግዜ መጥቃዕቲ ወሪዱ 34 ናይ ሕክምና ክኢላታት በቲ መጥቃዕትታት ክሞቱ እንከለዉ 38 ድማ ቆሲሎም። በሰንክዚ መጥቃዕትታት ኣብዚ እዋንዚ 80 ካብ ሚእቲ ትካላት ጥዕና ሱዳን ክዓንዋ እንከለዋ እተን ዝተረፋ ድማ ኣብቲ ውግእ ብዝቖሰሉ ወተሃደራት ተታሒዘን ከምዘለዋ ናይቶም ዳይረክተር ጸጻብ ኣፍሊጡ።

እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ትካል ጥዕና ዓለም ኣብ ዘውጸኦ ጸብጻብ ኣብዚ እዋንዚ 55 ሃገራት ዓለም ብዝለዓለ ዋሕዲ ናይ ጥዕና ክኢላታት ዝሳቐያ ዘለዋ ኮይነን፡ ካብኣተን ኤርትራ፡ ኢትዮጵያ፡ ሩዋንዳን ኡጋንዳን ዝርከበአን 37 ሃገራት ኣፍሪቃ እየን። እዘን ካብቲ ብደረጃ ዓለም ዝሰፈ፡ “እንተወሓደ 49 ዝተፈላለየ ደረጃ  ዘለዎም  ክኢላታት ጥዕና ን10 ሺሕ ሰባት” ዝብል መዕቀኒ ንትታሕቲ ዘለዋ እየን።

ካብቶም ዋሕዲ ክኢላታት ጥዕና ዘኸትሉ ጥንቅታት፡ ዘይብቑዕ ስልጠና፡ ቅልጡፍ ወሰኽ ህዝቢ፡ ስደት ክኢላታት፡ ዘይብቑዕ ምምሕዳር ትካላትን ንክኢላት ዝወሃብ ቆላሕታ ትሑት ምዃንን ከም ዝርከብዎም ኣብቲ ጸብጻብ ጥዕና ዓለም ተጠቒሱ። ምስዚ ተተሓሒዙ ሃገራት ኣፍሪቃ ነቲ  ብ2030 ክብጻሕ ተተሊሙ ዘሎ  ሸቶ ጥዕና ኣይክበጽሐኦን  እየን ዝብል ስግኣት ኣሕዲሩ ኣሎ።

ሩዋንዳ ብ15 ሕዳር 2023፡ ኤርትራውያን፡ ሶማላውያንን ኢትዮጵያውያንን ዝርከብዎም ኣብ ሊቢያ ዝጸንሑ: 169 ሓተቲ ዑቕባ ከም ዝተረከበት ማዕከን ዜና ሸንሁዋ/Xinhua ንናይ ሩዋንዳ ሚኒስተር  ምምሕዳር  ህጹጽ ጉዳያት ብምጥቃስ ካብ ኪጋሊ ሓቢራ።

እቲ ሩዋንዳዊ ሚኒስተር ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ፡ እዞም ሓተቲ ዑቕባ ብሰላም ኣብ ኪጋሊ ከም ዝበጽሑ ብምጥቃስ፡ ሩዋንዳ ነቶም ስደተኛታት ዘድሊ መሰረታዊ ነገራት ከተቕርበሎም ድልውቲ ምዃና ሓቢሩ።

እቲ መግለጺ ኣተሓሒዙ እቶም ካብ ሊቢያ ናብ ሩዋንዳ ዝተሰጋገሩ፡ ናብ ሳልሳይ ሃገር ናይ ምጥያስ መስርሖም  ከም ዘለዎ ኮይኑ፡ ኣብ ምብራቓዊ ሩዋንዳ ናብ ዝርከብ ማእከል መሰጋገሪ ጋሾራ ኣትዮም ኣለዉ።

እዚ መበል 15 ዙር ስጉምቲ ምስግጋር ዝተወስደ፡ ብመሰረት እቲ ብ2019 ብዛዕባ ስደተኛታትን ሓተቲ ዑቕባን ካብ ሊቢያ ናብ ሩዋንዳ ፡ ኣብ መንጎ መንግስቲ ሩዋንዳ፡ ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራትን ሕብረት ኣፍሪቃን ዝተበጽሐ ምርድድዳእ እዩ።

ዓለምለኻዊ ውድብ ስደተኛታት IOM፡ ብወገኑ፡ ኣብ ሩዋንዳ ኣብዚ ዓመት 6,600 ሰባት ናይ ምጥያስ ደገፍ ተገይሩሎም። ካብዚኣቶም 1,288 ካብቶም መጀመርያ ካብ ሊቢያ ናብ ሩዋንዳ ዝተሳገሩ ክኾኑ እንከለዉ፡ ብጠቕላላ ክሳብ ዝሓለፈ 30 መስከረም 2023፡ 135 ሺሕ ስደተኛታት ኣብ ሩዋንዳ ሰፊሮም ከም ዘለዉ ዓለም ለኻዊ እቲ ትካል ስደተኛታት   ኣፍሊጡ።   

ምንቅስቓስ ገላባት ዘርኢ ምስሊ ካብ ጋዜጣ ኣተቕይር

ሱዳንን ኢትዮጵያን ዘራኽብ መተሓላለፊ ኣፍደገ ገላባት ካብ 20 ሕዳር 2023 ጀሚሩ ከም ዝተዓጽወ፡ ኣተቕይር/ Altaghyeer፡ ዝተባህለት ጋዜጣ ሱዳን፡ ኣብ ዶብ ሱዳን-ኢትዮጵያ ዘለዉ ወተሃደራዊ ኣዘዝቲ ብምጥቃስ ሓቢራ።  እቶም ኣዘዝቲ ናይቲ ምዕጻው ጠንቂ ኣብቲ ቦታ ሱዳናውያን ካብ ኢትዮጵያ ብዝሰግሩ ዕጡቓት ሓይልታት ይውጽዑ ስለ ዘለዉ ዝተወስደ ስጉምቲ ምዃኑ ጠቒሶም። ብኻልእ ወገን ከኣ  መተሓላለፊ ኣፍደገ ገለባት ኣብዚ ቀረባ ግዜ ላዕለዎት ኣዘዝቲ ሱዳን ብዝሃብዎ ፈቓድ ተዓጽዩ ምስ ጸንሐ ዝተኸፈተ ምዃኑ እቶም ምንጭታት ነታ ጋዜጣ ኣረጋጊጸሙላ።

እዚ ሓድሽ ዕጽዋ ዝፍጸም ዘሎ፡ መራሒ ልኡላዊ መሰጋገሪ ሱዳን ጀነራል ዓብደል ፈታሕ  ኣልቡርሃን ኢትዮጵያ በጺሑ ምስተመልሰ፡ ንጽባሒቱ ዝተፈጸመ ምዃኑ፡ እቲ ምኽንያት ቴክኒካዊ ናይ ዶብ ኩነታት ዘይኮነ፡ መግለጺ ኣብ መንጎ ሱዳንን ኢትዮጵያን ናይ ዘሎ ፖለቲካዊ ፍልልይ ገይሮም ዘቕርብዎ ወገናት ኣለዉ።

ቤት ጽሕፈት ወሃብ ቃል ወተሃደራዊ ሓይልታት ሱዳን ብወገኑ፡ ነቲ ምዕጻው ብዝምልከት ኣብ ዝሃቦ ቃል፡ እዚ ሱጉምቲ ግብረ-መልሲ ናይቲ ሰብ መዚ ኢትዮጵያ ዕጡቓት ሓይልታት ብምስጢር ናብ ሱዳን ንምእታው  ዝፍትንዎ እዩ ከም ዝበለ እቲ ዜና ኣስፊሩ። እቲ ቤት ጽሕፈት፡ ናይቲ ከባቢ ኣዛዚ ሰራዊት ሱዳን ብ17 ሕዳር 2023 ብኢትዮጵያውያን ከም ዝተጨውየ ነታ ጋዜጣ ኣረጋጊጹላ። ብዘይካዚ 5 ሱዳናውያን ህጻናት ካብቲ ከባቢ ብወተሃደራት ኢትዮጵያ ከም ዝተጨውዩ እውን መንነቱ ክጥቀስ ዘይደለየ ሱዳናዊ ካፒተን ነታ ጋዜጣ ሓቢርዋ።

ምስዚ ብዝተዛመደ ኣብዚ እዋንዚ ወተሃደራት ሱዳን ኣብ ገላባት፡ ወተሃደራት ኢትዮጵያ ድማ ኣብ መተማ ይተኣኻኸቡ ከም ዘለዉ ኢቲ ዜና ጠቒሱ።

እዚ ኩነታት ምስቲ ኣብዚ ከባቢ ዝረአ ዘሎ ናይ ሃገራት ፖለቲካዊ ኣሰላልፋ ዝተሓሓዝ ኮይኑ፡ ምስቲ ኣብ መንጎ ጀነራል ኣልቡርሃንን ኢስያስ ኣፈወርቅን ዝምዕብል ዘሎ ዝምድናን፡ ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝዛይድ ዘሎ ምፍሕፋሕን ምትሕሓዝ ኣለዎ ዝብሉ ወገናት እውን ኣለዉ።

ብዕለት 19 ሕዳር 2023፡ ጨንፈር ስዊዘርላንድ ድሕሪ 4ይ ጉባኤ ሰዲህኤ ንካልኣይ ጊዜ እተጋብኤ ዕዉት ኣኼባ ብመራኸቢ ብዙሓን ኣቢሉ ኣካይዱ። ኣቦ መንበር ጨንፈር፡ ብጻይ ዳዊት ኣብራህም፡ ንሰልፋዊ ሓበረታታት ስዒቡ ዝህሉ ዛዕባታት ኣኼባ ኣብ ውሽጣዊ ጒዳያት ጨንፈር ዘትኰሩ ክኸውን ምዃኑ ሓቢሩ። በዚ መሰረት፡ ብጻይ ወልደሱስ ዓማር ነቲ ብግዚያዊ መሰጋገሪ ኣካል ናይ ኤርትራዊ ፖለቲካዊ ሓይልታት (ኤፖሓ) ብ17 ሕዳር ንዝወጸ ጋዜጣዊ መግለጺ ምርኵስ ብምግባር መብርሂ ሂቡ። ጒዕዞ ሓባራዊ ስራሕ ደንበ ተቓውሞ ተስፋ ኣብ ዝህብ መድረኽ ከም እተሰጋገረ ድሕሪ ምብሳር፣ ኣብ መላእ ዓለም ዝርከባ 31 ጨንፈራት ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ምስ ጨንፈራትን ኣባላትን መሓዙት ውድባት ኰይነን ኣድማዒ ግደ ክጻወታ ትጽቢት መሪሕነት ሰልፊ ከም ዝኾነ እውን ገሊጹ።

ብምቕጻል፡ ስርዒታውያን ሓለፍቲ ጨንፈር በብተራ እናተዛረቡ፡ ቀንድን ቀጻልን ስራሕ ጨንፈር ምስፋሕ ኣባልነት ምዃኑ፣ ከምኡ ኸኣ ኣብ ኩሉ ንጥፈታት ብሪጌድ ንሓመዱ ይኹን ኣብቲ ንዂሉ ደላይ ፍትሒ ዝጥርንፍ “ኮለክቲቭ” (ሓባራዊ ኣካል ስዊስ) ምስታፍ ከም ዘድሊ ኣጥቢቖም ተላብዮም። ገንዘባዊ ጸብጻባት ጨንፈር ናይ 2023 እውን ብዝርዝር ቀሪቡ። እቲ ኣብ ውሽጢ’ዚ ዓመት ንሰልፋዊ ጒዳያት እተዋጽኤ ዓቐን ገንዘብ ልዕሊ 5,500 ኤውሮ ምንባሩ ብምሕባር፡ መሪሕነት ጨንፈር ንኣባላቶም ምስጋና ኣቕሪቦም።

ኣብ መወዳእታ፡ ብጾት ዮውሃንስ ወረደን ተስፋጋብር ገብረን ብዛዕባ ኣቃውማን ዕማማትን ጨንፈር ኣገዳሲ ኣስተምህሮ ኣቕሪቦም። ብእብረን ነቲ ብዛዕባ ጨንፈር ኣብ 4ይ ጉባኤ ሰዲህኤ ዝጸደቐ ቅዋም እናኣንበቡ እውን ንዝቐረበሎም ሕቶታት መልሲ ሂቦም። ኣብ ዝመጽእ ኣኼባ፡ ሰለስተ ደቀንስትዮ ጨንፈር ብዛዕባ ቃልሲ ደቀንስትዮ ሰዲህኤን ስርዒታዊ ሃለዋተንን መግለጺ ከቕርባ ምዃነን እውን ተሓቢሩ።     

ብጽምዋ ካብ ዝተዋሕጡ ጐደናታት ኣስመራ

ኣብ ኤርትራ  ናይቶም ተገዲዶም ደቆምን ቤተሰቦምን፡ ናብ ውግእ ትግራይ ምስ ከዱ ደሃዮም ዝጠፍአ ስድራቤታት ሻቕሎት ኣዝዩ ይዓርግ ከም ዘሎ፡ መንነቶም ክዕቀበሎም ዝሓተቱ ምንጭታት ካብ ኣስመራ ሓቢሮም። እቶም ነዚ ዝጠቐሱ ምንጭታት እቲ ሻቕሎትን ስግኣትን ኣብ ኩሉ ከተማታትን ገጠራትን ኤርትራ ከምዘሎ ጠቒሶም፡ ህግደፍ መርድእ ናይቶም ኣብ ትግራይ ዝሞቱ ኤርትራውያን ኣብ ቀረባ ግዜ ክነግርዩ ዝብል ትጽቢትኳ እንተነበረ፡ ኣብዚ እዋንዚ ግና፡ እቲ ጉዳይ  ዳርጋ ዝተረሰዐ  ብምዃኑ እቲ ጨንቂ መሊሱ ከም ዝዓረገን ብሰንኩ ብዙሓት ወለዲ ኣብ ከቢድ ሓደጋ  ይወድቁ ከምዘለዉን ጠቒሶም።

ኣብ ትግራይ ናይቶም ኣብቲ ውግእ ዝሞቱ መርድእ ምስተነግረን ንዝኽሮም ፍሉይ ምድላው ምስተገብረን፡ ኣብ ኤርትራ “ደቅናኽ ስለምንታይ ንቡር ስኢኖም” ዝብል ስምዒትን ቁጠዐን ከም ዝወሰኸ ዝጠቐሱ እቶም ምንጭታት፡ ኣካላት ህግደፍ ኣብ ዝሓለፈ፡ “ባሕቲ መስከረም ከነርድእ ኢና” ዝብል ወረ ክነዝሑ  ከም ዝጸንሑ ጠቒሶም። በቲ ዝበልዎ ናይ ዘይምቕጻሎም ምኽንያት ዝብልዎ፡ ገሊኦም ምስቲ መርድእ ዝወሃብ ገንዘብ ንዘይምውጻእ እዩ ክብሉ እንከለዉ፡ ገሊኦም ድማ ነቲ ዝዳለዉሉ ዘለዉ ናይ ክተት ምልዕዓል  ዕንቅፋት ንከይኮኖም እዮም ዝብል ርኢቶ ከምዘለዎም  ኣቃሊዖም።

ኣብ ውግእ ትግራይ ናይ ዝሞቱ ኤርትራውያን ኣሃዝ ብወግዒ ዘይተገልጸ ኮይኑ፡ ዝተፈላለዩ ነቲ ውግእ ብቐረባ ዝተኸታተልዎ ወገናት፡ ካብ 45  ክሳብ  70 ሺሕ ዘለዉ ኣሃዛት ክጠቕሱ ይስምዑ እዮም።

ብኻልእ ወገን ድማ፡ “ርኢቶይ ኣብ ዜና/my views on news” ዝተባህለ፡ ናይ ዩቱብ ማሕበራዊ መዲያ ኣብዚ ቀረባ መዓልታት ኣብ ጎደናታት ከተማ ኣስመራ፡ “ኣነ ብሪገድ ንሓመዱ እየ”  ዝብል ወረቓቕቲ ከም  ዝተዘርግሐ ብምስሊ ኣሰንዩ ሓቢሩ።

ፖሊቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ፡ ብወርሒ ለካቲት 2020 ብዕድመ ነፍሰሄር ብርሃነ ወልደገብርኤል ኣካያዲ ትምህርትን ሕትመትን ማሕበር ኤርትራ ክብገስ እንከሎ፡ “ጥርናፈ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ብምርግጋጽ፡ ህዝብን ሃገርን ነድሕን” ኣብ ትሕቲ ዝብል ቴማ፡ ድምጽን ተግባርን ደምበ ተቓውሞ ብምሕባር፡ ኣብ ልዕሊ ምልኪ ዓወት ንምርግጋጽ እዩ። 

እዚ ዕማም’ዚ ምስ ኣተሃላልዋ ብዝሒ ውድባትን ፍልልያት ኣተሓሳስባን፡ ኣብ ተመክሮ ከም እተራእየ፡ ብቐሊሉ ክሳለጥ ዝኽእል ኣይነበረን። ይኹን’ምበር ኣብ ወርሒ ሓምለ 2020 ብዝተገብረ ስምምዕ፡ መስርሕ ሓባራዊ ዕዮ፡ ብመድረኻት ከም ዝከፋፈል ብምግባር፡ ምውህሃዳዊ መድረኽ ጀሚሩ፣ ብሚያዝያ 2022 ከኣ ናብ ሰፊሕ ጽላል ንምስግጋር ብመትከል ኣብ ስምምዕ ተበጺሑ።

ተመክሮ መድረኽ ምውህሃድ፡ ንኣካላት ፖሓኤ ምልላይ ጥራይ ዘይኮነ፡ ዝተወሃሃደ ዕማማት ንምክያድ፣ ኣተሓሳስባ ሓድሕድ ንምርዳእን፡ ንምጽውዋርን ሓጊዙ እዩ። ብዓቢኡ ከኣ እዋናዊ ጠለብ ህዝብና ንዝኾነ ኣድላይነት ምልጋስ ምልካዊ ስርዓትን፡ ንልዑላውነት ኤርትራ ኣብ ሓደጋ ዘሳጥሐ ወስታታቱን፣ ከምኡ’ውን ነቲ ህዝብና ኣብ ትሕቲ ምልኪ ዘሕልፎ ዘሎ መሪር ስቅያት፡ ሓባራዊ ግንዛቤ ክህሉ ኣኽኢሉ እዩ። ኣብዚ መዳይ’ዚ ንጉዕዞ ሓባራዊ ዕማም ዝዓናቐፈ፡ ንመስርሕ ምምስራት ሰፊሕ ጽላል ከኣ ዘደናጐየ ፍልልያት ከም ዝጸንሐ ዝሕባእ ኣይኮነን። እቲ ስምምዕ ዝተገብረሉ ምምስራት ሰፊሕ ጽላል ክትግበር ኣይተኻእለን። ግንከ ውድቀት ናይቲ ዝጀመረ ሓባራዊ መስርሕ ከም ዓብላሊ ምርጫ ፖሓኤ ኣይተወስደን።  ስለ’ዚ ከኣ ፈትሊ ርክባትን ዝምድናታትን ከይተበትከ ዘተ ቀጺሉ። ስምምዕ ኣብ ዘተረኽበሎም ጉዳያት ጥራይ እናተሰርሐ፣ ንልዝብን ዓሚቕ ምይይጣትን ሰፊሕ ዕድል እናተዋህበ ምቕጻል ተኻኢሉ።

ኣብ ውሽጢ ሓደ ዓመት ናብ ምቛም ሓደ ሰፊሕ ጽላል ዘሰጋግር ግዝያዊ ሓባራዊ መሪሕነት ንኽቀውም ኣብ ስምምዕ ተበጺሑስ ኣብ  02 መስከረም 2023 ዝተገብረ ጽንብል ተነቢቡ። እንተዀነ ዕለት 10 ሕዳር (November) 2023 ኣብ እተኻየደ ኣኼባ ወከልቲ ኤሃባደለ ኣብ ውሽጢ ኤሃባደለ ገለ ዘይምርድዳኣት ተፈጢሩ ከምዘሎ ብምግላጽ፡ ኣብ ተጀሚሩ ዘሎ ሰፊሕ ጽላል ናይ ምምስራት መስርሕ ንግዚኡ ሓቢሮም ክቕጽሉ ዘይምዃኖም ኣፍለጡ። ስለዚ ከኣ እቶም ዝተረፉ ሰለስተ ኣካላት ኣብ ዝቕጽል ዕማማቶም ዓወትን ኣሳልጦን ክረኽቡ ተመንዮም ተሰናቢቶምና ኣለዉ። ንሕና'ውን ኣብ ሓጺር ግዜ ሽግሮም ፈቲሖም ምሳና ክቕጽሉ ዘሎና ሰናይ ትምኒት ገሊጽናሎም።

እቶም ዝተረፉ ኣካላት ናይዚ ጥርናፈ ማለት ኤርትራዊ ስሙር ሃገራዊ ግንባር (ኤስሃግ)፡ ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)። ደሞክራሲያዊ ውድብ ዓፋር ቀይሕ ባሕሪ (ዲውዓቀባ) ላዕለዋይ መሪሕነቶም ኣብ ዝተፈላለየ ቤት ጽሕፈታት መዚዞም ብኣቦ መንበርነት ሓው ገረዝጊሄር ተወልደን ምክትሉ ሓው ያሲን ዓብደላን እናተመርሑ ካለኦት ኣርባዕተ ኣብያተ ጽሕፈታት መስሪቶም “ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ” ብዝብል ስም ተጠርኒፎም ክሰርሑ ጀሚሮም ከምዘለዉ ንኹሉ ደለይ ፍትሕን ለውጥን ከነበስር ንፈቱ። 

ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ዝምርኰሰሎም ሃገራዊ መበገስታት ከኣ እቲ ብወርሒ 1, 2023 ተሓዲሱ ዝጸደቐ መሰረታዊ ስምምዕ ኮይኑ፡

• ስርዓት ህግደፍ ብምእላይ፣ ቅዋማውን ዲሞክራስያውን ስርዓት ምትካል፣
• ሓድነት ህዝብና ምርግጋጽ
• ነጻነትን ልዑላውነትን ሃገርና ምዕቃብ
• መሰል ህዝብና ምውሓስን ምሕላውን ዘጠቓልል እዩ።

ንዝሓለፈ ልዕሊ ሰላሳ ዓመታት ዲክታቶርያዊ ስርዓት ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝብን ሃገርን ኤርትራ ዘውረዶ ዘይተኣደነ ብርሰት ከይኣክል፡ ሕጂ ኣብ ንልዑላውነትና ዝፈታተን ኣንጸላልዩና ዘሎ ሓደጋታት ኣብ ግምት ብምእታው፡ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራን ኩሎም ደለይቲ ፍትሕን ሓርነትን ካብ ማንም ግዜ ንላዕሊ ካልኣዊ ፍልልያቶም ኣወንዚፎም ኣብቶም ዓበይቲ ናይ ኣፈርክቡ ዕላማታት ክጠራነፉ ኣለዎም ዝብል ኣምነት ኣለና። ህዝብን ሃገርን ምድሓን ዝብል ናይ ኩላትና ተቓለስቲ ሓይልታት ዕላማ ተግባራዊ ንክኸውን ብዘይካዚ ካልእ ቅኑዕ መተካእታ ኣሎ ኣይንብልን።

ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖሓኤ መጀመርታ እምበር ናይ መወዳእታ ኣይኮነን። የግድስ ምስቶም ካለኦት ተቓለስቲ ሓይልታት ተሻሪኹ ኣድማዒ ስራሕ ክሰርሕን ዕምሪ ዲክታቶርያዊ ስርዓት ኣብ ምሕጻር ጭቡጥን ሉሉይን ስራሕ ክስርሕ ምዃኑ ከም ቀንዲ ዕማሙ ጌሩ ተበጊሱ ኣሎ። ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖሓኤ በቶም ሕጂ ተጠርኒፎም ዘለዉ ኣካላት ጥራሕ ኩሉ ሽግር ህዝቢ ኤርትራ ክፈትሕ እዩ ዝብል ሕልሚ የብሉን። እንተወሓደ ግን ኣብ መስርሕ ምቅልጣፍ ምእላይ ስርዓት ህግደፍ ልሉይ ኣስተዋጽኦ ክገብር ከምዝኽእል ብርእሰ ተኣማንነት ተበጊሱ ኣሎ። ምስ ኩሎም ፖለቲካዊ ሓይልታትን ደለይቲ ለውጥን ናይ ምምልላእ ተራ እምበር ናይ ምውድዳር ሸውሃት የብሉን። ስለዝኾነ እምበኣር ተጀሚሩ ዘሎ ምጥርናፍ ኩሎም ተቓለስቲ ሓይልታት፡ ሲቪክ ማሕበራት፡ መንእሰያትን ደቂ ኣንስትዮን ኣብዚ ዉዑይ ናይ ቃልሲ ህሞት ካብ ማንም ግዜ ንላዕሊ ሓድነቶም ከጠናኽሩ ብኣኽብሮት ንጽውዕ።

ዓወት ንደሞክራሲያውን ህዝባውን ቃልስታት ህዝቢ ኤርትራ

ውድቀት ንዲክታቶርያዊ ስርዓት ህግደፍ

ዝኽርን ክብርን ንስዉኣትና

17/11/2023

ኣመሪካ ኣብ ኢትዮጵያ ኣቋሪጻቶ ዝጸንሐት ሰብኣዊ ረዲአት፡ ካብ ዝመጽእ ዘሎ ወርሒ ታሕሳስ 2023 ጀሚራ ከም እትቅጽሎ ተሓቢሩ። በቲ ነዚ ብዝምልከት  ብትካል ረዲአት ኣመሪካ (USAID)  ብ14 ሕዳር 2023 ዝወጸ መግለጺ መሰረት፡ እቲ ሰብኣዊ ረዲአት ተቛሪጹ ዝጸንሐ፡ ኣብ ኣገባብ ኣተዓዳድላ ሰፊሕ ምትዕርራይ ክሳብ ዝግበር ምንባሩ ተፈሊጡ። ኣብ ኢትዮጵያ ናይ መግቢ ቀረብ ኣብ ዝለዓለ ደረጃ ሕጽረት ዝኣተወ ብሰንኪ’ቲ ኣብ ትግራይ ን2ተ ዓመታት ዝተኻየደ ውግእን ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ንዓሰርተታት ዓመታት ዘጋጠመ ደርቅን ምዃኑ ምሕባሩ ሮይተርስ ገሊጹ።

ትካል ረዲአት ኣመሪካ/USAID ኣብ ኢትዮጵያ ምቕራብ ረዲአት ዘቋረጸ እቲ ናብቶም ተጸበይቲ ዝቐርብ ሓገዝ ስለ ዝተሰርቀ ምዃኑ ብምጥቃስ፡ በቲ ኣካይድዎ ዘሎ ምትዕርራይ፡ ኣብቲ ኣተዓዳድላ ቀጻሊ ምቁጽጻር ከም ዘካይድን ደረጃ ኣበርክቶ ናይቶም ምስኡ ሓቢሮም  ዝሰርሕኑ ሰብኣዊ ትካላትን መንግስታዊ ጽፍሕታትን ከም ዝግምግምን ኣፍሊጡ።

እቲ መግለጺ ከም ዝተጠቐሶ፡ ኣብ ዝሓለፈ ኣዋርሕ ናብ ምቁራጽ ናይ መግቢ ረዲአት ዘተበጽሐ  ብዝምልከት ምስ ኣካላት መንግስቲ ኢትዮጵያን ሰብኣዊ ትካላትን ኣብ ዲፕሎማሲያዊ ምርድዳእ ተበጺሑ ኣሎ። እቲ ተገይሩ ዘሎ ምትዕርራይ ንኣቀራርባን ምቁጽጻር  ረዲአት መግቢ ኣብ ኢትዮጵያን፡  ናብ ዝለዓለ ደረጃ ከሰጋግሮ እዩ። መንግስቲ ኢትዮጵያ ብወገኑ እዚ ሓድሽ ኣገባብ ኣቀራርባ ንምትግባር ምስ ትካላት ኣቕረብቲ ረዲአት ክተሓባበር ቅሩብ ምዃኑ ምርግጋጹ እቲ መግልጺ ትካል ረዲአት ኣሜሪካ ሓቢሩ።

ኣብ መወዳእታ እቲ ትካል ኣብ ኣዘረጋግሓ እቲ ሰብኣዊ ሓገዝ፡ ቀዳምነት ክወሃቦም ዝግባእ  ንተግባር ተዳልዩ ከምዘሎን ብኣኡ መሰረት ከም ዝንቀሳቐስን እቲ ናይ 14 ሕዳር 2023 መግለጺኡ ጠቒሱ።