http://ascenteq.com/project/epdp

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ቤት ምኽሪ ጸጥታ ሕቡራት ሃገራት ኣብ ልዕሊ ኤርትራ ተነቢሩ ዝጸንሐ እገዳ ምልዓሉ ናይዚ ቅንያት መዘራረቢ ኮይኑ ኣሎ። ከምቲ ኩልና ክንከታተሎ ዝጸናሕና እቲ ቤት ምኽሪ ነዚ እገዳ ኣብ ልዕሊ ጉጅለ ህግደፍ ክውስን እንከሎን፡ ደሓር እውን በብግዜኡ ከሕድሶን ከመሓይሽን እንከሎ ኣብ ግምት ከእትዎ ዝጸንሐ እቲ ኣብ ኤርትራ ዝነበረን ሕጂ እውን መመሊሱ እናገደደ ዝኸይድ ዘሎ ጭቆና ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዘይኮነ፡ ናይቶም ነቲ እገዳ ዝወሰኑ ልዕለ ሓያላን ክብርን ልዕልናን እዩ ነይሩ። ስለዚ እቲ ናብ ውሽጣዊ ኤርትራዊ ኰነታት ዘይቋምት እገዳ፡ ነቲ ህዝቢ ኤርትራ ምእንቲ መሰሉ ዘካይዶ ዘሎ ቃልሲ ክንድቲ ዝድለ ሓጋዚ ኣይነበረን።

እቲ እገዳ ንኤርትራዊ ዘቤታዊ ኣዝዩ ሕማቕ ኩነታት ኣብ ግምት ዘይምእታዉ ጥራይ ዘይኮነ፡ እቲ ዝወሰኖ ኣካል ነቲ ውሳነኡ ተኸታቲሉ ከተግብሮ ዘይምኽኣሉ ከኣ ካልእ ነቲ እገዳ ትርጉም ዘስኣኖ ነይሩ። ብዛዕባዚ እገዳ ክለዓል እንከሎ ኣብ ኤርትራውያን ኣካታዒ ዝነበረ፡ እቲ እገዳ ንህዝቢ ይጐድእዶ ኣይጐድእን ዝብል ምንባሩ ዝዝከር እዩ። ግደ ሓቂ ንምዝራብ ወዮደኣ ከምቲ ዝተዓዘብናዮ ኣይተተግበረን እምበር ብንጹር ኣብ ውሱናት ሓለፍቲ ህግደፍን ምንቅስቓስ ንብረቶምን ዘነጻጸረ ስለ ዝነበረ፡ ንህግደፍ ዝቐጽዕ እምበር ንህዝቢ ዝብድል ኣይነበረን። ህግደፍ ግና ኣብቲ ካልእ ጉዳይ ነቲ ህዝቢ “ኣነ ኣለኹልካ” ዘይበሎ፡ ኣብዚ እገዳ በጺሑ “በደለይ በደልካ እዩ” እንዳበለ ክመጻደቕ ከም ዝጸንሐ ዝተኸታተልናዮ እዩ። እቲ ንህዝቢ ኤርትራ ክጐድኦ ዝጸንሓን ዝጐድኦ ዘሎን እቲ ህግደፍ ኣብ ልዕሊኡ በይንዎ ዘሎ፡ ከቢድን ንኩሉ መዳያት ህይወቱ ሓላሊኽዎ ዘሎ ዘቤታዊ እገዳ እዩ።

ቤት ምኽሪ ጸጥታ ሕቡራት ሃገራትን ዝተፈላለዩ ኣካላት ናይዚ ትካልን ንህልዊ ኩነታት ኤርትራ ግቡእ ግምት ኣይሃብዎን። ባዕሉ ዝመዘዞ መርማሪ ኣካል ጉዳይ ሰብኣዊ መሰል ኣብ ኤርትራ በብግዜኡ ከቕርቦ ንዝጸንሐ ጸብጻባትን ናይ ስጉምቲ ሓሳባትን ዝሃቦ ክብደትን ዝወሰዶ ውሳነን ዘይምህላዉ ከም ናይ ሸለልትነቱ ኣብነት ዝውሰድ እዩ። እዚ ከኣ ኤርትራውያን ጉዳይና ከም ቀደምና ባዕልና እንሕዞ እምበር ካብ ካልእ ኣካል ዘይንጽበየሉ ምዃኑ ዘገንዝብ እዩ። ምኽንያቱ ቤት ምኽሪ ጸጥታ ብዛዕባቲ ኣብ ኤርትራ ኣንቢርዎ ዝጸንሐ ስማዊ እገዳ ዝበለ እንተበለ፡ ኩሉቲ ኣብ ልዕሊ ህዝብናን ልኡላውነት ሃገርናን ኣንጠልጢሉ ዘሎ ናይ ጥፍኣት ደበና ኣብ ቦታኡ ስለ ዘሎ። እቲ ዘገድስ መን እንታይ ኢሉ ዘይኮነ፡ ኣብ ኤርትራ ባይታ ዝንበብ ዘሎ ኩነታት ምርኣይን ምድህሳስን እዩ።

ኣብዚ ሓደ ክዝንጋዕ ዘየብሉ ኣብዚ ዘለናዮ ዘመን ብዝተፈላለዩ ምኽንያታት ኣብ ልዕሊ ዝተፈላለያ ሃገራት እገዳ ይውሰን እዩ። ምስ ናይ ኤርትራ ክወዳደር እንከሎ ኣዝዩ ዝኸበደ እገዳታት’ውን ይውሰን። ምስዚ ኩሉ እቶም እገዳ ዝተወሰኖም መንግስታት ብዛዕባቲ እገዳ ኣብ ምቑዛም ከይተወሰኑ ብዘለዎም ዓቕሚ ናይ ህዝቦም ሕቶ ክምልሱ ይጽዕሩ። ጉጅለ ህግደፍ ዝመረጾ ግና ኣብቲ ስማዊ እገዳ ተሓቢእካ ምስቲ እገዳ ዝምድና ዘየብሉም ጉዳያት እንዳዘርዘርካ ምቑዛም እዩ። ብዘይካዚ ብዘይግቡእ ኣብ ልዕለይ ዘይምኽኑይ እገዳ ተወሲኑ እንዳበለ፡ እቲ ሕሱም ጉጅለ ብግዲኡ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ወሲንዎ ዝጸንሐ ሕጂ እውን ዘይተላዕለ ህግደፋዊ እገዳ ክሳብ ክንደይ ንህይወት ህዝብና ከም ዝሓላለኾ እንዳ ኩሉ ኤርትራ ዘሎ ስለ ዝኾነ ምዝርዛሩ ኣድላይ ኣይኮነን። ህግደፍ ንእገዳ ህዝቢ ኣብ ክንዲ ናብ ውሽጡ ዘቕልብ ደገደገ ምስ ሕብረተሰብ ዓለም ምእንቲ ክቋየቕ ከም ሜላ ክጥቀመሉ ጸኒሑ እዩ።

ጉጅለ ህግደፍ ንእገዳ’ውን ከምቲ ምስ ኢትዮጵያ ንዝነበረ “ኣይውግእ ኣይሰላም” ሃዋህው ከም መህደሚ ካብ ሕቶ ህዝቢ ክጥቀመሉ ጸኒሑ እዩ። ጉዳይ ሕገመንግስቲ፡ ጉዳይ ምርጫ፡ ጉዳይ ግዱድ ወተሃደራዊ ኣገልግሎት፡ ጉዳይ ፍልሰት መንእሰያት፡ ጉዳይ ግህሰት ሰብኣዊ መሰል፡ ጉዳይ ልዕልና ሕግን፡ ጉዳይ ናይ ኣተሓሳስባ ብዙሕነትን ዝኣመሰሉ ክለዓሉ እንከለዉ፡ ንዝምድና ምስ ኢትዮጵያን ንእገዳን እንዳቐያየረ ክሕበኣሎም ጸኒሑ እዩ። ኣብቲ ንኤርትራን ኢትዮጵያን ዝምልከት እቲ ኩነታት ምስተቐየረ፡ ካብ ውሽጣዊ ኤርትራዊ ጉዳይ ንምህዳም ዘርኣዮ ህድማን ሸታሕታሕን ተዓዚብናዮ ኣለና። እዚ ህድማ ዘገርም’ኳ እንተኾነ፡ ምስ ተበላጺ ባህርያት ናይቲ ጉጅለ ዘይተጸበናዮ ግና ኣይኮነን። ሕጂ ከኣ እነሆ እታ ናብ ኤርትራዊ ጉዳይ ከየድህብ ክሕበኣላ ዝጸንሐ ናይ መወዳእታ ዕርዲ እገዳ ፈሪሳ ኣላ። ደጊም ምኽንያታቱ ሰለ ዝተወደአ ህግደፍ ናብ ዜቤታዊ ጉዳያት ክኣቱ እዩ ዝብል እምነት የብልናን። ካልእ መመሳመሲ ምኽንያት ከም ዝምህዝ ግና ዝግመት እዩ።

ብመንጽር እዚ ኩነታት፡ መንገዲ ህግደፍ በቲ ዝገመትናዮ ይኸይድ ከም ዘሎ ንዕዘቦ ኣለና። ጉጅለ ህግደፍ ሓንሳብ ኣብ ናይ ጸረ ህዝቢ ናይ ኣተሓሳስባ ጫካ ስለ ዝሰፈረ፡ ጉዳይ ኤርትራን ኢትዮጵያን ከምዚ ንርእዮ ዘለና ዋላ ብግጉይን ዘይውሑስን ኣተሓሕዛ እዚ ሒዝዎ ዘሎ መልክዕ እንተሓዘ፡ ጉዳይ እገዳ እውን እንተተላዕለ ንህዝቢ ዝርህርህ ሕልናን ዓቕምን ከምዘይህልዎ ክንግንዘብ ይግበኣና። እዚ ማለት ከኣ ካብ ቃልስና እምበር፡ ካብ ህግደፍ ዝምጽወት ፍታሕ ከምዘየለ ዘመልክት እዩ። ምኽንያቱ እቲ ጉጅለ በዚ ተኸፊቱሉ ዘሎ መዓጹ ካብ ኣብ ሓጽቢ ዓዲ ሃሎ ተዓኹሊልካ ምውዓል ወጺኡ ኤርትራዊ ዛዕባ ዕሽሽ ኢሉ ዝዓበየ ዞባዊ ቅጫ ከናዲ ደድሕሪ ጉዳዮም ዝወገኑ መራሕቲ ሃገራት ሃተምተም ክብል እምበር ናብ ኤርትራዊ ጉዳይ ከቕልብ ከምዘይኮነ ይነግረና ኣሎ። ብፍላይ እቶም ህግደፍ ነብሱ ንከድሕን በብግዜኡ ንዝስነዖም ምኽንያታት ክትምርቕሉን ከተቃልሕሉን ዝጸናሕኩም ወገናትና፡ ዝያዳ ኢሳይያስን ጉጅለኡን ኤርትራን ህዝባን ከም ዝቐርብኹም ተረዲእኩም “ክሳብ እተኣምን ኪድ ካብ ዘተኣምን ተመለስ” ከም ዝበሃል “ደጊም ኣይምስኻን” ክትብልዎ ንምሕጸነኩም። እቶም ካብ ቀደም ለውጢ ክንሓትትን ምእንታኡ ክንቃለስን ዝጸናሕና ከኣ እዚ ንርከበሉ ዘለና ኩነታት ንጉጅለ ህደፍ ዘጻብበሉን ዘቃለዖን፡ ንዓና ከኣ ሓጋዚ ምዃኑ ተረዲእና ከይሰልከና ንቕድሚት ክንደፍእ ይግበኣና።

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

 ኣብዚ እዋንዚ ጉዳይና፡ ጉዳይ ኤርትራውያን ክለዓል እንከሎ፡ እቶም ኣዛረብቲ ዛዕባታት ኣዝዮም ብዙሓት እዮም። ኰለንተናና ኣዛራቢ እዩ እንተተባህለ’ውን ምግናን ኣይኮነን። እዚ ኣተሃላልዋና ርጉእ ከምዘየለ ዘመልክት እዩ። ወረ ሃለዋትና ዘይርጉእ ጥራይ ዘይኮነ ኣዝዩ ኣሻቓሊ እዩ። ገሌና ኤርትራውያን ክንድቲ ክንሻቐሎ ዝግበና ንሻቐል ዘይምህላውና ከኣ ዘተዓዛዝብ እዩ። እዚ ከምቲ “መነባብሮ እንተ ኢልካዮ መቓብር እውን ይመውቕ” ዝበሃል፡ ነዚ ዘለናዮ ሃለዋት ኣብ ክንዲ ክንቅይሮ ንቃለስ ለሚድናዮን ርዒምናዮን ከይነራጥጥ እውን ዘየሰክፍ ኣይኮነን።

ተመኩሮና ከም ዝሕብሮ ጉጅለ ህግደፍ ካብዞም ኣዛረብቲ ዛዕባታት ከከም ግዜኡ እንዳመረጸ በብታራ ኣብ ሓዲኦም ተሓቢኡ ክነብርዩ ክሰርሕ ጸኒሑን ዘሎን። ከከም ዘዋጽኦ ንሓንሳብ ጉዳይ ወጥሪ ምስ ኢትዮጵያ፡ ንሓንሳብ ኢድ ኣእታውነት ናይ ግዳም ሓይልታት፡ ንሓንሳብ ድማ እገዳ (ማዕቀብ) እንዳቐያየረ ይሕበኣሎም። ቀንዲ ጸገሙ እዞም ዝተጠቕሱ ዘይመሰረታዊ ግዳማዊ መሕቢእታት ዘይኮኑስ ዘቤታዊ ስንፍናኡ ምዃኑ ከተልዕለለኡ እንከለኻ ግና ርእሱ ይሓምም። ኮታ ከምኡ ዝገብር ከምቲ “ወዮ ናታስ ንሓማታ” ዝበሃል ብዛዕባ ካለኦት እምበር ብዛዕባኡ ዘዛርብ፡ ትዕግስቲ፡ ትብዓትን ግሉጽነትን ስለ ዘይነበሮን፡ ዘየብሉን ንመጻኢ እውን ስለ ዘይህልዎን እዩ።

ኣብዚ እዋንዚ ጉጅለ ህግደፍ ምስቲ ብጉዳይ እገዳ ክራገሞ ዝጸንሐ ምምሕዳር ኣሜሪካ ከም ዝተዓርቀ ነጊሩና ኣሎ። ነቲ ብዜጋታቱ ዘይተፈትወ ምምሕዳር ሮናልድ ትራምፕ ከኣ ናይቶ ቅድሚኡ ዝነበሩ መራሕቲ ጌጋታት ንምእራም ዝቃለስ ዘሎ ክብል ንኢድዎ። ኣብ መስርሕ ምዕራይ ጌጋታት ምምሕዳር ኣሚሪካ ምስ ትራምፕ ከም ዝተሓጋገዝ ከኣ ኣተንቢሁልና። እዚ ጉዳይ ዘገርምን “ኣበይ ኣለኻ ዘይበልዎስ ኣብዚ ኣለኹ ይብል” ዘብልን እዩ። ጉዳይ’ቲ ዓንቂፉኒ ክብሎ ዝጸነሐ ዝምድና ምስ ሕወሓት ከኣ “ጸወታ ተወዲኡ” ብዝብል ቃና ገሊጽዎ ሓሊፉ። እቲ ሓቂ ከምኡ ድዩ ኣይኮነን ኢሳይያስ ዘይኮነስ እቲ ኣብ ባይታ ዘሎ ውድዕነት ዝውስኖ እዩ። ዲክታተር ኢሳይያስ ግና ቅድሚ ምብቃዕን ዘይምብቃዕን ናይ ካለኦት ጸወታ ብዛዕባ’ቲ ዝምረሓሉ ሕጊ ዘየብሉ ጸወታኡ እንተዝዛረብ መምሓረሉ።

ኣብዚ እዋንዚ ኩሉ ናይ ዲክታቶር ኢሳይያስ መጣልዒ ዛዕባታት፡ ይቀበሎ ኣይቀበሎ ካብ ጸወታ ወጻኢ ኮይኑ እዩ። ሕጂ ተሪፋቶ ዘላ መሕብኢት፡ እታ እገዳ እትብል ሓረግ እያ። ኩሉቲ ሃገር ከይነልምዕ ዓንቂጹና ክብሎ ዝጸንሐ መመሳመሲ ምኽንያታት ዓዳጊ ምስ ሰኣነ፡ እነሆ ኣብዛ “እገዳ” እትብል ተላሒጉ ኣሎ። ዝኾነ ንዝቐርብ ናይ “ሃየባ ለውጢ ኣምጽኡ?” ሕቶ፡ “እዋእ እንታይ ለውጡ ደኣ ዓለም ኣጻቢባትልና ኣብ እገዳ እንዲና ዘለና” እትብል ከም ናይ መወዳእታ መከላኸሊት ዕርዲ ተቐርቂሩላ ኣሎ። ህግደፍ እገዳ ዝብሎ ዘሎ ነቲ ብሰንኪ ኣብ ጉዳይ እንዳማቱ ኢዱ ምእታዉ ዝተነብሮ ግና ድማ ነኺሱ ዘየድሚ ኮራርምቲ ዘየብሉ ናይ ቤት ምኽሪ ጸጥታ ስጉምቲ እዩ። ንሕና እቲ ኣብ ዘይጉዳይካ ምእታው ኣየቕጽዕን እዩ ዝብል መደምደምታ’ኳ እንተዘይብልና፡ እቲ ቀንዲ ምኽንያት ንእገዳ ኣብ ልዕሊ ጉጅለ ህግደፍ ክኸውን ዝግበኦ ዝነበረ፡ ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝብና ክፍጽሞ ዝጸንሐን ዘሎን ወጽዓ ክኸውን ነይሩዎ በሃልቲ ኔርና፡ ሕጂ እውን እዚ እምነትና ኣብ ቦታኡ እዩ ዘሎ። ቤት ምኽሪ ጸጥታ ሕቡራት ሃገራት ነዚ ክትርደኦ’ሞ ንመራሕቲ ህግደፍ ፈልዩ ብዝቐጽዕ ኣገባብ ከትርሮ ከነተሓሳስብ ጸኒሕና ኢና፡ ሕጂ እውን ኣብኡ ኢና ዘላና።

ንሕና ቀዳምነት እንህቦን ክእለ እንቃለሰሉን እቲ ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝብና ኣንቢርዎ ዘሎ ኣደንዛዚ ዘቤታዊ እገዳ እዩ። እዚ እገዳዚ፡ መሰል ምንቅስቓስ ዝኸልእ፡ ብገዛእ ገንዘብካ ግዜኡ ዝሓለፎ ናይ መቑነን ኣርዑት ዝጽዕን፡ ተኸሲስካ ኣብ ቅድሚ ሕጊ ምቕራብ ዘየፍቅድ፡ ኣብ ቤት ማእሰርቲ ቤተሰብካን ካለኦት ዝምልከቶም ከይበጽሑኻ ዝነጽግ፡ ኣብ ገዛእ ዓድኻ ሰሪሕካ ምብላዕን መጽለሊ ምቕላስን ዝነፍግ፡ ኣብ ሃገርካ መሰል ሓሳብካ ምግላጽን ምውዳብን ዝነጽግ፡ ዝመረጽካዮ እምነት ከይትስዕብ ዝዕንቅጽ፡ ብዓብዩ ከኣ ብዘይሕገ መንግስቲ ከትግዛእ ዘገድድን ልዕልና ሕጊ ዘይቅበልን ብህግደፍ ዝተጻዕነ እገዳ ኣሎ። ስለዚ ንሕና ቅድሚ ኩሉ እዚ ህግደፍ ዝወለዶ እገዳ ክለዓል ባዕልና ክንቃለስ ኣለና በሃልቲ ኢና። እቲ ቀንዲ ኣብ ኩሉ ኤርትራዊ ቤተሰብ ኣሳፊሑ ዘሎ እገዳ ኣቐሚጥካ፡ ናብቲ ንቤት ምኽሪ ጸጥታ ዝምልከት ዋናታቱ ምስ ክብሮም ዘተሓሕዝዎ ምምጥጣር ፍትሓዊ ኣብ ልዕሊ ዘይምዃኑ፡ ህግደፍ ኣብ ክንዲ ኣጻብዕቱ ናብ ገዛእ ርእሱ ዘቕንዕ፡ ብዛዕባ ካለኦት ክዛረብ ዕድል ዝህብ እዩ። ንዲክታቶር ምትብባዕ ከኣ ዋጋ ዘኽፍል ተግባር እዩ። ዓዲ ደሓን መሲልዎም ኮራርምቱ ምስ ዝወደአ ህግደፍ ንዘኹድዱን ዝዘርይሉን ናይ ቀረባን ርሑቕን ወገናት ከኣ ብጽሞና ምስ ነብሶም ክማኸርሉ ዝግበኦም ጉዳይ እዩ።

እቲ ውሽጣዊ ህግደፋዊ እገዳ ቀንዲ ሃሳይ ምዃኑ ኣብ ገዛእ ተመኩሮና ርኢናዮ ኢና። ህግደፍ ንኤርትራዊ ዘቤታዊ ጉዳይ ዝምልከት ሕቶ ክቐርቦ እንከሎ ንእገዳ እዩ ከም ዘይመመለሲ ምኽንያት ዘቕርብ። እንተኾነ ኣሉታዊ ተጽዕኖ እገዳ ዝርደኣና’ኳ እንተኾነ፡ ውሽጣዊ ዓቕምን ቅሩብነትን እንተዘይርሒቑካ ብቤትምኽሪ ጸጥታ ማዕቀብ ተነቢሩልካ ምስተበሃልካ፡ ዘቤታዊ ዋኒንካ ኣቋሪጽካ ብዛዕባ እገዳ ምቑዛም ቅቡል ኣይኮነን። ካብ ዘቤታዊ ማዕቀብ ናጻ እንተኮይንካ ብዙሕ ክስራሕ ይከኣል እዩ። ተመኩሮ እተን ዝተፈላለየ ጽላታት ዘለዎ እገዳ ተጻዊረን ካብ ምህናጽ ሃገረንን ምምዕባል ህዝበንን ዓዲ ዘይወዓላ ሃገራት ምዕዛብ ይከኣል። እዚ ኩሉ ተደሚሩ ዘረደኣና እምበኣር ቀንዲ ጠንቂ ልምሰት ሃገርና ናይ ግዳም ዘይኮነ፡ ዘቤታዊ እገዳ ምዃኑ እዩ።

ኣብዚ ኣቲናዮ ዘለና መድረኽ፡ ቀንዲ ጉዳይና ብዛዕባቲ ቆሪጽካ እምበር ስሒብካ ዘይውዳእ በደል ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝብና ምዝርዛር ኣይኮነን። ምኽንያቱ ክንድቲ ዝኣኽሎ ዝተዘርበሉ ግሉጽ ሓቂ ስለ ዝኾነ። ስለዚ ቀንዲ ጉዳይና ነዚ እንዳሓደረ ዝገድድ እምበር ዘይመሓየሽ ዘሎ በደልን ህድማን ህግደፍ ንምዕጻፍ እንታይ ክንገብር ኣለና? ዝብል እዩ። መልሱ ንጹርን ሓደን እዩ፡ ናይ ህግደፍ ዘይፍጸም መብጸዓን ካብ ኤርትራዊ ውድዕነት ምህዳምን ንምምካት፡ ብሓባር ንሰጉም ዝብል ጥራይ እዩ። ምኽንያቱ በበይንና ከም እንለምስ እንተ ሓቢርና ግና ከም እነድምዕን እነስምዕን ውሁብ ስለ ዝኾነ።

ኣቶ ገብረእግዝኣብሄር ገብረስላሴ ማና (ጃዕመል) ኣብ ዝተፈላለዩ ሕክምናዊ ትካላት ክእለዩ ድሕሪ ምጽናሕ ብ8 ሕዳር 2018 ፡ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ዓሪፎም። ኣብቲ ዝዓረፍሉ ዕለት ከኣ  ኣብ ቤተክርስትያን ቅዱስ ገብርኤል ለቡ ቤተሰቦም፡ ፈተውቶምን ብዙሓት ኤርትራውያንን ኣብ ዝተረኽብሉ ሓመድ ኣዳም ለቢሶም። ታሪኽ ህይወቶም ከም ዝሕብሮ ብ1947 ኣብ ከባቢ ኣስመራ ቤት መኻእ ዝተወልዱ ኣቶ ገብረእግዝኣብሄር፡ ካብ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ- ሰውራዊ ባይቶ ጀሚሮም ክሳብ ዕለተ ሞቶም ኣባል ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ኮይኖም ኣብቲ ምእንቲ ፍትሒ፡ ደሞክራስን ሰላምን ኤርትራን ህዝባን ዝግበር ዘሎ ቃልሲ ብዝለዓለ ደረጃ ክሳተፉ ዝጸንሑ ኤርትራዊ ነይሮም። ኣቶ ገብረእዝኣብሄር ገ/ስላሴ ኣብ ልዕሊቲ ዝነበሮም ህዝባዊ ሓልዮት፡ ነብሶም ንምኽኣል እውን ኣብ ዝተፈላለዩ ናይ ስራሕ መዳያት ክሳተፉ ዝጸንሑ ህርኩት ነይሮም።

ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ብሞት ኣቶ ገብረእግዝኣብሄር ዝተሰመዖ መሪር ሓዘን እንዳገለጸ፡ ናይቲ ሓዘን ተኻፋሊ ብምዃኑ ንቤተሰቦም ጽንዓት ንመዋቲ ከኣ መንግስተ-ሰማያት ይምነ።

ክብርን ዝኽርን ንሰማእታትና!

መንግስተኣብ ኣስመሮም

ኣቦመንበር ሰዲህኤ

9 ነሓሰ 2018

ርእሰ-ዓንቀጽ

ብሓፈሻ ኣብ ዞናና ብፍላይ ከኣ ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ሓድሽ ኩነታት ምስተፈጥረ ብዙሓት ኣዛረብቲ ኩነታት ተጋሂዶም። ሓደ ካብቲ ሓድሽ ዝተጋህደ ኩነታት ናይ ኣቶ ኢሳይያስ ኣፈወርቅን ንሱ ዝመርሖ መርዛም ጉጅለን ካብ ሓደ ተሓቢእሉ ዝጸንሐ በዓቲ ሃንደበት ናብ ካልእ ኩርናዕ ምንጣር ነይሩ። እዚ ኩነታት ኣይኮነንዶ ኣብ ኤርትራውያን ኣብ ካለኦት እውን ብዙሓት ሕቶታት ዘልዕሉ ስምዒታት ፈጢሩ ጸኒሑን ኣሎን። ካብቶም ነቲ ሕቶታት ክምልሱ ትጽቢት ዝተገብረሎ ሓደ ከኣ ዲክታቶር ኢሳይያስ ነይሩ። ንሱ ግና ግብሩ ፈሊጡ ንነዊሕ ግዜ ምጽቃጥ መሪጹ ጸኒሑ። ደሓር ግና እቲ ምጽቃጥ ብዝኸዶ መንገዲ መሕላፍ ምስ ከልኦ ብ3 ሕዳር 2018 ዓይኑ ተዓሚቱ ኣድሚጹ።

ክዛርብ እዩ ምስተባህለ “እንታይኮን ክብል ይኸውን?” ዝብል ሕቶታ ይለዓል ነይሩ። ናይ ብዙሓት ግምት ከም ቀደሙ ኮለል ክብል እምበር ሓድሽ ከምጽእ ዘኽእሎ ሞራል ከምዘየብሉ ዝእምት ነይሩ። ውሕዳት ዘይቀበጹ ግና ከምቲ “ነዳይሲ ናይ ልቡ ይሓልም” ዝበሃል ያኢ ኢሳይያስስ ሓደሽ ነገር ከምጸኣሎም ነዚ ፈሊጡ ከምዘይምለስ ዝጐበጠ ሰብኣይ ኣቀናኒዖም ሰብ ኣምሲሎም ከቕርቡ ይፍትኑ ነይሮም። “እሱራት ይፈትሑ ክብል እዩ። ዶብ ሕጂ ይጠረር ክብል እዩ። ግዱድ ወተሃደራዊ ኣገልግሎት ናብቲ ንቡር ናይ 18 ኣዋርሕ ግዜኡ ክመልሶ እዩ፡ ነቲ ብምስጢር ዝንደፍ ዘሎ ሕገ-መንግስቲ ኣብ ግብሪ ከውዕሎ እዩ።” ክብሉ ጀሚሮም ነይሮም። እንተኾነ እቶም “ሓድሽ ዘምጸኦ ነገር የብሉን” ዝበሉ ሓቃቶም ምንባሮም ኢሳይያስ በቲ 4 ሕቶታት ንምምላስ ሓደ ሰዓትን ዕስራ ደቓይቕ ዝገበሮ ኮለል ኣረጋጊጽሎም። እቶም ካብ ኢሳይያስ ሓድሽ ዝተጸበዩ ከኣ እነሆ ማይ ሓቚኖም ተሪፎም። ንመን ክድግፉ ከም ዝጸንሑ ከኣ ነብሶም ክሓኩ ግዜ ይሓቶም ኣሎ።

ኢሳይያስ ዝሃቦ ቃለ-ምልልስ ኣይኮነንዶ ሰማዒ ኮይንካ ክትርደኦ፡ ንዓኡ እውን ይርደኦ ነይሩ ክትብል ዘጸግም እዩ። ቃላት መመሪጹ እዩ ዘውጽእ ነይሩ እምበር፡ እቲ ቃላት ተደሚሩ ዝህቦ ጠላሕ ዝብል ትርጉም ኣይነበሮን። ብሓፈሻ ክምዘን እንከሎ ግና፡ ምስ ትጽቢት ህዝቢ ዘየሳኒ፡ ካብ እዋናዊ ኣጀንዳ ዝረሓቐ፡ ነቲ ዝቐረበሉ ሕቶታት ብቐጥታ ዘይምልስ፡ ኮነ ኢልካ ከምቲ “ንግበሮሞ ኣይነጸብቆ” ዝበሃል ህዝቢ ንምትላል ዝተሃንደሰ ኣጋጣሚ እዩ ነይሩ። ምናልባት እተን ካብቲ ዓቕሊ ጽበትን ምድንጋር ዝዓብለሎ ዓጀውጀው ኣዋጺእካ ክትርደአን እትኽእል ሓሳባቱ፡ “ምስ ኢትዮጵያ ዘዋጋኣና ጉዳይ ዶብ ኣይኮነን፡ ጉዳይ ዶብ እንተዝነብር ብልዝብ መተፈትሐ፡ ሎሚ ምስ ኢትዮጵያ ስኒት ፈጢርና ዘለና ኢትዮጵያ ንውሳነ ዶብ ብዘይቅድመኩነት ተቐቢለዮ ስለ ዝበለት ኣይኮነን፡ ጉዳይ ዶብ ኣብቲ ዓብይ ኣጀንዳ ንእሽቶ ነጥቢ እዩ፡ ሎሚ ጉዳይ ዶብ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዘልዕሉ ወገናት ነቲ ተበጺሑ ዘሎ ትስፉው ኩነታት ክስምሙ (ከበላሽዉ) ዝደልዩ እዮም፡ ሎሚ ብዛዕባ 480 ሚልዮን ህዝቢ ከባቢና ኢና ክንሓስብ ዝግበኣና።” ዝብላ ንኹሉ እቲ ዳርጋ ን20 ዓመታት ክግዕረሉ ዝጸንሐ ዝዓጽፋ ሓረጋት እየን። ነቲ ናይ ኢትዮጵያ ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ኣብ ኣሜሪካ ኣብ ዘካየዶ ህዝባዊ ኣኼባ “ጉዳይ ዶብ ኤርትራን ኢትዮጵያን ንኡስ ጉዳይ ስለ ዝነበረ ኣየልዓልናዮን” ዝበሎ ከኣ ጽቡቕ ገይሩ ኣረጋጊጽሉ። ስለዚ ዲክታተር ኢሳይያስ ኣብዚ ቃለ-መጠይቑ፡ ቅርኑ ጥራይ ዘይኮነ ቅርኒ ናይቶም “ኢሳይያስ ነቲ ደቅናን ኣሕዋትናን ንዝተሰውእሉ ጉዳይ ዶብን ልኡላውነትን ሸለል ክብሎ እዩ ምብላ እሞ ዘበት እዩ” ዝብሉ ዝነበሩ እውን እዩ ሰሊዑ ደርብይዎ።

እንግሊዛዊ ጸሓፍን ተመራማርን ማርቲን ፕላውት ኣብዚ ቀረባ ግዜ ኣብ ዘውጸኦ ጽሑፍ “ ታሪኽ ኢሳይያስ፡ ታሪኽ ድኹም ውሳነን ድኹም ውጽኢት እዩ፡ ኣብ ግዜ ፕረሲደንትነቱ ኣብ ልዕሊ እቶም ኣብ ቃልሲ ምእንቲ ናጽነት ኤርትራ ዝተሰዱ ሓደ ሚልዮን ኤርትራውያን፡ ተወሰኽቲ ሓሙሽተ ሚእቲ ሺሕ ስደተኛታት ዝፈጢሩ፡ ኣብ ሰለስተ እዉጃትን ክልተ ዘይእዉጃትን ውግኣት ዝኣተወ መራሒ’ዩ።” ዝበሎ ከኣ ብዝተወሰነ መልክዑ ንግዕዙይ ኣካይዳዚ ሰብኣይ ዝገልጽ ኣበሃህላ እዩ።

እምበኣር፡ ኢሳይያስ ከምዚ ዝገብር ዘሎ፡ ኮነ ኢሉ ንኤርትራን ህዝባን ንምጥፋእ እምበር፡ ብዛዕባ 5 ሚልዮን ህዝቢ ኤርትራ ሓንቲ ቁምነገር ከይገበርካ ናብ 480 ሚልዮን ህዝቢ ከባቢና ምምጥጣር ብኹሉ መለክዒ ግጉይ ምዃኑ ጠፊእዎ ኣይኮነን። ከምቲ ኣባ ተኽለሚካኤል ዝበልዎ፡ ቀዳማይ ድሌት ኤርትራውያን ልኡላውነት ናይታ ደቆም ዝወደቑላ ኤርትራ እምበር ፊኖን ስሚንቶን ከምዘይኮነ፡ ጠፊእዊ ኣይኮነን፡ ልኡላውነትና ይነጸር ንዝብሉ ሰመምቲ (ኣባላሸውቲ) ዝብሎም ዘሎ። እዝን ካልእ ኣበሃህላኡን ከኣ ድሌት ህዝቢ ኤርትራን ናቱ ስዉር ጸኒሑ መመሊሱ ዝገሃድ ዘሎ ኣጀንዳን በበይኑ ምዃኑ ዘርኢ እዩ። ህዝቢ ኣንጻር ድሌቱ ኣብ ልዕሊ ዝኸይድ መራሒ እንታይ ክገብር ከም ዝግበኦ ከኣ ኣይኮነንዶ “እምቢ ንመግዛእቲ” ኢሉ ተቓሊሱ ንዝተዓወተ ህዝቢ ኤርትራ ንካልእ’ውን ብሩህ እዩ። ነዚ እንዳረአኻ ሎሚ’ውን ኢሳይያስ መራሒ ኤርትራን ህዝባን እዩ ኢልካምስናዩ ግና ከምቲ “ኣሓስ ምስ ሓራዲአን ይውዕላ”ዝበሃል እዩ ክኸውን።

ኢሳይያስ ናይ ኤርትራ፡ ኤርትራ ከኣ ናይ ኢሳይያስን ግጅለኡን ከምዘይኮኑ በሪሁ እዩ። ንኢሳይያስን ጉጅለኡን ብሰንኪ ገበናቶም ኣብ ልዕሊ መላእ ኤርትራን ህዝባን ናቶም ምሃብ ንቡርኳ እንተኾነ፣ ደጊም እቲ ፍታሕ ንዓኣቶም ብምርጋምን ብምኹናን ጥራይ ዝመጽእ ኣይኮነን። እቲ ፍታሕ ብግብሪ ብመሰረቱ ካብም ዝሓሽካ ሓላይ ህዝብን ሃገርን ኮይንካ ምቕራብ እዩ። ኢሳይያስ ከም መቐጸልታ ናይቲ ክመጸሉ ዝጸንሐ ዘይጥዑይ ኣገባብ፡ ብዘየዳዲ ኣንጻር ኤርትራን ህዝባን ምዃኑ ብዘይሕብእብእ ኣርእዩና ኣሎ። እቲ ዝተርፍ መልሲ ካብ ህዝብናን ካባናን እዩ። እቲ መተካእታ ዘየብሉ መልሲ ከኣ፡ ብሓባር ኮይንካ እንተላይ ክሳብዚ ቀረባ ደግፍቱ ብዝነበሩ ወገናት ዝረአ ዘሎ ናይ ለውጢ ምንቅስቓሳት ምሕያልን ምሕያልን ጥራይ እዩ።