ነጋሽ ዑስማን
ዝኸበርኪ ኣደ መንበርን ዝኸበርኩም ኣባላት ኣሰናዳኢ ሽማግለን 4ይ ጕባኤ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ
ዝኸበርክንን ዝኸበርኩምን ኣቦ መንበርን ኣባላት መሪሕነት ሰዲህኤ
ዝኸበርክን ዝኸበርኩምን ኣባላት 4ይ ጉባኤን ሰዲህኤ
ክቡራት ኣጋይሽ
ሰዉራዊ ሰላምታይ ብምቕዳም፡ ኣብ’ዚ ኣገዳሲ 4ይ ጉባኤኹም ንኽንሳተፍ ዘቕረብኩሙልና ዕድመ፣ ክብ ዝበለ ምስጋና ይብጻሕኩም። ዕዉት ጉባኤ ክኸውንን፣ ኣገዳሲ ውሳኔታትን መደባትን ሒዙ ክወጽእን ድማ፣ ብስመይን ብስም መሪሕነት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ዘሎና ትምንቲ ክገልጸልኩም ደስ እብለኒ።
ጉባኤኹም፣ ኣብ ኣዚዩ ፍሉይ ምዕባሌታት ዝተኸስተሉ መድረኽ ኢዩ ዝካየድ ዘሎ። ብፖለቲካዊ መዳይ ምስ እንምልከት፣ ብስንኪ ኣዕናዊ መርሆ ገባቲ ጉጅለ ህግደፍ፣ ልዑላውነት ሃገርና ንሓደጋ ተሳጢሑ፣ ኤርትራ ኣብ ዓቢ ፈታኒ መዋእል ትርከብ ኣላ። ብካልኣይ ሸንክ ከኣ፣ ነዚ ብግቡእ ዘስተባሃለ ሰፊሕ ኣካላት ህዝብና፣ ኣንጻር ገባቲ ጉጅለ ህግደፍ ናይ ተቓውሞ ድምጹ ክብ እናበለ ይኸይድ ምህላዉ ዓቢ ሓበን እናተሰማዓና ክንገልጾ ንፈቱ። ብደረጃ ፖለቲካዊ ሓይልታትና’ውን፣ ኣብቲ ንብህጎ ደረጃ በጺሑ ክንብል`ኳ እንተ ዘይከኣልና፣ ብተዛምዳዊ ኣገላልጻ፣ ናይ ዘተን ናይ እንካን ሃባን መንፈስ ኣብ ዝሰፈነሎ ጎዳና ይጓዓዝ ምህላዉ ዘይከሓድ ሓቂ ኢዩ። ፖሊቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ፡ ካብ ወርሒ ለካቲት 2020 ዝጀመሮ ምቅርራብን ምውህሃዳዊ ስራሕን፡ ሓያሎ ብድሆታት ዝገጠሞ’ኳ ይኹን’ምበር፣ ክሳብ ሕጂ ብዝተወሃሃደ መደባት፡ ኣብ ዝተፈላለየ መጋባእያትት ብሓደ ድምጺ ንምቕራብ ብዙሕ ጻዕርታት የካይድ ምህላዉ ብቐረባ ትከታተልዎ ዘለኹም ጉዳይ’ዩ። ኣብ ኣገዳሲ መዳያት ዘይነዓቕ ስጉምታት ሰጒምና ምህላና’ውን ክንገልጽ ንፈቱ። ሓደ ካብ’ቶም ክንዕወተሎም ዝኻኣልና’ውን ካብቲ ኣብ ሕሉፍ ተሞክሮና ሰፊኑ ዝነበረ ከንቶ ውድድራትን፣ ሕድሕድ ምክሳስን ምንእኣስን ንድሕሬና ገዲፍና፣ ሕድሕዳዊ ምትእምማንን መንፈስ ምምልላእን ኣብ ዝሰፈኖ ሓባራዊ ጎደና ክንጓዓዝ ምኽኣልና ኢዩ። ኣብ’ዚ መዳይ’ዚ ክሳብ’ቲ ጠርናፊ ሰፊሕ ጽላል ኣብ ምምስራት ንበጽሕ፣ ሓባራዊ መሰጋገሪ መሪሕነት ንምቛም ተሰማሚዕና ምህላውና ከበስረኩም እፈቱ። እዚ ስጉምቲ’ዚ ነቲ ድሮ ኣብ መንጎና ተሃኒጹ ዘሎ ምትእምማንን ሓልዮትን ዝያዳ ከዕዝዞ ምዃኑ እምነትና ክንገልጽ ንፈቱ። ከይዱ ከይዱ’ውን እዚ ምውህሃዳዊ ስራሕ ናብ ናይ መላእ ሃገራውያን ደለይቲ ፍትሒ ሓድነታውን ምትሕብባራውን ዕዮ ክሰግር ድሌትናን ሃንቀውታናን ስለ ዝኾነ፣ ካባና ዝጥለብ ኩሉ ጻዕርታት ከነካይድ ምዃንና ነረጋግጸልኩም።
ክቡራትን ክቡራንን፣
ህዝቢ ኤርትራ፡ ኣብ ትሕቲ ገባቲ ምሕደራ ህግደፍ፡ ንኣስታት 32 ዓመት ዘሕልፎ ዘሎ፣ ኣሰቃቂ ኩነታት፣ ይትረፍ ዶ ንዓና ኣብ ዓውዲ ቃልሲ ተጸሚድና ዘለናስ፣ ንሰፊሕ ኣካላት ማሕበረ ሰብ ዓለም’ውን ከይተረፈ ዝተፈልጠ ኢዩ። ስለ’ዚ ድማ ንሕና ከም ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ነዚ ኩነታት’ዚ ብግቡእ ኣንቢብና፣ ንቃልሲ ከደንፍዕ ዝኽእል ተበጎሳታትን ሓባራዊ ስራሕን ከነካይድ ናይ ግድን ይኸውን። እዚ ንምግባር ከኣ ካብ ጸቢብ ውድባውን ጉጅለኣውን ሒሳባት ርሒቕና፣ ናይ ሓባር ስራሓት ከነማዕብልን፣ ኣብ ሓደ ተጠርኒፍና ክንዓይን ናይ’ዚ መድረኽ ህጹጽ ዕማም ምዃኑ ክንፈላለየሉ ዘይግባእ ጉዳይ ኢዩ።
ክቡራንን ክቡራትን ተሳተፍቲ ጉባኤን ኣጋይሽ ዕዱማትን
ኣብ ዞባዊ መዳይ ብዝምልከት፡ ተጻባእቲ ሓይልታት ኢትዮጵያ ኲናት ኣቋሪጾም ስምምዕ ሰላም ኣብ ፕሪቶርያ ክኽትሙ ምብቓዖም ደገፍና ብምግላጽ፣ ተበጺሑ ዘሎ ስምምዕ ሰላም፣ ኣብ ርእሲ’ቲ ኣብ መንጎ ኣሕዋት ዝተፈጸመ ምፍሳስ ደም ደው ምባሉ፣ ኣብ ኢትዮጵያ ይኹን ኣብ መላእ ዞባና ጸጥታን ምርግጋእን ዘውሕስ ክኸውን ተስፋ ንገብር። ሰራዊት ኤርትራ፡ ወጻኢ ካብ መሬቱ ኣብ ዝተኻየደ ዘይምልከቶ ኲናት ተጠቢሱ ድሕሪ ምጽናሕ፣ ምስሓብ ሓይልታት ኤርትራ ካብ ውሽጢ ኢትዮጵያ ንረብሓ ህዝቢ ኤርትራ ምዃኑ፣ ሃገራውያን ሓይልታት ዝፈላለይሉ ነጥቢ ኣይኮነን። እቲ ኣብ መንጎ ዝተፈላለዩ ሓይልታት ኢትዮጵያ፣ ዋላ’ውን ካልእ መልክዕን ዝተቐየረ ምልፋን ሓይልታትን ዝሓዘለ እንተኾነ፣ ዝነበረ ግጭት ኣብቂዑ ኢዩ ዝብል ዘተኣማምን ሃዋሁ ሰፊኑ ዘይምህላዉ ንኹላህና ዘሻቐል ኩነታት ምዃኑ ብምርዳእ፣ ስምምዕ ኣልጀርስ ሰረቱ ዝገበረ ብይን ኣህጉራዊ ኮሚሽን ዶብ ብዘይ ወዓል ሕደር ክትግበርን ዶባት ኤርትራን ኢትዮጵያን ክሕንጸጽን ኣትሪርና ንጽውዕ። ኣብዚ ከይጠቐስናዮ ክንሓልፍ ዘይንደሊ፣ ዝተፈላለዩ ሓይልታት ኢትዮጵያ፣ እቲ ብሰፍ ዘይብል መስዋእቲ ጀጋኑ ኤርትራውያን ዝተረጋገጸ ናጽነትን ልዑላውነትን ሃገርና፣ ዛጊት ከም ዘይተዋሓጠሎም ሓሓሊፎም ዝህብዎ መግለጺታት ዘረጋግጾ ሓቂ ኢዩ። ገሊኦም ከይሓፈሩ፣ ቀይሕ ባሕሪ ይምልከተና ኢዩ፣ ብሓይሊ ይኹን ብፍቶት ክንመልሶ ኢና ክብሉ ክትሰምዕ፣ እዚዩ ዘተሓሳስብ ጉዳይ’ዩ። ሓደጋታት ናይ ከም’ዚ ዓይነት ኣተሓሳስባ ኣቃላሊካ ክረአ ኣይግባእን ኢዩ። ኩሎም ሃገራውያን ሓይልታት፣ ኣብ ርእሲ’ቲ ድሞክራስያዊ ስርዓት ኣብ ሃገርና ንምትካል ዘካይድዎ ዘለዉ ዘይሕለል ቃልሲ፣ ንኸምዚ ዓይነት ኣዕናዊ ጥሙሕ ብትሪ ክምክትዎ’ውን ታሪኻዊ ሓላፍነት ኣለዎ። ኣብዚ መዳይ’ዚ፣ ጉዳይ ምቕያር ስርዓት ኣብ ኤርትራ፣ ንዓና ኤርትራውያን ደኣ’ምበር ንዝኾነ ባዕዳዊ ኣካል ዝምልከት ጉዳይ ከም ዘይኾነ፣ መትከላዊ እምንትና ምዃኑ ንኹሉ ብሩህ ክኸውን ይግባእ።
ኣብ ጎረቤት ሃገር ሱዳን ተባሪዑ ዘሎ ውሽጣዊ ኲናት፣ ኣዚዩ ከም ዘሕዘነና ብምግላጽ፣ ኩሎም ተጻባእቲ ሓይልታት ኣብቲ ልሙድ ናይ ምጽውዋርን ልዝብን ባህሊ ሓው ህዝቢ ሱዳን ተመሊሶም፣ እዚ ዝካየድ ዘሎ ኣዕናዊ ኲናት ደው ከብሎን፣ ብዘይ ቅድመ ኩነት ናብ መኣዲ ዘተ ብምእታዊ ኣብ ሱዳን ዘላቒ ሰላም ንምርግጋጽ ክጽዕሩን ንምሕጸን። ኣብዚ መዳይ’ዚ፣ ንተጻባእቲ ሓይልታት ሱዳን ናብ መኣዲ ዘተን ልዝብን ንምምጻእ ብዝተፈላለዩ ዞባውን ኣህጉራውን ኣካላት ዝውሰድ ዘሎ ተበግሶታት ደገፍና ብምግላጽ፣ ኩሎም ሓይልታት ሱዳን፣ ካብ ሃገራዊ ጠቕምታቶም ዝኣልዮም ናይ ግዳም ምትእትታውን ተጽዕኖን ነጺጎም፣ ውሽጣዊ ጉዳያቶም ንምስራዕ ንሃገራዊ ዘተ እንኮ ምርጭኦም ክኸውንን ጻዊዕትና ነቕርብ።
ክቡራትን ክቡራንን፣
ኣብዚ ኣገጣሚ’ዚ ኮሎም ምእንቲ ዲሞክራስያዊ ለውጢ ዝቃለሱ ኤርትራውያን ሓይልታት፣ ነዚ ገባቲ ስርዓት ብምእላይን፣ ልዑላውነት ሃገርና ንምዕቋብን፣ ፍትሕን ማዕርነትን ዝሰፈኖ ዲሞክራስያዊ መንግስቲ ንምቋምን፣ ዓቕምታቶም ብሓባር ጸሚዶም ዕቱብ ቃልሲ ከካይዱ ህጹጽ ተዳላይነት ከም ዘለዎ ከነዛኻር ንፈቱ።
ኣብ መደምደታ፣ 4ይ ጕባኤ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ብዓወት ክዛዘም ዘሎና ትምኒት ብምግላጽ፣ ነቲ ነካይዶ ዘሎና ሓባራዊ ዕዮ ዘዕዝዝ ውሳኔታት ሒዙ ክወጽእ ትጽቢትና ዓቢ ምዃኑ ደጊመ ከረጋግጽ እፈቱ።
ዓወት ንፍትሓዊ ቃልሲ ህዝብና!
ዘልኣለማዊ ዝኽርን ክብርን ንጀጋኑ ስዉኣትና!
24/07/2023
ኣሰናዳኢት ሽማገል 4ይ ጉባአ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ብ15 ሓምለ 2023 መበል 11ን ዛዛምን ኣኼባኣ ኣካይዳ። እታ ሽማገል ኣብዚ ናይ ዝሓለፈ ሓደ ዓመት መስርሕ ምድላው ጉባአ ዝዳህሰሰትሉ ኣኼባ፡ ንጉባአ ዝምልከት ኩሉ ምስንደኣት ከም ዝተጻፈፈ ኣረግጊጻ። እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ኣባላት ጉባአ ድሮ ናብቲ ብ23 ሓምለ 2023 ዝኽፈት ጉባአ ዝካየደሉ ሃገር ጀርመን ክኣትዉ ጀሚሮም ምህላዎም ተፈሊጡ ኣሎ።
እዚ ብደረጃ ኤርትራ፡ ዞባናን ዓለምን ዝተፈላለዩ ምዕባለታትን ዝምድናታትን ኣብ ዝረኣየሉ ዘሎ ውዑይ ግዜ ዝጋባእ 4ይ ጉባአ ሰዲህኤ፡ ምልኣት ተሳተፍቲ ድሕሪ ተረጋጊጹ ከም ዝኽፈትን ጸብጻብ ኣሰናዳኢት ሽማግለ ከም ዝቐርብን ተፈሊጡሎ። ብዘይካዚ ኣብቲ ጉባአ ናይ ዝሓለፉ 4ተ ዓመታት ምሉእ ንጥፈታት ሰዲህኤ ዝድህስስ ጸብጻብ በብመዳዩ ብኣቦመንበር ማእከላይ ባይቶ ቀሪቡ ምይይጥ ምስ ተኻየደሉ ከም ሰነድ ሰልፊ ብጉባአ ክጸድቕ እዩ። ከምኡ ከኣ ሰዲህኤ ኣብ መጻኢ ዝቃለሰሉ ሰፊሕን ዓሚቕን ፖለቲካዊ መደብ ዕዮን ዝምረሓሉ ቅዋምን ዝምልከቱ ንድፍታት ቀሪቦም፡ ተሳተፍቲ ምስተመያየጥሎም ክጸድቁ እዮም። እዞም ንድፍታት መሰረታት ሰዲህኤ በብትካላዊ ጽፍሖምን ብደረጅ ሰሚናርን ክመያየጥሎም ዝጸንሑ እዮም። ብዛዕባ እዋናዊ ኣገደስቲ ምዕባለታት ኤርትራን ከባብናን ዘተኰሩ ፖለቲካዊ ዛዕባታት ብምግምጋም ኣገደስቲ ፖለቲካዊ ውሳነታት ከም ዝውስን እውን ትጽቢት ኣሎ።
ከምኡ እውን 4ይ ጉባአ ሰዲህኤ ንቐጻሊ ዓመታት ነቲ ሰልፊ ዝመርሑ ሓጻይት ሽማግለ ብተሳትፎ መላእ ኣባላት ሰልፊ ኣጻርያ ካብ እተቕርቦም ሕጹያት፡ ኣባላት ማእከላይ ባይቶ ክምረጹ እዮም። ጉባአ ጠቕላላ ተቖጻጻሪ ገንዘብን ንብረትን ሰልፊ’ውን ክመርጽ እዩ። ደምዳሚ መግለጺ ብምውጻእ ስርሑ ከም ዝዛዘም ድማ ምንጪ ኣሰናዳኢት ሽማግለ ጠቒሱ።
ዕድመ ዝተገብረሎም ወከልቲ ፖለቲካዊ ውድባት፡ ማሕበራትን ምንቅስቓስን ኤርትራ ናይ ምሕዝነት መልእኽቶም ከመሓላልፉ እዮም። ብዛዕባቲ ጉባአ ዜናዊ ጸብጻባት ንምድላውን ናብ ህዝቢ ንምዝርጋሕን ዝተዓደሙ ማዕከናት ዜና ክሳተፉ እውን ትጽቢት ኣሎ።
ብኻልእ ወገን ድማ ናይቲ ካብ 28-30 ሓምለ 2023 ዝካየድ ፈስቲቫል ኤርትራ ፍራንክፈርት ኣሰናዳኢት ሽማግለ፡ ምድላዋታ ከም ዘጻፈፈት ገሊጻ። እዚ ፈስቲቫል ነቲ ብ23 ሓምለ ተኸፊቱ ብ26 ሓምለ 2023 ዝዛዘም 4ይ ጉባአ ተኸቲሉ ስለ ዝጋባእ ተሳተፍቲ ጉባአ ኣብዚ ፈስቲቫል ከም ዝካፈሉን ውጽኢት ጉባአ ንተሳተፍቲ ኣብ መድረኽ ፈስቲቫል ከም ዝግለጽን ተፈሊጡ ኣሎ።
ሚኒስትሪ ሃብቲ ዓሳ የመን፡ ብ15 ሓምለ 2023 ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ ኤርትራ ኣማኢት የመናውያን ገፈፍቲ ዓሳ ብምእሳርን ንብረቶም ብምርሳይን ንዝወሰደቶ ስጉምቲ ብትሪ ኮኒኑ። በቲ ኣገልግሎት ዜና የመን ካብቲ ሚኒስትሪ ተላኢኽሉ ዝዘርገሖ መግለጺ መሰረት፡ ሓይልታት ኤርትራ ነቶም ኣብ ክሊ ማይ ሃገሮም ዓሳ ዝገፉ ዝነበሩ የማናውያን ንዝፈጸምዎ ዝተፈላለዩ ጭካነታት እዩ ብትሪ ኮኒንዎ።
እቲ መግለጺ ኣል ኑሲ ዝተባህለ ነባሪ ዋጂሃ ከባቢ ድሁባብ ገፋፍ ዓሳ ጠቒሱ፡ ብ13 ሓምለ 2023፡ ኣብ ክሊ ማይ የመን፡ ሓይልታት ኤርትራ ብዝኸፈትዎ ተኹሲ፡ ኣንጻር እቶም ገፈፍቲ ዓሳ ዝተፈጸመ ተግባራት ገበን ኣንጻር ሰብኣውነት እዩ ኢልዎ። ምስዚ ብምትሕሓዝ ድማ እቲ ሚኒስትሪ ግሁድ ገበናዊ ተግባራት ሓይሊ ባሕሪ ኤርትራ ኣንጻር የመናውያን ዳርጋ መዓልታዊ ዝፍጸም ምዃኑ ብምጥቃስ፡ ዓለም ለኻዊ ሕግታት ኣንጻር ገበን ኣብ ልዕሊ ሰብኣውነት ዝጠሓሰ እዩ ኢልዎ።
ናይቲ ሚኒስትሪ ሃብቲ ዓሳ መግለጺ፡ የመናውያን ኣብ ክሊ ማዮም፡ ብኤርትራውያን እንዳተቐተሉ፡ እንዳተኣስሩን እንዳተጨወዩን ስቕታ ንዝመረጻ ሰብኣዊ ትካላት ኮኒኑ። ምስዚ ብምትሕሓዝ እቲ መግለጺ ሕብረተሰብ ዓለም፡ ኤርትራውያን ሓለፍቲ፡ በቲ ኣብ ክሊ ማያት የመን ዝወስድዎ ዘለዉ ጨካን ተግባራት ተሓተትቲ ዝኾሉ ንጹር መርገጺ ክሕዝ ጸዊዑ።
ክኢላታት ውድብ ሕቡራት ሃገራት ብ13 ሓምለ 2023 ብዘውጽእዎ ጋዜጣዊ መግለጺ፡ ኢትዮጵያ ኣብ መወዳእታ ወርሒ ስነ 2023 ዝጀመረቶ ጃምላውን ሃንደበታውን ምስጓግ ኤርትራውያን ከተቋርጽ ጸዊዖም። እቶም ክኢላታት ኣተሓሒዞም ላዕለዎት ሓለፍቲ ምእሳር ኤርትራውያን ስደተኛታትን ሓተቲ ዑቕባን ደው ከብልዎ ጸዊዖም።
ናይቶም ክኢላታት መግለጺ ከም ዝጠቐሶ፡ ነቶም ናብ ሃገሮም ዝምለሱ ኤርትራውያን፡ ከጋጥሞም ዝኽል ምስቓይን ምስዋርን ክብደቱ ከይተጸንዐ፡ ስድተኛታትን ሓተቲ ዑቕባን ኣገዲድካ ምስጓግ ብዓለምለኻዊ ሰብኣዊ ሕጊ ክልኩል ምዃኑ ኣስፊሩ። ኣብቲ ምስጓግ ገለ ናብ ኤርትራ ከይዶም ገሊኦም ድማ ኣብ ኢትዮጵያ ስለ ዝተረፉ ናይ ስድራቤታት ምብትታን ኣስዒቡ ከም ዘሎ እውን እቶም ክኢላታት ጠቒሶም።
ነቶም ተገዲዶም ናብ ኤርትራ ዝምለሱ፡ ከጋጥሞም ካብ ዝኽል ጸገማት፡ ግዱድ ምስዋር፡ ዘይሕጋዊ ምስግጋር፡ ግዱድ ውትህድርን ምስቓይን፡ ምዃኑ ቅድሚ ሕጂ ብዝምልከቶም ሰብኣዊ ኣካላት ውድብ ሕቡራት ሃገራትን ፍሉይ ጉዳይ ሰብኣዊ መሰል ኤርትራ ዘጽንዕ ኣካልን ዝተመዝገበ ምዃኑ ተፈሊጡ። እቶም ክኢላታት ሕቡራት ሃገራት ናይቶም ቅድሚ ሕጂ ካብ ኣዲስ ኣበባ ናብ ኤርትራ ዝተሰጉ ሃላዋት ከምዘይተፈልጠ ከኣ ኣብቲ መግለጺኦም ኣስፊሮም።
ኢትዮጵያዊ ትካል ምምሕዳር ጉዳይ ስደተኛታትን ካብ ስደት ተመለስትን፡ እቶም ቅድሚ ሕጂ ዝተሰጉ ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣይነበርዎም ዝብል መግለጺ ኣውጺኡ ነይሩ። ክኢላታት ሕቡራት ሃገራት ግና እሙናት ምንጭታቶም ብምጥቃስ፡ ካብቶም ዝተሰጉ ዝተመዝገቡን ዘይተመዝገቡን ስደተኛታትን ሓተቲ ዑቕባን ከም ዝርከብዎም ኣረጋጊጾም።
እቶም ክኢላታት ኣብ መወዳእታ፡ ኣብ ኢትዮጵያ ዘለዉ ጉዳይ ስደተኛታት ዝምልከቶም ትካላትን ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታትን ምስቲ ዝምልከቶ ኢትዮጵያዊ ትካል ተሓባቢሮም ኣብ ኢትዮጵያ ዘለዉ ስደተኛታት ኣድላይ ምምሕዳራውን ምዝገባን ዝረኽብሉ ኩነታት ንክፈጥሩ ጸዊዖም።
ምክትል ኣቦመንበር ልኡላዊ ኮሚተ ሱዳን፡ ማሊክ ኣጋር ኢሳያስ ኣፈወርቂ ንዞባውን ዓለምለኻውን ተበግሶታት ፖለቲካዊ ፍታሕ ሱዳን ከም ዝነጸገ ኣፍሊጡ። ኣጋር ነዚ ዝገለጸ ብ8 ሓምለ 2023 ከም ኣካል ዞባዊ ዑደቱ ኣብ ኣስመራ ምስ ኢሳያስ ኣፈወርቂ ድሕሪ ምርኻቡ እዩ።
ማሊክ ኣጋር ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ፡ ኣብ ርክቦም፡ ንኢሳያስ ንህልዊ ኩነታት ውግእ ሱዳን ብመንጽር መዳያት ፖለቲካን ቁጠባን ዘሕደሮ ሰብኣዊ ሳዕቤንን ብዝርዝር ከም ዝሓበሮ ኣረጋጊጹ። ኣተሓሒዙ ድማ ኢሳያስ ብዛዕባ ምሕዝነቱ ምስ ህዝቢ ሱዳንኳ እንተ ኣረጋገጸ፡ ነቲ ብዝተፈላለዩ ወገናት ውግእ ሱዳን ብሰላም ንምፍታሕ ዝግበር ዘሎ ተበግሶታት ግና ናይ ፖለቲካዊ ንግዲ ምርኢት እዩ ከም ዝበሎ ጠቒሱ።
እቲ ማሊክ ኣጋር ዘለዎ ወገን ጀነራል ዓብደል ፈታሕ ኣልቡርሃን፡ ነቲ ብኣቦመንበርነት ኬኒያ ብኢጋድ ተጀሚሩ ዘሎ፡ ኤርትራ ኣባል ዘይኮነትሉ ተበግሶ ሰላም፡ ኣይደገፎን። በዚ መሰረት ነቲ ብኣቦመንበርነት ኬንያ ዝግበር ተበግሶ ብምቅዋም ኢሳያስ ክፈርስ ምድላዩ ኣይጸልኦን።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ እቲ ንኢጋድ ወኪሉ ንጉዳይ ሱዳን ፖለቲካዊ መፍትሒ ንምርካብ ዝተመዘ ኮሚተ ኢጋድ ብ10 ሓምለ 2023 ኣብ ኣዲስ ኣበባ ኣኼባ ከም ዘካየደን ምስቲ ብሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካን ሱዕዲ ዕረቢያ ኣቐዲሙ ዝተጀመረ ጻዕሪ ንምውህሃዱ ተመያይጡ። ኣብ ወጻኢ ጉዳይ ኣሜሪካ ሓላፊት ኣፍሪቃዊ ጉዳያት ሞሊ ፊ ድማ ኣብቲ ናይ ኣዲስ ኣበባ ርክብ ከም ዝተሳተፋ ተፈሊጡ።
እተን ኣሜሪካዊት ዲፕሎማት ምስ ሲቪላዊ ኮሚተ ሱዳን ተራኺበን፡ ብዛዕባ ኣብ ሱዳን ዲሞክራሲያዊ ስርዓት ዝትከለሉ ከም ዝተዘራረባ ተሓቢሩ።
ኢሳያስ ኣብዚ እዋንዚ “ሱዳናውያን ባዕላቶም ጸገሞም ይፍትሑ” ዝብል ዘሎ፡ ሓጋዚ ከም ዘድልዮም ጠፊእዎ ዘይኮነ፡ ንሱ ካብቲ ተበግሶታት ብምንጻሉ ስግኣት ስለ ዝሓደሮ እዩ።
ኤርትራውያን ብ8 ሓምለ 2023 ኣብ ሃገር ጀርመን ከተማ ጊሰን፡ ብሪገድ ንሓመዱ ዝወደቦን ኣሸሓት መንእሰያት ዝተሳተፍዎን፡ ኣንጻር ፈስቲቫል ህግደፍ ሓያል ተቓውሞ ከም ዘካየዱ ዝተፈላለያ ሰፊሕ ዝርጋሐ ዘለወን ማዕከናት ዜና ገሊጸን። እተን ማዕከናት ዜና ብዘቕረበኦ ጸብጻብ መሰረት ኤርትራውያን ዝተቓወምዎ እቲ ፈስቲቫል ባህላዊ ዘይኮነ መንግስቲ ኢሳያስ ኣፈወርቂ መርዛምን ፈላላይን ምልዕዓላት ዘካይደሉን ገንዘብ ዝእክበሉን ብምዃኑ እዩ።
ኣብዚ ቅድም ብጸጥታዊ ምኽንያታት ብምምሕዳር ከተማ ጊሰን ንኸይካየድ ዝተኣገደ፡ ደሓር ግና ብቤት ፍርዲ ክካየድ ዝተፈቕደ ፈስቲቫልን ኤርትራውያን መንእሰያት ሓያል ተቓውሞ ዘርኣይሉን ሰላማዊ ሰልፊ፡ ንሓለዋ ብግቡእ ዝተዓጥቁን ብሄሊኮፕተራት ከይተረፈ ዝተሰነዩን ኣሸሓት ኣባላት ፖሊሲ ጀርመን ዝተመደቡ ኮይኖም፡ ኣብቲ ሰልፊ ብዝተፈጥረ ግብግብ፡ ካብቶም ኣባላት ፖሊስ 26 ከም ዝቖሰሉ ክፍለጥ እንከሎ፡ ከባቢ 100 ኤርትራውያን ኣባላት ብሪጌድ ንሓመዱ ድማ ከም ዝተኣስሩ ተፈሊጡ።
ዋላኳ ጓይላ ህግደፍ ኣብ ትሕቲ ጽኑዕ ሓለዋ ፖሊስን ፍርሕን እንተተኻየደ፡ እቲ ዝተፈጥረ ኩነታት፡ ጨቋኒ ባህርያት ህግደፍ ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ጀርመንን ሕብረተሰብ ዓለምን ዝተቓለዓሉ ምንባሩ ተራእዩ። በዚ ድማ ከምቲ “ክረኣያ ክብላ ይእረያ” ዝበሃል፡ ህግደፍ መኽሰብ ዘይኮነ ክሳራ ዝሓፈሰሉ ምዃኑ ብዙሓት ተዓዘብቲ ዝተረዳድእሉ ኮይኑ ኣሎ። ዝተፈላለዩ ሓለፍቲ ጀርመን ብወገኖም ሃገሮም ብሰንክቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ጭቋኒ ምምሕዳር ናይ ዕግርግር ቦታ ምዃና ከም ዘሕዘኖምን፡ ብዛዕባዚ ጉዳይ መንግስቶም ንኣንበሳደር ኤርትራ ተጸዊዑ ክሓቶ ክሳብ ምትሕስሳብ ዝበጽሑ፡ ናይቲ ከባቢ ሓለፊት ከም ዘለዉ ተፈሊጡ።
እዚ ኣብ ጀርመን ከተማ ጊሰን ዝተራእየ መኸተ ኤርትራውያን ኣባላት ብሪገድ ንሓመዱ፡ ንካለኦት ሃገራት ኤውሮጳ እውን ትምህርቲ ከም ዝኸውንን ድሕሪ ሕጂ ህግደፍ ብጉልባብ ባህላዊ ፈስቲቫል ናይ ጽልኢ ምልዕዓል ናይ ምክያድን ገንዘብ ናይ ምዝማትን ዕድሉ ከም ዝጸብብ ዝግመት እዩ።
ፈስቲቫል ህግደፍ ሓያልን ተደጋጋምን ሰላማዊ ሰልፍታት፡ ናብ ምምሕዳር ከተማ ፍራንክፎርት ይቐርብ ብዝነበረ መዘክራት ደለይቲ ለውጥን ካልእ ምኽንያታትን እዩ ካብ 2009 ጀሚሩ ካብ ፍራንክፎርት ወጺኡ ኣብ ጊስን ክካየድ ዝጀመረ።
ማእከላይ ባይቶ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ብ8 ሓምለ 2023 ዓመታዊ ስሩዕ ኣኼባኡ ኣካይዱ። ነቲ ኣኼባ ዝመረሐ ኣቦመንበር ማእከላይ ባይቶ፡ ብጻይ ተስፋይ ወልደሚካኤል (ደጊጋ) ኣብ መኽፈቲ ኣብ ዘስመዖ ቃል፡ ኣብ ዝሓለፉ 4ተ ዓመታት ለበዳ ኮቪድ-19ን ካልእ ዕንቅፋታትን ብምብዳህ ኣብ ዝተኻየደ ቃልሲ ብሓፈሻ ኣባላት ሰዲህኤ፡ ብፍላይ ከኣ ኣባላት ማእከላይ ባይቶ ንዘርኣይዎ ዕዙዝ አበርክቶን ተሳትፎን ኣመልኪቱ መርሂ ሂቡ። ኣብቲ መብርሂኡ ኣብ ዝሓለፉ 4 ዓመታት ካብ ዝተዓሙ ኣገደስቲ ስረሓት ንኣብነት ዝኾኑ ጠቒሱ።
ማእከላይ ባይቶ፡ ኣብዚ ኣኼባኡ ብኣቦመንበር ንዝቐረበሉ ናይ 4ተ ዓመታት ጸብጻብ ኩለን ኣብያተ-ጽሕፈት ፈጻሚ ሽማግለን ክፍሊ ምቁጽጻር ገንዘብን ንብረትን (ኦዲት) ሰዲህኤ ብዝርዝር ምይይጥ ኣካይዱ። ኣብቲ ምይይጥ ሓለፍቲ ኣብያተ-ጽሕፈትን ክፍሊ ኦዲትን ንዝመርሕዎ ቤት ጽሕፈት ዝምልከቱ ሕቶታት መሊሶም። ብምቕጻል እቲ ጸብጻባት ናብ 4ይ ጉባአ ዝቐርብ ውዱእ ሰነድ ባይቶ ኮይኑ ጸዲቑ።
ምስዚ ብዝተተሓሓዘ ምድላው 4ይ ጉባአ በጺሕዎ ዘሎ ደረጃን፡ ተሳተፍቲ ናይቲ 23 ሓምለ 2023 ዝጅመር ጉባአ፡ ካብ ጉዕዘኦም ጀሚሮም ክሳብ ቦታን ግዜን ጉባአ ክኽተልዎ ብዛዕባ ዝግበኦም ኣገባብ ብኣደመንበር ኣሰናዳኢት ሽማግለ ብጸይቲ ኣድያም ተፈራ መብርሂ ተዋሂቡ። ብጸይቲ ኣስገደት ምሕረተኣብ ኣደመንበር ሓጻይቲ ሽማግለ ብወገናውን ናይታ ዕማማታ ኣብ ምስልሳል ዘላ ሽማግለ ስረሓት በጺሕዎ ዘሎ ደረጃ ብዝምልከት ነቲ ኣኼባ መግለጺ ኣቕሪባ።
ኣብ መወዳእታ ኣኼባ ሓደሓደ ኣገደስቲ ዝበሎም ጉዳያት ርእዩ፡ መደባት ሰልፎም ንምዕዋት ኣብ ኩሉ መዳያት ብትግሃት ክነጥፉ ንዝጸንሑ ኣባላትን ኣካላትን ሰልፊ ከምኡውን ጉባኤ ሰልፊ ንምዕዋት ተሓባበርቲ ሰልፊ ንዘበርከትዎ ግደ መጎሱ ገሊጹ ኣብ መጻኢ ንክቕጽልዎ ድማ ኣተባቢዑ።
ሲቪላዊ ልኡኽ ሱዳን ምስ ፕረሲደንት ዩወሪ ሞሶቪኒ
ሱዳናውያን መራሕቲ ሓይልታት ናጽነትን ለውጥን (FFC) ብ3 ሓምለ 2023 ኣብ ካምፓላ ምስ መራሒ ኡጋንዳ ዩወሪ ሞሶቪኒ ኣብ ዝገበርዎ ርክብ፡ ኣብ ሱዳን ውግእ ጠጠው ክብልን ሓደ ሰራዊት ጥራይ ክህሉን ዝብል ኣተሓሳስባኦም ከም ዘሕደሱ ማዕከናት ዜና ሱዳን ኣፍሊጠን። እዚ ልኡኽ ቅድሚ ሓደ ሰሙን እዩ ብዝለዓለ ምስጢር ካብ ሱዳን ወጺኡ።
እቲ ሃዲ እድሪስ፡ ጣህር ሓጃር፡ መሓመድ ኣልፋቒ፡ መሓመድ ሓሰን ናስር ኣል ዲኢን ዝተባህሉ ሱዳናውያን ፖለቲከኛታት ዝርከብዎ ልኡኽ፡ ኣብ ቤተመንግስቲ ኢንተበ ኣብ ዝሃብዎ መግለጺ ድሕሪ ውግእ 15 ማዝያ 2023 ሰብኣዊ፡ ፖለቲካውን ቁጠባውን ኩነታት ካርቱም ኣዝዩ የንቆልቁል ከም ዘሎ ገሊጾም።
ኣባላት እቲ ልኡኽ ኣብቲ ዝሃብዎ መግለጺ፡ ውግእ ተቛሪጹ፡ ኣብ ሱዳን ኩሉ ሓቛፍን ሞያውን ሰራዊት፡ ሲቪላዊ ዲሞክራሲያዊ ምምሕዳርን ቀጻሊ ሰላምን ዝረጋገጸሉ ሃዋህው ክፍጠር ጸዊዖም። ኣተሓሒዞም ድማ ኣብቲ መስርሕ ግደ ኣፍሪቃዊ መፍትሒ ወሳኒ ምዃኑ ጠቒሶም።
ነቲ መግለጺ ብጽሞና ዝተኸታተሉ ፕረሲደንት ኡጋንዳ ዩወሪ ሞሶቪኒ፡ ጸገም ሱዳን ንክፍታሕ ዝኽእልዎ ዘበለ ከበርክቱ ቅሩብ ምዃኖም ገሊጾም። ኣተሓሒዞም ድማ፡ ምስ ወተሃደራዊ መራሕቲ ሱዳን ቀጻሊ ርክብ ከም ዘለዎም ብምሕባር፡ ሱዳናውያን ተዛትዮም ኣብ ፍታሕ ንክበጽሑ ንምዕጋቦም ይጽዕሩ ከም ዘለዉ ኣረዲኦም። እቲ መፍትሒ፡ ኣብ ህጹጽ ምቁራጽ ውግእ፡ ምምስራት ሲቪላዊ ዲሞክራሲያዊ ምምሕዳርን ስሙር ሰራዊትን ዘትከለ ክኸውን ከም ዝግበኦ ገሊጾም።
ሕቡራት መግስታት ኣመሪካ ኣባልነታ ኣብ ትካል ሳይነስ፡ ትምህርትን ባህልን/UNESCO ክምለሰላ ብ30 ሰነ 2023 ዘቕረበቶ ሕቶ ብዝለዓለ ድምጺ ተሳተፍቲ ሃገራት ተቐባልነት ረኺቡ ከም ዝሓለፈ ቻይና ዕለታዊ/ CHINADAILY ዝተባህለት ማዕከን ዜና ሓቢራ።
ኣብቲ ኣመሪካ ኩሉ ቅድመ-ተደላይነት ዘረጋገጽትሉ ኣጀንዳ ዘድመጻ 193 ሃገራት ኮይነን፡ 168 ደጊፈን 10 ተቓዊመን 15 ድማ ድምጸን ዓቂበን። እተን ኣንጻር ኣባልነት ኣመሪካ ኣብ ዩኒስኮ ዘድመጻ ኤርትራ እትርከበን 10 ሃገራት ሩሲያ፡ ሰሜን ኮርያ፡ ፍልስጥኤም፡ በላሩስ፡ ቻይና፡ ኢንዶንዚያ፡ ኢራን፡ ኒካራጉዋን ሶርያን እየን። በዚ መሰረት ኣባልነት ኣሚሪካ ዋና ጸሓፊ ሕቡራት ሃገራት ክታሞም ምስ ኣንበርሉ፡ ካብ ወርሒ ሓምለ 2023 ጀሚሩ ህያው ክኸውን እዩ።
ኣመሪካ ኣባልነታ ምስ ተመልሰ ካብቲ ስሩዕ ዓመታዊ በጀት ዩኒስኮ 22% ክትሽፍን እያ። ኣብ ርእሲዚ 619 ሚልዮን ዶላር ስሩዕ ክፍሊት በጀት፡ እቲ ትካል ኣብ 2023 ሒዝዎም ካብ ዘሎ መደባት፡ ትምህርቲ ኣብ ኣፍሪቃ፡ ንምሕጋዝ 534 ሚሊዮን ዶላር ዓመታዊ ወለንታዊ ክፍሊት ከም እተበርክት ድሕሪቲ ምድማጽ ዝወጸ ጋዜጣዊ መግለጺ ኣፍሊጡ።
ንቻይና ኣብ ዩኒስኮ ወኪሎም ኣብቲ ኣኼባ ዝተሳተፉ ያንግ ጂን፡ ኣመሪካ ናብዚ ዓለም ለኻዊ ትካል ካብ ተመልሰት፡ ምሕዝነት ዘደልድል ኣስተዋጸኦ ከተበርክትን ልኡላውነት ሃገራት ከተኽብር እምበር፡ ኣብቲ ትካል ምክፍፋል ክትፈጥር ከም ዘይግበኣ ምትሕስሳቦም ተፈሊጡ።
ኣመሪካ ኣብ 1984ን 2017ን ካብቲ ማሕበር ስሒባ ነይራ። ብ2011 ድማ ዩኒስኮ ኣባልነት ፍልስጤም ተቐቢሉ ምስ ኣጽደቐ፡ ፕረሲደንት ኦባማ ነቲ ትካል ዝኽፍሎ ዝነበረት ገንዘብ ኣቋሪጸምዎ።
ዝተፈላለያ ሃገራት ዝድህሰስን ዘይድህሰስን ውርሻታተን ናብ ዩኒስኮ ኣመዝጊበን ሓገዝ ዝረኽባሉ ኮይነን፡ ኣብ ኤርትራ ግና ከተማ ኣስመራ ብዓባያ በቲ ዘለዋ ጥንታዊ ህንጻታት ኣብ ዩኒስኮ ምዝግብቲ ክነሳ፡ ብሰንኪ ናይቲ መንግስቲ ግቡእ ምክትታል ዘይምግባር ኣብ ምስሕሓብ ምእታውን ዝተገብረላ ጽገና የለን።
ስርዓት ህግደፍ “ፈስቲቫል” ብዝብል ጉልባብ ተሓቢኡ፡ ገንዘብ ንምእካብን ጸረ ሓድነት ህዝቢ ኤርትራ ፕሮፖጋንዳ ንምንዛሕን ኣብ ሃገር ጀርመን ከተማ ጊሰን ክካየድ መዲብዎ ዝነበረ መደብ፡ ብምምሕዳር ናይታ ከተማ ከም ዝተሰረዘ ዝተፈላለያ መድያታት ደለይቲ ለውጢ ኤርትራ፡ ኣብቲ መስርሕ ክነጥፉ ዝጸንሑ ባእታታትን ነዚ ጉዳይ ዘቃልሓ ጋዜጣታት ጀርመን ብምጥቃስ ሓቢሮም።
እዚ 8ን 9ን ሓምለ 2023 ክካየድ ተመዲቡ ዝነበረ ኣዕናዊ ፈስቲቫል ንክስረዝ፡ ብሓፈሻ ሓይልታት ለውጢ ኤርትራ ከምኡ ድማ ድሕርቲ ናይ 2022 ምርጻም ዝተሓዎሶ ሰላማዊ ሰልፊ ጊስን ዝቆመ ናይ ርክብን ሕጋዊ መስርሕን ሓይሊ ዕማም ብዘካየድዎ ቀጻሊ ሕጋዊ መስርሕ ምዃኑ ነቲ ኰነታት ብቐረባ ክከታተሉ ዝጸንሑ ወገናት’ውን ሓቢሮም። ህግደፍ መዲብዎ ዝነበረ ፈስቲቫል ብወግዒ ምስተገልጸ፡ እቲ ሓይሊ ዕማም ምስ ናይ ሕጊ ክኢላታት ብምምኽኻርን ጻዕርታት ብሪገድ ንሓመዱን ኣብ ግምት ብምእታውን እዩ ክሰርሕ ጸኒሑ።
ምምሕዳር ከተማ ጊሰን ካብ ጀርመን ጥራይ ዘይኮነ፡ ካብ ዝተፈላለያ ሃገራት ኢውሮጳ ኤርትራውያን መንእሰያት መደባት ህግደፍ ንምፍሻል ናብታ ከተማን ከም ዝመጹ ተረዲኡን ጸጥታዊ ሳዕቤኑ ሓደገኛ ከም ዝኸውን ተገንዚቡን ነዚ ዝከላኸል ሓይሊ ፖሊስ ክምድብ ከምዘይክእል ኣብ ግምት ብምእታው ከም ዝሰረዞ ተፈሊጡ።
እዚ ፈስቲቫል ናይ ምስራዝ ስጉምቲ፡ ንህግደፍ ሰፍ ዘይብል ስዕረት ክኸውን እንከሎ፡ ነቶም ንለውጢ ዝቃለሱ ዘለዉ ኤርትራዊ ሓይልታት ድማ ፍናን ዝህብ እዩ። እቶም ነቲ ኩነታት ብቐረባ ዝከታተልዎ ዘለዉ ወገናት ህግደፍ ኣንጻርቲ ውሳነ “ይግባይ” ክብል ስለ ዝኽእል፡ ቀጻሊ ምክትታል ከም ዘድሊ ኣተሓሳሲቦም።
ቅድሚ ሎሚ፡ ኤርትራውያ ደገፍቲ ህግደፍ ኣብ ሃገር ሆላንድ ኣብ ወርሒ ሓምለ 2023፡ ኣብ ኣዳራሽ ኢቨንት ፕላዛ/EVENT PLAZA መዲበምዎ ዝነበሩ ኣኼባታት ክካየድ ከምዘይደልያ፡ ከንቲባ ከተማ ራይስዊክ ሃገረ ሆላንድ ሁሪ ሳሂን ምግላጸን ዝዝከር እዩ።
More...
ጉጅለ ኣፍሪቃውያን ደቂ ኣንስትዮ፡ ኣብ ህልዊ ኩነታት ሱዳን ዘመልከተ ናብ ኣቦመንበር ቤት ምኽሪ ጸጥታን ናብ ኣንበሳደር ሕቡራት ዓረብ ኢማራት ኣብ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ዝኮና ላና ኑሰይበህን ጥርዓን ኣቕሪባ። እታ ጉጅለ ኣብ ጥርዓና እቶም ኣንበሳደራት ብዘለዎም ድርብ ሓላፍነት፡ ብስም ቤት ምኽሪ ጸጥታ ሕቡራት ሃገራትን ብስም ሃገሮምን ብሓፈሻ ኩሉ ግህሰት ሰብኣዊ መሰል፡ ኣብ ሱዳን ብፍላይ ድማ ኣብ ልዕሊ ደቂ ኣንስትዮ ዝፍጸም ዘሎ በደል ንምዕጋት ዘኽእል ስጉምቲ ክወስዱ ጸዊዓ።
ናይታ ጉጅለ መጸዋዕታ ብዛዕባ ምስዚ ሓላፍነትዚ ተተሓሒዙ ዝመጽእ ምቕሉልነት ብምጥቃስ፡ ብሰንኪ ኣብ ካርቱምን ዞባ ዳርፉርን ኣብ መንጎ ሰራዊት ሱዳንን ተወርዋሪ ፍሉይ ሓይልን ዝተኸስተ ውግእ ብዝተተሓሓዘ ስጉምቲ ንክወስድ ንመንግስቲ ሕቡራት ዓረብ ኢምሬትስ እውን መልእኽቲ ኣመሓላሊፉ።
እቲ መልእኽቲ ኢምሬትስ ናይቲ ንጽንተት ደቂ ሰባት ዝምልከት ዓለም ለኻዊ ሕጊ ፈራሚት ምዃና ኣዘኻኺሩ። ምስዚ ብምትሕሓዝ ኤምረትስ ነቲ ተወርዋሪ ሓይሊ ኣብ ልዕሊ ደቂ ኣንስትዮ ዝፍጽሞ ዘሎ ጾታዊ ዓመጽን ካልእ በደላትን ብምኹናን ግቡኣ ንክትፍጽም ጸዊዑ።
ኣብቲ መልእኽቲ፡ ሰራዊት ሱዳን እውን በቲ ሓደ ወገን እቲ ውግእ ንክናዋሕ ዝኸዶ ዘሎ ግጉይ መንገዲ ከቋርጽ፡ በቲ ካልእ ወገን ድማ ኣብ ካርቱም ይኹን ዳርፉር መሰል ሲቪላውያን ኣብ ምሕላው ሕገመንግስታዊ ሓላፍነቱ ክፍጽም ኣተሓሳሲቡ። ኣካላት ተወርዋሪ ሓይሊ ኣብ ልዕሊ ሲቪል ዝተፈጸመ በደል ዝምልከት መርተዖታት ንምጥፋእ የካይድዎ ንዘለዉ ተግባራት ተቓውመኡ እቲ መልእኽቲ ጠቒሱ።
እቲ ናብ ኣቦመንበር ቤት ምኽሪ ጸጥታ ሕቡራት ሃገራት ዝተጻሕፈ መልእኽቲ፡ ብደረጃ ኣፍሪቃ ንዝተፈላለያ ዓበይቲ ትካላት ዝውክላ ደቂ ኣንስትዮ ዝኸተማሉ ምዃኑ ሱዳን ትሪቡን ኣፍሊጣ።
ኣብ ቃልሲ ንናጽነት ግደ ህዝቢ ኤርትራ፡ “ዕዙዝ ነይሩ” ተባሂሉ ጥራይ ዝግለጽ ዘይኮነ፡ ብመሰረቱ እቲ ወሳኒ ባእታ ባዕሉ እዩ ነይሩ። እዚ ግን፡ እተን ብሳላ’ቲ ህዝቢ ሰዊደን ኣብ መስርዕ እቲ ቃልሲ ዝተዋሰኣ ፖለቲካዊ ውድባት እውን ግደ ኣይነበረንን ዘስምዕ ኣይኮነን። ህዝቢ ኤርትራ ዘይተወደበ ከምዘይዕወት፡ ካብቲ ቅድሚ ምብሳር ብረታዊ ቃልሲ ዝነበሮ ተመኩሮ ተገንዚቡ ውድባቱ ንምሕያል ዘይከፈሎ ዋጋ ኣይነበረን። እዚ ክቡር ዋጋ ዝኸፈለ ከኣ ንውድባት “ዘይጥለም” ዝበሎ ሕድሪ ብምስካም እዩ። ካብተን ህዝቢ እምነት ኣንቢሩ ሕድረይ የተግባራ እየን ኢሉ እምነት ዘንበረለን ውድባት ሓንቲ እታ ብናይ ሎሚ ህግደፍ ዝተተክአት ምንባራ ታሪኽ ጉዕዞ ቃልስና ዝምስክሮ እዩ።
ህዝቢ ኤርትራ፡ ንውድባት ኤርትራ ዝሃበን ሕድሪ ዓሚቕን ሰፊሕን ምስጢር ዝነበሮ ኮይኑ፡ ካብ ኣርዑት መግዛእቲ ተናጊፉ ናጽነቱ ንምጉንጻፍን ኣክሊል ሓርነት ንምድፋእን ዘኽእል መሰረታዊ ሕቶይ ይምልሳለይ እየን ካብ ዝብል ዝነቅል እዩ ነይሩ። ህግደፍ ምስ ኩሉቲ ሓቢእዎ ዝጸንሐ ጉርሕን ተንኮልን ኣብቲ ቅድም ሕድሪ ህዝቢ ኤርትራ ከም ዝፍጽም መሲሉ ቃል ክኣቱ ዓይኑ ኣይሓሰየን። ናጽነት ተረጋጊጹ፡ መሰረታዊ ሰብኣውን ዲሞክራሲያዊ ሕቶ ምምላስን ዝዓነወት ሃገር ብወሳኒ ተሳትፎ ህዝባ ምህናጽ ቅድሚት ምስ ተሰርዐ ግን፡ ቃል ህግደፍ ብተግባር ዝፍተነሉ ኩነታት ዓይኑ ኣፍጢጡ ተጋህደ። ህግደፍ ግና ኣይኮነንዶ ብዝኣተዎ ሕድሪ ሓርነታዊ መልሲ ክህብ፡ ካብ ገዛእቲ ብዘይፍለ ኩሉ መሰላት ክጉዕጽጽን ክዓጽፍን ድሕር ኣይበለን። ኣብ ጽባሕ ናጽነት ነዚ ዘጋጠመ ጥልመት ምእማኑ ዝተጸገሙ ብዙሓት ነይሮም። ደሓር ግና ብህዝቢ ጸዲቑ ዝተባህለ ቅዋም ክሳብ ምስራዝን ክምረሓሉ እየ ኢሉ ዘጽደቖ ቻርተር ክሳብ ምቕዳድ ምስ በጸሐን፡ “ኣደስ ትሓብእ እሞ ሓበላ ዓይንስ ነይትሓብእ” ከም ዝበሃል፡ ርኡይ ጥልመት ዝያዳ ተቓለዐ።
ህግደፍ መንገዲ ክሕደትን ጥልመትን ዝመረጸ፡ ድሕሪ ናጽነት ብዘማዕበሎ ስሱዕ ባህርይ ጥራይ ዘይኮነ፡ ካብ ቅድም ብረቂቕ ተንኮላት ሓቢእዎ ዝጸንሐ ምዃኑ፡ ነባራት ፈለጥቱን ናይ ሽዑ ግዳያትን ሎሚ ምስክርነቶም ዝህብሉ ዘለዉ እዩ። ይኹን እምበር፡ ናይ ህግደፍ ከምቲ ኮይንዎ ዘሎ ጨካንን ሓድገኛን ምዃን ምእማኑ ዘጸገሞም ብናይ ቀደም ዘይትግበር መብጸዓታቱ ዝተዳህለሉ፡ ናብ ንቡር ዝምለሰሉ ግዜ ምሃቡ ዝመረጹውን ውሑዳት ኣይነበሩን። ህግደፍ ግና ነቲ ቃሉ ከኽብር ዝተዋህቦ ዕድል ብኣንጻሩ ናይ ጭቆና መሓውሩ ንምድልዳልን ምትራርን እዩ ተጠቒምሉ። መሰረታውን ርትዓውን ሕቶ ህዝቢ ኣብ ክንዲ ምምላስ፡ ናብ ሕቶ ንዘቕረቡ ዜጋታት ከም ገበነኛ ቆጺርካ፡ ምእሳር፡ ምስዋርን ምሕቃቕን ክሰግር እውን ግዜ ኣይወሰደሉን።
እቲ ዘገርም ህግደፍ ካብቲ ምእንቲ ናጽነት ክቡር ዋጋ ዝኸፈለን ድሕሪ ናጽነት ምሉእ ዘይጉዱል ሰላም፡ ምዕባለን ዲሞክራሲን ዝተጸበየን ህዝቢ ኤርትራ፡ ምስ ኩሉ ርኡይ ገበናቱ ዝተወሰኑ ዘጣቕዕሉ ግሩሃት ምርካቡ፡ ንህዝቢ ኤርትራ ጥራይ ዘይኮነ፡ ንሕብረተሰብ ዓለም እውን ኣገራሚ ተርእዮ ኮይኑ ቀጺሉ ዘሎ እዩ። በዚ ኩነታት ናይ ዝተገረሙ እሞ “ኤርትራውያንሲ ስለምንታይ እዮም ኣብ ጓይላታት ናይቲ መወዳደሪ ዘይብሉ በዳሊኦም ጉጅለ ከይዶም ዝስስዑ?” ኢሎም ንዝሓቱ ናይ ፖለቲካዊ ሳይነስ ተመራመርቲ ምላሽ ምሃብ ክሳብ ክንደይ ኣጸጋሚ ኮይንዎም ከም ዘሎ፡ ኣብ ዝተፈላለዩ መድረኻት ክንዕዘቦ ዝጸናሕናን ዘለናን እዩ። ነዚ ተዓዚቦም ንህዝቢ ኤርትራ ክሳብ ሎሚ ንህግደፍ ተቓሊሱኳ ክስዕሮ እንተ ዘይከኣለ፡ ሰለምንታይከ “ንበረልና ይብሎ” ዝብሉ ተዓዘብቲ’ውን ውሑዳት ኣይኮኑን። እቲ ቁምነገር ግና መግለጽን መርኣያን ህዝቢ ኤርትራ ዘይዓሚቕ ግንዛበ ናይቶም ውሑዳት ዘይኮነ፡ ናይቲ ዝበዝሐ ኣብ መስርዕ ቃልሲ ንለውጢ ተሰሊፉ ዘሎ ሕራነ እዩ።
ህግደፍ በዚ ዝኸዶ ዘሎ ጠላም መንገዲ፡ ዕድመ ስልጣኑ ንምንዋሕ ዝኣልሞም ተንኮላት ብዙሓት እዮም። እቲ መሰረታዊ መርሆኡ ከኣ ሓድነት ህዝቢ ኤርትራ ብምድኻም ኣብ ክንዲ ሓቢሩ ዝጻረሮ ኣብ ሕድሕዱ ከም ዝተፋነን ምግባሩ እዩ። ነዚ ንምትግባር በብግዜኡ ዝፍሕሶም ተንኮላት ብዙሓት ኮይኖም፡ ኣብዚ እዋንዚ ኮነ ኢሉ ዝሰርሓሉ ዘሎ ከኣ ተቓዋምን ደጋፍን ተበሃሂሉ ካብ ኤርትራ ወጻኢ ኣብ ዝርከቡ ኣብ ኣብያተ-ጸሎት ከይተረፈ ከም ዝጋጮ’ሞ፡ ከምቲ “ሰብኣይን ሰበይትን ዝተበኣስሉ መኣዲ ይሃበኒ” ዝበሃል፡ ሓድነት ህዝቢ ከይዓጠጦን እምነትን ፖለቲካዊ ምሕደራን ደባሊቑ ዝፈጥሮ ዘሎ ዕድል እዩ። እዚ ህግደፍ ዝዕንገለሉ ምርሕሓቕ ህዝቢ፡ ኣጋጣምታት ዝኽሪ ናጽነትን ሰማእታትን መዝሚዝካ ብዝካየድ ዳንኬራታት ዝንጸባረቕ እዩ። ወዮም ደገፍቲ ህግደፍ ኢና በሃልቲ ኣይተሰወጦምን እምበር፡ ህግደፍ ዝምረሓሉ ፖሊሲ “ዝኣመነ ብሴፍ ዝኸሓደ ብሴፍ” ስለ ዝኾነ ግዜ እናጽነዐ ከም ዘረኻኽበሎም ኣይረስዑ። ሰለዚ ህዝቢ ኤርትራ እውን ህግደፍ ነናብ ዝዀዓቶ ህጉም ካብ ምእታው ክዕቀብ ይግበኦ።
ህዝቢ ኤርትራ ብህግደፍ ዝወርዶ ዘሎ በደላት ምዝርዛር ስለ ዘጸግም “ኩሉ መሰላት ዝተነፈጎ ህዝቢ እዩ” ምባሉ ገላጺ እዩ። ኣብዚ ዘለናዮ ኣዝዩ ምዕቡል ዘመን፡ ካልእ ይጽናሕሞ፡ ዝስተ ጽሩይ ማይ፡ ሓይሊ መብራህቲ፡ ኢንተርኔት፡ ኣገልግሎት ባንክን ዝኣመሰሉን መሰረታዊ ቀረባት ምርካብ ንህዝቢ ኤርትራ “ብርቂ” ምዃኑ ምጥቃሱ ኣገዳሲ እዩ። ወዮ ካብዚ ኩሉ ሕጽረታትን ጸገማት መዋጽኦ ንምርካብ ተሓቲቱ ክምልስ ዝግበኦ ክቱር መላኺ ኢስያስ ኣፈወርቂ፡ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ዘለዎ ደረቱ ዝሓለፈ ንዕቀቱ ንምርኣይ፡ ኣብ ዝተፈላለዩ መድረኻት፡ “ምጽዋዕ ሉል ቀይሕ ባሕሪ ተበሃል ነይራ፡ ሎሚ ኣበይ ኣላ?፡ ኣብ ኤርትራ ምዕቡል ፋብሪካ ጥርሙዝ ነይሩ፡ ሎሚ ኣበይ ኣሎ?፡ ኣብዛ ሃገር ዝነበረ ፋብሪካ ዓለባ መወዳድርቲ ኣይነበሮን፡ ሎሚ ደኣ ናበይ ከይዱ?፡ ኣብዛ ሃገር ዝነበረ ፋብሪካ ቆርበት መዘና ኣይነበሮን፡ ሎሚኸ ኣብይ ኣሎ?፡ ኣብ ዓመት ካብ 80 ክሳብ 120 ሺሕ ቶን ዓሳ ምግፋፍ ዘኽእል ሃብቲ ኣለና፡ እንተኾነ 10% እውን ኣይተጠቐምናሉን፡ ካብቲ እነምህሮ መንእሰይ 85% ኣበይ ከም ዝኣቱ ኣይንፈልጥን፡ ብሓጺሩ ኤርትራ ካብ ዓቢ ፋብሪካ ዝውንን ጤለበጊዕ ዝጓሲ ዝሕሸላ ሃገር እያ …….ወዘተ” ክብል እንከሎ፡ ኣካይድኡ ክሳብ ክንደይ ግምጥልሽን ኣሽካዕላልን ምዃኑ ዘርኢ እዩ።
እቲ ካልእ ዘስደምም ከኣ ነዚ ኣሽካዕላል ሰሚዖም ኣብ ክንዲ ዘስተንትኑ ዘጣቕዑ ምህላዎም እዩ። ስለዚ ኩሉ ተግባራቱ ኣብ ግምት ኣእቲኻ ንህግደፍ ምእማን ካብ ማይ ምሕቋን ፈሊኻ ዝረአ ስለ ዘይኮነ፡ እቲ መዋጸኦ ኣብ ክንዲ ትንፋስ ትዘርኣሉ ብሓባር ተቓሊስካ ምውጋዱ ጥራይ እዩ።
ብፈጻሚ ሽማግለ ሰዲህኤ ዝተመዘት ኣዋሃሃዲት ኮሚተን ኣሰናዳኢት ሽማግለ ናይቲ ካብ ዕለት 28 ክሳብ 30 ሓምለ ኣብ ፍራንክፎት ዝካየድ ፈስቲቫል ኤርትራ 2023ን: ብ26 ሰነ 2023 ናይ ሓባር ኣኼባ ኣካይደን። ኣብዚ ብሓው መንግስተኣብ ኣስመሮም ጠርናፊ ኣዋሃሃዲት ኮሚተ ዝተመርሐ ኣኼባ፡ ኣሰናዳኢት ሽማግለ ፈስቲቫል ኣብቲ መስርሕ ምድላው በጺሓቶ ዘላ ደረጃ ዝሕብር ጸብጻብ ቀሪቡ ተመዚኑ። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ ንናይ ምዝንጋዕ መደባትን ካልእ ኣድለይቲ ጉዳያትን ብዝምልከት ናይ ስራሕ ብጽሒት ወሲዶም ዝጸንሑ ኣባላት ዝዓመምዎን ጌና ዘይወድእዎን ስረሓት ዝምልከት ጸብጻብ ብዝርዝር ተሰሚዑ፡
ኣብዚ ኣኼባ ነቲ ፈስቲቫል ዘድሊ በብዓይነቱ ቀረባትን ካልእ ምድላዋትን፡ በጺሕዎ ዘሎ ናይ ምስንዳእ ደርጃ ተገምጊሙ፡ ዘይተወደአ ስረሓት ዝማለኣሉ መንገድታት እውን ተሓንጺጹ። ካብዚ ሓሊፉ መጠን ዝተፈላለዩ ክፍለ ስራሓት ንምውሳን ዝምልከት ሰፊሕ ዘተ ተኻይድሉ ዝያዳ መጽናዕቲ ዘድልዮም ጉዳያት ድማ ተነጺሮም። ዝተረፉ ዕማማት ዝጻፈፍሉ ኣገባባት ተተሊሙ።
ካብዚ ሓሊፉ እዚ ፈስቲቫል ውጽኢት 4ይ ጉባአ ሰዲህኤ ዝብሰረሉ መድረኽ ምዃኑ ኣብ ግምት ብምእታው፡ ኣብ ነፍሲ ወከፍ መዓልቲ ፈስቲቫል ብዛዓብ ዝዕመሙ መደባት ዝሕብር ዝርዝር ተዳልዩ ናብ ዝምልከቶ ቀሪቡ ክጸድቕ ኣብዚ ኣኼባ ሓሳብ ቀሪቡ። ንተሰላሲሉ ዘሎ ዕድመ ኤርትራውያንን ዘይኤርትራውያንን ኣጋይሽ ዝምልከትን ኣቀባብላኦምን ዝምልከት ኣቐዲሙ መደብ ክስራዕውን እቲ ኣኼባ ዝተመያየጠሉ ካልእ ዛዕባ ነይሩ።
