ባንክ ዓለም፡ ኣብ ኢትዮጵያ ስደተኛታት ንዘዕቆባ ማሕበረሰባት ዝወሃብ ሓገዝ ኣጽዲቑ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ባንክ ዓለም “ንካለኣይ ገጽ ፕሮጀክት ልምዓታዊ ምላሽ፡ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ብምምዝባል ንዝተጸልዉ” ወገናት ዝውዕል ናይ 180 ሚሊዮን ዶላር ሓገዝ ከም ዘጽደቐ፡ ካብ ዋሽንግተን ሓቢሩ። እዚ ሓገዝ ንኢትዮጵያ ብዝምውሉ ዓለም ለኻዊ ናይ ልምዓት ማሕበራት ኣቢሉ ዝወሃብ ምዃኑ ከኣ ተፈሊጡ። ቀንዲ ዕላምኡ መሰረታዊ ማሕበራዊ ቀረባት ንምዝያድን ንምሕያል ምምሕዳር ስደተኛታትን ዘዕቆብዎም ማሕበረሰባትን እዩ።
ነዚ ብዝምልከት ኣብ ዝተዋህበ መግለጺ፡ በዚ ሓገዝ ኣብ ኢትዮጵያ ካብ ዘለዉ ሓገዝ ዘድልዮም፡ ብደረጃ ጾታ 50% ደቂ ኣንስትዮ፡ ብደርጃ ዕድመ ድማ ሓደ ሲሶ ህጻናት ንዝኾኑ፡ 2.5 ሚልዮን ሰባት ዝጥቀም ክኸውን እዩ። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ እዚ መደብ ብ2016 ካብ ዝጅመር ንደሓር፡ ኣብ ኢትዮጵያ፡ ኬንያ፡ ኡጋንዳን ጅቡትን ን5 ሚሊዮን ሰባት ከም ዝሓገዘ ተገሊጹ።
ዞባዊ ዳይረክተር ባንክ ዓለም፡ ኣብ ማእከላይ ምብራቕን ሰሜን ኣፍሪቃን ቦውተኒያ ጉርማዚ፡ እዚ ካለኣይ ገጽ ማሕበራዊ ሓገዝ፡ ዝምድና ስደተኛታትን ዘዕቆቦም ማሕበረሰብን ዘመዓራሪ ምዃኑ ገሊጸን። እተን ዳይረተር ኣተሓሒዘን፡ እቲ ዝወሃብ ሓገዝ ነቲ መንግስታት ሕቶ ስደተኛታት ንምምላስ ዝገብርዎ ጻዕሪ ካብ ግዝያውነት፡ ናብ ቀጻልን ናይ ነዊሕ ግዜ መደባት ዕቤትን ዘሰጋግር እዩ ኢለን።
እዚ መደብ ናብ ኩሎም እቶም ስደተኛታት ኣዕቊቦም ዘለዉ ጀኦግራፍያዊ ከባብታት ክሰፍሕ ጻዕሩ ከም ዝቕጽል ተሓቢሩ ኣሎ። ንምስፋሕ ኣተገባብራ ፖሊሲታት ስደተኛታት ከም ዝሕግዝ እውን ተሓቢሩ። ስደተኛታት በዚ ፕሮጀክትዚ ኣቢሎም ቀጥታዊ ተጠቀምቲ ኮይኖም፡ ድሌታቶም ምስ መደብ ከባቢያዊ ምዕባለ ንክዛመድ ዘኽእል እዩ። እቲ መደባት ብዝያዳ ናብ ቁጠባውን ማሕበራውን ዕቤትን ደቂ ኣንስትዮ ዝያዳ ከም ዘድህብ ድማ ባንክ ዓለም ከም ዘመልከተ እቲ መግለጺ ሓቢሩ።
ኣብዚ እዋንዚ ኢትዮጵያ ዝበዝሑ ስደተኛታት ብዕቋብ ካብ ኣፍሪቃ 3ይ፡ ካብ ዓለም ከኣ 9ይ ደረጃ ሒዛ ዘላ ሃገር ምዃና ኣብቲ ናይ ባንክ ዓለም መግለጺ ተጠቒሱ። ካብቶም ኣብ ኢትዮጵያ ዘለዉ ስደተኛታት፡ መብዛሕትኦም ኤርትራውያን፡ ደቡብ ሱዳናውያንን ሶማላውያንን እዮም። ጠንቂ ስደት ናይ ኩሎም ከኣ ዘይምርግጋእ ዘስዓቦ ቀጻሊ ምምዝባል እዩ።
ሰልፊ ዲሞከራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ኣብ 3ይ ጉባአኡ ንስደተኛታት ብዝምልከት ኣብ ዘቕረቦ መጸዋዕታ፡ “በጉዳይ ስደተኛታት ዝምልከተን ዓለም ለኻዊ ትካላትን ሃገራትን፡ ናይ ዓለም ሕግታት ኣኽቢረን፡ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ስርዓት መሰላት ህዝቢ ዘየኽብር፡ ህዝቢ ሃገሩ ራሕሪሑ ክወጽእ ዝደፋፍእን ዜጋታቱ ምቕባል ዝሕሰምን ምምሕዳር ምዃኑ ኣሚነን፡ መሰል ኤርትራውያን ስደተኛታት ንከኽብራን ይምሕጸነን።” ከም ዝብል ዝዝከር እዩ።
ኣቦመንበር ኮሚሽን ሕብረት ኣፍሪቃ፡ ኮሚሽነር ሙሳ ፋቂ፡ ኢትዮጵያን ሱዳንን ካብ ወተሃደራዊ ምስፍሕፋሕ ክዕቀባን ነቲ ኣብ መንጎአን ዘሎ ዶባዊ ምስሕሓብ ብዘተ ፍታሕ ክረኽባሉን ብ29 ሰነ 2022 ጸዊዕም።
መግለጺ ሙሳ ፋቂ፡ ሓይልታት ሱዳን ንምቕታል 7 ወተሓደራቱ ተኸቲሉ፡ ብ28 ሰነ 2022 ኣብ ልዕሊ ሰራዊት ኢትዮጵያ ስጉምቲ ምውሳዱ ጠቒሱ፡ ኣብ መንጎ ክልቲኣን ጐረባብቲ ሃገራት ወተሃደራዊ ጐንጺ ምብራኹ ከም ዘተሓሳስቦም ጠቒሶም።
እቶም ኣቦመንበር ኮሚሽን ሕብረት ኣፍሪቃ፡ መበገሲኡ ዝኾነይኹን ብዘየገድስ ወተሃደራዊ ረጽሚ ጠጠው ኢሉ፡ ኣብ መንጎ እተን “ኣሕዋት” ዝበልወን ሃገራት ኢትዮጵያን ሱዳንን “ብፖሊሲ ዶብ ሕብረት ኣፍሪቃ፡ ናብ ዘተ ክእተው እጽውዕ” ኢሎም።
ኣቐዲማ ኣብ ጉዳይ ኣል ፋሽቓ፡ ምስ ኢትዮጵያ ምዝታይ ዝነጸገት ሱዳን፡ ናይ 1902ን 1975ን ክልተ ናይ ዶብ ስምምዓት ከም ዘለዉ ኣፍሊጣ። እንተኾነ ምስቲ ኢትዮጵያ “ብዘተ ንምፍትሑ ቅርብቲ ኣለኹ” ምባላ ናይ ምሳ ፋቒ መጸዋዕታ ጸቢብ ተቐባልነት ናይ ምርካብ ዕድል ኣለዎ።
ብኻልእ ወገን ሱዳን ድሕሪ ናይቶም ሸውዓተ ካብ ወተሃደራታ ምቕታሎም፡ ነቲ ጉዳይ ንሕብረት ኣፍሪቃ ሰጊራ፡ ደገፍ ንምርካብ ናብ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ወሲዳቶ ኣላ።
ሓደ ገጽ ቤት ማእሰርቲ ዓዲ ኣብየቶ
ስርዓት ኤርትራ ኣብ ኣብያተ ማእሰርቲ ዳጒንዎም ዝጸንሐ መንእሰያት ናብ መደበራት ወተሃደራዊ ታዕሊም ይወስዶም ከም ዘሎ ሬድዮ ኤረና ኣብ ናይ 26 ሰነ 2022 ፈነወ ዜናኣ ሓቢራ። በቲ ዜና መሰረት ካብ ቤት ማእሰርቲ ዓዲ ኣብየቶ ጥራይ፡ 500 ፍትሒ ዝጽበዩ ዝነበሩ እሱራት ከይፈተዉ ናብ መደበር ታዕሊም ተወሲዶም።
እዞም ንነዊሕ ግዜ ምስ ሕጽረት መግቢ፡ ሕክምናን ካልእ ማሕበራዊ ቀረብን ብሕሱም መግረፍትን ዝቓይን ኣብ ቤት ማእሰርቲ ክማስኑ ዝጸንሑ እሱራት መንእሰያት ዝተወስድዎ መደበር ታዕሊም ኣብ ኣፍዓበት ዝርከብ ምዃኑ ከኣ እቲ ሓብሬታ ኣቃሊዑ።
ኣብ ዝሓለፈ ሰሙናት ብሰብኣዊ መሰል ሕቡራት ሃገራት ተመዚዞም፡ ኩነታት ሰብኣዊ መሰል ኤርትራ ብዝከታተሉ ሱዳናዊ ኮሚሽነር፡ ናብ ባይቶ ሰብኣዊ መሰል ሕቡራት ዝቐረበ ጸብጻብ፡ ስርዓት ኤርትራ በቲ ምስ ጐረቤት ትግራይ ኣትይዎ ዘሎ ውግእ፡ ትሕቲ ዕድመ ከይተረፉ ኣገዲዱ የሰልፍ ከም ዘሎ ምጥቃሱ ዝዝከር እዩ።
ብኻልእ ወገን ድማ፡ ብሰንክቶም ቅድሚ 3 ዓመታት ንወተሃደራዊ ታዕሊም ናብ ኤርትራ ዝተወስዱ መንእሰያት ሶማሊያ፡ ኣብ መንጎ ክልቴን ሃገራት ዘይምርድዳእ ይፍጠር ከም ዘሎ ተገሊጹ። ጆርጅ ኣንደርሰን ዝተባህለ ጋዜጠኛን ተመራማርን ኣብ ናይ ትዊተር ገጹ ከም ዝጸሓፎ፡ እቲ ዘይምርድዳእ ዝተፈጥረ፡ ሓድሽ መንግስቲ ሶማሊያ ነቶም መንእሰያት ናብ ሃገሮም ክመልሶም ምስ መደበ፡ መንግስቲ ኤርትራ ከኣ ክኽፈለኒ ዝግበኦ 50 ሚልዮን ዶላር ቅድም ይወሃበኒ ብዝብል፡ ጀሆ ስለ ዝሓዞም ምዃኑ እቲ ጋዜጠኛን ተመራማርን ኣቃሊዑ። ብሓፈሻ ህዝቢ ሶማሊያ፡ ብፍላይ ከኣ ኣደታት ደቀን ካብ ኤርትራ ክምለሱለን ብተኸታታሊ ክሓታ ከም ዝጸንሓ ዝፍለጥ እዩ።
ብመንጽርቲ ነቶም ሶማላውያን ዝተዋህበ ደረጃ ታዕሊም፡ ስርዓይ ህግደፍ ዝሓቲቶ ዘሎ ክፍሊት ኣዝዩ ዝተጋነነ ምዃኑ ተዓዘብቲ ይገልጹ።
ናብ ኢትዮጵያ ሃዲሞም ካብ ዝኣተዉ 52 ወተሃደራት ኤርትራ፡ እቶም 18 ናብ ሃገሮም ክምለሱ ከምዘይደልዩ ድሕሪ ምርግጋጽ፡ ላዕለዋይ ጀነራል ስርዓት ህግደፍ ብዝተሰማመዓሉ ኣብ ክልል ዓፋር ኢትዮጵያ ናብ ዝርከብ መደበር ስደተኛታት ከም ዝኣተዉ ማእከል ሓበሬታ ኤርትራ/Eritea Hub፡ ኣፍሪካን ኢንተለጀንስ ብምጥቃስ ሓቢራ።
እቲ ካብ ማእከል ሓበሬታ ኤርትራ ዝተረኽበ ዜና ከም ዝጠቐሶ፡ እቶም ንሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ ዝራሕርሑ 18 ወተሃደራት ብ16 ሰነ 2022 እዮም ኣብ ዋና ከተማ ክልል ዓፋር ናብ ዝርከብ ቤት ጽሕፈት ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራትን ምምሕዳር ጉዳይ ስደተኛታትን ካብ ስደት ተመለስትን ኢትዮጵያን ተረኪቦም። ድሕሪኡ ከኣ ካብ ከተማ ሳማራ ንወገን ደቡባዊ ምብራቕ 55 ኪሎ ሜተር ርሒቓ ናብ እትርከብ መደበር ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣስሓይታ ተወሲዶም።
በቲ ካብ ማእከል ሓበሬታ ኤርትራ ዝተረኽበ መሰረት፡ እዞም 18 ወተሃደራት ኣካል እቶም 52 ኣብ መወዳእታ ወርሒ ጉንበት 2022 ኣብ ከባቢ ንኤርትራ ምስ ክልላት ትግራይን ዓፋርን ዘራኽብ ባዳ ካብ ዝዓረደ መበል 67 ክፍለ ሰራዊት ኤርትራ ዝሃደሙ እሞ፡ ኣብ ወረዳ ዳሉል ዓዲ ምሩግ ተገሊሎም ዝነበሩ እዮም። እዞም ወተሃደራት ብሰንኪ ወተሃደራዊ ኣዘዝቲ ኤርትራ፡ ንስግዳን (ሳላ) ዝምልከት ኣብ ልዕሊ ተኸተልቲ ምስልምና ወተሃደራት ዝፈጠርዎ እገዳ ዝተፈጥረ ዘይምርድዳእ ብረቶም ከውርዱ ዝተገደዱ ምዃኖም እቲ ዜና ሓቢሩ።
እቲ ኩነታት ምስ ኣጋጠመ፡ ዓበይቲ ዓዲ ዓፋር ኤርትራ፡ እቶም ካብቲ ሰራዊት ዝወጹ ወተሃደራት ኣብ ውሳነኦም ዳግመ-ርኢቶ ገይሮም ናብ ኣርዓት ህግደፍ ንክምለሱ ክሓትዎም ተላኢኾም ከም ዝነበሩ፡ እንተኾነ ከም ዘተዓወቱ እቲ ዜና ጠቒሱ። ድሕሪ ናይቶም ዓበይቲ ዓዲ ዘይምዕዋት፡ ጀነራል ሑመድ መሓመድ ኣሕመድ ካሪካሪ ወዲ ዓፋር ኤርትራን ምስ ሓለፍቲ ክልል ዓፋር ኢትዮጵያ ጽቡቕ ዝምድና ዘለዎን ተባሂሉ ናብቲ ኩነታት ተላኢኹ። እቲ ጀነራል ነቶም ዝሃደሙ ረኺቡ እቲ ንስግደት (ሶላት) ዝምልከት እገዳ ዳግመ-ርኢቶ ክግበረሉ ከም ዝከኣልን ምስ ተመለሱ ኣብ ልዕሊኦም ዝውሰድ ስጉምቲ ከምዘይህሉን ቃል ኣትይሎም። ድሕሪ እዚ ካብቶም 52 እቶም 34 ብመብጸዓ እቲ ጀነራል ከም ዝዓገቡ እቲ ዜና ኣፍሊጡ።
እቶም 18 ግና ነቲ መብጸዓ ስለ ዝነጸግዎ፡ ጀነራል ካሪካሪ እውን ብዝተሰማማዓሉ፡ ብምልሻ ክልል ዓፋር ተታሒዞም ናብ ከተማ ሰመራ ከም ዝተወስዱን፡ ካብኡ ድማ ብደረጃ ስደተኛ ናይ ምምዝጋብ መሰል ተሓልይሎም ናብ መደበር ኣስሓይታ ከም ዝተላእኩ ተፈሊጡ።
ኣቐድም ኣቢሉ፡ ውድብ ሃገራዊ ጉባአ ዓፋር ኤርትራ፡ “ሓሙሽተ ሚእቲ ደቂ ዓፋር ወታሃደራት ኤርትራ ካብ መበል 67 እገረኛ ክፍለ ሰራዊት ተፈልዮም፡ ኤርትራን ኢትዮጵያን ኣብ ዘዳውብ ባዳን ዓዲ ምሩግን ብዝተባህለ ቦታ ናብ ክልል ዓፋር ኢትዮጵያ ሂቦም” ዝብል መግለጺ ኣውጺኡ ከም ዝነበረ ዝዝከር እዩ። እዞም 52 ወተሃደራትከ ኣካሎም ድዮም ኣይኮኑን ዝብል፡ እዚ ካብ ማእከል ሓበሬታ ኤርትራ ዝተረኽበ ዜና ዝጠቐሶ የለን።
ብጻይ ተስፋይ ወልደሚካኤል ደጊጋ ኣቦመንበር ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ብ22 ሰነ 2022 ናብ ገስጋሲ ምሕዝነት መልእኽቲ ልኢኹ። ኣብዚ ናይ ምሕዝነት መልእኽቱ እቲ ምሕዝነት ብ25 ሰነ 2022 ድሕሪ ለበዳ ቫይረስ ኮረና፡ ኣብ ከተማ ኮላሉምፖር ሃገር ማላዢያ፡ ብኣካል ተራኺቡ ክጋባእ ብምዃኑ እንኳዕ ኣሕጐሰና ኢሉ። ምስዚ ኣተሓሒዙ ከኣ ሰዲህኤ ምስ ኣባላት እቲ ገስጋሲ ኣካል ዘለዎ ምሕዝነትን ምትሕብባርን ቀጻሊ ምዃኑ ጠቒሱ እቲ ኮንፈረንስ ዕዉት ንክኸውን ሰናይ ትምኒቱ ገሊጹ።
ኣስዒቡ ኣብዚ ካብ ዝተፈላለያ ሃገራት ዝመጹ እነፍቅሮም ኣዕሩኽ ብኣካል ዝሳተፍሉ ኣገዳሲ ኣጋጣሚ ክንሳተፍ ዘይምኽኣልና ቅር ይብለና ኢሉ። ቅድሚ ሕጂ ሰዲህኤ ካብቲ ናይ ላይብዚግ መስራቲ ጉባአ 2013 ጀሚሩ፡ ገስጋሲ ምሕዝነት ኣብ ዘዳለዎም ኮንፈረንሳት ስቲክሆልም፡ ሮተርዳም፡ ብሩሰልስን በርሊንን ብንጥፈት ብምስታፉ ተጠቃሚ ከም ዝነበረ ኣዘካኺሩ።
ሰዲህኤ እዚ ኮንፈረንስ ንሰላም፡ ዲሞክራስን ቅኑዕ ምምሕዳርን ዝለዓለ ግምት ብምሃብ፡ ኣብዚ እዋንዚ ኣጋጢሙ ካብ ዘሎ ናይ ሰላምን ዲሞክራስን ብድሆታት ንምውጻእ፡ ብጉዳይ ወራር ሩሲያ ኣብ ልዕሊ ዩክረይን፡ ኩነታት ቅርኒ ኣፍሪቃን ካለኦት ኣብ ውግእ ተጸሚዱ ዘሎ ኩርነዓት ዓለምን ከም ዝዛረብ እምነቱ ምዃኑ ኣብዚ መልእኽቲ ሰፊሩ። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ እዚ ኮንፈረንስ ናይዚ ዝተጠቕሰ ብድሆታት መፍትሕታት ንክእምት ትጽቢት ደለይቲ ሰላም ምዃኑ ብጻይ ተስፋይ ኣብዚ መልእኽቱ ጠቒሱ።
ኣብ መወዳእታ ከኣ ሰዲህኤ ኣብ ወጻኢ ኮይኑ፡ ህዝቢ ኤርትራ ካብቲ ዝጭቁኖ ዘሎ ሓደገና ጉጅለ ናጻ ንምውጻእ ዝካየድ ቃልሲ ኣገዳሲ ኣበርክቶ ዘወፊ ዘሎ ሰልፊ ምዃኑ ሓቢሩ። እቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ጉጅለ ኣብ ጐረባብትና ሃገራት ቀርኒ ኣፍሪቃ ከይተረፈ ምምዝባላት ዘኸትሎ ዘሎ ምዃኑ’ውን ጠቒሱ። መልእኽቱ ክድምድም እንከሎ ከኣ ደጊሙ በቲ ድሕሪ ዕጽዋ ንመጀመርያ ግዜ ዝካየድ ኮንፈረንስ ገስጋሲ ምህዝነት ሕጉስ ምዃኑ ገሊጹ፡ ሓቢርካ ምስራሕና ቀጻሊ እዩ ኢሉ።
ኣብ ወርሒ ሕዳር 2021 ኣብ ኡጋንዳ ዝተኻየደ ውድድር ኲዕሶ እግሪ ሃገራት ምብራቕን ማእከላይን ኣፍሪቃ ሴካፋ ትሕቲ 20 ዓመት ዝዕድምአን ደቂ ኣንስትዮ ትሳተፍ ካብ ዝነበረት ጋንታ ኤርትራ ከይተመልሳ ዝተረፋ ሓሙሽተ ስፖርተኛታት፡ ንህይወተን ብምስጋእ ተሓቢአን ኣብ ስዉር ቦታ ምህላወን ጋዜጣ ዘ-ጋርድያን ሓቢራ።
ብመሰረት ሓበሬታ ጋዜጣ ዘ-ጋርድያን እተን ተሰዊረን ዘለዋ ስፖርተኛታት ልዋም ሰለሞን፡ ዮርዳኖስ ኣብርሃም፡ ሻማት ፍጹም፡ ራሄል ሚኪኤልን ትርሓስ ሃብተን ዝተባህላ እየን። በቲ ሓበሪታ ናይታ ጋዜጣ መሰረት እዘን ስፖርተኛታት ክሳብ ሕጂ ኣብ ውሑስ ቦታኳ እንተሃለዋ ገና ብዘይግሉጽ እየን ዝነብራ ዘለዋ፡
ጋዜጣ ዘ-ጋርድያን ኣብ ሓበሬታኣ፣ ካብ 2009 ንደሓር ጥራይ ልዕሊ 60 ኣባላት ሃገራዉያን ጋንታታት ስፖርት ኤርትራ ብምኽንያት ዞባዉን ኣህጉራዉን ውድድራት ካብ ሃገር ምስ ወጹ ነቲ ኣጋጣሚ ተጠቒሞም፡ ኣብ ዝተፈላለያ ሃገራት ዕቑባ ከም ዝሓተቱ ተፈሊጡ። ኤርትራዉያን ስፖርተኛታት ደቀንስትዮ ብኸምዚ ኣገባብ ክሃድማ ከኣ እቲ ናይ ወርሒ ሕዳር 2021 ናይ መጀመርታ እዩ።
ቅድሚኡ ብ2019 ኣብ ኡጋንዳ ኣብ ዝተኻየደ ውድድር ሴካፋ 7 ኤርትራውያን ተጻወቲ ኩዕሶ እግሪ ብተመሳሳሊ ኣገባብ ሃዲሞም ኣብታ ሃገር ዑቕባ ሓቲቶም ከም ዝነበሩ ዝዝከር እዩ።
ወሃቢ ቃል ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታት ብዛዕባ ጠንቂ ህድማ ናይዘን ስፖርተኛታትን ህልዊ ኰንታተንን ተሓቲቶም፡ ኣብ ጉዳይ ውልቀሰባት ርኢቶ ክህቡ ፈቓደኛ ከምዘይኮኑ ገሊጾም። ብባይቶ ሰብኣዊ መሰል ሕቡራት ሃገራት ዝተመዙ ተኸታታሊ ሰብኣዊ መሰል ኤርትራ ግና፡ ኣብዚ ዝሓለፈ ሰሙን ኣብ ዘውጽእዎ ሰፊሕ ጸብጻብ፡ ኣብ ኤርትራ ግዱድ ውትህድርና፡ ጃምላዊ ማእሰርቲ፡ ምስዋርን ምስቓይን ዝጠቓልል ግህሰታት ከም ዝካየድ ኣቃሊዖም። ኣተሓሒዞም ከኣ ደቂ 14 ዓመት ዕሸላት ከይተረፉ ናብ ዓውዲ ውግእ ክኣትዉ ከም ዝግደዱ ኣስፊሮም። እዚ ዘስካሕክሕ ኩነታት ኤርትራውያን ንክስደዱን በብዝረኸብዎ ኣጋጣሚ ምስ ወጹ ናብ ሃገሮም ንከይምለሱን ምኽንያት ከም ዝኾነ ከኣ ናይቶም ኮሚሽነር ጥራይ ዘይኮነ፡ ናይ ብዙሓት እምነት እዩ።
ቻይና ዝወደበቶን ዝመወለቶን ቀዳማይ ኮንፈረንስ ቻይናን ሃገራት ቀርኒ ኣፍሪቃን ብ20-21 ሰነ 2022 ኣብ ኣዲስ ኣበባ ከም ዝተኻየደን ኤርትራ ከምዘይተሳተፈትን ጋዜጣ ዋሽንግተን ፖስት ሓቢራ። ፍሉይ ልኡኽ ቀርኒ ኣፍሪቃ ቻይና ዙ ቢንግ፡ ኣብዚ ኮንፈረንስ ኣብ ዘስምዕዎ ቃል፡ ሃገሮም ኣብ ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃ ዘሎ ጸገማት ብሽምግልና ብምፍታሕ፡ በቲ ሓደ ወገን ጽልወኣ ንምሕያልን ቁጠባዊ ወፍራ ንምዕቃብ በቲ ካልእ ወገን ከኣ ሃገራት ጸጥታአን ከውሕሳን ልምዓትን ቅኑዕ ምምሕዳርን ንከሕይላን ክትሕግዝ ቅርብቲ ከም ዝኾነት ኣፍሊጦም። ኣተሓሒዞም ከኣ “ኣነ ንገዛእ ርእሰይ ሃገራት ቀርኒ ኣፍሪቃ ብዝደልየኦ ኣገባብ ሽምግልና ከዳሉ ቅሩብ እየ” ከም ዝበሉ እቲ ዜና ሓቢሩ።
እቶም ፍሉይ ልኡኽ ብምቕጻል፡ እዚ እስትራተጅያዊ ኣገዳስነት ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ በታ ኣብዚ እዋንዚ ብሰንኪቲ ኣብ ትግራይ ዝተጀመረ ውግእ ኣብ ሓያል ወጥሪ ዘላ ኢትዮጵያ እዩ ዝምእከል ኢሎም። ኣብዚ ኮንፈረንስ ብደረጃ ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተራት ወይ ምክትላት ዝተሳተፋ ሃገራት፡ ሱዳን፡ ሶማሊያ፡ ደቡብ ሱዳን፡ ኬንያ፡ ኡጋንዳን ጅቡትን ክኾና እንከለዋ ኤርትራ ግና ከምዘይተሳተፈት ዋሽንግተን ፖስት ኣብቲ ዝዘርግሓቶ ዜና ሓቢራ።
እቲ ዜናዊ ጸብጻብ ኣተሓሒዙ እዛ ኣብ ውግእ ትግራይ ምስ ኢትዮጵያ ወጊና ዝጸንሐት ኤርትራ፡ ኣብ መጀመርታ እዚ ሒዝናዮ ዘለና ዓመት ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ቻይና ኣብ ዝበጽሕዋ ኣብዚ ኮንፈረንስ ንክትሳተፍ ተዓዲማ ከም ዝነበረት ጠቒሱ። ሚኒስተር ዜና ኤርትራ ነዚ ብኩራት ሃገሩ ካብዚ ኮንፈረንስ ብዝምልከት ተሓቲቱ መልሲ ከምዘይሃበ እውን ኣብቲ ዜና ሰፊሩ።
ነዚ ብኩራታ ካብዚ ኮንፈረንስ ዝተዓዘቡ ወገናት፡ ጸገም ኤርትራ ምስ ኢትዮጵያ ድዩ ወይ ምስ ቻይና? ዝብል ሕቶ የቕርቡ ኣለዉ።
ፈጻሚ ሽማግለ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ብ18ን 20ን ሰነ 2022፡ ዓስራይ ስሩዕ ኣኼባኡ ኣካይዱ። ኣብ መኽፈቲ እቲ ኣኼባ ኣቦመንበር ፈጻሚ ሽማግለን ማእከላይ ባይቶን ሰዲህኤ፡ ብጻይ ተስፋይ ወልደሚካኤል (ደጊጋ)፡ ናይቲ ኣኼባ ኣጀንዳ ድሕሪ ምጽዳቕ፡ ንተሳተፍቲ ኣኼባ ሓጺር ናይ “እንኳዕ ደሓን መጻእኩም” መእተዊ ቃል ኣስሚዑ።
ፈጻሚ ሽማግለ ኣብዚ ስሩዕ ኣኼባኡ፡ ብመጀመርያ ብዛዕባቲ ኣቐዲሙ ብሓለፍቲ ኣብያተ-ጽሕፈት ፈጻሚ ሽማግለ ተዳልዩ ዝጸንሐ ንድፊ ጸብጻብ በብሓደ ድሕሪ ምምይያጥ ከም ሰልፋዊ ሰነድ ኣጽዲቑዎ። ኣብዚ ናይ ነፍሲ ወከፍ ቤት ጽሕፈት ጸብጻብ ዝዳህሰሰሉ፡ ኣብ ዝሓለፈ ኣዋርሕ ኣብ ኩሉ መዳያት ዝተራእየ ሰልፋዊ፡ ሃገራውን ከባብያውን ምዕባለታት መዚኑ። ንኣውንታታት ዝያዳ ዘሕይሉን ንሕጽረታት ዘእርሙን ውሳነታት ወሲኑ።
እቲ ኣኼባ ኣብ ርእሲ’ቲ ዝቐረበ ጸብጻብ ብዛዕባ ዝተፈላለዩ እዋናውን መሰረታውን ዝያዳ ጠመተ ዘድልዮም ዛዕባታት ዓሚቕ ምይይጥ ኣካይዱ። ኣብ ምይይጡ፡ ምምስራት ሰፊሕ ጽላል ፖለቲካዊ ሓይልታት (ፖሓኤ)፡ ቅድሚት ዝስራዕ ጭረሖ ሰዲህኤ ምዃኑ ጠቒሱ፡ ንምዕዋቱ ክሳብ ሕጂ ክካየድ ዝጸንሐ ቃልስን ከጋጥም ዝጸንሐ ብደሆታትን ዳህሲሱ። ምስ ኩሉ’ቲ ዝጸንሐን ዘሎን በዳሂ መስርሕ፣ ሰዲህኤ ንመጻኢ እውን ምቛም ሓባራዊ ጽላል ኣብ ሽቶኡ ንምብጻሕ፡ ቅሩብነት ምስ ዘለዎም ኣካላት ኮይኑ ቃልሱ ከም ዝቕጽል ኣነጺሩ። ምስ ዓለም ለኸ ህዝባዊ ምንቕስቕስ ይኣክልን ካለኦት ተበግሶታትን ከራኽቦ ኣብ ዝኽእል መንገዲ ሓቢርካ ንምቅላስ ግቡእ ቆላሕታ ከም ዝህቦ’ውን ካብ ዘድሃበሎም ነጥብታት እዩ።
10ይ ኣኼባ ፈጻሚ ሽማግለ ኣብ፡ ኤርትራ፡ ኢትዮጵያ፡ ክልል ትግራይን ሱዳንን ዝረአ ዘሎን ዓለም ለኻዊ መልክዕ ናይ ምሓዝ ኣንፈቱ፡ ተጽዕንኡ ኣብ ፖለቲካ ሃገርናን ብሰንኩ ዝምዕብል ዘሎ ናይ ኤርትራውያን ናይ ኣተሓሳስባ ፍልልይን ሓደስቲ ፖለቲካዊ ኣሰላልፋን ዝምልከት ንናይ ክሳብ ሕጂ ተመኩሮ ሰዲህኤ ኣብ ግምት ኣእትዩ ዓሚቕ ጠመተ ኣካይዱ። ኣብ መጻኢ ብሓፈሻ ብደረጃ ሓይልታት ለውጢ ኤርትራ፣ ብፍላይ ከኣ ብደረጃ ሰዲህኤ ክተሓዝ ዝግበኦ ኣቕጣጫን ርእዩ። ኣብቲ ዳህሳሱ ሰዲህኤ ንኣተሓሕዛ ፍልልያዊ ሓድነትን ዝምድናና ብሓፈሻ ምስ ጐረባብትና፡ ብፍላይ ከኣ ምስ ክልል ትግራይ፣ ብሓደስቲ ምዕባለታት ከይተሰናበደ፡ ብመጽር’ቲ ኣቐዲሙ ብደረጃ ጉባኤኡ ዝሓዞ ፖሊስን በብግዜኡ ብዝተፈላለዩ ትካላቱ ከነጽሮ ዝጸንሐ መርገጻትን እናተመርሐ፡ ጉዳይ ኤርትራ ዝውሰን ብህዝቢ ምዃኑ እምነት ዘማእከለ፡ ቃልሱ ከም ዝቕጽል ግቡእ ቆላሕታ ሂቡ መዚኑ። ፖሊሲታቱ ኣብ ቅድሚ ኩሎም ዝምልከቶም ናይ ምንጻርን ምስራጽን ጻዕሪ ከም ዘካይድ ድማ ኣስፊሩ።
ኣብ መወዳእታ ኣብ መጻኢ ብሓፈሻ ኣተሓሕዛኡ ኣብ ዝተፈላለዩ ጉዳያት ከመይ ክኸውን ከም ዝግበኦ ብፍላይ ምስ መሰረታት ሰልፊን፡ ህዝብን ዘራኽብ፣ ብሰንኪ ብኮቪድ 19 በዂሩ ዝጸንሔ መድረኻት ምቕጻል ከም መጻኢ መደባቱ ኣመላኺቱ። ፈጻሚ ሽማግለ፡ ኣባላትን ደገፍቲ ሰዲህኤን፣ ኩሉ ለውጢ ዝብህግ ኤርትራውን፡ ህዝብናን ሃገርናን ካብዚ ብሰንኪ ጉጅለ ህግደፍ ኣትየምዎ ዘለዉ ሓሳረ-መከራ ንክወጹ፡ ከም ናይ ቅድሚ ሕጂ ከይሰልከዩ ቃልሶም ንክቕጽሉ መጸዋዕታኡ ኣቕሪቡ።
ብባይቶ ኤርትራውያን ኣብ ዳርምሽታትን ከባቢኡን መኽሰብ ኣልቦ ማሕበር ዝተጸውዐን ዝተዳለወን በዓል ዝኽሪ ሰማእታት ኤርትራ ብዕለት 19 ሰነ 2022 ኣብ ከተማ ዳርምሽታት ብኽብሪ ተዘኪሩ ውዒሉ። ማሕበር ባይቶ ኤርትራውያን ዳርምሽታትን ከባቢኡን ኣብ 2019 ዝጀመረ ኮይኑ፡ ምስቶም ብሓሳብን ብግብርን ዝሰማምዑ ደለይቲ ለውጢ ዝኾኑ ማሕበራትን ህዝባዊ ምንቅስቓሳትን ክሰርሕ ዝጸንሐን ዘሎን ምንቅስቓስ እዩ። ኣብዚ ንዝኽሪ ሰማእታት ናይ 2022 ዝተዳለወ በዓል፣ ብርክት ዝበለ ቁጽሪ መንእሰያትን ነባራት ተቓለስትን ዝተሳተፍዎ እዩ ነይሩ።
እቲ በዓል ኣብ ፕሪንስ ኢምል ዝተባህለ መዘናግዒ ዝተኻየደ ኮይኑ፣ ብዝተፈላለየ ናይ ስዉኣት መዛሙር ዝተጀመረ ኮይኑ፣ ኣቦ መንበር ማሕበር ባይቶ ኤርትራውያን ዳርምሽታትን ከባቢኡን ሓው ጎይትኦም በራኺ፣ ብመጀመርታ ተሳተፍቲ በዓል ንዝሓዝዎ ሽምዓታት ብሓባር ክውልዑን፣ ንዝኽሪ ስዉኣት ኤርትራውያን ንደቓይቕ ናይ ሕልና ጸሎት ክግበርን ሓቢሩ። ሓው ጎይትኦም ቀጺሉ ብምኽንያት ናይቲ በዓል ዝተዳለወ መግለጺ ኣቕሪቡ። እቲ መግለጺ ናብቲ በዓል ንምብጻሕ ዝተኻየደ ቃልስን ምረቱን፣ ዕላማን ዝተኸፍለ መስዋእትን ዘጠቓለለ ኮይኑ፡ መስዋእቲ ንኩሎም ኤርትራውያን ኣብ ቃልሲ ግዲኣም ኣብ ምብርካት ከለዉ በጃ ሃገር ዝሓለፉ ዝምልከት እምበር፡ ነቶም ብረት ዓጢቆም ኣብ ውግእ ዝተሰዋኡ ጥራሕ ዝምልከት ከምዘይኮነ’ውን ኣነጺሩ። እዚ ጥራሕ ዘይኮነ መስዋእቲ ደሊኻዮ ብምርጫ ዝውሰድ ዘይኮነስ፡ ካልእ መዋጽኢ ምርጫ ምስ ሳኣንካ ተገዲድካ ዝእቶ ምዃኑ ብኣብነት ኣሰንዩ ኣቕሪቡ።
ስዉኣት በጃ ሃገርን ህዝብን ሓሊፎም እዮም ዝምለሱ ከምዘይኮኑን፡ እቶም ህሉዋት ዘለና ግን፡ ነቲ ንሳቶም ዝገደፉልና ሕድርን ዕላማን ኣብ መፈጸምትኡ ምብጻሕ ስለዝኾነ ተራና፡ ብፍላይ መንእሰያት መሪሕ ግዲኦም ከበርክቱን እቶም ኣብ ዕብየት ዘለና ድማ፡ ናይ ምምኻርን ምምዓድን ግዴና ከነበርክት ይግባእ ክብል ኣብ መግለጺኡ ሓቢሩ። 
ኣስዒቡ ሓው ዳዊት ኣፈወርቂ ኣባል ሽማግለ ማሕበር ባይቶ ኤርትራውያን ዳርምሽታትን ከባቢኡን፡ ኣብ ዳርምሽታት ምስ ዝርከቡ ጀርመናውያን ትካላትን ኣብያተ ጽሕፈታትን ብዝተገብረ ርክብን ዝምድናን መሰረት፤ ኣብ ማሕበራዊ፡ ኣካላውን ባህላውን ህንጸታት ኤርትራውያን መንእሰያት ከገልግሉ ዝኽእሉ ናይ ምውስዋስ ኣካላትን፣ ሙዚቓን ኮታስ ኣብ ናይ ውሽጢ ገዛ መዘናጊታት ዝውዕሉን፣ ኣብ ምዕባይ ህጻናትን ወለዲ ኣብ ምምልማል ደቆምን ክሕግዞም ዝኽእል ሓበሬታዊ ማእከል ክጥቐምሉ ዝኽእሉ መራኸቢ ቦታ ብነጻ ዝተረኽበ ምህላዉ ድሕሪ ምሕባር፡ ኣብ ሰሙን ክልተ ማዓልታት ማለት ሰንበትን ሰኑይ ድሕሪ ቀትርን ኣብቲ ተፈቒዱልና ዘሎ ሰዓታት ክፉት ምዃኑን ንተሳተፍቲ ዝኽሪ በዓል ሓቢሩ። ስለዚ ማሕበር ባይቶ ኤርትራውያን ዳርምሽታትን ከባቢኡን ኣብ ፖለቲካዊ ጉዳያት ጥራሕ ዘይኮነስ ኣብ ማሕበራውን ባህላውን ጉዳያት ማእከል ዝገበረ ምቅስቓሳት ዘካይድ ኤርትራውያን ስደተኛታት ንምሕጋዝን ምትሕብባን ኣድህቦ ዝገበረ ምዃኑን እዩ ገሊጹ። 
ሓው ገብሩ ሓጎስ ቀጺሉ፣ ንዝኽሪ ሰማእታት ኤርትራን ዕላማታቶምን ብምጥቃስ፡ ኣብ ኤርትራ ዘሎ መላኺ ስርዓት ግን፡ ንዝኽሮም ዝኸውን ሓወልቲ ክሰርሕ ዘይካኣለ፡ ብኣንጻሩ ናይ ወጻኣተኛ ሓወልቲ ምድዃኑ፡ ንዕቀት ኤርታውያን ምዃኑ ብምግላጽ፡ ኣብ ኤርትራ ስርዓተ ሕግን ዲሞክራስያዊ ስርዓት ንምቛምን ኩልና ኤርትራውያን፡ ንሕድሪ ስዉኣት ከነተግብር ግዴታ ከምዘለናን ክንጽዕር ከምዝባኣናን ገሊጹ።
ብዘይካዚ፣ ሓደ ካብ መንእሰያት ተሳተፍቲ ዝኽሪ ማዓልቲ ስዉኣት፣ ቀይሕ ቀለም ዘይኮነስ፡ ቀይሕ ደም ኢዮም ከፊሎም ብዝብል ኣርእስቲ ዝተዳለወ፣ ንዝሓለፈ መስዋእቲ ዘዘኻኽር፡ ንቓልሲ ዘሔይል ግጥሚ ኣቕሪቡ፣ ዝኽሪ ማዓልቲ ሰማእታት ዳርምሽታትን ከባቢኡን ተደምዲሙ።
ማሕበር ባይቶ ኤርትራውያን ዳርምሽታትን ከባቢኡን ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ ዕለት 26.05.2022 ንመዓልቲ ነጻነት ኤርትራውን ብተመሳሳሊ ኣገባብ ኣብ ቀጽሪ ትካል ADL ዝተባህለ ኣኽቢሩ ምውዓሉ ዝዝከር እዩ።
More...
ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ክልላዊ መንግስቲ ትግራይን ክዛተዩ ምዃኖም ኣፍሊጦም። ብኸምዚ ደረጃ ንዘተ ቅሩባት ምዃኖም ክገልጹ ናይ መጀመርታኦም እዩ። እዚ ዝተገልጸ ቀዳማይ ሚንሲተር ኢትዮጵያ ኣብይ ኣሕመድ ዓሊ ብ14 ሰነ 2022 ኣብ ቤት ምኽሪ ተወከልቲ ህዝቢ (ፓርላማ) መስርሕ ዘተ ኣብ ከመይ ደረጃ በጺሑ ምህላዉ ተሓቲቱ ኣብ ዝሃቦ መልሲ፡ መንግስቱ ክዛተ ቅሩብ ምህላዉን ንመስርሕቲ ዘተ ተጽንዕን ትመርሕን ብምክትል ቀዳማይ ሚኒስተር ኣቶ ደመቀ መኮነን ትምእከል ኮሚተ ኣቚሞም ትሰርሕ ከም ዘላን ሓቢሩ።
ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ ብወገኑ፡ ዶ/ር ደብረጽዮን ገብረሚካኤል ብ15 ሰነ 2022 ንዝተፈላለዩ ኣካላት ብደብዳበ ኣብ ዘፍለጦ፡ ክልቲኦም ወገናት ኣብ ኬንያ ክራኸቡ ብዝተሰማምዕዎ መሰረት፡ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ ቅሩባት ምህላዉ ኣፍሊጡ። ዶ/ር ደብረጽዮን ብቐጥታ መልእኽቱ ዝሰደደሎም ኣካላት እዋናዊ ኣቦመንበር ሕብረት ኣፍሪቃ፡ ፕረሲደንት ኬንያ፡ ፕረሲደንት ሕቡራት ዓረብ ኢማራትን ፕረሲደንት ታንዛንያን እዮም። ብቅዳሕ ድማ ናብ ዋና ጸሓፊ ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ፍሉይ ልኡኽ ኣሜሪካ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ ሓላፊ ወጻኢ ጉዳያት ሕብረት ኤውሮጳን ኣንበሳድር ኣሚሪካ ኣብ ቤት ምኽሪ ጸጥታን ዝርከብዎም ወገናት ልኢኹ።
ፕረሲደንት ክልል ትግራይ ኣብዚ ንዘተ ቅሩባት ምዃኖም ዝገልጽ መልእኽቱ፡ ሕብረት ኣፍሪቃ ኣብ ጉዳይ ኢትዮጵያን ትግራይን ስቕታ ብምምራጽን ንመትከላት ናይቲ ሕብረት ብምጥላምን ግደኡ ከምዘይተጻወተ ጠቒሱ። በቲ ኣብ መንጎ ፍሉይ ልኡኽ እቲ ሕብረት ኤሊሰንጎ ኣባሳንጆን ቀዳማይ ሚንስተር ኢትዮጵያን ዘሎ ጥቡቕ ዝምድና ዕጉባት ከምዘይኮይኑ ጠቒሱ፡ እምነቶም ኣብ ልዕሊ እቲ ነቲ ዘተ ክመርሕ ትጽቢት ዝግበረሉ ፕረሲደንት ኬንያ እሁሩ ከኒያታ ግና ዝለዓለ ምዃኑ ሓቢሩ። ኣተሓሒዙ ከኣ ብወገን ትግራይ ኣብ ሰብኣዊ መሰል፡ ዲሞክራስን ተሓታትነት ዝተመስረተ ዘተ ክካየድ ከም ዝደልዩ ብምጥቃስ፡ ዘይግሉጽ ዘተ ግና ከምዘይድግፉ ኣፍሊጦም። እዚ ከምዚሉ እንከሎ ዶ/ር ደብረጽዮን ክልል ትግራይ ንዘተ ዘለዎ ቅሩብነት፡ መሰረታዊ ዕላምኡ ምዝንጋዕ ወይ ካብ ሕመቕ ዝነቅል ከምዘይኮነ ኣብሪሁ።
ድሕሪ ክልቲኦም ወገናት ንዘተ ቅሩባት ምዃኖም ብወግዒ ምግላጾም፡ ብዝተፈላለዩ ኢትዮጵያዊ ወገናት “መንዩ ምስ ትግራይ ዝዛተ?” ዝብል ሕቶ ይለዓል ኣሎ። ቀዳማይ ሚኒስተር ኣብይ ነዚ ብዝምልከት ኣብቲ ፓርላማ ኣብ ዝሃቦ መልሲ፡ “ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ ኣንጻር መንግስቲ ኢትዮጵያ እምበር፡ ኣንጻር ኣምሓራን ዓፋርን ብተናጸል ኣይኮነን ተዋጊኡ” ዝብል መልሲ እዩ ሂቡ። እዚ ድማ እቲ ዘተ ኣብ መንጎ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ክልላዊ መንግስቲ ትግራይን ከም ዝካየድ ዘመልክት እዩ። እንተኾነ ኣምሓራን ዓፋርን እውን ነብሶም ክኢሎም ተዛተይቲ ክኾኑ ኣለዎም ዝብል፡ ምስ ርኢቶ ናይቲ ቀዳማይ ሚኒስተር ዘይሰማማዕ ሓሳብ ብብዙሓት ይንጸባረቕ ኣሎ። ተሳትፎ ኤርትራ ኣብዚ ዘተኸ “ከመይ ክኸውን እዩ?” ዝብ ሕቶ ዘቕርቡ ወገናት’ውን ኣለዉ።
እዚ ትጽቢት ዝግበረሉ ዘሎ ዘተ “ኣይዕወትን እዩ” ዝብል ስግኣት ዝሓደሮም ወገናት ብዙሓት እዮም። ከምኡ ካብ መበሊኦም ምኽንያት ኢሎም ካብ ዝጠቕስዎ፡ መጻኢ ዕድል ወልቃይትን ራያን ኣብ ዝምልከት ዘሎ ዝተረሓሓቐ መርገጻት እዩ።
እዚ ካብቲ ዶ/ር ኣብይ “ምናልባት ድሕሪ 2ተ ሰሙን ተኸታተሉ” ዝበሎ ወጻኢ ብርግጽ መዓስ ከም ዝካየድ ዘይተነጸረ ዘተ፡ ኣቐድም ኣቢሉ፡ ኣብ ታንዛንያ ክካየድ እዩ ዝብል ሓበሬታ ተዘርጊሑ ከም ዝነበረ ዝዝከር እዩ።
ኣቦመንበር ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ብጻይ ተስፋይ ወልደሚካኤል (ደጊጋ)፡ ብ14 ሰነ 2022 ናብ ኣፈጻሚ ጉዳይ ኤምባሲ ኣሜሪካ ኣብ ኤርትራ፡ ስተቨን ዎከርን መሳርሕቶምን ናይ ናእዳን ምስጋናን ቅሉዕ መልእኽቲ ሰዲዱ። ንሱ ነዚ መልእኽቲ ዝለኣኸ፡ ስለቲ እቶም ፈጻሚ ጉዳይ ኣብ ኣስመራ ኮይኖም፡ ናብቲ ኣብ ዋሽንግተን ብ11 ሰነ 2022 ብተለቪዥን ኤሪሳት ዝተዳለወ ስምፖዝዩም-2022፡ ንኩነታት ኤርትራ ብግቡእ ዝዳህሰሰ መልእኽቲ ምትሕልላፎም እዩ።
ብጻይ ተስፋይ በቲ መልእኽቱ ዓሚቕ ምስጋናኡ ዝገለጸ፡ ብስምቲ ኣብ ወጻኢ ኮይኑ ዝቃለስ ዘሎ ንሱ ዝመርሖ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ ምዃኑ ጠቒሱ፡ ኤርትራውያን ኣብ ውሽጢ ሃገር ይኹን ኣብ ወጻኢ፡ እቶም ፈጻሚ ጉዳይ ነቲ ድምጹ ዝተዓብሰ ህዝቢ ኤርትራ ድምጺ ብምዃኖም ናይቲ ምስጋና ተኻፋሊ ከም ዝኸውን ዘለዎ እምነት ገሊጹ።
ኣብዚ መልእኽቱ እቶም ፈጻሚ ጉዳይ ብመንገዲ ናይ ፈይስቡክ መልእኽቶም ኣቢሎም፡ ሓለፍቲ ኤርትራ ንገዛእ ህዝቦም ብግጉይን ዘይፍትሓውን ኣገባብ ይመርሕዎ ከም ዘለዉ ከቃልዑ ከም ዝጸንሑ ጠቒሱ፡ ኤርትራውያን ካብቲ ናብ ስምፖዝዩም ዘመሓላለፍዎ መልእኽቶም ካብ ዝርድእዎ ነጥብታት ንኣብነት ኣስፊሩ።
- ኤርትራዊ በቲ ስርዓት ተደፊኡ ካብ ሃገር ወጺኡ ኣብ መላእ ዓለም ደጋፊ ዘየብሉ ስደተኛ ምዃኑ ግቡእ ከምዘይኮነ።
- ኤርትራ ብኣገባብ ሕገ-ኣልቦ፡ ኣብ ትሕቲ ጨካን ምምሕዳር ምህላዋ ንህዝባኮነ ህዝቢ ጐረባብታ ቅኑዕ ዘይምዃኑ
- ግጉይ ሓበሬታን ሓሶትን የማነ ገበረመስቀል፡ ከምቲ ኣብ ተመኩሮ ዒራቕ ኣብ ትሕቲ ምምሕዳር ሳዳም ሑሴን ሚኒስተር ዜና ብዝነበረ መሓመድ ኣል-ሳሃፍ ዝተራእየ፡ ንዲክታተራት ዘየገልግሎምን ካብ ወድቀት ዘየድሕኖምን ምዃኑ። ዝብሉ ዘርዚሩ።
ኣቦመንበር ተስፋይ ኣተሓሒዙ፡ እቲ ኣብቲ ስፖዚየም ብግቡእ ዝቐረበ መልእኽቲ ናይቶም ፈጻሚ ጉዳይ፡ ንሕና ደንበ ደለይቲ ፍትሒ ኮነ፡ እቶም ነቲ ስምፖዚየም ስለ ዘዳለዉ ምስጋናን መጐስን ዝግበኦም ተለቪዥን ኤሪሳትን ብዕግበት እንቕበሎ እዩ ኢሉ።
ኣብ መወዳእታ መልእኽቱ ከኣ፡ ሰዲህኤ፡ በታ ብቋንቋ እንግሊዝ እትሕተም ልሳኑ “መጽሐት ሊበርቲ” ኣቢሉ፡ ናይቶም ኣፈጻሚ ጉዳይ ጽሑፋት ክንእዶ ጸኒሑዩ ምስ በለ፡ ብፍላይ ኣብ ናይ ዝሓለፋ ማዝያ ሕታም እታ መጺሐት፡ ኣብ ኣስመራ ዝርከቡ 21 ኣንበሳድራትን 7 ቆንስላትን ኤውሮጳ ናይዞም ኣሜሪካዊ ዲፕሎማት ቅኑዕ ኣብነት ንክኽተሉን ኣብ ኤርትራ ብዛዕባ ዘሎ ኩነታት ብግሉጽ ክዛረቡን መጸዋዕታኡ ኣቕሪቡዩ ኢሉ። ኣብ ርእሲዚ መንግስታቶም ኣብ ኤርትራ ለውጢ ንክመጽእ ተጽዕኖኦም ከሕይሉ ንክሕብርዎም ሰዲህኤ ከም ዝጸወዐ ኣብዚ ቅሉዕ መልእኽቱ ኣስፊሩ።
በዚ ኣጋጣሚ መደብ ተለቪዥን ኤሪሳት ከምዚ ዓይነት ጠቓምን እዋናውን መድረኽ ስምፖዝዩም ብምድላዎም ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ ምስጋናናን ናእዳናን ነቕርብ።
An Open EPDP Thank You Letter To USA Embassy in the Eritrean Capital of Asmara
Written by Tesfai Woldemichael (Degiga),
Embassy in the Eritrean Capital of Asmara
An Open EPDP Thank You Letter To USA
To:
H.E. Chargé d’Affaires Steven C. Walker,
US Embassy, Asmara, Eritrea
June 14, 2022
Your Excellency Steven Walker,
I, the undersigned Chairman of the Eritrean People’s Democratic Party (EPDP), am profoundly pleased to be writing this open letter of appreciation to you and your Embassy staff for the appropriate message you addressed live from Asmara as keynote speaker at the Erisat TV symposium held in Washington DC on 11 June 2022. I am writing this letter to pay deep gratitude to you on behalf of my party in exile, but I also know that the vast majority of Eritreans, at home and abroad, would join me in deeply thanking you for your being their voice in this manner.
Your Excellency,
It has been quite some time since your Facebook messages started openly telling the authorities in Asmara that the way they are treating their own people was unfair and wrong. We Eritreans understand from your messages that:
- You tried to advice our anti-people regime that we Eritreans did not deserve to be humiliated and to be pushed out of our own country to become helpless refugees across the globe.
- Keeping Eritrea a lawless state under a rogue regime was not good for its people and the peoples in the entire neighborhood.
- It is a clear message to the information minister, Yemane Ghebremeskel, that misinformation and lies in the end did not serve and save dictators like Iraq’s Saddam Hussein and his ‘information’ minister, Mohammed Al-Sahhaf.
Your Excellency Chargé d’Affaires Walker,
Your pertinent messages have been welcomed to us in the wider justice seekers’ camp in exile, including the worthy team of the Erisat television who deserve warm congratulations for the successful symposium that you attended virtually. On our part, EPDP’s Liberty magazine repeatedly noted and warmly welcomed your writings. Our latest periodical last April even called upon the 21 embassies, 7 consulates and the delegation of the European Union in Asmara to kindly follow your good example and openly speak out about all what is going on in Eritrea and tell their governments to make the necessary pressure to help bring about change in that unfortunate place.
Again, thank you Mr. Walker, and we pray that your good efforts will bear fruit.
Sincerely,
Tesfai Woldemichael (Degiga),
Chairman, EPDP
P.O.Box 190282 www.harnnet.org
60326 Frankfurt am Main This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
ኣቦመንበር ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ብጻይ ተስፋይ ወልደሚካኤል ደጊጋ ብ12 ሰነ 2022 ኣብ ሓፈሻዊ ኣኼባ ዞባ ኤውሮጳ ሰዲህኤ ተረኺቡ ሰፊሕ መብርሂ ሂቡ። ኣቦመንበር ዞባ ኤውሮጳ ብጻይ ሃይለ ወልዱ ብወገኑ ንተሳተፍቲ ኣኼባ “እንኳን ደሓን መጻእኩም” ኢሉ መእተዊ ቃል ኣስሚዑ። ኣብቲ ዘስመዖ ቃል ኣባላት ሰዲህኤ ዞባ ኤውሮጳ ብዛዕባ ሰልፎም ንምሕያል ከካይድዎ ዝጸንሑ ቃልሲ ዘመስግን ሓጺር መብርሂ ሂቡ።
ኣቦመንበር ተስፋይ ብኣቦመንበር ዞባ ኤውሮጳ ተዓዲሙ መድረኽ ምስተረከበ፡ ብዛዕባ ሰልፋዊ ምዕባለታት፡ መስርሕ ሓቢርካ ምቅላስ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራን፡ ምዕባለታት ከባቢናን ብዝምልከት ሰፊሕ መብርሂ ሂቡ። ብጻይ ተስፋይ ድሕሪ ተላባዒ ቫይረስ ኮቪድ-19 ምግጣሙ፡ ብኣካል ምርኻብኳ ዘይከኣል እንተ ነበረ፡ ኣባላት ሰዲህኤ ግና ነቲ ኩነታት ኣብ ግምት ኣእትዮም ብመንገዲ ማሕበራዊ መራኸብታት ኣቢሎም ርክባቶም ብቕጻል ሰልፎም ካብ ምሕያል ከምዘይበኾሩ ብዝርዝር ኣብሪሁ። ኣብዚ እዋንዚ ግና ኩነታት ይቕየር ስለ ዝሎ ብሰንክቲ ለበዳ ቫይረስ ተወንዚፎም ዝጸንሑ መደባት ናይ ምብርባር ዕድል ከም ዝፍጠር እምነቱ ገሊጹ።
ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ) ኣብ ዝሓለፈ ክልተ ዓመታት ብሓባር ዝተጓዕዞ ጽላል ናይ ምፍጣር ጻዕሪ ከካይድ ከም ዝጸንሐን እቲ መስርሕ ኣዝዩ ሓያል ከም ዝነበረን ሕጂ እውን ጌና በዳሂ ከምዘሎን ጠቒሱ። ሰዲህኤ ግና ነቲ ብሓባር ምስራሕ ከም መሰረታዊ ፖሊሲኡ ስለ ዝወስዶ ብምሉእ ዓቕሙ ክሰርሓሉ ከም ዝጸንሐ፡ ብኣብነታት እናሰነየ ሰፊሕ መብርሂ ሂብሉ።
ብዘይካዚ ብሓፈሻ ኣብ ከባብና፡ ብፍላይ ከኣ ኣብ ሱዳን ዝያዳ ድማ ኣብ ኢትዮጵያ ክረአ ንዝጸንሐን ዘሎን ምዕባለ፡ ሰዲህኤ ካብ መጀመርታኡ ሓላፍነታዊ ሚዛናቱ እናንበረ ርትዓዊ ውሳነታት ክወስደሉ ከም ዝጸንሐ ገሊጹ። ኩሉ ክውስኖ ዝጸንሐ ውሳነታት ብመንጽርቲ ኣብ ጉባአኡ ዘጽደቖ መሰረታዊ ፖሊሲታት ምንባሩን እዚ መርገጻቱ ኣብዚ እዋንዚ እቶም ቀንዲ ክዋግኡ ዝጸንሑ ተዋሳእቲ ኮኑ፡ ነቲ ኩነታት ክፈትሕዎ ዝጽዕሩ ዘለዉ ኣካላት ነቲ ሰዲህኤ ካብ መጀምርያ ዝሓዞ ኣቕታጫ የማዕብልዎን የተግብርዎን ከም ዘለዉ ጠቒሱ።
ኣብ መወዳእታ ድማ ኣባላት ሰዲህኤ ከምቲ ናይ ቅድሚ ሕጂ ሰልፎም ንምሕያል ኣብ መጻኢ እውን ጻዕሮምን ተወፋይነቶም ከም ዝቕጽሉ ዘለዎ እምነት ልዑል ምዃኑ ብምጥቃስ ብፍላይ ንግደ ጨናፍርን ዞባታትን ብምጥቃስ መብርሂኡ ዛዚሙ።
እዚ ሓፈሻዊ ኣኼባ ዞባ ኤውሮጳ ብምቕጻል፡ ብዛዕባ ብዙሓት ኣገደስቲ ዞባኡ ናይ ምሕያል ዛዕባታት ነዊሕ ግዜ ወሲዱ ተመያይጡ። ኣብቲ ምይይጡ ዝያዳ ቆላሕታ ካብ ዝሃቦም ጉዳያት ኣባላት ሰልፊ ምስፋሕ፡ መንእሰያት ዝሳተፍሉ ኩነታት ምጥጣሕን ኣብ መንጎ ዞባን ጨናፍር ዘሎ ዝምድና ምሕያል ዝብሉ ይርከብዎም። ኣብ ርእሲኡ ኣባላት ሰልፊ ብመንጽር ውሽጣዊ ሕጊ ሰልፎም ግቡኣቶምን መሰላቶምን ብዛዕባ ዘተግብርሉ ኣገባባት ሰፊሕ ምይይጥ ኣካይዶም። ኣብ መወዳእታ ከኣ ሰልፎም ንምሕያል ዝበቅዎ ዓቕሚ ከምዘየለ ቃሎም ብምሕዳስ ኣኼባኦም ዛዚሞም።
