http://ascenteq.com/project/epdp

ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ናይቲ ብጀነራል ዓብደል ፈታሕ ኣልቡርሃን ዝምራሕ መንግስቲ ሱዳን ዓሊ ኣል ሳዲቕ ኣብ መንጎ ዋና ጸሓፊ ሕቡራት ሃገራት ኣንቶኒ ጉተረዝን ኣዛዚ ህጹጽ ሓይሊ ሱዳን ጀነራል ኣሕመድ ደጋሎን ንዝተገብረ ናይ ቴለፎን ርክብ መንግስቶም ከም ዝነጽጎ ገሊጾም። እቲ ርክብ ወገን ጀነራል ዳጋሎ  ኣብ ማሕበራዊ መዲያ ናይ ፕሮፓጋንዳ መሳርሒ ከም ዝጥቀመሉ’ውን እቶም ሚኒስተር ወጻኢ ጉዳይ ሓቢሮም።

እቶም ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ሱዳን ነዚ ተቓውመኦም ነቶም ንመጀመሪያ ግዜ ዝረኸብዎም ኣብ መወዳእታ 2023 ናብ ሱዳን ዝተመደቡ ሓድሽ ወኪል ሕቡራት ሃገራት ራማታነ ላማምራ ከም ዝገለጽሎም እቲ ዜና ኣፍሊጦም። እዞም ሓድሽ ወኪል ሕቡራት ሃገራት ሰዳን ናይ ቅድም ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ኣልጀሪያ ዝነበሩ እዮም።

ምስዚ ብምትሕሓዝ ሚኒስተር ዓሊ ኣልሳዲቕ ኣብ መግለጺኦም፡ ድጋሎ ብሕቡራት ሃገራት ኮነ ማሕበረሰብ ዓለም ዝተፈልጠ ግህሰታት ዝፈጸሙ ምዃኖም ብሰፊሑ ዘርዚሮም። ኣተሓሒዞም ድማ ከምዚ ዓይነት ኣፍልጦ ምሃቦም ንፕሮፖጋንዳ ዳጋሎ ዘሕይል ብምዃንኑ ክቋረጽ ጸዊዖም።

ጀነራል ዳጋሎ ብወገኖም ምስ ውና ጸሓፊ ጉተረዝ ከም ዝተራኸኡ ተኣሚኖም ኣብ ዘውጽእዎ መግለጺ፡ ብዛዕባቲ ኣብ ሱዳን ብደብዳብ ነፈርቲ ጀነራል ኣሉርሃን ኣብ ልዕሊ ሲቪል ሰባት ዝወርድ ዘሎ ጉድኣትን ሰብኣዊ ረዲአት ናብ ዝምልከቶም ከይበጽሕ ዕንቅፋት ይኸውን ምህላዉን ጠቒሶም፡ ንወገን ጀንነራል ኣል ቡርሃን ከሲሶም። ኣተሓሒዞም ድማ ጉዳይ ሱዳን ብኸመይ ከም ዝፍታሕ ዘለዎም ርኢቶ ነቶም ዋና ጸሓፊ ከም ዝገለጽሎም ተፈሊጡ።

 ኣብቲ ኢጋድ ን18 ጥሪ 2024 መዲብዎ ዘሎ ፍሉይ ኣኼባ ክልቲኦም ሱዳናውያን ጀነራላት ክራኸኡኳ ትጽቢት እንተለዎ፡ ተቐባልነት ምርካቡን ዘይምርካቡን ግና ዘጠራጥር እዩ።

ኢጋድ ነቲ ድሕሪ ኣብ መንጎ ፈደራዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ርእሰ ምምሕዳር ረፑብሊክ ሶማሊላንድ መረዳድኢ ሰነድ ምኽታሙ፡ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ሰማልያን ተፈጢሩ ዘሎ ወጥርን ካብ ወርሒ ማዝያ 2023 ዝጀመረ ውግእ ሱዳንን ብዝምልከት ህጹጽ ኣኼባ ከም ዝጸውዐ ኣገልግሎት ዜና ጅቡቲ ኣፍሊጡ።

ናይዚ እዋን ኣቦመንበር ኢጋድ ጅቡቲ ሚኒስተር ወጻኢ ጉዳይ  ከም ዝገለጽዎ፡ እቲ ኣኼባ ምስ መራሒ ኡጋንዳ ዩወሪ ሞሰቪኒ ብምርድዳእ እቲ ኣኼባ 18 ጥሪ 2024 ኣብ ከተማ ካምፓላ እዩ ክካየድ። ኣብዚ ኣኼባ ኣብ ርእሲ መራሕቲ ኣባል ሃገራት ኢጋድ  ሕብረት ኣፍሪቃን ዓለም ለኻዊ ተሓባበርቲ ትካልትን እውን ንክሳተፉ ተጸዊዖም ኣለዉ።

ናይዚ ኣኼባ ተሳተፍቲ ብዛዓባ’ቲ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ሶማሊያን ብሰንኪ ምፍራም መረዳድኢ ሰነድ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ሶማሊላንድ ተፈጢሩ ዘሎ ወጥሪ ዝፍተሓሉ መንገዲ ከናዲ ትጽቢት ይግበረሉ። ኣብ ርእሲዚ እቲ ኣብ ሱዳን ኣብ መንጎ ብጀነራል ዓብደል ፈታሕ ኣልቡርሃንን ጀነራል ሓምዳን ደጋሎን ዝምርሑ ተቐናቐንቲ ወገናት ዝካየድ ዘሎ ውግእ ጠጠው ኢሉ ናብ ምቁራጽ ተኹሲ ንምብጻሕ ከም ዝጽዕር እቲ ዜና ኣፍሊጡ።

እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ኣብቲ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ሶማሊያን ተፈጢሩ ዘሎ ወጥሪ፡ እንታይ ከም እትብል ብዙሓት ክጽበይዋ ዝጸንሑ ቻይና፡ ብ11 ጥሪ 2024 ማኦ ኒንግ ብዝበሃል ወሃቢ ቃላ ኣቢላ  ልኡላውነትን ሓድነትን ሶማሊያ ከም እትድግፍ ኣፍሊጣ’ላ።

ወሃቢ  ቃል ዋና ጸሓፊ ጉተረዝ፡ ስተፋነ ዱጃሪክ

ዋና ጸሓፊ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ኣንቶኒዮ ጉተረዝ፡ ብ10 ጥሪ 2024 ብዛዕባቲ ኣብ ከባቢ ቀርኒ ኣፍሪቃ መሊሱ ዝድገስ ዘሎ ወጥሪ ምስ ፕረሲደንት ፈደራላዊ ረፐብሊክ ሶማልያ ሓሰን ሸይኽ ማሕሙድ ብስልኪ ከም ዝተዘራረቡ ወሃቢ ቃሎም ስተፋነ ዱጃሪክ ሓቢሮም።

ኣብቲ ኣብ መንጎ ክሊቲኦም ዝተገብረ ናይ ተለፎን ርክብ፡ በቲ ብ1 ጥሪ 2024 ኣብ መንጎ ፈደራላዊ ሪፐብሊክ መንግስቲ ኢትዮጵያን ርእሰ-ምምሕዳር ሶማሊላድን ዝተኸተመ መሰማምዒ ሰነድ ዝሓደሮም ሻቕሎት ከም ዝገለጹ እቲ ወሃቢ ቃል ናይቶም ዋና ጸሓፊ ጠቒሱ። ኣብቲ ዝርርብ ዋና ጸሓፊ ሕቡራት ሃገራት ኣንቶኒዮ ጉተረዝ፡ ቤት ምኽሪ ጸጥታ ሕቡራት ሃገራት፡ ሎሚ እውን ልኡላውነትን ግዝኣታዊ ሓድነትን ረፐብሊክ ሶማሊያ ንክዕቀብ ከም ዝድግፍ ኣረጋጊጾም።

ዋና ጸሓፊ ጉተረዝ ኣብ መወዳእታ፡ ፈደራላዊ መግስቲ  ኢትዮጵያን ረፖብሊክ ሶማሊያን ኣብ መንጎኦም ዝባላሕ ዘሎ ፍልልይ ናብ ዝኸፈአ ደረጃ ቅድሚ ምዕራጉ፡ ብሃናጽን ሓላፍነታውን ዘተ ንክፍታሕ ኣተሓሳሲቦም።

እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ኣብዚ ሳልስቲ፡ ፕረሲደንት ሶማሊያ፡ ደገፍ ንምርካብ ናብ ኤርትራን ግብጽን በጺሖም። ሚኒስተር ወጻኢ ጉዳይ ናይታ ድሕሪ ሕጂ ብጉዳይ ሓጽቢ ኣባይ ምስ ኢትዮጵያ ከምዘይትዛተ ዝወሰነት ግብጺ ድማ፡ ናብ ኤርትራ በጺሖም። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ ክሳብ ሕጂ ብዛዕባቲ ምኽታም መረዳድኢ ሰነድ ርኢቶ ዝሃቡ ሃገራትን ንሕብረት ኤውሮጳን ሕብረት ኣፍሪቃን ወሲኽካ ኩሎም ኣህጉራዊ ትካላት ንልኡላውነትን ሓድነትን ሶማሊያ ብምድጋፍ፡ “ጸገምኩም ብዘተ ፍትሕዎ” ዝበል እምበር፡  ንምኽታም እቲ ሰነድ ብቐጥታ ዝደገፈ የለን።

ህንጻ ቤት ጽሕፈት ትምህርቲ ክልል ትግራይ መቐለ

ቤት ጽሕፈት ትምህርቲ ክልል ትግራይ ብሰንክቲ ድርቅን ውግእን ዘስዓቦ ጥሜት ኣብ 625 ኣብያተ ትምህርቲ ይመሃሩ ካብ ዘለዉ ተመሃሮ 223 ሽሕ ትምህርቶም ከየቋርጹ ኣስጊኡ ከም ዘሎ ኣፍሊጡ። እቲ ቤት ጽሕፈት ምስዚ ኣተሓሒዙ ኣብተን ዝያዳ ብጥሜት ዝተጠቕዐ ከባቢ ዝርከባ ኣብያተ-ትምህርቲ ብውሕዱ ኣብ መዓልቲ ሓደ ግዜ ንሓደ ተመሃራይ ብሕሳብ 12 ብር፡ መግቢ ናይ ምቕራብ መደብ ንምጅማር 365.1 ሚልዮን ብር ከም ዘድሊ ምግላጹ ቢቢሲ ሓቢራ።

ሓላፊ ቤት ጽሕፈት ትምህርቲ ትግራይ፡ ዶር ኪሮስ ጉዑሽ ከም ዝገለጽዎ፡ ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ትግራይ ካብ ሓደ ሚልዮን ንላዕሊ ተመሃሮ ኣብ መኣዲ ትምህርቲ ክህልዉ እንከለዉ፡ እዞም ኣብ ሓደጋ ምቁራጽ ወዲቖም ዘለዉ ካብተን ኣብ ሓደጋ ጥሜት ዘለዋ 36 ወረዳታት ዝርከባ 213 ቀበለታት ዝመሃሩ ዘለዉን ብመጽናዕቲ ዝተለለዩን ምዃኖም  ከም ዝተረጋገጸ ሓቢሮም።

እዚ ከምዚሉ እንከሎ ምስቲ ኣብ ትግራይ እናገደደ ዝኸይድ ዘሎን ምስቲ ኣብ ትግራይ ብ1985 ኣጋጢሙ ዝነበረ ጥሜት ከም ዝመሳሰልን ብምዝማድ፡  ፕረሲደንት ግዝያዊ ምምሕዳር ትግራይ ኣቶ ጌታቸው ረዳ ናብ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ናይ 50 ሚልዮን ብር ልቃሕ ሓቲቶም ከምዘለዉ ኣብ ዝሃብዎ ጋዜጣዊ መግለጺ ኣፍሊጦም። በቲ ካልእ ወገን ድማ ብደረጃ ትግራይ ናይ ህጹጽ ቀረብ ኣካል ኣቚሞም ኣለዉ። ፈደራላዊ መንግስቲ ግና ኣብ ደርጃ እቲ ጥሜት ዝተፈልየ ሚዛን ከም ዘለዎን እቲ ዝተሓተ ዓቐን ገንዘብ ከምዘይተረኽበን ተፈሊጡ። ኣብዚ እዋንዚ ብዙሓት ወገናት ኣብ ትግራይ ህይወት ንምድሓን ይረባረቡ ኣለዉ።

ናይቲ ክልል መራኸቢ ብዙሓን ክሳብዚ እዋንዚ ኣብ ዝተፈላለዩ ከባብታት እታ ክልል፡ ኣዴታትን ህጽናትን ዝርከብዎም ብኣማኢት ዝቁጸሩ ሰባት ብጥሜት ይሞቱ ከም ዘለዉ ጸብጻባት የቕርባ ኣለዋ።