http://ascenteq.com/project/epdp

ዝኸበርክንን ዝኸበርኩምን ኣባላት EPDP

ክቡራት ዕዱማት

ኣብዚ ተረኺበ ብስም መርበብ ደቂኣንስትዮ ኤርትራውያን (Network of Eritrean Women) ንኽዛረብ ዕድል ምሃብኩም ሎዑል ምስጋናይ ይብጻሕኩም። መርበብ ደቂኣንስትዮ ኤርትራውያን ፍትሓዊ ምሕደራ ኣብ ኤርትራ ንምርግጋጽ፣ ደቂኣንስትዮ ኤርትራውያን ብዘለወን ዓቅምን ከእለትን ምትእስሳራት ብምፍጥር ተሳትፎአን ክብ ንምባል፣ ንምክባር መሰልን ማዕርነትን ዝዋሳእ መርበብ ኢዩ። ቀዳማይ ሲምፖዝዩም ካብ ዕለት 6-8 መጋቢት ኣብ Stockholm ኣካይዱ።

ጩራ መሰልን ማዕርነትን ደቂኣንስትዮ ኣብ ግዜ ገድሌ ኤርትራ ዝተራአየን ብኽፊሉ ዝተረጋገጸን፣ ይኹን እምበር ድሕሪ ምውሕስ ናጽነት ኤርትራ ዝተጠልመን ኩሉ ሽነኽዊ ምዕብልናታቱ ዝተቆጽየን ኢዩ። ብሰንኪ ውልቀ-ምልካዊ ምሕደራ ኩነታት ደቂኣንስትዮ ኤርትራውያን መለለይኡ፣ ትምህርታዊ ማሕበራዊ ቁጠባዊ ድኽነት፣ ዝተደራረበ ስድራቤታዊ ሓላፍነት፣ ማእሰርቲ፣ ዕስክርና፣ ስደትን፣ ኣካላውን ስነኣእሙሮኣውን ዓመጻታት ኣብ ናይ ስደት ጉዕዞን ኮይኑ ኣሎ።                                        

ኤርትራዊት ድምጻ ብግቡእ ከተስምዓሉ ዘኽአል ቦታ ገና ኣይተረክበን። ሃ.ማ.ደ.ኤ. ድምጺ ደቂኣንስትዮ ካብ ምዃን ዓዲ ውዒሉ መሳርሒ ናይ ውልቀ-መላኺ ንክኸውን ዚተፈርደ ማሕበር ኢዩ።

ራኢና እምበኣር ዚኾነ ይኹን ምሕደራ ብኹሉ ሽነኻቱ ንእንታይነትና፣ መነባብሮናን ብቐጥታ ዝትንክፍ ስለዝኾነ፣ ግዳያት ካብ ምዃን ወጺና ዋናታት ናይ ህይወትና ክንከውን ዘኸእል ምሕደራ ኣብ ምትካል ወሳኒ ተራ ንኽህልወና ኢዩ። ተራና ካብ ናይ መሳሰይትን፣ ጽላሎት ናይ መስርሕን ምዃን ሓሊፉ ናብ ዝልለ ኣካል ናይ ንድፍታትን ኣተገባብርኡን ንምስግጋሩ ኢዩ። እቲ ንህግድፍ ዝትክአ ስርዓት ንመሰልን ማዕርነትን ደቂኣንስትዮ ከረጋግጽ ዚሕልን ምኻኑ ምስዝልለ ጥራይ ኢዩ ድማ አቲ ተሳትፎ ከምዚድለ ዝኸውን። እቲ ክሳብ ሕጂ ኣብ ደምበ ፍትሒ ዘሎ ግን ካብ ፈውሲ ማሕላ ዝሓለፈ ኣይኮነን። ንተራና፣ ካብ ከም ናይ መሰጋገሪ መሳርሒ ጥራይ ናይ ምርኣይ ኣተሓሳስባ ገና ኣይተቀየረን።

መብጻዓን ቃል-ማሕላን ኣይኮንናን ንጽበ፣ አቲ ንጓል ኣንስተይቲ ዘነኣእስ ኣተሓሳስባን ባህልን ምውጋድ ኣገዳስነቱ ንምዝኽኻር ኢዩ። እዚ ድማ በቲ ንዛረቦ፣ ነተንብሆ ብምስማዕ ይጅምር። እቲ ድምጺ ወዲተባዕታይ ጥራሕ ምስማዕ ዝለመደ ኣአዛን ክሰምዓና ቁሩብ ይኹን።

ብዛዕባ ግዜ ሓርነታዊ ቃልሲ ክዝከር፣ ጀጋኑና ክበሃል እንከሎ ናይ መን ስአሊ ኣሎ ኣብ ሓንጎልኩም?

ብዛዕባ ናይ ጽባሕ ኤርትራ ክዝረብ ከሎኸ ቦታ ናይ ደቂኣንስትዮ ኣበይ ይርኣየኩም? ሕዝቢ አርትራ ክበሃል ከሎኸ? መንእሰይ ወለዶ ኣብ ኣተሓሕዛ ሕቶ ደቂኣንስትዮ እንታይ ይወርስ ኣሎ?

ንሳተን አየን ኣብየን አምበር ንሕናስ ክንደይ ግዜ ጸዊዕና ትብሉ ትኾኑ፣ እተን ድሮ ምሳኹም ዘለዋኸ ግቡአ ቦትአን ረኺበን ድየን? እተን ኻልኦትከ ንምንታይ ገና ብማዕዶ ይቋመታ ኣለዋ?

እዚ ምስቲ ንደምበ ፍትሒ ብኸመይ ንግምግሞ ዝተኣሳስር ኢዩ።

ኢሳያስ ኣፈወርቂ ህዝብን ሃገርን ካብ ምክልኻል ዝፈሽለ ብገበን ዝሕተት ካብ ስልጣን ናይ ምውራድ ምርጫ ጥራሕ ዘለዎ ስርዓት ዝውክል ኢዩ። ኣብ ድሮ ምዝዛም አዚ ስርዓት አዚ ድማ ኣቲና ኣሎና። ዋጋ ናይ ሓደ ወርሒ ምንዋሕ ስልጣን ኢሳያስ ኣፈውርቂ፣ 3000 ስደተኛታት፣ ዓመጻ ኣብ ልዕሊ ደቂኣንስትዮ ኣብ ናይ ስደት ጉዕዞአን፣ ሞት ኣብ በረኻታት ስሃራን ባሕርን፣ ምብትታን ስድራቤታት፣ ምንዋሕ ናይቶም ኣብ ማአሰርቲ ዝኽርትታን ዝኽርትቱ ዘለዉን፣ ብሓጺሩ ሰብኣዊ፣ ቁጠባዊ፣ ማሕበራዊ፣ ሃገራዊ ንድየት ኢዩ። እቲ ዝገድፈልና ዘሎ ውርሻ ሰፍ ዘይብል ንድየት ኢዩ። እሞ እቲ ህጹጽነት ይርድኣና ኣሎ ድዩ ወይስ ወግሐ ጸብሐ መርድእ ምስማዕ ለሚድናዮ ኢና?

ህዝቢ ዘገላግሎ ኢዩ ዝጽበ ዘሎ። ሓላፍነት ናይ ኩለን ውድባት፣ አታ ዝዓበየት ስክፈትኡ ስግኣቱ ናይ ጽባሕ ንግሆ ሕንፍሽፍሽ ንኽይኣቱ ምአላይ ኢዩ። ንጽባሕ ዘይግደፍ ናይ ሎሚ ዕማም።

ለውጢ ብውሽጢ`ዶ ብደገ ይመጽእ ዝብል ሕቶ ካብ ናይ ኩነታት መገምገሚ ሓሊፉ ከም ናይ ብሓባር ከስርሕ ዘየኽአል ስትራተጂካዊ ፍልልያት ምቕማጡ መፍትሒ ኣይኮነን። እቲ ብጎረባብቲ ሃገራት ይኹን ብናይ ዓለምለኻዊ ማሕበራት፣ ሓያላት ሃገራት ዝውፈ ድንጋጼን ሓገዛትን መተካአታ ናይ ዋንነት ናይ ጉዳይና ኣይገብሮን ኢዩ። ዋናታቱ ንሕና ኢና። ዋናታቱ ንሕና ስለዝኾንና ኣብ ህዝብና ንሞርኮስ። ልዕሌና ብዛዕባና ብዛዕባ ህዝብና ዝቕንዞ ዝሓልየልና ሃገር ኣይነበረን፣ የለን፣ ኣይክህሉን ኢዩ ድማ። እቲ ንቡር ዲፕሎማስያዊ ርኽኽባት ኣብ ቦትኡ ኣሎ።

ስለዚ ብኸምዛ ዘለናያ ካብ „ሰራዊት- ሕድሪ“ ክሳብ „መድረኽ ሃገራዊ ዘተ“ ተፈላሊና በበይንና ጎይና ዓዲ ክንኣቱ ስለዘይንኸል፣ እንተኣቲና ድማ እታ ሓንሳብ ብሰንኪ ኢሳያስ ኣፈወርቂ ዝሞለቐትና ሰላም ሕጂውን ብድሮ ክትጠፋኣና ኢያ ማለት ኢዩ። ብትራጀዲ ናይ ላምፐዱዛ፣ ሲናይ እናኣእወና፣ ንጸቢብ ውድባዊ ወይ ውን ውልቃዊ ዕብየት ክንጓየ ኣይሳነን ኢዩ። ንሱ ናብ ጽባሕ ይገደፍ።

ናይ ፍትሒ ደምበ ዋንነት ይደሊ ኣሎ። ነዚ ንምትግባሩ ኩለን ኣብ ናይ ፍትሒ ደምበ ዘለዋ ውድባት ብዝተሓተ ሓባራዊ ፕሮግራም ( minimal common program) ተሰማሚዔን፣ ሰላማዊ ናይ ምስግጋር መስርሕ ክዉን ካብ ምግባር ካልአ መተካአታ የብለንን። እቲ በብመንገዱ ዝጠፍእ ዘሎ ዓቕሚ፣ ክአለት፣ ግዜ ምስዝወሃሃድ ተኣምራት ክሰርሕ ከምዝኽአል ጥርጥር የብልናን።

ሲቪካውያን ማሕበራት ነቲ ከነተኣታትዎ እንደሊ ዲሞክራስያዊ ባህልታት ንምትግባር ወሳኒ ተራ ስለዘለወን ኣውቶኖሚ ናተን እናዓቀባ ንዕላማታተን ክደፋኣሉ ነማሕጽን።

ምስጋና ንኹለን/ሎም ንፍትሒ ዝተቃለሳን/ሱን ዝቃለሳ/ሱ ዘለዋን/ዉን። ካብ ናይ ትራጅዲ Champions ንኽንገላገል ተራ ደቂኣንስትዮ ወሳኒ ኢዩ። ንስኹም ወይ ንሕና ኣይኮነን፣ ንሕና ኩልና ኢዩ እቲ መበገሲ።

ንዓመታ ፈስቲቫላትን፣ ኮንፈረሳትን ኣብ Frankfurt, DC, Bologna, Stockholm ዘይኮነስ፣ ኣብ ኣስመራ፣ ከረን፣ መንደፈራ፣ ዓዲ ቀይሕ፣ ባጽዕ፣ ተሰነይ፣ ናቕፋ…ይኹን አቲ መደብ። ራኢን ባህግን ኣብ ምዕዋት ዕላማታት ናቱ ተራ ስለዘለዎ።

የቕንየለይ።

ዶክተር ኣልማዝ ዘርኣይ

ከም መእተዊ ክኾነና ብኣኡ ንጀምር እንተዘይኢልና፡ ሎሚ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ኩነታት ክሳብ ክንደይ ኣሻዅ ምዃኑ ኣብ ቅድሚ ኩልና ብሩህ ስለ ዝኾነ ምጥቃሱ’ውን ኣድላይ ኣይምኾነን። ብዛዕባ “ከመይ ጌርና ካብዚ ዘለናዮ ናይ ሻቕሎት ሃለዋት ናብ ራህዋ ንበጽሕ” ዝብል ግና ጌና ክዝረበሉን ክጸሓፈሉን ዝግበኦ እዩ። እዚ እውን ከም ሓድሽ ኣይኮናን ንግደሰሉ። እንታይ ደኣ ካብ ምጽሓፍን ምዝራብን ሓሊፍና እቲ መሰረታዊ መዋጸኦ ክሳብ ሎሚ ስለ ዘይረኽብናዮ፡ ክሳብ ንረኽቦ ከነኮማስዖ ናይ ግድን ስለ ዝኾነ እዩ።

ዝኾነ ይኹን ሕብረተሰብ ካብ ሽግራት ናጻ ክኸውን ኣይክእልን ኢዩ። እቲ ሽግራት እቲ በዓልቤታዊ ክኸውን ይኽእል ወይ እውን ባህሪያዊ።(subjective or natural) ሽግራት እምበኣር ሓቢርካ እሂን ምሂን እናበልካ ነቲ ኣሎ ዝበሃል ጸገማት ብግልጺ ብምዝርዛር ንበዳልን ተበዳልን ዝዕግብ ቅኑዕ ፍታሕ ምንዳይ ኣገዳሲ ኢዩ። እቲ ዝቐርብ ፍታሕ ድማ ንኹሉ ብማዕረ ዝጠመትን ኣድልዎን ሻርነትን ዘይብሉ ክኸውን የድሊ። ኣብ ግርጭት ይኹን ፍልልያት ተመርኵስካ ዝመጽእ ረብሓ ከምዘየለ ተረዲእና ኩልና ከም ደቂ ሓንቲ ሃገር ከተሓቛቝፈና ዝኽእል ክንሓስብን ክንተሓላለን ይግባእ።

ብማሕበር ሸውዓተ ዝፍለጥ ኣብ 1958 ዝጀመረ ስርርዕ ኩሉ ሓቈፍ ብምንባሩ እዩ ንደቂ ሃገር ከሰማምዕ ዝበቕዐ። በዚ ዝኣክል ኣብ ማእከል ኣስመራ ጉባኤኡ ኣካይዱ። ኣብዚ ጉባኤ እዚ ድማ እስላምን ክርስትያንን ምንባሮም ሓደ ዓቢ ምስክር ሓባራዊ ጅማሮ ሰውራ ምንባሩ ኢዩ ዝእምት። ኣብቲ ግዜ እቲ መብዛሕትኡ ኤርትራዊ ዜጋ ሰራሕተኛ መንግስቲ ይኹን፡ ተመሃራይ፡ በርጌሳዊ ኣብ ሓረካ ተወዲቡ ነይሩ ኢዩ። ንሱ እንተዘይከወን መንግስቲ ሃይለስላሴ ንስውእ ሓምድ እድሪስ ዓዋተ ኣዳህሊሉ ኣኽቢቡ ክሕዝዎ መደብ ምስ ወጸ፣ ነቲ መደብ ፈሊጡ ንሓምድ እድሪስ ዝነገሮ ሰብ እንተዝይርከብ ምናልባት እቲ ብረታዊ ቃልሲ ቀልጢፉ ኣይምተጀመረን ነይሩ። ነዚ ምስጢር እዚ ዝሓበረ ኤርትራዊ ክርስትያን ኢዩ ናብ ሓምድ ልኡኽ ሰዲዱ ካብ ገዝኡ ወጻኢ ክሓድር ከምዘለዎ ዝገበረ። እዚ እውን ምልክት ናይ ደቂ ሓንቲ ሃገር ምዃን እዩ ዝእምት።

እተን ኣብ ኣርባዓታት ዝነበራ ፖለቲካዊ ሰልፍታት ሃገራዊ ጽልዋ ዘሕደረኦን፣ ከምኡ እውን ካብ 1953 ኣትሒዙ ኣቦና ወልደኣብ ወልደማርያም ኣብ ሃገረ ግብጺ ኮይኑ ብረድዮ ኣቢሉ ሃገራዊ ምልዕዓልን ደቂ ሓንቲ ሃገር ምዃና ዘበርክቶ ክርሳዕ ኣይግበኦን።

እቲ ንምስረታ ብረታዊ ቃልሲ ኣብ ካይሮ ዝተገብረ ኣኼባ፡ ክርስትያን ከምዘይተሳተፍዎ ርዱእ ኢዩ። ምኽንያቱ ኣብ ግብጺ ኤርትራዊ ክርስስትያን የለን በየን ኣቢሉኸ ክኸዶ። በዚ ዝኣክል እቲ ብረታዊ ቃልሲ በቶም ደቂ መታሕት ኢዩ ጀሚሩ። ይኹን እምበር ዝበዝሐ ካብ ክርስትያን ብመሰረቱ ኣብቲ ኣብ ካይሮ ዝተኻየደ ምኽሪ ኣይተጸንበርኩን ኢሉ፡ ነቲ ብረታዊ ሰውራ ኣሕሊፉ ንጸላኢ ዘይምሃብ መርኣያ ደገፍ ናይቲ ምምስራት ሰውራ ነይሩ ጥራሕ ዘይኮነስ ሃገራውነት ዝገልጽ’ ውን ኢዩ። ከምኡ እውን እቲ ከበሳዊ ወይ ክርስትያናዊ ሓይሊ ነቲ ብረታዊ ሰውራ ካብ ዝብገስ ኣትሒዙ እንተስ ብውሽጢ እንተስ ብደገ ይሕግዞን ይተሓባበሮን ነይሩ። ኮይኑ ግን፡ እቲ ብስርዓት ሃይለስላሴ ዝግበር ዝነበረ ከፋፊልካ ግዛእ ዘምጽኦ ጸገምን፣ ብሓደ ክልተ ደቂ ሃገር ዝፍጸም ዝነበረ በደልን ነቲ ብረታዊ ሰውራ ዝጀመረ ሸነኽ፣ ንጸጥትኡ ክብል ካብ ኣባላት ማሕበር ሸውዓተን፡ ዘይኣባላትን ዝግበሮ ዝነበረ ምስጡር ኣገባብ ንክርስትያን ናይ ምግላል መንፈስ ኣሕዲሩ ኢዩ። እዚታት ግን ሎሚ ነዚ ናይ መበል 21 ክፍለዘመን ዘሎ ወለዶ ብምንም ዓይነት ዝትንክፎ ስለዘይኮነ ብዛዕብኡ ኣልዒልካ ምዝራብ ሃልኪ እምበር ቁምነገር የብሉን። እንታይ ደኣ እቶም ኣብ ፍልልያትን ኣብ ግርጭታትን ናይ ምንባር ባህጊ ዘለዎም ውልቀሰባት፣ ነቲ ጉድለትን እቲ ናብ ከምኡ ከብጽሕ ዘኸኣለ ጠንቂን ከይተመራመሩ ዝጽሕፍዎን ወግሐ ጸብሐ ከኮማስዕዎን ግን ንረብሓ ሃገርን ህዝብን ከምዘይውዕል ምርዳእ ኣዳላዪ ኢዩ። እቲ ዓመታት ንዝገበረ ሽግራት ይኹን ግርጭታት ኣይንዛረበሉ ዘይኮነስ፣ ኣብ ክንዲ ንፍታሕ ምንዳይ፡ ንረብሓ ናይ ሓደ ሸነኽ ዝዛዘወ ገርካ

ንኽትጥቀምሉ ደጋጊምካ ምኩምሳዑ ናብ ጡጡሕ ፖለቲካዊ ሃዋህው ዘይወስድ ምዃኑ ርዱእ ኢዩ።

እቲ ድኽመትና እምበኣር፣ ነቲ ዘሎ ይኹን ዝነበረን ሽግራት ወይ ግርጭታት ናብ እወንታዊ ፍታሕ ዘድሃበ ገዲፍና ናብ ናይ ህልኽን ኣሉታዊ ፍታሕ ብዘስዕብ ኣገባብ ክንጥቀመሉ ከሎና ኢዩ። እዚ ድማ ናይ ዝተባህለን ዝተገብረን ኣብ ህልዊ ግዜ ጽልውኡ ወይ ስምብራቱ ብቄናን ተገሊጹ ናብ ጌጋ ስምዒታት ምግንፋልን ነቲ ዝተረኽበ ታሪኻዊ ሃገራዊ እስስርን ዝምድናታትን ዝበታትን ከይከውን እውን ክንሓስበሉ ዝግበኣና ሃገራዊ ግዴታና ኢዩ።

ኣብ ሃገርና ኤርትራ እምበኣር፡ ክሳብ ክንድዚ ኣብ ነንሓድሕዱ ተጠቓቒዑ ዝተዳመየሉ ግዜ የለን ተባሂሉ ዝዝንቶ ሓቂ ኢዩ። ኣብ ሓደ ሓደ እንዳ ወይ እውን ማሕበረሰብ ግርጭታት እንተስ ብመሬት እንተስ ብሕርሻ ወይ ብናይ ክብቲ ሳዕሪ ብላዕ ወይ እውን ናይ ማይ ከም ዔላ … ወዘተ፡ እምበር፣ ክሳብ ንብሄራት ይኹን ንእምነታት ዘናቝት ፍልልያት ይኹን ግርጭታት ኣይነበረን። እንግሊዝ ብወገኑ፡ እስላምን ክስታንን፣ ከበሳን መታሕትን፡ ክሳብ መስቀልን ወርሕን ኢየን ዝገራጨዋ ዘለዋ እናበለ ንህዝቢ ኤርትራ ኣብ ነንሓድሕዱ ከናቝት ሕዅ ይብል እኳ እንተነብረ ቀዳሞት ወለድና ግን፡ ነዚ ኩሉ ደጋዊ ውዲታት በቲ ኤርትራዊ ስምዒታቶምን ብደቂ ሓንቲ ሃገር እምነቶምን ኣብ ናኣሽቱን ደቀቕትን ሽግራት ይኹን ፍልልያት ከይተመርኰሱ ኢዮም መኪቶም ዘምከንዎ። ሎሚ ደኣ ኣብ ዝመዓበልናሉን ቁሩብ ናይ ፖለቲካ ኣፍልጦ ዝቐሰምናሉን፡ ብመጠኑ እውን እንተኾነ ኣፍታትሓ ግርጭትን ፍልልያትን ዝተመሃርናሉስ እንታይ ስለዝተደልየ ኢዩ ኣብ ህውተታ ነድህብ። ንዝሓልፈ ጉድለታትና ወይ እውን እቲ ጌጋታትና ካብ ምንታይ ዝመንጨወ ምዃኑ ፈሊጥና መፍትሒኡ ኣብ ክንዲ ምንዳይ ኣብ ዝገደደ ምፍልላይ ዘእቱ መንገዲ ንምንታይ ነትሕዞ።? ስለምንታይከ ንድሌታትና ይኹን ክብርና ወይ እውን ጠቕምና ብምቕዳም ንመላእ ሕብረተሰብ ዝጠቅም ገዲፍና ነቲ ኣብ ውሽጥና ዘሎ ዘይግሁድ ዕላማ ንምትግባር መንጸፍ ንገብሮ።? እዚ በቲ ኣሎ ዝበሃል ግርጭት ወይ እውን ፍልልያት ዝተፈጥረ ነገራት ኣቢልካ ንረብሓ ሓደ ሸነኽ ኣዛዚኻ ክትጥቀመሉ ምፍታን ካብ ሃገራውነት ዘርሕቕን ዝዓበየን ዝኸፍአን ጸገማት ክፈጥር ከምዝኽእል ክንግንዘብ ይግባእ።

ካብዚ ዝኸፍአ ከኣ፡ ነቲ ሕሉፍ ግርጭታት ወይ እውን ፍልልያት በቲ ባህልናን ሃይማኖታዊ እምነታትናን ወይ ፖልቲካዊ ፍልልያትናን ኣቢልና ከም ፖለቲካዊ ወፍሪ ምጥቃምና ኢዩ። ስለዚ ነቲ ሕሉፍ ይኹን ህልዊ ግርጭታትናን ፍልልያትናን ፍታሕ ንምምጻእ፣ ነቲ ብባህሊ ይኹን ሃይማኖት ወይ ፖለቲካዊ ፍልልያትና ከይጸንበርና ኣብ ባይታ ኣውሪድና ምዝታይ እምበር ምኩምስዑ ፍረ ኣይህበናን ኢዩ። ሰላም ዝዕምብበሉን፡ ሕድሕድ ምክብባርን ፍቕርን ዝነግሰሉን መሰል ኩሉ ዜጋ ዝኸብረሉን ውሑስ ንክኸውን ድማ፡ ንግርጭታትና በቲ ግቡእን ጥንቁቕን፣ ከረዳዳእና ዝኽእል ኣገባብ ክንክተል ይግበኣና። ከምኡ እውን ንድኽመታትናን ጌጋታትናን ብምእማን፣ ናይ ምርድዳእን ምትእምማን ባይታ ክንፈጥር ምስ እንበቅዕ ከኣ፡ ንግርጭታትናን ፍልልያትናን ክንፍውሶ ኣብ ንኽእለሉ ደረጃ ኽንበጽሕ ንኽእል። ነዚ ንምግባር ግን ካብ ዝሓለፈ ተሪኽ ብእወንታ ንኽንመሃር ድልዋትን ብቑዓትን ክንከውን ይግበኣና፡፡ ነዚ ምስ እንገብር ድማ፡ ነቲ ደጋጊሙ ኣብ ጽልእን ቅርሕንትን ኣእትዩ ንኸይንተዓረቕ ዝገብረና ሽግራት ንሓዋሩ ከምዘይለዓል ገርና መደምደምታ ክንገብረሉ ዘኽእለና ጎደና ሕዝና ንኽንጎዓዝ ይሕግዘና።

ሎሚ እቶም ዘሸግሩና ዘለዉ ጉዳያት ኣብ ዝሓለፈ ግዜ መን እንታይ ኢሉ፡ ውለቀሰብ ከምዚ ኢሉ፣ ኮማንዲስ ኣንድነት፣ ሰውራ ንሕና ጀሚርናዮ፡ ናጽነት ንሕና ኣምጺእናዮ፡ ንሕና ዝበዝሐ ተሰዊእና ወይ ተወጺዕና ብምባል ጥራሕ ኣይፍታሕን ኢዩ። ንኣብነት ኣብ ደቡብ ኣፍሪቃ ዝተገብረ ግፍዕን ጭቆናን ኣብ መወዳእትኡ ብዕርቅን ይቕረ ብምባልን ደኣ ኢዩ ተፍቲሑ እምበር ጂኦግራፊካዊ ይኹን ኢትኒካዊ ምምቕቓል ወይ ድማ ጸዓዱ ዓድኹም ኪዱልና ብምባል ኣይኮኑን ፈቲሖሞ። እዚ ንገዛእ ርእሱ፣ ንዓና ነዞም ንኤርትራ ኣብ ቅዋማዊትን ሰላም ዝሰፈና ሃገር ክነሰጋግራ እንቃለስ ዘሎና ዓቢ ትምህርቲ ኢዩ ዝኾነና። እቲ ንሕሉፍ ግርጭታትና ይኹን ፍልልያትና ክንፈትሕ እምበኣር ክንፈልጦ ዝግበኣና ሽግር ነዘን ኣርባዕተ ነጥብታት ብግቡእ ክነለልየን የድልየና። ንሳተን ድማ ሓደ እቲ ቀንዲ ጸላኢና ህግዲፍ ኮይኑ እቲ ጠንቂ ናይቲ ኩሉ ሽግራት ንሱ ምዃኑ እናፈለጥና፣ ብመታሕት ወይ ከበሳ፣ ሃይማኖት ወይ ብሄር ወይ ጂኦግራፊካዊ ስርርዕ ስለዘይገበርና ኢና ተጨቝና ብምባል ብሓደ ኮንና ክንምክቶ ዘይምብቃዕና። ካልኣይ እቲ ኣገባብ ኣመሓድራን ቁጠባዊ ምዕብልና ንህዝቢ ዘርብሕ ራኢና ክነወሃህዶን ሓደ ክንገብሮን ዘይምኽኣልና። ሳልሳይ ነጥቢ ነቲ መወዳእታ ክንበጽሖ እንደሊ ዓይነት መንግስቲ ዋንኡን ሓላፍነቱን ህዝቢ ምዃኑ ብምዝንጋዕናን፣ እታ ጽባሕ ኤርትራ ኩሉ ሽግራታ ብግዝኣተ ሕጊ ኣቢሉ ርትዓዊን ፍትሓውን ዝኾነ ሕጊ ተኸትልካ ዝፍታሕ ምዃኑ ዘይምእማን። እቲ ራብዓይ ነጥቢ ድማ ፈቲና ጸሊእና ነዛ ሃገርና ኤርትራ ብእስላምናን ክርስትያናን ኣውራጃታትናን ዝቖመት ምዃና ዘንጊዕና፡ ኩልና ደቂ እዛ ሃገር ኢና፡ ደቃ ስለዝኾና ድማ ኩልና ሓደ ኢና ንኹልና ከኣ ብማዕረ ትብጸሓና ክንሳ፡ ብሓባር ኰና ዝደመናላን ልኡላውነታ ዝውሓስናን መንነትና ዘረጋገጽናላን ደቂ ሃገር ምዃና ዘይምእማን ኢዩ።

እዘን ኣርባዕተ ነጥብታት ኩልና ኤርትራውያን ግን ንናይ ስምዒታትንናን ሃይማኖታውን ብሄራውን ጸጊዒነትናን ኣቢልና ስለ እንጠምተን ኣብ ሓባራዊ ፍታሕ ንምብጻሕ ንሽገር እሞ፡ በቲ ዝሓለፈ ታሪኽ ክንጥምቶን ኣብኡ ተመርኵስና ፍታሕ ከነናዲ ንፍትን። ፍልልያትን ግርጭታትን ሕሉፍ ይኹን ህልዊ ከመይ ገርና ነመሓድሮን ንኣልዮን ርኢና ንእወንታዊ ለውጢ ዘዳልውና መስኖ ኣይንጸርግን ዘሎና። ናብ እወንታዊ ፍታሕን ሓሳብን ዘይነድህብ እንተዀና ድማ ነቲ ሕሉፍ ምስ ህልዊ ኩነት ሓዋዊስና ክንጎዓዝ እንተኾይኑ ነምጻኢ እወንታዊ ውጽኢት ክህብ ዝኽእል ፍረ ኣይክቦቁልን ኢዩ። ዝኾነ ይኹን እኩብ ወይ ተናጸል ንጸቢብ ኣረኣእያ ጥሒሱ ክሰግሮ እንተዘይበቒዑ ነቲ ብሓባር ተኸኣኢልካ ምንባርን ምክብባርን ዝብል ሰናይ መንፈስ ክቕህም ይኽእል ኢዩ። ክቕህም ጥራሕ ዘይኮነስ ነቲ ኣሎ ዝበሃል ግርጭታትን ፍልልያትን ንምእላይ ፍታሕ ንምርካብን ዝግበር ጻዕሪ ከጠፍእ እውን ይኽእል። እቲ ቀንዲ ምኽንያት እምበኣር ንሽግራትና ይኹን ንዘሎና ፍልልያትን ግርጭታትን ንምፍታሕ ካብ ኣሉታዊ ኣተሓሳስባን ግንዛቤን ክንላቐቕ ዘይምብቃዕና ኢዩ። ካብዚ ኣሉታዊ ኣተሓሳስባ እንተዘይተላቒቕና ድማ ነቲ ናይ ካልኦት ርእይቶታን እምነታትን ክንጻወር ኣብ ዘይንኽእለሉ ከብጸሓናን ብኡ ኣቢሉ ድማ ናይ ምግላልን፡ ኣብ ጐነጽን ኮታ ኣብ ክንዲ ምዕቡል ኣተሓሳስባ ኣብ ናይ መን ከማይ፡ ልዕሊኩሉ ዝተቓለስኩ፣ ዝደመኹ፣ ዝተወጻዕኩ … ወዘተ ናብ ዝብል ኢዩ ክወስደና። እዚ ደማ ኣብ ክንዲ ናይ ሓባር ገርካ ምርኣይ ናብ ፍልይ ዝበለ ሸነኽ ምጥማት ከምንዛዙ ይገብረና። ኩልና ንሓንቲ ሃገር ንቃለስ ካብ ሃሎና ብሓንቲ ሃገር ክንዛረብን ሃገራውነትና

ኣደልዲልና፡ ንሽግራትና ንምፍታሕ ንሕናን ንስኹምን ዝብል ባህሊ ምልኪ ሕዝና ሕጊግ ምባል ገዲፍና ካብ ሕሉፍ ተሪኽና ተማሂርና ብሓባር እንነብረሉ ባይታ ምጥጣሕ እዩ።

ብድራር መንታይ

ኣብ ዝሓለፈ ሰሙን ኣብ ማእከላይ ባሕሪ ብዘጋጠመ ሓደጋ ናይ ጀላቡ ልዕሊ 300 ዝዀኑ ስደተኛታት ጥሒሎም። ብድሕር'ዚ ሓደጋ'ዚ፡ ብሰሉስ ዕለት 27 ነሓሰ 2014፡ ሕብረት ኣውሮጳ፡ ንህይወት ኣድሕን ስርሓት መንግስቲ ጣልያን ዝውዕል ሓገዝ ክውስኽ ከምዝወሰነ ኣፍሊጡ።