ኤርትራውያን ነዊሕ ዝዕድመኡ ፖለቲካዊ ጸገም ኣለና። ናይዚ ጸገም ቀንዲ ጠንቂ ከኣ እቲ “ሰሜን ኮርያ ኣፍሪቃ” ዝብል ሳጓ ዝተዋህቦ ጉጅለ ህግደፍ እዩ። ናይዚ ነካይዶ ዘለና ቃልሲ ቀዳምነት ከኣ፡ ነዚ ጠንቂ ኩሉ ጸገምናን ሕሰምናን ኮይኑ ዘሎ ዓመጸኛ ሓይሊ ምውጋድ እዩ።
ኣብ ደንበ ተቓውሞ ኤርትራ እውን ኣብዚ ንህግደፍ ንምውጋድ ነካይዶ ዘለና ቃልሲ ዘይሰዓርናዮም ጸገማት ከም ዘለዉና ዘማትእ ኣይኮነን። ምፍታሕ እዚ ጸገማትና፡ ጉጅለ ህግደፍ ንምውጋድ ኣብ እነካይዶ ቓሊሲ ዘይስገር ቅድመ-ኩነት እዩ። ክብደትን ሕልኽላኻትን ናይቲ ጸገም ኣብ ምምዛኑ ክንድቲ ዝድለ፡ ዘይንሰማማዕ ምዃናን፡ ነቲ ዝተሰማማዕናሉ ኣብ ምፍታሕ ክንድቲ ዝድለ ዘይንተግህ ምዃና ከኣ ነብሱ ዝኸኣለ ጸገም እዩ። “ናይቲ ጸገማት ምኽንያትን ተሓታትን መንዩ?” ኣብ ዝብል ድማ ነብስና ካብ ተሓታትነት ንምግላል፡ ካብ ሓደ ኩርናዕ ናብቲ ካልእ ክንደራበየሉ ዝጸናሕና እዩ።
እቲ ናብ ምርሕሓቕ ዝወስደና ፍልልይ ምስፍሑ ከም ዘለዎ ኮይኑ፡ ካብቶም ጐሊሖም ዝረኣዩን ኩልና ውዳበታት ሓይልታት ለውጢ ኤርትራ ኣፍልጦ እንህቦምን ሓደ ብሓባር ዘቃልሰና ሰፊሕ መድረኽ ክንፈጥር ዘይምብቃዕና ምዃኑ በብኩርናዑ ነቕርቦ ዘለና ናይ “ሓቢርና ዘይንቃለስ” መጸዋዕታታት ምስክር እዩ። ኣብ ኣድላይነት ሰፊሕ ናይ ሓባር ጽላል ዘለና ተረደኦ ሓድሽ ዘይኮነ፡ ካብ ስምምዕ ጅዳ 1993 ጀሚርካ ክሳብቲ ብ1999 ዝጀመረ፡ ምድኳን “ምትእኽኻብ ሓይልታት ኤርትራ፡ ምሕዝነት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ፡ ኤርትራዊ ዲሞክራሲያዊ ኪዳን፡ ሃገራዊ ባይቶ ንዲሞክራሲያዊ ለውጥን ካልኦት ምቅርራባትን ዘንቀድናሉ ግዜ ጀሚርና ዝተገንዘብናዮ እዩ። እዞም በብግዜኡ ዝወጠናዮም ናይ ቃልሲ መድረኻት ኣየዐወቱናን ክንብል ዘይኮነ፡ ኣየዐወትናዮምን ምባልዩ እቲ ሓቂ። “ስለምንታይ ኣየዐወትናዮምን? ዝብል ሕቶ ክቐርብ እንከሎ ከኣ፡ እቲ ጠንቂ እቶም ንረግሞም መድረኻት ወይ ዝሰረትናዮም ጽላላት ከምዘይኮኑ ኢና እንርዳእ።
ግደ ሓቂ ናይ ዘይምዕዋትና ጠንቂ፡ ናይ ሓባር መድረኻት ምሕዝነት፡ ኪዳንን ባይቶን ዘይኮይኑ፡ ናይቶም ኣብቲ መድረኻት ዝተዋስኡ ሰልፍታት፡ ውድባትን ካለኦት ባእታታትን ዘይምብቃዕን ዘይምቅዳውን ኮይኑ፡ ነፍሲ ወከፎም በበቲ ዘመዝገብዎ ሕጽረት ነናቶም ሕጃም ተሓታትነት ዘልዕልሉ እዩ። ኣብቶም ተዋሳእቲ ከጋጥሙ ካብ ዝጸንሑ መረሓሓቕቲ ምኽንያታት ሕድሕድ ዘይምትእምማን ቅድሚት ዝስራዕዩ። ነቲ ዘይምትእምማን ካብ ዝፈጠርዎ ከኣ፡ ሕቶ መሪሕነት ኣብቲ ናይ ሓባር መድረኽ፡ ምምዛን ፖለቲካዊ ባህሪ ናይቲ ንህዝብና ጅሆ ሒዝዎ ዘሎ ጨቋኒ ጉጅለ ህግደፍ፡ እሱር ድሕረ-ባይታን ሕሉፍ ታሪኽን ምዃን፡ ዘይምስራዕ ቀዳምነታት ቃልሲ፡ ቅድሚ ውድቀት እቲ ጨቋኒ ስርዓት ናይ ድሕረ-ውድቀቱ ሕሳባት ቅድሚት ኣምጺእካ ምስልሳል፡ ምምራጽ እትኽተሎ ኣገባብ ቃልሲ፡ ኣብ ክንዲ ህዝቢ ክትውስን ምድንዳን፡ ክትህብን ክትስማዕን እምበር፡ ክትቅበልን ክትሰምዕን ቅሩብ ዘይምዃን ከምኡ’ውን ሓቢርካ ብዘቆምካዮም፡ ትካላት፡ ሕግታትን ፖሊሲታትን ምእዙዝ ዘይምዃንን፡ ንዘይኤርትራዊ ጽልዋን ተጽዕኖን ካብ ምትሕግጋዝ ሓሊፉ ገፊሕ ኣፍደገ ክትከፍተሉ ምድላይ ካብቶም ብዙሓት ንኣብነት ዝጥቀሱ እዮም። እዞም መፈላለይ ጸገማት ብቅሩብነትን ህዝባዊ ሓልዮትን ክፍትሑ ዝኽእሉ እምበር ቅድም ኮነ ሎሚ ኣሲሮም ክሕዙና ኣይመተገበኦምን።
ኣድላይነት ምፍጣር ናይ ሓባር መቃለሲ መድረኽን ንምዕዋቱ ዝግበር ቃልስን መሰረታዊ ስለ ዝኾነ፡ ሎሚ እውን ኣጀንዳ ኩልና ኮይኑ ዝቕጽል ዘሎ እዩ። ብኸመይ ነረጋግጾን ነዕውቶን ከኣ ኣብ ዝሓሸ ደረጃ’ኳ እንተለና፡ ኣብ ዘተኣማምን ብርኪ ግና ኣይበጻሕናን። ኣብቲ ክንበጽሖ ዝግበኣና ንምብጻሕ ድማ፡ ህልዊ ኩነታት ህዝብናን ሃገርናን ከምኡ እውን ኣብ ከባቢና ዝረአ ዘሎ ምዕባለታትን ለውጥታትን ኣብ ግምት ዘእተወ፡ ምጽውዋር ዘበረኸ መስርሕ “እንካን-ሃባን” ክንክተል ከም ዝግበኣና ኣብ መብዛሕትና ሰሪጹ ብኹልና ናብ ተግባር ንምስግጋሩ፡ ዝያዳ ትብዓትን ሓልዮትን ዝሓትት እምበር ተስፋ ዘቑርጽ ኣይኮነን። እቲ ጉዕዞ ዘገምታዊ ስለ ዘሎ ግና ምቅልጣፉን ምድፍኡን ኣድላይ እዩ። ንምምስራት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ) ወሲኽካ፡ ዝፍጠሩ ዘለዉ ምቅርራባትን ግንባራትን ከኣ ተስፋ ዘሕድሩን ክተባብዑ ዝግበኦምን እዮም። እዚ ዝበጋገስ ዘሎ ምቅርራባት እንተኾነ ንብምሉኡ ሓይልታት ለውጢ ኤርትራ፡ ብውሕዱ ከኣ ንመብዛሕትና ዝሐቁፍ ኣብ ኤርትራዊ ልኡላውነት፡ ምውጋድ ህግደፍን ብብዙሑነታውን ዲሞክራሲያውን ስርዓት ምትክኡን ዝዓለመ ሰፊሕ ጽላል ክንበጽሕ ኣብ ኢድና ዘሎን ባዕልና እንውስኖን እዩ።
ዝኹን እምበር፡ ነቲ ከነስረሖ ዝግበና ዘየስራሕናዮ፡ ናይ ውድባትን ሰልፍታትን ናይ ሓባር መቃለሲ ጽላል ምቛም፡ “ድሕሪ ሕጂ ናይ ውድባት ህላወ ኣየሰርሕን እዩ” ብዝብል ካልእ መንገዲ ክትትከኦ ሃሰስ ምባል ሓሓሊፉ ይስማዕ እዩ። ድኽመት ውድባት ኣብቲ መስርሕ ዋላ ሓደ ዘይሃድመሉ ሓቂ ኮይኑ፡ እቲ መፍትሒ ከኣ ዕንቅፋታት ኣሊኻን ሓድሽ መንፈስ ኣስሪጽካን ከም ዝሰርሓ ንምኽኣለን ቃልሲ ምክያድ እዩ። ካብዚ ሓሊፉ “ውድባት ክፈርሳ ወይ ክድስክላ ኣለወን” ምባል መፍትሒ ኣይኮነን። ምኽንያቱ ዝያዳ ንምንጻር እቲ መሰረታዊ ጸገም ምህላወን ዘይኮነ ከምቲ ዝድለ ዘይምስርሐን ስለ ዝኾነ። እዚ ጥራይ ኣይኮነን ምስቲ “ብዘይውዳበ ዝዕወት ቃልሲ የለን” ዝብል መሰረታዊ ኣንፈት ቃልሲ’ውን ዝጓነጽ እዩ። ምስ ዲሞክራሲያዊ መሰል ምውዳብን ሓሳብካ ምግላጽን እውን ኣይሳነን’ዩ። ኣብ ርእሲዚ ካብቲ ካብ ዲሞክራሲያዊ ኣዕኑድ ሓደ ዝኾነ ምኽባር ናይ ኣተሓሳስባ ብዙሕነት ከየውጸኣካ ምጥንቃቕ እውን የድሊ። ብፍላይ ነዘን ዘለዋ ውድባት ኣዳኺምካ ወይ ኣደስኪልካ ስሙን ዕላምኡን ብዘየገድስ ካልእ ውዳበ ናብ ምፍጣር ዝዓለም እንተኮይኑ፡ ኣብ ኢድካ ዘሎ ኣጥፊእካ ውሕስነት ናብ ዘይብሉ ጀማሪ መንገዲ ዝወስድ እዩ ዝኸውን። በተን ህሉዋት ውድባት ዘይውከል ርኢይቶ ሃልዩካ ሓድሽ ውዳበ ምፍጣር፡ ብመንጽር ምርባሕ ውድባት ዘይምረጽ እኳ እንተኾን፡ ግን ከኣ መሰል እዩ።
ስለዚ ኣንጻር ህግደፍ ናይ ሓባር መቃለሲ መድረኽ ከይህልወና ዝዕንቅፍ ዘሎ፡ ህላወ ውድባት ዘይኮነ ኣተሓሳስባአን ኣማዕቢለን ብሓባር ክሰርሓ ዘይምኽኣለን’ዩ እሞ፡ እቲ ቅኑዕ መንገዲ ብሓባር ንክሰርሓ ድፍኢት ምግባር እዩ። ስለዚ እቶም ሰብ ሓድሽ ርኢቶ ካብ ጽቡቕ ድሌትን ባህግን ከምዝነቕሉ’ኳ ፍሉጥ እንተኾነ፡ እቲ መፍትሒ ኣብ ምውንዛፍ ወይ ምድስካል ዘይኮነ፡ ኣብ ቅርዑይን ሓላፍንነታውን መንገዲ ክሕዛ ኣብ ምትብባዕን ምትኳር እንተኾነ እዩ ዝምረጽ። ምርሕሓቐ ናይተን ውድባት የሻቕለና ዝብሉ ወገናት ከኣ ናብዚ ኣቕጣጫዚ ከድህቡ ይምረጽ።
ኣቶ ተመስገን ጥሩነህ፡ ኣቶ ታየ ኣጽቀስላሴ፡ ዶ/ር መቅደስ ዳባ
ቤት ምኽሪ ተወከልቲ ህዚቢ (ፓርላማ) ኢትዮጵያ፡ ብ8 ለካቲት 2024 ብቀዳማይ ሚኒስተር ዶክተር ኣብይ ኣሕመድ ዝቐረብሉ ናይ ሚንኒስተራት መዝነት ከም ዘጽደቐን እቶም ዝተሸሙ ቃለ-መሓላ ከም ዝፈጸሙን ኣገልግሎት ዜና ኢትዮጵያ ሓቢራ። በዚ መሰረት ኣቶ ተመስገን ጥሩነህ ምክትል ቀዳማይ ሚኒስተር፡ ኣቶ ታየ ኣጽቀስላሴ ሚኒስተር ወጻኢ ጉዳይ ከምኡ ድማ ዶክተር መቅደስ ዳባ ሚኒስተር ጥዕና ኮይኖም ተሸይሞም።
ኣብ ቀረባ ግዜ ካብ ናይ ሰልፊ ብልጽግና ምክትል ኣቦመበርነት፡ ምክትል ቀዳማይ ሚንስተረትን ናይ ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስትርነትን መዝነቶም ንዝወረዱ ኣቶ ደመቀ መኮነን ተኪኦም ምክትል ቀዳማይ ሚኒስተር ኮይኖም ዝተመዙ ኣቶ ተመስገን ጥሩነህ እዮም። ኣቶ ተመስገን ኣብ ውትህድርና ናይ ሻለቃነት መዓርግ ዘለዎም፡ ኣብ ዝተፈላለዩ ሲቪላዊ ደረጃ ሓላፍነት ዝሰርሑ፡ ኣብዚ ዳሕረዋይ ግዜ ድማ ዳይረክተር ሃገራዊ ደህንነት ኮይኑም፡ ናይቲ ኣብ ክልል ኣምሓራ ተወሲኑ ዘሎ ኣዋጅ ህጹጽ ኩነታት ሓላፊ ኮማንድ ፖስቲ ኮይኖም ዘተግብሩ ዘለዉ እዮም።
ንኣቶ ደመቀ መኮነን ተኪኦም ናይ ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ኮይኖም ዝተሸሙ ኣንበሳደር ታየ ኣጽቀስላሴ ኣብ ሕቡራት ሃገራት ወኪል ኢትዮጵያን ምክትል ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተርን ወሲኽካ፡ ኣብ ዝተፈላለዩ ዲፕሎማሲያዊ ሓላፍነታት ክሰርሑ ዝጸሑ እዮም። ብዛዕባ ተመኩሮ እተን ንዶክተር ልያ ታደሰ ተኪአን ሚኒስተር ጥዕና ኮይነት ተመዚዘን ዘለዋ ዶክተር መቅደስ ዳባ ግና ዝተዋህበ ዝርዝር የለን።
ነቲ ኩነታት ዝተከታተሉ ተዓዘብቲ ከም ዝብልዎ፡ እቲ ናይ ሚኒስተራት ምቅይያር ዝቕጽል ኮይኑ፡ ቀዳማይ ሚኒስተር ኣብይ ሓላፍነት ካብ ዝርከቡ ከምዚ ዓይነት ምትዕርራይ ናይ ሚኒስተራት ዘካይዱ ዘለዉ ን8ይ ግዜኦም እዩ።
ማዕከን ዜና ኣሶሸይት ፕረስ፡ ኤርትራ ካብ ትግራይ መሊኣ ከምዘይወጸት ብምጥቃስ፡ ሰራዊታ፡ ኣበ ዶባት ዝነሩ ተጋሩን እንስሳ ዘቤቶምን ጨውዮም ከም ዝወስዱ፡ ከምኡ እውን ንገለ ወገናት ኣገዲዱ ናይ ኤርትራ ወረቐት መንነትን ንክሕዙ ከም ዘገድድዎም ሓቢሩ። ብሚኒስትሪ ጥዕና ኢትዮጵያን ዓለም ለኻዊ መሻርኽቱ ትካላትን ዝተኻየደ መጽናዕቲ’ው ነዚ ፍጻመ ከም ዘረጋገጽዎ ተሓቢሩ
ካብቲ ሰራዊት ኢትዮጵያ ከምዘይሰፈሮ ዝተጠቕሰ ዶባት ኤርትራን ትግራይን ኣብዚ ቀረባ ግዜ ዝተጨውዩ 14 ሓረስቶትን ኣስታት 150 እንስሳ ዘቤትን ምዃኖም ዝጠቐሰ እቲ ጸብጻብ፡ ሰራዊት ኤርትራ ካብዚ ጭውያ ዝፈጸመሉ ወረዳታት ንክወጽእ ብዝተፈላለዩ ወገናት ተደጋጋሚ መጸዋዕታ ክቐርበሉ ከም ዝጸንሐ ተፈሊጡ።
ብኻልእ ወገን ድማ፡ ሚኒስተር ዜና ኤርትራ፡ ፈጻሚ ጉዳይ ዓባይ ብሪጣንያ ኣብ ኣስመራ፡ ናብ ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ቀሪቡ መጠንቀቕታ ከም ዝተዋህቦ ቢቢሲ ኣፍሊጣ። ኣብቲ መጠንቀቕታ ነቲ ፈጻሚ ጉዳይ ብሪጣንያ መሬት ኤርትራ ንኣስታት 20 ዓመታት ኣብ ትሕቲ ኢትዮጵያ ንክጸንሕ ከም ዝደገፈትን ሎሚ እውን ነቲ ተግባር ትደግሞ ኣላ ዝብል ክሲ ከም ዝተነግሮ እቲ ዜና ሓቢሩ።
ካብዚ ሓሊፉ ናይቲ ክሲ ካልእ ዝርዝርኳ እንተዘይቀረበ፡ ምስቲ ኣብ ቀረባ ግዜ ኩነታት ተመዛበልቲ ንምዕዛብ ናብ ትግራይ ዝገሸ ሚንኒስተር ልምዓት ኣፍሪቃ ብሪታያ፡ ከምኡ እው ኣንበሳደር ብሪታንያ ኣብ ኢትዮጵያ፡ “ኤርትራ ሰራዊታ ካብ ትግራይ ከተውጽእ ኣለዋ” ብዝብል ዘቕረዎ መጸዋዕታ ዝምልከት ምዃኑ ይግመት።
ኤርትራን ብሪጣንያን፡ ኣቐዲመን እውን ኣብ መንጎአን ብዝተፈጥረ ዘይምርድዳእ፡ ዲፕሎማስያዊ ርክበን ካብ ኣንበሳደር ናብ ደረጃ ፈጻሚ ጉዳይ ስለ ዘውረደኦ፡ ኣንበሳደር እስጢፋኖስ ሃብብተማርያም ናብ ኣስመራ ከምዝተመልሰ ዝዝከር እዩ።
ልዕሊ ዓቕሙ ስም ዝተዋህቦ፡ ውሽጡ ባዶ ሆቴል ፕላዛ ኣስመራ
ብሓፈሻ ኣብ ኩሉ ከተማታት ኤርትራ፡ ብፍላይ ድማ ኣብታ ዝናኣ ተደዊኑ፡ ስም ጥራይ ሒዛ ተሪፋ ዘላ ከተማ ኣስመራ፡ ሆቴል ፕላዛ ኣስመራ ወሲኽካ፡ ዓበይቲ ዝበሃላ ሆቴላት ከይተረፋ፡ መባእታዊ ቀረብ ኣጋይሸ ከምዘየማለኣ ሬድዮ ኤረና ምንጭታታ ካብ ኣስመራ ብምጥቃስ ኣቃሊዓ።
በቲ ሓበሬታ መሰረት፡ ከም “ሆቴል ኣስመራ ፓላስ” ዓበይቲ ከይተረፋ፡ ኣብ ርእስቲ ናይ ማይ መስመረን ሰኣን ጽገና ዘይሰርሕ ምዃኑ፡ ብሳንኬሎ እንተኾነ እውን እኹል ዓቐን ስለ ዘየቕርባ ወጻእተኛ ኣጋይሽ ከይተረፉ ነቲ ዘይፈልጥዎ ብታኒካ ገጽካ ምሕጻብ ዝኸውን እኹል ማይ ከምዘይረኹ እቲ ሓበሬታ ኣቃሊዑ።
እቲ ካልእ ኣብተን ሆቴላት በዂሩ ዘሎ መሰረታዊ ቀረብ ሓይሊ ኤልክትሪክ ብምዃኑ፡ ካልእስ ይተረፍ ኣጋይሽ ውዑይ ሻህን ቡንን በቲ ዝደለይዎ ዓቐንን ኣብቲ ዝደለይዎ ግዜን ክረኽቡ ከም ዘይክእሉን ሽምዓ ክጥቀሙ ከም ዝግደዱን ተፈሊጡ።
ብዘይካዚ ኣብዚ ዓለምና ብሳላ ምዕቡል መራኸቢታት ኣዝያ ዝተቐራረበትሉ፡ ኣብ ኤርትራ መስመር ኢንተርኔት ስለ ዘየለ ኣብዘን ስም ጥራይ ሒዘን ዘለዋ ሆቴላት፡ ኣስመራ ፕላዛን ካለኦትን፡ ኣጋይሽ እገረ-መንገዶም ክሰርሑ ዘይክእሉ ኣብ ርእሲ ምዃኖም፡ ምስ ዝለኣኽዎም ትካላትን ቤተሰቦምን ናይ ምርኻብ ጸገም ስለ ዘጋጥሞም፡ ኣብ ኤርትራ ነዊሕ ከይጸንሑ ናብ ጐረባብቲ ሃገራት ክሰግሩ ከም ዝግደዱ ልሙድ ምዃኑ ተሓቢሩ።
ኤርትራ በቲ ዘለዋ ኣቀማምጣን እትውንኖ ገማግም ቀይሕ ባሕርን፡ ኣብ ቁጠባዊ ዕቤት ዝሳተፉ ኣውፈርትን አጻሕትን ከየዘውትርዋ፡ ብዘይካቲ ናይ ቀረብ ሕጽረት ናይታ ሃገር ናይ ወፍሪ (investement) ፖሊሲ ፍትሓዊ ዘይምዃኑን ጥዑይ መንገድን ካልእ ትሕተ-ቅርጻን ዘይምህላውን ካልእ ኣብ ኤርትራ ዕቤት ዓጊቱ ዘሎ እዩ።
ባህግና Bahgna 191፣ ኣገደስቲ ሰሙናዊ ዜናታት ሃገርናን ዞናናን ምስ ዝመላላእ ምዕራፋት ቃልሲ ዘርእቱ ርእሰ ዓንቀጽ ሰልፊ 04.02.2024
Written by Bahgna MediaMedia
ሕብረት ዝተበተነ ኩለ-መዳያዊ ዓቕሚ ዝእክብ ወሳኒ ናይ ዓወት መንገዲ እዩ። ኣድላይነት ሕብረት ኣብ ፖለቲካዊ ጉዕዞ ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ኩሉ መዓልታዊ ህይወት ሰባት ዝሰርሕ እዩ። ወለድና “ዝሓበራ ኣጻብዕቲ ኣርቃይ የጸንብዓ” ወይ “ኣሕዋት ምስ ዝሓብሩ ጸላኢ የባርሩ” ዝበልዎ ከኣ፡ ነዚ ዘንጸባርቕ እዩ። ክሳብ ክንድዚ ወሳኒ ግደ ዘለዎ ሓድነት ኮነ ሓቢርካ ምስራሕ ብቓልሲ ዝረጋገጽ እምበር፡ ብጥራዩ ወይ ብተፈጥሮ ዝወሃብ ኣይኮነን። ንምውሓሱ ኣብ ዝካየድ ቃልሲ ምጽውዋርን ምክእኣልን ቀንዲ ትግባራት እዮም።
ሓድነት ዓሚቕ ትርጉምን ትሕዝቶን ዝሓቖፈ ኮይኑ፡ እቲ ቀንዲ ሕመረቱ ፍልልይ ኣይሃሉ ማለት ዘይኮነ፡ ንፍልልያት ንኹልኻ ብዘርብሕ መስርሕ “እንካን ሃባን” ተኣማሚንካ ምምሕዳሩ እዩ። ሓድነት ሓንሳብ ምስ ኣረጋጊጽካዮ ኣኺልዎ ኢልካ እተራጥጠሉ ዘይኮነ፡ መምስ ዝገሃድ ሓድሽ ተርእዮታት ዝምዕብልን ቀጻሊ ሓለዋን ምሕዳስን ዘድልዮን እዩ። ዋጋ ዘኽፍል እው እዩ። እቲ ዝኽፈል ዋጋ ግና እምብዛ ከቢድን ዘይከኣልን ዘይኮነ፡ ንምክእኣልን ምጽውዋርን እኹል ዕድል ሂብካ፡ ንጸቢብነትን ስሰዐን ኣወጊድካ ብቐሊሉ ዝረጋገጽ ወሳኒ መሳርሒ እዩ።
ሓድነትን ሕብረትን ኩኩ ዘዝደለኻዮ ክትረክብን ዝበልካዮ ምሉእ ብምሉእ ክስምዓልካን ብምብሃግ ዝረጋገጽ ኣይኮነን። ኣብቲ ናይ ብዙሓት ርኢቶን ድሌትን ዝወዳደረሉ ሜዳ፡ ከምቲ ናትካ ሰዓሪ ክኾነልካ እትብህጎ፡ ከለኦት ሰብ ዝተፈልየ ድሌትን ባህግን ከም ዝወዳደሩኻ ኣብ ግምት ምእታው ግድን እዩ። ስለዚ ኣብቲ ሜዳ መወዳድርትኻ’ውን ብጽሒት ከም ዝህልዎ ተገንዚብካ ንናይ ርኢቶ ፍልልያት ዕድል ምሃብ ግድን እዩ። ምእንቲ ሓድነት ምቅላስ ቀሊል ዘይከውን ከኣ ፍልልያት ንምቅርራብ ዝግበር ቃልሲ ፍሉይ ውሕልነትን ተወፋይነትን ስለ ዝሓትት እዩ።
ምስቲ ናትካ ዝጻረር ሓሳብ ክንጸባረቕ እንከሎ፡ ምስምዑን መተካእታ ዝበልካዮ ምቕራብን እምበር ተቐዳዲምካ ምኹናኑ ሃናጺ ኣይኮነን። እቲ ካብ ናትካ ዝተፈልየ ሓሳብ ዘንጸባርቕ ወገን ካበየናይ ኩርናዕ ከም ዝነቐለ ምርድኡ ኣገዳሲ እዩ። ካብዚ ዕጉስ ኣስተብህሎ ነቒልካ ተመሊስካ ነቲ ንስኻ ርኢቶ ንምምዕባል ዝነቐልካሉ ኩርናዕ’ውን ዳግማይ ዳህሳስ ምግባር የድሊ። እቲ ፍልልይ ዝፈጠረ ጠንቂ ኣባኻ ክህሉ ተኽእሎ ከምዘሎ ኣብ ግምት ምእታው ከኣ ልቦና እዩ። በዚ መስርሕ ምክእኣልን ምጽውዋርን ከኣ እንተኾነ ፍልልያት ዘወግድ፡ ብውሕዱ ከኣ ነቲ ርሕቀት ዘጻብብ መዋጸኦ ምርካብ የኽእል።
እዚ ከተዘንትዎ እንከለኻ ቀሊል ዝመስል፡ ብግብሪ ግና ክሳብ ሎሚ ዋጋ ዘኽፈለናን ግዜ ዝወስደልናን ዘሎ ምውሓስ ሓቢርካ ምቅላስ፡ መንቀሊኡ ናይ ረብሓን ኣተሓሳስባን ተጻራርነት እዩ። እቲ ረብሓ ብነገራዊ ጸጋ ጥራይ ዝግለጽ ዘይኮነ፡ ናይ ኣተሓሳስባ፡ ናይ እምነት ……ወዘተ ዝኣመሰሉ ፍልልያት እውን ነናቶም ናይ ምርሕሓቕ ብጽሒት ኣለዎም። ኣብዚ መዳያት “ኣነ ክጥቀምን ናተይ ሓሳብ እዩ ብሉጽ ምባልን” በይኑ ዕንቅፋት ሓድነት ኣይከውንን እዩ። እቲ ዕንቅፋት ዝኸውን ካብ ናትካ ንዝተፈልየ ናይ ካለኦት ድሌትን ኣተሓሳስባን ንዘለዎም ወገናት ኣብ ክንዲ ምኽባር፡ “እዛ እምባይ መን ይወርሳ” ብዝብል ዕዉር ትዕቢት፡ ኣብ ክንዲ ኩልኻ እትርበሓሉ፡ ናይ“ሰዓራይ-ሰዓራይ”፡ ናይ “ሰዓራይ- ተሰዓራይ” ወይ ናይ “ተሰዓራይ ተሰዓራይ” መንገዲ ምምራጽ እዩ። ካብ ከምዚ ዝኣመሰለ ኣተሓሳስባ ንምውጻእ እምበኣር፡ ንምጽውዋርን ምክእኣልን ግቡእ ቦታ ምሃብን ሓቛፊ ሓሳብ ክትቅበል ድልዊ ምዃን ኣድላይ እዩ። ኣብ ርእሲዚ፡ ብፍላይ መልክዑን መልእኽቱን ብዘየገድስ ኣብ ውዱብ መስርዕ ቃልሲ ምስተጸመድካ፡ ኣቐዲምካ ብዝረዓምካዮም ዲሞክራስያዊ ኣዕኑድን ትካላዊ ኣሰራርሓን ምእዙዝ ምዃን እውን ድልዱል ዕርዲ መሕለዊ ሓድነት እዩ።
ኣብቲ ነዊሕ ጉዕዞ ቃልሲ ኤርትራውያ ካብ ዘየዕወትናዮም ሓደ፡ ዘተኣማምን ሓድነት ክንስርት ዘይምኽኣልና እዩ። ኣብዚ ዘይምዕዋትና ናጽነትን ልኡላውነትን ኤርትራ ከይነረጋገጽኳ እንተዘይዓገተና፡ ኣብ ካለኦት መዳያት ንከይንዕወት ዘዕንቅፈና ዘሎ እዩ። “ሓድነት ሓይሊ እዩ” እናጨራሕና፡ ከነዕውቶ ዘይምብቃዕና ጉዕዞ ሓድነት ዘይድፋእ እምባ ኮይኑና ከምዘሎ ዘርኢ’ዩ። ብሰንኪ’ቲ ኣብ ኢድና እናሃለወ ዘየዕወትናዮ ሓድነት፡ ኣዝዩ ብዙሕ ዋጋ ክንከፍል ምጽናሕናን ጋና ካብቲ ዕዳ ዘምውጻእናን ከኣ ዝሓለፈ ታሪኽና ኮነ ህልዊ ኩነታትና መስካሪ እዩ። ነዚ ኩነታትና ከም መድሃኒትካ ኣብ ኢድካ እንከሎ፡ ብዘይምጥቃምካ ብሕማም ምስቓይ ገይሮም ዝምስልዎ ወገናት ከኣ ሓቂ ኣለዎም።
ኣብ መስርሕ ቃልሲ ወለዶታት ክመላልኡ እንከለዉ፡ ተረካቢ ሕድሪ ካብቲ ዝተረከቦ ነቲ ዝጐደለ ናይ ምምላእን ነቲ ኣውንታ ዝያዳ ናይ ምርጓዱን ሓላፍነት ኣለዎ። ብመንጽርዚ ሎሚ ኣብ ቃልሲ ተጸሚዱ ዘሎ ኤርትራዊ መንእሰይ፡ በቲ ሓድሽ ኣተሓሳባኡን ውዑይ ጉልበቱን ክቓንዮምን ግቡእ መስርዕ ከትሕዞምን ካብ ዝግበኦ ምድልዳል ሓድነት ሓይልታት ለውጢ ኤርትራ እዩ። ኣብዚ መዳይዚ እቲ መንእሰይ ብመንጽር ምድልዳል ሓድነት፡ ካብቲ ቀዳማይ ወለዶ ዘይፍለ ምናልባት’ውን ዝሓመቐ እንተኮይኑ፡ ንእስነቱ ናይ ሓድሽ ኣተሓሳስባ ፈጣርነት ዘይኮነ፡ ተፈጥሮኣዊ ናይ ዕድመ ፍልልይ ኮይኑ እዩ ዝተርፍ። መንእሰይ ካብዚ ተሓታትነት ንክድሕን ብሓድሽ ኣተሓሳስባ ዝተሰነየ ምጽውዋርን ትዕግስትን ክዕጠቕ ይግበኦ። ትሕተ-ሃገራዊ ስምዒታትን መንነትን ካብ ሃገራዊ ፖለቲካዊ ኣተሓሳስባ ፈልዩ ብምርዳእ ከተግብር ክተብዕ ይግበኦ።
ሓድነት ቅድም ኣብ ኣእምሮ ናይቶም ብሓባር ክቃለሱ ዝወፍሩ እዩ ዝህነጽ። ምስ ነብሱ ተላዚቡ፡ ብዛዕባ ኣድላይነት ሓድነት፡ ኣተገባብርኡን ሓለውኡን፡ ከምኡ እውን ንምጽውዋርን ምትእምማንን ዝምልከት ብሱልን ተባዕን ተረድኦ ዘየማዕበለ ኣካል፡ ኣብ ዝኾነ ውዳበ ይሰለፍ ኣድማዒ ኣይከውንን እዩ። ምናልባት እውን ክሃንጽ ትጽቢት እናተገብረሉ ዓንቃፊ ናይ ምዃኑ ዕድሉ ክፉት እዩ።
ስለዚ ኣብ ዝኾነ ጸረ ህግደፍ ናይ ለውጢ ውዳበ ዘለኻ መንእሰይ ኤርትራ፡ ደው ኢልካ ኣስተውዕልን ምስ ሕልናኻ ተላዘብን። ብምጽውዋር ክፍታሕ ብዝኽእል ፍልልያት ተስፋ ብምቑራጽ ዘይኮነ፡ ብምስትውዓልን ኣስተብህሎን ተስፋ ሰኒቕካ፡ ካብ ዘጋጥም ብኩራት እሂምሂን መዋጸኦ መንገዲ ክትረክብ ብምሉእ ዓቕምኻ ክትስጉም መድረኽ ይጽወዓካ’ሎ። ሕብረት ኣብ ዘየብሉ ዓወት ከምዘየለ ከኣ ርሑቕ ከይከድካ፡ ካብቲ ክትደግሞ ዝይግበኣክ፡ ከፋፋሊ ተግባራት ህግደፍ ክትሙከር መድረኽ ይጠልበካ’ሎ።
ዜና ዕረፍቲ ኣቶ ተስፋልደት ኣለም መሓረና ብመሪር ሓዘን ሰሚዕናዮ። ኣብ መበል 67 ዓመት ዕድመኡ ዝዓረፈ ኣቶ ተስፋልደት፡ ድምጺ ኤርትራውያን ንምዃን መርበብ ሓበሬታ ኣስማሪኖ ዝመስረተን ዘመሓደረን ብዙሓት ብዛዕባ ሃገሮም ክጽሕፉን ክዛረቡ ኣፍደገ ዝኸፈተን፡ ከምኡ እውን ህላወ ተቓውሞ ኤርትራ ኣብ ምስፋሕ ግደኡ ዘበርከተ ናይ ሓርነት ተቓላሳይ እዩ ነይሩ።
ብዙሓት ድሕሪ ሞቱ ሓዘኖም ክገልጹ እንከለዉ ዝሃብዎ ምስክርነትን ንሕና’ውን እነረጋግጾን፡ ኣቶ ተስፋልደት ካለኦት ኣሰሩ ንክስዕቡ ብዘተፈላለዩ መንገድታት ዝሓገዘን ዘተባብዐን፡ ኣብ ጉዳይ ምሕላው ሰብኣዊ መሰልን ስደተኛታትን ኣዕዚዙ ዝግደስን ኣርሒቑ ዝጥምትን ለጋስን ሕያዋይን ብምንባሩ ይዝከር።
እንተኾነ ሞት ዘይተርፍ ዕዳ እዩ እሞ፡ ንዓኡ መንግስተሰማይ የዋርሶ፡ ንስድራቤቱን ፈተውቱን ድማ ናይ ሓዘኖም ተኻፈልቲ ምዃና እናገለጽና ጽንዓትን ኣኻእሎን ይሃቦም ንብል።
ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
4 ጥሪ 2024
ፓርላማ ኢትዮጵያ ብ2 ለካቲት 2024 ኣብ ዘካየዶ ፍሉይ ርክብ፡ ንዝሓለፉ 6 ኣዋርሕ ኣብ ክልል ኣምሓራ ክትግበር ዝጸንሐ ኣዋጅ ህጹጽ ኩነታት እንደጋና ን4 ኣዋርሕ ንኽቕጽል ከም ዝወሰነ ተፈሊጡ። ዕድመ ናይቲ ኣተገባብራ ኣዋጅ ዝከታተል 7 ኣባላት ዘለዉዎ ኮሚተ እውን ብተመሳሳሊ ክቕጽል እቲ ኣኼባ ወሲሙ። እዚ ኣዋጅ ዝተናወሕ ኣብቲ ኣብ መንጎ ሓይሊ ምክልኻል ፈደራላዊ መግስቲ ኢትዮጵያን ዕጡቕ ሓይሊ ፋኖ ኣምሓራን ውግእ ኣብ ዝቐጸለሉ እዩ።
እቲ ፓርላማ፡ ብሚኒስተር ፍትሒ ኣብ ዝቐረበሉ ንድፊ ድሕሪ ምምይያጥ ብዝሃቦ ድምጺ ናይ ኣብዝሓ ደገፍ ምርካቡ ምዃኑ ካብቲ ፓርላማ ዝተረኽበ ዜና ሓቢሩ። እቲ ፓርላማ ነዚ ኣዋጅ ዘናወሓሉ ምኽንያት ኣብቲ ክልል ይካየድ ካብ ዘሎ ውግእ ወጺእካ፡ ሰላምን ምርግጋእን ንምውሓስ ምዃኑ ኣፍሊጡ።
እዚ ዝተናውሐ ኣዋጅ ህጹጽ ኩነታት፡ ኣብ 18 ነሃሰ 2023 ጸጥታዊ ኩነታት ክልል ኣምሓራ ኣጸጋሚ ምስ ኮነ፡ ንሽዱሽተ ኣዋርሕ ንክጸንሕ በቲ ፓርላማ ዝተወሰነ ነይሩ። ናይቲ ክልል ጸጥታ ናብ ዘስግእ ደረጃ ዝበጸሓሉ ምኽንያት ፈደራል መንግስቲ ኢትዮጵያ “ምክያድ ዳግመ-ውደባ” ብዝብል ዕጥቂ ናይቶም ኣብ ውግእ ትግራይ ዝተሳተፉ ፋኖ ንምፍታሕ ብዝገበሮም ምንቅስቓስን ዘጋጠሞ ተቓውሞን እዩ።
ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ክልል ኣምሓራ፡ ይካየድ ብዘሎ ቀጻሊ ውግእ ህላወ መንግስቲ ብልጽግና ተዳኺሙ፡ ሓያሎ ከባብታት ኣብ ኢድ እቶም መንግስቲ “ጸበብቲ ኣምሓራ” ዝብሎም ፋኖ ኣትዩ ኣሎ። ብሰንክቲ ውግእ ብዙሓት ፖለቲከኛታት ኣምሓራ ዝእሰርሉ፡ ህይወት ብዙሓት ሲቪል ሰባት ዝጠፈኣሉን ትሕተ ቅርጻ ዝዓነወሉን ኮይኑ ዝቕጽል ዘሎ እዩ።
ናይዞም ብምስጢር ብኤርትራ ሓገዝ ይግበረሎም’ዩ ዝበሃሉ ፋኖ ዕላማ ኣብ መጻኢት ኢትዮጵያ ዘይንጹር ኮይኑ፡ ናይ ኣወዳድባ ጸገማት ከም ዘለዎም’ውን ብዙሓት ንኩነታቶም ብቐረባ ዝከታተሉ ፖለቲከኛታት ዝገልጽዎ እዩ።
More...
ኣብ መወዳእታ ወርሒ ጥሪ 2024፡ ኣብ ኣሜሪካ፡ ካናዳ፡ ኤውሮጳን ኒውዜላንድን፡ ዝርከቡ ተወላዲ ዓፋር መበል 25 ዓመት ምምስራት ዲሞክራስያዊ ውድብ ዓፋር ቀይሕ ባሕሪ (ዲውዓቀባ) ከም ዘኽበሩ ብፌስቡክ ኣብ ዘውጽእዎ መግለጺ ኣፍሊጦም።
እቲ መግለጺ ተሳተፍቲ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ዓፋር ኣብ ዝሓለፈ 32 ዓመታት ዝተፈጸመ ጭቆና ይገድድ ከም ዘሎ ጠቒሱ፡ ህዝቢ ዓፋር ምስ መላእ ህዝቢ ኤርትራ ኣንጻር ጭቆና ዘካይዶ ዘሎ ቃልሲ ከሕይል ከም ዝጸውዑ እቲ ብ28 ጥሪ 2024 ብሓባር ዘውጽእዎ መግለጺ ጠቒሱ።
መግለጺኦም ህዝብና ካብ ጭቆና ክሳብ ዝናገፍ ቃልስና ክንቅጽል ኢና ኢሉ፡ ሕብረሰተሰብ ዓለም ብሓፈሻ ህዝቢ ኤርትራ ድማ ብፍላይ ህዝቢ ዓፋር ናይ ጸጋታቱ ተጠቃሚ ዝኾንሉ ኩነታት ንምፍጣር ተጽዕኖኦም ከሕይሉ ንጽውዕ ኢሉ።
ምስዚ ኣተሓሒዙ እቲ መግለጺ፡ ህዝቢ ኤርትራ ካብ ኣርዑት ጭቆና ህግደፍ ክሳብ ዝላቐቕ ሓቢሩ ንክቃለስ ኣዘኻኺሩ፡ ተሳተፍቲ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ) በጺሕዎ ዘሎ ስምምዕ ከተግብሩ ድሉዋት ምዃኖም ብምርግጋጽ፡ ካለኦት ተቓወምቲ ሓይልታት ኤርትራ እው ቃልሶም ከሕይሉ ምጽወዖም ኣስፊሩ።
ከምኡ እውን ኣብቲ መግለጺኦም ጐባብቲ ሃገራትን ዓለም ለኻዊ ትካላትን ኣብ ዝተፈላለየ ቦታታት ንዘለዉ ስደተኛታትን ሓተቲ ዑቕባን ዓፋር ንክሕግዙን ኣንጻር ህግደፍ ኣብ ዝካየድ ቃልሲ ንክተሓባበሩን ጸዊዖም።
ኣብ መወዳእታ መግለጺኦም ድማ፡ ኣብ ወጻኢ ካብ ዝነብሩ መንእሰያት፡ ሲቪላዊ ማሕበራት፡ ዓበይቲ ዓዲ፡ ደቂ ኣንስትዮን ኣባላት ውድብ ዓፋር ቀይሕ ባሕርን ዝኣባላታት ኣብ ቀጻሊ ንዝካየድ ሰፊሕ ኮንፈረንስ እተሰናድእ ኮሚተ ከም ዝመረጹ እቲ መግለጺ ሓቢሩ፡
