http://ascenteq.com/project/epdp

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ኣብዚ ዝሓለፈ ዓመታት ኤርትራን ህዝባን፡ ብሓፈሻ ኣብ ኩሉ መዳያት ክጭነቑ፡  ብፍላይ ከኣ ብሰንክቲ ዓቢሱ ሒዝዎም ዘሎ ዘይርጉእ ስርዓት፡ ኣንጻር  ጐረባብቲ ሃገራት ኣብ ጐንጺ ክኣቱ እንከሎ ወትሩ ክንሻቐል ጸኒሕና። ሻቕሎት ጥራይ ዘይኮነ፡ ነቲ ዘይምኽኑይ ጠንቂ ወራሩ ከነወግዝን ክንድቲ ዝድለ ዳኣ ሰማዒ ኣይረኸበን እምበር፡   መዋጸኦ ኢልና ዝኣመናሉ መፍትሒ ክንእምትን ጸኒሕና ኢና። ከምዚ ናይ ምኽታልና ምኽንያት ከኣ ህዝብን ሃገርን ካብ ናይ ምድሓን ሓልዮትናን ግደናን  ዝነቅል እዩ። እንተኾነ ከምቲ “ዘንቀደ ኣይትምዓድ”  ዝበሃል፡ ስርዓት ኤርትራ  ንስምዕታና እዝኒ ኣይሃቦን። እኳደኣ ህዝብና ደኣ ክንድቲ ዝደለዮ እዝኒ ኣይሃቦን እምበር፡ ንምሕጽንታና ናይ ሓልዮት ዘይኮነስ፡ ናይ ክድዓትን ምንብርካኽን መግለጺ ኣምሲሉ ከቕርቦ ህርድግ ኢሉ እዩ።

እቲ ስርዓት፡ ነቲ ሓቀኛ ኣንጻር ጐረባብቲ ውግኣት ክኸፍተሉ ዝጸንሐን ዘሎን ምኽንያት እናሓበአ፡ ንስጉምትታቱ ከም ምእንቲ ህዝብን ሃገርን ክብል ተገዲዱ ዝኣተዎ ኣምሲሉ  እዩ ዝገልጾ። ክሳብ ሎሚ እውን ካብዚ መዕሸዊ ምህዞ ኣይወጸን። ነዚ ዘይርትዓዊ ምኽንያቱ መዝሚዙ ህዝቢ ጉልበቱ፡ ንብረቱን ደቁን ክህቦ ክጉስጉስን “እዚስ ንረብሓይ ኣይኮነን” ንዝበሉ ወገናትና ከኣ ርእሶም ከድንን ክመቁሕን ጸኒሑን ኣሎን። እዚ ዘኸተሎ፡ ቅትለት፡ ማእሰርቲ፡ ስደትን ምምዝባልን ከኣ ምዝርዛሩ ስለ ዘጸግም “ኣዲኡ ትቑጸሮ” ኢልካዮ ዝሕለፍ እዩ።

ነቲ ካብ ጽባሕ ናጽነትና ጀሚሩ ክኸይድ ዝጸንሐን ዘሎን ትዕቢተኛን ዘይሓላፍነታውን መስርሕ ክንመዝኖ እንከለና፡ ንህዝቢ ኤርትራ ዘኽሰሮን ዘዋረዶን እምበር ዘኽሰቦ ወይ ዘሕበኖ ከም ዘይኮነ፡ ካብቲ ህዝቢ ባዕሉ ዝረኣዮ ሓቅን ዝሓልፎ ዘሎ ህይወትን ወጻኢ ካልእ ምስክርነት ዘድልዮ ኣይኮነን። ስለዚ ብሰንክቲ ተደጋጋሚ ህውከት ህግደፍ፡ ህዝብን ሃገርን ኤርትራ ድሒኖም ወይ ሃብቲሞም ዘይኮኑ፡ እናሓደሩ ይበርሱን  ይዓንዉን ከም ዘለዉ ኣስተብህሎ ዘድልዮ እዩ። ዝነበረ ኤርትራዊ ክብሪ ምብልሻዉ፡ ትሕተ-ቅርጺ ሃገር እናሓደረ ይዓኑ ምህላዉ፡ ኣብ ቁጠባ ምስ ባህሉ ዘይከይድ ህዝብና ተጸባይ ኢድ ሰብ ምዃኑ፡ ሃገር ናይ ምህናጽን ምስግጋርን ሓላፍነት ዘለዎ መንእሰይ ወለዶ ሃገር ራሕሪሑ ስደት ምምራጹን ኣውራ ከኣ ብጅግንነትን ጽንዓትን ዝፍለጥ ዝነበረ ህዝብና፡ መለለይኡ ስደትን ፍርሕን  ኮይኑ፡ እዚ ተኣኻኺቡ ንጥፍኣት ኣቃሊዕዎ ምህላዉ  ዘርኢ እዩ። እዚ ሓደጋ ኣብዚ ወለዶዚ ዘብቅዕ ዘይኮነ፡ መጻኢ ዕድል ህዝብን ሃገር ኤርትራ  ኣብ ሕማቕ ከየውድቕ  እውን ዘየሰክፍ ኣይኮነን።  ሰለዚ ተግባር ህግደፍ ክሳብ ክንድዚ ረማሲ ካብ ኮነ፡ ንሕና ብኣንጻሩ  ኣብ ምድሓን ህዝብን ሃገርን  ግደና ከነበርክት ክንቅልጥፍ ግድን እዩ።

ኣብ ውሽጣዊ ዕማም ኮነ ግዳማዊ ኢድ ምትእትታዋት ብምሉእ ድሌት ናይቲ ጀማሪኡ ጥራይ ኣይውዳእን እዩ። በይንኻ ስለ ዝጀምርካዮ ከም ድላይካ ጌርካ ቆጸራ ሒዝካ በይንኻ ትውደኦን ትዝውሮን ኣይኮነን። እቶም  ብሰንክኻ ተገዲዶም  ነቲ  መስርሕ ዝጽንበርዎ ወገናት’ውን  ነናቶም ብጽሒት ስለ ዘለዎም፡ ኣብቲ ኣወዳድኣ’ውን ሰብ ብጽሒት እዮም። እዚ ኣብ ተመኩሮ ናይዚ ህያው ዘሎ ውግእ ትግራይን ኢድ ኣእታውነት ስርዓት ኤርትራን ብጋህዲ ዝረአ ዘሎ እዩ። ህግደፍ ድሕሪ ናጽነት ግዜ እንዳመረጸን ምኽንያታት እንዳመሃዘን ኣንጻር፡ ሱዳን፡ የመን፡ ጅቡቲ፡ ኣብ ኢትዮጵያ ድማ ክልተ ግዜ ኢዱ ክስንዝር እንከሎ፡ ከምቲ ብድሌቱ ዝጀመሮ ብድሌቱ ከም ዝውደኦ ይመስሎ ከም ዝነበረ  ካብቲ “ንሓንሳብ ከነሕጽሮ ኢና ንሓንሳብ ድማ ከነንወሖ ኢና” ዝብሎ ዝነበረ ፈኸራታቱ ክንርደኦ ዝጸናሕና እዩ። ብግብሪ ግና ከምቲ ስዉእ ስዩም ዑቕባሚካኤል ኣብ መበል 14 ዓመታዊ ፈስቲቫል ኤርትራ ኣብ ዘስመዖ ማሃሪ  መደረ “ኮነ ኢልካ ብዝጽሕተር ጐንጽን ዝፍጠር ደጋዊ ጸላእን፡  ነቲ ስርዓት ኤርትራ ኣብ ምምሕዳራዊ ጉዳያት ዝበጽሖ ውድቀት ክትሰትሮ ዘይከኣል እዩ። ብመንገዲ ወራራውን ሽበራውን መጥቃዕትታት፡ ዶብ ሰገር ምዝመዛዊ ስርሒታትን ሕጊ ኣልቦ እቶትን ኣቢልካ ድማ ናይ ሓደ ፓርቲ ወይ መራሒ ዞባዊ ልዕልና ክረጋገጽ ዘበት እዩ።”  ዝበሎ፡ እቲ ኣብ ኤርትራ ዘየድመዐ ስርዓት፡ ኣብ ደገ እውን ከምቲ ዝተጸበዮ ኣይኮነሉን።   ምኽንያቱ እቶም ንሱ ዘስተናዕቖም ዝነበረ ወገናት፡ ነናቶም ቀያሪ ግደ ስለ ዘርኣዩ። ንኣብነት “ጸወታ ወያነ ተወዲኡ” ዝበሎ ነቲ ሜዳ በይኑ ናብቲ ዝደልዮ ክዝውሮ ከም ዝኽእል ይመስሎ ከም ዝነበረ ዘመልክት እዩ። ኣብቲ ባይታ ከመይ ከም ዝኾነን ከምዘሎን ንህዝቢ ኤርትራ ጥራይ ዘይኮነ፡ እንተላይ ንህዝቢ ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን እንታይ ጐቲቱ ከምጸኣሎም ከም ዝኽእል ብሩህ እዩ። መራሕቲ ኢትዮጵያኸ ተበላሒቶምዶ ህዝቦም ሃገሮምን የድሕኑ ወይ በቲ ህግደፍ ዝሃንደሶ መንገዲ ጥፍኣት ይጸድፉ ከኣ ኣብ ቅድሚኦም ዘሎ ሓደገኛ ፈተና እዩ።

ካብቲ ብቐጻሊ ብስርዓት ህግደፍ ክረአ ዝጸንሐ ተኹታዂ ተረኽቦታት፡ እቲ ውርደትን ክሳራን ኣብቲ ጉጅለ ጥራይ ኣይተደረተን።  ኣብ ልዕሊቲ “ዝሓሸ መጻኢ”  ሃንቀው እንዳበለ፡ ኣብ ኢዱ ዝነበረ ዝጠፍኦ ዘሎ ህዝብና’ውን ዝወርድ ዘሎ እዩ። እቲ ዝያዳ ዝመውት፡ ንብረቱ ዝዓኑ፡ ካብ መነባብሮኡ ዝመዛበል፡ ደቁ ዝጠፍኡን መጻኢኡ ዝጽልምትን ዘሎ ህዝቢ እዩ።  ሓደ ውግእ መዓስ ይጅመር መዓስከ ይውዳእ ወሰንቱ ኩሎም እቶም ተሳተፍቱን እንተላይ እቶም ካብ ነናቶም ሕሳብን ረብሓን ነቒሎም፡ ነቶም ተሳተፍቲ ዘዕጥቑ፡ ዘስንቑን “ኣጆኻ ድፋእ” ዝብሉን ምዃኖም ተገንዚብና ኣለና። ኣብዚ እዋንዚ ምስ ዞባና ብዝተኣሳሰረ ንዕዘቦ  ዘለና’ኳ፡ ኣብ ጐረቤትና ዝተኣጉደ ውግእ፡ በቲ ሓደ ጫፉ ክሳብ ወራር ሩሲያ  ኣብ ልዕሊ ዩክረይን ሰራውሩ ዝዝርግሕ ዘሎ እዩ። በቲ ካልእ ገጹ ከኣ እቲ ንኤርትራ፡ ኢትዮጵያን ሱዳንን ኣብ ዘራኽብ ኣል ፋሽቓ ፈኸም ዝብል ዘሎን ምስቲ ኣብ ትግራይ ዝጀመረ  ውግእ ምትእስሳር ዘለዎ ውግእን  ናይ ቀረባን ርሑቕን ዓንገልቱን ኣብ ግምት ዝኣቱ እዩ። እዚኣቶም ዋናታቶም ብዙሓት እምበር፡ ከምቲ ቅድሚ ሕጂ ህግደፍ ከድልዮ እንከሎ ዝኣትዎ፡ እንተዘየድልዮ ከኣ ሰተት ኢሉ ዝወጸሉ  ዝነበረ፡ በይኑ ዘጥፈኦን ዝኣጉዶን ሓዊ ኣይኮነን። እዚ ከኣ ነቲ “ራህዋ ዝጽበ ዘሎ”   ህዝብና ክሳብ ክንደይ መጻኢኡ ከም ዝሓላልኾ ብሩህ እዩ።

ኣብዚ ኩነታት ንሕና እቶም ንሕገመንግስታዊ ብዙሕነታዊ ስርዓት፡ ሰላምን ዲሞክራስን እንቃለስ ዘለና ኤርትራውያን ሓይልታት ለውጢ፡  በቲ ኣብ ኢድና ዘሎ ዓቕሚ፡ ኣብቲ ሜዳ ሰብ ዋኒን ኢና እሞ፡ ህዝብናን ሃገርናን  ኣብ ምድሓን ግደ ከም ዘለና ኣይንዘንግዕ። እጃምና ከነብርክት ክንበቅዕ ከኣ ኣጻብዕትና ናብ ስርዓት ኤርትራ ምቕሳር ጥራይ ዘይኮነ፡ ብዛዕባ ሰልፊ፡ ውድብ፡ ማሕበርን ካልኦት ውዳበታትን፡ ብዓብይኡ ከኣ ኣድላይነት ተቐራሪብና ንቃለሰሉ ናይ ሓባር መድረኽ ክንሓስብ እንከለና፡ ነዚ ዝጽበየና ዘሎ ከቢድ ሓላፍነት ብምሉእ ልብና ኣብ ግምት ከነእትዎ ሎሚ’ውን ሓደራ።

ውግእ ኤርትራን ኢትዮጵያን 1998-2000 ምስ ኩሉቲ ዘኸተሎ ህልቂት፡ ስንክልና፡ ምምዝባላት፡ ናይ ንብረት ዕንወት፡ ስደትን ማእሰርትን ብፍላይ ብወገን ኤርትራ እንታይ ንግበር? ኣብ ዝብል ከም ሓደ ነጥበ-መቐይሮ ዝውሰድ ነይሩ። ድሕሪቲ ውግእ ኣብ ኤርትራ “ደጊም ኣብ ክንዲ ኣብ ውግእ ንሕባእ ጉዳይና ንግበር” ዝበሉ ፖለቲከኛታት ዝተኣስርሉ፡ ተስፋ ተነቢሩለን ዝነበረ ብሕታዊ ጋዜጣታትን መጺሐታትን ተኣጊደን ጋዜጠኛታተን  ዝተኣስርሉን ብዙሓት መንእሰያት ዝተሰድሉን ምንባሩ ይዝከር። ስርዓት ህግደፍ በዚ ተግባራቱን ካልእ ካብ ኤርትራ ወጻኢ  ብዝመጣጠር ዘራጊ ተግባራቱን ኣደዳ እገዳታት ክኸውን ዝጀመረሉ መድረኽ’ውን ኣስዒቡ።

ኣብቲ ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን፡ ድሕሪቲ ቀያድን ናይ መወዳእታን ብይን ኮሚሽን ዶብ፡ ዝተኸፍተ ዕድል ሰላም ዝምልከቶም ኣካላት ሰለ ዘይተጠቕምሉ፡ “ኣይሰላም ኣይውግእ” ይበሃል ኣብ ዝነበረ እዋን ፡“ኤርትራ ደጋፊ ትግባረ ውሳነ ዶብ ኢትዮጵያ ከኣ ተቓዋሚት”  ኮይነን ዝግለጻሉ ዝነበራ እዩ። ስርዓት ኤርትራ ከኣ ብተነጽሎን ብሕትውናን ተዋሒጥሉ ዝነበረ እዩ። እዚ ስርዓት ኣብቲ ንኤርትራ ዝምልከት ዘቤታዊ ዕማም’ውን በቲ ናይ ደገ ተጽዕኖ ኣመኻንዩ ዋላ ሓንቲ  ኣይዓመመን። እኳ ደኣ ሕገ-መንግስቲ ከተግብር ትጽቢት እንዳተገብረሉ፡ ነቲ ሰነድ ሓንሳብን ንሓዋሩን “ከይሰርሐ ዝሞተ” ኢሉ ጉሒፍዎ። እቲ “ካልእ ሕገ-መንግስቲ ይነድፍ ኣለኹ” ዝበሎ ከኣ ምስ ግዜ ሃጢሙ ተሪፉ።

ብ2018 ኣብ ኢትዮጵያ ኣብ ውሽጢቲ ገዛኢ ግንባር ኢህወደግ ክሕቆን ዝጸንሐ ማዕበል ናይ ደገ ኣእዳው ተወሲኽዎ ነቲጉ፡  ክሳብ ሎሚ ጽገናዊ ድዩ መሰረታዊ ኢልካ፡  ንምስያሙ ዘጸገም ለውጢ ኮይኑ ተጋሂዱ። እቲ  ለውጢ ናብ ውሽጣዊ ኢትዮጵያዊ ጉዳይ ዘሕደሮ ጽልዋን ተጽዕኖን ርዱእ ኮይኑ፡ ኣብ ዝምድና ኤርትራን ኢትዮጵያን ድማ ለውጢ ኣኸቲሉስ፡ “በዚ መጸ ከይተባህለ” ኣብ መንጎ ኣቶ ኢሳያስ ኣፈወርቅን ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድን ንድሕሪት ዝምለስ ብዘይመስል ዳንኬራ ዝተሰነየ ፍቕሪ ገንፊሉ። እቶም ንለውጢ እንቃለስ ዘለና፡ ኣንጻር ለውጢ ክንከውን ባህርያዊ ስለዘይኮነኳ ነቲ ጽልዋኡ ናብ ሃገርና እውን ክልሑኽ እምነት ኣንቢርናሉ ዝነበርና ለውጢ ኣይተቓወምናዮን። ብዛዕባ ቀጻሊ መዓልቦ ዝምድና ክልቲኦም መራሕቲ ግና ትዕዝብትና ረዚን ስኽፍታ ዝተሓወሶ ነይሩ። ምኽንያቱ “እዞም ክልተ መራሕቲ ዝምድናኦም  ንከቐጽሉ፡ መንዩ ንናይቲ ሓደ ፖሊሲ ክርዕም?”  ዝብል ሕቶ ምምላሱ ኣጸጋሚ ስለ ዝነበረ።

ኣብ ርእሲዚ፡ ንናይ ኢሳያስ ስሱዕ ኣተሓሕዛ ዝምድና ተመኩሮ ኣብ ግምት ኣእቲኻ፡ ምስቲ እቲ ዝምድና ዘይግሉጽን ዘይትካላውን ምንባሩ፡ ነቲ ቀንዲ ናብ ሰላም ንክመርሕ ክውገን ዝነበሮ ጉዳይ ምጥራር ዶብ ዕሽሽ ምባሉን እቲ ዝምድና ጥዕና ሃልይዎ ንክቕጽል ናቱ ብጽሒት ንዝነበሮ ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ (ህወሓት) ምግላሉ ጥራይ ዘይኮነ፡ “ካብ ጸወታ ወጻኢ ክንገብሮ ኢና” ዝብል ጭረሖ ይቃላሕ ብምንባሩ ናይቲ ሓድሽ ዕርክነት ዕድመ ክሓጽር ከም ዝኽእል ናይ ብዙሓት ግምት እዩ ነይሩ። ብተግባር ከኣ ኣብ ሎሚ ኮይና ክንመዝኖ እንከለና፡ ግምት ጥራይ ኮይኑ ዝተረፈ  ኣይመስልን።

ስርዓት ህግደፍ በቲ ንኤርትራ ብግቡእ ከየመሓደራ ንኢሳቶ ዘይዓገበ፡ በቲ ምስ ኢትዮጵያ ዝገበሮ ዝምድና’ውን ኣይዓገበን። ግዜ ከይወሰደ ከኣ ንከም ሕብረት ኣፍሪቃን ኢጋድን ዝኣመሰላ ኣህጉራውን ዞባውን ትካላት ግደአን ኣነኣኢሱ፡ ኣብ ዞባና ጐብለል ዝኾነሉ ካልእ ባይታ ክምህዝ ተንቀሳቒሱ። ኣብ መንጎ ኢሳያስ ኣፈወርቂ፡ ኣብይ ኣሕመድን መሓመድ ፋርማጆን፡ ከምቲ ቅዲ ህግደፍ ብዘይግሉጽን ዘይትካላውን መንገዲ  ኣብ ከተማ ጎንደር  ናይ ሃታሃታ ስምምዕ ምኽታሞም ናይዚ መርኣያ ነይሩ። ከም ናይ ጽቡቕ ምቅርራቦም መግለጺ ከኣ ሰለስቲኦም ናብ ትግራይ ሰራዊቶም ኣኽቲቶም ኣብ ዘይምልከቶም ውግእ ኣንጻር ህውሓትን  ህዝቢ ትግራይን  ተሳቲፎም።

ኣብ ትግራይ ውግእ ምስ ጀመረ ኣብይን ኢሳያስን ንዝተወሰነ ብሓባር ተጓዒዞም። እቲ ውጽኢት ካብ  ትጽቢቶም ወጻኢ ምስ ኮነ ግና ኣብይ ሰራዊቱ ካብ ትግራይ ብወግዒ ጠቕሊሉ ስሒቡ። ክስሕብ እንከሎ ንኤርትራ ከምዘይሓበረ ከኣ፡ ኢሳያስ ኣብ ሓደ ኣጋጣሚ ኣብ ዝሃቦ ቃለ መጠይቕ ኣረጋጊጹ። ነቲ ናይ ምስሓብ ተግባር ከኣ ግጉይ ስጉምቲ ነይሩ ኢልዎ። እዚ ኩነታት ንገዛእ ርእሱ ነጥበ መቐይሮ እዩ ነይሩ። ድሕሪዚ በቲ ሓደ ወገን መንግስቲ ኣብይ ኣሕመድ ባዕሉ ብዝፈልጦ ምኽንያታት፡ “ካብዚ ንድሓር እቲ ጉዳይ ብዘተ እምበር ብውግእ ዝፍታሕ ኣይኮነን” ኢሉ ኣውጁ። በቲ ካልእ ወገን ከኣ መሓመድ ፋርማጆ ብምርጫ ካብ ስልጣን ምስ ተወገደ  ኢሳያስ ናብ ዞባዊ ጐብለልነት መኻይዲ ስኢኑ፡ ሕልሙ፡ መኺኑ ኣብ ጎልጎል ዝወግሖ ዝብኢ ኮይኑ  ተሪፉ።

እቶም ኣብ ውግእ ትግራይ ሓቢሮም ዝተሰለፉ ወገናት፡ ስርዓት ኤርትራ፡ መንግስቲ ኢትዮጵያን፡ ደሓር ነብሱ ክኢሉ ክዋሳእ ዝፍትን ዘሎ ፋኖ ኣምሓራን ንህወሓት ናይ ሓባር ጸላኢኦም ወሲዶም፡ ካብቲ ውግእ ነናቶም ዝተፈላለየ ውጽኢት ይጽበዩ ነይሮም። ኢሳያስ ህወሓት ምሉእ ብምሉእ ካብ ፖለቲካዊ ጸወታ ክወጽእ ተጸብዩ። ኣብይ ኣሕመድ ህወሓት ብደረጃ ፈደረላዊ መንግስቲ ስልጣን ናብ ዘይወዳደሮ ደረጃ ክወርደሉ ትምኒቱ ነይሩ። ኣምሓራ ከኣ ብመሰረት ቅዋም እታ ሃገር ኣብ ትሕቲ ምምሕዳር ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ ዝነበሩ ዞባታት ራያን ወልቃይትን ምምላስ ይሓልም ነይሩ። ስለዚ ብቕደም ሰዓብ ሕነ ምፍዳይ፡ ናይ ስልጣን ሕቶን ህርፋን መሬትን  ዝነበሮም እዮም። ኣብዚ እዋንዚ ናይ ኣብይ ኣሕመድ ሸቶ ዝዕወት ዘሎ ይመስል። ናይ ኢሳያስን ፋኖ ኣምሓራን ግና ኣይተረጋገጸን። ኣብይ ከኣ ናይ ግዳም ተጽዕኖ ተወሲኽዎ፡ ደጊም መሰነይታ ናይዞም ሸቶታቶም  ዘየረጋገጹ ክኸውን ይደሊ ስለ ዘየለ፡ ስርዓት ኤርትራ “ሕጂኸ ናበይ?” ኢሉ ክሓትት ተገዲዱስ መልሱ ክሳብ ክንደይ ይትግበር ብዘይፍለጥ፡  “ምስ ፋኖ ኣምሓራ”  ዝኸውን ዘሎ ይመስል።

እዚ ዘርእየና ክሳብ ሕጂ ስርዓት ኤርትራ ዘዝሰሓቦ ካርድታት ይሓሮ ከም ዘሎ እዩ። ናይታ ኣብ ኢዱ ዘላ ንወራር ሩሲያ ኣብ ልዕሊ ዩክረይ ንምድጋፍ ዝሰሓባ ካርድ ዕድልከ እንታይ ክኸውን እዩ? ድማ  ኣብ መጻኢ ዝረአ እዩ። ኣብዚ ቀረባ መዓልታት ቻይና በቲ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ዝመዘዘቶ ፍሉይ ልኡኻ ኣቢላ ክትጉስጉስ ምስ ጸንሐት፡ ምስ ወከልቲ ሃገራት ቀርኒ ኣፍሪቃ ኮንፈረንስ ኣካይዳ። ኤርትራ ተዓዲማ ክነሳ ኣይተሳተፈትን። “ናይ ዘይምስታፋ ምኽንያት እንታይ እዩ?” ናይ ዝብል ሕቶ መልሲ ተባሂሎም ብዙሓት ግምታት ይቐርቡ ኣለዉ። እቲ ኮንፈረንስ ኣብ ኣስመራ ክጋባእ ጠለብ ስርዓት ኤርትራ ነይሩስ ስለ ዝተነጽገ ኮሪያን ስርዓት ኣስመራ ምስ ብልጽግና ዘየረዳድእ ስለ ዘለዎን  ዝብሉ ካብቶም ግምታት እዮም። እቲ ዝያዳ ናብ ሓቂ ዝቐረበ ግምት ግና፡ ቀንዲ ኣጀንዳ ናይቲ ኮንፈረንስ ሰላም ስለ ዝነበረ፡ እሞ ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ እቲ ቀንዲ ዕንቅፋት ሰላም ህግደፍ ምዃኑ ስለ ዝርዳእን፡ እታ ሴፍ ኣቐዲማ ኣብ ልዕሊኡ እትምላሕ ምዃና ስለ ዝርዳእ፡ መጋብሩ ፈሊጡ እዩ በዂሩ። ምኽንያቱ ሰራዊቱ ብጉልበት ኣብ ካልእ ልኡላዊት ሃገር ኣስፊሩ ዝዋጋእ ዘሎ ንሱ ስለ ዝኾነ። እሞ ካብዚ ንደሓርከ  ደኣ ጉዕዘኡ ናበይ ገጹ እዩ?  ድማ ንከታተሎ።

ርእሰ ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ኤርትራውያን ብዙሕነትና ብዝተፈላለየ መልከዓት ዝግለጽ እዩ። ሓደ ካብኡ ናይ ፖለቲካዊ ኣተሓሳስባ ብዙሕነትና እዩ። ኣብዚ እዋንዚ እቲ ዝለዓለ ናይ ኣተሓሳስባ  ብዙሕነትና ብደረጃ “ተቓወምትን ደገፍትን ምምሕዳር ህግደፍ” ዝግለጽ እዩ። ኣብ ዝርዝሩ ከይኣተና ኣብ ነፍሲ ወከፍ’ዞም ዝተጠቕሱ ኣተሓሳስባታት ዝሕቆፉ፡ ብፍላይ ኣብቲ ናይ ተቓወምቲ ወገን ኣብ ጉዳያት   ዘለዉ ኣረዳድኣታት ብዙሓት እዮም። እዚ መሰረታዊ ዘይኮነ ናይ ኣረዳድኣ ፍልልያት ኣብዚ እዋንዚ’ውን ኣብ ክንዲ እንዳወሓደ፡ እንዳሰፍሐ ዝኸይድ ዘሎ ምዃኑ ዘተሓሳስብ እዩ። በብግዜኡ ብዝሒ ሰልፍታትና፡ ውድባትና፡ ማሕበራትናን ምንቅስቓሳትናን ናይ ምውሳኹን ምፍንጫላቱን ምስጢር ከኣ ካብቲ እናሐደረ ዝጫጫሕ  ኣተሓሳስባታት ዝነቅል እዩ።

ናይ ሓሳብ ብዙሕነት ጸጋ እምበር ሓጥያት ኣይኮነን ንብል ኢና። ከምኡ ካብ ምባል ሓሊፍና እቲ ኣብ መጻኢት ኤርትራ እንምስርቶ ዲሞክራስያዊ ስርዓት ከረጋግጾም ካብ እንጽበዮም ረቛሕታት ሓደ ምውሓስ ብዙሕነታዊ ኣተሓሳስባ እዩ። እዚ ክበሃል እንከሎ ግና እቲ ብዙሕነት ዝምርኮሰሉ፡ ብፖሊሲ ናጽነት መሰል ምውዳብን  ርኢቶኻ ምግላጽን ዝቃነን ብሕጊ ዝግዛእን ምኽንያታዊ ክኸውን እንከሎ ጥራይ እዩ። ካብዚ ወጻኢ ብውልቃዊ ስምዒትን ረብሓን ተደሪኹ ከም ኣሜባ ዝራባሕ ብዙሕነት ግና ንድሕሪት ዝጐትት እዩ።

ብዙሕነት ብሓላፍነት ዝመሓደር፡ ምክእኣልን ምጽውዋርን ዝቕበል፡ ኣብቲ ብዙሕነት ዝወዳደሩ ኣካላት ከምቲ ናቶም ርኢቶ ተቐባልነት ክረክብ ዝደልይዎ፡ ንናይ መወዳድርቶም ካብ ናቶም ዝተፈልየ ኣተሓሳስባ  ኣፍልጦ ናይ ምሃብን ምኽባርን ግደታ ከም ዘለዎም ኣብ ዘይርድእሉ ብዙሕነት ናይ ኣተሓሳስባ ሃሳዪ እዩ። እዚ ጐዳኢ ተርእዮ ብሓፈሻ ኣብ ኤርትራውያን ብፍላይ ከኣ ኣብ ደንበ ተቓውሞ ዝረአ ዘሎ እዩ። እቲ ጉጅለ ህግደፍ ኣተሓሳስባኡ ንዘይቅበሉ፡ ብሓሙሻይ መስርዕ፡ ብከደዓት፡ ብወያነን በብግዜኡ ብዝረኣዩ ኣሉታዊ ዝብሎም ተርእዮታትን እዩ ዝገልጾም። ከምቲ “ጸላኢ ጸለሎ ቀባኢ” ዝበሃል፡ ካብቲ ኣጸላሚ  ጉጅለ ካልእ  ስለ ዘይንጽበ ኣይሕደሰናን፡ እኳደኣ ክሳብ እንስዕሮ እንቃለሶ እዩ። ኣብ ደንበ ተቓውሞ እውን ካብ ናትካ ርእይቶ   ንዝተፈልየ፡ እሞ ብሓሳብ ምምካቱ ምስዘይትኽእል፡ ክሳብ ንዋናታቱ ኤርትራውነቶም ክትነፍግ ናይ ምድንዳን ሃቐነ ይረአ እዩ። እዚ እዩ ከኣ እቲ ቀንዲ ንሓቢርካ ምቅላስ ኣዳኺሙ፡ ህግደፍ ዕድመ ስልጣኑ ንከናውሕ ዝሕግዞ ዘሎ። ካብዚ ስለ ዝነቕሉ እዮም ድማ  ንተመኩሮ ተቓውሞና ብጽሞና  ዝከታተሉ ወገናት “ዕድመ ህግደፍ ብብቕዓቱን ተቐባልነቱን ዘይኮነ፡ ዝያዳ  ብድኽመት ተቓወምቱ እዩ ዝነውሕ”  ክሳብ ምባል ዝበጽሑ። 

ተቓወምቲ ህግደፍ ናይ ምቅዋምና ምኽንያት ነዊሕ ዝርዝር ኣለዎ። ኣብ ኤርትራ ሕገመንግስታዊ ስርዓት ዘይምህላዉ፡ መሰረታዊ መሰላት ህዝቢ ኤርትራ ስለ ዘይክበር፡ ህዝብና መምርሒኡ ብዘይፈልጦ መራሒ ይግዛእ ምህላዉ፡ ብሰንኪ ጻሕታሪ ባህርያት ናይቲ ዝገዝኦ ዘሎ ጉጅለ ህዝብና ኩሉ ግዜ ራህዋ ሓሪምዎ ብስግኣት ዝተዋሕጠ ምዃኑ፡ ደቁ ኣብ ገዛእ ሃገሮም ምንባር ስኢኖም ስለ ዝተሰዱ ብዕድመ ዝደፍኡ ወለዲ ጠዋሪ ስለ ዝሰኣኑ…..ወዘተ፡ እናበልካ ነዊሕ ዝርዝር ምቕራብ ይከኣል። ዓወትና ከኣ ኩሉ ዓቕምና ኣወሃሂድና እቲ ናይዞም ኩሎም ጸገማት ጠንቂ ዝኾነ ጉጅለን ናይ ጭቆና መሳርሕታቱን ሓንሳብን ንሓዋሩን ከነወግዶ ክንበቅዕ እንከለና ዝረጋገጽ  እዩ።

ደገፍቲ ህግደፍ ብዘይካቲ በብግዜኡ ካብቲ ጉጅለ ብመርዚ እናተላዕጠጠ ብጉሁድን ብስዉርን ዝወሃቦም፡ ንዓኡ ንኢዱ ንካልእ ዘጸልም ዘይሓላፍነታዊ ሓሳብ ምንዛሕ፡ ናቶም ሃለዋት ሃገርናን ህዝብናን ኣብ ግምት ዘእቱ ሓሳብ የብሎምን። ምናልባት ኣብ ውሽጦም ዝተሓብአ፡ ካብቲ ዝድግፍዎ ሓይሊ ስለ ዝፈርሑ ብውሽጠ ውሽጢ ዝሓምይሉ፡ ካብቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ውድዕነት ዝነቅል ዘይግሁድ ሓቂ ኣይህልዎምን ኢልካ ምድምዳም ግና ዝከኣል ኣይኮነን። እቲ ሓሓሊፉ ዝስማዕ፡ ኣብ ዕላል ምስ ኣሕሊፉ ኣይህበንን እትብሎ፡  “እንታይ ኢና’ሞ ክንገብር፡ እንድዒ ብገለ ግዲ ለውጢ ይመጸልና ይኸውን’ምበር ከምዚልካስ ክሳብ መዓስ፡ ሎምስ ትጽቢት ነዊሑ” ዝብል ምዕዝምዛማት መልእኽቲ የብሎምን ማለት ኣይኮነን። እቶም ቀራናት ዓው ኢሎም ካብ ዘስምዕዎ፡ ንህግደፍ ናይ ምድጋፎም ምኽንያት ግና “ነዛ ሃገር ብዘይካኡ ዝሕልዋን ዘድሕናን የለን” ዝብል ይርከቦ። እሞ “ኤርትራ ብህግደፍከ ትድሕን ድያ ዘላ ትጠፍእ? ኢልካ እንተ ሓቲትካዮም ግና መልሶም ዕንይንይ እዩ ዝኸውን። ምኽንያቱ እቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ኩነታት ብልሳን መራሒ ህግደፍ ከይተረፈ ብተደጋጋሚ “ኣብ ኤርትራ እንታይ ኣውንታ ኣሎ?” ኢልካ እንተ ሓቲትካ እትረኽቦ መልሲ“ጥፍኣትን ንድሕሪት ምምላስን ኤርትራ፡ ህዝባን ትካላታን” ስለ ዝኾነ። ስለዚ ዝምድና ተቓወምትን ደገፍትን ህግደፍ፡ ተጻራሪ ኮይኑ፡ ፍልልያቱ ናይ ድሕነትን ጥፍኣትን እዩ።

ኣብዚ እዋንዚ ኤርትራ ብሰንኪ ግጉይ ምርጫ ናይቲ የመሓድራ ኣሎ ዝበሃል ጉጅለ ዝያዳ ኣብ ዓይኒ ብዙሓት ኣትያ ከምዘላ ምልክታት ንዕዘብ ኣለና። ድሕሪ ሩሲያ ንዩክረይን ወሪራ መሰል ህዝባ ምግሃሳ  ፖለቲካዊ ኣሰላልፋ ምምሕዳር ኤርትራ ምስ ወራርን ግህሰትን እዩ ወጊኑ ዘሎ። እዚ መሪጽዎ ዘሎ ኣሰላልፋ ንመሰልን ክብርን ህዝቢ ዩክረይን ዝጻባእ ኮይኑ፡ ኣንጻር ሓያላት ሕነ ናይ ምፍዳይ ስምዒት ዝደፋፍኦ ኢዩ። እዚ ስጉምቲ ነቲ ኣሜሪካ እትርከቦ ምዕራባዊ ዓለም ኣብ ምጽባእ ዘትከለ ምዃኑ ትንተና ዘድሊዮ ኣይኮነን። ስለዚ ኣብዚ ኩነታት በቲ ውሱን ዓቕሚ ዘለዎ ህዝቢ ኤርትራ ጥራይ ዘይኮነ፡ በቲ ኣንጻሩ ተሰሊፉ ዘሎ ሓይልታት እውን ይጥመት ኣሎ።

ኣብዚ ቀረባ ግዜ ፈጻሚ ጉዳይ ኤምባሲ ኣሜሪካ ኣብ ኣስመራ፡ ኣብቲ ብኤሪሳት ዝተወደበ ሲምፖዝየም ንህልዊ ኩነታት ኤርትራ ዝዳህሰሰ ቃል ኣስሚዖም ድምጺ ህዝቢ ኤርትራ ምዃኖም እንታይ ከም ዘመልክት ምግማቱ ዘጸግም ኣይኮነን። ህግደፍ ድሕሪኡ ብጩቕ ዘይምባሉ ከኣ ስግኣቱ ሰማይ ዓሪጉ ከም ዘሎ የርኢ። ስለዚ እቶም ኤርትራ ክትጠፍእ ዘይኮነ፡ ክትድሕን እንቃለስ ዘለና፡ ንከምዚ ዓይነት ተበግሶ፡ ከምቲ “ሓጋዚታ እንተረኣየትስ መዲዳ ትሓብእ” ዝበሃል፡ ኣብ ክንዲ ንኸስሮ ናይ ሓባር ድምጽናን ተግባርናን እነበርኸሉ መድረኽ ንግበሮ።

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ኤርትራ ሃገርና ብመስዋእቲ ጀጋኑኣን መስተንክራዊ ጽንዓት ህዝባን እያ ናጻ ኮይና። ስለዚ ኣይኮነንዶ ክንዲ ህይወት ዝኣክል ክቡር ዋጋ ምእንታኻ ንዝኸፈለ፡ ካብኡ ዝተሓተ ጽቡቕ ንዝገበረልካ እውን ምምስጋንን ኣመስጊንካ ንኣመስገንቲ ምሃብን ግቡእ ስለ ዝኾነ “ብሳላኹም ሃገር ኮይንና፡ ክብርን መጎስን ንዘልኣለም ይኹንኩም፡ ኣብ ዘለኹምዎ ቅሰኑ፡ ሕድርኹም ከኣ ከነዐውቶ ኢና”፡  ክንብሎም ግድን እዩ። እቲ ምእንቲ ክብርኻ ዝሐለፈ ወትሩኳ ኣብ ልብኻ እንተሃለወ፡ ፡ ኣበይን መዓስን ብወግዒ ክትዝክሮ ከም ዝግበኣካ ምውሳን እውን ቅቡል እዩ። ብመንጽርዚ ኤርትራውያን ሰማእታት ዝዝከሩላን ዝምስገኑላን ዕለት ክህልዎም መን?፡ መዓስ?ን ስለምንታይ?ን ወሲንዎ ብዘየድስ፡ ዝቃወሞ የለን። ቅድሚ ሕጂ እውን ብፍላይ ብተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ሰውራዊ ባይቶ  ባሕቲ ታሕሳስ መዓልቲ ሰማእታት ኮይና ክትዝከር ጸኒሓ እያ። ምኽንያት መንቀሊኣ ድማ ድሕሪ ኢትዮጵያዊ ጀነራል ተሾመ እርገቱ ብ1970 ኣብ ከባቢ ሃብረንቃቓ ብደብያ ተበዓት ተጋዳልቲ ተሓአ ብምቕንጻሉ፡ ኣማኢት ሲቪል ኤርትራውያን ኣብ በሲግድራን  ዖናን ከባቢ ከረን ብሰራዊት መግዛእቲ ኢትዮጵያ ዓዶም ነዲዱ ዝሃለቑላ ዕለት ስለ ዝኾነት። እዚ ከኣ ናይ ህዝቢ መስዋእነትነት ናይ ምኽፋል ዕዝዙ ብጽሒት ዘመልክት’ዩ።  

መዓልቲ ሰማእታት ኣብ ልቦና ኩሉ እትሓድርን ኣብ ዝተፈላለያ ውድባት ንዝተሰውኡ ዕጡቓትን ሲቪልን ኤርትራውያን እተማእክልን ንከትከውን፡  ኩሎም ኤርትራውያን ዝሰማምዕላ ምኽንያታዊት መዓልቲ ምግባራ ኣገዳስነቱ ዕዝዙ እዩ። ድሕሪ ናጽነት ኤርትራ ቀዳምነት ክወሃቦም ካብ ዝነበሩ  ዛዕባታት ሓንቲ ክትከውን ምተገበኣ። እንተኾነ ብሰንኪ ዘይግሉጽን ዘይሓላፍነታውን ስሱዕ ኣካይዳ ህግደፍ ከምቲ ካልእ መድረኽ  እሂንምሂን  ዘይተፈጥረሉ ዛዕባታት፡  ሰማእታት ዝዝከሩላ ዕለት’ውን ብሃንደበት እምበር ብወግዒ ዝመጸት ኣይነበረትን።

20 ሰነ ጓይላ፡ ጃህራን ዳንኬራን ህግዲፍ ንምድማቕን ንሸፈጥን ዘይኮነ፡ ንክብሪቲ ዘይሃስስ ሕድሪ ሰማእታት ብንጹህ ሕልና ምዝካራ ኣገዳሲ ነይሩ። ዝያዳ ንምዕዛዙ፡ ኤርትራዊ ሰማእትነት ነቶም ኣብ ዓውዲ ውግእ ዝተሰውኡ ጥራይ ዝምልከት ዘይኮነ፡ እንተላይ እቶም ኣበይን መዓስን ብዘየገድስ ምእንቲ ኤርትራን ናጽነታን ዝወደቑ ኩሎም ኤርትራውያን ጀጋኑ ዘጠቓልል እዩ። ብመንጽርዚ እቲ ልዕሊ 60 ሺሕ እንዳተባህለ ዝጥቀስ ቁጽሪ ኣብ ብረታዊ ቃልሲ ምእንቲ ናጽነት ዝተሰዉኡ ኣዝዩ ውሑድ ምዃኑ፡ ብዙሓት ነዚ ዛዕባ ቆላሕታ ሂቦም ዘጽንዑ ዝሰማምዕሉን ኣብ ሓደ ውድብ ናይ ዝተሰውኡ ብዝሒ ዘተኮረን እዩ።

ሰማእታት ኣብዛ ብስሞም እትጽዋዕ ዕለት ክዝከሩ ርዱእ እዩ። እቲ ቀንዲ ዕላማኣ ግና “ሕድሮም ክሳብ ክንደይ ተኸቢሩ?” ዝምዘነላን ኣብ መጻኢኸ እቲ ዝተረፈ ብኸመይ ይትግበር ዝትለመላን ክትከውን ምተገበአ። መራሒ ጉጅለ ህግደፍ ግና ብኣንጻሩ ኣብዛ ንክብሮም ዝተወሰነት ዕለት እዩ ብኣዋጅ ዝጠለሞም። ብ1991 ኣብዛ ዕለት ድሕሪ 25 መዓልታት ናጽነት ኣብ በኹሪ መግለጺኡ ድሕሪ ናጽነት፡ ኣብ ሜዳ ኩዕሶ እግሪ ኣስመራ ብወግዒ “ደጊም ናይ ውድባት ሓሸውየ የለን። ንህዝቢ ብቕሉዕ ይኹን ብጉልባብ ናይ ምክፍፋል ስልትታት ከቢድ ገበን ከም ዝቑጸር ክዝንጋዕ ኣይግባእን” ኢሉ ኣውጁ። እዚ ኣዋጅ ነቲ ኤርትራውያን ሰማእታት መላእ ህዝቦም ድሕሪ ናጽነት ናይ ምውዳብ፡ ሓሳብካ ምግላጽን መሰል ንክህልዎ ዝኸፈልዎ ዋጋን ሕድሮም ከይዝንጋዕ ዝገደፍዎ ቃልን ዝጠለመ እዩ። ብሰንኪቲ ጥልመት ከኣ እነሆ ናጽነት ኤርትራ ናይ ውሑዳት መዕንደሪ ኮይኑ፡ ህዝቢ ኤርትራ ግና 31 ዓመታት ድሕሪ ናጽነት ኣብ ገዛእ ብሰማእትነት ደቁ ናጻ ዝኾነ ሃገሩ፡ የዋጽእ  ዝበሎ ሓሳብ ከየቕርብ ኣፉ ተለጒሙን እግሩ መሊኡ ምርጋጽ ሓሪምዎን ይነብር ኣሎ።

እቲ ጥልመት ብተደጋጋሚ እዩ ዝፍጸም። ኣብ ናይ 2018 መዓልቲ ሰማእታት፡ ጉጅለ ህግደፍ ድምጹ ኣጥፊኡ ውዲታት ክኣልም ምስ ጸንሐ፡ “ደጊም ጸወታ ወያነ ተወዲኡ/ weyane Game over” ዝብል ኣቃሊሑ  ውግእ ምስ ጐረቤት ምእዋጁ ካልእ ሕድሪ ሰማእታት ኤርትራ ናይ ምጥላሙ መርኣያ እዩ። እዚ ብቐጥታ ነቲ ሰማእታትና ድሕሪ ናጽነት ውግእን ወረ ውግእን ኣብቂዑ ኤርትራ ምስ ጐረባብታ ኣሳንያ፡ ኣብ ናይ ሓባር ረብሓን ሰላምን ዘትከለ ሰናይ ጉርብትና  ክህልዋ ዝኸፈልዎ ዋጋን ቃሎም ከይከሓድ ዝገደፍዎ ሕድርን ዝጠለመ ምንባሩ ፍሉጥ እዩ። ብሰንክዚ ኣብ መዓልቲ ሰማእታት ዝተኣወጀ ውግእ ኣብዚ እዋንዚ ህዝቢ ኤርትራ ዝኸፍሎ ዘሎ ዋጋን ሓዲርዎ ዘሎ ስግኣትን ባዕሉ ስለ ዝፈልጦ ኣይንዝርዝረሉን ኢና።

ሕድሪ ሰማእታት ብጉጅለ ህግደፍ ተጠሊሙ ኢዩ። ካብ ባህሪያቱ ካልእ ክንጽበ’ውን ኣይንኽእልን። እቲ ቀንዲ ተረካቢ ሕድሪ ሰማእታት ብሓፈሻ መላእ ህዝቢ ኤርትራ፡ ብፍላይ ድማ እቲ ተካኢ ተረካቢ ሕድሪ  ዝኾነ  መንእሰይ ወለዶ እዮም። ስለዚ እዞም ኣካላት እዚኣቶም ኣጻብዕትኻ ናብቲ ሓንሳብ ኣንጻር ሰማእታት ጨኪኑ ናብ ልቡ ናይ ምምላስ ዕድሉ ዝዓጸወ ጉጅለ ምምልካት ጥራይ ዘይኮነ፡ ሓላፍነቶም ክፍጽሙ ይግበኦም። እዚ ድማ ኣብዚ ታሪኻዊ መዓልቲ ክሓስብሉ ዝግባእ ዓብይ ዛዕባ እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ነቲ ሕድሪ ሰማእታት ኣኽቢሩ ሃገርን ህዝብን ዝምርሕሉ ሕግን ህዝባዊ ስርዓትን ክተክል ዘይበቐዐ ጉጅለ፡ ግበር ስለ ዝበለካ ፈልሲ ብምትካልን ሽምዓታት ምብራህን ወይ በል ስለ ዝተበሃልካ “ስዉኣትና ኩሉ ግዜ ኣብ ልብና” ብምጭራሕ፡ ጥራይ ሕድሪ ሰማእታት ምኽባር ኣይኮነን።  ወለድን ስድራቤትን ሰማእታት ፍቕሪ ሰማእታቶም ዝገልጽሉ ኣገባብ፡ ኣብ ገዛ ተዓጺኻ ኣሳእሎም እናረኣኻ ብምንባዕ ዘይኮነ፡ ኣብ ኣደባባያት “ሕድሪ ደቅና ይከበረልና” ብዝብል ስሙር ደራኺ ድምጺ ክኸውን ይግበኦ።

ብዝተፈላለየ መልከዓት ተወዲቦም ንለውጢ ዝቃለሱ ዘለዉ ኤርትራውያን ናይ ለውጢ ሓይልታት  ብምኽንያት መዓልቲ ሰማእታት መግለጽታትን ኣዋጃትን ብምውጻእ ጥራይ ዘይኮነ፡ ዝተጠልመ ህዝባዊ ሕድሮም  ዘኽብር ናይ ሓባር ዓቕሚ ንምፍጣር ብዛዕባ ዝኽእልሉ ክሓስቡ ይግበኦም። ዘለካ ፍልልያት ኣመሓዲርካ ኣብቲ ዘሰማምዓካ ተቢዕካ ንህግደፍ ክትስዕር ምብቃዕ ክሳብ ክንደይ ንሰማእታት ከም ዘቕስኖም ኣብዚ ታሪኻዊ መዓልቲ ኮይኖም ክሓስብሉ ይግባእ። ምኽንያቱ ሰማእታት ስሞም ደጋጊምካ ብምጽዋዕ ዘይኮነ፡ ሕድሮም ብተግባር ብምኽባር እዮም ዝቐስኑ። ዘቕስኖም ከይሰራሕካ “ቅሰኑልና” ምባሎም ግና ዋጋ የብሉን።  ኣብ ድሮ እዚ ንዝክሮ ዘለና መዓልቲ፡ ፈጻሚ ጉዳይ ኤምባሲ ኣሜሪካ፡ ኣብ ኣስመራ ኮይኖም ብስፖዝዮም ኤሪሳት 2022 ኣቢሎም ዘመሓላለፍዎ ድምጺ ህዝቢ ኤርትራ ናይ ምዃን መልእኽቲ ክሳብ ክንደይ ነቶም ሰብ ጉዳይ ሓላፍነት ከም ዘሰክመና ኣብዚ ታሪኻዊ ኣጋጣሚ ኮይና ከነስተውዕሎ ይግበኣና።

እቲ ትማሊ ብጾቱ ኣብ ሜዳ ቀቢሩ ዕጥቆምን ሕድሮምን ተቐቢሉ ዝመጸን፡ “ናይ ናጽነት ሓርበኛ” ዝተባህለን ተጋዳላይ፡ ሎሚ ኣካል ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ ኮይኑ ዘሎ፡  ክልተሻብ’ዩ ተራእዩ። ሓርበኛዊ  ታሪኹ ተደዊኑ፡ ኣብ ቅድሚ ሕብረተሰብ ዓለም “ወራሪ፡ ሰራቕን መሰል ንጹሃት ዝግህስን”  እናተባህለ መዛረቢ ኮይኑ’ሎ። ሕድሪ ሰማእታት ከኽብርስ ይትረፍ ክብሩ እውን ክዕቅብ ኣይከኣለን። ናይዚ ኩሉ ውርደቱ ጠንቂ ሕድሪ ብጾቱ ምጥላሙ እዩ። ስለዚ ኣብዚ ታሪኻዊ ኣጋጣሚ መዓልቲ ሰማእታት ክበራበርን፡ በታ ዘላቶ ዕድል፡ ቅድም ነብሱ ከድሕን ደሓር ከኣ ሕድሪ ሰማእታቱ ከኽብር  ሎሚ’ውን ንጽወዖ ኣለና።

ዝኽርን ክብርን ንሰማእታት ኤርትራ!

ውድቐትን ስዕረትን ንምልኪ!