ትማሊ ዕለት 07/04/2017 ድሕሪ ቀትሪ ከባቢ ሰዓት 14.53 ኣብ ድሮትሪንግስ ጋታን ዝተባህለ ዓቢ ጎደና  ርእሲ ከተማ ስቶኮልም ሃገር ሽወደን ዝርከብ፡ ሓደ ኣሸባሪ ሓንቲ ናይ መግቢ መመላለሲት  ዓባይ መኪና ጨውዩ ትኽ ኢሉ ኣብ ዓቢ ዱኳን ኦለንስ ሰላማዊ ህዝቢ ረጊጹ 4 ሰባት ክመቱ ከሉዉ 15 ሰባት ድማ  ቆሲሊም።  እቲ ሰዓት 20.00 ናይ ምሸት ኣብ መርሽታ ዝተባህለ ዞና ስቶኮልም ብጭቡጥ ምኽንያት ተታሒዙ  ዘሎ ገባር እከይ፡  ካብ ኡዝበኪስታን ወዲ 39 ዓመት ከምዝኮነ  ፖሊስ ሃገር ሽወደን ሓቢሩ። 

መራሕ መንግስቲ  ሃገረ  ሽወደን ኣብ ከተማ ዮተቦርግ ጉባኤ ናይ  ሕብረተሰባዊ ዲሞክራስያዊ ሰልፊ ንምቅናዕ ኣብ ዮተቦርግ ይንበር እምበር፡ እቲ ኣሕዛኒ  ፍጻሜ ምስተሰምዐ  ብቅጽበት ንስቶኮልም ተመሊሱኣብቲ ቦታ ተረኺቡ ዕንባባ ኣቐሚጡ ። ንጊዜይኡ ህጹጽ ኣኼባ ካቢነ ገይሩ ንጡፍን ጽኑዕን  ቁጽጽር ከተማታትን ዶባትን ሽወደን  ክግበር ወሲኖም። እቲ ፍጻመ ንሙሉእ ዓለም ኣሻቂሉ ስለ ዘሎ፡  ኩሉም መራሕቲ ሃገራት ምሕዝነቶ ምስ ህዝብን መንግስቲ ሽወደን ይገልጹ ኣለዎ። 

ብዕለት 02 ሚያዝያ 2017 ኣባላት ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤሪትራ ጨንፈር ደቡብ ጀርመን ነቲ ካብ ዕለት 24  ክሳብ 26 03 2017 ኣብ ፍራንክፎርት ዝተጋብአ ኤውሮጳ ለኸ ዋዕላ ኣገዳስነቱ ብምርኣይ መላእ ኣባላቱ ዝተሳተፍዎ ንክልተ ሰዓትን ፈረቃን ዝወሰደ  ብዘመናዊ መራኸቢ ኣገዳሲ ኣኼባ ኣካይዶም።

ኣጀንዳታት ዋዕላ ኣቐዲሙ ንኣባላት ሰልፊ ተዘርጊሑ ኣብ ኢድ ኩሎም ምንባሩ  ቡሩህ ኮይኑ፡ ንምስፍሑን ምብራሁን ዝኣክል ብተሳተፍቲ ዋዕላ ፍራንክፉርት ዑምቐትን ስፍሓትን ናይቲ ዋዕላ ማለት ኣብ ህሉው ኩነታት ሰልፊ፡ ደንበ ተቓውሞ ኤርትራን ዘይርጉእ ኣታሃላልዋኡን ዝምድና  ምስ ጎረባብቲ ሃገራት ዝዳህሰሰ ኣገዳሲ ዋዕላ ምንባሩ መብሪሂታት ሂቦም። ኣባላት ጨንፈር ኣብ ክሊ እቶም ዝቐረቡ ናይ መጽናዕቲ ወረቓቅቲ ክበርሁ ኣለዎም ዝበልዎም ሑቶታት ኣቕሪቦም ብተሳተፍቲ ዋዕላ ድማ ተነጺሮም።

ኣብ መጨረሽታ ኣባልት ጨንፈር ደገፎም ንዋዕላ ፍራንክፎርት ገሊጾም፡ ሰልፊ ንምሕያልውን ዝካአሎም ክገብሩ ምዃኖም ተመባጺዖም። ብተወሳኺ ትሑዝቶ ናይቲ ዋዕላ ብሰፊሑ ኣብ መርበባት እንተርኔት ተዘርጊሑ ስለዘሎ ኤርትራውያን ደለይቲ ፍትሒ መጻኢ ጉዕዞና ንምጽባቕ ታሪኻዊ ሐላፍነትና ክንስከም ኣማሕጺኖም።

ሃገርና ኤርትራ፡ ብዛዕባኣ ክንዛረብ እንከለና እነተኩረሉ ብዙሕ ማእዝናት ኣለና። ስፍሓታ፡ ተፈጥሮኣዊ ሃብታ፡ ታሪኽ ቃልሳ ምእንቲ ናጽነት፡ ዘለዋ ተፈጥሮኣዊ ሃብቲ ከባብያዊ ጀኣኦግራፊያዊ ኣገዳስነታ .. ወዘተ። ብዓብይኡ ድማ ኩለ-መዳያዊ ብዙሕነታ። እዚ ብዙሕነታ ዘምጸኦ ናይ ኣተሓሳስባ ብዙሕነት ከኣ ካብቲ ብጥንቃቐ ክተሓዝ ዝግበኦ ጸገኣ እዩ። ምኽንያቱ ናይዚ ናይ ኣተሓሳስባ ብዙሕነታ ብግቡእ ምምሕዳርን ዘይምምሕዳርን ንዕቤታ ጥራይ ዘይኮነ ንህልውነኣ እውን ወሳኒ ስለ ዝኾነ።

ተመኩሮና ብተግባር ከም ዘረደኣና ነዚ ሃብታም ብዙሕነት ሃገርና ዝፈጠሮ ናይ ኣተሓሳስባ ብዙሕነት ኣብ ምሕብሓብ ዝኽየድ መስርሕ ብባህሪኡ ኩርኳሕ ዘየብሉ ልሙጽ ኣይኮነን። ናይ ድሌታት ፍልልይ የጋጥም። ኣብቲ ንህልውነኣን ንዕቤታን ዝኽየድ ጉዕዞ ናይ መንገዲ ምርጫታት ፍልልይ ከጋጥም ይኽእል። ኮታ ኣብ ኩሉ ጉዳያት ዘሰማመዓና ዝበዝሐ ኮይኑ ዝፈላልየና’ውን ኣይቅልቀልን ማለት ኣይኮነን። ፍልልይ ዓቕምኻ ዘዳኽም ውጽኢቱ ሕማቕ ስለ ዝኸውን፡ እንተተኻኢሉ ከምዘየጋጠም፡ እንተጋጠመ ከኣ በቲ ዘሰማምዕ ከም ዝሰዓር ምግባሩ መለክዒ ብቕዓት ናይቶም ተዋሳእቲ ናይ ጉዳያት ኣመሓዳድራ ዝውስን እዩ።

ጉዳይ ሃይማኖት ክለዓል እንከሎ ናይ እምነት ብዙሕነትና ዝወለዶ ኣዝዩ ንኡስ ናይ ስምዒት ፍልልይ ክህሉ ናይ ግድን እዩ። ብዙሕነት ጀኦግራፍያዊ ኣቀማምጣና ጸጋና’ኳ እንተኾነ፡ ዝፈጥሮ ንኡስ ስምዒት የለን ማለት ኣይኮነን። ኣብ ካልኦት ናይ ብዙሕነትና መርኣያታት እውን ከምኡ። ኣብ ከምዚ ኩነታት ኣተሓሕዛና ነቲ ዘሰማምዓና ገዘፍቲ ነጥብታት መመሊሱ ምግዛፍ እምበር ነቲ ዝፈላልየና ኣዝዩ ንኡስ ነጥብታት ከተዕቢ ምህላኽ ክኸውን ኣይግባእን እዩ። ነቲ ክዓቢ ዘይግበኦ ግድን ከዕብዮ እየ ኢልካ እንተንቂድካ ከኣ ኣይዓብን ማለት ኣይኮነን። ከምቲ “እምብዛ ተጠሚትካዮ ጸባ’ኳ ይጽልም” ዝበሃል።

ሓድነታን ክብራን ዝዓቀበት ኤርትራ ናይ ኩልና ኤርትራውያን መተካእታ ዘይብላ ናይ መንነትና መሰረት እያ። ኩልና ከኣ ከም ወትሩ ክንዕቅባ ይግበኣና። ገለ ክፋልና ንሓደ ካብቲ ናይ ብዙሕነትና ዘንጊ መሽቱ ኣብ ክንዲ “ከምዚ ኢና፡ ከምዚ እየ” ክብል እንተፈቲኑ ነቓዕ ይፈጥር። እቲ ነቓዕ ዘተባብዖ ዕድል ተረኺቡ ከኣ መሊሱ ፍጋዕ ይብል እሞ ብዙሓት ብዙሕነታዊ ሓድነትና ዘይማእመኦምን ብፍልልይና ክዕንገሉ ዝደልዩን ኣብቲ ነቓዕ ይሰፍሩን ጸረና ይጸፍዩን። ካብዚ ኩሉ ንምድሓን ማእከላይ ስሕበት ኣተሓሳስባና “ኤርትራ ናይ ኩልና፡ ንኹልና ብኹልና” ኣብ ዝብል ድልዱል መሰረት ኣዕሚቑ ክትከል ይግበኦ። እዚ ናይ ምርጫ ዘይኮነ ግድነታዊ ናይ ህልውና ጉዳይ እዩ።

እዚ ንብዙሕነት ዘኽብር፡ ንልኡላውነት ሃገርን ሓድነት ህዝብን ዝዕቅብ ማእዝን ክንድቲ ወሳንነቱ ምውሓሱ ከኣ ከቢድ እዩ። ኣብ ውሱን ግዜ ዝረጋገጽ ዘይኮነ ናቱ መስርሕ’ውን ኣለዎ። ኣብዚ መስርሕ እቲ እትኸዶ ኣንፈት ዕዉት ክኸውን ብውሕዱ እቲ ቅኑዕ ኣቕጣጫ ከሎ ጌና ክዕተር ኣለዎ። ነዚ ጉዕዞ ጽንኩር ካብ ዝገብርዎ ምኽንያታት ሓደ ካብ ምብትታንካ ዝዕንገሉ ናይ ውሽጢ ኮኑ ናይ ግዳም ኣካላት ኣንጻርካ ስለ ዝስለፉን ንዓኣቶም ስዒርካ ክትሰግር ግድን ስለ ዝኾነ እዩ። ነዚ ወሳኒ መስርሕ ኣብ ምዕዋት ከምዚ ሎሚ ዘጋጥመና ዘሎ ሰብኣዊ ድዩ ነገራዊ ዓቕሚ ክሓጽረካ ናይ ቃልሲ ባህሪ እዩ። ከምዚ ከጋጥም እንከሎ፡ እቲ መፍትሒ በቲ ውሽጣዊ ሕጽረትን ግዳማዊ ህበቡላን ተሰናቢድካ ጽባሕ ውጽኢቱ ዘጣዕስ ናይ ዓቕሊ ጽበት ኣንፈት ምሓዝ ዘይኮነ ኣብቲ መሰረታዊ ዝሓዝካዮ “ ሃገር ናይ ኩልና” ዝማእከሉ ኣተሓሳስባ ጸኒዕካ ሕጽረታት ኣወጊድካ ቀያሪ ዓቕሚ ከተጥሪ ምጽዓርን ምቅላስን እዩ።

ካብዚ ሓሊፉ ብብዙሕነታዊ ሓድነትን መሬታዊ ምሉእነትን ዝተቐለሰ ኣተሓሳስባ፡ ንቕድሚት ምድፋኡ ምስ ጸገመካ፡ ባዕላዊ ድኽመትካ ንምሕባእ ዘንግታት ብዙሕነት፡ ሃይማኖት ድዩ፡ ዓሌት ወይ ቦታዊ ኣቀማምጣ እንዳመሸትካ፡ ናብቲ ቀደም ኣብ 40ታትን 50ታትን ተፈቲኑ ዝሃጐጐን ብዙሕ ኣሉታዊ ሳዕቤን ኣኸቲሉ መኺኑ ዝጠፈአን ዘይኣካቢ ኣተሓሳስባ ክትሕባእ ምፍታንን ደገደገ ምምዕዳውን ሳዕቤኑ ክሳራን ምብትታንን ጥራይ እዩ። ምብትታን ከኣ ውጽኢቱ ዕንወት እዩ። ዕንወት ከኣ ኣይኮነንዶ ኣብ ርእስኻ ክውዕል ብጥቃኻ ክሓልፍ እውን ኣይበሃግን። ነቲ ቅኑዕ ግና ከተተግብሮ ዘይከኣልካዮ ኣተሓሳስባ፡ ምናልባት ነብስኻ ወኪልካ  “ኣይክእሎን እየ” ምባል ይከኣል ይኸውን። ለኻኺምካ ንምጥሓል “ኣይከኣልን እዩ” ምባል ግና ግጉይ እዩ።

ወዲ ሰብ ክፍጠር እንከሎ ተፈጥሮኣዊ ናጽነት ከም ዘለዎ ርዱእ እዩ። እዚ ናጽነት እዚ ግን ካብታ ናቱ ድሌት ወጻኢ ከይዱ ንኻልኦት ክዕምጽ ወይ ሰላም ክኸልእ ኣይተዋህቦን። ዝኾነ ይኹን ፍጡር ምስ ከባቢኡ ተወሃሂዱ ክኸይድን፥ ምስቲ ሕብረተሰቡ ከኣ ክከባበርን ናጽነት ሓድሕድ ክሕሉን ቀንዲ ተደላዪ እዩ። ካብዚ ወጻኢ ግን ግርጭታት፡ ዘይምስምማዕን ዘይምትእምማንን ክፍጠር ይኽእል።

ኤርትራ ምስ ገለ ሃገራት ብስፍሓትን ብዘለወን ባህርያዊ ሃብትን ጸጋታትን ክትወዳደር እንከላ ምናልባት ገሊኣን ብስፍሓት ብሰለስተ ዕጽፊ ዝነኣሳ እየን። ንኣብነት ክልተ ኤውሮጳውያን ሃገራት በልጅዩምን ሆላንድን ንውሰድ። ብመሰረት ሓበረታ ጉጉል፥ በልጂዩም ብስፍሓት መሬታ 30,528 ኪሎሜተር ትርብዒት እያ። ሆላንደ ከኣ 41,543 ኪሎሜተር ትርብዒት እያ። ኤርትራ ከኣ 117,600 ኪሎሜተር ትርብዒት እያ። ናይ ነፍሲ ወከፈን ብዝሒ ህዝቢ ከኣ ከምዚ ዝስዕብ እዩ። በልጂዩም 10,438,353: ሆላንድ 16,730,632: ኤርትራ ድማ 6,086,495። ካብዚ ምናልባት እቲ ኣብ ባሕርን ምደረበዳን ዝጠፍአን ዝጠፍእ ዘሎን ምስ ዝጐድሎ ብዝሒ ህዝቢ ኤርትራ ትሕቲኡ ከኸውን እዩ።

ኤርትራ ነዘን ክልተ ሃገራት ብስፍሓት መሬታ ዳርጋ ንኽልቲኤን ብሰለስተ ዕጽፊ ትተዓጻጸፈን። ብብዝሒ ህዝባ ከኣ ዳርጋ ክልቲኤን ይተዓጻጸፋኣ እየን። ይኹን እምበር ንህዝበን ይኹን ንኣዕቊበነኦ ዘለዋ ህዝቢ ካብቲ ህዝቢ ኤርትራ ዝነብሮ ዘሎ ከርፋሕ ናብራ ኣዝዩ ብዝሓሸ ኣገባብ የመሓድረኦ ኣለዋ። ኮታ ንህይወቱ ዘድሊ ነገራት የማልኣሉ ኣለዋ። እዘን ሰለስተ ዝተጠቕሳ ሃገራት ነፍሲ ወከፈን ዝመሳሰል ናይ ትሕተ ባይታውን ልዕለ ባይታውን ጸጋታትን ባህሪያዊ ሃብትን ይውንና። ኩለን ኣብ ሕርሻ፥ ማዕድን፥ (ሓጺንን ዚንክን) ዓሳ፥ ጋዝ፥ ነዳዲ ዘለወን ኢየን። ኣብ ሰልስቲኤን ሃገራት ዝበቑል ኣዝርእቲ ከም ዕፉን፥ ድንሽ፥ ከምኡ እውን ፍረታትን ኣሕምልትን .. ወዝተ፡ ክህልወን እንከሎ እተን ክልተ ሃገራት ዘይብለን ግን ከኣ ኤርትራ ዘለዋ ከም ወርቂ፡ ፖታሽ፥ ብሩር፥ እምነ-በረድ ,,, ወዘተ ኢዮም። ካልእ ዘይተዳህሰሰ ባህሪያዊ ሃብቲ እውን ኣብ ኤርትራ ክህሉ ይኽእል እዩ። ብዘይካ’ዚ ኤርትራ ክልተ ወደባት እትውንን ሃገር እያ። እዚ ኩሉ ተደማሚሩ ብቑጠባዊ ዓይኒ ምስ እንርእዮ ነዚ ኣዝዩ ውሑድ ህዝባ ይትረፍ ንካልእ’ውን መኾነት። ምኽንያቱ ከም ኣብነት ነዘን ክልተ ሃገራት ምስ ኤርትራ ምስ እነወዳድረን ካብ ናይ ኤርትራ ሃብቲ ዝያዳ ዘለወን ኣይኮናን። ግን እዘን ሃገራት እዚአን ሰላም፥ ቅሳነት፥ ቅኑዕ ምሕደራ፥ ሓድነት፥ ከምኡ እውን ኣእምሮ ማለት ፍልጠት ስለ ዘለወን፡ ነቲ ውሑድ ሃብተን ብግቡእ ሰሪዐን ነዋርሕ ዘይኮነስ ንዓመታት ኣቐዲመን ተሊመን ዝጐድለን፡ ካብ ካልኦት ሃገራት እናተክኣ ህዝበን ብጽቡቕ የናብራ ኣለዋ።

ሽግር ናይ ኤርትራ እምበኣር፡ ቀዳማይ ዘይብቕዓት መራሕቲ፥ ካልኣይ ከኣ ኣርሒቑ ዝሓስብ መንግስትን ምሕደራን ዘይምህላው እዩ። ባህሪ ናይቲ ኣብ ስልጣን ዘሎ መላኺ ስርዓት ንሃብቲ ሃገር ክጉሕጉሕ ወይ እውን ብካልኦት ሃገራት ንኽምዝመዝ ዘፍቅድ ምዃኑ ከኣ ካልእ ጸገም እዩ። እዚ ንዛረበሉ ዘለና ስርዓት ንህዝቢ ክንዲ ፍረ ኣድሪ ተገዳስነት የብሉን። እዚ ከምዚ ዝኣመሰለ ስርዓት እቲ ህዝቢ ናይ ፖለቲካ ድሕረት ስለዘለዎ ኣንጻር ረብሓኡ ክኸይድ ናይ ግድን እዩ። እዚ ከይኣክል ገለ ተበለጽትን ኣድሓርሓርትን ነቲ ቀንዲ ሃገራዊ ጉዳይን ንሃገራዊ መንነትን ዘህስስ ጉዕዞ ተተሓሒዞሞ ንርእን ንዕዘብን ኣሎና። እዞም ብስም ሃይማኖት፥ ብሄርን፥ ዓሌትን ከይተረፈ ካብ ሃገርነት ንታሕቲ ወሪዶም ክጠራነፉ ህርዲግ ዝብሉ ዘለዉ ጽባሕ ንግሆ ናይ ታሪኽ ተሓተትቲ ምዃኖም ክዝንግዑ የብሎምን።

ሎሚ ኣብ ምዕቡል እንዳማትካ ሃገር ኰንካ፡ ነቲ ኣብ ዲቕ ዝበለ ደልሃመት ዘእተወና ፍልልያት ዳግማይ ምግፋሕ ከሳብ ክንደይ ብጉዳይ ሃገርን ህዝብን ንሓሊ ቀንዲ መለለዪና እዩ ክኸውን። ኣብ ኣርበዓታትን ሓምሳታትን ገዛእቲ ሓይልታት ዝተጻወቱልና ምዝንጋዕ ከኣ ሎሚ’ውን መጻወቲ ጓኖት ክንከውን እዩ ኣፍደገ ዝኸፍት። ኤርትራ በዚ ጭካንን ስድን ስርዓት ተመሪሓ፥ ከም ሃገር ናብ ምፍሻል ገጻ ትጐዓዝ ኣላ። ትሕቲ ሃገራዊ ውደባ ገዲፍካ ንኹልኻ ብዘይጥርንፍ ኣገባብ ምትእኽኻብ ነቲ ጨቋኒ ስርዓት ዘገልግል እምበር ንህዝብናን ሃገርናን ዘድሕን ኣይኮነን። ምኽንያቱ ኣብ መንጎ ሓቢርካን ሰሚርካን ምእንቲ ሃገርን ህዝብን ክትቃለስን ክትሓስብን ኣብ መንጎ ንውሱን ሕብረተሰብ ጥራሕ ብምጥርናፍን ምሕሳብን ዘሎ ፍልልይ ዘምጽኦ መዘዝን ኣጸቢቕና ክነለልዮ ይግበኣና። እዚ ግና ባህልኻ፡ ልምድኻን ቋንቋኻን ደምስስ ወይ ከኣ ኣይተማዕብል ከስምዕ ኣይግባእን።