ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ካብ ኤርትራ ነጻን ልዕላዊት ሃገር ካብ ትኸውን ኣትሒዛ፡ብዙሓት ውድባት ኣንጻር እዚ መላኺ ስርዓት ንህዝቢ ዘለወን ሓሳብትን ርእይቶን ኣብ ልዕሊ እቲ ስርዓትን፡ንሰን ዘለወን ዕላማ ወይ ፖለቲካ ፕሮግራመን ከብርሃ በቲ ዘለወን ድሩት ዓቅሚ ክሳብ ሎሚ ደንበ ተቓውሞ ኣበርክቶ ገይረን ስለዝኾና ምስጋና ይግበኤን፡ነቶም ክሳብ ሎሚ እውን ደኺምና ከይበሉ/ ከይበላ ዝቓለሱ ንዘለዉ ከም ሰባት ካብ ብልቢ ዝነቕለ ኣኽብሮተይ ክገልጽ እፈቱ።
እዚ ነዊሕ ዝኸደ ፖለቲካናን ኣገባብ ኣቐላልሳናን ግን ብደቒቕ መጽናዕቲ ወይ ሰፊሕ ግምገማ የድልዮ ዝብል እምነት ኣሎ። እቲ ኩላትና ብፍላይ ድማ ድሕረ-ባይታና ካብ ጀብሃ ዝመጻእና ዋላ እቲ ቕድመ-ናጽነት ዝነበረ እገባብ ኣቐላልሳና ፍኒሕ ዘይበይለ ፡ኣብ ክንዲ ንቕድሚት ምሕሳብ ናብ'ቲ ኣብ ውሽጢ ተሓኤ ዝነበረ ኣብ ምግላጽን ብዛዕብኡን ወቐሳን ብዙሕ ግዜ ሓላፉ። ምስ ምምጻእ ናጽነት ኤርትራ'ውን ነቲ ሰውራ መሪሑ ዝኣተወ ህዝባዊ ግንባር እተን ዝነበራ ውድባት ኣብ ክንዲ ነቲ ዝተረፈ ዕላማ ሕቶ ሓርነትን ቕዋማዊ ምሕደራ ምትዃር ናይ ጽልኢ ፖለቲካ ነጊሱ ካብ እቲ ሰፊሕ ህዝቢ ዳርጋ ተነጺለን እየን ጸኒሐን።
እተን ኣብ'ቲ እዋን ዝነበራ ውድባት ገለ ፈተነታት ግንባር ንምፍጣር ፍተነታት ይገብራ እኳ እንተነበራ ፡ከም'ቲ ትጽቢት ናይቶም ዝቓለሱ ዝነበሩ ክኸይድ ኣይከኣለን፡ እቲ ህዝቢ ክስዕበን ዝግብኦን ነቲ ርዱእ ዝኾነ ኣበርክቶ ናይተን ውድባት ኣብ ግዜ ብረታዊ ቓልሲ ረሲዑ ፡ሂወቱ ምስ'ቲ ዝሰዓረ ውድብ ከመይ ገይሩ ይሰርዓ እዩ እቲ ቐንዲ መንገዲ ተታሒዙ ዝነበረ።
ኣብ'ቲ ሰውራ ኤርትራ ምልስ ኢልና እንተ ጠሚትና እቲ ብዝያዳ ኣቕልቦ ረኺቡ ዝኸይድ ዝነበረ እቲ ቐዳማይ ጸላኢና እንብሎ መግዛእቲ ኣምሓራ፡ሃይለስላሴ ይኹን መንግስቱ ሃይለማርያም ዝመርሕዎ ነቲ ህዝቢ ኤርትራ ከሳቕይዎን ፣ ክኣስርዎን፣ ንብረቱ ክዝርፍዎን፣ ዓዱ ከንድድዎ ብተኸታታሊ ይቕጽል ስለዝነበረ እተን ውድባት ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራን ፡ ህዝባዊ ሓይልታት ደሓር ህዝባዊ ግንባር ፡ናይ ግድን እዩ ኣንጻር እዚ ጸላኢ ኣብ ፍቐዶ በረኻ ይኹን ጎላጉል ኤርትራ ክረባረባ። በዚ ምኽንያት ከም'ቲ ዝድለ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ፡ ኣብ'ታ ነጻ ኤርትራ ካብ ባዕዲ እንታይ ዓይነት ስርዓት ክንምስርት ከም እንኽእልን፡ ህዝቢ ድማ ነቲ ዝመጽእ መንግስቲ ንሱ ቖጽሊ ዘቐመጠሉ ክኸውን፣ ዲሞክራስያዊ መሰሉ ተጠቒሙ እውን ኣብ'ቲ ኣብዝሐ-ሰልፍታት ዘለዋ ሃገር ድምጹ ዝህበሉ ዝብል ኣየትሓዝናዮን ዕድል እውን ተሳኢኑ ክበሃል ይከኣል።
እተን ንናጽነትን ንሓርነትን ዝብላ ሓረጋት ኣብ ሜዳ ኤርትራ ዝውቱራት እየን ነይረን፡እቲ ናጽነት ነቲ መሬትን ህዝብን ካብ ባዕዲ ነጻ ንምግባር ክኸውን እንከሎ፡ እቲ ሓርነት ድማ ኣብ'ቲ ነጻ መሬት ህዝቢ ሓርነት ሃልይዎ ማለት መሰለ ዝኽበረሉ ብሕጊ ዝቕየድ ፣ ቕዋማዊ ምሕደራ ዘለዋ ሃገር፣ ፍትሕን ዲሞክራስን ዝነግሰሉ ስርዓት ፣ ናቱ ብዝብሎ ቖጽሊ ዘቐመጠሉ ሰልፊ ክመርሖ ዝብል ፡ እዚ ድማ ጥጡሕ ባይታ ነቶም ምዕብልቲ፣ ብልጽግቲ፣ ሓድነታ ኣብ ብዙሕነታ " ንገድ ነጋዳይ ሕረስ ሓረስታይ "ንዝብሉ ምቹእ ዕድል ይኸፍተሎም።
እዚ ኮይኑ ፡ምልስ ኢልና ክርኤ ዘለዎ ክልተ ነጥብታት ከልዕል ክፍትን፡
ሀ ምፍንጫልን ምትሕንፋጽን
ለ ስርዒታዊ ድኽመት ኣብ ሰልፊ
ሓደ ብዓቢኡ ክጽናዕ ዘለዎ እኳ እንተኾነ ብተደጋጋሚ ደንበ ተቛውሞ እንሓልፎ ዘለና ምፍንጫላት ብኩራት ሕቶ ዲሞክራሲ በሃላይ እየ እቲ ጠንቒ። እዚ ማለት ሓደ ሰልፊ ነቲ ፖከቲካዊ መደብ ዕዮኡ ከተግብር ብመጀመርታ ብዲሞክራስያዊ ኣገባብ ዝተመርጸ መሪሕነት የድልዮ። ንሱ ድማ ነቲ ኣብ መንጎኡ ዘሎ ዝድለ ዕድላት ናይ ክትዕ ሃልዩ ኣብ ሓደ መድረኽ ውሳኔ ክሓልፍ ስለዘለዎ ኣቦ ወንበር/ ኣደ ወንበር ብዝማእክልዎ ናይ ብዙሓት ውሳኔ ይሓልፍ።እዛ ውሳኔ ኣገዳሲት እያ ክትስገር ዘይብላ ንኹሉ ብኹሉ ቕብልቲ ክትከውን ዘለዋ ዲሞክራስያዊት ውሳኔ እያ።እዚ'ኣ እያ ድማ ቐንዲ ናይ ምፍንጫል ምኽንያት እትኸውን፡እቲ ሕቶ ስለምንታይ እዩ፡ ዝኾና ውድባት በዚ ተመክሮ ዝሓልፋ፡እቲ ውሳኔ ዘድሊ ምድላዋትን ናይ ንጹር ብዝተቐመጠ ኣገባብ ክትዓት ስለዘይወሃቦ እሞ ናብ ቕልጡፍ መደምደምታ ብምኻድ ድዩ? ወይ እቶም ኣባላት መሪሕነት ብፍላይ ኣብ'ቲ ተሰዓሪ ውሳኔ ዝነበሩ ነቲ ዲሞክራሲያዊ ውሳኔ ኣብ ክንዲ ብግብኡ ምቕባል ፖለቲካ ቒምታ ብምሓዝ ኣብ ክንዲ ነቲ ዝተሰዓርካሉ ሓሳባት ኣብ ዝመጽእ ምስ እዋን ሰዓራይ ምዃን ናብ ካላእ ውድብ ምፍጣር ፈንጠርጠር ምባል ዝርኤ።ኣብ'ዚ ግን ነቲ ሓሳብ ንውሳኔ ክቐርብ እንከሎ ማዕረ ክንደይ ግዜ ይወሃቦ ንኽትዕ ዝብል ምርኣይ ክድለ ምዃኑ ክዝንጋዕ የብሉን።
እቲ ጉዕዞና እንበኣር ንፍንጨል፡ ድሕሪ ቕሩብ ዓመታት ድማ ምስ ካልእ ውድብ ንሰምር፡ እቲ ዝሰመረ ውድባት ድማ ድሕሪ ውሱን ዓመታት እንደገና ይፈናጨል፡ እዚ እዪ እቲ ተመክሮና። እቲ ዘሕዝን ኣብ'ቲ ሰፊሕ ህዝቢ ብፍላይ ኣብ'ቲ ከባቢ ተቓውሞ ዓገብ ዝብል ኣብ ክንዲ ዝርኤ ኣብ ብዙሓት ከም ጽቡቕ ዜና ዝውሰደሉ እዋን ኣሎ፡ ነዞም ኣካላት ናይ'ቲ ሓደ ምፍንጫል ንዕዮኦም ረብሓ ስለዝሓስብዎ እዩ።
እቲ ሕቶ ሓድነት ስለምንታይ ነልዕሎ? ተግባራዊ ዘይኮነ ነገር ኣብ'ዚ ተኣሲርና ንምንታይ ንነብር? ንመን ኢና ነስምር? ተዓዊትና ዲና? ውድብ ፣ሰልፊ ኣይኮነን ዝዕወት ዝብል እምነት ኣለኒ፡ እቲ ድሕሪ ምውዳቕ ስርዓት ዘለካ ዕላማን ንዕኡ ንምትግባር እትኸዶ ናይ ኣገባብ ኣቀላልሳ እንወስዶን ብሰፊሕ ህዝቢ ተቐባልነት ዝረክብ ምስ ትገብር ኢኻ፡ ነቲ ሕቶ ሓድነት ዝብል ዘየዕውት ሰጊርካ ናብ ህዝቢ ዝዓስሎ ሰልፊ ከተብጽሖ ምስ ትኽእል ኢኻ ትዕወት፥ እቶም ካባኻ ዝፍንጨሉ ዝጸንሑ ዘይኮኑስ እቶም ዝስዕብዎም ናባኻ ምስ ዝዘዝዉ፡ነቲ ንሶም ክኣትውዎ ዝኽእሉ ኣብ ሓንቲ ኤርትራ፣ ቅዋምነትን ዲሞክራስን፣ ማሕበራዊ-ፍትሒ ካብቶም ቐንዲ መትከላት ምስ ዝበርህ እቲ ባይታ ናይ ፖለቲካ ትዕብልሎ ወይ ዘዋሪኡ ትኸውን።
እቲ ሓድነት ዝብል ካበይ ይብገስ እኳ ብሩህ እንተኾነ ብተግባር ተራእዩ ድዩ? ኣብ ሜዳ ኤርትራ ጀብሃ ምስ ህዝባዊ ግንባር ክትሰምር፡ብስምረት ድማ ቑልጡፍ ዓወት ክምዝገብ ዝብል ሓሳብ ተዓዊቱ ድዩ? ዝሰዓረ ኣስመራ ኣትዩ፡ ዝተሳዕረ ድማ ሱዳን ኣትዩ፡ ኤውሮጳ ፣ ካናዳ፣ ኣመሪካ፣ ኣውስትራልያ ፋሕ ኢሉ። ሓድነት ኣይኮነን ኣብ ዓወት ዘብጽሕ፡ ነቲ ዕላማ ናይ ቓልስኻ ኣብ ህዝቢ ኣስሪጽካ ረብሓ ናቱ ኣብ ጽባሕ ቕዋማዊት ምሕደራ ዘለዋ ሃገር ምስ ተኣምን ሓድነት ዘይኮንካ ተመዝግብ ዘለኻ ኣብ'ቲ ዝበዝሐ ህዝቢ ጽልዋ ምስ እትገብር፡ ነዚ ንምዕዋት ድማ ንነብስኻ ብዲሞክራስን ፍትሕን እትግዛእ ንቑሕን ተወፋይን ኣባል ምስ ዝህልወካ፡ ጸላእትኻ ወይ ዝቛወሙኻ ሰባት ዘይኮኑስ ሓሳባት ምዃኖም ምግንዛብ።
ኣብ'ዚ ዝባኸነ ግዜ ንብዙሓት ተቓለስቲ ዘሰልቸወ ኮይኑ ብዝያዳ ኣብነት ክጥቐስ እንተኾይኑ እታ ዝዓበየት ዝሰፍሐ ሰዓብቲ ዝነበራ ሰውራዊ ባይቶ ነተን ዝነበራ ውድባት ከተስምር ብማለት ንሓድነት ክትጽውዕን ክትጽበን ዘይተግባራዊ ነገር ኣበይ ወዲቓ? እቲ ዝኸደቶ ናብ ሰልፊ ንምምስግጋር ዝብል ቕዱስ ዕላማ ስሒተዮ ኣይኮንኩን፡ንሱ ተባዕን እዋናውን፡ምዃኑ እዩ።ካብ 2010 እውን ክንደይ ውረድ ድይብ ተሓሊፉ ፡እዚ ማለት ካብ'ቲ ሰውራዊ ባይቶ ዝሓለፎ ኣይተመሃርናን ንማለት እዩ።ኣቲ ብሓድነት ኣቢልካ ኢኻ ንዓወት ትበጽሕ ዝብል ፈጺሙ ክቕየር ዘለዎ ኣተሓሳስባ እዩ።
ምስ ምምጻእ ምሕዝነት፣ ኪዳን ፣ ባይቶ ሓጂ እውን ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ሽግራቱ ክንርእይ እንተ ኾይና ምትሕልላውን ከይተርፍ ብዝብል ንምፍቓድ ( ክቑጸር) ጥራሕ ዝሕወስዎ፡ ክመርሕዎ ዝግባእ ከይተሰማማዕካ ንእትገብሮ ወይ ትምስርቶ ጽላል ሓደ ስጉምቲ ኣይከይድን እዩ። ሓያል ወይ ድልዱላት ውድባት እየን ሓያል ጽላል ዝፈጥራ እንበር ከምዚ ንርእዮ ኣይኮነን፡ ማለት ሓያል ሰልፊ እያ ጽልዋ ትገብር እንበር ክትጽበ ዝጸንሐትን ንዘይሰምሩ/ ዘየድምዑ ከፍርዩ ምጽባይ ጌጋ ንባብ ኣሎ ኢልካ ኢኻ ትድምድም።
ንእብነት ክኾነና ፡ኣብ ደንበ ተቛውሞ ሰለስተ ዝተፈላልዩ ፖለቲካ ሓሳባት ኣለዉ ኢለ ይኣምን፡ንሶም ድማ እቲ
1.ሽግርና ኣብ መንጎ ከበሳን መታሕትን ኣስላማይን ክርስትያንን ስለዝኾነ እቲ ክርትያናዊ ሓይሊ ክሰዓር እንተዘይኮነ ድማ ኣብ'ቲ ዝምስረት ስርዓት ቦታናን እጅምናን ብማዕረ ዝብሉ ክኸውን እንከሎ
2.እቲ ሽግርና ኣብ ኤርትራ ሓደ ብሄር ትግርኛ ዝዓብለሎ ስርዓት ስለዘለና እቶም ዝተወጻዕና ሓደ ብሄራዊ ፈደራሊዝም ስርዓት እንምስርተሉን ፡እንተዘይጠዓመ ድማ ብመሰል ርእሰ-ውሳኔ ክሳብ፡ምግንጻል ምርጫ ኣሎ ዝብሉ
3.እዞም ጉጅለ ሽግር ኤርትራ ሕቶ ምልካዊ ስርዓት እዩ፡ ስለዚ እቲ ፍታሕ ሓንቲ ብቕዋማዊ ምሕደራ እትኸይድ ፍትሕን ዲሞክራስን ዝመትከሉ ኣብ ሓንቲ ኤርትራን ምስ ብዝሑነታ ዘለዋ ስርዓት ምፍጣር ዝብል ፡ሓደ ሃይማኖት፣ ብሄር፣ ኣውራጃ ኣብ ልዕሊ ሓደ ዝውጽዓሉ ዘሎ ዘይኮነ፡ኩላትና ብምዕረ ውጽዓት ህዝቢ ኢና ዝብሉ እዮም።
እቲ ካልኣይ ነጥቢ ስርዒታዊ ድኽመት ዝብሎ እቲ ኣብ መብዛሕትኤን ውድባትን ሰልፍታትን ኤርትራ ዝርኤ ኣቛቑማኤንን ስርዒታዊ ስእሊ ክትርኢ ከለኻ ጉባኤ ፣ ማእከላይ መሪሕነት ፈጻሚት ኣካል፣ ኣቦ/ ኣደ ወንበር ቤት ጽሕፈታት ፣ ዞባ ፣ ጨንፈራት እናበለ ዝኸይድ እዩ ሓፈሻዊ ስእሊ።ካብ'ዚ እንተ ተበጊስካ ዝለዓሉ ነጥብታት ወይ ሕቶታት ኣለው፡ ማዕረ ክንደይ እዩ እቲ ኣቦ/ኣደ ወንበር ነጻነት ዘለዎም ካብ'ቲ ዝሓጸዮም ፡ዝመረጾም ማእከላይ መሪሕነት? ስለምንታይ ንኣቦ/ንኣደ ወንበር ብፍሉይ መልክዕን ኣገባብን ኣብ'ቲ ጉባኤ ዘይምረጹ? እቲ ዝምረጽ ክመርሕ ናቱ መሳርሕቱ ብመሰረት ሕጊ ሰልፊ መሳርሕቱ ነተን ቤት ጽሕፈት ዘይሓጽዩ? ዝብሉ ሕቶታት ብጥልቕ ዝበለ ክትዓት እንተርእይና መፍትሒ ክንረክብ ንኽእል ኢና በሃላይ ኢየ።
ብመጀመርያ እንበኣር ክንርእዮ ዘለና ፡እብል እቲ ፖለቲካዊ ቤት ጽሕፈትን እቲ ሰልፊ ነንበይኑ ክኸውን ኣለዎ።እቲ ስልፊ ሰልፋዊ ምምሕዳር፡ ጉባኤ ምድላው፡ኣባላት ዝምዝገብሉ ቕጥዒ ቕዋምን ጽሕፋትን ዘዳሉን ዝዝርግሕን ይኸውን ብከፊሉ፡እቲ ፖለቲካዊ መሪሕነት ዕላማን ፖሊሲን ሰልፊ ናብ ህዝቢ ዝዋፈር ዘዕቢ ሰልፊ ክኸውን እንከሎ እቲ ዝመረጾ ኣካል ድማ ሓጋጊ ኣካል ተባሂሉ ነቲ ኣብ ጉባኤ ዝጸደቐ ስልጣን ተጠቒሙ ነቲ ፖለቲካዊ መሪሕነት ዝቖጻጸረሉን፡ነቶም ብኣቦ / ኣደ ወንበር ዝሕጸዩ መርሚሩን ኣጽኒዑን ዘጽድቕ ስልጣን ዝህልዎ፣ ሕጊ ብዘፍቕደሉ ድማ ብቐጥታ ጸዊዑ መብርሂ ዝሓተሉ፣ ንኣቦ /ኣደ ወንበር ድማ እንተ ወሓደ ኣብ ሓደ ዓመት ብኣካል ማለት ተክኖሎጂ ብዘፍቕዶ ሓፈሻዊ ግዕዞ ሰልፊ ናበይ ይኸይድ ከም ዘሎ ዝሕብርሉ ምፍጣር።
ኣብ'ዚ ሕጊ ብዘፍቕዶ ኣብ ጉባኤ ብሚስጢር ድምጺ ኣብ ሰለስተ ሕጹያት ክኾኑ ንሰልፊ ክመርሕዎ ዝደልዩ ኣባላት ቕድሚ 3 ወርሒ ዘይበዝሕ ናብ'ቲ ሰልፊ ጉባኤ ዘዳሉ ሽማግለ ብጽሑፍ ድልውነቶም የረጋግጹ ፡እቶም ተሳተፍቲ ጉባኤ ድማ ነዚ ሓበሬታ ብምርካብ ቕድሚ ጉባኤ ምስ እቶም ተወዳደርቲ ብዝተመደበሎም ሰዓት እዋን ንዘለዎም ሓሳባት ዝገልጽሉ ምፍጣር፣ በዚ መሰረት እቶም ተሳተፍቲ ጉባኤ ንፖለትካዊ መሪሕነትን ንኣባላት ሓጋጊ ኣካል ከምዝመርጹ ተዳልዮም ፣ ሓሲቦም ነታ ዲሞክራያዊት መሰሎም ናይ ምድማጾም ስራሕ ይፍጽሙ። ኣብ'ዚ እቲ ሰልፊ ሕቶ ምትኽኻእ ብሞት ምፍላይ መራሒ ሰልፊ ኣብ'ቲ ቕዋሙ ከስፍሮም ይግባእ፡ብተኻእለ መጠን ግን ካብቶም ሓጋጊ ኣካል ኣባላት ኣይምረጽን።
እዚ ነቲ ተበላሕነትን ነጻነትን ናይ'ቲ ዝመርሕ ዕድል ምሃብ ክኸውን ከሎ፡እቲ ዝርኤ ኣብ ውሽጢ ሰልፊ ንዘሎ እቅልቦኡ ከተኩርን ዳርጋ እሱር ናይ'ቲ ማእከላይ ሽማግለ ኮይኑ ካብ ሽግር ናብ ሽግር ብምስግጋር ካልእ ክዕወት ዘለዎ ናይ ግዳም ስራሕ ይበኩር።ስራሕ ፖለቲካዊ መራሒ ሰልፊ ኣብ ግዳም ምስ ህዝቢ ብናይ መድያ ኣቢሉ ዕላማ ሰልፍን ፖሊሲታትን እናብርሀ ዝኸደሉ፣ምስ ህዝቢ ኣኼባ ዝገብረሉ፣ ምስ ዓበይቲ ኪኢላታትን ምሁራትን ዕዶት ምግባርን፣ ምስ ዝተፈላለያ ሃገራት ዝምድናታትን መግለጽን ምሕዝነትን ምምስራትን ይኸውን ካብ'ቲ ቐንዲ ስራሕ።
ስለዚ እዚ እንርእዮ ውድብ/ሰልፊ ናትና ሓደ መድሃኒቱ ኣብ'ቲ ቕርጻ ዘስርሕ ምቕማጥ ሓደ ዓቢ ኣገዳስነት ዘለዎ ምዃኑ ዘይምዝንጋዕ፡ምኽንያቱ ኣቲ ዝበዝሐ ሽግራትና ካብ'ቲ መሰረታዊ ተደላይነት ውደባን ንሓደ ፖለቲካ ስልጣን ምዃኑ ዘንጊዕካ ነቶም ትማል፣ሎሚ፣ ጽባሕ ሕብሮም እናቐየሩ ኣንጻርካ ዝለዓሉ ከተስምር ብእኡ መሰረት ስርዓት ከተውድቕ ማለት ዘይሕሰብ እዩ።
ካብ'ዚ ሓሊፉ ነዚ ናይ ስርዓት ኢሰያስ ብደማዊ ውግእ ዶ ወይ ብፖለቲካ ክንኣልዮ ማለት ህዝቢ እንቢ ክብል ምግባር ፡ኣብ ውሽጥን ግዳምን ደላይ ለውጢ ብምልጋብ ለውጢ ብውሑድ ክሳራ ዝብል እውን ሓደ ካብ'ቲ መሪሕነት ዝስእን ዘሎ እዩ።ኣብ'ዚ እውን ኣብ ዝሓለፈ ዓሰርተ ዓመት ብወገን ናይ ኢህወደግ መንግስቲ ብፍላይ እቲ ህወሓት ንደንበ ተቛውሞና ሸንኮለል ከብሎ ንቓልሲ ህዝቢ ኤርትራ ብፍላይ ንውድባት ኤርትራ ከዳኽምን መኣዝኑ ክስሕት ፣ ኤርትራዊ ሃገራውነትን መንነትን ዝፍሑቕ ኣሉታዊ ግደ ዝተጻወተ፡እንሆ ሎሚ ገድሊ ኤርትር ሽፍታ እናበልካ፡ መጽረይ ኣፍ ኮይኑ ንሶም ዝያዳ ድምጾም ዘጉልሑሉ ንሕና ድማ ትም ኢልና ኣእዳውና ኣጣሚርና ዘለና እዋን ንመስል።
ብዝተረፈ ሰፊሕ መጽናዕቲ ወይ ምግምጋም፡ ዘድልዮ ምዃኑ ብዘይምዝንጋዕ ኣቕልቦ ክግበረሉ ሓደራ እናበልኩ ንኹሉኹም ብፍላይ ድማ ነቶም ንነዊሕ ዓመታት ትቓለሱ ዘለኹም ብዘየገድስ ኣበይ ውድብን ሰልፍታትን ትሃልው ደጊመ ከመስግን እፈቱ።
ዕረፍቲ ኣቶ ዜና ምሕረተአብ ብዓሚቕ ሓዘንን ስንባድን ሰሚዕናዮ። ኣቶ ዜና ምሕረተአብ፡ ካብ ኣብኡ ኣቶ ምሕረተኣብ ኣስፈሃን ኣዲኡ ወይዘሮ ትብለጽ ለገሰን ብ5 ሰነ 1947 ኣብ ከተማ ሰንዓፈ ተወሊዱ፡ ኣብ መበል 74 ዓመት ዕድመኡ ከኣ ብ28 መጋቢት 2021 ኣብ ሆስፒታል ክእለ ድሕሪ ምጽናሕ፡ መላእ ቤተሰቡን ፈተውቱን ኣብ ዘለዉሉ ኣብ ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ ኣብ ሆስፒታል ዓሪፉ።
ኣቶ ዜና ምሕረተኣብ ትምህርቱ ኣብ ከተማታት ደቀምሓረን ኣስመራን ተኸታቲሉ። ትምህድቱ ምስ ወደአ ከኣ በቲ ዝተማህሮ ሞያ፡ ኣብቲ እዋንቲ ኣብ ኣስመራ ባንኮዲናፖሊ ይበሃል ኣብ ዝነበረ ትካል ሰሪሑ። ዓቕሙ ንምምዕባል ከኣ ኣብ ዩኒቨርስቲ ኣስመራ ምሸታዊ ትምህርቱ ቀጺሉ። ኣቶ ዜና በኹሪ ገዛ ስለ ዝነበረ ናእሽቱ ኣሕዋቱ ኣብ ምእላይ ምስ ወለዱ ዝተሓጋገዝ ግዱስ ከም ዝነበረ ቤተ ሰቡ የመልክቱ።
ኣቶ ዜና ምሕረተኣብ ኣብ ዝተጠቕሰ ትካል እንዳሰርሐ፡ ህይወቱ ክመርሕ ድሕሪ ምጽናሕ፡ ኣብ ሃገሩን ህዝቡን ዝነበሮ ፍቕርን ሓልዮትን እናዓዘዘ መጸ ። በዚ መሰረት ኣብ መወዳእታ 1975 ናብ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ (ተሓኤ) ተሰሊፉ። መባእታዊ ወተሃደራውን ፖለቲካውን ትምህርቲ ምስ ወሰደ ከኣ፡ በቲ ዝነበሮ ሞያ ኣብ ክፍሊ ምቁጽጻር (ክፍሊ ኦዲት) ተበዲቡ፡ ነቲ ኣሰራርሓ ኣብ ምምዕባል ዓብይ ግደ ተጻዊቱ። ብዘይካዚ ኣብ ወተሃደራዊ መዳይ እውን ኣብ ብሪጌድ 19 ናይ ሓይሊ ፖለቲካዊ ኮሚሳር ኮይኑ ተቓሊሱ።
ኣቶ ዜና፡ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ተደፊኣ፡ ናብ ሱዳን ድሕሪ ምእታዋ፡ ኣብ ሱዳን ነብሱ ንምምራሕ ጽዒሩ። ኣብ 1983 ድማ ናብ ኣሜሪካ ክስደድ ተገዲዱ፡ እነሆ ከኣ ክሳብ ዕለተ- ዕረፍቱ ኣብኡ ጸኒሑ።
በዚ ኣጋጣሚ መላእ ኣባላት ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ንመዋቲ መንግስተሰማያት የዋርሶ፡ ንስድርኡን መላእ ቤተ ሰቡን ከኣ ጽንዓት ይሃብኩም እናበልና፡ ናይ ሓዘንኩም ተኻፈልቲ ምዃና ንገልጽ።
ብሓፈሻ ህልዊ ኩነታት ኢትዮጵያ፡ ብፍላይ ከኣ እቲ ኣብ ትግራይ ዝካየደ ዘሎ፡ ኣብቲ መጀመርያ “ምኽባር ሕጊ” ተባሂሉ ዝነበረ ሎሚ ግና ዲቕ ዝበለ ውግእ ምዃኑ ባዕሉ ዝዛረብ ዘሎ ምዕባለ ዓብይ ናይ ዓለምና ኣጀንዳ ኮይኑ ኣሎ። ኤርትራ ከኣ ጐረቤት ትግራይ ስለ ዝኾነት ጥራይ ዘይኮነ ብሰንኪ ህግደፍ ደቃ ኣብቲ ውግእ ተነቊቶም ስለ ዘለዉ፡ ጉዳይ ኢትዮጵያ ክለዓል እንከሎ፡ ስማ ብሕማቕ ዝለዓል ኮይና ኣላ።
ኢድ ኣእታውነት ህግደፍ ኣብ ውግእ ትግራይ ተኸቲሉ፡ ብዙሓት ኣብ ምምላሶም ኣብ ኤርትራውያን ፍልልይ ዝፈጠሩ ሕቶታት ክለዓሉ ጸኒሖም እዮም። “ሰራዊት ኤርትራ ናብ ትግራይ ኣትዩዶ ኣይኣተወን?፡ እንተ ኣትዩኸ ኣብቲ ብኮሚሽን ዶብ ንኤርትራ ዝተፈርደ ቦታት ጥራይ ድዩ ተደሪቱ ወይ ናብቲ ዘየሰሓሕብ መሬት ትግራይ እውን ኣሳፊሑ እዩ?፡ ምስ ኣተወኸ፡ ምስ ምጥሓስ ሰብኣውነት ዝተተሓሓዘ ገበናት ፈጺሙ ዶ ኣይፋሉን?“ ዝብሉ ካብቶም ክለዓሉ ዝጸንሑ ሕቶታት እዮም።
ኣብዚ እቲ ውግእ 5ይ ወርሑ ሒዝሉ ዘሎ እዋን ከምቲ “ሓሶትን ስንቅን እንዳሓደረ ይፈኩስ” ዝበሃል እቲ ምስምስ እንዳበነነ፡ እቲ ክዉን ሓቂ ተጋሂዱ እዩ። ንተግባራት ህግደፍ ኣብ ክንዲ ከም ዘለዎ ምርዳእ፡ ሓቂ ሓቢኦም ከጸባብቕሉ ዝፈተኑ ወገናት ኣብ መልሓሶም ዝሓይክሉ ደረጃ በጺሖም ኣለዉ። ካብ ቅድሙ’ውን ንምዕጥጣይን ክፍቶ በሃልነትን እንተዘይኮይኑ፡ ድሕሪ ኢሳያስ “ጉዳይ ኢትዮጵያ ጉዳይና ስለ ዝኾነ ስቕ ኢልና እንርእዮ ዘይኮነ ዓቕምና እነበርክተሉ’ዩ” ምባሉ፡ ንኽትሓብኣሉ ኢልካስ ዕባራ ምኽንያታት ምቕራብ’ውን ኣይመድለየን። ከምቲ “ካብ ጳጳስ ንላዕሊ ካቶሊክ የለን” ዝበሃል፡ ካብ ኢሳያስ ንላዕሊ ህግደፍ ክትከውን ሃንደፍደፍ ምባል ናይ ጥዕና ኣይኮነን። ነስተውዕል ካብ ቅድም’ውን ኢሳያስ “ጉዳይ ብፍርዲ ዝተበየነልና መሬት ኤርትራ የገድሰና’ዩ” ኣይኮነን ኢሉ። ንጉዳይ ዶብ እሞ “ንእሽቶይ ጉዳይ እዩ” ካብ ዝብሎ ነዊሕ ግዜ ኮይኑ እዩ። ብመሰረቱ ናይቲ ካብ ቅድም ጀሚሩ ምስ ኢትዮጵያ ዘካየዶ ውግእ ጠንቂ’ውን ዶብ ኣይነበረን። ኮታ ንኢሳያስ ዘገደሶስ ጉዳይ ኢትዮጵያ ብዓባያን ስልጣኑን እዩ።
ሎሚ “ዋላ ትንፈር እምበር፡ ጤል እያ” ንምባል እንተዘይኮይኑ፡ ሰራዊት ኤርትራ ኣብ ውግእ ትግራይ ምእታዉ ተረጋጊጹ እዩ። ኣብ ወሰናስ ዘይኮነ ከኣ ኣብ ማእከል ትግራይን ኣምሓራን ትግራይን ኣብ ዘዳውብ ከባብታትን ከይተረፈ ይዋጋእ ከም ዘሎ ዘይሕባእ ሓቂ እዩ። ሕሉፍ ሓሊፉ፡ ኣብቲ ካብ ዶብ ርሒቑ ናብ ትግራይ ኣዕሚቑ ዝኣቱ ቦታታት ኣድያቦን ኢሮብን ናይ ኤርትራ መንነት ይዕድል ከም ዘሎ እውን ናብ ነበርቲ ናይቲ ከባቢ ደዊልካ ምርግጋጽ ኣብ ዝከኣለሉ ግዜ ኢና ዘለና። ሰራዊት ኤርትራ ኣብ ትግራይ ኣትዩ፡ “ህይወት ንጹሃት ይቐዝፍ፡ ንብረት መንግስቲ ክልል ትግራይን ውልቀ-ሰባትን ይራሲ፡ መንግስታውን ዘይመንግስታውን ትካላት የዕኑን ይዝርፍን ኣሎ” ብዝብል ኣብ ዝተፈላለዩ ማዕከናት ዜናን ዘይሻራዊ ትካላትን ዘዕለቕልቕ ዘሎ ሓበሬታታት’ውን፡ ካብ ክትነጽጎ ክትቅበሎ ናብ ዝቐለለ ደረጃ በጺሑ ከምዘሎ ብብዙሓት ወገናት ዝምዘን ዘሎ እዩ። ኮሚሽን ሰብኣዊ መሰል ኢትዮጵያ እውን ሰራዊት ኤርትራ ነቲ ዝኽሰሰሉ ዘሎ ከቢድ ገበን ከም ዝወዓሎ’ዩ ኣጻርዩ። ገለ ወገናት “ከምዚ ዓይነት ተግባራት ኤርትራዊ ባህሊ ኣይኮነን” ብዝብል መከራኸሪ ምኽንያት፡ ነቲ ህግደፍ ንጥፍኣት ዝለኣኾ ሰራዊት ክከላኸልሉ ይስምዑ እዮም። ብመሰረቱ ምስ ህግደፍን መጨቆኒ ትካላቱን ዘባእሰናስ፡ ካብ ኤርትራዊ ባህልን ድሌትን ወጻኢ ብምኻዶም ኣይኮነን ድዩ። ነዞም ከምዚ ዓይነት መህደሚ ክፈጥሩ ዝደልዩ፡ “ዘይኣነስ ኣይትበከ እዩ ዘብክየኒ ዘሎ” ጥራይ ኢና እንብሎም።
ኤርትራውያን ምናልባት ደኣ ግዜኡን ደረጃኡን ይፈላለይ ይኸውን እምበር፡ በዚ ሕጂ ንህዝቢ ትግራይ ዘጋጥሞ ዘሎ በደላት ዝሓለፍና ህዝቢ ኢና። ንመሰል ርእሰ-ውሳነና ስለ ዝተቓለስና፡ እቲ ናይ ዓውዲ ውግኣት ግጥማት ሳዕቤን ገዲፍካ፡ መግዛእታዊ ሓይልታት ኢትዮጵያ፡ ሰላማዊ ህዝብና ቀቲሎም፡ ዓድታት ኣንዲዶም፡ ናይ እምነት ትካላትና ኣፍሪሶም፡ ኣብያተ- ትምህርትን ሕክምናን ምስ መሳርሕኡ ዘሚቶምን ኣንዲዶምን፡ ቁጠባዊ ትካላትን ፋብሪካታትን ፈታቲሖም ወሲዶም። እዚ ምስዚ ኣብ ትግራይ ዝፍጸም ዘሎ ዝመሳሰል ናይ ቀረባ ግዜ ዛንታና እዩ። ኤርትራውያን ነዚ ተግባራት ወረርቲ ሓንጐፋይ ኢልና ኣይተቐበልናዮን። በዚ ፈሪሕና ካብ ቃልስና ኣይበኾርናን። እኳ ደኣ ተቓሊስና ስዒርናዮም። ድሕሪ ሕጂ ከምዚ ዓይነት በደል ከየጋጥመና ከኣ ወትሩ ድሉዋት ክንከውን ይግበኣና። ካብዚ ነቒልና ኣብ ልዕሊ ትግራይን ህዝባን ዝፍጸም ዘሎ በደል ክንቃወሞ ጥራይ ዘይኮነ ክንቃለሶ እውን ሞራላዊ ግደታ ኣለና። ኣብ ልዕሌኻ ክፍጸም ዘይትደልዮ ኣብ ልዕሊ ካለኦት ክወርድ እንከሎ ብውሕዱ “ዓገብ” ኣብ ክንዲ ምባል “ይርከብዋ ደኣ” ምባል’ሞ ከኣ ነውሪ’ውን እዩ። ደሓር ነቲ “ጽባሕ ነዓየ” ዝብል ወረጃ ኣበሃህላ ወለድና ክንርስዖ ኣይግበኣናን። ንሕና ኣብዚ እዋንዚ ብዛዕባቲ ኣብ ትግራይ ዘሎ ኩነታ ክንዛረብ እንከለና፡ ብጥሪኡ “ኣብ ዘይጉዳይካ ምእታው” ጌርና ክንወስዶ ኣይግባእን። ምኽንያቱ ጽልዋኡ ኣብ ኤርትራዊ ጉዳይና ብሩህ ስለ ዝኾነ።
ንጉጅለ ህግደፍ፡ ናይ ግድን ካብ ኤርትራን ህዝባን ፈሊና ክንርእዮ ክንበቅዕ ኣለና። እዚ ብልቢ ክንትግብሮ ዝግበኣና እምበር፡ “ካብ ክሳድ ንላዕሊ” ክኸውን ኣይግበእን። ኣብዚ እንተዘየነጺርና፡ ንህግደፍ ከነቃልዖ እንከለና ንኤርትራን ህዝባን ንብድልን ንጠልምን ከምዘየለና እንተዘይተረዲእና፡ ከይተፈለጠና ኣገልገልቲ ህግደፍ ክንከውን ኢና። ኣገልገልቲ ህግደፍ እንተኮይና ከኣ ህዝብና ንጠልም ከም ዘለና ኣይንረስዕ። ንጉጅለ ህግደፍ ምስ ልኡላውነት ሃገርና ነተኣሳስር እንተሊና’ውን ኣብ ጌጋ መንገዲ ኣለና። ነዚ ንምብራህ ኣብ ካልእ ዝርዝር ከይከድና፡ እቲ ጉጅለ ጉዳይ ልኡላውነት ንመኸወሊ ዝጥቀመሉ እምበር፡ ካብ ልቡ ኣውጺእዎ ሰማይ ሰማይ ካብ ዘመዓዱ ነዊሕ ግዜ ኮይኑ እዩ። ስለዚ ህግደፍ ባዕሉ ቀዲዱ ንዝደርበዮ ካባ ልኡላውነት ከነልብሶ ክንብል ህዝብና ኣይንበድል።
ጉጅለ ህግደፍ መጸዋዕታን ምሕጽንታን ህዝብና ኣይንታዩን እዩ። እኳ ደአ መንገዱ ኣንጻርቲ ህዝብና ዝመርጾ እዩ። ንናይ ሕብረተሰብ ዓለም ምሕጽንታ’ውን በቲ ንጉዳይ ህዝብና ዝርእየሉ መነጽር ክርእዮ ከም ዝጸንሐ ፍሉጥ እዩ። እነሆ’ኳ ነቲ “ሰራዊትካ ካብ ውግእ ትግራይ ኣውጽእ” ዝብል መጠንቀቕታ ኣብ ክንዲ ብቐጥታ ዝምልስ ጎቦጎቦ ይኸይድ ኣሎ። ከም ዘይትግብሮ’ኳ ናይ ብዙሓት ግምት እንተኾነ፡ ከምቲ “ጽብሓላ ዱባ፡ ባህ ክብላ ልባ” ዝበሃል መዳህለልን መሕብእን ወስታ ክወስድ ይኽእል እዩ ዝብል ግምት ኣብ ባይታ ኣሎ።
ዝኸበርካ ህዝቢ ኤርትራ፡ “ቁጠባ ባዶ“: “መን ባዶ ገይሩዎ?“ ዝብል ኣርእስቲ ተመርኲሰ፡ ነቲ መስደመም ኣበሃህላ ንኣርእስተይ ተኸቲለ ሓሳባተይ ብጽሑፍ ኣስፊረ፡ ናብ ሕብረተ-ሰበይ ከመሓላልፍ እንከለኹ፡ ከም ሰብ ከም ኤርትራዊ ታሪኻዊ ሓላፍነት ንነፍሲ ወከፍ ኤርትራዊ/ት ሕቶኡ/ኣ ብዓውታ ናቱ ናይ ባዕሉን ክሓትት መሰሉ ጥራሕ ዘይኮነስ፡ ናይ መነባብሮኡ ናይ ሂወት ግዴታኡ እዩ። ብካልእ ኣዘራርባ፡ ሓደ ሕብረተሰብን ህዝብን ሃገርን ቁጠባ ሃገሩን ሃብቱን፡ ኣታዊኡን ወጻኢኡን ገምጋም ዕብየት ቁጠባኡን ክፈልጥን ክቆጻጸርን፡ መጀመርያ ምዕራፍ ናይ ሓደ ሃገርን ሕብረተ-ሰብን እዩ። ንሕና ኤርትራውያን እዚ ዘይምግባርና ፡ ን30 ዓመታት ኣብ “መዋእል እምኒ“ ከም ዘሎኻ ኴንካ፡ ክሳብ ሕጂ ባጀትካ ከይፈለጥካ ትቕጽል ኣሎኻ፥ እሞ ከኣ ኣብ መበል 21 ክፍለ ዘመን፡ ብጣዕሚ ዘሕፍር‘ዩ።
ኣነ ከም ሓሳብ ኣቕራቢ፡ እቲ ጨካን ዲያብሎስ ስርዓት፡ ሰብ ዝመስል፡ ባህሪ ናይ ሰብ ዘየብሉ፡ ኮነ ኢሉ ንህዝቢ ኤርትራ ከይዓቢ፡ ንቁጠባኡን ንማሕበራዊ ናብርኡን ንፖለቲካውን፡ ብሓፈሻ ንኩሉ ጸጋታትና ዓትዒቱ ዘምከነ፡ ኣብ ዓለማዊ ንግዲ ከይዋሳእ ዓፊኑ፡ ንኣውፈርቲ ዓጽዩ፡ እቲ ናይ መጀመርያ ዕላምኡ እዩ። እዚ ከኣ ንኤርትራዊ ኩሉ፡ ኣብ ኢድካ ከሎ ክልተ ሞት ክብል እንከለኹ፡ ንህዝቢ ሰማዒ ዓለም መስደምም ኮይኑ ኣሎ። ኣብዚ ደጋጊመ ክብሎ ዝደሊ፡ ንሕና ኤርትራውያን ደቂ ሰባት ክንስና፡ እኩባት ኣህዛብ ሃገርን መንነትን ዝወነንና፡ ታሪኻዊ ነጻነት ዘመስከርና፡ ከም ሰባት ከምቲ ካልእ ህዝቢ ዓለም 5 ሕዋሳት ዘሎና፡ ካብ እንስሳ ዝተፈልየ ኣእምሮ ስለ ዝተዓደልና፡ ንዝኾነ ነገር ካብ ግዜ-ንግዜ እናኣስተብሃልናን እናጠመትናን ክንከይድ፡ ንመሪሕ ሂወትና ዝግበኣና ክንሱ፥ እዚ ብዘይምግባርና ን30 ዓመታት ብዘይሕግን-ስርዓትን፡ መሕድሮ ዘይብልናን እናበረስናን ሰለይ ንብል ኣሎና፡ ዘሕፍር‘ዩ። መንእሰይ ወሎዶ እንታይኮን ክብለና‘ዩ ፡ ኣብ ቅድሚ ኣህዛብ ዓለምን ሃገርን ዘሕፍር ምዕራፍ ሒዙ‘ሎ።
ዝኸበርካ ኤርትራዊ፡ “ቁጠባ ባዶ“ ተባሂልካ፡ ምስ‘ዚ ኩሉ ጸጋታትካ እንከሎኻ፡ ንእኡ ከኣ በቲ ዝፈልጦ ሓደ-ብሓደ ክጠቕሶም እንከለኹ፡ -
1 - እቲ ግዙፍ ቀይሕ ባሕርና ናይ 1000 ኪ.ሜ. ውነና ዘሎካ፤
2 - ክልተ ወደብ ምስ መርሳታት ኣፍደገ ዘሎካ፤
3 - ምቁራት በብዓይነቶም ዓሳታት ዘሎካ፤
4 - ዳህሳስ ልዕሊ ምድርን ትሕቲ መርየትን ፡ ዝተርኽበን ዘይተረኽበን ማዕድናት ጋዛት ዘሎካ፤
5 - ጸሓያውን ንፋሳውን ጸዓት ንምትካል ባህርያዊ ጸጋ ዘሎካ፤
6 - ስሕበት ቱሪዝም ብዙሓት ደሴታት ዘሎካ፤
7 - ክሊማ ሃገርካ ደጋን - ወይነዳጋን - ቆላን ዘሎካ፤
8 - ፍርያም ሕርሻ ሃገርካ ባርካ ጻዕዳን ካልኦት ኩርነዓት ሃገርካን ዘሎካ፤
9 - ዝተፈላለየ ፍርያም ፍረታት ብምሉኡ ኩርንዓት ሃገርካ ዘሎካ፤
10 - ሃብቲ እንስሳ ዘቤት ምሉእ ዘይጉዱል ባርካ ጻዕዳ ምስ ኩርነዓት ሃገርና ዘሎካ፤
11 - እንስሳ ዘገዳም ብመጠኑ ዘሎካ።
ዝኸበርካ ኤርትራዊ፡ እዚ ኩሉ ጸጋታት ስለ ዘሎካ፡ ንርእስኻ ጸጊብካ ሰደድን ቀረብን እናኣመዓራረኻ፡ ናይ ወጻኢ ሸርፊ ብምቍጽጻርን ብምዕቡል ቍጠባዊ ኣሰራርሓ ብምልዮን ዘይኮነስ ብምልያርድ ኣታዊና ጌርና፡ እቲ መጀመርያ ምዕራፍ መነባብሮ ህዝብና ኣወሃሂድና፡ ጥዑይ ሕብረተሰብን ቅልጡፍ ግስገሳን ሃኒጽና፡ ትምህርትን ተክኖሎጅን ኣተኣታቲና፡ ኣብ ዝሓጸረ ዓመታት ኤርትራ ተወዳዳሪት ከም ትኸውን ብፍጹም ጥርጥር የብለይን። ነዚ ኩሉ ሓቚፉ ዝኣልን ዘመዓራርን፡ ሕግን ስርዓትን ማሕድሮን እዩ።
ዝኸበርካ ኤርትራዊ፡ ኣብ መወዳእታ ጽሑፈይ ክብሎ ዝደሊ፡ ለባም ሓሳባት ምሃብ፡ ኣብ ትሕቲ ሕግን ሓቅን ምሃብ መሰላት ርእሰ-ተኣማንነት ሃገሩን ሕብረተ-ሰቡን ዝፈቱን ዘኽብርን፡ ኣብ ጉዕዞ ሂወቱ ሕልናዊ ዕረፍቲ ዝህብ ኮይኑ፡ ወትሩ ከኣ ክብሪ ኣለዎ። ጸሓፍትን ደረስትን ልቦና ዘለዎም ደቂ ሰባትን ከም ዝብሉዎ፡ “ ሕልና ናይ ዕግበት ዘይብሉ፡ ሕልናኡ ዘይተቐበሎ ሕዋሳቱ ኣምኪኑ ዝጐዓዝ እሞ ከኣ ከም ህዝብን ሃገርን፡ መሰሉ ዘይፈልጥ‘ዩ“። ወትሩ ድማ ኣብ ቁጠባዊ-ማሕበራዊ-ፖለቲካዊ፡ ኣብ ከርፋሕ ሂወት ይነብር። እዚ ንከይከውን ወዲ-ሰብ ኣነ ክብል ክኽእል ኣለዎ። ኣነ ማለት ከኣ መሰለይ-ክብረተይ-መንነተይ ማለት እዩ።
ብክፍላይ ተኪአ
22.03.2021
ጀርመን
ከምቲ ብዕለት 06/03/2021 ዝጀመርዎ ክትዕን ሓሳብ ንሓሳብ ምልዉዋጥን ብጉዳይ ኣሻቃሊ ሃለዋት ህዝብናን ሃገርናን ዘንጻላልዎ ዘሎ ሓደገኛ ኩነታት ተመኲሶም ንምቅጻል ብዕለት 27/03/2021 ካብ ሰዓት 18.00 ክሳብ ሰዓት 22.00 ዳርጋ ኩሎም ኣባላት ዝተሳተፍዎ ኣዝዩ ዓሚቁን ሰፊሕ ልዝብን ክትዕን ብኤለትሮኒካዊ መራኸቢ ዙም ኣኼባ ኣካይዶም። እዚ ኣዝዩ ኣሻቃልን ተንኮለኛ ዉዲት ኩነታት ሃገርና ብጨቋኒ ስርዓት ህግደፍ ምስ ኣቢ ኣሕመድ ዝፍጸም ዘሎ ስዉር ስምምዕን መታለሊ መግለጺታቶምን መሪሕነት ሰልፊ ጥንቁቅ ቅልጡፍ ኣትኩሮ ንምግባር ግብራዊ ስጉምትታት ክፍትን ንመሪሕነት ተሪር ለወባታቶም ክልእኹ ኣስሚሮምሉ። እዚ ብክልተ ጊዜ ዝተካየደ ኣኼባታት ሙዉቅ ኣኼባ ብዕምቆቱን ንቁሕ ኣጋላልጹኡን ብሓቂ ረዚን ፍረን ትምህርትን ሓዘል ብምንባሩ ኣዝዩ ሃብታምን ፍሉይ ኣገዳስን ይገብሮ። እቲ ርክብን ክትዕን ሓሳብ ንሓሳብ ምልውዋጥን ከኣ ቀጻሊ ክኸውን ደጊሞም ኣስሚሮምሉ።
6ይን መወዳእታን ክፋል
ኤርትራውያን እንፈላለ ኣብ ጉዳይ ኣተሓሕዛ መስርሕ ህንጸት ሃገርና’ምበር ኣብ ሃገርና ዘሎና ሓድነትን ፍቕርንስ ብዝኸፈልናዮ ከቢድ መስዋእቲ ኣረጋጊጽናዮ ኢና። ኩሉ ዝምእዘዘሉ ሕግታት ናይ ኣወዳድባ ኣብ ዘይብሉ፡ ህዝቢ ኣብ ፖለቲካዊ ስርሓት ብንቕሓት ኣብ ዘይሳተፈሉን ከማእዝን ዝኽእል ሓያል ፖለቲካዊ ጥርናፈ ኣብ ዘይሃለወሉን ብዙሕ ምጉጅጃላት እንተረኣና ዘገርም ኣይኮነን። ኩሉ ነቲ ዝሓዞ መንገዲ ከም ዝሓሸ መተግበሪ ናይቲ ዝርእዮ ዕላማ ገይሩ ስለዝወስድ ኢዩ። ምዓስ’ዩ እቲ ሕማቕ ዝኸውን ሓድነት ሕዝቢ ዝሃሲ፡ ኣብ ሓድሕዱ ዘናቑት፡ ልዑላውነት ሃገር ዝፈታተንን፡ ንሃገርነት ኤርትራ ኣብ ምልክት ዘእቱን ምስዝኸውን ኢዩ። ኣብ ጽበት፡ ድሕረትን ጥሩፍ ኣረኣእያን ተሞርኲሶም ዝፍጠሩ ፖለቲካዊ ጉጅለታት እናበዳህካዮም ደኣ ክኽየድ ኣለዎ'ምበር ካብ ምቕልቃልስ ዘይቦኽሩ ኢዮም። ኣብ ከም ናትና ዝኣመሰለ ብዙሕነታውን ዘይማዕበለን ሕብረተሰባት፡ ኣብ ፖለቲካዊ ስልጣን ንምብጻሕ ሕብረተሰባዊ ሕማማት ዝምዝምዘሉ ተኽእሎ ስለዘሎ ነዚ ክንጥቀመሉ በሃልቲ ጉጅለታት ክፍጠሩ ባህሪያዊ ኢዩ። እዚ ድማ በቲ ሃገራዊ ምትእኽኻብ ኣቢሎም ጸቢብ ፖለቲካዊ ጥሙሓቶም ንምፍጻም ዘይከኣል ኮይኑ ስለ ዝስምዖም ኢዩ።
ኣብ ሃገራዊ ፖለቲካዊ ስራሕ እቲ ቅኑዕ ኣገባብ፡ ሃገራዊ ምጥርናፍ ጌርካ ነቲ ሃገራዊ ዕላማ ምዕዋት ኢዩ። ካብዚ ዝተሓተ ምጥርናፋት እቲ ዘለናዮ ኩነታት፡ ንክህሉ ዕድል ዝሃቦ እንተዘይኮይኑ፡ ኣብ ንቡር ኩነታት፡ ዝነብር ኣይኮነን። ሕግታት ፖለቲካዊ ኣወዳድባ ኣውጺኣ ኣብ እትኸይድ ኤርትራ፡ ብኣውራጃን ሃይማኖትን ዝግበሩ ፖለቲካዊ ምትእኽኻባት ቦታ ዝህልዎም ኣይኮኑን።
ብዘይካ ኣውራጃውን ሃይማኖታውን ምትእኽኻባት፡ ንደምበ ፍትሒ ኣብ ሓድሕዱ ዘቋይቑን ዘሻቕሉን ዶብ ሰገር ምትእኽኻባት ውን ኣለዉ። ኣብ ኤርትራ ጥራይ ዘይድረቱ ንፖለቲካዊ ካርታ ናይ ዞባና ክቕይሩ ዝሓስቡ ኣግኣዝያንን ትግራይ ትግርኝን ተባሂሎም ዝጽውዑ ናይዚ ኣብነት ኢዮም። እዚኦም ንመንኮርኮርን ታሪኽ ንድሕሪት ክመልሱ ዝሕልኑ ሓለምቲ ኢዮም። ኣብ ልዑላውነትን ሃገርነትን ኤርትራን ሓድነት ህዝባን ዘይኣምኑ ስለዝኾኑ፡ ካብቲ ኢርትራዊ ሃገራዊ ፖለቲካዊ ቁርቁስ ባዕሎም ነብሶም ወጻኢ ዝገበሩ ስለዝኾኑ መኣዝንና ከስሕቱና ኣይግባእን።
ኤርትራ ልክዕ ከም ካልኦት ናይ ሳልሳይ ዓለም ሃገራት ብናይ ሎሚ ኣጸዋውዓ ኣብ ምምዕባል ዝርከባ ሃገራት፡ ዶባታ ብመግዛእቲ ዝተሓንጸጸ ኢዩ። እዚ ዶባትዚ ነቲ ሓቢሩ ከም ሓደ ህዝቢ ክምዕብል ዝነበረ ኣብ ክልተ ሰለስተ መቓቒልዎ ኢዩ። እዚ ማለት ግን እቲ ፖለቲካዊ ምእዙዝነት ነናብ ዝምልከቶ መንግስቲ ይኺድ'ምበር እቲ ማሕበራውን ባህላውን ዝምድናታት ናይቲ ኣብ ዝተፈላለያ ሃገራት ዝነብር ህዝቢ በቲ ዝተሓንጸጸ ዶብ ክብተኽ ኣይክእልን ኢዩ። ውዮ ድኣ ንህዝቢታት ዘይሓልዩ መንግስታት ስለዝትከሉ'ምበር ነዚ ዝምድናታትዚ ከም መኽሰብ ተጠቒምካ ንዝሓሸ ናይ ሓባር ምዕባለ ክትሰርሓሉ ዝከኣል ኢዩ ነይሩ።
ኣብ ዶባት ዝነብር ህዝብና ነቲ ኣብ ጐረባብቲ ሃገራት፡ ሱዳን፡ ጅቡትን ኢትዮጵያን ዘሎ ብባህልን ብቋንቋን ዝመሳሰሎ ህዝብታት ክርሕቆ ኣይደልን ኢዩ። ተሓጋጊዙን ተመላሊኡን ዝኸይድ ናይ ሓባር ህይወት ክነብር ዝደሊ ኢዩ። ህዝቢ ዓፋር ኣብ ኤርትራ፡ ጂቡቲን ኢትዮጵያን ይነብር። ኣብ ሰለስተ ሃገራት ምህላዉ ብዘየገድስ ኣብ ማሕበራዊ ዝምድናታቱ ንፋስ ዘየእቱ ስጡም ህዝቢ ኢዩ። ኣብ ጫፋት ሳሕልን ባርካን ዝነብር ህዝብና ምስቶም ኣብ ሱዳን ዝነብሩ ኣሕዋቱ ብምትሕልላይ ኢዮም ዝነብሩ። እንተደለዩ ናይ ኤርትራ እንተደለዩ ናይ ሱዳን ዜግነት ሒዞም ክነብሩ ጸገም የብሎምን። ብደቡባዊ ሸነኽ፡ ኣብ ዶብ ዝነብር ተዛራባይ ትግርኛ ህዝብና ውን ምስቲ ኣብ ጥቕኡ ዘሎ ኢትዮጵያዊ ትግራዋይ እናተሓጋገዘን እናተመላለአን ከምዝኸይድን ኣብ ጽቡቕ ይኹን ኣብ ሕማቕ ናይ ሓባር ስምዒት ክህልዎም ከም ዝኽእልን ዘይከሓድ ኢዩ።
ኣብ ዶባት ዝነብሩ ህዝቢታት፡ ካብቲ ናይ ሓባር ህይወቶም ዝነቅል፡ ንልዕላውነት ናይ ሃገራቶም ዝፈታተን ስምዒታት ከቀላቕሉ ይኽእሉ ኢዮም። ብፍላይ እቶም ዝመርሕዎም መንግስታት ረብሕኦም ዘይሕልውሎም ኮይኑ እንተተሰሚዕዎም ኣብቲ ብሄራዊ ምትእስሳር ክግደሱ ይኽእሉ ኢዮም። ዓባይ ዓፋር፡ ዓባይ ትግራይ (ትግራይ ትግርኝ) ወዘተ ከም ኣብነታት ክጥቀሱ ዝኽእሉ ኢዮም። እዚ ናይ ዓባይ ዓፋር ዝብል ምንቅስቓስ ሰብ ብዙሕ ዝፈልጦን ዘድህበሉን ኣይኮነን። ዓባይ ትግራይ ትግርኝ ዝብል ምንቅስቓስ ግን ብዙሕ ሰብ ዝዛረበሉን ንገለ ፖለቲካዊ ሓይልታት ውን ዓቢ ሻቕሎት ኮይኑ ዘሎ ኢዩ። እዚ ግን ኣሻቓሊ ክኸውን ዘይብሉ ኣብ ታሪኽ ዝተሳዕረ ናይ ውሑዳት ኣተሓሳስባ ኢዩ። ነቲ ክፍጠር ዘኽኣሎ ሕማቕ ስርዓተ ምሕደራ ብምልጋስ ክመዉት ዝኽእል ኣተሓሳስባ ኢዩ። ነዚ ምንቅስቓስዚ ዝተጋነነ መግለጺ ምሃብን ነቲ ንሱ “ኣለኹልካ” ዝብሎ ወገን ብጃምላ ከም ደጋፊኡ ጌርካ ምቑጻርን ዝተጋገየ ሚዛን ኢዩ። ካብዚ ግጉይ ሚዛንዚ ነቒልካ ንፖለቲካዊ ስራሓትካ ክትቅይስ ክትፍትን እንተኾንካ፡ መኣዝን ቃልሲ ዘስሕት ኢዩ።
ዝተባህለ ይበሃል፡ ብከቢድ መስዋእቲ ቃልሲ ህዝቢ ዝተረጋገጸትን ኣህጉራዊ ቦታኣ ዘውሓሰትን ሃገር፡ ጥሩፍን ድሑርን ኣተሓሳስባ ብዘለዎም ኣካላት ህዝባዊ ሓድነታ ዝነቓነቕ ኣይኮነን።
በዚ ስንኩፍ ኣተሓሳስባታትዚ ከይተሰናኸልና ኣብቲ ቀንዲ ጸላኢ ሃገርን ህዝብን ዝኾነ መራሒ ምልካዊ ስርዓት ከነተኩር ይህልወና። ብሓድነትና ክርከብ ዝኽእል ብርታዐና ንምስባርን ዕድመ ስልጣኑ ንምንዋሕን ኢሉ ውን፡ ነዚ ጥሩፍን ድሑርን ኣተሓሳስባታት ንከይጠፍእ፡ ከንበድብዶን ከስንቖን ከም መደብ ሒዝዎ ዝኸይድ ዘሎ ኢዩ። ነዚ ናይ መቓቒልካ ስልጣንካ ኣናውሕ ዝብል ፖሊሲ ናይ ስርዓት ጉጅለ ህግዲፍ ግዳይ ከይኮንና መኣዝንና ከይሰሓትና ብጥምረት ክሳብ ዓወት ክንቃለስ ይግባኣና።
ሃገራዊ ድሕነት ኤርትራ ዘይሕጋዊ ምርሻንን፡ ምስዋርን ስቅያትን ከምዝፈጸመ ሕብረት ኣውሮጳ ከሲሱ
Tuesday, 23 March 2021 21:09 Written by ቢቢሲ
22 መጋቢት 2021
ሕብረት ኣውሮጳ ሎሚ 22 መጋቢት ኣብ ዘሕለፎ ውሳነ፡ ሃገራዊ ትካል ጸጥታ ኤርትራ ዝተፈላለዩ ከበድቲ ምግሃስ ሰባዊ መሰላት ከምዝፈጸመ ብምኽሳስ እገዳ ከም ዘንበረሉ ሓቢሩ።
ቤትምኽሪ ናይ ሕብረት ኣብ ዝሃቦ መግለጺ፡ "እቲ ብ[ብርጋዴር] ጀነራል ኣብርሃ ካሳ ዝምራሕ ሃገራዊ ድሕነት መንግስቲ ኤርትራ "ንዝተፈጸሙ ከበድቲ ሰባዊ መሰላት ተሓታቲ" ምዃኑ ገሊጹ።
"ዘይሕጋዊ ማእሰርቲ፡ ዘይሕጋዊ ምርሻን፡ ምስዋር ሰባትን ስቅያትን ብኣባላቱ ተፈጺሞም" ክብል እቲ መግለጺ ከሲሱ።
ኤርትራ፡ እቲ ብቤት-ምኽሪ ሚኒስተራት ናይቲ ሕብረት ዝሓለፈ ውሳነ "ሃሳዪን ዓንቃጺን" ክትብል ተቓዊማቶ'ላ።
ሚኒስትሪ ጉዳያት ወጻኢ ኤርትራ ሎሚ ኣብ ዘውጽኦ ጋዜጣዊ መግለጺ፡ "ሕብረት ኣውሮጳ ነቲ ዘሕለፎ ውሳነ ክወስድ ሕጋውን ሞራላውን ስልጣን የብሉን" ድሕሪ ምባል እቲ ክስታት "ንካልእ ሃቐነ ተባሂሉ ንኤርትራ ንምስርጣይ ኣብ ዝተሰንዐ ክስታት ተሞርኲሱ" ዝወሰዶ'ዩ ብምብል ነጺግዎ።
እቲ ሎሚ ዝሓለፈ ውሳነ፡ ን11 ውልቀሰባትን 4 ትካላትን ዘጠቓለለ ኮይኑ፡ ንቻይና፡ ሰሜን ኮርያ፡ ሊብያን ደቡብ ሱዳንን'ውን ዝትንክፍ'ዩ።
"እቶም ኣብ መዝገብ ዝሰፈሩ ውልቀሳባትን ኣካላትን፡ ኣብ ሕብረት ኣውሮጳ ዘለዎም ሃብቲ ክድስክል ዝገብር'ዩ" ክብል እቲ ሕብረት ዘውጽኦ ጋዜጣዊ መግለጺ ጠቒሱ'ሎ።
"ሕብረት ኣውሮጳ ነዞም ዝተጠቕሱ ብቐጥታ ይኹን ብተዘዋዋሪ ዝኾነ ገንዘብ ከይህብ ተኸልኪሉ ኣሎ።"
ሚኒስትሪ ጉዳያት ወጻኢ ኤርትራ ብተወሳኺ፡ እቲሕብረት ንህወሓት ናብ ስልጣን ንምምላስ፡ "ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ጽልኢ" ክፈጥር ይፍትን ኣሎ ክብል ከሲሱ።
"ሕብረት ኣውሮጳ፡ ነቲ ዝፈረሰ ጉጅለ ህወሓት ንምድሓንን ናብ ስልጣን ንምምላስን ብህልኽ ይሰርሕ ኣሎ" ኢሉ።
እቲ ሕብረት ነቲ ኣብ ትግራይ ብምእታዉ፡ ከቢድ ግፍዕታት ከምዝፈጸመ ዝኽሰስ ሰራዊት ኤርትራ ካብቲ ክልል ክወጽእ ብተደጋጋሚ ክጽውዕ ጸኒሑ'ዩ። ኤርትራ ነቲ ብሓይልታታ ተፈጸሙ ዝብሃል ክስታት ይኹን ህላወ ሰራዊታ ኣብ ክልል ትግራይ ክትነጽጎ ምጽንሓ ይዝከር።
ኣብ ኤርትራ ላዕለዎት ሚኒስትራት መንግስቲ ዝነበሩ ፖለቲከኛታት ዝርከብዎም ብዓሰርተታት ዝቑጸሩ ሰባት፡ ብኣባለት ጸጥታ ተታሒዞም ኣብ ቀይዲ ድሕሪ ምእታዎም ተሰዊሮም ከምዘለዉ ይፍለጥ።
ምንጪ ስእሊ,GETTY IMAGES
ካብዚኣቶም፡ እቶም ኣብ መስከረም 2001 ኣብ ቀይዲ ዝኣተዉ ኣባላት ናይቶም ብ"ጉጅለ-15" ዝፍለጡ "ንምልካዊ" ኣካይዳ ፕረዚደንት ኢሳይያስ ኣፈወርቂ ዝነቐፉ ላዕለዎት ሚኒስተራትን ጀነራላትን ዝነበሩ ኣባላት ናይቲ ሕጂ ፈሪሱ ዘሎ ሃገራዊ ባይቶ ይርከብዎም።
ኣብቲ እዋን ኣብ ቀይይ ዝኣተዉ ጋዜጠኛታት'ውን ክሳብ ሎሚ ተሰዊሮም ምህላዎም ይግለጽ።
ፕረዚደንት ኢሳይያስ ኣፈወርቂ፡ ብዘይ ቅዋምን ሃገራዊ ምርጫን ነታ ሃገር ኣስታት 30 ዓመታት መሪሕዋ ኣሎ።
መንግስቲ ኤርትራ፡ ኩሎም "ሃገራዊ ድሕነት ኣብ ሓደጋ ዘእተዉ'ዮም" ብምባል ኣብ ቀይዲ ከምዘእተዎም'ኳ ክምጉት እተንጸንሐ፡ ወግዓዊ ክሲ ኣይመስረተሎምን፡ ኣብ ዝኾነ ቤት ፍርዲ'ውን ኣየቕረቦምን።
ሕቡራት ሃገራት ዝርከቦም ጉጅለታት ተጣበቕቲ መሰላት፡ መንግስቲ ኤርትራ ሰባዊ መሰላት ዜጋታቱ ክግህስ ምጽንሑ ይኸሱ።
ኣብዚ ቀረባ እዋን፡ ኣብ መንጎ ኤርትራን ሕብረት ኣውሮጳን ዘሎ ዲፕሎማስያዊ ዝምድና እናሻሕከረ ይመጽእ ምህላዉ ይንገር።
ኤርትራ ከም ኩለን ሃገራት ኣፍሪቃ ብውሳነ መግዛእታዊ ሓይልታት እያ እዚ ሎሚ ሒዛቶ ዘላ ቅርጽን ስፍሓትን ሒዛ። እዚ ዝኾነ ድሕሪ ጥልያን ብ1889 ኣብ ምብራቕ ኣፍሪቃ ኤርትራ እትበሃል ሓዳስ ግዝኣት ሒዘ ኣለኹ ኢላ ምእዋጃ እዩ። ህዝቢ ኤርትራ ግና ስጥመት ሓድነቱኳ ከምቲ ድሕሪ ምውላድ ኤርትራ ከም ሃገር እንተዘይኮነ፡ ቅድሚዚ እውን ኣብዚ ኤርትራ ዝኾነ ከባቢ ነይሩ እዩ። እዚ ድሕርቲ ኤውሮጳውያን ብ1869-70 ንኣፍሪቃ ምክፍፋሎም ዝመጸ ናይ ብዙሓት ሃገራት ተመኩሮ እምበር ንኤርትራ ጥራይ ዝምከት ኣይኮነን።
ገዛእቲ ሓይልታት ንኤርትራን ካለኦት ሃገራትን ክኽልልወን እንከለዉ ኣብ ግምት ዘእተዉዎ ብኸመይ ንምምሕዳረን ከም ዝጥዕሞም እዩ ነይሩ። ካብኡ ሓሊፉ ናይ ህዝበን ድሌት፡ መበቆልን ምትእስሳርን ኣብ ግምት ዘእተዉዎ ኣይነበረን። ክሳብቲ እዋንቲ ሓደ ዓይነት ቋንቋ፡ እምነትን ካልእ ዘመሳስልን ዝነበሮም ህዝብታት ናይ ክልተ ሰለስተ ሃገራት ዜጋታት ኮይኖምሉ ዘለዉ ከኣ ሰንኪዚ እዩ። ብሰሪ እዚ ዓይነት ኣካልላዚ ኣብ ብዙሕ ከባብታት ምስሕሓባት ናይ ህዝብታት ከጋጥም ጸኒሑ እዩ። ጌና እውን ቀጻሊ ኣሎ። ንኣብነት ምስ ኤርትራውያን ዝመሳሰሉ ከም በንዓምር፡ ዓፋር፡ ትግርኛን ኩናማን ኣብ ሱዳን፡ ጅቡትን ኢትዮጵያን ንረክብ። ድሕርቲ ዶብ ምንጻር ግና፡ “ናተይ” ዝብልወን ሃገራት ኣለወኦም። ኤርትራ እትርከበሉ ከባቢ ገማግም ቀይሕ ባሕሪ ተዓጢቑ ዝማዕረገ እዩ። ኤርትራ ብሳላዚ ዘለዋ ኣቀማምጣ ከኣ ተበሃግነታ ኣዝዩ ልዑል እዩ። ካብዚ ሓሊፉ፡ ከበሳን መታሕትን፡ ጐላጉልን ጎበታትን፡ ደጋ፡ ወይናደጋን ቆላን ትውንን። በብዓይነቱ ኣእካል ዘብቑልን ተመጣጣኒ ዝናብ ዝዘንባን ልሙዕ ሓመድን ተሃራፊ ኣቀማምጣን ኣለዋ። ካብዚ ሓሊፉ ንሕርሻ፡ ምርባሕ እንስሳን ዘኽእል ኩነታት ኣየርን እኹል ማያትን ዘለዋ ሃገር እያ። ብሓፈሻ እዚ ኩሉ ጸጋታት፡ ብፍላይ ከኣ እቲ ዝተዓጥቀቶ ኣስታት 1000 ኪሎሜተር ገማግም ባሕራ ትውንን ስለ ዝኾነት ኣብ ዓይኒ ብዙሓት ናይ ማዕዶ ሓይልታት፡ ብፍላይ ከኣ ኣብ ናይ ኢትዮጵያን መሓዙታ ሓያላት ሃገራትን ክትወድቕ ኣገዲድዋ ጸኒሑ።
ተኸታተልቲ ሓይልታት መግዛእቲ ኢትዮጵያ፡ ንናይ ኤርትራ ሃገርነት ብታሪኽ ኮነ ብቑጠባዊ ዓቕሚ ብቕዕትን ሕጋዊትን ክነሳ፡ ንነዊሕ ግዜ፡ እዚ ሓቂዚ ክወሓጠሎም ኣይከኣለን። ከምኡ ስለ ዝኾነ ከኣ ኤርትራ ሃገር ክትከውን ዘብቀዓ መምዘኒ ዘማልአት እንከላ ዘራይ ናይ ግዳም ተረባሕቲ ሓይልታት ተወሲኽዎ፡ “ኣካል ኢትዮጵያ እያ” ብዝብል ንሓንሳብ ክጐብጥዋ ንሓንሳብ ከኣ ክላፈንዋ ፈቲኖም። ህዝቢ ኤርትራ ግና ነቲ ኣብ ምስምስን ሕንቅልሕንቅሊተይን ዝተመስረተ ኣፍደገ ባሕሪ ናብ ምውናን ዘፍጠጠ ናይ ኢትዮጵያ “ኣካለይ እያ” በሃልነት ስለ ዘይተቐበሎ፡ ብዙሕ ውረድ ደይብን መስዋእትን ክኸፍል ተገዲዱ እዩ። ኢትዮጵያውያን ንኤርትራ ምስ ኢትዮጵያ ንምቑራና የቕርብዎ ካብ ዝነበሩ ምኽንያታት ብዘይካቲ ጥምዙዝ ታሪኽ፡ “ኤርትራ ብቑጠባ ነብሳ ኣይትኽእልን እያ” ዝብል ግጉይ ሚዛን ጐሊሁ ዝተራእየ እዩ። ኣይኮነንዶ እቲ ቀደም ሎሚ እውን እዚ ሕልሚዚ ምሉእ ብምሉእ ዝተደምሰሰ ኣይኮነን። ነቲ ኣብዚ እዋንዚ ብሰንኪ ዘይህዝባውን ዘይሓላፍነታውን ምሕደራ ህግደፍ ኣብ ሃገርና ሱር ሰዲዱ ዘሎ ድኽነትን ስእነትን ምስዚ ዕባራ መጐቲኦም የዛምድዎ እዮም።
ኣብቲ ሓቂ ንምምጻእ እምበኣር፡ ኤርትራ ብዘለዋ ተፈጥሮኣዊ ሃብትን ንኣፍሪቃን ኢስያን ዘራኽብ ባሕራን ኣይኮነንዶ ንገዛእ ርእሳ ንኻልእ እውን እትኾነሉ ህርኩት ህዝብን በብዓይነቱ ጸጋታትን ዘለዋ ሃገር እያ። ነወዳድረን እንተደ ኢልና፡ ኤርትራ ብመንጽር ታሪኽ እዚ ሒዛቶ ዘላ ቅርጺ ኣብ ምሓዝ ንኢትዮጵያ ትቕድማ እያ። ብደረጃ ሃብቲ እውን ናይ ኤርትራ ስፍሓት መሬትን ብዝሒ ህዝብን ምስ ናይ ኢትዮጵያ ኣወዳዲርካ ኤርትራ ነብስኻ ናይ ምኽኣል ብልጫ ኣለዋ። እዚ ኣብ ሕርሻን እቶት ዘራእትን ጥራይ ዘይኮነ፡ ትሕቲ መሬት ብዝርከብ ተፈጥሮኣዊ ሃብቲ እውን ዓቕሚ ጐዲልዋስ ካብ ኢትዮጵያ ዝምጽወተላ ኣይኮነትን። እኳ ደኣ እቲ ሓቂ ብኣንጻሩ’ዩ ምባሉ እዩ ዝቐልል። ካብ ቀይሕ ባሕሪ ዝርከብ ሃብትን ንግዳዊ ምቹእነትን እንተተወሲኽዎ ከኣ ብኣንጻሩ “ኢትዮጵያ ብዘይ ኤርትራ ጽግምቲ እያ” ምባልዩ ዝቐልል። እቲ ዘሳኒ መፍትሒ ከኣ፡ ኣህጉራውን ክልተኣውን ውዑላት ዘሰነዮ ኣብ ናይ ሓባር ተጠቃምነት ዝተሰረተ፡ ትካላውን ግሉጽን ዝምድናን ምትሕብባርን ምፍጣር ጥራይ እዩ።
ጠንቂ ናይቲ “ኤርትራ ነብሳ ኣይትኽእልን እያ” ዝብል ዓምጣሪ ሸፈጥ፡ ህዝቢ ኤርትራ ሰላም ረኺቡ፡ ህዝባዊ ምሕደራ ዝውንነሉ ህዱእ ኩነታት ተፈጢርሉ ብጸጋታቱ ክጥቀም ዘይምኽኣሉ እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ሕጽረ ተፈጥራዊ ሃብታ ኮነ ሕመቕ ሰብእዊ ዓቕማ ኣይኮነን። ህዝቢ ኤርትራ ነዚ ጐይታ ሃገርካን ሃብታን ናይ ምዃን ዕድልዚ ካብ ሓይልታት መግዛእቲ ኣይተጸበዮን። ብመሰረቱ ምእንቲ ናጽነቱ ዝተቓለሰ እውን እቲ ብጸጋታትካ ናይ ምጥቃም ዕድል ተቓሊስካ ዝመጽእ እምበር ለሚንካ ዝትኮበልካ ከምዘይኮነ ስለ ዝተገንዘበ እዩ። ድሕሪ ናጽነቱ ምጭባጡ ከኣ ርእሱ ኣቕኒዑ ዝኸደሉን ኣደልዲሉ ዝረግጸሉን ዕድል ጥራይ ዘይኮነ፡ ከብዱ ዝመልኣላን ዕርቃኑ ዝኸድነላን፡ ዝመሃረላን ጥዕናኡ ዝሕልወላን ኩነታት ከም ዝረክብ በዓል ምሉእ ተስፋ ነይሩ። እንተኾነ ብሰንኪ ናይ ጉጅለ ህግደፍ ሕድሪ ሰማእታትን ተስፋ ህሉዋትን ምጥላሙ፡ እነሆ ህዝብና “ናይ ርኹብ ስኡን” ኮይኑ ኣሎ። ነቲ ኢሳያስ ኣብዚ እዋንዚ ምስ መንግስቲ ኢትዮጵያ “ጉንብሕ ጥልዕ” ዝብሎ ዘሎ “ኤርትራ ነብሳ ክኢላ ክትነብር ስለ ዘይከኣለት ኢና ናብ ኢትዮጵያ ንመጽእ ኣለና” ይብል ከም ዘሎ ገይሮም ዝወስድዎ ብዙሓት እዮም። ብሓቂ ከኣ ናይዚ ዘይርጉእ ሰብእይ ኣካይዳ ከምኡ ዘየብል ኣይኮነን። እንተ እታ እንብህጋ ኤርትራ፡ ቅስንቲ ዓዲ ቅዋምን ዲሞክራስን ኣብዝኾነትሉ እዋን፡ “ንኻልእ’ውን መኾነት።”
ሎሚውን ከምቶም ወትሩ ዘይሕለሎም ዜጋታት ሰብ ሕልናን ገበርቲ ሰናያትን ስለ ዝተረኽቡ፡ ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ኤርትራ ኣመስጊኑ ንኣመስገንቲ ከተሓላልፍ ሓላፍነቱን ግቡእ ኣሰራርሕኡን ስለ ዝዀነ በዚ ዝስዕብ ኣገባብ ከነመጉሶም ንደሊ።
ህዝባዊ ምንቅስቓስ ኤርትራ ከተማታት ከሎንን ከባቢኡን ሃገረ ጀርመን ንምምሕዳር ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ኤርትራ ጨንፈር ጀርመን፣ ብሰናይ ፍቓዱ ግዙፍ ሓገዙ ንምውፋይ ፣ ኣቐዲሙ ሌላ ምስ ኣባላት ምምሕዳር ማሕበርና ሓው መዓሾ ኣስራትን ሓው ኣፈወርቂ ኣባይን ኣኼባ ብምግባር፣ ንማሕበር ኣካለ ጽጉማን ኤርትራ €1800.00 ( ሓደ ሽሕን ሸሞንተ ሚእቲን ኤውሮ) ከም ዘወፈዬ በዚ ኣጋጣሚ ከነበስረኩም ንፈቱ።
ንውጹዓት ምሕጋዝ መርኣያ ሰናይ ድሌትን ሕልናዊ ርውየትን ከምኡውን ንተሓጋዚ ኣካል፣ ሽግሩ ምፍታሕን ምቅላልን ኣብርእሲ ምዃኑ፣ ብሳልሳይ ደራጃ ድማ ንደቂ ሰባት ዓቢ መርኣያ ልግስን ሕዛውነትን ምዃኑ ክንገልጽ ንፈቱ። ዝተጠቕሰ ብርኩት ኣስተዋጽኦ ናብ ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ኤርትራ ባንክ ሕሳብ IBAN፡ DE96 5001 0060 0790 7506 01 postbank frankfurt ኣታዊ ከም ዝዀነ ድማ ነረጋግጽ።
ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ኤርትራ፡ ንህዝባዊ ምንቅስቓስ ኤርትራ ከተማታት ከሎንን ከባቢኡን ንስለቲ ሰናይ ተግባሩ ብስሙን፣ ብስም ጀጋኑ ውጉኣት ሓርነትን፣ ኣካለ ጽጉማትን ደጊሙ ክብ ዝበለ ምስጋንኡ የቕርብ።
ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ኤርትራ
ጨንፈር ሃገረ ጀርመን
