http://ascenteq.com/project/epdp

ሳልሳይ ክፋል

ብዘይካ ኣብ ዝጽሕትሮ ህውከትን ውግእን፡ ኣብ ሰላም ክነብር ዘይኽእል ፋሽስታዊ መራሒ፡ ኢሳያስ  ኣፈወርቂ ቀንዲ ጸላኢ ህዝብን ሃገርን  ኤርትራ ኢዩ። ኣብ ታሪኽ ሃገራት  ሓደ መራሒ ሃገር በዚ ደረጃ’ዚ እመርሖ ኣለኹ ንዝብሎ  ህዝቢ ክጸልእን ክንዕቕን  ሳሕቲ ተርእዮ እዩ። ኢሰያስ ኣፈወርቂ ንህዝቢ ኤርትራ ክብሩን ሰብኣዊ መሰላቱን ጥራይ ኣይኮነን ገፊፍዎ፡ ከይነብር ሂወቱ ከይዕንግል፡ ተማሂሩን ሰሪሑን ከይምዕብል ኣጊድዎ ኢዩ። ካልኦት መለኽቲ ስርዓታት ምስ እንርኢ ህዝቢ ንኣረኣእያኦም ተኸቲሉ ክኸይድ ዝቕስቡ’ውን እንተኾኑ፡ ህዝቢ ናብርኡ ከመሓይሽ እናደገፉ ዝያዳ ክርብሓሉ ዝኽእል መሰረተ ልምዓታት ብምህናጽ  ኣብቲ ሃገር ምዕባለ ከምጽኡ ይረኣዩ ኢዮም። እቲ ሽግር ብናቶም መላኺ መንገዲ ስለዝኸድዎ’ምበር ሃገሮም ንካልእ ኣሕሊፎም ዘይህቡ ኢዮም። ዉልቀ መላኺ ስርዓት ኢሰያስ ግና፡ እመርሖ ኣለኹ ንዝብሎ ህዝብን ሃገርን ዝንዕቕን ዝጸልእን እንትርፎ ዕንወትን ስቓይን ስደትን ሞትን ካልእ ጽቡቕ ነገር ከምጽእ ዘይከኣለ መራሒ ኢዩ።

እቲ ንዓሰርተታት ዓመታት ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ክፍጽሞ ዝጸንሐ በደላት ኣይኣክልን ኢሉ እንሆ ኸኣ ሎሚ ንህዝብና ኣብ ውግእ ዘይምልከቶ ጎረቤት ሃገር ጠቢስዎ ይርከብ። እዚ ንህዝቢ ዕላምኡ ፍሉጥ ዘይኮነ፡ መዓስ ክውዳእ ኢዩ ዘይተፈልጠ፡ ክንደይ ዋጋ ከኽፍል'ዩ ዘይተገምገመ ውግእ  ንህዝቢ ኤርትራ ዛጊት ዓቢ ዋጋ ኣኽፊልዎ ከምዝህሉ ክግመት ዝከኣል ኢዩ። ዘዕርፎ ናይ ግዳም ጸቕጥታት እንተዘይረኺቡ ብተዋሳእቲ ሓይልታት ናይዚ ውግእዚ ከቢድ ጉድኣት ከየውረደ ብተሎ ዝውዳእ ኣይመስልን።

ቀዳማይ ሚኒስተር ኣቢይን ውልቀ መላኺ ኢሳያስን  ነዚ ውግእዚ፡ ዓለም ኣቓልቦኣ ኣብ ምርጫ  ፕረሲዳንት ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ ኣብ ዝነበረትሉ ምጅማሮም ብሰላሕታ መደቦም ንምፍጻም ኢዩ ነይሩ። ብዝወሓደ  ክሳራ ኣብ ሓጺር ግዜ ንህወሓት ድምጻን ድምጽማጻን ከጥፍእዎም  መዲቦም። ዝወጠንዎ መደብ ክሰልጠሎም  ኣይከኣለን። ብኣንጻሩ ንዓኣቶም  ዘይተጸበይዎ ክሳራ ወሪድዎምን ይወርዶም ኣሎን። “ሓደ ሰላማዊ ሰብ ኣይቀተልናን” ዝበልዎ ውግእ ብኣሽሓት ዝቑጸር ሰብ ብግፍዒ ተቐቲልዎ  ሰፍ ዘይብል ንብረት  ዓንዩ ህዝቢ ኣብ ውሽጢ ሃገር ካብ ስፍርኡ ተዘናቢሉ ናብ ጎረባብቲ ሃገራት ብዓሰርተታት ኣሽሓት ተሰዲዱ። ንዓመታት ኣብ ትግራይ ዑቕባ ረኺቦም ብሰላም ዝነብሩ ዝነበሩ፡ ኣሽሓት ኤርትራውያን ስደተኛታት ግዳያት ናይ ሞትን መጭወይትን ምብትታንን ኮይኖም ኢዮም። እቲ ብሕቡእ ክውዳእ ተሓሲቡ ዝነበረ  ውግእ ዓለም ፈሊጥዎ፡ ብርቱዕ ቁጠዐ ድማ ኣኸቲሉ።

እቲ ውግእ ክጅምር ከሎን ሎሚን ዘሎ ኣሰላልፋ ሓይልታት  ተቐይሩ ኢዩ። ክጅምር ከሎ ናይ  ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ ሓርነት ህዝቢ ትግራይ ብሓደ ሸነኽ ናይቲ ኣቢይ ዝመርሖ መከላኸሊ ሰራዊት ኢትዮጵያን  ፍሉይ ሓይልታት ኣምሓራን ሰራዊት ኤርትራን በቲ ካልእ ሸነኽ ኢዮም ተሰሊፎም ነይሮም። ሎሚ ግና ኣብቲ ኣሰላልፋ፡ ነቲ ኣቢይን ኢሳያስን  ዘካይድዎ   ዘለው ውግእ ዝጻረር  ሓይልታት በዚሑ ኣሎ። ዋላ ንህወሓት ንምድሓን ኢሉ እንተዘይኮነ፡ በቲ ኣቢይን ኢሳያስን  ዘካይድዎ ዘለዉ  ብናይ ውግእ ሕግታት ዘይምራሕ ገበናዊ ተግባራት ወያነ ይጽውዖ ንዘሎ  መፍትሒ ተጸንቢረሞ ክኸዱ ይረኣዩ ኣለዉ። ድምጽታት መንግስቲ ኣመሪካ፡ ሃገራት ኤውሮጳን ካልኦት ኣህጉራዊ ማሕበራትን ኣብዚ መስርዕዚ ኣትዮም ኣለዉ።

ብቐንዱ ግን፡ ሰራዊት ኣብይ፡ ኢሳያስን ክልል  ኣምሓራን ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ትግራይ ፈጺመሞ ብዘለዉ ጃምላዊ ቅትለት፡ ዕንወትን ምብስባስን ንህዝቢ ትግራይ ኣዚዩ ኣቖጢዕዎን ኣጨኪንዎን  ዘሎ ጉዳይ ኢዩ። ኣብ ትሕቲ ዝኾነ ኩነታት ከረሳርስዎን ክኸስብዎን ዝኽእሉ ኣይመስሉን። እቲ በደል ኣብ ልዕሊ  ፍሉይ ሓይሊ ህወሓት ፈልዩ ዝተፈጸመ ስለዘይኮነ፡ ዋላ ቀደም ዝምድናኦም ምስ ህዝቢ ገለ ጨዳድ እንተነበሮ ሎሚ ግን ሰጢሙ ኣንጻር በደልቱ ክቃለስ ገይርዎ ኢዩ። ብሄርተኝነት ትግራይ ዋላ ካብ ቅድም ዝነበረ እንተኾነ፡ ሎሚ ግና ዝያዳ ክግንፍል ይረአ ኣሎ። እዚ ሓያል ስምዒት’ዚ ሓድሽ ናይ ቃልሲ ኣንፈት ዝሕዘሉ ገፊሕ ምናልባታት ኣሎ። ትግራይ ኣካል ናይ ኢትዮጵያ ኮይና ትቐጽልዶ ኣይትቐጽል ዝብል ኣብ ህዝቢ ትግራይ ከም ዓቢ ሕቶ ክለዓል ምዃኑ ዘይተርፍ ኢዩ። እዚ ውን ንፖለቲካዊ ኩነታት ኢትዮጵያ ምጽላዉ ዘይተርፎ ኢዩ።

ሕጊ ንምኽባር ተባሂሉ ዝተጀመረ መጠነ ሰፊሕ ውግእ፡ ንወተደራዊ ዓቕሚታት ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ ሃስይዎ ምህላዉ ዘየጠራጥር ኢዩ። ወያነ ተመሊሶም ናብ ቤተ-መንግስቲ ኣዲስ ኣበባ ክምለሱ ከምዘይክእሉ ርዱእ ኢዩ። ብዓንተብኡ ውን ኣብቲ ብኢትዮጵያውያን ዝተኻየደ ኣቢይ ኣሕመድ ከም ቀዳማይ ሚኒስተር ዘምጽኣሉ ለውጢ ካብ ስልጣኖም ወሪዶም ኣብ ትግራይ ተደሪቶም ኢዮም። ወያኔ ከም ፖለቲካዊ ሓይሊን  ኣተሓሳስባን ካብ ኢትዮጵያ ክጠፍኡ ግና ዘይመስል ነገር ኢዩ። ሎሚ ኢትዮጵያ እትኸደሉ ዘላ ፈደራላዊ ስርዓት ፈሪሱ ብኣሃዳዊ ስርዓት ክትካእ ዝደልዩ ካብ ብሔረ ኣምሓራ እንተዘይተረኺቦም ካልኦት ብሔራት ዝቕበልኦ ኣይኮናን። እቲ መሰረታዊ  ጠንቂ ናይዚ ኣብ ትግራይ ዝኸይድ ዘሎ ውግእ እዚ ኢዩ፡፡ ኢትዮጵያ በየናይ  ስርዓት ትመሓደር ኣብ ዝብል ኢዩ እቲ ፍልልይ። እቲ ካልእ መመኽነይታታት መሐወስታ ጥራይ ኢዩ። ዋላ ንወያነ ካብ ፖለቲካዊ ጸወታ እንተኣውጽእዎም እቲ ሽግር ዝፍታሕ ኣይኮነን። ካብ ኢሰያስ ኣፈወርቂ ዝዝውሮ ኣቢይ ኣሕመድ ትጽቢት ዘይግበር ኮይኑ'ምበር፡ መፍትሒ ናይዚ ሽግርዚ ኩሎም ፖለቲካዊ ሓይልታት ኢትዮጵያ ዝሳተፍዎ ፖለቲካዊ ሰላማዊ መንገዲ ጥራይ ኢዩ።

ናብ ኩነታት ኤርትራ ክምለስ፡ መንግስቲ ጉጅለ ህግደፍ ንኹሉ መዳያት ህይወት   ህዝቢ ኤርትራ ብክትንክፍ ዝኽእል ደረጃ ኢዱ ኣብ ጉዳይ ኢትዮጵያ ኣእቲዩ ኣሎ። እዚ ንረብሓ ህዝቢ ኤርትራ ኣይኮነን። ንረብሓ ህዝቢ ኤርትራ እንተዝኸውን  ዝሕባኣሉን ዝከሓደሉን  ምኽኒያት የብሉን። እዚ ብህዝቢ ኤርትራ ቅቡል ክኸውን ዘይክእል፡ ኢሳያስ ውልቃዊ መደባቱ ንምዕዋት፡ ስልጣኑ ንምንዋሕን ንምስፍሕፋሕን ዝኸዶ ዘሎ ካብ ሙዃን ሓሊፉ ካልእ ክኸውን ኣይክእልን ኢዩ። ስለዚ ካብኡ ተሳዒሩ ክወጽእ ኩሉ ቃልሲ ከካይድ ኣለዎ።

ኩሎም ደለይቲ ፍትሒ ኤርትራውያን ነዚ መንግስቲ ኢሳያስ በዚ ኣብ ትግራይ ዝፍጽሞ ዘሎ  ኣብ መላእ ዓለም ኣንጻሩ ተፈጢሩ ዘሎ ሃዋሁ ንጥቕሚ ኤርትራ ከውዕልዎ ክጽዕሩ ይግባእ።

ይቕጽል

ብዕለት 06 መጋቢት 2021 ዓ.ም.ፈ ክልተ ጨናፍር ሰዲህኤ ሃገር ሽወደን ብኤሎትሮኒካዊ መራኸቢ ብዙሓን ንክብርን ዝኽሪን ኣህጉራዊ መዓልቲ ደቂ ኣንስትዮ ናይ 5ተ ሰዓት ዝወሰደ መግለጺ ርሱን ዓሚቅ ክትዕ ተካይዱ። እዚ ታሪካዊ ሙዉቅ ምሸት ድሕሪ ናይ ክልተ ኣቦ መንበራት ሰላምታን ሓጺር መእተውን ንብጸይቲ ኣልጋነሽ ያዕቆብ ዕድል ተዋህበ። እዚ ኣገዳሲ ሃብታም ቃልሲ ደቂ ኣንስትዮ ኤርትራውያን ኣደታት ሓያሎ ዓመታት ቅድሚ ሰውራን ኣብ ሰውራ ዝተጻውተኦ ተባዕ ቆራጽ ግደ ምዉቅ መሃሪ ብሓቂ ተንካፊ ዝኾነ ትንተና ረዚን ሰነዳዊ ግብራዊ ብኣዝዩ ኣገራሚ ዝኮነ ኣቅሪባቶ። ኮይኑ እዚ መስተንክር ብልሓት ጽሮት ንድርብ ወጽዓ ደቂ ኣንስትዮ ኤርትራ ፡ ካብ ጊዜ ባዕዲ ንላዕሊ ኣብ ጊዜ ሰውራ በዚ ኣብ ስልጣን ዘሎ ጨቋኒ ጉጂለ ዝተፈጸመ ዝመረረን ዝኸፋኤን ንግደ ኣደ ወላዲት ኣምኪኑ ኣብ ምዕባይ ደቃ ባህሎምን ክብሮምን ኣህሲሱ ዘጽነተ፡ ካብ ሳሕል ጀሚሩ ክሳብ ሳዋ ብምዕናዉ ኣረመኤናዊ መደባቱ ብምትግባር እንሆ ሃገረ ኤርትራ ምስላን ክብራን ደምሲሱ በቲኒዋ ይርከብ ብምባል ኣልጋነሽ ብቀደም ተኸተል ብኣብነት ተቀምጦ። ቀጺላ ሕጂ ኣብ ትግራይ ተፈጺሙ ተባሂሉ ዝግለጽ ዘሎ ኣዝዩ መሪር ቀባጽ ኢሰብኣዊ ነውራም ግህሰት ኣብ ልዕሊ ደቂ ኣንስትዮ እሞ ከኣ ብደቅናን ኣሕዋትና ዘርእና ንክትዛረበሉ ከም ሰብ እውን ዘሕፍር እዩ ብምባል ብዓሚቅ ጓሂ ምስትንታን መግለጺኣ ትድምድም። ብምቅጻል ንታሪኻዊ መደረ ብጸይቲ ኣልጋነሽ ብምድናቅ ኩሉም ተሳተፍቲ ኣኼባ ኣገናዕ ብምባል ዓቢ ሓበንን ኩርዓትን ንቀጻሊ ቃልሲ ዕጥቆም ከበሩኹ ቃሎም ኣሔዲሶም። ብምቅጻል ብጻይ መንግስተኣባ ኣስመሮም ኣባል ፈጻሚ ሽማገለ ሰልፍን፡ ኣባል ኣዋሃዲት ሽማገለ ፖሊቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ዝኾነ ዕድል ተዋሂቡ፡ ሃለዋት ሰልፍን ንጥፈታቱን ምዕባሌታቱን ሓቢሩ፡  ኣብ ሓባራዊ ቃልሲ ፖሊቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ብጽፉፍ ልክዕ ሃለዋትን በጺሑዎ  ዘሎ ደረጃ  ሓቢሩ። ብጻይ ዶ/ሃብተሚካአል ኣባል ፈጻሚ ሽማገለ ሓላፊ ናይ ገንዘባዊ ጉዳይ ሰልፊ ብጹምቅ እሩም ኣገባብ ሳላ ዉፍይነት መላእ ኣባላት ሰልፊ ዝምስገን ትሕዝቶ ከም ዘሎ ኣበሲሩ፡ ብምቅጻል እውን ንምእላይ ናብ ሱዳን ዝርከብ ቤት ትምህርቲ ወዲ ሸሪፈይ ዕዉት ከም ዘሎ ሓቢሩ። ኣብ ርእሲኡ እውን ንኤርትራውያን ስደተኛታት ደቂ ኣንስትዮ ብኣባላት ሰዲህኤ ዝልኣኽ ዘሎ ሓገዝ ሰናይ ተበግሶ ኣድኒቁ። ሳተፍቲ ኣኼባ ብምሉኣቶም ንዝተዋህበ መግለጺ መሪሕነትናን ሰልፍና ኣብ ምዕዋት ሓባራዊ ቃልሲ ፕሊቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ዘበርክቶ ዘሎ መሪሕ ግደ ኣመስጊኖም፡ ይኹን እምበር ምስ ዚ ሎሚ መራሒ ስርዓት ህግደፍ ንሃገርና ኤርትራ ልዕላውነታ ብክድዓትን ጥልመትን ቃልሳ ኣንዳዕዲዑ ናብ ኢትዮጵያ ከምበርክኻ ኣግሂዱ ይሰርሕ ስለ ዘሎ ንድሕነት ሃገርና እኹል ኣይኮነን ብምባል ፡ ብዝያዳ ማዕረኡ ንምልጋሱ ዘምርሕ ቃልሲ ከሰጋገር ኣሎዎ ብምባል ተሪር ምሕጽታ ኣቅሪቦም ተማሳሳሊ ምይይጥ ቀጻሊ ክኸውን ኣስሚረምሉ። ኣብ መደምደምታ ከኣ ንነብሰሔር ወልዱ ዮውሃንስ ብዝነበሮ ሓያል ተሳትፎ ኣብ ሓርነታዊ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ብምዝካር ናይ ሓዘን ተሳተፍቲ ምኻኖም ገሊጾም ብዝኽረ ስዉኣት ኣኼባ ተዛዘመ።

ካልኣይ ክፋል

ብመሰረቱ መንግስቲ ኤርትራ ኣብ ክልል ትግራይ ዝፍጽሞ ዘሎ ኢሰብኣዊ ተግባራት ኣብ ልዕሊ ካልእ ህዝቢ ዝፍጽሞ ዘሎ ብምዃኑ እንተዘይ ሓዱሽና፡ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ንዓሰርተታት ዓመታት እናፈጸሞ ዝጸንሐ ኢዩ። ንዉልቀ መላኺ ኢሰያስ ግፍዒ፡ ቅትለትን ምብስባስን መለለይታት ናይ ኣመራርሕኡ ኢየን። ኤርትራ ንስልጣኑ ጸቢባቶ ህዝቢ ኤርትራ ድማ ስለ ዝወሓዶ  ህርፋን ስልጣኑ ንምርዋይ ኢዩ፡ ናይ ምስፍሕፋሕ መደባቱ ኣብ ግብሪ ንምውዓል ኢሉ ኢዩ ነዚ ወራርዚ ኣትይዎ። ከምቲ ገለ ኤርትራውያን  ተመጻደቕቲ ዝብልዎ እዚ ኢሰያስ ኣካይድዎ ዘሎ ወራር ምስ ጉዳይ  ኣብ ዶባት ዝርከብ መሬት ኤርትራ ምምላስ ዝተሓሓዝ ኣይኮነን።

ኢሰያስ ሕቶ ዶብ ኤርትራ ምስ ኢትዮጵያ ኣብ እዋን ቃልሲ ይኹን ድሕሪ ናጽነት ከም ጉዳይ ርእይዎ ኣይፈልጥን። “ንዶብ ትርጉም ናብ ዘይብሉ ብርኪ ክንሰጋገር ኢና” ኢሉ ዝምድር ዝነበረ ሰብኣይ ኢዩ። ነዚ እምነትዚ ውን ኣይተዓጸፈሉን። መመሊሱ ድኣ የሐድሶ ኣሎ'ምበር። “ህዝቢ ኤርትራን ህዝቢ ኢትዮጵያን ሓደ ህዝቢ ኢዩ። ክልተ ህዝቢ ዝብሎ ነቲ ሓቅን ታሪኽን ዘይፈልጥ ጥራይ ኢዩ” ብማለት ደጊሙ ደጋጊሙ ብምግላጽ ኣብ ኢትዮጵያ ዘለዎ እምነት ኣርእዩና ኢዩ።

ኢሰያስ ነዚ እምነትዚ ኣብ ባይታ ንምትርጓም ይዋሳእ ኣሎ። ነዚ መደብዚ ንምትግባር መሳርሕቱን ዓንቀፍቱን ከላሊ ግድን ስለዝኾነ ድማ ነዚ ኣነጺሩ ይጓዓዝ ኣሎ። ኣብዚ ጉዕዞዚ ቀዳማይ ሚኒስተር ኣቢይን ካልኦት  ኣሃዳዊ ስርዓት ኣብ ኢትዮጵያ ክትከል ዝደልዩ፡ ብቐንዱ ከኣ ብሔረ ኣምሓራ መቃልስቱን ፈተውቱን ኮይኖም ኣለዉ። ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ ዕንቅፋት ናይ መደባቱ ስለዝኾነ ከም ክድምሰስ ዘለዎ ሓይሊ ወሲድዎ ዘሎ ኢዩ። ኣብ ትግራይ ዝኸይድ ዘሎ ውግእ፡ እቲ ቀዳማይ ሸነኹ፡ ብኣቢይ ዝወጸ ኢትዮጵያዊ መደብ ሒዙ ኣሎ። እቲ ካልኣይ ሸነኹ ድማ፡ ብኢሰያስ ዝወጸ ኤርትራዊ መደብ ሓቚፉ ዝኸይድ ዘሎ ኢዩ። 

ኩሉ ከምዝርድኦ፡ ኢሰያስ ብዝኽተሎ ፖሊሲ ኣመራርሓ ኣብ ኤርትራ ዝኾነ ክረአ ዝኽእል ምዕባለ ኣይተረኽበን። እኳ ደኣ ኢሰያስ ባዕሉ ከምዝብሎ፡ እቲ ቅድም ዝነበረ ምዕባለታት ሎሚ ከምዘየለን ከምዝፈረሰን ሃገር ንድሕሪት ከምዝተመልሰትን፡ ኣብ ቃለ ምልልሱ ነዚ ክብል ኢዩ ተሰሚዑ "ናይ ቀይሕ ባሕሪ ሉል ተባሂላ እትጽዋዕ ዝነበረት ምጽዋዕ ሎሚ የላን፡ ዝነበረ ፋብሪካታት እንዳ ዓለባ፡ እንዳ ጥርሙዝን ካልኦትን ኩሉ በሪሱ ኢዩ የሎን።" ኢትዮጵያ ተሳዒራ ካብ ኤርትራ ክትውጽእ ከላ ኣብ 1991 እዚ ኣብያተ-ስራሕ ኣብ ደሓን ኩነታት ኢዩ ነይሩ። ኤርትራ ዘይምዕብልትን ዘይቅስንትን ሃገር ኮይና ክትነብር፡ ብዲክታቶር ኢሰያስ ኣፈወርቂ ኮነ ኢሉ ዝተታሕዘ መደብ ኢዩ። ከምቲ ኣብ ኣርብዓታት ምዕራባውያን ገዛእቲ ኤርትራ ብነብሳ ክትነብር ዘይትኽእል ድኻ ሃገር ኢያ፡ ምስ ካልእ ተጸጊዓ ክትከይድ ኣለዋ ብማለት ንናጽነታ ዝጻብእዎ ዝነበሩ፡ ኢሰያስ ውን ኤርትራ ብዘይ ምጽጋዕ ምስ ኢትይጵያ ክትነብር ኣይትኽእልን ዘብል ኩነት እናፈጠረ ኢዩ ክመጽእ ጸኒሑ። ብዘይ ሃገር ዝምርሓሉ   ብዘይ መላእ ተሳትፎ ህዝብን ብዘይ ናይ ግዳም ምትሕግጋዝን ክረጋገጽ ዝኽእል ዕቤት ኣብ ዝኾነት ሃገር ኣይተራእየን።  ኢሰያስ ኣፈወርቂ ነዚ ሓቂ'ዚ ኪሒዱ ኢዩ ሃገር እመርሕ ኣሎኹ ዝብል ዘሎ። ህዝቢ ኩሉ ጸጋታቱ፡ ዓቕምታቱ፡ ንብረቱን ፍልጠቱን ኣውፊሩ ዝዋስኣሉ ሰርዓት ከይተፈጥረ፡ ኤርትራ ከም ሲንጋፖር ክንገብራ ኢና ኢሉ ዝጀሃረሉ ዝንበረ፡ ብመጽናዕቲ ዘይተሰነየ  ጃህራ  ምልካዊ ስርዓት ከንቱ ምንባሩ ኣመስኪሩ ኢዩ።

ኢሰያስ ባዕሉ ንዝደቖሳ ሃገር ምስምስ ከቕርበሉ ስለዝደለየ ግን ናይ ኩሉ ሓጥያትን ተሓታትነትን  ንህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ ኣሰኪሚዎም።  ከምቲ “ብዓለም ዝተገብረልና እገዳ ስጒሚ ከኺደና ኣይከኣለን፡ ሃገርና ክንሃንጽ ኣይከኣልናን” ዝብሎ ዝነበረ፡ ሕጂ እገዳ ምስ ተላዕለሉ ድማ፡  ህወሓት ስጒሚ ከኺዱና ኣይከኣሉን ዓንቂፎምና ይብል ኣሎ። ብዓይኒ ኢሰያስ ኣብ ኤርትራ ምዕባለ ዝመጽእ ወያነ ምስ ዝጠፍኡ ጥራይ ኢዩ ዝብል ዘሎ። እቲ ሓቂ ግን ምዕባለ ናይ ኤርትራ ዝመጽእ ብዓቕሚ ህዝባን ዝወሃቦ ኣመራርሓን ኢዩ። እቲ ሓቂ እዚ ክነሱ፡ ኢሰያስ ግን ክፈልጦን ክጥቀመሉን ኣይደለየን። ወያነ፡ ማእከላይ መንግስቲ ኢዮጵያ ይመርሕሉ ኣብ  ዝነበሩ እዋን ዕንቅፋት እንተነይሮም ውን፡ ኣብ ውሽጢ ኢትዮጵያ ብዝተኻየደ ናይ ለውጢ ቃልሲ ደረቶም ሒዞም ኢዮም።

ቀዳማይ ሚኒስተር ኣቢይ ኣብ ኢትዮጵያ ስልጣን ምስ ሓዘ፡ ነቲ ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝነበረ ሽግር መፍትሒ ኢሉ ንዝኣመሞ ኢሰያስ ካብ ተቐበሎ ነዚ መስርሕዚ ምኽታል ኢዩ እቲ ዝግባእ ዝነበረ። ኢሰያስ ገጽ ናይ ወያነ ከይረኣየ ጉዳይ ክልተ ሃገራት ምስ ቀዳማይ ሚኒስተር ኣቢይ ክፈትሕ ዝኽእለሉ መንገዲ ኔርዎ ኢዩ። ሽግራት ክልተ ሃገራት ብቅደም ተኸተል ተሰሪዑ ክፍታሕ ኔርዎ። እቲ ቀዳማይ ዝስራዕ ሽግር ድማ እቲ ከም ምኽኒያት ንዕስራ ዓመታት ኣብ ኩነታት ኣይሰላም ኣይውግእ ዘጽንሐ ጉዳይ ዶብ ክልተ ሃገራት ክፍታሕ ይግባእ ነይሩ። ነዚ ኸኣ መንግስቲ ኤርትራን ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ዝፈትሕዎ ኢዩ ነይሩ። እቲ ክተሓዝ ዝነበሮ መንገዲ እዚ ነይሩ ክነሱ  ክልተ መራሕቲ መንግስታት ኤርትራን ኢትዮጵያን ግና ንክልተ ህዝብታትን መንግስታዊ ትካላትን ግሉጽ ብዘይኮነ መንገዲ ንክልተ ሃገራት ዝምልከት ጉዳያት በይኖም ክኸድዎ ተራእዮም። እቲ ቀንዲ መጀመሪ ናይ ምዕራይ ዝምድና ክልተ ሃገራት፡ እቲ ጠንቂ ናይ ሽግራተን ዝነበረ ጉዳይ ዶብ ምፍታሕ ክኸውን'ዩ እቲ ባህርያዊ ዝነበረ። እንተኾነ ግን ክልቲኦም መራሕቲ መንግስታት ነዚ ጎስዮም ካልእ ኣጀንዳ ኢዮም ሒዞም። ኣጀንዳኦም ከኣ ክልቲኦም መራሕቲ ኣብ ዞባና ሓይሎም ዝወጽሉ መደብ ኢዩ ነይሩ። ነዚ ንምትግባር ክኽእሉ ድማ፡ ነቲ ህወሓት ዝመርሖ ኢህወድግ  ብዝኽተሎ ዓለመ-ርእይቶ ተመሪሑ ዝኸይድ ዝነበረ ስርዓት ኢትዮጵያ ከፍርስዎ ኣለዎም።  ክልቲኦም ኢሰያስን ኣቢይን ከካብ መንቀሊኦም ተበጊሶም ንህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ ንምጥፋእ ሓደ ኮይኖም ክሰርሑ ካብ መጀመርታ ዝተራኸብሉ ግዜ ኢዮም ተበጊሶም።

ዉልቀ መላኺ መራሒ ስርዓት ኤርትራ ዝኾነ ኢሰያስ፡ ብዝተፈላለየ እሙን ናይ ሓበሬታ ምንጭታት ይስማዕ ከምዘሎ፡ ወረራኡ ኣንጻር እቶም ንዓመታት ሕነ ስዕረቱ ክፈዲ፡ ስኑ ነኺስሎም ዝጸንሑ መራሕቲ ህወሓት ጥራይ ኣይኮኑን። ቀንዲ ከም ዕላማ ዝወሰዶ ንምዕባለ ትግራይ ኣዕኒዩ ማዕረ እታ ዝመርሓ ዘሎ ኤርትራ ድቑስቲ ክልል ንምግባራ ኢዩ። ጽልኡ ምስ መራሕቲ ወያነ እንተኔሩ፡ ገበን ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ምቕታልን ምብስባስን ምክያድ ደኣ እንታይ ኣምጸኦ?   ህዝቢ ሰሪሑ ዝጥቀመሉ ፋብሪካታት፡ ዝግልገለሉ ሆስፒታላትን ዝነብረሉ ህንጻታትን ከዕኑ ዓቢ ገበን  ኢዩ።

ከም ኢርትራውያን፡ እዚ ብሰራዊት ኢርትራ ዝፍጸም ዘሎ ተግባራት፡ ኣብ ልዕሊ ጎረቤትና፡ ዓንጋልን ኣዕቋብን  ዝተሰደዱ ኤርትራውያን ዝኾነ ህዝቢ ዝፍጽምዎ ዘሎ ስለ ዝኾነ   ከሕመናን ክቐንዝወናን ይግባእ። ነቲ በቲ ከነልግሶ እንቃለሶ ዘሎና ጨካን ስርዓት ኢሰያስ ዝፍጸም ዘሎ ተግባራት ክንቃወሞን ክንምክቶን ይግባኣና። ቅኑዕ መርገጽ ምስ መን ይሰርዓና ብዘየገድስ፡ ብስንኩፍ ኣተሓሳስባ ከይተደናገርና ኣንጻር ገበንን ግፍዕን ጠጠው ክንብል ኣሎና። ሎሚ ወይ ልክዕ ከምቶም ሰዓብቲ ህግደፍ ምስቲ ስራሓት ዘይቅዱስ ምሕዝነት ኢሰያስን ኣቢይን ጠጠው ምባል ኢዩ። ወይ ውን ምስቶም ኣብ ዓለም ስለ ፍትሒ ዝቃለሱ ዘለዉ  ምስቲ ዝብደል ዘሎ ህዝቢ ትግራይ  ምስላፍ  ኢዩ።

እቲ ቀንዲ ንዓና ዝምልከት እምበኣር ኢሳያስ ኣብ ዘይምልከቶ ብምእታው ንዝጸንሐ ስቓይ ህዝብና የጋድዶ ስለዘሎ እዩ። ነታ ኣብ ክሳዱ  ኣጻዊድናያ ዝጸናሕና መሸንቆቓ  ዶብ ሰጊሩ ዝያዳ እትጸበሉ ጨካን ተግባራት የካይድ ኣሎ። ምስዞም ንገበነኛታት ኣቢይን ኢሰያስን ናብ ኣህጉራዊ ቤት ፍርዲ ገበን ንምቕራብ ዝጽዕሩ ዘለዉ ሓቢርና ንቃለስ። ነዛ መቕተሊቱ ዝኾነት መሸንቆቓ ብምስሓብ፡  ኣጽቢብና ትንፋሱ ነሕልፎ። እዚ እንገብሮ ድማ ንህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ  ሓሊና ኣይኮነን።    ምእንቲ ኤርትራን  ህዝባን  ኢልና ኢና  እንገብሮ።

ይቕጽል

ኣይኮነንዶ ክንድዚ ኣብ ትግራይ ካብ ዝጅምር 4ይ ወርሑ ሒዙ ዘሎ ጽዕጹዕ ውግእ፡ ኣብ ንኡስ ጐንጺ እውን ኣሉታዊ ሳዕቤንን ክሳራን ከጋጥም ባህርያዊ እዩ። ደረጃታቱ ደኣ ይፈላለ እምበር ኩሎምቶም ተዋሳእቲ ናይ ውግእ፡ ግዳያት ኣሉታዊ ሳዕቤናት ከም ዝኾኑ ፍሉጥ እዩ። ናይዚ ኣብ ትግራይ ዝካየደ ዘሎን ጌና መዕለቢ ዘይረኸበን ውግእ ዝኸበደ ሳዕቤኑ ብሓፈሻ ኣብ ኢትዮጵያ ብፍላይ ከኣ ኣብ ትግራይ ዝዓርፍ ምዃኑ ርዱእዩ። እዚ ከኣ ካብቲ ዓለም ለኻዊ ሰብኣዊ ትካላትን ፍሉጣት ማዕከናት ዜናን ብኣካል ኣብቲ ውግእ ዝተኻየደሉ ተረኺቦም ዘቕርብዎ ዘለዉ ምስክርነት ምርዳእ ይከኣል።

ኤርትራ ናብቲ ውግእ ዝካየደሉ ዘሎ ቦታ ቀረባ ብምዃና ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብቲ ውግእ ሰራዊታ ዘሰለፈት፡ መሬታ መዋፈሪ ሰራዊት ኢትዮጵያ ክኸውን ዝፈቐደትን መራሒ ናይቲ ንህዝባ ዝገዝእ ዘሎ ጉጅለ፡ ነቲ ውግእ ከም ጉዳዩ ወሲዱ ይምድረሉን ይመርሖን ስለ ዘሎን ካብ ኢትዮጵያን ትግራይን ቀጺላ ናይቲ ውግእ ኣሉታዊ ሳዕቤን እትጐስም ዘላ ሃገር ምዃና ንህዝቢ ኤርትራ ኮነ ንሕብረተሰብ ዓለም ከም ሓድሽ ዝሕበሮም ዘይኮነ፡ ባዕላቶም ዝዕዘብዎ ዘለዉ እዩ። ኤርትራ ሓይልሰባ ይመውት ንብረታ ይበርስ፡ ምስ ህዝቢ ትግራይ ናይ ጽልኢ እሾኽ ይዝረኣን፡ ኣብ ትግራይ ዝነበሩ ስደተኛታት መንእሰያታ ምክልባቶምን  ናይቲ ኣሉታዊ ሳዕቤን ግብራዊ መግለጺ እዮም። እቲ ውግእ ጌና ቀጻሊ’ዩ ዘሎ። ቀጻሊ ክሳብ ዝኾነ ከኣ እቲ ኣሉታዊ ሳዕቤን እውን መልክዑ እንዳቀያየረ ምናልባት እውን ንኤርትራዊ ሃገርነት ኣብ ሓደጋ ብዘውድቕ መልክዑ ናይ ምቕጻል ዕድሉ ዕጽዊ ኣይኮነን።

እዚ ሎሚ ኣብ ትግራይ ኣጋጢሙ ዘሎ ሓደጋ ውግእ፡ ከም ዝመጽእ ኣብቲ ብ2018 ኢሳያስ ኣፈወርቅን ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድን ዝገበርዎ ናይ መጀመርያ ርክብ ምልክቱ ተራእዩ እዩ። ብፍላይቲ ሽዑ ኢሳያስ “ጸወታ ወያነ ተወዲኡ” ዝበሎ፡ ሓባሪ ጥይት ናይቲ ሎሚ ሰማይ ዓሪጉ ዘሎ ህውከት እዩ። ኣብቲ እቲ ዘይግሉጽ ዝምድና ዝጀመርሉ “ኣብ ምንታይ ጉዳያት እዮም ተሰማሚዖም?”  ዝብል ናይ ብዙሓት ሕቶ ነይሩ። ምስዚ ኩሉ ግና እቲ ሓድሽ ዕርክነት ብፍላይ ብወገን ኢሳያስ ኣብ ዙርያ “ምጥፋእ ህወሓት” ዝተሰረተ፡ ኣብ ምፍዳይ ሕነ ዘትከለ ምንባሩ ምግማቱ ዘጸግም ኣይነበረን። እቲ “ድሕሪ ንህወሓት  ምድኻምከ?”  ዝብል  ግና ኣይኮነንዶ ሽዑ ሕጂ እውን መመሊሱ ዝደፍእ ዘሎ ዘይተመለሰ ሕቶ እዩ።

ኣቶ ኢሳያስ ኣፈወርቂ ዝመርሖ ኤርትራዊ ጉጅለ ህግደፍን ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ ዝመርሖ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ኣብ ምድኻም ህወሓት ብሓደ ክወፍሩ ዘገደድዎም ምኽንያታት ካብ ዝተፈላለዩ ኩርነዓት ዝነቕሉ እዮም። ኢሳያስ ካብቲ ዘይግሁድ ግና ከኣ ነዊሕ ሱር ከም ዘለዎ ዝንገረሉ፡ ካብ ቂምን ቅርሕትን ምስ ህወሓት ዝነቅል እዩ። እንተ ህዝቢ ኤርትራ ካብ ቅርሕንቲ ኮነ ካብ ውግእ ክሳራ እምበር መኽሰብ ከም ዘየብሉ ብሩህ እዩ። ኣብ መንጐ ኤርትራን ኢትዮጵያን ድሕሪቲ “ናይ ዶብ” ተሰይሙ ዝተኻየደ ናይ 1998-2001 ውግእ ክፍትሑ ዝግበኦም ጉዳያት ከም ዘለዉ ግና ርዱእ እዩ። እንተኾነ ነዚ ኢሳያስ ዝመረጾ ናይ ልፍንቲ ውግእ ዝዕድሙ  ክኾኑ ምኽኑይ ኣይኮነን። ፈድራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ከኣ ነብሱ ዝኸለ ናይ “መን ንመን ኣንበርኪኹ ናይ ስልጣን ልዕልና ኣረጋገጸ”  ምትህልላኽ ዘንቀሎ ኣንጻር ህወሓት ዘሰለፎ ምኽንያት ነይርዎ። እዚ እውን ካልእ ሕቡእ ኣጀንዳ እንተዘይድረቦ፡ በቲ ኢሳያስ ዝፈሓሶ ናይ ቂም መንገዲ ክተሓዝ ዘገድድ ኣይነበረን።

በዚ ኮነ በቲ፡ ናይ ግዜ ጉዳይ እዩ እምበር፡ እቲ ናይዞም ክልተ ሓቢርካ ኣንጻር ሕወሓት ምኽታት ንካልእ ዛዕባ መድረኽ ከረክብ ናይ ግድን እዩ። ኢሳያስን ኣብይን፡ ኪኖ በዚ ዝተጠቕሰ ምኽንያታት ሓቢርካ ንህወሓት ምውቃዕ ዝጥምት፡ ናይ ሓባር ዕላማ ኣለዎምዶ የብሎምን? ዝገሃደሉ ግዜ ባዕሉ ክመጽእ እዩ። “እንተልይዎምከ ኣብ ምንታይ እዩ?” ዝብል ሕቶ ክኽተል እዩ። ኩልና ከም እንዕዘቦ ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዘሎ ፖለቲካዊ ሜዳታት በበይኑ እዩ። ፖለቲካዊ ሜዳ ኤርትራ ካብቲ ዝዓበየ ዓንዲ ዲሞክራሲ ዝኾነ ሕግመንግስቲ ጀሚርካ፡ “ናይ ህዝቢ እዩ” ዘብል ምልክት ዘየብሉ መላኺ እዩ። ፖለቲካዊ ሜዳ ኢትዮጵያ ግና ምስ ኩሉ ሕጽረታቱን ዘንጸላልዎ ዘሎ ሓደጋታትን ብዝምድናዊ ዓይኒ ካብ ናይ ኤርትራ ዝሓሸ ህዝቢ ክጻወተሉ ዝኽእል እዩ። ብመንጽርዚ ኢሳያስ ካብዚ ዝለመዶ ጸቢብን ብሕትውን በይኑ ዝጻወተሉ ሜዳ ወጺኡ ኣብ ካልእ ሜዳ ክጻወት ኣይክእልን እዩ። ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ’ውን ዋላኳ ኣብ ከምቲ ናይ ኤርትራ ጽምዋ ሜዳ ናይ ምጽዋት ድሌት ከም ዘለዎ ምልክታት እንተለዉ፡  ንመጻውቱ ኣብ ከምዚ ዓይነት ሜዳ ኣዕጊቡ ከሰልፎም ዘለዎ ዕድል ካብ ኣዝዩ ጸቢብ ናብ ዘይከኣል ዝምጠጥ እዩ። ስለዚ ክሳብ ክንድዚ ናይ ሓባር መጻወቲ ሜዳ ካብ ዘይሃለዎም፡ እታ ኣንጻር ሕወሓት ዝቐንዐት ተልእኮኦም ወዲኦም ናብ “ደሓን ኩን ደሓን ትረፍ” ኩነት ዝኣትውሉ ዕድል ዕጽዊ ኣይከውንን።

“ኣብቲ ናይ ክሳብ ሕጂ ናይ ፖለቲካ ቁማር መን ተዓዊቱ? ኣብ ቀጻሊ ቁማርከ?” ዝብል ብዙሓት ዝዛረብሉ ዘለዉ እዩ። በቲ ሓደ ወገን ክሳብ ሕጂ ኣብ ዘሎ መስርሕ ኢሳያስ ቁማር በሊዑ ንመንግስቲ ኣብይ ኣብ ዘይወጾ ዓዘቕቲ ደቕዲቕዎ ዝብሉ ኣለዉ። በቲ ካልእ ወገን ከኣ፡ እቶም  ንህወሓት ከም ዓንዲ ሕቖ ኤርትራ ንደርጊ ስዒርካ ናጽነት ኣብ  ምርግጋጽ ቆጺሮም፡ ብጥልመት ዝኸሱዋ ዝነበሩ ኢትዮጵያውያን ዝተፈልየ ርኢቶ ኣለዎም። ንሱ ከኣ፡ ድሕሪ ሕጂ እቲ ካብ ኣንጻር ደርጊ ምቅላስ ጀሚርካ ክሳብ ምርግጋጽ ልኡላውነት ኤርትራ ሓቢሩ ዝተቓለሰ ሓይሊ ኤርትራን ትግራይን ኣብዚ ውግእዚ ተዳምዩ እዩ።  ድሕሪ ሕጂ ሓቢሩ ኣንጻርና ናብ ዘይስለፈሉ ደረጃ ኣብ ምውራዱ ስለ ዝተዓውትና ነቲ ቁማር ንሕና ኢና በሊዕናዮ በሃልቲ እዮም።  ወገን ኣብይ ኣሕመድ ምስዚኣቶም ኣሎዶ የሎን ኣብ ምዕባለ ዝረአ እዩ። ናይ ኤርትራ ልኡላውነት ብኤርትራዊ ዝመጸን ዝዕቀብን ምዃኑኳ ርዱእ እንተኾነ፡ እዚ ምህዞዚ’ውን ብዓይኒ ስግኣት ዘይረአ  ኣይኮነን።

ኣብዚ ውጽኢቱ ኣብ መጻኢ ዝረአ ሕልኽልኽ፡ ኢሳያስ ኣብ ዝበለዖ ቁማር ህዝቢ ኤርትራ ረብሓ የብሉን። ኢሳያስ ቁማር ክብላዕ እንከሎ ከኣ፡ ሳዕቤኑ ኣብ ኢሳያስን ጉጅለኡን ዝድረት ዘይኮነ፡ ናብ ልኡላዊት ኤርትራን ህዝባን ዝመጣጠር ምዃኑ ከቶ ክንዝንገዖ ኣይግበኣናን። ንእኩይ ኣተሓሳስባ ኢሳያስን ጉጅለኡን ኣብቲ ንሱ ዝመርጾ ሜዳ ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ኩሉ ዘዝኣተዎ ኣቲና ክንቃለሶ ዝግበና ከኣ ካብዚ ብምንቃል እዩ።

ኣብ  ጥሩፍ ኣተሓሳስባ እንተ ኲንካ  ወይ’ውን ብክቱር ጽልኢ እንተተዋሒጥካ ንዝፍጠር ተረኽቦታት ሚዛናውነት ብዘለዎ ክትግምግሞ ኣጸጋሚ ኢዩ። እዚ ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ትግራይ ተፈጢሩ ዘሎ ተረኽቦ ኣብ ምምዛኑን ኣብ ኣተሓሕዛኡን ኣብ  ኤርትራውያን ፍልልይ ዝፈጠረሉ ዘሎ ምኽኒያት’ውን ብዛዕባቲ ኩነታትን ተዋሳእቱን ቅኑዕ መረዳእታን ሚዛንን ዘይምህላው ምዃኑ ክንግንዘቦ ዝከኣል ኢዩ።

ህዝቢ ኤርትራን ህዝቢ ኢትዮጵያን ረርእሶም ዝኸኣሉ ክልተ ናጻ ህዝብታት ኢዮም። ንርእሶም ጥራይ ዘገድሶም፡ ማንም ክኣትዎ ዘይክእል ናይ ባዕላቶም ልዑላውነትን ክብርን ኣለዎም። ሃገራቶም ከመይ የመሓድሩን የማዕብሉን ናይ ባዕላቶም ጉዳይ ኢዩ። ነዚ ሓቅታትዚ ኩሉ ሰብ ክኣምነሉን ከኽብሮን ዝግባእ ኢዩ ድማ። ነዚ ጥሒሱ ዝኸይድ ውልቀ-ሰብ ዲዩ ጉጅለ፡ ውድብ ዲዩ መንግስቲ ነዚ ንምኽባር ተባሂሉ ብዝተቐመጠ ሕጊ ተሓታቲ ኢዩ ዝኸውን።

ከም ኤርትራውያን፡ ኣየናይ ሃይማኖት ንኣምን፡ ኣየናይ ፖለቲካዊ ኣተሓሳስባ ንኽተል፡ ኣየናይ ቋንቋ ንዛረብ፡ ወድና ጓልና፡ ሰብኣይና ሰበይትና ንልዑላውነት ሃገርናን ንወሳንነት ህዝብናን ኣብ ጉዳይ ሃገር ዝግህስ ግዳማዊ ሓይሊ ምስ ዝመጽእ መከትቱን ተቓወምቱን ኢና። ብዓንደ- ርእሱ እቲ ከቢድ መስዋእቲ ዝኸፈልናሉ ቃልሲ ነዚ ክብሪ'ዚ ኢዩ። በዚ ልክዕ ድማ፡ ከምቲ ኣብ ልዕሌና ክፍጸም ዘይንደልዮ ኣብ ልዕሊ ካልኦት ህዝብታት እውን ክፍጸም ኣይንደልዮን።  ንነብስኻ እትደልዮ ፍትሒ፡ ንካልኦት ክንፈጎም ከሎ ክትርኢ ትም ምባል ዘይፍትሓዊ ኢዩ ዝኸውን።

ዝተፈላለያ መንግስታት ኣብ ሓድሕደን ንመትከል ጣልቃ ዘይምእታው ዝሰማማዓሉ ምኽንያት ንልዕልነት ህዝቢ ኣብ ጉዳይ ሃገር ኣብ ዋጋ ዕዳጋ ዘይኣቱ ከምዝኾነ ንምርግጋጽ እየን። እዚ ኣብ ኢትዮጵያ፡ ኣብ ክልል ትግራይ ተፈጢሩ ዘሎ ኩነታት ጉዳይ ኢትዮጵያውያን ኢዩ። ንኢትዮጵያውያን ባዕሎም ክፈትሕዎ ክግደፍ ይግባእ። እቲ ዝኸውን ዘሎ ግን መራሒ መንግስቲ ኤርትራ ጉዳይ ኢትዮጵያ ጉዳይና ኢዩ ብማለት ብሙሉእ ዓቕሙ ኣትይዎ ይርከብ። በየናይ መለክዒ ኢዩ ጉዳይ ኢትዮጵያ ጉዳይ ኤርትራ ክኸውን? ክልተ ናጻ ሃገራት? ክልተ ናጻ ህዝብታትዶ ኣይኮናን? እቲ ሓቂ ከምኡ ክነሱ መንግስቲ ኤርትራ በዚ ኣትይዎ ዘሎ መጠን ኣብ ጉዳይ  ኢትዮጵያ ምእታዉ ሰብኣውን ሕጋውን ግህሰት ኢዩ ዝፍጽም ዘሎ። ነዚ ንህዝቢ ኤርትራ ዘየርብሕን ዘነውርን ተግባር ብቐዳምነት ክቃወሞ ዘለዎ ድማ፡ ህዝቢ ኤርትራ ኢዩ። ብዓይኒ ህዝባውን ሰብኣውን መሰል ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ትግራይ ብመንግስቲ ኤርትራ ዝፍጸም ዘሎ ዘነውር ተግባራት ብኹሉ ኤርትራዊ  ክኹነን ዘለዎ ኢዩ።

መሰረታዊ ድሌታትን መነባብሮን ናይ ህዝቡ ውሑስ ክገብር ዘይከኣለ መንግስቲ፡ ክንደይ ናይ  ሃገር ምምራሕ ዋኒን ከሰላስልስ ይትረፍ ክጅምሮ ውን ዘይበቕዐ ከምዚ ዝኣመሰለ መጠነ-ሰፊሕ ኢድ ኣእታውነት  ከካይድ ናይ ኣእምሮ ዘለዎ ተግባር ኣይኮነን።  ናይ ዝሓለፈ ውግእ ቁስሊ በሰላ ንዘየሕወየ ህዝቢ መሊስካ ናብ ዘይረብሓሉ ኲናት ምጥባስ ኣብ ህዝቢ ሓልዮት ዘይምርኣይ ኢዩ። ነቲ ኣብ ውሽጢ ሃገር ኣብ ልዕሊ ህዝብና ዘውርዶ ዘሎ በደል ዶብ ሰጊሩ ንከቐጽሎ ክንደይ መንእሰይ ገንሸል ከም ዝኸውን  መሳኪን ወለዲ ዝጽብጽብዎ ጥራይ ኢዩ ዝኸውን። ብዓይኒ ቁጠባ ክረአ ከሎ ውን እዚ መንግስቲ ኤርትራ ንግጉይ ፖሊሲኡ ኣብ ትግራይ ንምትግባር ዘባኽኖ ዘሎ ቁጠባ ብዋጋ ምምሕያሽ መነባብሮ ህዝቢ ኤርትራ ዝኸዶ ዘሎ ምዃኑ ዘይርድኦ ሰብ ክህሉ ኣይክእልን። እዚ ዝጠፍእ ዘሎ ገንዘብ ብሰንኪ ስእነት ሕክምና ንዝሞቱ ዘለዉ መድሃኒት ተገዚእሉ እንተዝኸውን ህዝቢ ክንደይ ምስተጠቕመ። ህዝቢ ግብሪ ከፊሉ ዝኣከቦ ገንዘብ ኣብ ዘይመዓልኡ ክጠፍእ ክንዕዘብ ከሎና፡ ኩልና ንሃገርና እንሓሊ ኤርትራውያን  ክንቃወሞ ዝግባእ ተግባር ኢዩ።

እዚ ብሓፈሻኡ ንኹሉ ኤርትራዊ ዝምልከት ኮይኑ፡ ብፍላይ ኤርትራውያን ተዋሳእቲ ፖለቲካ ክጥምትዎ ዝህልዎም ካልእ ጉዳያት ውን ኣሎ። ከምቲ ዲክታቶር ኢስያስ ስልጣኑ ንምድልዳልን ንምስፍሕፋሕን ብዞና (ንሱ ክምዝብሎ ድማ ጎደቦ) ዝሓስብ፡ ፖለቲካዊ ተቓወምቲውን ብክንድኡ ደረጃ ክሓስቡ ክኽእሉ ኣለዎም። ተቓወምቲ ሓይልታት እግሮም ዝረግጽሉ እሙን ቦታ ምርካብ ክጽገምሉ ካብ ዝጸንሑ ጉዳያት እዩ። ኣብ ዝሓለፈ ነዊሕ ዓመታት ናጽነታዊ ቃልሲ፡ ሱዳን ከም ሓንቲ መናሃርያ ቃልሲ እትውሰድ ሃገር ኢያ ነይራ። ድሕሪ ናጽነት ግን፡ ከምኡ ኮይና ክትቅጽል ኣይከኣለትን። ከም መርገጺ እግሪ ኮይና ክትርከብ ዝኸኣለት ኢትዮጵያ ኢያ። ተቓወምቲ ሓይልታት ኤርትራ ዓቕሞም ብዘፍቀደሎም ካብ መሬት ትግራይ እናወፈሩ ፖለቲካዊ ስራሓቶም ከካይዱ ጸኒሖም ኢዮም።  ናይ ተቓወምቲ ሓይልታት ኣብ ትግራይ ምንባርን ካብኡ ወወፊርካ ኣብ ውሽጢ ኤርትራ ፖለቲካዊ ንጥፈታት ምክያድን ንመንግስቲ ህግድፍ ካብ መንጸሮር ዝፈጥርሉ ጉዳያት ኢዩ ነይሩ። ነዚ ኣብ ውሽጢ ትግራይ ዝነበረ ኤርትራዊ ተቓዉሞ ንምብታን ናቱ ሃሱሳትን ሰለይትን ብምልኣኽ ፈተነታቱ ኣካይዱ ኢዩ።

ምምሕዳር ህግደፍ ኣብ ልዕሊ'ቲ ዝነበሮ ካልእ ቅርሕንታቱ፡ መንግስቲ ትግራይ ንተቓወምቲ ብዝሃቦ ሓገዝ ብኢሰያስ ከም ቀዳማይ ጸላኢ ኣቑጺርዎ ኢዩ። ኢሰያስ ምስ  ቀዳማይ ሚኒስተር ኣቢይ ኣሕመድ ንመንግስቲ ትግራይ (ህወሓት)  ክድምስስ ክብገስ ከሎ፡ ንእግረ መንገዱ ኣብ ትግራይ ንዘለዉ ተቓወምቲ ሓይልታት ኤርትራ ውን ከምኡ  ንምጥፋእ ኢዩ። ፖለቲካዊ ተቓወምቲ  ከስተብህልሉ   ዘለዎም ነገር ትግራይ ሰፈር ተቓወምቲ ምንባራ እዩ። መዕቆቢት ናይ ካብ ስቓይን ሞትን ሃዲሞም ዝመጹ፡ ብኣማኢት ኣሽሓት ዝቑጸሩ ስደተኛታት ኤርትራውያን እውን  ነይራ። ገዝኡን ስፍርኡን ከፍርስ ንዝመጽእ ጸላኢ ኣንኳይ'ዶ ወዲ ሰብ፡ እንስሳታት ከይተረፉ ይከላኸሉ ኢዮም። ንምልካዊ ስርዓት ኢሰያስ ዝቃወም ውልቀ ሰብ ዲዩ ውድብ ነዚ ኣብ ትግራይ ዝካየድ ዘሎ ጽዩፍ ተግባራት ካልእስ ይትረፍ እሞ ብሰብኣውነት ክንኩንኖን ክንምክቶን ዝግባእ ኢዩ። እዚ ድማ ንትግራይ ኢልና እንገብሮ  ዘይኮነስ ከም ኤርትራውያን ንርእስና  ኢልና ኢና እንገብሮ።

ይቕጽል

ናይ ሓባር እትበጽሖን እተዕውቶ ዓላማን ሸቶን ክህልወካ እንከሎ፣ ብሓባር ምጉዓዝ ዝተለምደን ኣዕዋትን እዩ። እዚ ኣዕዋቲ ዝኸውን፡ ዝተበተነ ድሌት ዝእክብ፡ ግዜኻ ዘቑጥብን ዓቕምኻ ኣብ ናይ ሓባር መዓላ ዘውዕል ስለ ዝኾነ እዩ። ብዓብይኡ ከኣ ነቲ በበይንኻ ምድፋኡ ዘጸግመካን ብሰንኪ ብሓደ ዘይምስራሕካ ዕድመ ዝውስኽን ተጻባኢ፣ ንምውጋድ ዘኽእል ፍቱን መንገዲ ስለ ዝኾነ እዩ። ኩሉ ግዜ ብዛዕባ ሓድነትን ሓቢርካ ምቅላስን ዘለዎ ዘይስገር ኣድላይነት እንዛረብ ከኣ ካብዚ ብምንቃል ኢና።

“ኣብቲ ዘሰማምዓካ ሓቢርካ ምቅላስ መሰረታዊ እዩ” ክንብል እንከለና፡ በቲ ዘሰማምዓና ጀሚርና ንቕድሚት ዘይንስጉም ካብ ምባል ዝነቅል እዩ። በቲ ዘሰማምዓካ ምጅማር ቅድም ኣብኡ ኣድሚዕካ ዓወት ምምዝጋብ ዘኽእል እዩ። ነቲ ዝፈላልየካ ከኣ ፈጺምካ ትጥንጥኖ ማለት ዘይኮነ፡  ሓቢርካ ብምስራሕ ተተባቢዕካ ነቲ ዘየሰማምዓካ ዕንቅፋት ክኸውን ብዘይክእል ከተመሓድሮ የኽእለካ ማለት እዩ። ካብዚ ሓሊፉ፡ ብዙሓት ኮንካ ብሓባር ምቕጻል ኣይኮነንዶ ኣብ ከምዚ ተጸሚድናሉ ዘለና ፖለቲካዊ ዋኒን፡ ኣብ ካልእ ተልእኮ እውን ናብ ሓደ ጉዳይ ክትነቅል እንከለኻ መሰረታዊ ኮይኑ ንድሕሪት ዝመልስ ደኣ ኣይኹን እምበር ፡ ፍልልይ ከም ዘጋጥመካ ኣሚንካ እትቕበሎ እዩ። ነቲ ፍልልይ ሰጊርካ ክትስጉም ትኽእለሉ መንገዲ ከኣ ኣብ መትከል ምጽውዋር፡ ምክእኣልን ናይ ሓሳብ እንካን ሃባን ምኽባር ዝስረት እዩ። ከምዚ እንተዘይኮይኑ  ግና፡ ንምቅላስ ወይ ንስራሕ ጥራይ ዘይኮነ  ዝኾነ ቀጻሊ ማሕበራዊ ህይወት ምምስራት  እውን ኣይመተኻእለን። ስለዚ ንፍልልያት ኣፍልጦ ሂብካ ምምሕዳሮም እምበር ምውጋዶም ወይ ምሕባኦም ዝከኣል ኣይኮነን።

ኣብ ሓደ ናይ ሓባር መስርሕ ፍልልያት ዝፍጠረሉ ምኽንያታት ብዙሕ እዩ። ዘይሩ ዘይሩ ግና ኣብቲ ናይ ሓባር ጉዕዞ ናይ “መን ተጠቕመን ተጐድአን ወይ ሰዓረን ተሳዕረን” ውድድር ክህሉ ባህርያዊ እዩ። እዚ ውድድር ዘሕድሮ ስግኣት ክህሉ’ውን ከምኡ። እዚ ውድድር’ዚ ብሕጋውን ዲሞክራስያውን ኣገባብ እንተተኣልዩ፡ ዘበላልሓካ ጸጋ እምበር፣ ስግኣት ኣይኮነን። ካብዚ ሓሊፉ፡ ናይ እምነት፡ ቋንቋን ባህልን ካለኦትን ብዙሕነት ፍልልያት ክፍጠር ናቶም እጃም ኣለዎም። እንተኾነ ነዞም ፍልልያት ዓቂብካ በቶም ዘሰማምዑኻ ብምስራሕን ብምቅላስን ኣብ ዓወት ከም ዝብጻሕ ብብዙሓት ተመኩሮታት ዝተረጋጊጸ እዩ። ኣብ ዝኾነ መዳይ ኣብ ፖሊቲካ ድዩ ኣብ ቁጠባ ወይ ማሕበራዊ ጉዳይ ዕዉታት እንብሎም ህዝብታት  ከምዞም ዝጠቐስናዮም  ፍልልያት ስለ ዘይነበርዎም ኣይኮኑን። ንሕና ኤርትራውያን ግና፡ ነዚ ክሳብ  ምውሓስ ልኡላዊት ሃገር ዘብጸሐ ቃልሲ ከነዕውት እንከለና ነዞም ዝተጠቕሱ ፍልልያትና ኣብ ምክእኣል ንሎሚ መለበሚ ዝኾነና ዋጋ ከፊልና ኢና።  ንመጻኢ ከኣ በቶም ዘሰማምዑና ጀሚርና፡ ነቶም ዘየሰማምዑና ቦታኦም ኣትሒዝና እንተሰጒምና፣ ናይ ቅድሚ ሕጂ ዓወትና ካብ ምድጋም ዝዓግተና የለን። ነቲ ክንክተሎ ዝግበና ውሕልነት ዘንጊዕና፡ በቲ ዘሰማምዕና ኣብ ክንዲ ምጅማር፡ ግድን በቲ ዝፈላልየና ደኣ ንጸባጸብ  ኢልና እንተደሪቕና ግና፡ ኣብቲ ዘሰማምዓና ኮነ ኣብቲ ዝፈላልየና ከየድማዕና መፍቶ ህግደፍ ክንከውን ኢና።

ንፍልልያት ግዜ ሂብካ በቲ ዘሰማምዓካ ጀሚርካ ምቕጻል፡ ልቦና፡  ጹረትን ትዕግስትን ዝሓትት ዓብይን ዘይስገርን ህዝባዊ ሓላፍነት እዩ። ነዚ ክትበቅዕ፡ “ኣነን ናተይን ጥራይ” ብዝብል ዘይኮነ፡ ንናይቶም ካለኦት ሓቢሮሙና ዝቃለሱን ብዘይብኣኣቶም ዘይኮነልናን  ወገናት  ርኢቶ’ውን ቦታ ክንህብ ግድን እዩ። ምናልባት እውን ከምቲ “ምእንቲ መጎጎ ትሕለፍ ኣንጭዋ” ዝበሃል፡ ዘየዕግቡና ግና ከኣ ኣብ ወሳኒ እዋን ነቲ ኣብ ቅድሜና ዘሎ ብደሆ ብሓባር ዘስግር ኮይኑ ዝተራእየና ሓሳብ ምስ ዕቃበ ምቕባል ኣገዳሲ እዩ። ደሓር ኣብቲ መስርሕ ናይቲ ምእንቲ ክንሰግር ዝተቐበልናዮ ሓሳብ ዘየድማዕነት እንተነጺሩ፣ እንተላይ እቲ ምእንቲ ብሓባር ክንቅጽል ሓሳቡ ዘኽበርናሉ ኣካል፤ ምሳና ኮይኑ ናይ ምዕራዩ ዕድል ክረክብ ንኽእል ኢና። ካብዚ ሓሊፉ ኣብዚ ንጐዓዞ ዘለና ናይ ምቅብባል መስርሕ ቃልሲ፥ ንዝሓለፈ ተመኩሮ ከይነዓቕካ እቲ ጸጽቡቑ ምውሳድ ምእንቲ ሓቢርካ ክትቅጽል ኣገዳሲ እዩ። ኣድላይነት ናይዚ ጡብ ኣብ ልዕሊ ጡብ እንዳንበርካ ጉዕዞ ንምዕዛዝ ሓደሓደ ሰባት ከምዚ ዝስዕብ የዘንትዉ። “ርሳስ ጐዲሙ ምጽሓፍ እንተኣብዩካ፡ ነቲ ዝጐደመ ደርቢኻ ኣይኮንካ ሓድሽ ትገዝእ። ኣብ ክንድኡ ነቲ ዝጐደመ ጸሪብካ ኢኻ እተጽሕፎ” ይብሉ።

ኤርትራውያን ኩልና ሃገርና ልኡላውነታ ዓቒባ፡ ሃብታም፡ ሰላምን ቅሳነት ዝዓሰላ፡ ልዕልና ፍትሒ ዝሰፈናን ኩሉ መሰላት ህዝባ ዝኽበረላን ክትከውን ዘሰማምዓና ባህጊ እዩ። ካብዚ ብምንቃል ከኣ ኩልና ሃገርና ስማ ብጽቡቕ ክለዓል እንከሎ የሕጉሰና፡ ብሕማቕ ክትለዓል እንከሎ ከኣ የሻቕለና። እዚ ካብቲ ዘሰማመዓናን ክንዕቅቦ ዝግበናን እዩ። ነዚ ብኸመይ ንዕቅቦን ነዕውቶን ኣብ ዝብል ግና ፍልልያት ኣለና። እዚ ፍልልያትና ብዝፈጠሮ ምስሕሓብ ከኣ እቲ ናይ ኣሰላልፋ ብዝሕን ዋሕድን ገዲፍካ፡ ተቓወምትን ደገፍትን ጉጅለ ህግደፍ ንበሃሃል። ብሰንኪ እዚ ፍልልይ  ከኣ ከምቲ ሓሓሊፉ ዝረአ ኣብቲ ዓበይቲ ዘሰማመዓና ኤርትራዊ ጉዳያት  ክንረሓሓቕ ኣይመተገበናን።

ኣብቶም ንግጉይ ኣካይዳ ህግደፍ ተቓዊምና ንለውጢ ንቃለስ ዘለና እውን ዘሰማምዕን ዘየሰማምዕን ኣለና። ኤርትራና ብሰንኪ ጉጅለ ህግደፍ ዝወርዳ ዘሎ በደላት ተወጊዱ፡ ሰላም፡ ዲሞክራስን ልምዓትን ዝተረጋገጸላ ክትከውን እንሰማምዓሉ እዩ። ኣብቲ ነዚ ንምርግጋጽ “ኣየናይ መንገዲ ንምረጽ፡ ምስ መንከ ንመሓዞ…… ወዘተ” ዝብል ግና ንፈላለ። ኣብቲ ጽባሕ ህዝብና ብሕገመንግስታዊ ልዕልናኡ ክውስኖ ዝግባእ ንዓና ከም ውድባት፡ ሰልፍታትን ህዝባዊ ምንቅስቓስን ሓሳብ ክንህበሉ እምበር ክንውደኦ ዘይምልከትና ብዛዕባ “ኤርትራ ድሕሪ ህግደፍ ከመይ ትመሓደር” እውን ንፈላለ። ኣብ ከምዚ ምፍልላይ ኣባና ዝተጀመረን መንገዲ ዓወት ዝዓግትን ኣይኮነን። እቲ ኣጸጊሙ ዘሎስ ኣብ ክንዲ ብዕቱብ በቲ ዘሰማምዓና ጀሚርና ነቲ ዝፈላልየና ወጊንና ንቕድሚት ምድፋእ በቲ ዝፈላልየና ምጽብጻብን ምትህልላኽን ምቕዳምና እዩ።

ነቲ ህዝብና “ንሓንቲ ኤርትራን ህዝባን እትቃለሱ ካብ ኮንኩም ብሓባር ዘይትኾኑ” ዝብለና ዘሎ ናይ ዘይምትግባርና ጠንቂ ከኣ ዓቲብና በቲ ዘሰማምዕና ጀሚርና ካብ ዘይምቕጻልና ወጻኢ ዝረአ ኣይኮነን። ሎሚ ኣብ ኤርትራ ብደረጃ ውድብ፡ ሰልፊ፡ ማሕበር፡ ህዝባዊ ምንቅስቓስ ኮነ ግዱሳት ባእታታት እቲ መሰረታዊ ናይ ብቕዓትን ሓልዮትን መምዘኒ ሓቢርካ ዘስርሕ መንገዲ ብምምሃዝ ዝምዘን እዩ። ነዚ ጓሲኻ በበይንኻ ብእትገብሮ ኣበርክቶ ምንያት ግና ዘይሩ ዘይሩ ጐደሎ እዩ። እዚ ከኣ ኣብ ቅድሚ ኩልና ተገቲሩ ዘሎ ብደሆ እምበር ንውሱናት ዝግደፍ ኣይኮነን።

ኣብ ወርሒ ጥሪ ብጉባኤ ዞባ ዝተመርጸት ሓዳስ መሪሕነት ቀዳም 13 ለካቲት 2021 ካልኣይ ኣኼባኣ ኣካይዳ። ኣጀንዳ ኣኼባኣ ሰልፍና ንምዕባይን ንምሕያልን እንውጥኖ መደባት ብጽፈት ንምትግባር ኣሰራርሓና ከመይ ይኹን ዝብል እዩ ኔሩ።

ናይ ዞባ ተቖጻጻሪ ዝተሳተፎ ኣኼባ ዝበለጸ ኣሰራርሓ ንምምራጽ ዝኣክል ምይይጥ ኣካይዱ። ግቡእ መረዳእታ ንኽወስድ ሕሉፍ ተመኩሮታት መዚኑ። ኣብ መደምደምታ ኣብ ርእሲ’ቲ ብመሰረት ቅዋም ኣባላት ዞባ ሽማግለ ዝወስድዎ ሓላፍነታት፡ ንነብሳ ኣብ ሰለስተ ሽማግለታት ማለት ናይ ዉደባን ቁጠባን፡ ናይ መንእሰያትን ደቂ-ኣንስትዮን፡ ናይ ዜናን ወጻኢ ርኽክባትን፡ መዲባ ብምስራሕ መደባታ ክተዐውት ወሲና።

እዚ ኣሰራርሓ’ዚ እታ ዝሓለፈት ሽማግለ’ዉን ዝሰርሐትሉን ጽቡቕ ዉጽኢት ዝተረኽቦን እዩ። ሕጂ’ዉን ዘዐዉት ኣሰራርሓ ምዃኑ ዘጠራጥር ኣይኮነን። ኣብ ቀዳማይ ኣኼባ ዝተወሰነ ሓላፍነታት ኣባላት ዞባ ሽማግለ ከምዚ ዝስዕብ እዩ፡

1. ደስበለ ካሕሳይ         ኣቦ መንበር

2. ቦኽረጽዮን ጉብሳ       ሰክረታሪ / ሓላፊ ርኽክባዊ ጉዳያት

3. ፍስሃየ ፍትዊ         ሓላፊ ዉደባዊ ጉዳያት

4. ኪዳነ ፍስሃየ           ሓላፊ ቁጠባውን ማሕበራውን

5. ኣስገደት ምሕረተኣብ   ሓላፊት ዜናውን ባህላውን

6. ግደይ መሓሪ         ሓላፊት ጉዳያት ደቂ-ኣንስትዮ

7. ረዘነ ገብረሚካኤል     ሓላፊ ጉዳያት መንእሰያት

8. ብሮት ተኽለ          ተጠባባቒ

9. የማነ ፍሰሃየ           ተጠባባቒ

10. እስቲፋኖስ በራኺ      ብጉባኤ ዞባ ዝተመርጸ ተቖጻጻሪ (ኦዲተር)

ኣብ ዝመጽእ ግዜ ደሃይ ሰዲህኤ ሰሜን ኣሜሪካ ሒዝና ክሳብ ንመጽእ ተኸታተልትና ሰላም ቀንዩ።

የቐንየልና፡

ክንዕወት ኢና!

ዜና ቤት ጽሕፈት ዞባ ሰሜን ኣሜሪካ

02-13-2021