እዛ 16 ዓመት ዝዕድሜኣ ሽወደናዊት ግረታ ቱንበርግ ዝተባህለት ህብብቲ ንምክልኻል ብከላ ኣየር ዓለምና ንምድሓን ፡ ኣብ ቤት ትምህርታ ሰላማዊ ሰልፍን ኣኼባታትን ብምክያድ ክትንቃሳቀስ ዝጀመረትን ብዕለት 23 መስከረ 2019 ኣብ ኒዩ ዮርክ መደበር ሕቡራት ሃገራት ኣኼባ ተረኺባ ብተሪር ጭደራን እንጽርጽሮትን ብኽያትን ንመራሕቲ ዓለም ነቂፋ። ምስኣ እውን ሓያሎ መንእሰያት ካብ ኩሉ ዓለም ዝመጹ ንመደረኣ ዘትርርን ንገንዘብ ክትብሉ ክፍሊ ዓለምና ትጠልምዋ ኣሎኹም ብምባል በብተራ ንመራሕቲ ዓለም ነቂፎም ፡ ኣስዒቡ እውን ናይ ሕቡራት ሃገራት ዋና ጽሓፊ ኣቶ ኣንቶንዮ ጉተረዝ ብወገኑ ዓለምና ትበኪ ኣላ ክብል ንመደረ እቶም ቆልዑ ደጊፉ። ብድሕሪ ናይ ግረታ መሳጢ መደረ ማለት፡ ብባዶ ቃላትኩም ንእስነተይን ሕልመይን ሰሪቅኩሙኒ ምስ በለት ልዕሊ 66 ሃገራት ንድሕነት ብከላ ኣየር ዓለም ክሰርሓ ፈሪመ ከም ዘሎዋ ማዕከና ዜና ዓለም ኣቃሊሔን። ብተወሳኺ እውን ብዕለት 23 መስከረም ኣብ ማልታ ዝተገብረ ርክብ ሚኒስተራት ዉሽጣዊ ጉዳያት ሃገራት ኤውሮጳ ፡ ደጊም ድሕሪ ሎሚ ኢጣልያን ማልታን ንበይነን ኣይኮናን ብስደተኛታት ዘዕለቅልቃ 6ተ ሃገራት ኤውሮጳ ክተሓባበራ ተሳማሚዔ ከም ዘሎዋ ተገሊጹ።
ብዛዕባ ዲሞክራሲ ክለዓል እንከሎ እተን ቀዳማይ ደረጃ ዝሕዛ ፖለቲካዊ ሰልፍታት እየን። ምኽንያቱ ብዘይህላዌ ፖለቲካዊ ሰልፍታት፥ ዲሞክራሲ ንኽዕምብብን ኣብ ተግባር ክውዕልን ውሕስነት ስለ ዘየለ። ስለዚ ዲሞክራሲ ህይወት ክህልዎ ናይ ግድን ኢዩ ፖለቲካዊ ሰልፍታት ክህልዋ። ንህላዌ ፖለቲካዊ ሰልፍታት ዝጻረር ከኣ መላኺ ወይ ዓብላሊ እዩ።
ብመጀመርያ “ክንደይ ዓይነት ሰልፋዊ ስርዓታት ኣሎ?” ዝብል ሕቶ ምምላስ ነቲ ዛዕባ ዓቢ ግደ ይህቦ እዩ። ከምቲ ጉግል ዝብሎ “ሰልፋዊ ስርዓታት ኣብ ሰለስተ ይኸፈል። ቀዳማይ ዓባላሊ እንኮ ሰልፋዊ ስርዓት፥ ካልኣይ ክልተ ሰልፋዊ ስርዓት፥ እቲ ሳልሳይ ድማ ስርዓተ ኣብዝሓ ሰልፍታት እዩ።” እቲ ዳሕረዋይ ሰልፋዊ ስርዓት፡ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ዝኣምነሉ ኣገባብ እዩ። እቲ እንኮ ሰልፋዊ ስርዓት እቲ ንዲክታቶርነት ወይ ምልኪ ዝምስርት እዩ። ከምዚ ኣብ ዝዓይነቱ ስርዓት ውድድር ዝበሃል የለን። ወረ ኣብ ገለገለስ ከምዚ ስርዓት እሰያስ ዝኣመሰለ ምርጫ ክካየድ ይትረፍ ህላዌ ሰልፍታት ዝጻረር ጭው ዝበለ ምልኪ እውን ኣሎ። እዚ ስርዓተ እንኮ ሰልፊ ብሕታዊ ዓብላሊ ስርዓት እዩ። ነዚ ንምዕዋተ ከኣ ኣብዝሐ ሰልፍታት ኣይደልዩን እዮም።
እቲ ክልተኣዊ ሰልፋዊ ስርዓት ብፈደረሽን ይመሓደር እምበር ናቱ ኣበር ክህልዎ ይኽእል። እዚ ማለት ኣብ መንጎ ክልተ ስልፍታት ጥራይ እዩ ናይ ስልጣን ቅብብል ዝካየድ። ኣብዚ ብመጠኑ ኣብ መንጎ ክልተ ሰልፍታት ውድድር ምህላው እወንታዊ እኳ እንተኾነ፥ እተን ናኣሽቱ ሰልፍታት ኣብቲ ናይ ባይቶ መንበር ስለዘይረኽባ ጥራይ ዘይኮነስ፡ኣብ ውድድር ክኣትዋ ዕድል ስለ ዘይረኽባ ዳርጋ ዘይህልዋት እየን። በዚ ዝኣክል እተን ናእሽቱ ሰልፍታት በተን ዓበይቲ ሰልፍታት ስለ ዝዕብለላ እቲ ናይ ስልጣን ቅብብል ናይ ክልተ ሰልፍታት ምልኪ (ዋንነት) ይኸውን።
እቲ ብናይ ኣብዝሓ ሰልፍታት ዝቕውም መንግስቲ ካብ ሰለስተ ወይ ካብ ሰለስተ ሰልፍታት ንላዕሊ ዝዋሰኣሉ እዩ። ኣብዚ እቲ ዝካየድ ምርጫ፥ እቲ ህዝቢ ካብተን ዘለዋ ሰልፍታት ቁጽረን ይብዛሕ ይውሓድ ብዘየገድስ ንኽመርጽ ምርጫታት ኣለዎ። ካልኣይ እቲ ውድድር ኣብ መንጎ ዝተፈላለያ ፖለቲካዊ ሰልፍታት ስለዝካየድ ምልኪ ናይ ምስራጽ ዕድሉ ጸቢብ እዩ። ኣብዚ ሰልፍታት ነቲ መንግስቲ ብተናጸል ወይ እውን ብልፍንቲ ክቆጻጸር ይኽእላ። ሓደ ሰልፊ ንበይኑ ነቲ ዝድለ ብዝሐ ድምጺ ናይ ሓጋጊ ኣካል ከምጽእ ኣብ ዘይክእለሉ ናይ ግድን እዩ ምስ ካልኦት ሰልፍታት ነቲ ድምጺ ክምልእ ክብል ከመሓዞ ወይ ልፍንቲ ክገብር። በዚ ዝኣክል እቲ ዝምስረት መንግስቲ ልፍንታዊ ስለዝኾነ ናይ ምትሕልላው መንፈስ ኣሎ።
እዚ ኣቐዲሙ ዝተገልጸ ዓይነት ሰልፋዊ ስርዓታት እቲ ናይ እንኮ ሰልፊ ምርጫ ከካይድ ወይ ዘይከካይድ ይኽእል። ምርጫ እንተካየደ ከኣ ነቲ ስልጣን ዝብሕቶ ንሱ ንበይኑ እዩ። ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ምስቲ መርገጻቱ ዝኸይድ ነቲ ኣብዝሓ ሰልፍታት ዝተመስረተ ስርዓት ንምትካል እዩ ቀንዲ ዕላምኡ። ስለምንታይ ከምኡ ኣገባብ ይመርጽ ዝብል ሕቶ ክለዓል ናይ ግድን እዩ። እምበኣር ነዚ ዝመረጸሉ ቀንዲ ምኽንያት፥ እቲ ኣብ ኤርትራ ዝቐውም መንግስቲ ካብ ዕብለላን ጭቆናን ኣሃዳዊ ስርዓትን ነጻ ዝኾነ መንግስቲ ንምትካልን፡ ተሳትፎ ህዝቢ ከዓዝዝን፥ ብኡ መጠን ድማ እቲ ህዝቢ ነቲ መንግስቲ ናይ ምቁጽጻር ዕድል ይረክብ። እዚ ድማ በቲ “ዘይምእኩል ኣገባብ ምሕደራ” ዝብል ነቲ ኣሃዳዊ ስርዓት ዝገትእ ስልጣን ኣብ ላዕሊ ተኾሚሩ ገባርን ሓዳግን ዝኸውን፡ ናብ ወረዳታትን ኣውራጃታትን ይመቓራሕ ይብል። ስለዚ ካብዚ ነቒሉ እዚ ሰልፊ እዚ ነዚ ዝስዕብ ገለ ካብቲ ፖለቲካውን ማሕበራውን መሰረታዊ መሰላት ዝኣምነሉ ኣብ ግብሪ ንኸውዕል ዝቃለሰሉ ንምጥቃስ፥
1- ክሉ ኤርትራዊ ዜጋ ብማዕረ ምሕብሓብ፡
2-ብሃይማኖት ይኹን ብፖለቲካዊ ኣተሓሳስባ፥ ብዘርኢ (ዓሌት) ጾታ ወይ ዝኾነ ይኹን ኣድልዎ ዘየፍቅድ፡
3-ንስኡናትን ንኣረጋውያንን ምጥዋርን ምሕጋዝን
4--ናይ ምውዳብን ምእካብን ናጽነት ምኽባር
5-ናይ ሓሳብካ ምግላጽ ነጻነት
6-ናይ ውልቀ-መሰል ምኽባርን ምክልኻልን
7- ናጽነት ሃይማኖት
8-ማንም ኤርትራዊ ዜጋ ክምረጽን ክመርጽን ምኽኣል ወዘተ።
ኩልና ከም እንፈልጦ ሓደ ነገር ብሓንቲ ለይቲ ከምዘይህነጽ ርዱእ እዩ። ዲሞክራሲ ድማ ከምኡ ብሓንቲ ለይቲ ክህነጽ ኣይክእልን እዩ። ብፍላይ ነቲ ጽባሕ ንግሆ ኣብ ኤርትራ ክንሃንጾ እንደሊ ስርዓተ ምሕደራ፡ ምስቲ ናይቲ ስርዓት ምውዳቕ ቀዳምነት’ኳ እንተዘይተሰርዐ፥ ካብ ብሕጂ እንተሓሰብናሉ ኣየኽፍእን እዩ። ኣርሒቕካ ብዘይምርኣይ እቲቅድም ነዚ ንግበር እናተባሃልና ኣብ ዓዘቕቲ ዘእተወና ተመኩሮ፡ ደጊሙ ከይደግሰና ምጥንቃቕ የድሊ። ህዝቢ ድሕሪ እቲ ስርዓት ምውዳቕ፥ ዝምእመኦን ዘርብሖን ክፈልጥ ናይ ግድን እዩ። ስለዚ ፖለቲካዊ መትከላት ናይ ኩለን ሰልፍታት ዝቕበሎን ዘይክቕበሎን ክመራመረሉ ይግባእ። ምኽንያቱ “ውሕጅ ከይመጸ መንገዲ ውሒጅ ጽረግ” እዩ ነገሩ።
ስለዚ መንነት ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ከምቲ ሓደሓ ዘይፈልጥዎ ብደገ ከጽልምዎን ዘይናቱ ክህብዎን ዝፍትንኑ ዘይኮነስ፥ ልኡላውነት ሃገርን ልዕልና ህዝብን ዝማእከሉ ዲሞክራሲያዊ ስርዓት ንምትካል ዝቃለስ ሰልፊ እዩ። ነዚ ከተግብር ከኣ ናብ ዲሞክራሲ ዘብጽሕ ፖሊሲ ወሳንነት ብኣብዛሓ ድምጺ ዝኣምን እዩ።
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
ሓደ ጉዳይ ኣብቲ እዋኑ ከተልዕሎ እንከለኻ ኣገዳስነት ኣለዎ። ካብዚ ነቒልና ኢና ድማ ኣብ ቅነ ዓለም-ለኻዊ መዓልቲ ሰላም፡ ብዛዕባ ሰላም ኣብ ኤርትራ ክንድህስስ ዝመረጽና። ሰላም ከም ባሕሪ ኣዝዩ ሰፊሕ ኣምር እዩ። ኣገዳስነቱ እውን ብኽንድኡ ደረጃ ወሳኒ እዩ። ትርጉሙ ከኣ ኣዝዩ ሰፊሕ እዩ። ሰላም ኣብ ኩሉ ህይወት ደቂ ሰባት ቦታ ኣለዎ። ብዙሓት ወገናት ንሰላም “ውግእ ብዘይምህላውን ድምጺ ተኹሲ ብዘይምስማዕን” ጥራይ ይገልጽዎ። ብርግጽ ውግእን ወረ ውግእን ዘይምህላዉ ሓደ ምልክት ሰላም እዩ። እንተኾነ ውግእን ተኹስን ዘይምህላዉ ጥራይ ዘተኣማምን ሰላም ኣሎ ምባል ኣየኽእልን።
ሓቂ እዩ፡ ውግእን ድምጺ ጥይትን ዘይምህላዉ መርኣያ ሰላም እዩ። እንተኾነ ብኩራት ሰላም ብረቂቕ ድምጺ ኣልቦ ጨንቅን መከራን እውን ዝግለጽ እዩ። “ሰላም ማለት ውግእ ዘይምህላው’ዩ” ዝብል ትርጉም ዘየዕግቦም ወገናት ንሰላም፥ ምስ ርግኣት፡ ዕረፍቲ፡ ራህዋ፡ ስምምዕ፡ ሕብረት፡ ዕርቅን ልዋምን ኣሰንዮም ይገልጽዎ እዮም። እዞም ምቁራት ቃላት ሎሚ ኣብ ኤርትራ ዘይምህላዎም ከኣ፡ ኣብ ኤርትራ ሰላም ዘይምህላዉ ዘመልክት እዩ። ህዝቢ ኤርትራ ናይ ሕልናን ኣተሓሳስባን ህድኣት የብሉን። እዚ ኩሉ ተደሚሩ ከኣ ሓደ መርኣያ ናይቲ ኣብ ኤርትራ ሰላም ዘይምህላው እዩ። ኣብ ኤርትራ ሰላም ብዛዕባ ዘይምህላዉ ብዙሕ ምርምር ምክያድ ዘድልዮ ኣይኮነን። ርሑቕ ከይከድና ነቲ ኩሉ ዝርእዮ ኣብ ባይታ ዘሎ ኩነታት እንተዳህሲስናዮ፡ ሰላም ዘይምህላዉ ምርዳእ ኣይክጽግመናን።
ሎሚ ኣብ ኤርትራ፡ ፍትሒ የለን፡ ኣብ ኤርትራ ሓሳብካ ምግላጽን ምውዳብን ኣይፍቀድን እዩ። ኣብ ኤርትራ ዝኣመንካዮ ሃይማኖት ናይ ምስዓብ መሰል የለን። እዛ ብዛዕባ ሰላማ ንዛረበላ ዘለና ኤርትራ ኣብ ህልውናኣ ከም ሃገር እውን ሓደጋ ኣጋጢምዋ ኣሎ። ምኽንያቱ መሬት ኤርትራ ብዘይኣፍልጦ ህዝባን ብዘይግሉጽ ውዑላትን ይሽየጥን ይልወጥን ስለ ዘሎ። ብሰንኪ ስርዓት ህግዲፍ ኣብ ዓዶም ምስራሕ፡ ምምሃርን ምውላድን ምዝማድን ዝሓረሞም መንእሰያት እግሮም ናብ ዝመረሖም ስለ ዝፈለሱ ዓድታት ኤርትራ ሰብ ኣልቦ ኮይነን እየን። እቲ ኣብ ዓድኻ ሓሪስካን ነጊድካን ምፍራይን ምዕባይን ይትረፍ እሞ፡ ሎሚ ብዙሓት ቁሸታት ሃገርና ሰብ ምስ ሞተ ጉድጓድ ዝኹዕትን መኣውይቲ ዝነግርን መንእሰይ ይሓርመን ከም ዘሎ ኩሉ ዝምስክሮ እዩ። ወላድ መኻን ኮይኖም ዝጥውሮም ዝሰኣኑ ሽማግለታት ከኣ ብዙሓት እዮም። ካብዚ ዝዓቢ ምስኣን ሰላም ከኣ የለን።
ብዓብይኡ ኣብ ኤርትራ ሕገመንግስታዊ ስርዓት የለን። እታ ሃገር እትምረሓሉ ሕግን ዝመርሓ ዘሎ ኣካልን ኢደ-ወነናውያን እዮም። እቲ ናይ ወጻዕን ተወጻዕን ዝምድና ከኣ መመሊሱ ይኸርር’ዩ ዘሎ። እቲ ዝምድና ዝያዳ ክኸርር እንከሎ ከኣ እቲ ቃልሲ ብኽንድኡ ደረጃ እዩ ዝዓርግን ዝውጠርን። እዚ ከኣ ናይ ሰላም ምህላው ምልክት ኣይኮነን። ህግዲፍ ከይሓፈረ ጸረ-ሰላም ባህርያቱ ሓቢኡ፡ ኤርትራ ሰላም ዝሓረማ ክንሳ “ናይ ሰላም ደሴት” ክብላ ዝፍትን ምዃኑ ከኣ ዘገርም እዩ። ገለ ሰባት ነቲ ኣብ ኤርትራዊ ባይታ ዘሎ ባዕሉ ዝዛረብን ኣብ ክንዲ ዘንብቡን ዝድህስሱን፡ ነቲ ናይ ህግዲፍ ሸፋጢ ናይ ሰላም ኣተረጓጉማ ተኸቲሎም፡ ንኤርትራ ከም ብሰላም እትልለ ኣብ ገነት እትነብር ሃገር ክገልጽዋ ምፍታኖም ዘገርም እዩ። እሞ ኸኣ ኣብ ዘዘለዉዎ ናይ ስደት ሃገር ሓቀኛ ሰላም እንዳስተማቐሩ።
ንኤርትራ ምስ ኩነታት የመን፡ ሶርያን ሶማልያን ኣወዳዲርካ፡ ዝሓሸ ሰላም ዘለዋ ትመስል እያ። ናይዚ መበገሲ ከኣ ኣብ ኤርትራ ተኹሲ ዘይምስምዑን ኣብ ውግእ ሰባት ዘይምማቶምን እዩ። እቲ ቀንዲ ናብ ከምዚ መደምደምታ ዝወስድ መደዓዓሲ ምኽንያት እቲ ናይ ህግዲፍ ንኤርትራን ህዝባን ምስ ካብኣቶም ዝሓሸ ዘይኮነ፡ ምስ ካብኣቶም ዝኸፈአ ናይ ምውድዳር፡ ንቕድሚት ዘይኮነ ንድሕሪት ዘማዕዱ ኣካይዳ እዩ። ኣብዚ ሓደ ክበርህ ዝግበኦ ነጥቢ፡ ኣብ ኤርትራ ሰባት ኣብ ውግእ ዘይሞቱ ምዃኖም እዩ። ብሰንኪ ኣብ ሃገሮም ሰላም ዘይምህላዉ፡ ሰባት ኣብ ዓው ኢልካ ዘይዝረበሉን ዘይግሉጽን ውግእ ናብ ጐረባብቲ ሃገራት ክስደዱ እንከለዉ ኣብ ዶባት ኮነ ኢልካ ብትእዛዝ ሰብ መዚ መንግስቲ ዝቕንጸሉ መንእሰያት ብዙሓት እዮም። ኣንጻር ስርዓት ሓሲብኩም፡ ልኡኻት ናይ ወያኔ ኢኹም እናተባህሉ፡ ዝእሰሩን ዝቕተሉን፡ ናይ ላምፓዱሳ ተረኽቦ ወሲኽካ ኣብ ባሕርን ምድረበዳን ዝሃልቁ ዘለዉ’ውን ውጽኢት ኣብ ኤርትራ ሰላም ዘይምህላው እዩ። እዚ ከኣ ሰላም ማለት ውግእ ዘይምህላው ማለት ጥራይ ከምዘይኮነ ዘረድእ እዩ። ብዓብይኡ እንዳ ነፍሲ ወከፍ ኤርትራዊ ወሪዱ ዘሎ ናይ ሕልናን ሞራልን ሞትን ተስፋ ምቑራጽን ዓብይ ግምት ዝወሃቦ መርኣያ ብኩራት ሰላም እዩ።
ንሕና ንሰላም፡ ዲሞክራስን ልምዓትን ኢና እንቃለስ ዘለና። ኣብ ሃገርና ሰላም እንተዝህሉ፡ ዘሎ ሰላም ከነምጽእ ኣይመተቓለስናን። ህዝብና ከኣ ወትሩ ንሰላም ዝሃርፍ እዩ። “ሕረስ ሓረስታይ፡ ንገድ ነጋዳይ ዝብል ምምሕዳር ኣምጸኣልና” ዝብል ኣበሃህላ ህዝብና፡ ሰላም ክሳብ ክንደይ ወሳኒ ምዃኑ እዩ። ምርግጋጽ ሰላም እቲ ሓደ “ህዝቢ ይመርሕ ኣለኹ” ዝብል ኣካል ከረጋግጾ ዝግበኦ መባእታዊ ሓላፍነት እዩ። ህግዲፍ ነዚ ከውሕስ ስለ ዘይከኣለ ጥራይ “ውዱቕ ምምሕዳር እዩ” ምባሉ እንተዘይውሒድዎ፡ ኣይበዝሖን እዩ። ኣብዚ ዓለም-ለኻዊ ሰላም ዝዝከረሉ ቅነን ሰላም ዓብይ ኣጀንዳ ኣብ ዝኾነሉ ግዜን ብዛዕባ ሰላም ምዝራብና፡ ዓለም በይና ሰላምና ከተረጋግጸልና ንምጽዋዕ ክኸውን ኣይግበኦን። ናይ ግዳም ጽልዋታት ኣብ ምርግጋጽ ሰላም ብጽሒት ከም ዝህልዎ ርዱእ ኮይኑ፡ ቀንዲ ሰላምና ካብ ኢድና እዩ። ብመሰረቱ ቃልስና ምዕዋቱን ዘይምዕዋቱን ኣብዛ ሰላም ሓሪምዋ ዘሎ ኤርትራና ዘተኣማምን ሰላም ብምርግጋጽ’ዩ ክግለጽ።
Posted On September 18, 2019
Return all confiscated properties to the Eritrean Catholic Church so that it can continue its virtuous work of teaching and caring for Eritrea’s vulnerable and underserved.
Eritrea, named for the beautiful Red Sea coast it is situated on, is tragically a nation in peril. Eritrea’s current regime is a prolific human rights violator, imprisoning thousands of citizens and denying them freedom of mobility and of the press. The Eritrean Catholic Church’s health facilities and schools along with those of other religious groups have become the most recent casualties of the turbulent political climate that exists within Eritrea.
This is a call to action directed at the Canadian government in particular and the international community in general. This is a call for a maximum exertion of pressure on the Eritrean government so that it reopens closed Catholic run health facilities and schools. This call to action is on behalf of those affected by these unjust closures. The Eritrean Catholic Church has been rendering much appreciated educational and health services in Eritrea for more than a century.
The Eritrean Catholic Church’s health care services were being provided free of cost to patients and were accessible to all those in need. A total of 29 health facilities and clinics were run by The Eritrean Catholic Church, providing vital services to tens of thousands of Eritreans from all walks of life, Catholic and non Catholic alike. These clinics were shut down and confiscated by the Eritrean government 8 in December 2018 and 21 on June 12, 2019. The majority of people receiving health services were villagers from remote parts of Eritrea. Hence these services provided essential life-prolonging treatment.
In addition to closing health care facilities, the Eritrean government has sadly closed 7 secondary schools, five Catholic Secondary schools, one Faith mission secondary school and one Islamic Secondary school on September 03, 2019. In doing this, the Eritrean government has effectively denied the Catholic Church its inalienable right to both teach and care for the Eritrean people as it has done for over a century. The vast majority of the closed health care facilities and schools were located on church premises and within monasteries; therefore, with the closures, a vital link between The Catholic Church and the Eritrean people it serves has been abruptly severed. Further still, the confiscation and seizure of church administered schools and health care facilities have effectively added Eritrean Catholics to a long list of religiously persecuted groups within Eritrea.
In the spirit of human dignity and preservation of life, we, Catholics and Eritreans alike, reaffirm our call upon the Canadian government and the international community to exert maximum pressure on the Eritrean government to respect religious freedom and to immediately return all
confiscated properties to the Catholic Church so that it may continue its virtuous work of teaching and caring for Eritrea’s vulnerable and underserved.
Eritrean Catholic Geez Rite Chaplaincy Toronto
By Francis Njuguna, Catholic News Service
Source: Catholic Register
NAIROBI, Kenya (CNS) — Eritrean bishops protested the government’s seizure of Catholic schools and asked that the church be enabled to continue its educational and health services.
“If this is not hatred against the faith and against religion, what else can it be?” Archbishop Menghesteab Tesfamariam of Asmara, Bishop Thomas Osman of Barentu, Bishop Kidane Yebio of Keren and Bishop Fikremariam Hagos Tsalim of Segheneity said in a letter to Eritrea’s minister of public education.
“Our voice of protest” is raised again at the government’s “arbitrary and unilateral measures,” the bishops said, noting that the closure of its schools follows the seizure of its clinics and other medical facilities in June.
“Considering that the actions that are being taken against our educational and health institutions are contrary to the rights and to the legitimate freedom of the church and heavily limit the exercise of the postulates of faith, mission and social services, we ask that the recent resolutions are reviewed and the consequent course of action promptly stopped,” the bishops said.
The Most Holy Redeemer Secondary School of Asmara’s seminary was closed two years ago, with three other secondary schools closed in September; one of the secondary schools includes a primary school.
The bishops said in June that all health facilities run by the Catholic Church in Eritrea — more than 20, with many on the property of monasteries — had been seized by the government.
In their letter to the minister, Semere Re’esom, the bishops asked that the church be allowed to continue its “precious and highly appreciated services to the people.”
If the government seeks changes to the way these institutions are run, there should be “open and constructive dialogue,” they said, noting that the church has always sought dialogue “on everything concerning the situation of our church and our nation.”
The Catholic Church makes up about 5% of Eritrea’s population of 6 million people.
In April, the bishops angered the government by releasing a pastoral letter calling for a national reconciliation process to go along with respect for human rights and religious freedom.
Ruled by President Isaias Afwerki since 1993, Eritrea has been strongly criticized by human rights groups, especially over reports of detention without trial, open-ended military conscription and bans on some faiths. Regulations introduced in 1995 limit any developmental activities of religious institutions, including schools, hospitals, agricultural projects and sponsoring education for vulnerable children.
Hundreds of thousands of people have fled the country in recent years, with many making perilous journeys through deserts and across the Mediterranean Sea to Europe.
Image copyright Reuters ናይ ምስሊ መግለጺ በቲ መጥቃዕቲ ዝተሃሰየ ትካል ነዳዲ ስዑዲ ዓረብ
ኣሜሪካ ነቲ ኣብ ትካላት ነዳዲ ሰዑዲ ዓረብ ዝተኻየደ መጥቃዕቲ ስዒቡ፡ ሰራዊታ ናብ ስዑዲ ክትልእኽ ምዃና ኣፍሊጣ።
ጸሓፊ ሚኒስትሪ ምክልኻል ኣሜሪካ፡ ማርክ ኤስፐር፡ ኣብ ዝሃቦ መብርሂ፡ ቁጽሪ ናይቲ ናብቲ ከባቢ ዝንቀሳቐስ ሰራዊት እኳ እንተዘይገለጸ፡ ኣብ "ምክልኻል ዝዓለመ" ተልእኾ ዘለዎ ምዃኑ ሓቢሩ።
ብኢራን ዝድገፉ ሑቲ-የመን፡ ናይቲ ኣብ ዝሓለፈ ሰሙን ኣብ ክልተ ትካላት ነዳዲ ስዑዲ ዓረብ ንዝተኻየደ መጥቃዕቲ ሓላፍነት ወሲዶም ኣለው።
ኣሜሪካን ስዑዲ ዓረብን ግና ንኢራን እየን ዝኸሳ።
ዓርቢ ንግሆ ግና፡ ፕረዚደንት ትራምፕ ምስ ኢራን ቀጥተኛ ወተሃደራዊ ጎንጺ ከም ዘይደሊ ብምትንባህ፡ "ልዑል እገዳ" ከም ዝተነብረላ ኣፍሊጡ።
ትራምፕ፡ "ከምዝመስለኒ፡ ርእስኻ ምግታእ መግለጺ ናይ ሓያል ሰብ እዩ" ድሕሪ ምባል፡ እቲ ሓድሽ እገዳ ንማእከላይ ባንክ ኢራንን ምንጪ ሃብቲ እታ ሃገርን ዕላማ ከም ዝገብር ተዛሪቡ።
ምስ ኣቦመንበር ጥሙር ሓለቓታት ስታፍ፡ ጀነራል ጆሴፍ ዳንፎርድ ብምዃን ብዓርቢ መግለጺ ዝሃበ ሚስተር ኤስፐር፡ ስዑዲ ዓረብን ሕቡራት ኢማራት ዓረብን ሓገዝ ምሕታተን ገሊጹ።
ንሱ ወሲኹ፡ እቲ ዝለኣኽ ሓይሊ፡ ንዓቕሚ ሓይሊ ኣየርን ምክልኻል ሚሳይልን ክብ ከም ዘብልን፤ ኣሜሪካ ንክልቲአን ሃገራት እትገብሮ ቀረብ ወትሃደራዊ ንዋት ከም እተቀላጥፍን ሓቢሩ።
ጀነራል ዳንፎርድ እቲ ምውፋር "መጠነኛ" ምኳኑ ብምግላጽ፡ ብኣሽሓት ዝቑጸሩ ከም ዘይኮኑ ሓቢሩ። ካብኡ ንላዕሊ ዝርዝራት ግን ኣይገለጸን።
ኣሜሪካ ኣብ ልዕሊ ኢራን ናይ ኣየር መጥቃዕቲ ከተካይድ እንተኾየና ዝተሓተተ ሚስተር ኤስፐር፡ "ኣብዚ እዋን ኣብኡ ኣይበጻሕናን" ዝብል ምላሽ ከም ዝሃበ ኒውዮርክ ታየምስ ጸብጺቡ።
ሚኒሰትሪ ምክልኻል ስዑዲ ዓረብ፡ ኣብቲ ኣብ ትካላት ነዳዲ ስዑዲ ናይ ዝተኻየደ መጥቃዕቲ ዝተረኽበ ናይ ሚሳይልን ሰብ ኣልቦ ነፈርቲ (ድሮን) ስብርባር ሓጻዊን ንምርኢት ብምቕራብ፡ ኢራን ኢድ ከም ዘለዋ መረጋገጺ ምዃኑ ሓቢሩ።
ብልክዕ ካበይ ከም ዝተተኮሰ ግና ገና ምጽራይ ይካየድ ከም ዘሎ፡ ሓደ ወሃቢ ቃል ገሊጹ።
Source=https://www.bbc.com/tigrinya/news-49780040
ኣቦመንበር ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ኣቶ ተስፋይ ወልደሚካኤል (ደጊጋ) ናብ ፕረሲደንት ሕብረት ኤውሮጳ ኣቶ ጂን-ክላውድ ጁንከር መዘከር ልኢኹ፡ ቅዳሕ ናይቲ መዘክር ከኣ ናብ ሃገራት ኤውሮጳ ሰዲዱ። ኣቦመንበር ሰዲህኤ ኣብዚ መልእኽቱ፡ ሃገራት ኤውሮጳ ነቲ መንግስቲ ኖርወይ ኣብ ልዕሊ ንስደተኛነት ከም መኸወሊ ተጠቒሞም ብቐጻሊ፡ ንስደተኛታት ዝምልከት ሕጊ ዝጠሕሱ ደገፍቲ ስርዓት ኤርትራ ጀሚራቶ ዘላ ጥንቁቕ ስጉምቲ ኣብ ግምት ከእትውዎ ተማሕጺኑ።
እቲ መዘክር ንሕብረት ኤውሮጳን ነተን ኣብ ሃገራተን ንዘለዉ ኣስታት 400 ሺሕ ኤርትራውያን ስደተኛታት፡ ልግስን ፖለቲካዊ ዕቑባን ዝህባ ዘለዋ ሃገራትን ብዝለዓለ ደረጃ ኣመስጊኑ። ብምትሕሓዝ ከኣ ነቶም ውሑዳት ሕጊ ስደተኛ ጥሒሶም፡ ተመሊሶም ደገፍቲ ስርዓት ኤርትራ ኮይኖም ናይተን ዝነብርወን ሃገራት ሕጊ ብዘይምኽባር ናይቲ ስርዓት ግዱድን ዘየናሕስን መደብ ክፍሊት 2% ዘተግብሩን ዝተሓባበሩን ኮኒኑ።
ብምቕጻል እቲ መዘክር፡ ዝበዘሐ ኤርትራዊ፡ ብመንግስቲ ኖርወይን ካለኦት መንግስታት ኤውሮጳን ኣብ ልዕሊ እቶም ምስ መንግስቲ ኣስመራ ብምትሕብባር ነቲ ዝረኽብዎ ፖለቲካዊ ዑቕባ ዘባኽኑ ውሑዳት ዝውሰድ ቅኑዕን ጥንቅቑን ስጉምቲ ከምዘይቃወም ጠቒሱ። ኣተሓሒዙ ከኣ እዞም ሕጂ ተመሊሶም ንመንግስቲ ኤርትራ ዝድግፉ ዘለዉ፡ ፖለቲካዊ ዑቕባ ንምርካብ ዘቕረብዎ ምኽንያት “መወዳእታ ዘየብሉ” ግዱድ መደብ ሃገራዊ ኣገልግሎት ምንባሩ ጠቒሱ።
ኣብቲ መዘክር ኣብዚ እዋን’ዚ ብሓርፋፍ ግምት ሰዲህኤ፡ ኣብ ኢጣልያ፡ 120,000፡ ኣብ ጀርመን 80,000፡ ኣብ ስወደን 50, 000፡ ኣብ ዓባይ ብሪታንያን ስዊዘርላንድን ነፍሲ ወከፈን 40,000፡ ኣብ ሆላንድ 25,000፡ ኣብ ፊንላንድን ደንማርክን ነፍሲ ወከፈን 4,000፡ ኣብ በልጅምን ፈረንሳን ነፍሲ ወከፈን 3,000 ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣለዉ። ሰዲህኤን ካለኦት ኣሓት ውድባትን በዚ እዘን ሃገራት ንኤርትራውያን ዝሃብኦ ልግስን ፖለቲካዊ ዕቑባን ሕጉሳት ምዃኖም ዝጠቐሰ መዘክር ሰዲህኤ፡ ብኣንጻሩ ከምቲ መንግስቲ ኖርወይ ዝጠቐሶ፡ ገለ ኤርትራውያን ስደተኛታት፡ ኣብተን ሃገራት ዘሎ ንስደተኛታት ዝምልከት ሕግታት ብምጥሓስ ኣብ ናይቲ ጨቋንን ካብኡ ሃዲሞም ዑቕባ ዝሓተቱን መንግስቲ ኣኼባታትን ፈስቲቫላትን እናተሳተፉን ብግህሰት ሰብኣዊ መሰል ምስ ዝኽሰሱ ከም በዓል የማነ ገብረኣብ ዝኣመሰሉ ብምትሕብባርን ናይ ስደተኛ መሰሎም የባኽኑ ከም ዘለዉ ከም ዘስተውዕል እቲ መዘክር ብዝርዝር ኣስፊሩ።
እዚ ስእላዊ ሓበሬታ ከም ዘመልክቶ፡ ድሕርቲ ንመበል 25 ዓመት ምጅማር መደብ ሃገራዊ ኣገልግሎትን ወተሃደራዊ መደበር ታዕሊም ሳዋን ብዝምልከት ኣብ ኖርወይ ከተማ ኦስሎ ኣብ ዝርከብ ኤምባሲ ኤርትራ ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ ነሃሰ ዝተኻየደ ጽንብል ላዕለዎት ሰብ መዚ ኖርወይ ብዛዕባቲ ኣብ ልዕሊ እቶም ሕጊ ዝጠሓሱ ስደተኛታት ክውሰድ ዝግበኦ ስጉምቲ ብጽሞና ክዘራረቡ ጀሚሮም ኣለዉ። ኩሉ ከም ዝፈልጦ ኖርወይን ካለኦት ሃገራት ኤውሮጳን ነቲ “መንግስቲ ኤርትራ ብግዱድ ዕስክርና መሰልና ግሂሱ” ዝብል ምኽንያት ተቐቢለን እየን ንኤርትራውያን መሰል ዑቕባ ክህባ ጸኒሐን። ስለዚ እቶም ምስ ላዕለዎት ሓለፍቲ ኤርትራ ኮይኖም ኣብ ዝኽሪ ምጅማር ሃገራዊ ኣገልግሎትን ካለኦት ኣጋጣምታትን ብምስታፍ መሰሎም ኣብ ሓደጋ ዝውድቑ ስደተኛታት ተሓተቲ ባዕላቶም እዮም።
Eighteen years ago today, the Eritrean government began its chilling clampdown on those it perceived as critics, decimating the country’s budding independent press in the process. Eighteen years later, as Eritrea ends its diplomatic isolation, little has changed for its citizens.
In September 2001, the government arrested 11 high ranking government officials after they called on President Isaias Afewerki to hold elections and allow political parties. Eritrea, a one-party state, has not held national elections since independence in 1993, when Isaias came to power. The government then arrested 10 journalists who reported on the criticism and closed down privately owned media outlets. Onlyoneof the 21 people arrested has ever been seen again; reliable, yet unconfirmed, reports suggest at least 10 may have died while in detention.
These arrests triggered a wave of arrests and an era of repression that continues to date, where any criticism is prohibited and scores of political prisoners are subjected to appalling conditions and treatment, many held incommunicado.
The Eritrean government has normalized relationswith its neighbors after years of diplomatic isolation. But so far, it has shown no interest in allowingmuch-desired change at home.
Justlast September, Eritrean authorities arrested Abrehe Kidane Berhane, the former finance minister, after he publicly criticized Isaias and called for political reforms. He has not been heard from since.
Eighteen years have been lost for those in detention and for many other Eritreans – subjected to repression at home or forced to flee abroad – as highlighted in a 18-day campaign launched today by diaspora group “One Day Seyoum” using the hashtag #18StolenYears, aimed at highlighting the dire human rights situation in the country.
The government should listen to Eritreans’ call for reform and an end to abuses. It should begin by immediately releasing those imprisoned 18 years ago and the many other political prisoners.
Source=https://www.hrw.org/news/2019/09/18/eritrea-should-end-18-years-darkness
ፍቕርን ሓልዮትን ካብ ገዛን ቤተሰብን እዩ ዝጅምር። ኣብ ገዝኡን ቤተሰቡን ዘየድመዐ ካብኡ ወጻኢ ኣብ ዝገብሮ ፈንጠርጠር ከድምዕ ኣይክእልን እዩ። በጃን ሓላይን ህዝቢ ክትከውን ናይቲ ብቐረባ ክትኣልዮን ከተመሓድሮን ዝግበኣካ ቤተሰብ ሓላይ ክትከውን ክትበቅዕ ናይ ግድን እዩ። ምኽንያቱ ቤተሰብ ህዝቢ ሓንቲ ሃገር እተቕውም መሰረታዊት ኣሃዱ ስለ ዝኾነት። እቲ ፍቕርን ሓልዮትን ብደረጃታት ክፈላለ ይኽእል። ንቤተሰብ ንመላእ ንህዝብን ካልእ መንነትካ ዝገልጽን ዝወሃብ ክብደት ደረጃታት ሃልይዎ ግና ተጸላላውን ትርደጋጋፍን እዩ።
ነዚ ብመንጽር መንግስታት ክንርእዮ እንከለና፡ ከምቲ ሓደ መራሒ ስድራቤት፡ ኣባላት ቤተሰቡ ናይ ምምራሕ ሓላፍነት ዘለዎ፡ ህዝቢ ሓንቲ ሃገር ናይ ምምሕዳር ሓላፍነት ዝወስድ ኣካል ከኣ ዝኸበደ ዕማም ኣለዎ። ሃገርን ህዝብን ምምራሕ ኣዝዩ ሰፊሕ ዝርዝር ዘለዎ ኮይኑ፡ ብመሰረቱ ግና ሃገር ምስ ኩሉ ክብራ ምሕላውን መሰረታዊ ሕቶታት ናይቲ ዝመርሖ ህዝቢ ኣብ ኩሉ መዳያት ምምላስን እዩ። እዚ ናይ መራሕን ተመራሕን ዝምድና ብፍንው ድሌት ናይ ሓዲኦም ዝካየድ ዘይኮነ፡ ግደ መንግስትን ህዝብን ብዝውስን መሰማምዒ ቃል ኪዳን ተመስሪቱ ዝስራሕ እዩ። ኩሉ’ቲ ስምምዓትን ውዕላትን ከኣ ኣብቲ ናይ ኩሉ ሕግታት ላዕለዋይ ሕጊ ዝኾነ ሕገ-መንግስቲ ዝምስረት እዩ። ከምቲ ሓደ መራሒ ስድራቤት ቅድሚ ኩሉ ሕጋዊ ክኸውን ዝገበኦ ሃገር ዝመርሕ መንግስቲ እውን ቅድሚ ኩሉ ሕጋዊ ክኸውን ይግበኦ። ኣብ ርእሲኡ በቲ ዝመርሖ ህዝቢ ተቐባልነት ክረክብ ይግበኦ። ተቓባልነት ንምርካብ ከኣ ቅድሚ ኩሉ ሕጋዊ ምዃን የድሊ። ሕጋዊ ናይ ምዃን ቀንዲ መቕድም ከኣ ሕገመንግስታዊ ውሕስነት ብዝረኸበ ድምጺ ህዝቢ ኣብ ስልጣን ምምጻእ እዩ። ነዚ ሕጋዊ መሰረት ጓስዩ ከም ጉጅለ ህግዲፍ ብኢደወነኑ ኣብ ስልጣን ዝመጽእ ኣካል ግና ዝበለ እንተበለ ዓመጸኛ እዩ።
ሓደ ከም ጉጅለ ህግዲፍ ዝኣመሰለ ህዝባዊ ሕቶ ምምላስ ዝሰኣነ፡ ዝመርጾ መንግዲ ህድማ እዩ። ህድማ ብኣካል ጥራይ ዘይኮነ ብኣተሓሳስባን ኣተሓሕዛን ካብ ባህጊ ህዝቢ ርሒቕካ ደገደገ ምምዕዳው እዩ። ኣብ ኣፈንጫኡ ብዛዕባ ዘለዉ በዳህቲ ግዜ ዘይህቡ ሃገራውን ህዝባውን ዛዕባታት ንምኽዋል፡ ህዝቢ ጉዳዩ ገዲፉ ናብ ርሑቕ ምእንቲ ከመዓዱ መዳህለልቲ ብልሓታት ይምህዝ። ንነብሱ ኣብ ክንዲ ምስ ካብኡ ዝሓሹ፡ ምስ ካብኡ ዝሓመቑ እንዳወዳደረ ዝሓሸ ኮይኑ ክቕርብን ክደዓዕስን ይፈቱ። ህዝቢ ኤርትራ ብዛዕባ ህልዊ ኩነታት የመን፡ ሶማልያን ካለኦት ኣብ ህውከትን ድኽነትን ዘለዋ ሃገራት እምበር ብዛዕባ ሰላም፡ ዲሞክራስን ልምዓትን ዘውሓሳ ሃገራት ክሓስብ ኣይደልዮን። ሕሉፍሓሊፉ ናቱ ዕዮ ገዛ ከይሰረሐ ኣብ ርሑቕ ከይዱ ሓላይ ናይ ሰፊሕ ዞና መሲሉ ይቐርብ። እንተኾነ ናይ ኩሉ መሰረት ናይ ገዛእ ርእስኻ ዕዮ ገዛ ክትዓምም ምኽኣልን ዘይምኽኣልን ስለ ዝኾነ፡ ኣብቲ መህደሚ ክኾኖ ዝኸዶ ከባቢ እውን ኣይሰልጦን። እዚ ከኣ ንናይ ገዛእ ርእሱ ህዝቢ ሓላይ ዘይኮነ ኣካል፡ ኣብ ካልእ እውን ሓላይ ክኸውን ከምዘይክእል ዘመልክት እዩ።
ዲክታቶር ኢሳይያስ ብመንጽርዚ ክንርእዮ እንከለና፡ ንኤርትራን ህዝባን ብዘይሕግን ፍትሕን ዝድህኽ ዘሎ እዩ። ምስ ህዝቢ ቃል ዝኣተወሉ ውዕል የብሉን። እንታይ ክገብር ከም ዝግበኦን እንታይ ክገብር ከምዘይግበኦን ዝድርት ትካላት የብሉን። ግደ ህዝቢ ኣብ ጉዳይ ሃገሩ ዘርኢ ስኑድ መሰማምዒ ውዕል የለን። ብሓጺሩ ኣብ ጉዳይ ህዝቢ “ከም ድላዩ” ክገብር ዝጸንሐን ዘሎን ውጹእ መላኺ እዩ። ከም መንግስቲ ዋላ ሓንቲ ካብ ናይ ህዝቢ ሕቶታት ኣይምልስን። ብኣንጻሩ ንዝሓቱን ክሓቱ ንዝሓስቡን ይቐጽዕ። “ኣነ እየ ኩሉ” ካብ ዝብል ትዕቢትን ብደዐን ስለ ዝነቅል እቲ ንዕኡ ባህ ዝብሎ ንህዝቢ ኤርትራ እውን ባህ ከም ዝብሎ ገይሩ ይወስድ። ግደ ሓቂ ግና ብፍላይ ኣብዚ እዋንዚ ብኹሉ መዕቀኒ ምርጫ ህዝቢ ኤርትራን ኣካይዳ ኢሳይያስን ተጻራሪ እዩ። ናይዚ ነካይዶ ዘለና ቃልሲ መሰረት ከኣ እዚ ተቓርኖ’ዚ እዩ።
ዲክታቶር ኢሳይያስ ብዓቕሚ ኮነ ብባህሪ ሕቶ ህዝቢ ኤርትራ ክምልስ ኣይክእልን እዩ። ብኣንጻሩ ኣብ እንግደዓ ናይቲ ሕቶኡ ዘይምለሰሉ ህዝቢ ተኾይጡ ኣብ ስልጣን ክነብር ይደሊ፡ ይነብር ከኣ ኣሎ። ስለዚ ነዚ ዓቂቡ ንምቕጻል ዝመርጾ ስልቲ ካብቲ ህዝባዊ ሕቶ ምህዳምን ብቐጥታ ምስ ናይቲ ህዝቢ ሕቶ ዝምድና ዘየብሉ ኣጀንዳታት ምፍጣር’ዩ። እቲ ቀንዲ ዝጥቀመሉ ኣገባብ ከኣ ንሱ ባዕሉ ቀንዲ ጸላኢ ህዝቢ ኤርትራ ክነሱ፡ ንህዝብና ካልእ ጸላኢ ይዕድመሉ። ጸላኢ ምዕዳም ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ዘይምኽኑይ ውግእ ጠቢሱ የህልቖ። ነቲ ህልቂት ከኣ ተመሊሱ “ኣየኽሰረናን” ይብሎ። ብመንጽር እዚ ኩሉቲ ድሕሪ ናጽነት ኤርትራ ምስ ሱዳን፡ የመን፡ ጅቡትን ኢትዮጵያን ዝተኻየደ’ሞ ንኤርትራ ሓይልሰባ በሊዑን ንብረታ ኣባዲሙን ኣብዚ ሕጂ በጺሓቶ ዘላ ቀራና መንገዲ ዘውደቓ ውግኣት ብሓልዮትን ብትዕግስትን እንተዝተሓዝ ዘይክካየድ መኸኣለ። እንተኾነ እቲ ዲክታቶር ኣብ ስልጣን ንምቕጻል ከምቲ ዝገበሮ ካብ ምግባር ካልእ ምርጫ ስለ ዘይተራእዮ ከምኡ ገይሩ።
ኢሳይያስ ሕጂ እውን ካብ ናትካ ኣቐሚጥካ ደገደገ ምምዕዳው ኣይወጸን። ኣብ ስልጣን ንምቕጻል ካብዚ ዝሓሸ መንገዲ ኣይረኣየን። ኩሉ ዝገብሮ ምእንቲ ህዝብን ሃገርን ብምሕላይ ዘይኮነ ምእንቲ ስልጣኑ ምዃኑ ካብ 1998 ጀሚሩ ምስ ኢትዮጵያ ዘለዎ ጉዳይ ክሕዘሉ ዝጸንሐ ናይ “ክውዕየካን ብማንካ ክዝሕለካን ብኢድካ” ሜላ ምስትብሃል ጥራይ ይኣክል። ከድልዮ እንከሎ ንልኡላውነት ኤርትራ ሰማይ ይሰቕሎ፡ ኣብ ዘየድለዮ ድማ ብዛዕባኡ ንምዝራብ እውን “ነውሪ እዩ” ይብሎ። ካብዚ ቀረባ ግዜ ጀሚሩ፡ ምስ ሱዳን፡ ሶማል፡ የመንን ካለኦት ጐረባብትና ሃገራትን ዝገብሮ ዘሎ ዳንኬራ ከኣ ሃገርን ህዝብን ናይ ምጥቃም ተልእኮ የብሉን።
ዲክታቶር ኢሳይያስ ነቲ ኣካይዳኡ በየናይ መነጽር ከም ዝርእዮ ኣይርደኣካን እዩ። ዓለም ብዓለማ “ኣብ ልዕሊ ህዝቡ ዝጨከነ፡ ብልኡላውነት ሃገር ዝተዋገየ፡ ሰብኣውነት ዘየብሉ፡ ዝብሎ እምበር ዝበሃሎ ዘይሰምዕ ጸማም” ምዃኑ እንዳነገረቶ፡ ኣብ ክንዲ ተመሊሱ ንነብሱ ምፍታሽ፡ ዞና ቀይሕ ባሕርን ቀርኒ ኣፍሪቃን ከወሃህድ መገሻ ምጅማሩ ንብዙሓት ዘገረመ ነይሩ። ኣብ ርእሲ ተንኮለኛን ጨካንን “ዓሻ” ክብልዎ ዝተደናደኑ’ውን ነይሮም። እንተኾነ ወዮ ኣብ ገዝኡ ዝጀመሮ ዘይሓሊ ኣካይዳ፡ ኣብ ዘዝኸዶ ክስዕቦ ግድን ስለ ዝኾነ ኣይሰለጦን። ምናልባት እውን ነተን ሃገራት መሊሱ ጉዳያተን ዘጋድድ ዳንዴር ዘሪኡለን ይኸውን።
ኩልና ከም እንርደኦ፥ ሓድነት ንኹሉ ሓደ ወይ ዘይፈላለ ትገብሮ ማለት ኣይኮንነ። ምኽንያቱ ሓደ ህዝቢ ብምሉኡ ሓደ ዓይነት ኣተሓሳስባ፥ እመነት፥ ድሌት ኣለዎ ማለት ስለ ዘይኮነ። ስለዚ ኩሉ ምሉእ ብምሉእ ክመሳሰል ከምዘይክእል ክንርዳእ ኣሎና። እቲ ቀንዲ ንኹሉ ህዝቢ ኣጣሚሩ ብዝሕዝ ብሓንሳብ ምስራሕ ብዝብል ኣምር ክጠራንፎን ከወሃህዶን ክኽእል እዩ። እዚ ብሓንሳብ ኰንካ ናይ ምስራሕ ሓድነት ድማ ንናይ ኣባልነት ወይ ምትእስሳር (belongingnes) ስምዒት ሓድነት ማለት እዩ። እዚ ማለት፥ ኤርትራ ዝተፈላለየ ሃይማኖታት፥ ቋንቋታትን፥ ዓሌታትን ዝውከሉ መነታት ኣለዋ፥ ይኹን እምበር ነታ ኤርትራ እትብል ሃገር ኩልና ንብልጽግነኣን ዕቤታን ብሓንሳብ ኰይንና ምስ እንሰርሕ ምዃንና ሓደ ይገብርና።
ኣብዚ ከም ደቂ ሃገር ኩልና ሓላፍነታውያን ክንከውን ኣሎና። ስለዚ ኣብታ ሃገር ንዝውለድ ዘበለ ኩሉ፥ ወለዶም ነቲ ጽቡቕ ባህልን ልምድን እናኽበሩ ብጽቡቕ ኣተዓባብያን፡ እናኽበሩ ክዓብዩ ከኽእልዎም ይግባእ። ሓደ ህጻን ምስ ተወልደ ኣብ ትሕቲ ሕቚፊ ወለዱ እንከሎ ተኣዛዝነት፥ ስነስርዓት፥ ሓቂ ምዝራብን ንደቂ ሰባት ዝጎድእ ዘይምሕሳብን ወዘተ፥ ኩሉ ጽቡቕ ዘበለ ስነ-ምግባር እንተማሂረምዎ ንሓድነት ዓብይ ኣበርክቶ ክህልዎም ይኽእል። ምኽንያቱ እቲ ኩሉ ኣተሓሳስባኦም ንኹሉ ኤርትራዊ ዜጋ ብማዕረ ምርኣይን ምግልጋልን ዝብል ሰናይ ተግባራት ስለዝተዀስኮሰ።
እዚ ብግቡእ ዝተኾስኰሰ ህጻን ኣብ ዝጉብዘሉ እዋን ንልዕልና ሕግን ግዝኣተ ሕግን ዘኽብርን፥ ካብ ኩሉ ድሑር ኣተሓሳስባታት ነጻ ኮይኑ ብኣንነት ንኸይጥቃዕ ይሕግዞ። እዚ ከኣ ኣብ ክንዲ ዘይተጸዋርነት ምዝራእ፡ ማለት ብቀቢላ ብሃይማኖት ብዘርኢ ወዘተ ምክፍፋል ገዲፉ ሕውነት፥ ስኒት፥ ይቕረ ምባልን ምትእምማንን ምጽውዋርን ንምፍጣር ይሕግዞ።
ሓድነት እምበኣር ልክዕ ከም ሓደ ተኽሊ ማይን፥ ማዕድንን፥ ንፋስን፥ ዋዕን ዘድልዮ፥ ንሓድነት ድማ፥ ጉርሒ፥ ውሽጣውሽጢ ምስራሕ፥ ቅጥፈት፥ ተንኮልን፡ ጽልእን ዘይኮነ፡ ኣሳታፍነት ተጸዋርነት፥ ግሉጽነት፥ ፍቕሪ፥ ንብዙሕነት፡ ሃይማኖት ይኹን ሓሳብ ምቕባል፥ እዩ ዘጠጥዖ። ሓድነት ንሓድሕድና ምፍቓርን ንኹልና ዘርብሕ ብማዕረን ርህራሄን፥ ምትሕብባርን ዝመልኦ ምግልጋል የድሊ። እዚ ምስ እንገብር እቲ ሓድነት ኣንብሎ ናብቲ ኣቕጣጫ ብዘይ ኣፈላላይን ኣብ ቅድሚ ሕጊ ማዕረ ዝኾነን ርኹብን ስኡንን እውን ኣዚዩ ዘይፈላለየሉ፡ ንኹሉ ዘሕጉስ ጥዑይ ህይወት ሕብረተሰብ ንምፍጣር ዘብጽሕ ይኸውን።
ብሓጺሩ ሓድነት፥ ዘርኡ፥ ሃይማኖቱ፥ ብሄሩ፥ ዓሌቱ ቋንቋኡ፡ ጾትኡ ብዘየገድስ ሓደ ምዃን ማለት ብሃገራዊነት ኣተሓሳስባን ስምዒትን ህንጸት ሃገርን ንኹልና ብማዕረ ከምትብጸሓና ዘርእየና ምሉእነት ናይቲ ኣቐዲሙ ተጠቒሱ ዘሎ ክፋላት ማለት እዩ። እዚ ማለት ሽሕ እኳ ኣብ ኤርትራ እቲ ናኣሽቱ መግለጺ መንነታት ከም ሃይማኖት፥ ባህልን ቋንቋን ዝኣመሰሉ እንተለውዋ፥ እቲ ሓደ ዝገብረና ግን ኩልና ኤርትራውያን ምዃና እዩ። ምኽንያቱ እዛ ኤርትራ ትበሃል ብሓድነት ናይ ብዙሕነት ዝቖመት፥ ብዓሌት ወይ ብሄር ወይ ሃይማኖት እንተተሸራሪፋ ክንዕቅባ ኣይንኽእልን ኢና። እንተዘይዓቂብናያ ከኣ እቲ ዝተጠቕሰ ሃይማኖት ይኹን፥ ብሄር፥ ቋንቋ፥ ልምዲ ባህሊ ፈጺሙ ኣይክህሉን እዩ።
ሓድነት እምበኣር ሃገር ኣብ ምምስራትን፥ ምህናጻን ቀንዲ ረቛሒ ካብ ኮነ፥ ኣብ ክብርታትና ወይ ወግዒታትና ሓባራዊ ስምምዓት ክህልወና ኣለዎ። እዚ ምስ እንገብር ኣብ ሓድሕድ ምክብባርን ማዕረ ረብሓን ዝተአስረተ ሓባራዊ ምትእምማን ምህናጽ ሓጋዚ ይኸውን። ኣብዚ ደረጃ እዚ ምስ እንበጽሕ ድማ እቲ ሓቀኛ ፍቕሪ ሓድሕድ ይፍጠር እሞ ናይቲ ክመጽእ ዝኽእል ኣሉታዊ ሳዕቤናት ይኹን ሽግራት ወይ ግድላት ንምፍታሕ ሓባራዊ ርድኢት ይፈጥረልና። ብተወሳኺ ናይ ካልኦት ድሌታት፡ ወጽዓ፡ ስቅያትን ሽግራትን ናይ ምፍላጥ ኣተሓሳስባና ክነማዕብልን ናይ ምድግጋፍን ምጽውዋር መንፈስና ክብ የብሎ። በዚ ከኣ እታ ሃገርን ህዝባን ሓቢሩ ንዝኾነ ይኹን ሽግራት ንምፍታሕ ናይ ሓባር ኣተሓሳስባ ብምጥራይ “ንወገነይ ንኣውራጃይ ንሃይማኖተይ ልዕሊ ኩሉ” ዝብል ሓሳብ ብንኹልና ክርህወናን፥ ከርበሓናን ዝኻል ሓሳብ ይትካእ እሞ ሓቢርና ናይ ምስራሕን ምንባርን መንፈስ የኻዕብተልና።
Source: Addis Standard
Addis Abeba, September 18/2019 – Sileshi Bekele (PhD), Ethiopia’s Minister of Water, Irrigation and Electricity said Ethiopia has rejected Egypt’s latest proposal on the filling of multi-billion dollar Great Ethiopian Renaissance Dam (GERD).
A tripartite meeting between Egypt, Ethiopia and Sudan took place in Cairo on Sunday and Monday for the first time in more than a year. Earlier reports show Egypt and Ethiopia were “at odds” over the issue.
Speaking to local media today, Dr. Sileshi said that Egypt has proposed its own plans which suggested the filling of the dam’s reservoir to be conducted within seven years period of time and a minimum guaranteed release of 40 billion meter cubic (BMC) of water every year as well as demand to maintain High Aswan Dam (HAD) at 165 meter above sea level.
A classified document obtained by Addis Standard discussing Ethiopia’s position on the demands made by Egypt (refereed as “Technical aspects of the agreement on the Filling and operation of the Grand Ethiopian Renaissance Dam(GERD)”, submitted on 1st of ‘ August 2019″) rejected the demands and provided explanations on Ethiopia’s position.
Accordingly, Ethiopia rejected Egypt’s proposal demanding it “to commit to release the ‘natural average flow’ of the Blue Nile measured at the GERD site because it was “based on the recorded flow of the Blue Nile for the period 1911 to 2018.” During this period, the Blue Nile flow fluctuated between a minimum of approximately 29 BCM (in 1984) to a maximum of 69 BCM (in 1917)’ The average annual flow for this 108 years is approximately 49 BCM.”
“The Blue Nile has no longer been in natural flow state since the time Ethiopia started implementing irrigation g projects on the Blue Nile ,such as the Fincha Hydro-power the Tana-Beles, the Chara-Chara weir etc. Therefore demanding n “natural average flow” be guaranteed means denying the existence of these current uses (projects),” the document said.
Ethiopia also rejected the 40 BMC annual release of water on the bases that “such stringent condition of annual flow release is not acceptable to Ethiopia as it prolongs the filling of the GERD.”
With regard to Egypt’s demand “to maintain High Aswan Dam (HAD) at 165 meter above sea level”, Ethiopia rejected the demand saying “this request is technically impractical and is tantamount to agreeing to hold the operation of the GERD hostage to Egyptian water use downstream. Further since Ethiopia cannot control Egyptian water use/withdrawal from HAD, agreeing to this demand means ending up in perpetual ‘water debt.’”
“The request by Egypt is not practical and, therefore, Ethiopia outright rejects it,” the document reads and concluded that when all the elements of the Egyptian proposal are considered in aggregate, the commutative effect will result in: a) Prolong the filing of GERD indefinitely; b) GERD will primarily be there to compensate for Egyptian water deficit, serving as second backup reservoir to HAD; c) GERD will not deliver its economic return to Ethiopia; d) The proposed Permanent coordination Mechanism infringes on Ethiopia’s sovereignty; e) Ethiopia will forfeit its rights to equitable and reasonable utilization of the Blue Nile water resources.
