http://ascenteq.com/project/epdp

ኖርወጅያን ምሁር ፕሮፈሶር ሸተል ትሮቪል

ብዛዕባ ጐንጽን ኣፈታትሓኡን መጽናዕትን ምርምርን ዘካይዱ ነርወጃዊ ምሁር ፕሮፈሶር ሸተል ትሮቪል፡ ኣብ ወጻኢ ብኤርትራውያን ዝካየድ ዘሎ ቃልሲ ውጽኢት ክቱር ወጽዓን ድምጾም ንክስማዕ ዝወስድዎ ዘለዉ ስጉምትን ምዃኡን ገሊጾም። እቶም ፕሮፈሶር ነዚ ዝገለጹ፡ ነቲ መንግስቲ ኤርትራ ምጅማር ብረታዊ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ምኽንያት ብምግባር ኣብ ከተማ በርገን ሃገር ነርወይ ብ2 መስከረም 2023 መዲብዎ ዝነበረ እሞ ዝተሰረዘ በዓል ምኽንያት ብምግባር ምስ ማዕከ ዜና ነርወ ኤንቲቪ/NTV  ኣብ ዘካየድዎ ቃለ-መጠይቕ እዩ።

እቶም ካብ ግዜ ቃልሲ ንናጽነት ጀሚሮም ብዛዕባ ኤርትራ ኣፍልጦ ዘለዎም ፕሮፈሶር፡ ኣብቲ ሰፊሕ ቃለመጠይቖም፡ መንግስቲ ኤርትራ ንኤርትራውያን ኣብ ስደቶም ከይተረፈ፡ ተጽዕኖ ከም ዝፈጥረሎም፡ 2% ክኸፍሉ ከም ዘገድዶምን ዝበሎም እንተዘይገይሮም ድማ ኣብ ልዕሊ ኣብ ኤርትራ ንዘለዉ ስድረኦም ኣገዲዱ ገንዘብ ከም ዘኽፍሎምን ጠቒሶም። መንግስቲ ኤርትራ ስደተኛ ኣምሲሉ ኣብ ኤውሮጳ ሰለይቲ ከምዘዋፍር ድማ ኣቃሊዖም።  

ትሮንቮል ብ2 መስከረም 2023 ኣብ ከተማ በርገን ንስርዓት ኤርትራ ብዝቃወሙ ወገናት ዝተወስደ ስጉምቲ ከም ናይ ህንጡይ መርዓዲ ጌርካ ምውሳዱ ጌጋ ምዃኑ ኣመልኪቶም፡ ብኣንጻሩ ንጡፋት ልኡኻት ስርዓት ኤርትራ ኣብ ሃገር ነርወይ ከምዘለዉ ህዝብን መንግስትን ነርወይ ከስተውዕሉ ኣዘኻኺሮም።

ኤርትራ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ እትርከብ ህዝባ ካብ ኢትዮጵያ ናጻ ንክወጽእ 30 ዓመታት ዝተቓለሰላ ሃገር እያ ዝበሉ እቶም ፕሮፈሶር፡ እቲ ንኢሳያስ ከም ጅግና ዝውሰድ ወገን ጌጋ ምዃኑ ጠቒሶም፡ በቶም ኣብ ሃገሮም ምንባር መሪርዎም ዝተሰዱ ግና ኢሳያስ ብኣንጻሩ እዩ ኢሎም። እዚ ተጻራሪ ኣተሓሳስባ እዩ ኣብ ከተማ በርገን ዝተራጸመ ድሕሪ ምባሎም ከኣ እዚ ተርእዮ ኣብ ቀጻሊ ናብ ዝለዓለ ደረጃ ክምዕብል እዩ ዝብል መልእኽቲ ኣመሓላሊፎም።

ኣዳለውቲ ናይቲ መደብኳ ነቲ ኣጋጣሚ ምስ መንግስቲ ምትእስሳር ኣይነበሮን እንተበሉ፡ መንግስቲ ኤርትራ ግና ንከምዚ ዝኣመሰለ መድረኽ እዩ ዝጥቀም። ተቓወምቲ ብወገኖም፡ ደገፍቲ ህግደፍ ተቓወምቲ ተመሊሶም ኣብ ስለያ ከም ዝዋፈሩ እናሓበሩ፡ መንግስቲ ኖርወይ ነዚ ተግባራት ተረዲኡ ስጉምቲ ዘይምውሳዱ እቶም ፕሮፈሶር ሓቢሮም።

ኣብዚ እዋንዚ፡ በቲ ሓደ ወገን ምቁጽጻር ህግደፍ ይዳኸም ኣሎ፡ በቲ ካልእ ወገን ድማ ሓይሊ ተቓውሞ ኤርትራ ይሕይል ኣሎ ዝበሉ ፕሮፈሶር ትሮንቮል፡ ምኽንያቱ ድማ ስርዓት ኤርትራ ኣብ ልዕሊ እቶም ኣብ ሃገሮም ዘለዉ ስድራቤታት ዝወስዶ ጨካን ስጉምቲ ከምቲ ናይ ቅድም ከድምዕ ዘይምኽኣሉ ዘርኢ እዩ ኢሎም።

ፕሮፈሶር ትሮንቮል፡ ኤርትራውያን ጻዕራማትን ፈተውቲ ሰላምን ምዃኖም ኣመልኪቶም፡ ኣብዚ እዋንዚ ግና ተጻረርቲ ሓሳባት የምዕብሉ ከም ዘለዉን፡ እዚ ድማ ንስርዓት ህግደፍ ዘርዕድን ውድቀቱ ዘቀላጥፍ ተርእዮ ምዃኑ ኣብቲ መግለጺኦም ጠቒሶም።

ኖርወጅያዊ ፕሮፈሶር ሸቲል ትሮንቮል ተመራማሪ ጥራይ ዘይኮኑ፡ ብሓፈሻ ኣብ ሰብኣዊ መሰላት ቀርኒ ኣፍሪቃ ብፍላይ ድማ ኣብ ኤርትራ ብዙሕ መጽናዕቲ ዘካየዱን ዝጸሓፉን፡ ኣብ 2009 ድማ The Lating Struggle for Freedom in Eritrea, Human Rights and Poletical Develpmen, 1991-2009, ብእትብል መጽሓፍ    ንህግደፍ ዘቃለዑ ደራሲ’ው እዮም።