http://ascenteq.com/project/epdp

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ  

ዞባ ቀይሕ ባሕርን ምብራቕ ኣፍሪቃን፡ ኣዝዩ ክሳዳውን ተበሃግን ምዃኑ ርዱእ እዩ። ከምቲ “መልክዐኛ ኣበረኛ” ዝበሃል ከኣ ናይ ብዙሓት ቀልቢ ስለ ዝስሕብ ናይ ስግኣት ከባቢ ካብ ምዃን ዓዲ ኣይወዓለን። ብሰንክዚ ኩሉ ግዜ ካብ ናይ ሓያላት ጠመተ ናጻ ኮይኑ ዘይፈልጥ ከባብያዊ ተሃዋስነት ኤርትራን ህዝባን እውን ግዳይ ክኾኑ ጸኒሖም እዮም። ብፍላይ ከም ጉጅለ ህግዲፍ ኣብ ዝኣመሰለ ጉዳይ ህዝቢ ዘይጉዳዩ ተጣላዒ  ኣብ ዝወደቐትሉ እቲ ተጽዕኖ ቀሊል ከምዘይኮነ ንዕዘቦ ዘለና እዩ።

ኣብዚ ዞባ ኣብ ሓደ ኩርናዕ ዘጋጥም ምዕባለ፡ ኣብኡ ተደሪቱ ዝተርፍ ዘይኮነ፡ ቀልጢፉ እዩ ዝልሕም። ከምኡ ብምዃኑ እዩ ከኣ “ጸገምን ሻቕሎትን ዘይፍለዮ ተበሃጊ ከባቢ” ዝበሃል። በብግዜኡ ኣብ የመን፡ ሶማልያ፡ ሱዳን፡ ኢትዮጵያን ደቡብ ሱዳንን ከጋጥሙ ዝጸንሑ ምዕባለታት ክሳብ ክንደይ ኣብ ሕድሕዶም ክለሓሙ ከም ዝጸንሑ ምዝካየር ኣገዳሲ እዩ። ኣብዚ እዋንዚ ከኣ እነሆ ዝተፈላለዩ ሓደስቲ ምዕባለታት ይረኣዩ።

እቲ ኣብ ኢትዮጵያ ኣብ ዝሓለፈ ዝያዳ 2ተ ዓመታት ክሕቆን ዝጸንሐ ፖለቲካውን ሕገ-መንግስታውን ምስሕሓብ ናብ ውግእ እንተ ማዕቢሉ ኣብታ ሃገር ጥራይ ከምዘይድረት ኣብ ግምት ብዙሓት ዝጸንሐ እዩ። ኤርትራኳ ብሰንኪ ሻራውን ዘይሓላፍነታውን ኣተሓሕዛ ኢሳያስ ኣካልቲ ኣብ ኢትዮጵያ ክባራዕ ዝኽእል ውግእ ከም እትኸወን ኣቐዲሙ ዝተፈልጠ ነይሩ። እቲ ክፍራሕ ዝጸንሐ ውግእ ኣብ መንጎ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ክልላዊ መንግስቲ ትግራይን ተጀሚሩ ጋና 2ተ ኣዋርሕኳ ከይመለኦ፡ ምስኡ ዝምድና ዘለዎም ዝመስሉ ዞባዊ ምዕባለታት ይቀላቐሉ ኣለዉ። ነዚ ውግእ ስዒቡ ዝቀላቐል ዘሎ ኣሰላልፋ፡ ምስቲ ኣቐዲሙ ኣብ ጉዳይ ምህናጽ ናይ ኢትዮጵያ ዓብይ ኣግእዞ ዲጋ ዝጸንሐ ኣሰላልፋ ዝምድና ዘለዎ እዩ ዝመስል።

ነቲ ኣሰላልፋ ቁሩብ ንድሕሪት ምልስ ኢልና እንተረኣናዮ፡ ኣብዚ ቀረባና፡ ናይ ህግዲፍን ናይ ህወሓትን  ንሓንሳብ ብምቅርራብን ክቱር ፍቕርን፡ ንሓንሳብ ከኣ ብምርሕሓቕን ክቱር ጽልእን ክጐዓዝ ጸኒሑ፡ ሎሚ ኣብ ዝበለሐ ተጻራሪ ብርኪ ይርከብ። ካብዚ ቀረባ ግዜ ዝጀመረ ናይ ኢሳያስ ኣፈወርቂ  ህግዲፍን ናይ ዶ/ር ኣብ ኣሕመድ ሰልፊ ብልጽግናን ዝምድና ከኣ እነሆ ኣብ ኣዝዩ ጥቡቕ ዝምድና በጺሑ ኣሎ። ናይዞም ጥቡቕ ዝምድና ፈጢሮም ዘለዉ ኣካላት ቀንዲ ተልእኮ ከካብ ናትካ ሒሳብ ነቒልካ ብሓባር ንህወሓት ምውቃዕ ምዃኑ ናይ ብዙሓት ግምት ነይሩ ብግብሪ ከኣ ተራእዩ። ትጽቢቶም ብመንጽርቲ ኣብ ባይታ ዘሎ ህልዊ ኩነታት ክሳብ ክንደይ ሰሚርሎም ከኣ ኣብ መጻኢ ዝረአ እዩ።

ካብዚ ፍንትት ኢልና፡ ወያ ኣብ ጉዳይ ዲጋ ኣባይ ንሓንሳብ ናብ ኢትዮጵያ ትቐርብ ንሓንሳብ ድማ ካብ ኢትዮጵያ ትርሕቕ ዝነበረት ሱዳን ድሕሪ ውግእ ኣብ ትግራይ ምጅማሩ “ኢትዮጵያ ኣብ መንጎ ሰለስቲአን ሃገራት ኣገዳዲ ስምምዕ ከይተፈረመ፡ ኣብ ቀጻሊ ክረምቲ ኣብቲ ዲጋ ማይ ከተዕቁር ኣይትኽእልን እያ።” ዝብል መግለጺ ኣውጺኣ ናብ ግብጺ ተጸጊዓ። ሳዑድ ዓረብያ ከኣ “ኣብ ጉዳይ ዲጋ ኣባይ ኣብ ጐኒ ረብሓ ሱዳንን ግብጽን እየ ዝስለፍ” ኢላ። ከም ኣካል ናይዚ ኣብ ጉዳይ ዲጋ ኣባይ ዝተራእየ ኣሰላልፋ ብዝመስል፡ ቅድሚ ወርሒ ሱዳንን ግብጽን ኣብ መሬት ሱዳን ናይ ሓባር ወተሃደራዊ ልምምድ ኣካይደን። ኣብዚ ሰሙን እዚ ከኣ ኣብ መንጐ ኢትዮጵያን ሱዳንን ካብቲ ናይ ቅድሚ ሕጂ ናይ ሓረስቶት ጠርበሽበሽ ልዕል ብዝበለ ኣብ ዘራኽበን ዶባት ተጋጭየን ኣብ ሕድሕደን ይካሰሳ ኣለዋ። ኣብ መንጐ ግብጽን ደቡብ ሱዳንን ክብ ለጠቕ ክብል ዝጸንሐ ብናይ ሓባር ወተሃደራዊ መደበር ኣብ ደቡብ ሱዳን ዝተሰነየ ዝምድና፡ ዝበራበር ዘሎ እዩ ዝመስል። ኣብ መንጎ ሶማልያን ኬንያን ዘሎ ሓዞትሰዶ እውን ምስዚ ዞባዊ  ወጥሪ ዝድመር እዩ።

ኢሳያስ ምስ ብልጽግና ኮይኑ ንህወሓት ምስ ወገአ፡ እሞ እዚ ዝረአ ዘሎ ኣሰላልፋ እንተደኣ ተወጢሩ፡ ምስ ሓዲኡ ናይ ምውጋን ግድነት ክህልዎ እዩ። ካብዚ ስግኣት ንምድሓንን ናይኩሉ ፈታዊ ኮይንካ ናይ ምቕጻል  ህርፋን ከም ዘለዎ ዘመላኽት ዘሎ ከኣ ይመስል። ኣብዚ ቀረባ እዋን ንሓንሳብ ልኡኻቱ ናብ ሱዳን ክሰድድ፡ ንሓንሳብ ድማ ካብ ሳዑድ ዓረብያ ልኡካት ክቕበል ተዓዚብናዮ። ኣቐድም ኣቢሉ ባዕሉ ናብ ኢትዮጵያ፡ ግብጽን ሱዳንን ገሹ ምንባሩ እውን ካብዚ ፈሊኻ ዝረአ ኣይኮነን።  ስለዚ ኢሳያስ ከምዚ ዝገብር ዘሎ ብሓቂ ናይ ምትዕራቕ ጽቡቕ ድሌት ሃልይዎ ዘይኮነ፡ ምስ መን ከም ዘሻሩን ካብ መን ዝያዳ ከም ዝጥቀምን ንምውሳን ክጋጥሞ ካብ ዝኽል ጸገም ንምውጻእ እዩ።

እቲ ኩነታት ኣብ ክንዲ ብምስምማዕ ዝውዳእ፡ ብኣንጻሩ እንተ ከሪሩ እሞ፡ እቲ ኣብ ጉዳይ ኣባይ  ኣቐዲሙ ዝተራእየን ሕጂ እውን ኣብዚ ውግእ ዝንጸባረቕ ዘሎን ኣሰላልፋ እንተደኣ ቀጺሉ፡ ኢሳያስ ምስ መን ከም ዝውግን ክውስን ክግደድ እዩ። ኢሳያስ ኣብዚ ጉዳይ ንምውሳን ዝምርኮሰሉ ከም ኣመሉ ጅባኡ ዝመልኣሉን ዝገዘፈ ሃንዛ ኣሕቂፉ ዕድመ ስልጣኑ ዘናወሓሉን ሸነኽ ከም ዝብህግ ፍሉጥ እዩ።  ተመኩሮ ተበላጺ ሕዝግድፉ  እንተርኣና፡ ካልእ ገዲፍካ ምስ ሱዳን ክንደይ ግዜ ከም ዝተበኣሰን ክንደይ ግዜ ከም ዝተዓርቀን ምዝካር እኹል እዩ።

 ኢሳያስ ምስ ኢትዮጵያዊ ሰልፊ ብልጽግና ናይ ምዝማዱ ቀዳማይ ዕማም ረብሓ ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ግምት ዘየእተወ፡ ንህወሓት ወቒዕካ ሕነ ምፍዳይ ምንባሩ ብግብሪ ተራእዩ እዩ። ኣብዚ እዋንዚ ዝሰርሓሉ ዘሎ፡ ማእከላይ ነጥቢ ፖሊሲ ዝምድና’ውን  ነገራዊ ረብሓ ምርካብ፡ ኣብ ኤርትራ ናይ ዘጋጥሞ ፖለቲካዊ ሕቶታት ኣቕጣጫ ምስሓትን ኣገዳሲ ባእታ ናይዚ ከባቢ ኮይንካ ናይ ምቕራብ ህርፋንን እዩ። ነዚ ሽውሃቱ የማለኣለይ ኢሉ ኣብ ዝሐለፉ ክልተ ዓመትን ፈረቓን ሒዝዎ ዝጸንሐ መንግዲ ደጋጊሙ ከም ዝነገረና፡ ንኤርትራ ነቲ ብደምን ኣዕጽምትን ሰማእታታ ዝተነድቀ ልኡላውነታ ግሂሱ ናብ ኢትዮጵያ ምርካብ እዩ። ምስዚ ዝረአ ዘሎ ምዕባለታት’ውን ካብዚ ዝኣተዎ መጻወዲያ ኣይክወጽእን እዩ። ምስዚ ኩሉ ህርፋኑ ግና፡ ዋላኳ ቀዳማይ ሚኒስተር ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ ኣብዚ ቀረባ ግዜ ኣብ ፓርላማኡ “በዓል ውዕለትና” ኢሉ እንተነኣዶ፡ ኣብ ዘራጊ ባህርያቱ ብዝሓደሮም ስግኣትን ስኽፍታን፡ ንህግዲፍን መራሒኡን ካብ ዝርዝር ጸላእቶም ሃገራትን መራሕትን ዘየውጽእዎም ኢትዮጵያውያን ፖለቲከኛታት ብዙሓት እዮም።

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ቅድሜና ዘለዉ ክንዘራረበሎም ዝግበኣና፡ ግን ከኣ ናይ ለውጢ መስመር ቃልስና ከየስሕቱና ክንጥንቀቐሎም ዝግበኣና እዋናውያን  ዛዕባታት ኣዝዮም ብዙሓት እዮም። “ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ ኣብዚ ኣብ ትግራይ ዝካየድ ዘሎ ውግእ ተሳቲፉዶ ኣይፋሉን? ኣብዚ  ውግእ  ዘስዓቦ ኣሰላልፋ መን ምስ መን ኣሎ? ካብቶም ገኒኖም ኣዛረብቲ ኮይኖም  ዘለዉ እዮም።

እዞም ኣቐዲሞም ዝተጠቕሱ ናይ ዞባን ዓለምን ኣጀንዳ’ውን ኮይኖም ዘለዉ ዛዕባታት፡ ብዝያዳ ነቶም ኣንጻር ህግደፍ ዝተሰለፍና፡ ኤርትራውያን ኣዛረብቲ ክኾኑ ግድን እዩ። ምኽንያቱ ንመጻኢ ዕድል ኤርትራን ህዝባን ኮነ ነቲ ነካይዶ ዘለና ህዝባዊ ዲሞክራስያዊ ለውጢ ናይ ምርግጋጽ ቃልስና ኣዝዮም ጸለውቲ ስለ ዝኾኑ። ኣብዚ ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ ኣብ ውግእ ትግራይ ምስ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ተሰሊፉ ኣንጻር ትግራይ ምስታፉን ዘይምስታፉን፡ ብሕብእብእ ዝሕለፍ ኣይኮነን። ምኽንያቱ ኣባላት ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ ደቂ ውሑዳት መራሕቲ ጉጅለ ህግደፍ ዘይኮኑ፡ ደቂ ህዝቢ ኤርትራ እዮም። እቲ ጉጅለ ንኢድ ኣእታውነቱ ዝምልከት ሓቂ ክነግረና ከይተጸበና፡ ናይቶም ኣብቲ ውግእ ተሳቲፎም ዝተወግኡ፡ ዝሞቱን ሃለዋቶም ዝጠፍኡን ወለድን ስድራቤታትን ሓዘኖምን ሻቕሎቶምን ይገልጹ ስለ ዘለዉ፡ ነቲ በለካ ለኸዓካ ገዲፍና፡ ነቲ ክዉን ከም መርተዖ ምውሳዱ  ናይቲ ሕቶ መልሲ እዩ።  እቲ “መን ምስ መን ይስለፍ?” ዝብል ኣብ ዝርዝር ከይኣተናን ብስምዒት ከይተደፋእናን፡ ኣየንኡ እዩ ርትዓውን ኤርትራዊ ረብሓ ዘረጋግጽን ዝብል ሕቶ ብዝምልስ መዐቀኒ ክንመዝኖ ይግበኦ። ናይ ክሳብ ሕጂ ኣቕጣጫ ኢሳያስን ናይ ብዙሓት ንኤርትራ ካብ ርእሳ ዘይወረዱላ ኢትዮጵያውያን ተንተንትን  ጠመተ፡ ናበይ ገጹ የመዓዱ ከም ዘሎ ምስትብሃል ግና ኣዝዩ ኣገዳሲ እዩ።

“ኤርትራዊ ረብሓ” ዝብል ኣምር ብብዙሕ ኩርንዓት ዝረአ፡ ነብሱ ዝኸኣለ ዝርዝር ዘለዎ ኮይኑ፡ እቲ ኣብዚ እዋንዚ ቅድሚት ክንሰርዖ ዝግበኣና መዓቀኒ “ኤርትራዊ ህልውናን ልኡላውነትን” ክኸውን ከም ዝግበኦ ከነስተውዕል ይግበኣና። ብዝኾነ ይኹን ዝጸንሐን ዘሎን ፍልልያትን ህልኽን ኣወንዚፍና፡ ነዚ መሰረታዊ መዐቀኒ ክንስሕቶ ኣይግበኣናን። ምሕዝነት ኢሳይስ ኣፈወርቅን ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድን ቀጻሊ መደባቶምን ሓደጋኡ ኣብ ልዕሊ ኤርትራን እንታይ ክኸውን ከም ዝኽእል ኣድቂቕካ ምግማት ከገድሰና እዩ። እዚ ንዕዘቦ ዘለና ናይ ጉጅለ ህግድፍ ከለፍለፍን ዘይምኽኑይ ኢድ ኣእታውነቱ ኣብ ውግእ ትግራይን ድሮ ህይወት ብዙሓት መንእሰያትን ንብረት ህዝቢ ኤርትራን ኣኽፊሉና ምህላዉ ውሁብ  እዩ። እቲ ክስዕብ ዝኽእል ዘስገኣና ዋጋ ምውጋዱ ኮነ ምንካዩ ከኣ ብቃልስና ዝውሰን እዩ።

እቲ ከሻቕለናን ከተሓሳስበናን ዝግበኦ ካልእ ጉዳይ፡ እቲ ብሰንኪ ኢትዮጵያዊ መግዛእቲ ካብ 1967 ጀሚሩ ካብ ኤርትራውያን ዘይለቐቐ ስደትን መሪር ሳዕቤናቱን እዩ።  ስደት ኤርትራውያን ብሰንክቲ ጉጅለ ህግደፍ ፊን ኣብ ዘዝበሎ ዝጽሕትሮ ውግኣት ክሳብ ሎሚ ኣይተገትአን። ስደት ኣብዚ እዋንዚ እዋናዊ ቀዳምነትና ዝኾነሉ ከኣ፡ ሃለዋት ኤርትራውያን ኣብ ኢትዮጵያን፡ ብፍላይ ድማ ኣብቲ ውግእ ዝካየደሉ ዘሎ ክልል ትግራይ ኣብ  መደበር ስደተኛታት፡ ሽመልባ፡ ሕንጻጽ፡ ማይ ዓይንን ዓዲ ሓርሽን እዩ። እዚ መደበር ስደተኛታት ካብ ቀደሙ ስግኣትን ናይ ቀረባት ዋሕድን ዘይተፈልዮ ምንባሩ ዝዝከር እዩ ። እዚ ሎሚ ዝያዳ ዓሪጉ ዘሎ ስግኣት ከምቲ “ጠባይ  መደበር ስደተኛ እዩ” ኢልና ክንሓልፎ ዝጸናሕና ኣይኮነን።  እቲ መደበራት ስደተኛ ዝርከበሉ ከባቢ ቀጻሊ ውግእ ዝካየደሉ ዘሎ ብምዃኑ ኣይኮነንዶ ንዓና ሰብ ጉዳይ፡ ንዓለም እውን ኣሻቒሉ ዘሎ እዩ። ኣብዚ ውግእ ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ ይሳተፍ ስለ ዘሎን ጉጅለ ህግድፍ ኣብ ልዕሊቶም ራሕሪሐምዎ ዝተሰዱ መንእሰያት ሕነ ካብ ምፍዳይ ድሕር ከምዘይብል ስለ እንፈልጥ  ሻቕሎትና ዝያዳ ክኸውን ግድን እዩ። ስግኣትን ሻቕሎትን ጥራይ ዘይኮነ ብግብሪ’ውን ብሰንክዚ ውግእ ኤርትራውያን ስደተኛታት ግዳይ ኮይኖም ከም ዘለዉ ከካብ ኩርናዑ ስግኣታት ይቃልሑ ኣለዉ።

ኣብዚ መደበር ስደተኛታት ብፍላይ ካብ 30 ሕዳር 2020 ንደሓር ሕክምና ኮነ ዝቕመስን ዝለሓስን የለን።  ናይቶም ስደተኛታት ንብረት ዝርካቡን ናይቲ መደበራት ኣብያተ-ጽሕፈትን እውን ተዘሚቱ እዩ። እቲ ብሕጊ ዘይምራሕን ሕጊ ዘየኽብርን ጉጅለ ህግዲፍ  ካብዚ መደበራት ስደተኛታት መንእሰያት ብሓይሊ ገፊፉ ናብ ኤርትራ ክወስድ እዩ ዝብል ስግኣት ሰማይ ዓሪጉ ዘሎ ስግኣት እዩ። ንመደብር ሽመልባ ጠቒሶም ብግብሪ ወሲዱ ኣብ ባረንቱን ከባቡኡን ኣስፊርዎም ዝብሉ ወገናት እውን ኣለዉ። ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታትን ካልኦት ሰብኣዊ ትካላትን ናይቲ መደበራት ደሃይ ዝፈልጥሉ መንገዲ ስለ ዝተዓጽወ ኣብ ሻቕሎት ኣለዉ። ኣብቲ መደበራት ሰብኣዊ ኣገልግሎት ይህቡ ናይ ዝነበሩ ትካላት ኣባላት ኣብ ሽረ ከም እተቐትሉ እውን ይንገር ኣሎ። ካብ ኤርትራውያን ስደተኛታት እውን ኣብ ከባቢ’ቲ  መደበራት ብሰንኪ ዝተኻየደ ውግእ ዝሞቱን ዝትወግኡን ከም ዘለዉ  ተፈሊጡ ኣሎ።

ዓቕሎም ዝጸበቦም ኣብቲ መደበራት ዝነበሩ ኤርትራውያን ስደተኛታት “ነብሰይ ኣውጽእኒ” ብዝብል ብሓፈሻ ናብ ሱዳን ሓዊስካ፡ ናብ ኩሉ ኩርንዓት፡ ብፍላይ ከኣ ብመንገዲ ማይ ጸብሪ፡  ለማልሞ፡ ዳባትን ጐንደርን ብዝረኸብዎ ኣጋጣሚ ብእግሪ ይኹን ብመጐዓዝያ፡ ናብ ማእከል ኢትዮጵያ ክኸዱ ዝፈተኑ ብዙሓት እዮም። በዚ ፈተነኦም ክሳብ ኣዲስ ኣበባ ዝበጽሑ ኣለዉ። ኣዝዮም ብዙሓት ከኣ ኣማኢት ብር ጨቐቕ ኢሎም ከፊሎም፡ ናብ ኣዲስ ኣበባ ገጾም ብኣውቶቡሳት እንዳተጓዕዙ ካብ ከባብታት ዓደርቃይ፡  ደባርቕ፡ ዳባትን ጐንደርን ብወተሃደራዊ ሓይሊ ተገዲዶም “ድሕሪ ሕጂ ክንሕልወኩም ኢና” ብዝብል ሸፈጥ፡ ናብቲ ውሕስነት ስለ ዝሰኣንሉ ዝገደፍዎ ናይ ትግራይን ኣምሓራን ፍሉያት ሓይልታትን መልሻን ዝዋግእሉ ዘለዉ ዝባደመ መደበራት ዝተመልሱ ኣለዉ።

ስለዚ ጉዳይ ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣብ ኢትዮጵያ ኣዝዩ ተሃዋሲ ስለ ዝኾነ፡ እዋናዊ ቀዳምነትና ጌርና ክንወስዶ ይግበኣና። ቅድሚ ኩሉ ናብ ኤርትራ ከይዶም ግዳይ ማእሰርትን ቅትለትን ከይኮኑ ነቲ ዝምልከቶም ኣካላት ዘስምዕዎ ዘለዉ ምሕጽንታ ከነራጉዶ ንጽዓት። ካብዚ ሓሊፍና ዝዕንገልሉ ዕድል ንምፍጣር ከምቲ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ነዚ ጉዳይዚ ብዝምልከት “ኣብ’ዛ ፈታኒት እዋን እዚኣ ነዞም ኣብ ሓደጋ ዝርከቡ ስደተኛታት ዜጋታትና ኣድላዪ ሓገዝን ሓለዋን ክግበረሎም ንኹሎም ብቐረባ ዝምልከቶምን ንኣህጉራዊ ሕብረተሰብ ብሓፈሻን ኣጥቢቕና ንሓትት። ነቶም ካብ ናይ ውግእ ዞባ ወጻኢ፡ ኣብ ካልእ ቦታታት ኢትዮጵያ ዘለዉ ድማ ንድሕነቶም ህጹጽ ኣቓልቦን ደገፍን ክግበረሎም ምሕጽንታና ነቕርብ።”  ዝበሎ፡ ካባና ዝሓሸ ዓቕምን ድምጽን ምስ ዘለዎም ሓቢርና “ኣለናልኩም” ዝብል ድምጽና ነስምዕ። ኩለን ኤርትራውያን ፖለቲካዊ ሓይልታትን ህዝባዊ ምንቅስቓሳትን ብተናጸል ኮነ ብእኩብ፡ ድምጸን ከስምዓን ተጽዕኖአን ከዛይዳን እዋኑዩ።

ኣንታ ወትሩ በትሪ ጉጅለ ህግደፍ ኮይንካ ህዝብኻ ከይትብድል እሞ ደሓር ከየጣዕሰካ እነተሓሳስበካ ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ፡ ሎሚ እውን ኣስተውዕል። ኣበይን ምእንቲ ምንታይ ትዋጋእ ከም ዘለኻ፡ ዋላ ተደንጐየ ኣይሓለፈን እሞ ሎሚ’ውን ሕሰበሉ። ኣብ ዘይጉዳይካ ኣንጻር ህወሓት ናይ ምውጋእ ጉጉይ መንገዲ ተጐዝጒዝካ፡ ኣብ ልዕሊ ዓለም ለኻዊ ዑቕባ ዘለዎም ኣሕዋትካን ኣሓትካን ኤርትራውያን ስደተኛታት፡ ብህግደፍ ናይ ዝፍጸም በደል ኢደበይዛ ኣይትኹን። ጽባሕ ካብ ምጠዓስ ሎሚ ሕሰብ። እንዳ ረኣኻ እንዳሰማዕካ ትወስዶ ንዘለኻ ስጉምቲ፡ ኩሉ ግዜ ነቲ ጉጅለ ጥራይ ኣላጊብናሉ እንሓልፍ  ኣይኮነን። ለኣኻይ ናቱ እጃም ኣለዎ። ተዓሚቱ ዘዝተላእኮ ዘዕኑ ኣካል’ውን ብጽሒት ከም ዘለዎ ኣይትዘንግዕ። ስለዚ ከምቲ ስምካ ዝሕብሮ፡ ናይ ህዝብኻ ተኸላኻሊ እምበር ናይቲ ጉጅለ ተለኣኣኺ ኣይትኹን።

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ኤርትራውያን ን30 ዓመታት መሪር  ቃልሲ ኣካይድናን ኩሉቲ ቃልሲ ዝሓቶ ዋጋ ከፊልናን ነጻነትና ኣውሒስና። ሞሳቲ ዝኸፈልናዮ ከቡር ዋጋን መሪር ቃልስን ግና ኣይረኸብናን። እኳ ደኣ ድሕሪ ናጽነትና እውን ደረጃታቱ ደኣ ይፈላለ እምበር ብሰንክቲ ሕድሪ ሰማእታትን መብጸዓ ህዝብን ጠሊሙ ስልጣን ዝበሓተ ጉጅለ ካብ ግዜ ናብ ግዜ ኤርትራን ህዝባን ኣይቀሰናን።

ከምቲ “ንበዓል ነጐዳስ ሓዊ ደብሶ” ዝበሃል፡ ህዝብና እቲ ተጻዒንዎ ዘሎ በደል ውሒድዎስ፡ እነሆ ሎሚ እውን ኣብ ክንዲ ካብ ተመኩሮኡ ዝመሃር ንግጉይ መሊሱ ዝደገም ጉጅለ ህግዲፍ፣ ኣብቲ ኣብ ትግራይ ዝካየደ ዘሎ ውግእ ስለ ዝኣተወ ሻቕሎትን ስእነትን ህዝብና ዝያዳ ዓሪጉ ኣሎ። እዚ ናይ ጉጅለ ህግዲፍ ኣብቲ ኣብ ኢትዮጵያ ዝካየድ ዘሎ ውግእ ኣዳዕዲዑ ምስታፉ፡ ወዮ ደኣ “ኮይኑ” ክብሉኻ እንከለዉ ምስንባድ ንቡር ኮይኑ እምበር፡ ብፍላይ ንዓና ነቶም ኣንጻር ጉጅለ ህግዲፍ ንሕያሎ ዓመታት ክንቃለስ ዝጸንሕና ኣካላት ዝተጸበናዮ ደኣ እምበር ሃንደበት ኣይኮነን። እቲ ጉጅለ እውን ንህዝቢ ኤርትራ ንዒቕዎ ዲዩ፡ ወይስ እንታይ ይብል ከምዘሎ ጠፊእዎ፡ ኩሉ ኤርትራዊ ዘቤታዊ ሓላፍነቱ ጠንጢኑ ኣብ ኢትዮጵያዊ ዛዕባ ኣጓድ ሓዊ ምዃኑ ኣብ ዝተፈላለዩ መድረኻት ነጊሩና እዩ። ብግብሪ ከኣ ዓለም ብግብሩ ትግረም ኣላ። ካብ እቶም ዝሕግዞም ዘሎ ዝመስሎም ዝነበረ ኢትዮጵያውያን እውን ብዙሓት በቲ ተግባሩ የጉረምርሙ ኣለዉ።

ናይ ጉጅለ ኢሳያስ ኣብዚ ኣብ ኢትዮጵያ ዝካየድ ዘሎ ውግእ ኢድ ምእታው ሳዕቤኑን ማህሰይቱን ብብዙሕ መዳያት ዝግለጽ እዩ። ንዕምቆቱ ብዝምልከት ከኣ ብዓብይኡ ንኤርትራዊ ልኡላውነት ኣብ ሓደጋ ዘእቱን ስዑራት ንዝነበሩ ገዝእቲ ኤርትራ፣ መሊሶም ክበራበሩ ዘተባብዕን እዩ።  ካብቲ ሳዕቤናት ሓደን ኣዛራቢ ኮይኑ ዘሎን  ከኣ፡ ብሓፈሻ ጉዳይ ኤርትራውያ ኣብ ኢትዮጵያ፡  ብፍላይ ከኣ ኣብ ትግራይ ዝጸንሑን ዘለዉን ኤርትራውያን እዩ። ኣብ ኢትዮጵያ ዘለዉ፡ ጉጅለ ህግዲፍ ነቲ ብዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ ዝምራሕ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ተጐዝጒዙን ኣደናጊሩን ክሃስዮም ዝደሊ ኤርትራውያን ኣብ ዝተፈላለየ ደረጃታት መነባብሮ ዝርከቡ እዮም። ኣብ ኢትዮጵያ ነዊሕ ዓመታት ዝተቐመጡን ቁጠባውን ማሕበራውን ህይወቶም ዝመርሑ ዘለዉ ምናልባት እውን ኣብኡ ዝተወልዱ እሞ ንምምሕዳር ጉጅለ ህግዲፍ ዘይፈልጥዎ ብዙሓት እዮም። ኣብ ሃገሮም ኣተሓሳስባኦም ከየንጸባርቑ ዝተነፍጎም ናይ ዝተፈላለያ ፖለቲካዊ ውድባትን ሰልፍታትን ኣባላት እውን ኣለዉ። ስደተኛታት ኮይኖም በቲ ቅድም ዝነበረ ፖሊሲ ኢትዮጵያ ኣብ ጉዳይ ኤርትራውያን ስደተኛታት ተፈቒድሎም ኣብ ዝተፈላለያ ከተማታት ኢትዮጵያ ዝነብሩን ኣብ ዩኒቨርሲቲታት ዝመሃሩን ስደተኛታት እውን ኣካል እዚ እዮም። ብዓብይኡ ከኣ ኣብተን ኣብ ኢትዮጵያ ዘለዋ 6ተ መደበራት ስድተኛ ኣብ ትሕቲ ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታት ዝተዓቖቡ ኣለዉ።

ካብተን 6ተ ኣብ ኢትዮጵያ ዘለዋ መደበር ስደተኛታት ኤርትራውያን፡ ሽመልባ፡ ሕንጻጽ፡ ማይ ዓይንን ዓዲ ሓርሽን ኣብ ትግራይ እሞ ድማ ኣብቲ ሓያል ውግእ ዝተኻየደሉን ገና ዘይዓረፈን ከባቢ እየን ዝርከባ። ነዘን መደበር ስደተኛታት ዘመሓድሩን መሰረታዊ ጠልባት ዘቕርቡ ዝነበሩ ሰራሕተኛታትን በቲ ውግእ ስለ ዝተጸልዉ ነብሶም ከውጽኡ ነተን መደበራት ገዲፈምወን ከይዶም እዮም። ኣብዚ መደበራት ብሰንኪ እቲ ዝካየድ ዘሎ ውግእ ኩሉ ዓይነት መራኽብታት ስለ ዝበኾረ፡ ቤተሰብ ስደተኛታት፡ ሓለፍቲ ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታት፡ ሰብ መዚ ቤት ምኽሪ ጸጥታ ሕቡራት ሃገራት፡ ዓለም ለኸ ማሕበር ቀይሕ መስቀልን ሓያሎ ተሰማዕነት ዘለወን ሃገራትን ሻቕለቶም ይገልጹ ኣለዉ። መንግስቲ ኢትዮጵያ ናብቶም ስደተኛታት ዘብጽሕ መንገድታትን ናይ ርክብ መሳለጥታትን ክኸፍት ብብዙሕ ኩርነዓት ምሕጽንታ ቀሪብሉ ክነሱ ተግባራዊ ምላሹ ኣዝዩ ዘገምታዊ ኮይኑ ኣሎ። 

ኣብዚ መደበር ስደተኛታትን ከባብታትን ውግእ ስለ ዝተኸፍተ በቲ ውግእ ዝሞቱን ዝተወግኡን ስደተኛታት ከም ዘለዉ ተረጋጊጹ ኣሎ። ናይቶም ስደተኛታት ሞባይላት፡ ስልማት ወርቅን ካልእ ክቡር ናውትን በቶም ኣብቲ ከባቢ ዘለዉ መንነቶም ዘይተፈልጡ ከም ዝተራሰየ እውን መርተዖታት ኣለዉ። ካብቶም ስደተኛታት ብዙሓት ገሊኦም ናብ ሱዳን ገሊኦም ከኣ ናብ ማእከል ኢትዮጵያ ዝሃደሙ ኣለዉ። ኣብ ጉዕዝኦም ግዳያት ዝኾኑ እውን ኣለዉ። ብዕድመ ዝደፍኡን ኣዴታትን ህጻናትን ከኣ ዓቕሚ ስኢኖም ብዓቕሊ ጽበት ተዋሒጦም መፍትሒ ይጽበዩ ኣለዉ።

እቲ ስግኣት ውግእን ኣብተን መደበራት መሰረታዊ ቀረብ ምብኳርን ጥራይ ኣይኮነን። ጉጅለ ህግዲፍ እውን ምስ ወተሃደራት ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ተሻሪኹ፡ ንስደተኛታት ዝምልከት ፖሊሲ ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታትን ጥሒሱ፡ ነቶም ብሰንኩ ዝተሰዱ ኤርትራውያን ብሓይሊ ናብ ኤርትራ ክመልሶም ይንቀሳቐስ ኣሎ። ዝተፈላለየ ኣሃዛት እንዳጠቐሱ እቲ ኣገዲድካ ምምላስ ከም ዝተተግበረ ዝእምቱ ወገናት እውን ኣለዉ። ብዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ ዝምራሕ መንግስቲ ኢትዮጵያ ከኣ፡ ልቃሕ ናይቲ ኢሳያስ ዝዘረየሉ ዘሎ ክመልስ ክብል፡ ርእዩ ከምይዘይረኣየ ኮይኑ ንጉጅለ ህግዲፍ ከምዘይዕንቅፎ ርዱእ እዩ።

 ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ወትሩ ጉዳይ ህዝቢ ኤርትራ ጉዳዩ ስለ ዝኾነ፡ ኣብ ዝሓለፈ ሰሙናት ኣብ ዘካየዶ ህጹጽ ኣኼባ ማእከላይ ባይቶኡ፡ “ነዚ ህዝቢ ኤርትራ ወሪዱዎ ዘሎ ሕሰም ተረዲኦም ዓቕሞም ዝፈቕዶ ሓገዝ ካብ ዝገብሩ ገበርቲ ሰናይ ጐረባብቲ መንግስታት ኢትዮጵያን ሱዳንን ዝጥቀሳ እየን። ብፍላይ ኣብ ኢትዮጵያ፡ ብዝሒ ዘለዎም ዜጋታትና ኣብ ዝተፈላለያ ከተማታትን ዞባታትን ተበቲኖም ምህላዎም ዝፍለጥ ኰይኑ፡ እቶም ዝበዝሑ ድማ ኣብ ትግራይ ኣብ ዝርከባ ዝተፈላለያ መዓስከራት ኢዮም ዝነብሩ ዘለዉ።  ምስ’ዚ ተፈጢሩ ዘሎ ሓድሽ ናይ ውግእ ኩነታት ሃለዋት ዜጋታትና ኣብ ከቢድ ፈተና ከምዝወደቐ ዘጠራጥር ኣይኰነን።” ኢሉ ኣሎ። ስለዚ ሕጂ እውን ደጊምና እቲ ሓድገኛ ጉጅለ ነዚ ኣብ ኢትዮጵያ ተፈጢሩ ዘሎ ዕግርግር ተጠቒሙ፡ ኣብ ልዕሊ ኣብ ኢትዮጵያ ዝነብሩ ኤርትራውያን በደልን ጭውያን ከየካይድ ግቡእ ሓለዋ ንክገብር ንፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ኣትሪርና ንምሕጸን። እዚ ጉዳይ ዝምልከቶም ዞባውን ዓለምለኻውን ሰብኣዊ ትካላት ከምቲ ጀሚረምዎ ዘለዉ፡ ብዘለዎም ዓቕሚ መሰል ኤርትራዊ ዜጋታትን ስደተኛታትን ኣብ ኢትዮጵያ ክሕለው ክጽዕቱ ንጽውዕ። ንሕና ኤርትራውያን ከኣ ብንዋታዊ ሓገዝን ሞራላዊ ምትብባዕን ኣብ ጐኒ እዞም ኣብ ጨንቂ ዘለዉ ኤርትራውያን ክንስለፍ ግቡእና ምዃኑ ደጊምና ነዘኻኽር።

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ቅድሚ ክልተ ዓመትን ፈረቓን፡ ኣብ መንጎ ኢሳያስ ኣፈወርቅን ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድን ዝምድና ምስተፈጥረ እቲ ተርኽቦ ኣዝዩ ኣዘራራቢ ነይሩ። ኣዘራራቢ ዝኾነሉ ቀንዲ ምኽንያት ከኣ ብትሕዝቶኡ ዘይግሉጽ ብኣካይዳኡ ከኣ ዘይትካላዊ ተበግሶ ስለ ዝነበረ እዩ። ሓደ ካብ ትሕዝቶ ናይቲ ስምምዕ “ሓቢርካ ንህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ (ህወሓት) ምጥፋእ” ክኸውን ከም ዝኽእል ግና ብሃተፍተፍ ኢሳያስ ካብ መጀመርያኡ ዝተጋህደ እዩ ነይሩ።

እዚ ነቲ በዓል ቤት ክኸውን ዝግበኦ ዝነበረን ብስሙ ብዙሕ ሸፈጥ ዝተዘመረሉን ህዝብታት ኤርትራን ኢትዮጵያን ዘይግሉጽ ስምምዕ፡ ንገለ ናይ ግዳም ሓይልታት ግና ስዉር ኣይነበረን። ብመሰረቱ እውን ቀንዲ መንፈስ ናይቲ ስምምዕ ኣብ ረብሓ ክልቲኡ ህዝብታት ኤርትራን ኢትዮጵያን ዘየድሃበ፡ ብናይ ግዳም ድፍኢት ዝተደፍአን  ብሃብታማት ዞባ ምብራቕ ቀይሕ ባሕሪ ዝተቓነየን እዩ፡ ዝብል ርኢቶ እውን ብብዙሓት ተዓዘብቲ ይንጸባረቕ ነይሩ እዩ። ናይቲ ውሽጡ ዘይፍለጥ ስምምዕ ኣብ ሱዕድዓረብያን ሕቡራት ዓረብ ኤምረትን ኬድካ ደጋጊምካ ምፍራሙን ናይ ኢሳያስ ኣፈወርቅን ኣብይ ኣሕመድን፡ ብመራሕቲ ናይዘን ክልተ ሃገራት ዓረብ ወርቂ መዳልታትን ማዕተብን ምስላምን ከኣ ናይዚ መርኣያ እዩ። ናይ ከም በዓል ፕረሲደት ትራምፕ  ዝኣመሰሉ ናይ ርሑቕ ተዓዘብቲ “ኣጆኻትኩም” በሃልነት እውን ብመንጽርዚ ዝረአ እዩ።

ነቲ ሓቀኛ ትሕዝቶኡ ዘይተገልጸን ትካላውን  ሕገመንግስታውን መልክዕ ዘይሓዘን ስምምዕ ንምምልኻዕ  ብረብሓን ሓድነትን ሃገራት ዞባ ምብራቕ ኣፍሪቃ ንምጉልባቡ እውን ተፈቲኑ እዩ። ወዮ ንሓያሎ ዓመታት ኣብ ዘይፍሉጥ ቦታታት  ተዓጽዩን ተነጺሉን ዝጸንሐ ኢሳያስ ኣፈወርቂ ድሕሪዚ ንዛረበሉ ዘለና ስንኩፍ ስምምዕ ነጢሩ፡ ኣወሃሃዲ መራሕቲ ዞባና ክኸውን፡ ንመራሕቲ ኢትዮጵያን ሶማልያን ኣኸቲሉ፡ ናብ ኢትዮጵያ፡ ሶማልያ፡ ደቡብ ሱዳን፡ ኬንያ፡ ሱዳን፡ ሶማሊላንድን ጅቡትን ኣብ ገሊኡ ብኣካል ኣብ ገሊኡ ከኣ ብልኡኻቱ  ክጻፋዕ ፈቲኑ። እንተኾነ በቶም ብዛዕባዚ ተንኮለኛ ምህዞኡ፡ ቅድሚኡ ዝተረድእዎ መራሕቲ ሃገራት “ሓቀኛ እንተኮይካ ኣብ ከም ኢጋድ ዝኣመሰላ ዞባዊ ትካላት ኣበርክትን ንጠፍን፡ ካብዚ ሓሊፉ ኣፍራሲ ኢድካን እግርኻን ኣክበልና” ምስ ተባህለ ጸግዑ ሒዙ፡ ናብታ ካብን ናብን ኣዲስ ኣበባ ኮለሉ ተመሊሱ።

ድሕሪ ክልተ ዓመትን ፈረቓን ወያ ካብ ቅድም ኩልና ዝፈለጥናያን ናይቲ ዘይህዝባዊ ስምምዕ ማእከል ምንባራ ዝተረዳእናያን ከነእውየላ ዝጸናሕና ብግብሪ ኣትዮም። ኢሳያስን ኣብይን ብሓባር ኣንጻር ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ ዝመርሖ ክልላዊ መንግስቲ ተዋጊኦም። ኢሳያስ ከምቲ ዝፈከሮ ሕነ ንክፈዲ ኣብቲ ኣብ መንጎ መንግስቲ ኢትዮጵያን ክልላዊ መንግስቲ ትግራይን ዝተኻየደ፡ ካብ ቅድም እውን ኤርትራዊ ጉዳይ ራሕሪሑ፡ ክሰርሓሉ ዝጸንሐ፡ ንህዝቢ ኤርትራ ዘይውክል ውግእ ኣትዩ ጽምኡ ኣርውዩ። ናይ ኢሳያስ ወረቓቕቲ እንዳቐያየርካ ብመስዋእትን መሰልን ህዝቢ ኤርትራ ምጥላዕን ክቡር ዋጋ ክኸፍል ምግዳድን፡ ሎሚ እውን ተደጊሙ ዘይኮነ ተደጋጊሙ። ብሰንክዚ ኢሳያስ ዘምጸኦ መዘዝ፡ ኤርትራውያን ከም ዝሞቱ፡ ንብረቶም ከም ዝዓነወ፡ ኣብ ርእሲቲ ዘለዎ ካልእ ጸገማት ህዝብና ብራዕዲ ከም ዝተዋሕጠ፡ ንርእሱ እንዳጠመየ ሰራዊት ኢትዮጵያ ክቕልብ ከም ዝተገደደ፡ ኮታ ኤርትራ በቶም ጌና ብጐቦ ዓይኖም ዝርእይዋ ዘለዉ  ወተሃደራት ኢትዮጵያ ኣዕለቕሊቓ ትርገጽ ከም ዘላ ከምቲ “ኣደስ ትሓብእ እሞ ሓበላ ዓይንስ ኣይትሓብእን” ዝበሃል፡ ግሁድ ጉዳይ ኮይኑ ኣሎ።

እቲ ዳርጋ ንሓደ ወርሒ ኣብ ትግራይ ዝተኻየደ ውግእ፡ ክሳብ ሕጂ ኣዝዩ ከቢድ ንዋታውን ሰብኣውን ክሳራታት ኣውሪዱ፡ ኣብ ኢትዮጵያ “ሕጂ ውግእ ተወዲኡ” ኣብ ትግራይ ድማ “ሕጂባ ቃልሲ ተጀሚሩ” ኣብ ዝበሃለሉ ደረጃ ተበጺሑ ኣሎ። ዝተፈላለዩ ወገናት እውን ኩነኔኦም ነቲ ውግእ የስምዑ ኣለዉ። ሰዲህኤ እውን ነቲ ብሰንኪ ሽርከነት ኢሳያስ ኣፈወርቅን ኣብይ ኣሕመድን፡ ኣብቲ ውግእ ዝተኻየደሉ ትግራይ ዝወረደ ማህሰይቲ ኮኒኑ፡ “ኣብ ውሽጢ ኢትዮጵያ ተኸሲቱ ዘሎ ውግእ መበገሲኡ ቅዋማውን ፖለቲካውን ፍልልይ ስለዝኾነ፡ ፖለቲካዊ ፍታሕ ክግበረሉ ንጽውዕ።” ዝበሎ ብመንጽርዚ እዩ። ከምቲ ኣቐዲምና ዝሰጋእናዮ ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ብሰንክዚ ውግእ  ጉድኣት ከም ዘውረደ፡ ኣብ ርእስቲ ኣቐዲሙ ዝተዘርዘረ፡ ነቲ ኣብ ህዝብን ሰብኣዊ ትካላትን ዓለም ሻቕሎት ፈጢሩ ዘሎ፡ ኩነታት ናይቶም ኣብ ትግራይ ኣብ መደበራት ስደተኛን ካብ መደበራት ወጻእን ዝጸንሑ ብኣማኢት ኣሸሓት ዝግመቱ ኤርትራውያን መንእሰያት ምዝካር ጥራይ እኹል እዩ። ወግእ ከምቲ ዝኾኖ እምበር ከምቲ ሃንደስቱ ዝምነይዎ ስለ ዘይከውን ከኣ፡ ብቐጻሊ ሳዕቤን እውን ህዝቢ ኤርትራ ከም ህዝቢ ኢትዮጵያ ዝጽበዮ ዋጋ ከም ዝህሉ ኣብ ግምት ዝኣቱ እዩ።

እቲ ኣቐዲምና ዝፈለጥናዮን ዝገመትናዮን፡ ንትግራይ ናይ ምንብርካኽ ናይ ኢሳያስን ናይ ኣብይን ኣጀንዳ ኣብዚ ንዕዘቦ ዘለና ኩነታት ካብ በጸሔ፡ ካብቲ ተሓቢኡ ዝጸንሐ ኣጀንዳታት ናይዞም ክልተ መራሕቲ ካልእ መስርዑን ግዜኡን ሓልዩ ክገሃድ ግድን ክኸውን እዩ። ካልእ ናይ ሓባር ኣጀንዳ  ዘይነበሮም እንተኾይኑ ከኣ ዋኒኖም ወዲኦም ነናብ ዝነበርዎ ክምለሱ እዮም። እዚ ዘይብሩህ መጻኢ እዩ ከኣ “ኢሳያሰ-ኣብይ፡ ሕጂኸ ናበይ?” ዘብል። ኢሳይስ መንገዲ ዲክታተርነት ዝመረጸን በቲ ዝመርጾ መንገዲ ዝቕጽል ዘሎን እዩ። ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ ከኣ ባዕሉ፡ ኣብ ዝተፈላለዩ መድረኻት “ንጉስ ኢትዮጵያ ክትከውን ኢኻ” ዝብል ትንቢት ከም ዘለዎ ክገልጽ ጸኒሑ እዩ። ናይ ኢሳያስን ኣብይን ህርፋን ልዕልናን ፈቓድን ህዝቢ ዘይቅበል፡ ጸረ ዲሞክራሲ እዩ። ምእንቲ ብሓባር ክቕጽሉ፡ ሓዲኦም ሕድገት ክገብሩ ከኣ ባህርያዊ ኣይኮነን። እዚ ካብ ኮነ ነፍሲ ወከፎም “ደሓን ናይ ሓባር ጸላኢናሞ  ነወግድ፡ ናቱስ ደሓር ከርክበሉ እየ” ዝብል ሕቡእ ሕልሚዶ ደኣ ይህልዎ ይኸውን። ስለዚ ናይቲ “ኢሳያሰ-ኣብይ፡ ሕጂኸ ናበይ?” ዝብል ሕቶ መልሲ ኣብ መጻኢ ሃሰስ እንብሎ ክኸውን ናይ ግድን እዩ።