ሕጂ ሕራይ ወገነይ ሕጂ ሕራይ

ኣለኹ ምባልካ ጭቆና ንምእላይ

ኩልኻ ብሓባር ብዘይኣፈላላይ

ባርነት ክንቀብር ከይደግሰና ዳሕራይ

ሓቢርና ክንጽንብል ናይ ሓርነት ውራይ።

   ሕጂ ሕራይ‘ወ ከብቅዕ ባርነት

   ብዙሕ ተጸሚምና ኣብ ዘይንቡር ሂወት

   እምብዛ ኣኽቢርናዮስ ሰኺሩ ብንዕቀት

   መመሊሱ ይዓብድ ካብ ዕለት ናብ ዕለት

   ክዳሎ ንገርዎ ንግብኣተ-መሬት።

ክንደይ ዘይጸየቕካ ግሩሃት ከሎና

ብፍትሒ ክትመርሕ ብዙሕ ተጸቢና

ኣምላኽ ሰሚናካ ጉድካ ከይፈለጥና

ሃገር ኣባዲምካ በቲንካ ደቅና

ጸብጺብካ ዘይውዳእ'ዩ ገበንካ ኣብ ሂወትና።

   ጀጋኑ ክስውኡ ንስኻ ትሰክር

   ምሁራት ንምሕቃቕ ብጸላም ትመክር

   ተንኰል ኣጻዊድካ ኣድራሻ ትቕይር

   ሰይጣን ዓዲሃሎ ሃዋርያ ዕግርግር

   ንስኻ ከሎኻ መን ሰላም ክነብር።

ህዝቢ ንምህውታት ስምካ ህግደፍ

መሰል ደቂ ሃገር ብምልኣት ትገፍፍ

ጀጋኑ ሰብ ሕድሪ ብቓጻ ትቐዝፍ

ፈታዊ ጸላኢ ብሓባር ትስይፍ

ህዝቢ ተላዒሉ ሞትካ ከቀላጥፍ።

   ነዚ ሓላል ህዝቢ ብዙሕ ዘኽብረካ

   ድላይካ ክትገብር ዓገብ ዘይበለካ

   ኢሱ ኢሱ ምባል ኣብ ጽሉል ለዊጡካ

   ብመንነትና ክትጻወት ፍጹም ከይሓፈርካ

   ተኣለ በል ሎምስ ተኸሽሑ ጉድካ።

ሕጂ ሕራይ እወ ሕራይ

ብሓደ ነቒሉ ኩሉ ብዓል ውራይ

ጸሪጉ ክጕሕፎም ነዞም እራይ-ምራይ

ነጋዳይ ክነግድ ክሓርስ ሓረስታይ

ኤርትራ ክትከውን ዓዲ መዓር ጠስሚ ዓዲ ስርናይ ደምሃይ።

   ይኣክል ሰሚዐ ድምጺ ጥዑም ወረ

   መሊሰ ከዳምጽ እዝነይ ኩር ኣቢለ

   መንፈሰይ ተሓዲሱ ብሞራል ሃጢረ

   ኣስላማይ ክስታናይ ብሓደ ምስ መኸረ

   ኣይወስደልናን ግዜ ጉዳይና ክዕረ።

ተሓጒሰ ሎምስ ከመይ ዘይሕጐስ

ዝተዘርገ ባህልና ኣብ ንቡር ክምለስ

ንፍርሒ ሰንጢቕና ኣብ ቃልሲ ክንሕወስ

ከዳዕ ህግደፍ ካብ ሱሩ ክምንቈስ

ሽዑኮዩ ሕማምና ፈጺሙ ዝፍወስ።

   ሳጥናኤል ኢሳያስ በዓል ክፉእ ኣመል

   ምሕረት ዘይፈልጥ ትርፎ ተኵስ ቅተል

   ደም ንጹሃት ሰቲኻስ ካብ ህዝቢ ክትክወል

   እዋኑ ቀሪቡ‘ዩ ኣብ ኣደባባይ ክትስቀል

   ምልቃቕ ናይ እሱራት ሽዑ‘ዩ ዝብሰር ዝዕለል።

ሊቀ ምድንጋር ቁሩብ ዘይትሓፍር

ኣማኢት ኣሲርካስ ብፍትሒ ትግዕር

ብሂወት ከሎናስ ሃገርና ክትድምር

ስኺርካ ትውስን ፍጹም ዘይትምርምር

ባዕልኻ ፍሒርካ ትኣትዋ መቓብር።

   ኣይከሰርናን ኢልካ ሓሶታት ትብትን

   ከሲርና‘ባ ጀጋኑን በላሕትን

   ከሲርና‘ምበር መርዓውን መርዓትን

   ከሲርና‘ምበር ጐራዙን ኣጕባዝን

   ከሲርና‘ምበር ቀያሕትን ጸለምትን

   ንዓካ ግን ሓንዳ‘ዮም ካርታን ጠላዕ መጻወትን።

መቐለ ዘሊልካ ሽዋ ምስ ኣቶኻ

እንተስ ተጸሊልካ ወይስ ተገዚእካ

ኣሕሊፍካ ክትዕድል ሃገር እንዳማትካ

መልኣኽካ ኣልጊሱ መላገጺ ኴንካ

ዘይናትና ምዃንካስ ባዕልኻ ገሊጽካ።

   ተኣለ በል ሕጅስ ሓጥያትካ በዚሑ

   ብኣኻ ዝኣምን ኣምላኹ ረሲዑ

   ባህርኻ ፈሊጡ ሓፊሩ ሰኪሑ

   ይኣክል ባርነት ኣብ ምባል በጺሑ

   ምስ ህዝቡ ወጊኑ ፍጹም ተናሲሑ።

ሓይልታት ምክልኻል ትሰምዑዶ ኣለኹም

ሃገርኩም ክትሽየጥ ብሂወት ከሎኹም

ትርጉሙ ክሃስስ ታሪኽ ጀግንነትኩም

ከንቱ ንከይከውን ፍረ ሰማእታትኩም

ኢሳያስ ንምእላይ ወሳኒ‘ዩ ግዴኹም።

   ኤርትራዊት ኣደ ኣቲ ጅግና ዋዕሮ

   ሰውራና ዘጽለለት ለምለም ዓባይ ዳዕሮ

   ሕሉፍ ቅያታትኪ መንሞ ዘይዝክሮ

   ድገምዮ ሎሚ ኣብ‘ዚ ርሱን ውዕሎ

   ነዚ ጋኒን ስርዓት ቀቲልና ክንቀብሮ።

ኣሎኻዶ መንእሰይ ዋልታ ሃገር

ውረሶ ታሪኽ ተንስእ ተበራበር

ሕድሪ ሰማእታትና ብግቡእ ክትግበር

ድኽነት ከብቅዕ ካብዛ ለምለም ሃገር

ኣባያ ኣልጊስካ ብሰላም ክትነብር።

   ኵልኻ ኤርትራዊ/ት ኣብ ዘሎኻ ሃሉ

   መቓልሕ ይኣክል ግብሪ ወስኸሉ

   ካብ ሱሩ ክምንቈስ ስርዓት ናይ ዓዋሉ

   ይለዓል ይበገስ ጎዞሙኡ ኣልዒሉ

   ሃገርና ክንውንን ወደቦ ዘይብሉ።

ዓወት ንፍትሓዊ ቃልስና!

ዘልኣለማዊ ዝኽርን ክብርን ንሰማእታትና!

ብቐዳምነት ነዚ ንመበል 28 ዓመት ነጻነቱ ብልዑል ናይ ይኣክል ዘይፍትሓዊ ምሕደራ ብዝብል ጭርሖ ዘኽብር ዘሎ ኣብ ውሽጥን ወጻእን ዝነብር ዘሎ ህዝቢ ኤርትራ ዮውሃና እብል። ናይ ሎሚ ዓመት ጽንብል ነጻነት፡ ህዝቢ ኤርትራ ካብቲ ን27 ዓመታት ረሚሱዎ ዝነበረ ሕማም ስቕታ ተገላጊሉ ተጻዒኑዎ ዘሎ ስርዓት ንምልጋስ ኣብ ሓያል ጥምጥም ኣትዩ ኣብ ዘለወሉ እዋን ትበዓል ስለ ዘላ ዝያዳ ኩለን ዝሓለፋ ዓመታት ዝኸበረትን ዝዓዘዘትን'ያ። እዚ ነቲ ኣብ እዋን ብረታዊ ቃልስና እቲ “ኣቲ ኤረይ ኩሕሎ ሽዋ ኴንካዶ ኣስመራ ይሕሎ“ ተባሂሉ ዝድረፍ ዝነበረ፡ ሎሚ ድማ ወዲ ኤረይ ኩሕሎ ክቡር ነጻነትካዶ ብጸጥታ ሃገራዊ ድሕነት ይሕሎ ዘስምዕ ቃና እናዘመረ፡ ትመጽእ ዓመት ጽንብል ነጻነት ብሓባርን ብዘይሓለዋን ስግኣትን ስክፍታን ኣብ ትብዕለሉ ብርሃን ሓርነት ከሰጋግራ ብነድሪ ምብጋሱ ዝሕብር ምልክት'ዩ ። በዚ ምኽንያት  መበል 28 ዓመት ነጻነት ድሮ ሓርነት ምልክት ጩራ ብርሃን ንመጻኢ ብሩህ ተስፋ ምባላ ምግናን ኣይከውንን።

እዚ ሎሚ ተበጺሑ ዘሎ ውጽኢት ናይቲ ንዘመናት ክንገረናን ግን ከኣ ጸማም እዝኒ ዝተዋህቦን መጸዋዕታ ንፍትሓዊ ቃልሲ ስለ ዝኾነ ነቶም ሃገራዊ ሓላፍነት ደሪኹዎም ብድፍረት መጻኢ ሂወት ህዝብናን ሃገርናን ኣብ እዋን ምምሕዳር ህግደፍ ንጹር ሚዛኖም ዝሃቡ ውልቀሰባት ውድባት ማሕበራት ልዑል ምስጋና ይብጽሓዮም።

ኣብዚ ብኣብነት ዝጥቀስ ፡-

1 – ተስፋሚካኤል ጆርጆ እዚ ክሳብ ሎሚ ንሃገርና ዝርምስ ንህዝብና ዝብትን ዘሎ ስርዓት ውሽጣዊ ባህርያቱን ሕቡእ ዕላምኡ ሰራውር ምትእስሳሩን ዝገለጸ፤

2 – እቶም ልዑል ፍቕሪ ንህዝቦም ዘለዎም ኣብ መንጎ 2 ውድባት ዝተወልዐ ኲናት ሕድሕድ ንምትዕራቕ ብ1974 እኹል ትሩፍ ጻዕሪ ዝገበሩ ቅዱስ ኣቦና ኣባ ኣጉስጢኖ በቲ ምስ ተጋዳላይ ሕሩይ ተድላ ባይሩ ናይ ተሓኤን ምስ ተጋዳላይ ኢሳያስ ኣፎርቂ ናይ ህሓኤን ዝገበሩዎ ዝርርብ ዝበጽሑዎ ሚዛንን፡ ኤርትራ ብህሓ ነጻ እንተወጺኣ እታ ሃገር ቤት ማእሰርቲ ህዝባ ከኣ እሱር ክኸውን'ዩ ዝበሉዎን ዘይተሰምዐን ሎሚ ዘሎናዮ ህያው ምስክር'ዩ። እዚ ትንቢት እዚ ዝሕብሮ ነገር እንተልዩ፡ እዞም ፈላሲ ብዝቐሰሙዎ ናይ ስነ-ኣእሙራዊ ፍልስፍና፡ ክሳብ ክንደይ ነቲ ኣብ ውሽጢ ህ.ግ. ተጠኒሱ ዝነበረ ህግደፋዊ ድቂ ክርድእዎ ምኽኣሎም ዘነጽርን ዘገርምን ብስለቶም እዩ።

3 – ኣብ ድሮ ረፈረንዱም ብምዑታት ኣባላት ሰራዊት ሓኤ ዝተገብረ ኣድማ ንፍትሒ'ምበር ንውልቃዊ ረብሓ ኣይነበረን።

4 – በቶም ሰነድ ታሪኻዊ ጅግንነት ዝኾኑ ኣካለ ስንኩላን ዝተገብረ ኣድማን ኣብ ልዕሊኦም ዝተፈጸመ ኣረሜናዊ ቅንጸላን፤

5 – በቶም ጉጅለ 15 ዝፍለጡ ኣባላት መሪሕነት መንግስትን ምኒስትራትን ዝተገበረ ምንቅስቓስ ንዲሞክራስያዊ ስግግርን ዝወረዶም ዘይፍትሓዊ ፍጻሜን ርኢኻን ሰሚዕካን ምጽቃጥ ዝፈጠሮ ዕንደራ ኣብዚ ሕጂ ንርከቦ ዘሎና ኣሰካፊ ኣተሃላልዋ ምብጻሕ ናይ ኩልና ጥፍኣት ወይ ሓጥያት ምዃኑ ዘይከሓድ'ዩ።

እዚ ሕጂ ብኣዝዩ ርሱን ናህሪ ዝበጋገስ ዘሎ ተበግሶ ደለይቲ ፍትሒ ከኣ ዋላ ምስቲ ኣብ ከባቢና እንዕዘቦ ባኒ ከቢሩና ናብራ ከቢዱና ኢሎም ብብዝሒ ኣዲሞም ስርዓት ዝቐየሩ ኣህዛብ ዘይዛመድ ኣዝዩ ደንጕዩን ድሕሪ መዘና ዘየብሉ ክሳራን ዝመጸ እንተኾነ ሸቶኡ ከይወቕዐ ከም ዘይተርፍ ግን ሕሉፍ ታሪኽና ናይ ትማሊ ምስክር'ዩ።

እዛ ሎሚ ዓመት እነብዕላ ጽንብል ነጻነት እምበኣር መደምደምታ ምልካዊ ስርዓት ህግደፍን መሰጋገሪት ናብ ነጻን ዲሞክራስያዊትን ኤርትራ ናይ ምግባራ ዝዓግት ሓይሊ ከም ዘይህሉ ተበጊሱ ዘሎ ነድሪ ኩሉ ደላይ ፍትሒ ዘየወላውል ዋሕስነት ዓወትና'ዩ። እዚ ናይ ይኣክል መቓልሕ ኣብ ግብራውን ቅልጡፍን ሱናምያዊ ሓይሊ ተቐይሩ ንስርዓት ህግደፍ ጸራሪጉ ኣብቲ ንጨቖንቲ ዝተዳለወ ጉሓፍ ክድርብዮም ዘኽእል ቅኑዕ ጐደና ቃልሲ ክሕዝ ግን ሓደን መሰረታውን ኣማራጺ'ዩ።

ንሱ ድማ፡-

1 – ኩሉ ይኣክል ዝብል ድሌትን ዓቕምን ብዘይካ ስርዓት ህግደፍ ጸላኢ ከም ዘይብሉ ኣሚኑ ኣንጻሩ ክሰርሕ፤

2 – ካብ ኩሉ እቲ 27 ዓመታት ከይነድምዕ ዓንቂፉና ዝነበረ ብልሹውን ዘይሓላፍነታውን ኣተሓሳስባ ተነሲሕና ነጻ ክንከውን፤

3 – ሃገርን ህዝብን ንምድሓን ነንኽእሎ ከነበርክት፤

4 – ተበግሶና ዝጥርንፍን ስልጡንን ንጹርን መልክዕ ውደባ ክሕዝ፡ ንሱ ድማ ኩሉ ደላይ ፍትሒ ዝእከበሉ ንምልመላን ምልዕዓልን ዝነጥፍ ብመንእሰያት ዝምራሕ ሓይሊ ዕማም ክቐውም፤

5 እዚ ሓይሊ ዕማም'ዚ ብደረጃ ከተማ ሃገር ኣህጉር ዝዓብን ዘተኣሳስሮ ሕጋዊ ጐደና ክህልዎን፤

6 – እቲ ብደረጃ ኣህጉር ዝተጠርነፈ ማእከል ሓይሊ ድማ ንምሉእ ህዝቢ ኤርትራ ወኪሉ ብኩሉ ንውልቀ መላኺ ዝለግሰሉ መደብ ሓንጺጹ ክሳብ ምስግጋር ዲሞክራስያዊ ስርዓት ክመርሕ።

7 – እዚ መስርሕ'ዚ ድማ ካብ ዝነኣሰ ኣካል ሓይሊ ደላይ ፍትሒ ክሳብ ዝለዓለ ጽፍሒ መሪሕነት ዘራኽብ ንጹርን ኣብ ኩሉ ዝበጽሕን ብኩሉ ዝትግበር ኣብ ኩሉ ቦታን ብሓደ ሰዓትን ዕለትን ዝትግበር መደብ ኦዮ ኣብ ምትግባር ምሉእ ሓላፍነት ዘለዎ ትካል ክኸውን።

ነዝን ካብዚ ዝሓሸ ኣማራጺ ምስ ዝቐርብን ተኸቲልና እንተዘይሰሪሕና ግን እዚ ተላዒሉ ዘሎ ማዕበላዊ ሓይሊ ለሚሱ ተስፋ ብርሃን ጸሓይ ከምቶም ከይተጠቐምናሎም ዘምለጡና ወርቃውያን ዕድላት ከይከውን ዋሕስነት የብልናን። ኣብዚ ከይጠቐስኩዎ ክሓልፍ ዘይደሊ እንተልዩ እቲ ብኣብ ድያስፖራ ዝነበሩ ምሁራት ኤርትራውያን ዝግበር ዘሎ ዝተፈላለየ ዓውድታት ዝድህስስ መጽናዕታዊ ተበግሶ እዩ። ኩልና ከም እንፈልጦ ህዝቢ ኤርትራ ሃገራዊ ሓላፍነቱ ብጨቋኒ ስርዓት ስለ ዝተነፍጎ እምበር ብስእነት ኣፍልጦ ሕግን ዘይምእዙዝነትን ዝተዘርገ ናብራን ዝተበተነ ህዝቢ ዘይምንባሩ እዩ። እዚ ብምሁራት ዝግበር መጽናዕትታት ድማ ንዝነበረና ብቕዓትን ዓቕምን ዝጐልሕ ስለ ዝኾነ ንኩሉም ኣብዚ ዓውድታት ዝነጥፉ ልዑል ኣኽብሮትን ምስጋናን አቕርበሎም። እቲ መጽናኦቲ ተወዲኡ ኣብ መጋባእያ ክቐርብን ብህዝባዊ መንፊት ሓሊፉ ድልው ሰነድ ንምስግጋር ዲሞክራስያዊ ስርዓት ከገልግል ብዝከኣል ጽፈትን ቅልጣፈን ክዳሎ ተስፋ እገብር።

ጽንብል ነጻነት ሎሚ‘ውን ስርዓት ህግደፍ ዕምሪ ስልጣኑ ንምንዋሕ ህዝቢ ዘደናግረሉ ብልሓት እናመሃዘ ኣብ ባይታ ዘየሎ ብቲቪ ኤረ ጌሩ ዓለም ዝጐብእ መልእኽቲ ንምትሕልላፍ ክግዕር ይርአ‘ሎ። እቲ ካብ ኩሉ ዘሕፍርን ነውራምን ባህርያቱ ዘንጸባርቕ ከኣ ነቲ ዕብዳኑ ክገልጻ ዝተሰርሓ ብግልብጭ ቁኖን ሒናን ዙርያን ወርቅን እምበር ልቦናዊ ጽባቐ ዝጐደለን ደቂ ሃገር ወዛሕዛሕ ዝብላሉ እሽም-ንጥፍኣቱ ዘጽልል ኣደራሽ ንምምዋል ካብ ድራር ዕለቱ ዘይረኸበ ህዝቢ ዝኣርዮ ዘሎ ገንዘብ ምዃኑ‘ዩ። ይኹን‘ምበር ዳስ ይስራሕ መደናገሪ መደረ ይለፍልፍ ህዝቢ ኤርትራ ይኣክል ምድንጋር ምባል ጥራሕ ዘይኮነስ ሽጣራኻ ደውር ኢሉ ዝተሰለመ ዳስ ሓውያ ክትመስል ገረውረው ከም ዘብላ ከይደቀስካ ዝሕለም ጉዳይ‘ዩ።

እቲ ብልዑል ናህሪ ንለውጢ ተበጊሱ ዘሎ ደምበ ፍትሒ ግን ቀንዲ ኣድህቦኡ ኣብ ጓይላን ዳንኬራን ዘይኮነስ ኣብ -

1 - ሓቀኛ ታሪኽ ህዝቢ ኤርትራን ዓወቱን ዝሃቦ ፍረን፤

2 - ካብ ነጻነት ክሳብ ሎሚ ዘሎን ኩነታት ኤርትራን ህዝባን ጠንቁን፤

3 - ንምቕያሩ ክውሰዱ ዘለዎም ተግባራትን መሳርሒታትን ኣድማዕቲ መደባትን፤

4 - ኣብ መቓብር ስርዓት ህግደፍ ዝህነጽ ዲሞክራስያዊ ስርዓተ-ምሕደራን ተራ ህዝቢ ኣብ ምህናጹን ምክትታሉን፤

5 - ካብ ምውዳቕ ስርዓት ህግደፍ ክሳብ ምስግጋር ዲሞክራስያዊ ምሕደራ ኣብ ህዝቢ ዝወስድ ገደብ ግዜን ኣገባብን ብመልክዕ ዘተን ዓውደ ክትዕን ዝበሰለን ንጹር መምርሒ ስኢልካ ንምትግባሩን፤

6 - ሕድሪ ሰማእታትና ዝምልስ ማዳ ኣዴታትና ዝፍውስን ንብዓተን ዝሕብስን ኩልና ኤርትራውያ ብሓጎስን ብደስታን እነብዕሎ ነጻነት ንምርግጋጽ ቃል ኪዳን እንኣትወሉ ጽንብል ነጻነት እዩ ክኸውን።

በዚ ኣጋጣሚ ንኩሉ ኤርትራዊ ዜጋ ብሓፈሻ ንሃይልታት ምክልኻል ኤርትራን ደቀንስትዮን መንእሰያትን ተረካቢ ሕድሪ ወለዶ ኤርትራን ፍሉይ መልእኽቲ ከመሓላልፍ እዋኑ እመስለኒ።

ዝኸበርኩም ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ -

ካብ ሓርነታዊ ቃልሲ ጀሚርኩም ሓለፋስ ይትረፍ መጠናዊ ክፍሊት ከይረኸብኩምን ብዘይዕረፍትን ብጸጋም ብየማን ኣብ ዝተወልዐ ትርጉም ኣልቦ ኲናት ኣናተጠብስኩም ትስውኡን ትስንክሉን ግዳይ ትኾኑ ዘለኹም ንስኹም ኢኩም። ብድሕሪ ነጻነት ጥራሕ ብመስዋኣቲ ኣምዑት ዘይቈጸሩ ኣሕዋትኩምን ኣሓትኩምን ካባኹም ንላዕሊ ዝምስክር ኣብ ዘይህልወሉ እዋን ኣይከሰርናን ምባል‘ዚ ገበነኛ ኢሳያስ ልዕሌኹም ክሰምዖን ክቐብጾን ዝግብኦ ኣካል ኣሎ ኣይብልን። ካብ ከምዚ ዝበለ ሃገራዊ ክሕደት ዝፍጽም ስርዓት መሰልን ፍትሓዊ ምሕደራን ምጽባይ የዋህነት ስለ ዝኾነ ንምእላዩ ኣብ ዝግበር ናይ ይኣክል ተበግሶ ምስ ህዝብኹም ወጊንኩም ሃገር ከተድሕኑ ምሕጽንታ መላእ ደላይ ፍትሒ ህዝቢ ኤርትራ‘ዩ። 

ዝኸበርክን ኣዴታተይን ኣሓተይን ደቀይን ወዓሩ ኤርትራ -

ትማሊ ኣብ እዋን ብረታዊ ቃልሲ ተፈጥሮኣዊ ባህርያት ከይዓንቀፈክን ብረት ተሓንጊጥክን ኣብ ውሽጢ ድማ ነቲ ኩሉ ኣብ ልዕሌኽን ዝወርድ ዝነበረ ጸጥታዊ ሓደጋታት ተጸሚምክን ምስጢር ሰውራኽን ዓቂብክን ቅያ ብምስራሕ ኣብ ዓወት ዘብጻሕክን ንስኽን ኢኽን። ኣደ 10 ብዓሰርቲኦም ኣደ ሓደ‘ውን ሓዲኣ ከይበቐቐት ነጻነተይ ስልማተይ እናበልክን ሓይሊ ሰውራ ዘጐልብት ታሪኽ ዘይርሳዕ ጀግንነት ዝፈጸምክን ንስኽን ኢኽን። ኣብዛ ህዝቢ ኤርትራ ጻምኡ ዘይተኸፍለላ መሊኣ ዘይበረቐት ጸሓይ ነጻነት ድማ ልዕሌኽን ዝተበደለን ዝሓዘነን መሰሉ ዝተነፍጎን የለን። እዚ ስርዓት ክቅጽል ስቕ ምባልን መሪር ሂወትና ኣብ ዝኸፍአ ንክበጽሕ ምሕጋዙን ሃገር እናዓረበት ጽቡቕ ኣላ ምባልን ብምቍራጽ ኣብዚ ነዚ ስርዓት ንምቅባጽ ዝካየድ ዘሎ ርሱን ተበግሶን ሓመድ ድበ ህግደፍ ክትሳተፋ ዕድመ ኩሉ ደላይ ፍትሒ‘ዩ።

ዝኸበርኩም ናይ ሎሚ ሰዊት ናይ ጽባሕ ፍረን ወረስትን ሃገር ዝኾንኩም መንእሰያት ኤርትራ - ነዛ ኣቦታትኩምን ኣዴታትኩምን ኣያታትኩምን ኣዳኖታትኩምን ዘይዓገቡላ ግን ከኣ ሰዊት ዕድሜኦም ጥራሕ ዘይኮነስ ንስኹም ብራህዋን ብሰላምን ሓንቂቕኩም ክትነብሩላ ምእንቲ ክትክእሉ ካብ ክቡር ሂወት ክሳብ ዘይጽገን ስንክልናን ከፊሎም ዘምጽእዋ ሃገር‘ያ። ስለ ዝኾነ ነጻነት ኤርትራ ፈቲኻ ዘትትኮብ ጸሊእካ‘ውን ዘይትሕደግ ግርማ ልዑላውነት ዝለበሰት ሃገር ስለ ዝኾነት ነቲ ጐዲሉዋ ዘሎ ብርሃን ሓርነት ንምልባስ ናትኩም ናይ ደቂ ግዜ ምዃኑ ተረዲእኩም እጅገኹም ሰብሲብኩም ኣንጻር‘ዚ ሕንግድ ስርዓት ገጢምኩም ከተቃብጹዎን ሃገራዊ ዕዳኹም‘ዩ። ነዚ ዕላማ‘ዚ ንምስልሳል ከኣ ሓገዝ ኩሎም ምሁራትን ምኩራትን ዜጋታት ብሓፈሻ ናይ ኩሎም ደለይቲ ፍትሒ ከይፍለየኩም ድማ ቃል ንኣትወልኩም።

ኣብ መደምደምታ ድማ ንኩሉ ደላይ ሰላምን መሰረታዊ ለውጥን ህዝቢ ኤርትራ ሎሚ ብዘይካ ስርዓት ህግደፍ ንጥፍኣትካ ዝምነ ኣብ ርሑቕ ይኹን ኣብ ቀረባ ከም ዘይብልካ ኣሚንካ ሓንሳብን ንሓዋሩን ንምቕባሩ ኣብ መቓብሩ ፍትሓዊትን ኩሉ ዝነብራን ሃገር ኣብ ምርግጋጽ ብቆራጽነት ተለዓል።

ፍትሒ ይንገስ !
ስርዓት ህግደፍ ይደምሰስ!

ውድብ ናይ ሓባር ዕማም ዘለዎም ሰባት ናይ ሓባር ዕማሞም ንምዕዋት ዓቕሞም ንምትርናዕ ዝፈጥርዎ ናይ ሓባር መድረኽ እዩ። ውድብ ናብቲ እትብህጎ ዓወት ዘብጽሕ መሳርሒ እምበር ንገዛእ ርእሱ ናይ መወዳእታ ዓወት ኣይኮነን። ኣወዳድባ ዝተፈላለየ መልከዓት ክሕዝ ይኽእል። ፖለቲካዊ ውደባ ወይ ሲቪላዊ ማሕበር ካብቶም ከም ኣብነት ዝጥቀሱ ኣገባብ ውደባ እዮም። እቲ ፍልልይ ኣብቲ መልከዖም ጥራይ ዘይኮነ፡ እቲ ከዕውትዎ ዝደልዩ ዕላማን ክበጽሕዎ ዝደልዩ ርሕቀት እውን ይፈላለ። ፖለቲካዊ ውድባት ንጹር ከዕውቶ ዝደሊ ፖለቲካዊ ኣረኣእያ ወኒኑ ኣብ ፖለቲካዊ ስልጣን ናይ ምውድዳር ሕሳብ ኣለዎ። ሲቪላዊ ማሕበር ድማ ነቲ ፖለቲካዊ ውድባት ካብቲ ዝተሰለፈሉ መስመር ወጺኡ መሰል ህዝቢ ከይግህስ ዝጓስን ዝድርኽን ኣብ ልዕሊ ምዃኑ፡ ፖለቲካዊ ውድባት ቅኑዕ ህዝባዊ መስመር ክሕዝን ዓቕሚ ክድልብን ዝድርኽ ኣብ ስልጣን ናይ ምውድዳር ጠመተ ዘየብሉ እዩ። ኩሎም ፖለቲካዊ ውድቦም ይኹን ሲቪላዊ ማሕበሮም ብዘይካቲ ከዕውትዎ ዝሕዝዎ ዕላማ፡ ኣብቲ መስርሕ ዝቕየድልዩ ሕግን ስርዓትን፡ ፈትዮም ቆጽሊ ዘውደቕሉ መሪሕ ኣካልን ክህልዎም ናይ ግድን እዩ። እዚ መሪሕነት ዝምዘዘሉ ሕጋዊ መድረኽን ዝመርሓሉ መትከላትን ፖሊስታትን ድማ ይህልዎ። ፖለቲካዊ ውድባትን ሲቪላዊ ማሕበራትን ማዕዶ ንማዕዶ ዝጠማመቱ ዘይኮኑ፡ ነንሕድሕዶም ዝደጋገፉን ዝመላልኡን እዮም።

ፖለቲካዊ ውድብ ኮነ ሲቪላዊ ማሕበር ናይቶም ፈትዮም ናታቶም ኣባላት ክኾኑ ዝወሰኑ ኣካላት ውክልና ጥራይ እዩ ዘለዎ። እዚ ውድባታት ምእንቲ ክዓብን ክሰፍሕን  ዕላማኡ ሒዙ ኣብቲ ዘይተወደበ ሓፋሽ ክንቀሳቐስ መሰሉን ቀንዲ ዕላምኡን እዩ። ከከም ዝሓዞ ዕላማን ዝተንቀሳቐሶን ከኣ ሰዓቢኡ ክበዝሕን ክውሕድን ይኽእል። ካብዚ ሓሊፉ ሓንሰብ ስለ ዝተወደ ጥራይ ሓያልን ተዓዋትን ይኸውን ማለት ኣይኮነን። ዕዉት ምእንቲ ክኸውን ነቲ ንድሌት  ህዝቢ ብግቡእ ዘንጸባርቕ ዕላማኡ ሒዙ በብግዜኡ ምስ ዝፍጠሩ ምዕባለታት ክጐዓዝን ነብሱ ከሕድስን ይግበኦ።

ሓደ ውድብ ምስተወደበ ገዝኡ ዓጽዩ ዝነብር ዘይኮነ፡ ምስቲ ከምኡ ውድባትን ማሕበራትን ዝምድና ክፈጥርን ኣብቲ ብሓደ ዘስርሕ ሓቢርካ ናይ ምስራሕን ሓላፍነት ኣለዎ። ነዚ እንተዘይበቒዑ መድረኽ ገዲፍዎ ከይዱ ካብ መድረኽ ክወጽእ ይኽእል። ኣብ ከምዚ ውድቀት እቲ ዘዛርብን ኣብ ምልክት ሕቶ ዝኣቱን፡ መሰረታዊ ኣድላይነት ውደባ ዘይኮነ፡ ነቲ ውድብ ከምቲ ዝድለ ክትመርሖ ምብቃዕን ዘይምብቃዕን እዩ። ሓደ ውድብ ብሰንኪ ዘርኣዮ ድኽመት ንመሰረታዊ ኣድላይነትን ወሳንነት ውደባ ሓጢጥካ ምኹናን ግና ቅኑዕ ኣተሓሳስባ ኣይኮነን።

ናይ ውድባት ምህላው ንህዝባዊ ምልዕዓላት ዘዕንቅፍ ዘይኮነስ እኳደኣ ዘተባብዕን ኣካሉ ኮይኑ ዝሰርሕን እዩ። ኣብ ርእሲዚ ውደባ ነቲ ዘይተወደበ ኣካል ንክውደብ ዘተባብዕን መንግዲ ዝጸርግን እምበር  ጅሆ ዝሕዝ ኣይኮነን። “ውድባት ኣካይደአን ምስ ከምዚ ሕጂ ኣብ ኤርትራውያን ንርእዮ ዘለና ሰፊሕ ህዝባዊ ምልዕዓል ከም ዘሳኒ ክገብረኦ ይግበኣን” ዝብል ግና ቅቡል እዩ። መሰረታዊ ሕመረት ውደባ ሓደ ዓይነት ዕላማ እንዳሃለዎ በበይኑ ዝወፍር ዓቕሚ ኣብ ሓደ ኣራኺብካ ዘተኣማምን ዓቕሚ ምፍጣር ካብ ኮነ፡ ኣድላይነቱ ኣብ ከምዚ ተጸሚድናሉ ዘለና መስርሕ ለውጢ ወሳኒ እዩ። እቲ ሓሓሊፉ ለውጢ እንዳበሃገስ መሰረታዊ ናይ ለውጢ መሳርሒ ንዝኾነ ውደባን ውድባትን ዘይቅበል፡ ሳሕቲ ከኣ ንቁልቁል ዝኣፉ “ውድባት ኣየድልያን እየን” ዝብል ስምዒታት ምናልባት ከምቲ “ብተመን ዝሰንበደስ ብልሕጺ ተዳህለ” ዝበሃል፡ በተን ክሳብ ሕጂ ማዕረ ድሌት ህዝብናኳ ክኾና እንተዘይከኣላ ካብ ቃልሲ ግና ዘይበኾራ ውድባትና ሕጉስ ዘይምዃን ዘስዓቦ ክኸውን ከም ዝኽእል ምግማት ይከኣል። ብዝኾነ ምኽንያት እምበኣር እቲ መደምደምታ ከምኡ ክኸውን ኣይግበኦን። እቲ ጸገም ኣብ ኣድላይነት ውደባ ዘይኮነ፡ ኣብ ኣድማዕነትን ኣካይዳን ናይተን ውድባት ምዃኑ ኣነጺርካ ምርዳእ የድሊ። ድሕሪኡ ከኣ “ኣነኸ ነተን ውድባት ካብቲ ዝጸንሓኦን ዘለዋኦን ጸገም ክወጻ እንታይ ኣበርኪተ?” ኢልካ ንነብስኻ ምሕታት እውን ካብ ጌጋን ስምዒታውን መደምደምታ ዘድሕን እዩ ዝኸውን።

እቲ ናይ ሓደ ውድብ ጸገም ብመሰረቱ ካብቲ ዝመረጾ ኣገባብ ኣወዳድባ እንተኾይኑ እውን፡ ዝሓሸ ናትካ ኣገባብ ኣወዳድባ ሒዝካ ክትወዳደሮን ተወዳዲርካ ክትስዕሮን ይከኣል እዩ። ምኽንያቱ ውድባት ነቲ ተወዲብካ መቃለሲ ፖለቲካዊ ሜዳ ስለ ዘይሓዝእኦ ወይ ዘይብሕተኦ። ንቑልቁል ዝኣፉ “ኣይትወደቡ ወይ ውድብኩም ኣፍርሱ” ምባል ግና መሰል ምግሃስ እውን እዩ። ምኽንያቱ ምውዳብ ሓደ ካብ መሰረታዊ ፖለቲካዊ መሰላት እዩ። ንጉጅለ ህግዲፍ ካብ እንቃወመሉ ዘለና ብዙሕ ምኽንያታት ሓደ እውን ነዚ መሰረታዊ ናይ ምውዳብ መሰል ስለ ዘየፍቅድ እዩ።

መዓስ ኢኻ እትውደብ፡ በቶም ነቲ ናይ ውምዳብ ምርጫ ብዝወስዱ ኣካላት ዝውሰን እዩ። ውደባ ናይ ቃልሲ መሳርሒ እዩ ኢልና ኣለና። ብመንጽርዚ ኣብዚ ህግዲፍ ንምውጋድ እነካይዶ ዘለና ውዑይ ቃልሲ ውደባ ቀንዲ መሳርሒና እዩ። ስለዚ ሕጂ ዘሎ ውድባት ኣፍሪስና፡ ድሕሪ ውድቀት ህግዲፍ ንምለሶ ዘይኮነስ፡ ንህግዲፍ ኣብ ክንዲ ናብ ደቀቕቲ ውድባዊ ጉዳያት፡ ናብ ዓበይቲ ኤርትራዊ ዛዕባታት እንዳጠምትና፡ ብውዱብ ኣገባብ ኢና ከነወግዶ እንኽእል። ብርግጽ እዚ ዘለና ውድባት ነሕይሎ፡ ኣብ ክንዲ በበይኑ ዝወፍር ብሓባር ዝሰርሓሉ ባይታ ንፍጠረሉ ዝብሉ ሓሳባት ቅቡላትን እዋናውያንን እዮም።

ኣብዚ እዋንዚ ብፍላይ ከኣ ንቕሎ “ይኣክል” ደፊኡ ምስመጸ በብኹርናዑ ነናይ ከባቢኻ ወከልቲ ናይ ምምራጽ ተበግሶ ንርኢ ኣለና። ነዚ ናብ ላዕለዋይ ንኹሉ ዘማእክል መሪሕነት ኣካል ናይ ምድያቡ መደብ ከም ዘሎ ከኣ ንርኢ። ደሓር ኣብ ላዕለዋይ ጽፍሒ ምስ በጸሐከ እንታይ እዩ ክገብር’ኳ ምንጻር ዘድልዮ እንተኾነ፡ ንገዛእ ርእሱ ዲዕ ዝበለ ውደባ እዩ። ስለዚ ከምዚ ዓይነት ውደባ እንዳተኻየደ “ሕጂ ህሉዋት ውድባት ይፍረሳ ደሓር ህግዲፍ ምስ ወደቐ ይውደባ” ምባል እቲ ጸገም ምስ መትከላዊ ኣድላይነት ውደባ ድዩ ወይስ ምስ ህሉዋት ውድባት ዘብል ሕቶ ዘልዕል እዩ። ምናልባት እዘን ህሉዋት ውድባት እንተዘይ ዓጅበናኻ ከተዕሪ እንትኽእለሉ መንገዲ፡ ወይ ንዓኣተን ምትብባዕ ወይ ድማ ካብኣተን ዝሓሸ ተወዳዳሪ ውድብ ኮይንካ ብምቕራብ ጥራይ እዩ። እንተ ውደባን ውድባትን ኣብ  ክትቃሲ ኣንጻር ህግዲፍ ኮነ ብቑዕ መተካእታ ኮይንካ ንምቕራብ ዘይስገር እዩ።