العملية الانتقالية وتحدياتها
Written by اعلام حزب الشعب الديمقراطي الارتري
يقول خبراء في السياسة والاقتصاد: إن إرساء ورسوخ الديمقراطية يتطلب بالدرجة الأولى قاعدة تنموية اقتصادية صلبة، بمعنى آخر، حسب هؤلاء، فإن التنمية الاقتصادية هي الرحم الذي تولد منه الديمقراطية. ويدعم هذه الفرضية النمو الاقتصادي الكبير في البلدان الديمقراطية الكبرى، لكن عندما نتأمل الوجه الآخر لهذه الافتراض نجد دولاً مزدهرة اقتصادياً كالسعودية والصين تخلو من أي قدرٍ من الديمقراطية، الأمر الذي يجعلنا نبحث عن عوامل أخرى الي جانب النمو الاقتصادي تسند هذا القول.
خبراء آخرون يقولون العكس، يرون أن الدينمو المحرك للديمقراطية يكمن في الفقر والأزمات الاقتصادية الحادة، وبإمكانهم بالطبع إحصاء الأدلة والنماذج الدالة علي ذلك.
الأزمات الاقتصادية والمجاعة والفقر الناتج من الحروب تسببت في استنهاض انتفاضات شعبية أدَّت في النهاية الي إسقاط نظام هيلي سلاسي الملكي في اثيوبيا، وبما أن الجيش كان وقتها القوة الوحيدة المنظمة في البلاد استلم العسكر السلطة عبر مجلس ضباط انقلابهم العسكري المعروف اختصاراً ب"الدَّرْق".
في 1997م اضطرت الأزمات الاقتصادية في آسيا، إندونيسيا علي سبيل المثال علي إجراء تعديلات سياسية واقتصادية علي نظامها. وفي امريكا الجنوبية أدت الأزمة الاقتصادية بالبرازيل في الثمانينيات الي تحول البلاد من نظام عسكري شمولي الي نظام ديمقراطي تعددي. أيضاً أدى تفاقم أزمة الديون بالمكسيك في 1982م الي أن تتجه البلاد نحو النظام الديمقراطي. في الشرق الأوسط تسبب غلاء المعيشة في اندلاع انتفاضات شعبية عارمة أودت بالأنظمة الحاكمة الواحد تلك الآخر، والأمر هنا يتطلب المزيد من المتابعة وإلقاء الأضواء علي نتائجه في تقلب أطواره وأنظمته الحاكمة السابقة والحالية.
أيضاً أدت الأزمات الاقتصادية التي اجتاحت بلدان المعسكر الاشتراكي في نهاية الثمانينيات الي اضطرابات سياسية وشعبية حولت دفة الأنظمة الدكتاتورية في أوربا الشرقية الي الاتجاه غرباً نحو الديمقراطية. بعد انهيار جدار برلين تحولت العديد من بلدان أوربا الشرقية وافريقيا وامريكا اللاتينية الي الديمقراطية. لكن الآن خفت حدة أو وتيرة ذلك الانتقال والتحول الديمقراطي.
ظل التحول السياسي في افريقيا صعباً ووعراً للغاية، وذلك لعناد حكامها وإصرارهم علي البقاء حكاماً مدى الحياة.
تفهـُّــماً منه لمخاوف الحكام الافارقة علي مستقبلهم السياسي والاقتصادي يحاول رجل الأعمال السوداني السيد/ محمد ابراهيم (مو. ابراهيم) تغيير هذه العقلية التشبثية لدى رجال السلك السياسي في افريقيا بالتحفيز المالي المجزي للرؤساء الذين يتقيدون بدساتيرهم ولا يختلقون الأعذار والحِــيـَــل لتجديد دوراتهم في حكم البلاد، وذلك بتخصيص جائزة مالية سخية تكفي متلقيها شرور التسول السياسي والاقتصادي فيما تبقى من حياته.
بالطبع ما يزال في افريقيا رؤساء مصرون علي الاستمرار قيد الحكم مدى الحياة، فبينما يحاول رؤساء كلٍّ من بورندي، رواندا ويوغندا إطالة عمرهم السياسي بالتعديلات والحيل الدستورية من حين لآخر يصر إسياس أفورقي رئيس بلادنا ارتريا علي الاستمرار حاكماً بأمره بلا دستور ولا قانون ولا حتى أعراف اجتماعية مرعية في كل بقاع الدنيا.
رؤساء العديد من دول افريقيا الفرانكفونية (الناطقة بالفرنسية) استمروا حاكمين حتى مماتهم، منهم: عمر بونغو (الجابون)، فلكس هوفت (ساحل العاج)، أياديما (توجو)، لانساني كونتي (غينيا)، وماعدا توجو فإن كل تلك البلدان غرقت بعد موت رؤسائها في مستنقع الاضطرابات السياسية الدائمة.
للدعم الخارجي دورٌ هام في العملية الانتقالية، لذا فكل نضال يخاض من أجل التحول الديمقراطي يجب أن لا يعزل نفسه عن المجتمع الاقليمي والعالمي.
إن الديمقراطية التي حاول الامريكان شتلها في كلٍّ من أفغانستان والعراق بمعول الحرب لم تؤت ثمارها بعد، مما يعني أن التغيير الديمقراطي المفروض بإرادة عسكرية أجنبية لن يجدي نفعاً، وما انطبق علي مثالـَـيْ أفغانستان والعراق من فشل الديمقراطية المفروضة بالعنف العسكري الأجنبي ينطبق علي ارتريا اليوم.
من ناحية أخرى فإن الازدهار الاقتصادي في دول ديمقراطية كامريكا والبلدان الاوربية ودول دكتاتورية كالسعودية والصين في آنٍ معاً يدل أن لا صلة حتمية بين الديمقراطية والرخاء الاقتصادي. لكن الحرية لا توجد إلا في الدول الديمقراطية، إذ لا وجود لها البتة في الدول الدكتاتورية. لذا في كل الأحوال تعتبر الديمقراطية هي النظام الأفضل للحكم سواء كانت الدولة فقيرةً أم غنية.
عملية الانتقال من الدكتاتورية الي الديمقراطية لا شك تسير في طريق وعر وكثير المنعرجات، أيضاً تختلف العملية الانتقالية من بلد لآخر حسب الظروف والمواصفات وليست بالضرورة متطابقة الأوصاف في كل البلدان. وذلك حسب الآتي:
1/ الأزمة الاقتصادية قد تكون سبباً دافعاً لكلا الدكتاتورية والديمقراطية في تسيـُّــد المسرح السياسي، لكن من عوامل نجاح التحول الديمقراطي وجود طبقة وسطى قوية وواسعة الانتشار.
2/ يجب أن لا ننسى أن العملية الانتخابية مهما كانت ضئيلة الحجم وفقيرة الحظوظ والفرص تعتبر الباب المؤدي الي صرح العملية الديمقراطية. ذلك أن سماح النظام الحاكم للمعارضة بخوض الانتخابات يعني الاعتراف بها ومن ثم تقود الانتخابات البلاد الي الديمقراطية شيئاً فشيئاً. فالديمقراطية بالمكسيك بدأت بالتعديل الدستوري الذي أجراه الحزب الثوري الحاكم للسماح بتمثيل المعارضين في البرلمان، ثم أدت أزمة الديون في 1982م الي أن تتجه البلاد نحو النظام الديمقراطي الذي أسفر عن فوز ائتلاف المعارضة بالانتخابات.
3/ الاضطرابات السياسية العنفية أو المسلحة قد تسقط الدكتاتوريات لكنها غالباً ما لا تؤدي الي الديمقراطية، كما أن التاريخ يقف شاهداً علي أن كمية هائلة من حركات التمرد المسلح والمحاولات الانقلابية الفاشلة لم يحالفها الحظ في الاستيلاء علي السلطة، ليبيا واليمن مثالان ساطعان علي هذه التجارب العنفية التي لم تظفر بالحكم أو لم تستقر فيه.
علي العكس من ذلك فإن أسلوب التغيير غير العنيف يؤدِّي الي تحول ديمقراطي هادئ ومستقر، إن التغيير الذي يتحقق عبر أسلوب النضال السلمي يكون أفضل حظاً في الاستدامة والاستقرار، وذلك لأنه يوسع من حجم المشاركة الشعبية، ويعطي منظمات المجتمع المدني الفرص لتنتج وتبذل أكثر وأبدع، ومن أبرز النماذج والتجارب المشهورة في هذا الحقل:
أ/ تجربة نقابة التضامن البولندية وزعيمها الخالد/ ليخ فاليزا
ب/ المؤتمر الوطني الافريقي في جنوب افريقيا بقيادة نيلسون مانديلا
ج/ انتشار واتساع رقعة التظاهرات السلمية في إندونيسيا في 1997 و1998م أدى الي فوز القوى المعارضة بالانتخابات التي اضطر النظام الحاكم الي إجرائها في 1999م.
د/ التجربة التونسية السلمية الناجحة في استلام الحكم وإجراء الانتخابات والالتزام بنتائجها.
4/ تشجيع وتوسيع المشاركة: ما يجري من نضال أو نداء من أجل الحرية السياسية يجب أن يتمخض عن مردود إيجابي لدى الشعب اقتصادياً واجتماعياً. إن الحرية السياسية يجب أن تنعكس علي الشعب غذاءاً وكساءاً أيضاً، وإذا أراد النظام الديمقراطي السائد بعد التغيير أن يكسب عطف الشعب ومؤازرته فعليه أن يشعر الشعب بتغيير إيجابي حقيقي في حياته يعصمه من الحنين الي النظام الدكتاتوري الغابر. كما أسلفنا أنه كلما كانت هناك طبقة وسطى قوية وكبيرة الحجم كلما كان النظام الجديد أكثر شعبيةً واستقراراً. أما إذا انحدر مستوى معيشة الشعب وكبر حجم البطالة فإن من السهل علي الدكتاتوريين اختطاف العملية الانتقالية في منتصف الطريق وحرفها باتجاه الدكتاتورية عوضاً عن الديمقراطية.
5/ إرساء حكم القانون: عندما تأتي سلطة جديدة يتبادر الي ذهن كلٍّ منا سؤال بدهي، هل يؤيد تلك السلطة أم يعارضها؟ فإذا أرادت تلك السلطة كسب تأييد الشعب عليها أن تصون حقوق الشعب، وترسي قواعد سياسية واقتصادية عادلة تجد قبول الشعب. فإذا تأكد المواطن من أن تلك السلطة ذات مؤسسات قانونية وجماهيرية حقيقية تتفاني في خدمته فسوف يمنحها محض تأييده وخالص تعضيده. إن كان هناك نظام قانوني شفاف وفعال فسوف تتم السيطرة علي ظواهر الفساد والثراء المشبوه، وفي ظل ذلك النظام أيضاً تلعب وسائط الاعلام الحديثة دوراً مساعداً في كشف ومحاربة الفساد.
هناك أيضاً حاجة ماسة لوضع القوانين المنظـِّــمة للمنظمات المدنية وغير الحكومية. العمل علي إرساء حكم القانون بتقوية وتفعيل دور المحاكم، البرلمان، منظمات المجتمع المدني، يعتبر شرطاً ضرورياً للانتقال الديمقراطي الي الحكم الديمقراطي.
6/ تقاسم السلطة: تقسيم السلطة بين المركز والأقاليم له فوائد جمة، فهو يمنع احتكار السلطة من قبل الحكومة المركزية أو العاصمة. وكل حكم يقترب من الشعب هناك إمكانية أكبر لقابليته للمساءلة والمتابعة. لقد أدَّى إدخال الحكم اللا – مركزي في إندونيسيا الي حلول ملائمة للكثير من القضايا الشائكة كالمطالبة بالانفصال، علي أنه ما لم يتم التعامل مع الحكم اللا – مركزي بحذر، مبدءاً وتطبيقاً، فإنه قد ينحرف بالبلاد نحو التمزُّق والانفصال.
7/ دول الجوار يمكنها المساعدة علي إرساء الديمقراطية في البلد المعني والعكس أيضاً، فالجار الحسن بتقديمه للعون الاقتصادي والفني لقوى التغيير الديمقراطي يمكنه التأثير علي العملية الانتقالية تأثيراً إيجابياً. أما الجار السيئ فهو ذلك الذي لا يتعامل ولا يعمل إلا لمصلحته فقط دون أي اعتبار للمصالح المشتركة، لذلك فمثل هذا الجار الأناني تأثير سلبي معيق للعملية الديمقراطية بمختلف الوسائل.
كذلك يجب أن لا نغفل حقيقة أن العامل الخارجي في الانتقال السياسي لا يقتصر علي دول الجوار فحسب، بل يتعداه للعالم كالأمم المتحدة، الاتحاد الأوربي وحلف الناتو والاقاليم المحيطة كالاتحاد الافريقي والإيغاد ومختلف التجمعات الاقليمية والدولية التي لها أدوارٌ كبيرة ومتفاوتة.
عند الحديث عن الانتقال نحو الديمقراطية في ارتريا يحاول نظام إسياس الدكتاتوري أن يتمترس وراء الحديث الزائف عن الازدهار الاقتصادي، أي بإظهار الديمقراطية عدواً للازدهار والدكتاتورية صديق، وأن الشعب الارتري بما أنه فقير وبلاده ذات إمكانات محدودة فإنه يفكر ببطنه لا بعقله، بالخبز لا بشيء غيره. إنه يقول إن الديمقراطية ليست بالضرورة انتخابات وتعددية حزبية. علي أن مبعث هذا التزييف للوعي هو رغبة الدكتاتور في العيش رئيساً للبلاد مدى الحياة.
من تحديات ومعيقات العملية الانتقالية أنها واقعة بين مطرقة الحكام الدكتاتوريين المتشبثين بمقاعد السلطة حتى الممات وسندان المعارضة الضعيفة أو الفاشلة في توفير الشروط الملائمة والأرضية الصلبة للمرحلة الانتقالية. هذا وتؤكد تجارب دول كثيرة أن ما يتمخض عن مثل هذه الأوضاع والانتقالات الهشة والشائهة من مآزق وتحديات قد يكون بئر التمزُّق السحيقة التي تهوي اليها البلاد.
لقد تعودنا في معسكر المعارضة أن نطرح ونردد شعارات براقة وعذبة المذاق مثل: إنقاذ الوطن فوق كل شيء، التغيير من أسفل الي أعلى، تغيير أساسي، الشعب صاحب السيادة والقرار...الخ، لكننا كثيراً ما سمعنا جعجعة تلك الشعارات ولم نرَ طحينها. وهذا يدل علي أحد أمرين، إما أن في فهمنا لعملية الانتقال تباين بين الواقع والمثال، وإما أن يكون ترديدنا لتلك الشعارات لمجرد الاستهلاك السياسي.
بوضعه العملية الانتقالية في القلب من جدول أعماله قد يكون ملتقى نيروبي التشاوري الذي دعت له منظمة (مدرخ) مؤخراً المعبر الآمن الي الخروج الي بر الأمان مما نعيشه من تخبـُّــط وتعرُّج طريقنا نحو الانتقال السلمي والسلس.
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰደህኤ
“ሓፋሽ ህዝቢ ዘርበሖን ዘየርበሖን ንክርዳእ’ሞ ንክቃለሰሉ፡ ክውደብን ክነቅሕን ይግበኦ” እዚ ኣብ ቃልስና ኩልና እንረዳደኣሉን ነዊሕ ዝዕድሚኡን ጭረሖ እዩ። ምውዳብ ክንብል እንከለና ዝተወሰኑ ናይ ቃልሲ ቅሩብነት ዘለዎም ኣካላት ኣብ ዙርያ ናይ ሓባር ዕላማ ዝድኩንዎ ፖለቲካዊ ትካል ምፍጣር እዩ። ንምዕዋቱ ድማ ብሓባር ይቃለሱ። ውድብ ናይ ቃልሲ መሳርሒ እምበር ንገዛእ ርእሱ ሸቶ ከምዘይኮነ ርዱእ እዩ። ውድባት እቲ ከም ውድብ ዝሕንጽጽዎ ፖልሲታትን ዝወስድዎ መርገጻትን ብቐዳምነት ነቶም ኣባላት ናይቲ ውድብ እምበር ንካልእ ከምዘየገድድ ንጹር እዩ። እዚ ክበሃል እንከሎ ግና ናይ ውድባት ፖለቲካዊ መደባትን መርገጻትን፡ ንሓፋሽ ህዝቢ እውን ፍጹም ኣይምልከቶን ኣይጸልዎን ማለት ኣይኮነን። በዚ መሰረት ናይ ሓደ ውድብ መትከላትን ፖሊሲታትን ኣብ ክሊ ናይቲ ውድብ ጥራይ ተንጠልጢሉ ክተርፍ ዝግበኦ ዘይኮነስ ናብቲ ምእንትኡ ትቃለሰሉ ህዝቢ እውን ክሰርጽ ይግበኦ። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ፡ መስርሕ ምሕያል ውድብ ወይ ምምልማል ኣባል ውድብ ኣብ ሓደ ግዘ ተጀሚሩ ኣብ ሓደ ግዜ ዝቐውም ዘይኮነስ ቀጻሊ እዩ። ክዝንጋዕ ዘየብሉ፡ ከምዚ ሓሓሊፉ ዝረአ፡ ሓደ ውድብ ወይ ሰልፊ ብሕጋዊ መስርሕ ናይ ህዝቢ ናይ “ይኹን” ፈቓድ ከይረኸበ ብኢደ ወነናኡ ወኪል ህዝቢ ይኸውን ማለት ኣይኮነን። እቲ ሒዝዎ ዘሎ ራኢ ንርኢቶ ህዝቢ ዝውክል’ዩ ኢሉ ንዝኣመነሉ ካብ ህዝቢ ተቐባልነት ንምርካብ ክጉስጉስ ግና ዝኽልክሎ ኣካል የለን።
ከምቲ ኣቐዲሙ ዝተገለጸ ውደባ ሓይሊ እዩ። ሓይሊ ዝኸውን ግና ዝምረሓሉ መትከላት ብጥንቃቐ ናይ ህዝቢ ስምዒታትን ድሌታትን ኣብ ግምት ዘእተወ ክኸውን እንከሎ እዩ። ካብዚ ወጻኢ ህዝባዊ ዝንባለታትን ትጽቢታትን ጓሲኻ ብጸቢብ ውድባዊ ስሚዒት ጥራይ ተደፊእካ ዝግበር ጉዕዞ ኪኖ ተነጽሎ ዝህቦ ረብሓ የብሉን። ምእንቲ እዚ ኣብ ሓደ ውድብ ዝሕንጸጽ መትከላት ኮነ ኣብ መንጎ ብዙሓት ውድባት ዝብጻሕ ስምምዓት፡ እንተ ተቐባልነት ክረክብ ወይ ክንጸግ ናብ ሓፋሽ ህዝቢ ክወርድን ክሰርጽን ናይ ግድን እዩ። ኣብ ዝተወሰኑ ውድባዊ ጽፍሕታት ጥራይ ጸምበለል ዝብል ስምምዓትን መትከላትን ግና ምስ ኩሉ ቅኑዕነቱን ወድዓውነቱን ናብ ታሕቲ ክሳብ ዘይወረደ ዘነይት ኣይከውንን። ናብ ታሕቲ ናብ ህዝቢ ክወርድ ይግበኦ ክንብል እንከለና ስማዊ ምዝርጋሕ ዘይኮነስ፡ ህዝቢ ንዝህቦ ኣሉታዊ ድዩ ኣውንታዊ ግብረመልሲ ኣብ ግምት ክኣቱ ይግበኦ ማለት እዩ። ኣብ መስርሕ ምቕራጽ ፖልስን ፖለቲካዊ መደብ ዕዮን እውን እዚ ናይ ህዝቢ ግብረ-መልሲ ከከም ኣድላይነቱ ቦታ ክረክብ ይግበኦ ማለት እዩ። ድሕሪ እዚ ሓደ ውድብ ወይ ሰልፊ ኣባላቱ ንዘይኮኑ ኣካላት እውን ዝውክል መደብ ኣለኒ ኢሉ ዝተኣማመን እንተኾይኑ እቲ ህዝቢ እዩ ክቕበሎን ዘይክቕበሎን ሓላፍነት ዘለዎ።
ሓደ ውድብ ናይ ህዝቢ ደገፍ ክረክብን ዘይክረክብን ዝውሰን በቲ ሒዝዎ ዘሎ ራእን ፖለቲካዊ ዕላማን እዩ። ኣብ ውድቡ መደባቱ ብዕቱብ ክትግብር ዝኸኣለ ውድብ፡ ኣብ ቅድሚ እቶም ኣባላቱ ዘይኮኑ ግና ለውጢ ዝብህጉ ኣካላት እውን ቅቡል ከም ዝኸውን ፍሉጥ እዩ። ናይ ገዛእ ርእሱ ውድባዊ ድዩ ሰልፋዊ ዕማሙ ዘይፈጸመ ኣካል ግና ናይ ህዝቢ ደገፍ ክረክብ ሃንቀው ክብል ኣይግበኦን። እንተበለ’ውን ዝረኽቦ ውጽኢት የብሉን። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ ኣብዚ ሒዝናዮ ዘለና መስርሕ ቃልሲ ምእንቲ ደሞክራስን ፍትሕን ኣብ ምንጻር መምዘኒ ውድብነት ምስሕሓብ ከም ዘጋጥም ዘይንዝንገዖ እዩ። ኣብ መንጎ ውድብን ምትእኽካብ ውልቀሰባትን ወይ ኣብ መንጎ ፖለቲካዊ ውድባትን ማሕበራትን ዝንጸባረቕ ምዝብራቕ’ውን በዚ ዝቃነ እዩ።
ውድባት ምስ ካለኦት መሓዙት ውድባት ዝሰማምዕሉን ዝፈላለይሉን ፖሊሲታት ኣለዎም። እዚ ፍልልይ፡ ፖሊሲ ኣብዘሓ ሰልፊ ክሳብ ዝተቐብልና ከነኽብሮን ከነመሓድሮን ዝግበኣና ናይ ደሞክራሲ መርኣያ እዩ። ሰልፍታት ኣብቲ ዝሰማምዕሉ ብሓባር እንዳሰርሑ፡ ኣብቲ ዝፈላለይሉ ድማ ነናቶም ርኢቶ ዓቂቦም ናብቲ ክዳንዮም ምሉእ ስልጣን ዘለዎ ህዝቢ ይቐርቡ። እቲ ኣብ መስርሕ ሕጋውን ሰላማውን ውድድር ዝያዳ ናይ ህዝቢ ደገፍ ዝረኸበ ርኢቶ ሰዓሪ ይኸውን። እቲ ዝተሳዕረ ድማ ስዕረቱ ክቕበል ይግደድ። እንተኾነ ብመሰረት “ናይ ብዘሓት ግዝኣት ናይ ውሑዳት መሰል” ፖሊሲ፥ ዘለኣለማዊ ሰዓርነትን ተሰዓርነትን ስለ ዘየለ፡ እቲ ኣብዘሓ ረኺቡ ዘይትግበር ኣማራጺ ፖሊሲ እውን ክስማዕ መስለ ኣለዎ። እዚ ብክለሰ ሓሳብ ደረጃ ቀሊል እዩ። ብተግባር ከቢድ ምዃኑ ከኣ ተመኩሮና መረጋገጺ እዩ። ምስዚ ኩሉ ግና ካብ ናይዚ ፖሊሲ’ዚ ግዙእ ምዃን ካልእ መዋጸኦ የለን።
ዝሓለፈን ክሳብ ሕጂ ዘይሰገርናዮን ተመኩሮና ብመንጽርዚ ኣቐዲሙ ዝተገልጸ መትከል፡ ኣብ ሰዓርን ተሰዓርን ዘትከለ ናይ ዜሮ ድምር ግጉይ መንገዲ እዩ። ናይ ሎሚ ኩነታትና ጥራይ ዘይኮነ ናይ ኣርበዓታት ፖለቲካናን ናይ ግዜ ብረታዊ ቃልስና ተመኩሮን እውን ካብዚ ዝተፈልየ ኣይነበረን። እቲ ቀንዲ ቀይዱ ሒዙና ዘሎ ብደሆ ከኣ ካብዚ ዘይቃዶ ኣወጋግና ፍልልያት ምውጻእን ዘይምውጻእን እዩ። ኣብ ክንዲ ክልቴና ዕዉታት እንኾነሉ ምዕቡል ናይ ፍልልያት ኣፈታትሕ ስልቲ እንኽተል ኣብ “ነዓይ ወይ ንዓኻ” ፖሊሲ ኣተሓሕዛ ፍልልያት ስለ ዝደረቕና ብዙሕ ከሲርናን ንኸስር ኣለናን። ሕጂ እውን ካብዚ ኣኽሳሪ ኣገባብ ከም ዝወጻእና ዝተኸልናዮ ውሕስነት የለን። እንወስዶ ተበግሶታት ኣብ ክንዲ ኣካቢ ዝኸውን ኣግላሊ ናይ ምዃን ባህሪ ጸኒሕዎ እዩ። ነቲ ብዘይበኣኡ ዘይኮነልና መማሓዝውትና ኣካል፡ ኣብ ክንዲ ኩነታት ኣጣጢሕናን ምክእኣል ወሪስናን ንዘቕርቦ ሃናጺ ሓሳብ ብምሉእ ቀልቢ ሰሚዕናን ምሳና ከም ዝጐዓዝ ምግባር፡ ምስምስ ብምፍጣርን ዝበልናካ ተዘይተቐበልካን ወይለኻ ኢልና ኣግሊልናዮ ጉዕዞ ክንጅምር እንከለና ንዕወት ይመስለና እሞ፡ በዚ ሰኺርና ውሱን ዓቕሚ ጥራይ ሒዝና ጉዕዞ ንጅምር። ድሕሪ ውሱን ርሕቀት ናህርና ወዲእና ጠጠው ንብልን ነቲ ጠንቂ ዘይምስምማዕ ካባና ከነርሕቕ ንሃልኽን። ኣብ ግዜ ምምስራት ሃገራዊ ባይቶ ንደሞክራሲያዊ ለውጢ፡ ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰደህኤ)፡ “ኣነ ኣብዚ ኣካይዳ ጐደሎ ይርኢ ኣለኹ፡ እዚ ጎደሎዚ ኣብ ዘይተዓረየሉ፡ ግዜ የብልናን ብዝብል ሸፈጥ ምጥናን ግዜ ካብ ምቕታል ሓሊፉ ናብ ዓወት ዘብጽሕ ስለ ዘይኮነ ህድእ ኢልና ንሕሰብ” ስለ ዝበለ ጥራይ፡ ርኢቶኡ ተነጺጉ ጥራይ ዘይኮነ ኣዝዩ ብዙሕ ኣስያፍ ኣንጻሩ ተሳሒሉ። “ኣብቲ ዝሰራሕናዮ ዳስ ኣጽልል እምበር፡ ዳስ ናይ ምስራሕ መሰል የብልካን” እውን ተባሂሉ። እንተኾነ ሰደህኤ ተሰናቢዱ ኣይተጻዕደን። እቶም ጠኒኖም “ንኺድ ጥራይ” ዝበሉ እውን ከምቲ ዝሓሰብዎ ኣይኮነሎምን። ሎሚ ነዚ ንጠቕሶ ዘለና በቲ ናይ ሽዑ መርገጽና ንምንያትን “ኣይበልናንዶ” ኢልካ ዳንኬራ ንምውቃዕን ዘይኮነስ ምእንቲ ንክንመሃረሉ እዩ።
ኣብዚ እዋንዚ ምስ ብዙሓት ህልዊ ኩነታት ደንበ ተቓውሞ ዘሻቕሎም ኤርትራውያን ሰብ ጉዳይ ኣብ እንገብሮ ስሩዕ ይኹን ዘይስሩዕ ዕላላት፡ ሎሚ’ውን ኣብ ውሱን መሰማምዒ ነጥብታት ዘትከለ፡ ንኩላትና ብማዕረ ዝብጸሓና፡ ናይ ሓባር መቃለሲ መድረኽ ምፍጣር ህጹጽን መተካእታ ዘየብሉን ተደላይነት ከም ዘለዎ ንረዳዳእ ኢና። እቲ ክንፈጥሮ ዝግበኣና ጽላል ከኣ ሓድሽ፡ ዝሓለፈ ተመኩሮታትና ኣብ ግምት ዘእተወ፡ ካብ መጀመርታኡ ናይ ኩላትና ኢድ ዝዓረፎን ኩልና “ናትና” እንብሎ ካብ ናይ ዜሮ ድምር ፖለቲካዊ ሕሳባት ዝወጸ ክኸውን ከም ዝግበኦ ኣይንፈላለን። ኣብ ተግባር ግና ኣይከምቲ ኣብ ክለሰ-ሓሳብ እንሰማምዖ። እዚ ዘመልክቶ ድማ ድሌትና፡ ከቢቡና ዘሎ ውድዕነትን ዓቕምናን ከምቲ ዝድለ ይናበብ ዘይምህላዉ እዩ። ኩልና ከም ዘይንስሕቶ ድሌታትና በበይኑ ክኸውን ይኽእል። እዚ ድሌታት እንተደኣ ብመንጽር ህልዊ ኩነታት ብውሕሉል ሓላፍነት ተቓንዩ ግና ከሳኒ ዘይክእል ኣይኮነን። ንህልዊ ኩነታት ዘንጊዕካ ኣብ ናይ ገዛእ ርሽኻ ባህጊ ጥራይ ተወጢሕካ ምግላብ ግና ኣብ ዘብጸሖ ከም ዘየብሉ ምግንዛብ ናይ ግድን እዩ።
ንሕና ደንበ ተቓውሞ ኣብዚ ናይ ስደት ቃልሲ፡ ምስቲ ናይቲ እንብህጎ ለውጢ ቀንዲ በዓል ቤት ዝኾነ ህዝብና ብኣካል ተራኺብና ክንነግሮ እንደሊ ክንነግሮን ክብለና ዝደሊ ክንሰምዖን ኣይንኽእልን ዘለና። ብደረጃ ረብሓን ድሌትን ግና ኣብ ሓደ መስመር ኣንጻር ወጽዓን ዲክታተርነት ኢና ዘለና። ዋላ ብኣካል ተራኺብና ኣብ ሓደ ኣዳራሽ ክንእከብ ተዘይከኣልና፡ ክንናበብ ይግበኣና። እቲ ምንባብ ካብ ዝግለጸሉ መንገድታት ሓደ ከኣ ክንውስን፡ ክንሰማማዕን ክንመሓዞን እንከለና ድሌትን ህጹጽ ጠለብን ህዝቢ ኣብ ግምት ከነእቱ ይግበኣና። ብኣካል ክንራኸብ ስለ ዘይከኣልና ስጉምትታትና ካብ ህዝቢ ዝተሰወረ ከምዘይኮነ ክንዝንግዕ የብልናን። ናብኡ ዘብጽሕ መንገዲ ክትጸርግ ከይበቓዕካን እቲ ፍርዱ እግባይ ዘይብሃሎ ህዝቢ ብቕምጡን፡ ኣብ ማእከል ጐልጐል ኣፍካ መሊእካ ነናትካ ቀጢን ፈትሊ እንዳመዘዝካ “ጽባሕ ኣብ ኤርትራ ከምዚ ዓይነት ስርዓት እየ ዝተክል” ምባል ግና “መን መርዓት ምስ በለክን ትኮሓላ” እዩ ዝኸውን።
30 ጥሪ 2016
ተበግሶ ማሕበር ደቂ ኣንስትዮ ኤርትራን ኔትዎርክ ደቂንስትዮ ኤርትራን ጀርመን ከምኡ’ውን ንሰፊሕ ጥርናፈ ደቂኣንስትዮ ዝቃለሳ ወልቀ ደቂኣንስትዮ ኤርትራውያን ብምትሕብባር፡ ንሸሞንተ መጋቢት ዕለት 12.03.2016 ኣብ ፍራንክፈርት ጀርመን ክነብዕልስለ ዝኾንና፡ ንዅሉ ደላዪ ፍትሕን ማርነትን ንዕድም ኣለና። ኣብዚ ንመሰልና ኣሎና ባዕልና! ኢልና ነዳልዎ ዘለና በዓል 8 መጋቢት ብዛዕባ፡-
- ንዓና ንደቂኣንስትዮ ኤርትራ ተጠርኒፍና ብግቡእ ንኸይንቃለስ ዝዕንቅፉና ዘለው እንታይ’ዮም?
- ሰፊሕን ድልዱልን ማሕበር ደቂኣንስትዮ ኤርትራኸ ብኸመይ ክንምስርት ንኽእል?
ዝብሉ ነጥብታት ክንመያየጥን ክንካታዕን ምዃንና ንሕብር።
በዓል ንገብረሉ ቦታ
Saalbau Nied Heinrich – Stahl – Str. 3
65934 Frankfurt - Nied
ዕለት፡ 12.03,2016
ሰዓት፡ 15፡00-22፡00
ብደሓን ምጽኡ
ኣዳለውቲ ሽማግለ በዓል 8 መጋቢት 2016
ውሩይ ስነ ጥበባዊ ሑሴን መሓመድ ዓሊ ኣብ ዋዕላ ሃገራዊ ምምኽኻር ናይሮቢ እንታይ ይብል
Written by ብመሓመድ ብርሃን ብላታ
ኣብ ሃገርና ኤርትራ ካብ ሓምሳታት ጀሚሩ ፖሎቲካዊ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ቁኑዕ ሃገራዊ መልክዑ እንዳሓዘ ኣብዝኸደሉ ዝነበረ እዋን፡ ህዝቢ ኤርትራ ናብቲ ቀንዲ ዕላምኡ ንምብጻሕ ብከዕውትዎ ዝኽእሉ ዝተፋላለዩ ምስ ሓቀኛ ክውንነት ሕብረተሰብ ኤርትራ ዝተኣሳሰሩ ጸለውቲ እዮም ዝበሃሉ ንመሰረታዊ እምነቱ ከም መበገሲኡ ወሲዱ ናይ ቃልሲ ሜላታትን ኣገባባትን እንዳተኸተለ ሓርነታዊ ቃልሱ ኣብ ዝጀመረሉ ግዜ፡ ኣካል ናይዚ ሓድሽ ትንሳኤ’ዚ ኮይኖም ዓቢ ሃገራዊ ግደ ዘበርከቱ ኤርትራዊያን ስነጥበባውያን ከም ዝነበሩን ክሳብ ሕጂ ውን ከይተሓለሉ ሃገራዊ ጉቡኦም ዝፍጽሙ ስለ ዘሎዉ ሃገር ዝኾርዓሎምን ዝሕበነሎምን ኮይኖም፡ መትኒ ናይ ሰውራውን ሃገራውን ቃልሲ እዮም ክበሃል ይከኣል።
በያን ነጋሽ ሳባ መምህር ፍሰሃየ ሰመረ ሃብተማርያም ከዲጃ ዓሊ መሓመድኑር ደክቶራ ኣስያ ዓብደልቃድር ስዒድ ኣስገደት ምሕረተኣብ
ኣብ ታሪኽ ናይ ዝተናውሐ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ክንርኢ እንተ ዂና መብዝሕተኦም ኣብ ዝተፋላለያ መዚቃዊ ባንድታት ዝነበሩ ስነጥበባውያን እቲ ዘመሓላልፍዎ ዝነበሩ ሃገራዊ ፖሎቲካዊ ተልእኾኦም ካብ ናይ ወገናውን ዓልየታውን ሃይማኖታውን ብሓፈሽኡ ካብ ድሑር ዝምባሌታትን ስምዒታት ነጻ ኮይኖም ንሓቀኛ ሓድነት ህዝቢ ኤርትራ ዝዕድምን ዘረጋግጽን ክኸውን ከሎ፡ ብኡ ኣቢሎም ከኣ ህላውነት መግዛእታዊ ስርዓት ኣሕጺርካ ናብ ፍጹም ዓወት ንምብጻሕ ዝዕላምኡ እዩ ነይሩ። ስነጠበባውያን እምበኣር ኣብ ታሪኽ ዝተናውሐ ሃገራዊ ቃልስና ኣብ ኩሉ’ቲ ዝተኻየደ መስርሕቃልሲ ቀንዲ ተዋሳእቲ ኮይኖም ዓቢ ግደ ዘበርከቱ ምንባሮም፡ ኣብ ሕብረተሰብ ኤርትራ ዝለዓለ ቦታ ሒዞም ከም ዝርከቡ ኣየጠራጥርን።
መብዝሕተኦም ስነጥበባውያን ኣብ ዓሚቕ ሃገራዊ ንቕሓት ዝተሞርኮሰ ብዝውንንዎ ባህላውን ልምዳውን ክእለቶም ንዕኡ ዘንጽባርቕ ኮይኑ ንረብሓ ሓፋሽ ህዝቢ ኤርትራ ዘገልግል ስለ ዝነበረ እቲ ዝቐርብ ዝነበረ ደርፍታት ተቐባልነቱ ክብዝበለ ኮይኑ ህዝባዊ ናህሪ ንደገፍ ሰውራ ኣዝዩ ስለ ዝዓበየ ንመግዛእታዊ ስርዓት ሃይለስላሴ ይኹን ደርግምስ’ቲ ኩሉ ብዳዔኡ ኣርዒዱ መኣዝኑ ከም ዝስሕት ገይርዎ ኣዩ።
እቶም ህቡባት ስነ ጥበባውያን ንሃገራዊ ፖሎቲካዊ ተልእኾኦም ናብ ህዝቢ ከማሓላልፉሉ ከሎዉ ከም ልብወለድ ከምዛንታ ከም ፍቕሪ ኣምሲሎም ዝተፋላለየ ሜላታት እንዳተጠቐሙ ዝደርፍዎ ዝነበሩ ኣብ ህዝቢ ዓቢ ተቐባልነት ረኺቡስ ንኽርድኦ ጸገም ስለዘይነበሮ ውጽኢት ኣበርክቶኦም ከኣ ብኣሻሓት ዝቑጸሩ ካብ ክልቲኡ ጾታ መንእሰይ ሃገራዊ ጉቡኦም ንምፍጻም፡ ናብ ሰውራ ብብዝሒ ተሰሊፎም እዮም።
እዚ ምውሓዝ ናይ መንእሰያት ንህላውነት መግዛእታዊ ስርዓት ኣስጋእን ሓደገኛን ስለ ዝነበረ፡ ህዝቢ ደገፉ ኣነጺሩ ናብ ሰውራኡ መታን ከይጽንበር ተባሂሉ ኣቐዲሙ ንዘውጽኦ ተንኮለኛ ስትራትጅኡ ክፈሽሎ ስለ ዝጀመረ ናይ መኣዝኑ ምስሓት ምልክት፡ ኣብ ልዕሊ ሰላማዊ ህዝቢ ምፍርራሕን ማእሰርትን ብመቕተልትን ውን ከይተረፈ ወላ እንተፈተነ ነቲ ደገፍን ናይ መንእሰያት ናህሪ ምውሓዝን ክዓግቶ ኣይከኣለን።
ካብዞም ዝተጠቕሱ ሓቅታት ብምብጋስ እምበኣር፡ ህቡብ ድምጻዊ ሑሴን ዓሊ፡ ሓደ ካብኣቶም ክኸውን ከሎ፡ ድሕረባይትኡ ኸ፡ ከመይ ይመስል ንዝብሉ ሕቶታት ክምልሽ እንተ ደኣ ኮይነ ብዘሎኒ ናይ ነዊሕ ኣፍልጦን፡ከምኡ ውን ሓበሬታታት ምእካብን ኣብኦም ተሞርኲሰ፡ ብሕጽር ዝበለ ከገልጾም ክፍትን እየ።
ድምጻዊ ሑሴን ዓሊ፡ ኣብ ሰምሃር ከተማ ጊንዳዕ ተወሊዱ ናይ መጀመርታ ካብ ህጻኑ ናብ ቤት ትምህርቲ ከኸይድ ምስ ጀመረ፡ምስ`ቲትምህርቱ ካብ ህጻንነቱ ጎድኒ ንጎድኑ፡ እቲ ናይ ምዚቃ ናይ ምስማዕን ምስትምቓርን እቲ ወኒ ካብ ሽዑ ክጅምሮ ከሎ፡ እንዳዓበየ ውን እቲ ሙዚቃዊ ስምዒቱ እንዳ እማዕበሎ እዩ ከይዱ።
ካብ ጊንዳዕ ናብ ባርካ ምስ ተጓዕዘ ኣብ መንጎ ከረንን ኣቑርዳትን ትርከብ ንእስ ዝበለት ዓዳርደ እትባሃል ብሓውሲ ከተማ ትፍለጥ፡ ኣብኣ ንኽነብር ምስ ከደ ከይደንጎየ ውን ኣብኡ ትምህርቱ እንዳቐጸለ ከሎ፡ እቲ ናይ መዚቃ ሓቀኛ ድልየቱ ውን ከይተፈልዮ መጓዕዝቱ ኮይኑ እንዳዓበየ ምኻዱ ምልክት ናይ ሙዚቃዊ ዝምባሌኡን ወናምነቱንእዩ ዘረጋግጾ ነይሩ ክበሃል ይከኣል።
ኣብ ዓዳርደ እንዳተማሃረ ንነዊሕ ግዜ ድሕሪ ምጽናሕ፡ ንዝለዓለ ትምህርቱ ናብ ከተማ ኣስመራ ምስ ገዓዘ ኣብኡ ምስ ኣኮታቱንሶም፡ ውሩይ ስነ ጥበባዊ ኣልኣሚንዓብደለጢፍን፡መሓመድ ዓሊ ሓልን፡ ክነብር ከሎ፡ወላኳ ኣብ መጀመርታ እቶም ኣኮታቱ ነቲ ጀሚሩዎ ዝነበረ ናይ ምዚቃ ወኑ ገዲፉ ኣብ መኣዲ ትምህርቱ ጥራሕ ከተኩር መጻኢ ሂወቱ ካብ ሙዚቃ ርሒቑ ክሰርዕ ከምዘሎዎ ዝብል ርእይቶ ሒዞም ደጋጊሞም ከዕግብዎ ወላ እንተ ፈተኑ ንኹሉ’ቲ ጻዕርታቶም ስለ ዘይተዋሕጠሉ ክቕበሎ ኣይደለየን ኣይከኣለን ውን፡ በንጻሩ ነቲ ዛጊት ጀሚሩዎ ዝነበረ ወኑ ኣጸቢቑ ከማዕብሎን ክራቐቐሉን ከም ቀንዲ ሞዩኡ ወሲዱ ጉዕዞ ሂወቱ ክሰርዕን ከቕጽሎን ከሎ ኣብ ናይወኒ ድልየቱ ዝተሞርኮሰ ኸኣ ብኣግኡ ምስቶም ገዳይም ስነጥበባዊያን ተሰሪዑስ ኣባል ናይ ማሕበር ትያትር ኣስመራ ክኸውን በቒዑ እዩ፣
ኣብ ናይ መጀመርታ ኣብ መድረኽ ደይቡ በቲ ወናም ድምጹ ክደርፍ ምስ ጀመረ፡ ኣብቶም ተዓዘብቲ ዓቢ ኣድንቖትን ምትብባዕን ክረአ ከሎ፡ኣብ ሰፈሕ ህዝቢ ኤርትራ ኸኣ ዝነኣድ ተቐባልነት ምርካቡ ነቲ ሞዩኡ ብዝያዳ ከማዕብሎን ኣብ ምዚቃ ክባላሓትን ምስ ሃገር ዝተኣሳሰሩ ዜማታትን ደርፍታትን ከዳሉ ነዊሕ ግዜ ኣይወሰደሉን።
ኣብቲ ዝካይድ ዝነበረ ሃገራዊ ፖሎቲካዊ ቃልሲ ኣድማዕን ኣወንታውን ግደኡ ክጻወት ከም ዘሎዎ ብሓላፍነት ስለ ዝወሰዶ ኣብ ናቱ ዝና ዝተሞርኮሰ እቲ ሰውራዊ ተልእኾኡ ብቀልጡፍ ናብ ኩሉ ኽዝርጋሕከሎ ሓደ ካብቶም ከዋኽብቲ ስነ ጥበባውያን ምዃኑ ብግብሪ ተረጋጊጹ እዩ። እቶም ንሑሴን መሓመድ ዓሊ ኣብ ሰፊሕ ህዝቢ ኤርትራ ከም ክኢላ ደራፋይ ኣጸቢቑ ከፍልጦ ዝኸኣለ ቀንዲ ረቛሒ፡ ከምቲ ኣቐዲሙ ዝተገልጸ ኣብ ጊንዳዕ ከሎ ትግረን ዓረብን፡ ናብ ባርካ ምስ ከደ ውን ትግረን ዓረብን ይመሃርን ማዓልትዊ ዝዛረበሎም ስለ ዝነበሩ፡ ከም ቋንቅኡ ኣጸቢቑ ከማዕብሎም ክመልኮምን ክኢሉ ኡዩ፡፡
ናብ ኣስመራ ምስ ገዓዘ ኸኣ፡ ብመሰረቱ እቲ ህዝቢ ዝጥቀሙሉ ቋንቅኡ ትግርኛ ስለዝኾነ፡ሑሴን ቤት ትምህርቱ ምስ ጀመረ፡ ንቋንቋ ትግርኛ ኣጸቢቑ ክመሃሮን ብዕምቀት ክፈልጦን ውን ኣዝዩ ሓጊዙዎ እዩ።
በዚ ዝተገልጸ ኸኣ ሑሴን መሓመድ ዓሊ ሰለስቲኡ ቋንቋታት ማለት ትግርኛ ትግረ ዓረብ የማልእ ስለ ዝነበረ እዩ ብሰለስቲኡ ቋንቋታት ዜማታቱን ደርፍታቱን ባዕሉ ከውጽንበቲ ደጋጊምካ ሰሚዕካዮ ዘይምኖ ጥዑም ድምጹ ኣሰኒዩ ኣብ መድረኽ ወጺኡ ብነብሰ ምትእምማን ክደርፍከሎ ብዘይቋርጽ ጨብጨባን ትደገም ዝብል ናይ ተዓዘብቲ ድምጺ ምንባሩ ብኡ ኣቢሉ ውን ቁልጡፍ ተቐባልነቱ፡ ኣብ ኤርትራ ጥራሕ ከይተሓጽረ ብዳረጃ ማእከላይ ምብራቕ ይኹን ዓለም ኣዝዮም ዝንእዱ ሰማዕቲ ክረክብ ምኽኣሉ ናይ ብቕዓቱ መለለይን መረጋገጽን ህያው ዝኾነ ምስክርእዩ ነይሩ ክበሃል ይከኣል።
ኣብቲ ግዜ’ቲ ኣብ ሰብዓታት ማለት እቲ ሃገራዊ ፖሎቲካዊ ናህሪ ምስ ዕብየትን ምዝርጋሕን ናይ ሰውራ ኤርትራ ብዝይዳ ውን ኣብ ከተማ ኣስመራ ይኹን ካልኦት ከተማታት ርኡይ ዝርጋሔ ስለ ዝነበረ፡ እዚ ሓድሽ ኩነታት’ዚ ንመብዝሕተኦም ስነጥበባውያን ምስ’ቲ ዝጸንሖምሰውራዊ ዝምባሌ ንኸማዕብሉዎን ብዝተፋላለየ ኣገባባት ንቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ዘሐይልን ዘደልድልን ክደርፉብፍላይ ንመንእሰይ ብስርርዕ ይኹን ናብ ሰውራ ተሰሊፎም ሃገራውን ሰውራውን ጊዲኦም ከበርክቱ ኣጽቢቑ ኣተባቢዑዎም እዩ።
ሑሴን መሓመድ ዓሊ ምስ’ ዝጸንሖ ልዑል ስምዒትን ናይ ደርፊ ህቡብነትን ከምቶም ብዙሕት ስነጥበባውያን ኩሉ ገዲፎም ናብ ሜዳ ምስ ሰራዊት ሓርነት ኤርትራን ተቓላሳይ ህዝብን ኮይኖም ብዝሓየለ ከቃለሱ ዝብል ቆራጽ ውሳኔኦም ምስ ወሰዱ፡ ብዙሓት ፍሉጣት ስነጥበባውያን ናብ ውድብ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ክጽምበሩ ከሎዉ ሓደ ካብኣቶም ሑሴን መሓመድ ዓሊ እዩ ነይሩ።
ኣነ ሓደ ካብ መሪሕነት ሰውራዊ ባይቶ ኮይነ ኣብ ባርካን ከባቢኡን ስለ ዝነበርኩ ነቲ ካብ ነዊሕ ኣትሒዘ ድምጾም ክሰምዕ ከሎኹ ኣዝየ ይምሰጥ ሰለ ዝነበርኩ ሓደ ግዜ ተስፋ ይገብር ብዓይነይ ክርእዮም ብኣካል ክረኽቦም ዝብል ዝነበረኒ ትምነተይ ተጋሂዱስ ኣብ ቀዳማይ ዓመት ናይ ሰብዓን ሓሙሽተን ናብ ሜዳ ክወጹ ከሎዉ ንሑሴንን ካልኦትን ካብ ዝተቐበሉዎም ኣነ ሓደ ኮይነ ብሓፈሽኡ ኩነታት ናይ ሜዳን ተመኩሮታትን ዘሎ ሓድሽ ምዕባሌታትን ብሰፊሑ ምስ ገለጽኩሎም እቲ ሓባራዊ ቃልሲ ሓቢርና ጉዕዞና ክንቅጽሎ ምኽኣልና ንዓይ ፍሉይ ተዘኩሮታት ኮይኑ ክሳብ ሕጂ ካብ ኣእምሮይ ኣይክወለንን።
ሑሴን ምስ ናይ ብሩህ ተስፋ ፍሽኽትኡ፡ ሃገራዊ ምምኽኻር ውሕስነት ሓድነት፡ስሌማን ሑሴን ኣብጎድንኻ
ሕጂ ውን ሑሴን መሓመድ ዓሊ ነዚ መድረኽ ኣበጊሱዎ ዘሎ ሃገራዊ ምምኽኻር ዝብል ሰውራውን ሃገራውን ጭርሖ ኩሉ ደላይ ለውጢ ብሰውራዊ መንፈስ ርእዩ ተቐቢሉ፡ ነዚ ንሃገርና ኤርትራ ዘንጻላልዩዋ ዘሎ ከቢድ ድነ ንምቕንጣጡ፡ ኩሉ’ቲ ወሪዱዋ ዘሎ ግፍዕታት’ነቶምጠንቅታቱ ካብ ስሩ ኣሊኻ ሕግን ማሕበራዊ ፍትሕን ሃልዩ ብቑዋም እትመሓደር ሃገር ንምውናን ዝዕላምኡ ዝኣመተ ስለ ዝኾነ፡ ኩሉና ደለይቲ ለውጢ ብንውንኖም ዓቕምናን ተሞኩሮናን ንኸነዕውቶ ክንቃለስ ከም ዝግበእእንዳበለ ደጋጊሙ ከዘኻኽር ከሎ፡ ብወገኑ ውን ነቶም ብዙሓት ንምልካዊ ስርዓት ህግደፍ ራሕሪሖም ኣብ ዲያስፖራ ኣብ ዝተፋላለያ ሃገራት ዝነብሩ ዘሎዉ ምኩራት ስነጥበባውያን፡ ምስኦም ኣድላይ ርኽክባት ገይሩ ብሓደ ተጠርኒፎም ነዚ ዝድለ ዘሎ ለውጢ ከዐውትዎ ምእንቲ ኣብ ሃገራዊ ሕልንኡ ዝተሞርኮሰ ክጽዕር ከምዝኾነ ክሕብርን ክረጋግጽን ከሎ፡ ናይ ብሓቂ ነዚ ተበግሶኡን መርገጹን ተወፋይነቱን ዕውት መታን ክኸውን ንሕና ውን ብወገና፡ ንሃገር ኣብ ቀዳምነት ሰሪዕና ካብቶም ዝሓለፉ ዘየዐውቱና ኣብ ተመኩርና ዝተማርኮሰ ተማሂርና ምእንቲ ሃገር ሕድገታት ጌርና ብሓድሽ መንፈስ ክንብገስ ጉቡእና ኡዩ ክብል ከሎኹ፡ነዚ መድረኽ ይኹን ሑሴን ኣበጊሱዎ ዘሎ ሃገራዊ ጸዋዒት መርሓባን ክንብል ከሎና ክእለዩ ክእረሙ ኣሎዎም እንብሎም እንተሃልም ውን ብቀጥታዊ ተሳትፎናን ጻዕርታትናን ክነዕውቶም ከም ንኽእል ኣይጠራጠርን እንዳበልኩ፡ ብወገነይ ዓቢ እምነትን ድልውነተይን እንብረሉ።
ዘልኣልማዊ ክብርን ዝኽርን ንሰማእታትና
ዝተማልአ ዓወት ንህዝቢ ኤርትራ፡
መሓመድ ብርሃን ብላታ፡
UK to offer safety to more lone refugee children
Written by refugeecouncil.org.uk
The UK will offer safety to more unaccompanied refugee children, the Government has announced.
The UK has asked the UN's Refugee Agency (UNHCR) to identify Syrian unaccompanied children currently living in the Middle East and other conflict zones who could benefit from resettlement. It is unclear how many children will be offered safe haven, but this scheme will be in addition to the Government’s pledge to resettle 20,000 Syrian refugees by 2020.
The Government has rejected calls to offer safe haven to 3,000 unaccompanied children who have made the perilous journey to Europe and who are living in dangerous situations across the continent.
However, the UK has promised to allow children in Europe with relatives here to finally realise their rights to be allowed to join them in the UK while their claims for asylum are examined.
While existing European rules in theory already allow this to happen, they are rarely implemented, leaving children desperate to join their loved ones with little option than to undertake a risky march of misery across the continent to try and reach them.
The Refugee Council has long called for these rules to be properly utilised to prevent refugees from being forced into such dangerous journeys and is now calling for their speedy implementation.
Refugee Council Head of Advocacy Dr Lisa Doyle welcomed the move, saying: "Children who are travelling alone in Europe are vulnerable to succumbing to freezing temperatures, abuse and exploitation. It’s vital the Government acts as quickly as possible to bring families together in order to prevent the unnecessary risk and hardship experienced by those currently forced to make treacherous journeys to reach their loved ones.”
Despite this step forward, the Refugee Council is concerned that the Government is still refusing to help share responsibility for protecting the men, women and children arriving on Europe’s shores – a deliberate failure to acknowledge the fact that these refugees are fleeing the same atrocities as those the Government is choosing to resettle and are also in dire need of protection.
The Refugee Council is calling for Britain to voluntarily step forward and show leadership in its approach to the refugee crisis by offering to help protect some of the refugees arriving in Europe, as well as by establishing alternative routes to safety for those fleeing for their lives.
ኣብ ጀርመን ዝርከቡ ኣባላት ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ኤርትራን ግዱሳት ኤርትራውያንን ንሓገዝ እቶም ኣብ ሱዳን ከሰላ ሓያል ኩነታት ኣየር ወሲኽካ፡ ብብዙሕ ጸገማት ዝሳቐዩ ዘለዉ ኣካለ ጽጉማን ንምሕጋዝ ዝውዕል 1,100 ዩሮ ኣወፍዮም። እዞም ኣብ ቱቢንገንን፤ ሮትሊንገንን፤ ሽቱትጋርትን ከባቢኡን ዝነብሩ ደቂ ኣንስትዮን ደቂ ተባዕትዮን ኤርትራውያን ነዚ ዝተጠቕሰ ዓቐን ገንዘብ ዘበርከቱ ዓመተ 2016 ካብ ዝኣቱ ሓደ ወርሒ ኣብ ዘይመልአ ግዜ እዩ።
ምምሕዳር ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ኤርትራ፡ ብሓፈሻ ንኹሎም ኩነታት ጽጉማን ኣካላት ኣብ መደበር ውጉኣት ሱዳን ከሰላ ከም ጉዳዮም ወሲዶም ንዘበርከቱ፡ ብፍላይ ድማ እዚ ናይ ሓገዝ ምእካብ ዕማም ዕዉት ንክኸውን፡ ብኣካልን ብተለፎንን ዘይሕለል ጻዕሪ ንዝገበረት ሓውቲ ትርሓስ ኣማኑኤል ዕዙዝ ምስጋናኡ ኣቕሪቡ። ኣተሓሒዙ ድማ ነዞም ጽጉማን ኣሕዋትና ናይ ምሕጋዝ ተግባር ቀጻሊ ንክኸውንን ካልኦት እውን ክሳተፍዎን እቲ ማሕበር መጸዋዕታ ኣቕሪቡ።
ግርም እባ!! ንረገጽቲ ፍትሕን ሕግን እንዳ ኣገልግልካስ፡ ንነብስኻ ሕጊ ምድላይ
Written by EPDP Information Officeብረቡዕ ዕለት 27 ጥሪ 2016 ብርክት ዝበሉ ደለይቲ ፍትሒ ኤርትራውያንን ከምኡ እውን ሆላንዳውያን ብሓባር ኣብቲ ፕሮፈሶር ምርያም ዝተባህለት ሆላንዳዊት ብሓደ ኣባል ናይቲ ብስርዓት ህግዲፍ ዝምራሕ ማሕበር መንእሰይ YPFDJ ተኸሲሳ ዝቀረበትሉ ቤት ፍርዲ ተረኺቦም ነይሮም። ዕላማ ናይቶም ኣብቲ ቦታ ዝተረኽቡ ኤርትራውያንን ሆላንዳውያንን ድማ፡ ንተኸሳሲት ፕሮፈሶር ምርያም ሞራላዊ ደገፎም ንምግላጽን፡ ምስ ኤርትራውያን ስደተኛታት ብዝነበራን ብዘለዋን ምድግጋፍ ንምድንጋጽን እዮም ኣብቲ ቤት ፍርዲ ዝተረኽቡ። ፕሮፈሶር ምርያም ንኤርትራውያን ስደተኛታት እትጣበቕ መምህር ኣብ ዩንቨርስቲ ቲልብሩኽ እያ። ፕሮፈሶር ምርያም ተኸሲሳ ናብ ቤት ፍርዲ ንኽትቀርብ ዝገበር ቀንዲ ምኽንያት ከኣ፡ ንሓደ ኣባል ካብ መጋበርያታት ዲክታቶርያዊ ስርዓት ዝኾነ ኤርትራዊ ዜጋ፣ ንዝነበሮ ናይ ስራሕ ቦታ ተጠቒሙ፡ ንኤርትራውያን ሓተትቲ ዑቕባ ብምትላል፤ ንኣገልግሎት ናይቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ሕጊ ኣልቦ ስርዓት የካይዶ ንዝነበረ ስራሓት፡ ብጋዜጣን ብቴለቪዝዮንን ስለዘቃልዐት እዩ።
ቤት ፍርዲ፡ ብጠበቓታት ክልቲኡ ሸነኻት ከሳስን ተኸሳስን ንዝቐረበሉ ቃል ድሕሪ ምስማዕ፡ እቲ ፍርዲ ንዕለት 10 ለካቲት 2016 ንኽብየን ብቖ`ጸራ ኣማሓላሊፍዎ ምህላዉ ድማ ካብቲ ቦታ ዝበጻሓና ሓበሬታ ኣመልኪቱ ኣሎ።
ከሳሲ ካብቲ ሒዝዎ ዝጸንሐ ናይ ምትርጓም ስራሕ መባረሪኡ ቀንዲ ምኽንያት እንታይ ምዃኑ ነቶም ኣብቲ ስራሕ ዘዋፍርዎ ዝነበሩ ዝምልከት እኳ እንተኾነ፡ ንሱ ግን እቲ ፕሮፈሶር ምርያም ብጋዜጣን ቴለቪዝዮንን ብዛዕብኡ ዘቕረበቶ መግለጺ፣ ጠንቂ ናይ ካብ ስራሕ መስጐጒኡ ምኽንያት ገይሩ፤ ኣብ ልዕሊኣ ክሲ መስሪቱ ምህላዉ ተፈሊጡ ኣሎ። እዚ ብYPFDJ ዝፍለጥ ናይ መንእሰያት ማሕበርዚ ኣብ ወጻኢ ዓይንን እዝንን ናይቲ ኣብ ኤርትራ ንህዝቢ ፊን ክምዘበሎ ንዜጋታት ዝኣስርን ዘጥፍእን ዘሎ ስርዓት ኰይኑ፡ ኤርትራውያን ስደተኛታት ካብተን ንመነባበሪኦም ዝረኽብወን ሓገዝ ከይተረፈ 2% ንኽኸፍሉ ዝላዓለ ጐስጓሳት ዘካይድ ማሕበር እዩ። ንህዝቢ ኤርትራ ብዘይ ዝኾነ ይኹን ቅዋምን ሕጋጋትን ንዘሳቒ ዘሎ ስርዓት ዕድመ ስልጣኑ ከተናውሕ እንዳጸዓርካስ፡ ንነብስኻ ተጠቓሚ ህዝብታት ተቓሊሶም ናይ ዘረጋገጽዎ ሕግን ፍትሕን ክትከውን ምፍታን ድማ ስጊጢርነት ኣባላት ምልኪ እዩ።
طغمة الهقدف تحتجزأموال زوار البلاد أيضاً
Written by اعلام حزب الشعب الديمقراطي الارتري
أفادنا مواطنون ارتريون مقيمون بالخارج أنهم وهم في زيارة الي بلادهم ارتريا عند ذهابهم الي البنوك لاستبدال ما لديهم من عملات أجنبية بما يحتاجونه من العملة الوطنية، تفاجأوا بإجبارهم علي فتح حساب مصرفي، كما تم احتجاز عملاتهم الأجنبية وأعطوا منها بالعملة الوطنية ما يعادل 5000 نقفة فقط، كما أخبرنا هؤلاء أن ذات القرار قد تم تطبيقه علي من سبقوهم أيضاً.
هذا وأضافت المصادر أن قرار السماح بالخمسة آلاف نقفة فقط أدخل أصحاب الأعمال في ارتريا وعمالهم وأسرهم وأسر عمالهم في ضائقة مالية حادة للغاية.
وكما جاء في بعض المواقع الاسفيرية فإن من كانوا يخططون لأعمال ومناسبات اجتماعية تحتاج الي المال دخلوا في سلسلة من التأجيلات والخسائر العينية والنقدية جراء تلك الأزمة المالية الحادة والمفاجئة. كذلك حفلت المواقع بنشر استمارات طلب سحب مبالغ من حساب الشخص للمناسبات والأعمال المختلفة يدون فيها الطالب تفاصيل منصرفاته فضلاً عن إقرار مشفوع باليمين والشهود بأنه بالفعل لديه عمل أو مناسبة اجتماعية.
لقد تعودنا من هذا النظام علي كل ما هو مفاجئ وغريب، لكن الأزمة المالية الخانقة اليوم أخذت بخناق أناس طالما دافعوا عن تصرفات النظام الطائشة والمفاجئة بل والمتجاوزة لحدود كل التوقعات، لذلك عبروا عن استيائهم المرير علناً وفي أجهزة الاعلام الالكتروني علي الأقل. نرجو أن يكون ذلك الضرر البالغ الذي لحق حتى بأنصار النظام بالداخل والخارج جرعة الدواء الشافي من داء موالاة النظام علي علاته وكوارثه المالية والبشرية، وأن يدركوا أيضاً أن هذه التصرفات من علامات دنو أجل النظام.
VOA News
Last updated on: January 27, 2016 9:52 AM
In another major report Wednesday on human-rights concerns, The Freedom House group said more aggressive tactics by authoritarian regimes, an upsurge in terrorist attacks and a global economic downturn have contributed to a disturbing decline in freedom worldwide.
The U.S.-based international human rights group said freedom worldwide declined in 2015, for the 10th consecutive year.
The annual report by Freedom House says 72 countries showed a decline in freedom for the year, the largest number since the downturn began.
The human rights group says of the 195 countries assessed, 50 were rated "Not Free" and 59 deemed "Partly Free." The report says Syria, the Tibetan Autonomous Region of China, Somalia, North Korea, Uzbekistan and Eritrea were among the worst offenders.
Turkmenistan, Western Sahara, Central African Republic, Sudan, Equatorial Guinea and Saudi Arabia also made the list of the worst.
Among worst offenders
The Middle East and North Africa were listed as the worst regions in the world in 2015, followed closely by Eurasia.
The report indicates people in those places suffered significant setbacks, as authoritarian leaders cracked down on rights activists and other critics.
Freedom House said democratic countries, especially in Europe, also clamped down on civil liberties, as they came under pressure from terrorist attacks and the strain of unprecedented numbers of asylum seekers from Syria and other conflict zones. It said rising populism across the European Union cast doubt on the bloc’s ability to maintain high democratic standards among both current and aspiring member states.
According to Freedom House, the global economic downturn and fear of social unrest led authoritarian regimes in Russia, China and other countries to crack down harder on dissent.
Global economic downturn
In Russia, it said, President Vladimir Putin maintained his policies of repression, including persecution of LGBT activists and independent journalists, and he pursued military intervention abroad. It also cited Putin for his continued support for rebels in eastern Ukraine, and the airstrikes in Syria aimed at shoring up the government of President Bashar al-Assad.
It also cited Putin for his continued support for rebels in eastern Ukraine, and the airstrikes in Syria aimed at shoring up the government of President Bashar al-Assad.
Freedom House said China's communist government in 2015 intensified its persecution of human rights lawyers, journalists and minority rights advocates, and singled out new targets for abuse, including labor activists, public health advocates and women’s rights defenders.
It said modest reforms such as the institution of a two-child policy could not offset the abuses by the government.
Conflicts, disasters
As the world's attention was diverted to new conflicts and disasters, the report said, the dramatic setbacks for freedom in Thailand, Egypt, Crimea and South Sudan that marked 2014 continued to fester.
Leaders in several countries moved to extend their terms in office during 2015, Freedom House noted, most prominently in Burundi, Bolivia, Ecuador, the Democratic Republic of Congo, the Republic of Congo and Rwanda.
The report did find that 61 nations recorded progress in efforts to establish greater freedoms, and it cited Latin America for praise.
It cited Iran and Myanmar among the countries to watch in 2016.
The report said once the newly elected legislature of Myanmar is seated and a government is formed, the National League for Democracy will be under pressure to deliver on its promises.
In Iran, moderate reformists are preparing for next month's critical elections to the parliament and the Assembly of Experts, the body that appoints the country's supreme leader.
ዜናዊ ጸብጻብ፡ ሻዱሻይ ጉባኤ ዜጋታት ኣፍሪቃ ንኹነታት ሰብኣዊ መሰል ኤርትራ ኣብ ኣጀንዳኡ ክሰርዖ ንሓድነት ኣፍሪቃ ተላብዩ
Written by ኤርትራዊ ምንቅስቓስ ንዲሞክራስን ሰብኣዊ መሰላትን (ኤምዲሰመ)
ብሓልዮት ማእከል ተሳትፎ ዜጋታት ኣብ ሓድነት ኣፍሪቃ (Centre for Citizens Participation in the African Union) ዝተጋብአ 6ይ ጉባኤ ዜጋታት ኣፍሪቃ ካብ ዕለት 21-23 ጥሪ ኣብ ዋና ከተማ ኢትዮጵያ: ኣዲስ ኣበባ "ዓመት ሰብኣዊ መሰላት ኣፍሪቃ: ብፍላይ ድማ ኣብ መሰላት ደቀንስትዮ" ብዝብል መሪሕ ሓሳብ ተጋቢኡ። ኤርትራዊ ምንቅስቓስ ንዲሞክራስን ሰብኣዊ መሰላትን (ኤምዲሰመ) ሓሙሽተ ኤርትራውያን ዝረከብዎ ተጣበቕቲ መሰላት ክሳተፉ ኣተሓባቢሩ።
እቲ ዋዕላ ብሰፊሕ ኣብ ኩነታት ምሕደራን ሰብኣዊ መሰላትን ኣፍሪቃ ዘትዩ። እቲ ቀንዲ ኣተኩሮ ድማ ኣፍሪቃ ኣብዚ ዓውዲ እዚ ንዘመዝገበቶ ዓወታትን፡ ዘጋጥማ ዘሎ ብድሆታት ዝብል እዩ። ገለ ካብቶም ብግብሪ ዝተመዝገቡ ዓወታት ድማ ምቛም ኣፍሪቃዊ ቻርተር ንሰብኣውን ህዝብታትን መሰል፡ ምቛምን ትግባረን ኮሚሽን ኣፍሪቃዊ ፖሊሲ ጥዕናን፡ ምቛም ኣፍሪቃዊ ቤትፍርዲ ፍትሒን ይርከብዎም። ንምሕደራ ብዝምልከት ድማ ኣፍሪቃዊ ህንጻ ምሕደራን ምስኡ ዝተሓሓዙ ትካላትን ሕጋዊ መጋበርያታትን፡ ከም ኣብነት ፓርላማ ፓን-ኣፍሪካ፡ ቻርተር ኣፍሪቃ ንዲሞክራስን፡ ምርጫን፡ ጽቡቕ ምሕደራን ብሓድነት ኣፍሪቃ ዝተበጽሑ ርኡያት ምዕባለታት እዮም። የግዳስ ነዞም ስምምዓት ፈልከት ከይበልካ ኣብ ምትግባሮም ሕጽረታት ከምዘሎ ኣገንዚቦም። ገለ ኣባላት ኣፍሪቃዊ ሕብረት ነቲ ዝተሰማምዕሉ ውዕላት ከተግብርዎ ብዘይምኽኣሎም፡ ነቲ ኣብ ፕሮጀክት ኣፍሪቃ ዘለዎም ተገራጫዊ መርገጺ ዘብርህ ጥራሕ ዘይኮነ፡ ነቲ ገኒኑ ዝርአ ጉድለት ምሕደራን ዘይተሓታትነት ክህሉ ዓቢ ተራ ይጻወት።
ከም ኣብነት ድማ፡ ንኹነታት ኤርትራን ብሩንዲን ተጋባእቲ ብፍሉይ ተዘራሪቦሙሉ። ብኤምዲሰመን ናይ ደቡባዊ ኣፍሪቃ ሕብረት ሲቪላውያን ምንቅስቓሳት ዝተደገፈ ንህሉው ምግሃሰ ሰብኣዊ መሰላት ኤርትራ ዝድህስስ ጎድናዊ ዓውደ መጽናዕቲ ተኻይዱ። "ኩነታት ሰብኣዊ መሰላት ኤርትራ፡ ኣይተሰማዕናን" ብዝብል ቴማ ክልተ ኣስተምህሮታት ተዋሂቦም። ነቲ ብዝተወደበ ኣገባብ ኣብ ኤርትራ ዝግበር ምግሃስ ሰብኣዊ መሰላት ዝድህስስን ኣብ ህዝቢ ኤርትራን ኣብቲ ዞባን ዘለዎ ኣሉታዊ ጽልዋን ብዶ/ር በረኸት ብርሃነ ወልደኣብ ቀሪቡ። ምስ ናይ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ጸብጻብ ኮሚሽን ሰብኣዊ መሰላት ብምዝማድ ድማ ሓድነት ኣፍሪቃ ዋላሓንቲ ደገፍ ከምዘይገበረ ዘነጽር ትዕዝብቱ ኣቅሪቡ። እቲ ካልኣይ ኣስተምህሮ፡ ጓለንስተይቲ መንእሰይ ኣብዚ ቀረባ ህይወታ ኣብ ሓደጋ ኣእትያ ናብ ስደት ዘምርሐት እዩ ቀሪቡ። እታ መንእሰይ ነቲ በቲ ኣረሜናዊ ስርዓት ኣብ ህይወታ ዘጓነፋ ሕማቕ ተሞክሮ ብምዝንታው ንልቢ ተጋባእቲ ተንኪፋ። ከም ጓል ላዕለዋይ ሓላፊ ህግደፍ ዝነበረ ሕጂ ኣብዘይተፈልጠ ማሕዩር ዝማስን ዘሎ መጠን ድማ፡ እቲ ስርዓት ንኹሎም ቤተሰቡ ብሕሱም ብምክልባት፡ ኩሉ ንብረቶም ብምርሳይ ክነብርሉ ኣብዘይክእሉ ደርጃ ከም ዝደርበይዎም ገሊጻ። ንሳ ካብቲ ዲግሪ ንምሓዝ ትመሃረሉ ዝነበረት ላዕለዋይ ደረጃ ትምህርታ ከም ዝተሰጕጕት ሓቢራ።
ኣብ ዛዛሚ መግለጺ 6ይ ጉባኤ ዜጋታት ኣፍሪቃ፡ ሲቪላዊ ምንቅስቓስ ኣፍሪቃ ዝኣመሞ ጉዳይ ምግሃስ ሰብኣዊ መሰላት ኣብ ኤርትራ ኣብ ኣጀንዳ ሕብረት ኣፍሪቃ ንዘተ ክተሓዝ፡ ንጸብጻብ ኮሚሽን ሰብኣዊ መሰላት ውዱብ ሕቡራት ሃገራት ኤርትራ ክቕበሎ፡ ንጉዳይ ኤርትራ ኣብቲ ዝመጽእ ኣኼባ ኮምሽን ኣፍሪቃ ኮሚሽን ንሰባዊን ህዝባውን መሰላት (African Commission on Human and Peoples Rights – ACHPR) ናብ ጉባኤ ሕብረት ኣፍሪቃ ክመሓላልፎ ዝብሉ እማመታት ኣጽዲቑ። እቲ ኮንፈረንስ ብተወሳኺ ኩሎም ኣፍሪቃውያን ሲቪካዊ ምንቅስቃሳት ኣብ ኣፍሪቃ ንዝርከቡ ኤርትራውያን ተጣበቕቲ ሰብኣዊ መሰላት ምሉእ ምትሕብባርንን ደገፍን ክገብሩሎም ኣተባቢዑ። ምስኡ ብዝተሓሓዝ ተሳተፍቲ ኮንፈረንስ ንተሳተፍቲ ሲቪካዊያን ማሕበራት ኣፍልጦ ኣፍሪቃውያን ብዛዕባ ጉዳይ ኤርትራ ክዓቢ ዘይሕለል ጻዕሪ ክገብሩ፡ ምስ ኤርትራውያን ተጣበቕቲ መሰላት ብምውህሃድ ብዛዕባ ጉዳይ ኤርትራ ኣብ መንግስቶም ኣፍልጦን ተገዳስነት ክዓቢ ዘይተሓለለ ጻዕሪ ክገብሩ ተማሕጺኑ።
ጉጅለ ኤርትራውያን ተሳተፍቲ ኮንፈረንስ ኣቶ በሺር ይስሓቅ ዓብደላ፡ ዶ/ር በረኸት ብርሃነ ወልደኣብ፡ ኣቶ ነስረዲን ኣሕመድ ዓሊ፡ ወይዘሮ ከድጃ ከሊፋ ማሕሙድ፡ ስደተኛ መንእሰይን፡ ዶ/ር ኣዳነ ገብረመቀልን እዮም።
ኣዲስ ኣበባ ኢትዮጵያ
24 ጥሪ - 2016
More...
News: The 6th African Citizens’ Conference called up on African Union to put Eritrean human rights situation on its Summit Agenda.
Written by EMHDR
Convened by Centre for Citizen Participation at African Union (CCPAU) the 6th African Citizens’ Conference was held between 21st to 23rd January 2016 in Addis Ababa, Ethiopia, under the theme “African Year of Human Rights, in particular, with focus on the Rights of Women”. The Eritrean Movement for Democracy and Human Rights (EMDHR) facilitated the participation of Eritrean delegation composed of five activists.
The conference deliberated extensively on the current state of governance and human rights in Africa. The focus was on the achievements and challenges facing Africa in this respect. The conference underlined the normative and practical progress made so far by African Union in the areas off governance and human rights. Notable are the mechanisms put in place by the African Union, such as the African Charter on Human and Peoples’ Rights, related protocol for the establishment and functioning of the AHPR Commission as well as the Protocol for the Establishment of African Court of Justice. With respect to governance the adoption of African Governance Architecture and related institutions and legal provisions, such as the Pan-African Parliament and the African Charter on Democracy, Elections and Good Governance, are recognized an significant progress made by the African Union. However, the implementation in the sense of adherence was identified as a major shortcoming. The Conference noted that non-compliance of member states with the commitments they made at African Union is not only indicative of the ambivalence of member state with the Africa project, but also a factor contributing for continued widespread impunity and mal-governance in the continent.
As cases in point, the Conference specifically discussed situation in countries, such as Eritrea and Burundi. Sponsored by EMDHR and the Southern African Civil Society Solidarity Team a parallel workshop was convened dedicated to human rights situation in Eritrea with the title “We are not heard, We are not heard from: Human Rights Situation in Eritrea”. Two presentations were made in this workshop. One was by Dr Bereket Berhane Woldeab wwho briefed the participants on general political situation and the wide spread and systematic human rights situation in Eritrea and its implication on the Eritrea, its people and the regional at large. By making reference to the findings of the UN Human Rights Commission of Inquiry, Dr Bereket expressed his observation about the absence of African solidarity on with the Eritrean people. The second presentation was by a young Eritrean woman refugee who recently fled from the country risking her life. The young woman narrated her personal experiences and ordeals at the hand of the dictatorial regime which touched the participants deeply. As a daughter of former top official of People’s Front for Democracy and Justice who is now in unknown prison, the young woman explained how the regime consistently and vengefully victimized the entire family, including herself, in terms of taking away all the family possessions to deny the family any livelihood means; how she was dismissed from a tertiary institute where she was studying for a degree.
In its final communique the 6th African Citizens’ Conference adopted a resolution in which the African civil society called upon the African Union to put human rights situation in Eritrea on its agenda and endorse the report of the UNHR-COI report as its own and up on the AHPR Commission to refer Eritrea to the African Union Summit. The conference also urged up on African Civil Society to lend their unwavering support and solidarity to Eritrean human rights activists in the continent. Furthermore, participants of the conference made a number of recommendations that would be undertaken by a number of civil society organizations that is aimed at raising awareness of Africans on the situation in Eritrean and engage their respective national governments on the matter in collaboration with Eritrean civil society.
The Eritrean delegation was made up of Mr Bashir Ishaq Abdalla, Dr Bereket Berhane Woldeab, Mr Nasreldin Ahmed Ali, Young Eritrean woman refugee, Ms Khadija Khalifa Mahmoud and Dr. Adane Ghebremeskel.
Addis Ababa, Ethiopia
24th January 2016
ነፍስሄር የማነ ባርያ ‘’ እቲ ዝደልዮ እንተዝኾነለይ’’ ዝበላ ደርፊ ብጣዕሚ ዓሚቝ ትርጉም ዘለዋ ደርፊ እያ። ከምቲ ንደልዮ ወይ ከምቲ ንምነዮ እንተዝኾነልና እዛ ዓለም ኣብ ምንታይ ኮን መበጸሐት? ምኽንያቱ ከምቲ ዝምነዮ እንተዝኾነለይ እንታይ ዓይነት ምንዮት ኮን ይኸውን? እቲ ትምኒተይ ንዓይ ጥራሕ ዲዩ ወይ ንኹሉ ዝሓወሰ ዝብል ሕቶ ከልዕል ስለዝኽእል። ብዝኾነ ግን ብጉዳይ ኤርትራ ዝምልከት ናይ ኩልና ምንዮት ዝመሳሰል ክኸውን ይምነ።
ሃገራት ኣፍሪቃ ምስቲ ኩሉ ባህርያዊ ጸጋታተን ኣካላዊ ምግዱራት (ልሙሳት) ኮይነን እነሆ ድሕሪ መግዛእታዊ ዘበን እውን ከይተረፈ ብዙሓት ካብኣተን ኣብ ድኹም ምምሕዳራዊ ባይታ እየን ዝርከባ ዘለዋ። እዘን ሃገራት ኣፍሪቃ ብገዛእቲ ዝተፈጥረ ይኹን ብስንኪ ደረጃ ትምህርቲ ለጠቕ ምባሉ ካብቲ ዓሌታውን ሃይማኖታውን ግርጭታትን ቊርቊሳትን ኣይተላቐቓን ዘለዋ። እዚ ግርጭታት እዝን ንዓኡ ንምፍታሕ ዓቕሚ ዘይምህላውን ዘምጽኦ ጸገማት ካብቲ ዝነበረ ድሕረት ክወጻ ኣይከኣላን። እዚ ካብቲ ድሕረተን ዘይምውጻእ ከኣ ነቲ ፍልስፍና ናይ ብዙሕነት ዘዐንብብ ምዕብልና ዓንቃፊ ተራ ከምዘህልዎ ርዱእ እዩ። እዚ ከኣ ብወገኑ ንመላእ ህዝቢ ዝሓስብን ንሽግራት ህዝቢ ዘለልን ብኡ መሰረት ከኣ ዝሓልን ኣብ ክንዲ ዝፍጠር፡ ንህዝቢ ዝድህኽን ዝውጽዕን እዩ ዘበቊል። በዚ ምኽንያት እቲ ምህናጽ ሃገርን ህዝብን ዝብል ብምህሳዩ ዳርጋ መብዛሕተአን ሃገራት ኣፍሪቃ ጌና ኣብ ማሕበራዊ ቊጠባውን ባህላውን ቅልውላው ተሸሚመን የሳቕየን ኣሎ።
ኤርትራ ሃገርና እውን ኣካል ናይዘን ሃገራት ኣፍሪቃ ከም ምዃና መጠን ብርክት ዝበሉ ገዛእቲ እናተበራረዩ ዘሳቕይዋን ዘጋፍዕዋን ሃገር ኢያ ነይራ። ካብቲ መግዛእቲ ዝፈጠሮ ውርሻ እውን ናጻ ኣይኮነትን። ስለዚ መጻኢት ኤርትራ ከምቲ ካብ ክትበቊል ጀሚራ ዘጓንፋ ዝነበረ ስቓይን መከራን ተናጊፋ፥ ህዝባ እውን ነቲ ሕሉፍ ከርፋሕ ግዜ ስዒሩ ኣብ ሰላም፡ ጸጥታን ምርግጋእን ዘለዎ ሃዋህው ክነብር ኣይከኣለን ዘሎ። ነዚ ንምፍጻም ከኣ ኤርትራ፡ ብተግባርን ብዘይተጒላባነትን ካብቲ ሕሉፍ ኣሉታዊ ተመኲሮ ወጺኣ ህዝባ ናብ ምዕቡል ኣተሓሳስባ ከድህብ ይግባእ። እዚ ምስ ዝፍጸም ከኣ ኤርትራ ምስቲ ተስፋ ዝህብ ብሩህ መጻኢ ከተላግበና ወይ ከተሰጋግረና ኣለዋ ማለት እዩ። ነዚ ንምግባር፡ ከምቲ ሓርጭን ጥረ እኽልን ሓዋዊስካ ብሑቕ ዘይርከብ፥ ከምኡ ከኣ ህዝብና ነቲ ኣሉታውን ንምዕብልና ዝዕንቅፍ ድሑር ኣተሓሳስባን፡ ሓዋዊሱ ክኸይድ እንተደኣ ኮይኑ፡ ለውጢ ይኹን ምዕብልና ከምዘይርከብ ርዱእ እዩ።
ነቲ ኣሉታዊ ተመኲሮ ንድሕሪት ገዲፍካ ናብቲ ብሩህ መጻኢ ምድሃብ ማለት ከኣ ነቲ ዝሓለፈ ግጉይን ኣሉታውን ሳዕቤን ዘነበሮ ተመኲሮ ደጊምካ ኣይትድገም ወይ ከይድግም ምጽዓት ማለት እዩ። ካብቲ ሕሉፍ ኣሉታዊ ተመኲሮ ምውጻእ ማለት ናብ ሓባራዊ ረብሓን ምክብባርን ዘብጽሕ ሓባራዊ ሃገራዊ መትከል ምውናን እውን ማለት እዩ። እዚ ሓባራዊ ሃገራዊ መትከል ከኣ ዕልማናዊት፡ ብቅዋምን ህዝቢ ዝመረጾ መንግስትን፥ ብመሰረቱ ህዝቢ ብዝሳተፈሉ ፖልሲታትን ምምሕዳር ማለት እዩ። እዚ ክኸውን ከሎ ሓደን ዝውጽዕ ሓደን ዝውጻዓሉ ዘይኮነስ ኩሉ ኣብ ቅድሚ ሕጊ ማዕረ ዝኾነሉን፥ ክብርን መሰልን ደቂ ሰባት ዝሕለወሉን ውሕስነት ምርካብ እዩ። ኣብዝን ኣብ ካልእን ሓባራዊ መትከላትን ጸኒዒናን ኣሚንናን ምስ እንጎዓዝ ነቲ መጠረስታ ክንበጽሖ እንደሊ ናይ ሰላም ባይታ ክምድምደልና ይኽእል።
ኤርትራ ሃገርና እምበኣር ነዚ ኩሉ መስገደል ሰጊራ ኩሉ ህዝቢ ብዘይኣፈላላይ ሃገሩ ክሃንጽን ምዕቡል ሕብረተሰብ ክምስርትን ክጽዕር ክሎ እዩ ቅሳነትን ዕቤትን ዝርከብ። ካብዚ ነቒልና እታ እንምነያ ሃገር ነቲ ኩሉ ዓንቃጺ ኲርኳሓት ናብ ልሙጽ ቀይራ ኤርትራ ናይ ብሓቂ ሰላምን ምርግጋእን ዝሰፈና ሃገር ክትከውን እዩ። መጻኢ ወለዶ ኣብ ክንዲ ኣብ ህውከትን ሓድሕድ ምትፍናንን ዝጽመድ፡ ኣብ ናይ ምትሕብባርን ኩሎም ዜጋታት ጾሞም ዘይሓድሩሉ፥ መጽለሊ ዘይስእኑሉ፥ ሓሚሞም መፈወሲ ዘይስእኑሉ መድረኽ ንምኽፋት ዝዓለመ ሕልናን መንፈስን ከሕድሩ ምግባር ዓቢ ተደላይነት ኣለዎ። ካብዚ ቀጺሉ ብፍላይ ጓል ኣንስተይቲ ብሰንኪ ድኽነት ኣብ ዘየድሊ ሽግራት ካብ ምእታው ዘድሕና ንኹሉ ሕብረተሰብ ከምዚ ናይ ኤውሮጳ ማሕበራዊ ድሕነት (social security) ብተግባር ክሰርሓሉ ካብ ብሕጂ ክርዳእ ከምዘለዎ ምጽዓር።
ናብዚ ንምብጻሕ እንታይ ክንገብር ኣሎና።? ዝብል ሕቶ ምምላስ ከድሊ እዩ። ንሱ ድማ ነዚ ኣብ ሃገርና መሰል ህዝቢ ገፊፉ ዝጭቊን ዘሎ ስርዓት ምልጋስ ቀዳማይ ዕማም እዩ። ቀጺሉ ክምልስ ዘለዎ ሕቶ ድማ ድሕሪ እዚ ስርዓት ምውዳቕ ሃገርና ኤርትራ እንታይ ክትከውን እያ ዝብል እዩ። ነዘን ሕቶታት እዚአን ብቕንዕና ክንምልስን ናብቲ ዝድለ ለውጢ ንምብጻሕንከ ኩልና ዜጋታት ኤርትራ ድልዋት ዲና? ዝብል ብዙሕ ሕቶታት ከስዕብ ይኽእል እዩ። ኣብዚ ከኣ እዩ ዘሎ እቲ ምንጻር ትምኒት።
እቲ ትምኒት ብመጠን እቲ ኣተሓሳስባኻ፡ ግብራዊ ስራሓትካን ናይ ሕልናኻ ቅሩብነትን እዩ ዝውሰን። ናይ ኩልና ድሌትን ምንዮትን ኩሉ ኤርትራዊ ዜጋ ካብ ዘለዎ ሽግራት፡ ግፍዕን ወጽዓን ተላቒቑ ሰላማውን ቅሱንን ናብራ ክህልዎ እዩ። ኣብ ነንሓድሑ ከኣ ብምክብባርን ሃገሩ ክትምዕብለሉን ክትስልጥነሉን ብዘኽእላ ጐደና ክምርሽ ከድሊ እዩ። ካብ ክፍኣትን ተንኮልን ነቒልካ ተበግስካ እትምነዮ ግን ናብ ደልሃመትን ጽልሙት ተስፋን እዩ ዝመርሓካ። ስለዚ እቲ ካብ ቅኑዕ ሓሳብን ንኹሉ ዝእክብን ዘርብሕን ሕልና ዘነቅል ትምኒት እዩ ንሃገርን ህዝብን ኤርትራ የጓንፎም ካብ ዘሎ ፖለቲካው፡ ማሕበራው፥ ቊጠባውን ባህላውን ቅልውላዋት ብቐሊሉ ክፍታሕ ይከኣል እሞ፡ ሃገርና ኣብ ክንዲ ናብ ጥፍኣት፡ ናብ ጎደና ልምዓት፡ ብልጽግናን ማዕርነትን ገጻ ትገስግስ።
ድራር መንታይ
وفد الحزب يعقد اجتماعاً مفتوحاً بلندن ويشارك في الاجتماع التأسيسي لكتلة برلمانية متنوعة الأحزاب تهتم بالقضايا الارترية
Written by اعلام حزب الشعب الديمقراطي الارتري/ فرع لندن
الأخ/ قويتئوم مبرهتو رئيس فرع لندن لحزب الشعب الديمقراطي الارتري مفتتحاً الاجتماع بكلمة ترحيبية بشر الحضور بأنهم سوف يستمتعون ويتمتعون بمدىً زمني قدره ثلاث ساعات، يتبادلون فيه الآراء والمعلومات، ثم دعا الأخ/ منقستئاب أسمروم رئيس حزب الشعب الديمقراطي الارتري لمخاطبة الاجتماع متحدثاً رئيسياً. شارك في الاجتماع أيضاً كلٌّ من الأخوين/ أسفاو برهي وهيلي ولدو عضوي المجلس المركزي للحزب بالإضافة الي الأخ/ حامد ضرار الرئيس الأسبق للحزب.
كذلك تداخل في الاجتماع كلٌّ من برهي وضرار بالمزيد من الشرح والإيضاح لما تناوله الرئيس من موضوعات، هذا فضلاً عن قيام الأخ/ ضرار بالترجمة من التجرينية الي العربية والعكس.
مستنداً الي قرارات المؤتمر الثاني للحزب الخاصة برؤية الحزب في توحيد معسكر المعارضة والعمل المشترك قدم الرئيس شرحاً ضافياً تركــَّـــــز في الأجندة التالية:
أ/ نتائج ومخرجات ورشة فرانفكورت ( 13 – 14 نوفمبر 2015م ) التي شارك فيها عشر وفود ارترية معارِضة ما بين تنظيمات وأحزاب سياسية ومنظمات مجتمع مدني.
ب/ لقاء نيروبي التشاوري بين قوى المعارضة الارترية ( 27 – 29 نوفمبر 2015م ) وما تلي ذلك من حراك وتكاتف جماهيري واسع.
ج/ ما يقوم به نظام الهقدف من حملات دعائية ومن تشويه لنشاط المعارضة والمجتمع الدولي في تعرية النظام وضربه في مفاصل حساسة، بالإضافة الي تغيير النظام للعملة وما ترتب علي ذلك من معاناة الشعب جراء الأزمة المالية الحادة التي أعقبت التغيير.
بعد الاستمتاع بالشرح الوافي لأحداث الساعة تقدم الحضور بآرائهم وتوصياتهم واستفساراتهم ومقترحاتهم في الأجندة المطروحة. بعد ذلك تلقوا الإجابات والتوضيحات الضافية من قيادة الاجتماع.
من جهةٍ أخرى شارك وفد الحزبالمكون من الأخوين/ منقستئاب أسمروم رئيس الحزب وقويتئوم مبرهتو رئيس فرع لندن في الاجتماع التأسيسي لكتلة برلمانية متنوعة الأحزاب تهتم بالقضايا الارترية(All Party Parliamentary Group on Eritrea) الذي عقد في الخامس والعشرين من يناير 2016م بإحدى قاعات مقر مجلس اللوردات البريطاني برئاسة البارونة/ غلينس كينوك.
Source- Fithi Magzine http://www.togoruba.org/togoruba1964/mainTogorubamap/mainMap/headingMap/2015/1108FM5-06MT.pdf
ናይ ህዝቢ ምንቅስቓስ ዝተደለየሉ ምኽንያት ኣብ ሃገረ-ኤርትራ ፍትሒ ንምርግጋጽ፡ ተጎጃጂካን ፡ናይ ማዕዶ ተዓዘብቲ ብምዃንን፡ ንህዝቢ ኤርትራ ተጻዒንዎ ዘሎ ምልክን፡ ሕሰምን ኣደራዕን ከልግስ ስለዘይተኻእለን፡ ዘይከኣል ምኻኑን ዝሓለፉ ተሞክሮታት ስለዝምህሩና ኢዮም። ብዘይተሳትፎ ናይ ህዝቢ፡ ዝረጋገጽ ለውጢ ከምዘየለ ኢዩ እቲ ተሞክሮ ዝምህረና። ብዘይተሳትፎን ወሳኒ ተራን ናይ ህዝቢ፡ ህዝቢ እንደገና ንክጥለም ብዙሕ ዕድላት ከምዘሎ እቲ ሕሉፍና ዝምህረና። እዚ ሕጂ ኤርትራ ንኢሻቶ ሰሜን-ኮርያ ናይ ኣፍሪቃ ኮይኑ ሃገርን ህዝብን ዝበታትን ዘሎ ጉጅለ መሪሕነት ስርዓት ህግደፍ፡ ትማሊ ትማሊ ዲሞክራሲ እንዳበለን እንዳዘመረን ኢዩ ንህዝቢ ኣዳህሊሉ፡ ሕጂ ሕፍረቱ ቀንጢጡ እምባገነን ኮይኑ ናይ ህዝቢ ስልጣን መንዘዑ፡ ህዝቢ ኤርትራ ጊላኡ፡ ኤርትራ ከምሃገር ከኣ ውሽሙኡ ገይርዋ ዝርከብ ዘሎ። ነዚ ናይ ሓባር ጸገም ዝኾነ መላኺ ስርዓት ንምእላዩን፡ ዲሞክራስያዊ ስርዓት ንምትካል ብወገን ህዝቢ ዝጥለብ ሓድነትን ስራሕን ብተግባር ክንሰርሓሉ ብዘይ ምኽኣልና ኣደራዕ ናይ ህዝብና ከነናግፍ ኣይበቓዕናን። ብኢድ-ኣዙር ምልኪ ህግደፍ ንክቕጽል ተሓባበርቱ ካብ ምዃን ነጻ ኣይኮናን። ሃገርን ህዝብን ኣብ ሐደጋ ተሳጢሖም እንከሎው ንዲክታቶርያዊ ስርዓት ከልግስ ዘብቅዕ፡ ንህዝቢ ንቃልሲ ዘዕስል፡ ንጹርን ትኩርን ናይ ቃልሲ ስትራተጂ ክንውንን ብግብሪ ክንሰርሓሉን ኣይበቓዕናን። ደንበ ተቓውሞ ኣብ ካልኣ ውን ዘይመሰረታውን ፍልልያት ተጸሚዱ ክሰሓሓብን ክዋጠጥን ክቡርን ነዊሕን ጊዜኡ ኣባኺኑ ኢዩ። ከምውጺኢት ናይ’ዚ ከኣ ዝበዝሐ ክፋል ናይ ህዝብና ኣብ ገዛእ ጉዳዩ ተዓዛባይ ኮይኑ። ኣብ ክንዲ ኣተኩረና ቀዳምነታትና ብምስራዕ ምስ መድረኽ ዝጠልቦ ሓባራዊ ቃልሲ ኣብ ክንዲ እነካይድ ኣብ መጻኢ ብህዝቢ ክፍትሑ ዝኽእሉ ካልኣዊ ዝኾኑ ዕላማታትን ጓል-ነገርን ወርቃዊ ግዜ የሕሊፍና። ከምውጽኢቱ ከኣ፡ መሪሕነት ህግደፍ ጸይቅን ኣዕናውን ተግባራቱ ንክፍጽም እኹል ዕድል ረኺቡ ጥራሕ ዘይኮነ፡ ንኤርትራ ኣብ ኣዝዩ ሓደገኛ ዝኾነ ናይ ወጥሪ ኩነታትን ኣብ ገሃንመ-ጸልማት የእትይዋ ይርከብ። ንዕላማታት መስዋእቲ ተጋድሎ ህዝብና ዝጠልም መደብ ሰሪዑ፡ ሰብኣዊ ክብሪ ዜጋታትና ብሕሱም ዝድህኽ ዘሎ መሪሕነት ጉጅለ ህግደፍ፡ ብስሙር ቅልጽም ህዝቢ ኤርትራ ብህጹጽ ከልግስ ኣለዎ። ስለዝኾነ ኩሉ ዓቕምታት ደለይቲ ፍትሒ ንስርዓት ህግደፍ ምስዓርን ህልውና ኤርትራ ንምርግጋጽ ዘኽእል መቃለሲ መስርሕ ክኽተል ኣለዎ። ስለዚ ነቲ ናይ ተጎጃጂልካ ቃልሲ ብሓቢር ካበቶም ዘሰማምዑኻ ዓበይቲ ሓባራዊ ዕላማታት ምስራሕ እቲ ዝሓሸ መዋጽኦ (ኣማርጺ) ናይ ሽግርና መፍትሒ ስለዝኾነ፡ ዝተጠርነፈ ናይ ህዝቢ ምንቅስቓስ የድሊ።
ናይ ህዝቢ ምንቅስቓስ (Grassroots Movement) ክበሃል እንከሎ ካብ ታሕቲ (እትነብረሉ ቦታ) ናብ ላዕሊ ዘቕነዐ ህዝባዊ ምትእስሳር፡ ብነጻ ተበግሶ ናይ ዜጋታት ዝቖመ፡ ንኹሎም ዜጋታት ብቑሉዑን ብማዕረ ዘሳትፍን ህዝባዊ ዲሞክራሲያውን ምጥራናፍ`ዩ። ዕምሪ ምልካዊ ጭኮና ንምሕጻር ዓቕሚ ህዝቢ ብምውህሃድ ምልኪ ህግደፍ ኣልጊሱ ህዝብና ዝቆጻጸሮ ዲሞክራስያዊ ለውጢ ንክረጋገጽ ከኣ ይሰርሕ። እቲ ዝዓበየ ስራሕ ደለይቲ ፍትሒ ኣብ ዘዝርክብዎ ቦታታት/ከተማታት ተጠርኒፎም ንህዝቢ ካብ ጽልዋ ህግደፍ ሓራ ብምውጻእ ኣብ መስርሕ ህዝባዊ ሓርነታዊ ቃልሲ ከምዝሳተፉ ብምግባር መሪሕነት ጉጅለ ህግደፍ ናይ ህዝቢ ደገፍ ዘይብሉ ዕርቃኑ ምውጻእ ኢዩ። መሰረት ናይ ለውጢ ውልቀ-ሰባት ኣብ ዘዝርከቡሉ ዓዲ/ከተማ ብሓባር ከስርሖም ዝኽእል ዕላማን መደብ-ስራሕን ኣነጺሮም ተጠርኒፎምን ተወሃሂዶምን ብተግባር እተማክሎም ሽማግለ መሪጾም ክሰርሑ ምስ ዝበቕዑ ኢዩ። እዘን በዚ ኣገባብ ዝወጻ ናይ ቦታታትን፡ ዞባታትን ዓለም-ለኻዊ መሪሕነትን፡ ብዲሞክራስያዊ መንገዲ ብህዝቢ ዝወጻ ስለዝኾና፡ ተሓታትነተን ነቲ ዝወከለኦ ህዝቢ ይኾና። እዚ ማለት ከኣ፡ ናይ ሓንቲ ከተማ ህዝባዊ ሽማግለ ተሓታትነታ ነቲ ኣብ’ቲ ከተማ ሓላፍነት ዝሃበ ህዝቢ ይኸውን። እቲ ቀጺሉ ዝመጽእ ከኣ ነቲ ብዲሞክራስያዊ መንገዲ ዝወከልዎ ሽማግለ ኣብ ዞባዊ ጥርናፈ ከምዝጥርነፍ ምግባር’ዩ። ናይ ዞባ መሪሕነት ከኣ ተሓታትነታ ነተን በብከተምኡ ዝተወከላ ሽምግለታት ኮይኑ ብትሕዝተኡ ንኹሉ ደላይ ፍትሒ ኣብ’ቲ ዞባ ይኸውን። ብዲሞክራስያዊ መንገዲ ዝተመረጹ ንዞባ ዝውክሉ ሽማግለታት ከኣ ተጠርኒፎም ብዲሞክራስያዊ መንገዲ ንናይ ህዝባዊ ምንቅስቓስ እተማእክል ኣህጉራዊ መሪሕነት (ዓለምለኻዊት) የቑሙ።
ኣብ መንጎ ኣብ ወጻኢ ዝግበር ቃልስን ኣብ ውሽጢ ኤርትራን ድልድል ናይ ቃልሲ ንክግበር ዝቐለለ ስለዝኸውን ኣብ ውሽጢ ናይ ህዝቢ ምንቅስቓስ ንዲሞክራሳያዊ ለውጢ ንክትግበርን ንክዕወትን ምቹእ ኩነታት (Opportunity) የስዕብ። ካብ ኤርትራ ወጻኢ (ኣብ ዲያስፖራ) በዚ መንገዲ’ዚ ዝረጋገጽ ናይ ደለይቲ ፍትሒ ጥርናፈን ሓድነታዊ ቃልስን፡ ንኣብ ውሽጢ ኤርትራ ዝግበር ቃልሲ ዓቢ ሞራልን ጽልዋን ክፈጥር ይኽእል። ብክፉት ዲሞክራሲያዊ ህዝባዊ መስርሕ ዝቐውም ኣህጉራዊ ህዝባዊ ባይቶ (መሪሕነት)፣ ኣብ ኩሉ መዳያት ቃልሲ ዕላዊ ወኪል (ልኡኽ- ኣገልጋሊ) ናይ መላእ ደለይቲ ፍትሒ ዜጋታት ኤርትራ ኮይኑ፡ ምስ ኣብ ውሽጢ ዘሎን ዝፍጠርን ናይ ህዝቢ ተቓውሞ ብምትሕብባር ምልካዊ ስርዓት ኣብ ምልጋስ ይነጥፍ። ነቲ ብሕሱም ምልካዊ ጭኮና ተዓፊኑ ዝድሃኽ ዘሎ ውጹዕ ህዝቢ ኤርትራ ድምጽን ትንፋስን ኮይኑ፣ ኣብ ኣህጉራዊ መድረኻት ይጣበቕ። ዓለም-ለኻዊ መሪሕነት ተሓታትነታ ከኣ ንኹሉ ብከተማታትን ዞባታትን ዝተጠርነፉ ደለይቲ ፍትሒ ማለት’ዩ። ነቲ ንህዝቢ ኣብ ሓደ ዝጠርነፎ መድረኻዊ ዕላማን ስትራተጂን መደብ-ስራሕን ዓቕሚ ህዝቢ ኣወሃሂዳ ምልኪ ህግደፍ ክሰዓርን ናብ ውሑስ ዘተኣማምን ዲሞክራስያዊ ምስግጋር ክረጋገጽ ትሰርሕ። ምስኣ ብውሽጢ ሃገር ዝካየድ ናይ ለውጢ ምንቅስቓሳት ድልድል ብምፍጣር ንምልካዊ ስርዓት ህግደፍ ብህዝባዊ ሓይሊ ንምልጋስን ህዝቢ ዝቆጻጸሮ ዘተኣማምን ዲሞክራሲያዊ ለውጢ ንክረጋገጽ ይቃለስ።
በዚ ኣብ ላዕቲ ዝተጠቕሰ ዓይነት ኣጠራንፋ፡ ህዝቢ ነቲ ዝካይድ ዘሎ ሓርነታዊ ቃልሲ ይመርሖን ይቆጻጸሮን ማለት’ዩ። ዝተወከላ ሽማግለታት ተልእኾኣን እንተዘይፈጺመን ከኣ እቲ ዝወከለን ህዝቢ ሓላፍነት ክህብን ከሕድግን ስልጣን ይህሉዎ። እዚ መስርሕ ምልዕዓል`ዚ፡ ነቲ ብከቢድ መስዋእቲን መውጋእትን ጀጋኑ ደቂ ህዝቢ ዝተረጋገጸ ሃገራዊ ነጻነትን ልዑላውነትን ብምዕቃብ፣ ሓርነትን ክብርን ዜጋታትና ንምጉንጻፍ ተሳትፎ ምሉእ ህዝቢ ኤርትራ ከረጋግጽ ዝኽእል ስትራተጂ እዩ። ንኤርትራ ሃገርና ካብ’ዚ ኣትያቶ ዘላ መዋጥር ከነውጽእን፡ ናብ ዝኸፍኣ ሓደገኛ ኩነታት ከይትኣቱ ህዝብን ሃገርን ንከነድሕን፡ ነዚ ዘሎ መላኺ ስርዓት ብናይ ህዝቢ ተሳትፎን ሓርነታዊ ቃልስን ጥራሕ ኢና ከነልግሶ እንኽእል። ለውጢ ስለ ለውጢ ዘይኮነ፡ ህዝቢ ዝቆጻጸሮ፡ ንረብሓ ህዝቢ ዘውሕስ ለውጢ ክኸውን ህዝባዊ መድረኽ ልዝብ ክኽፈትን ዲሞክራስያዊ ትካላት ካብ ውሽጢ ህዝቢ ክቦቕላን ክዕንብባን ክንሰርሓሉን የድሊ። ህዝብና ኣብ ገዛእ ዋኒኑ ተዓዛባይ ካብ ምዃን ሓሊፉ ቀንዲ ተዋሳኣይን ናይ ቃልሲ ቀላሳይን ክኸውን ም ስዝበቅዕ ጥራሕ’ዪ ዘተኣማምን ህዝባዊ ስልጣን ከረጋገጽ ዝኽእል። ኣብ ምልጋስ ጉጅለ ህግደፍ ብዝተፋላለየ ምኽኒያታት ካብ ቃልሲ በዂሩን ዛሕቲሉን ንዝጸንሐ ዝበዝሐ ክፍሊ ህዝብና ኣበራቢሩ፡ ንዓቕምታትን ጸጋታትናን ህዝቢ ኤርትራ ጠርኒፉ፡ ኣድማዕን ውጽኢታውን ሓይሊ ህዝቢ ንክፈጥር እምበር ኣብ ኤርትራ ፖለቲካዊ ስልጣን ንምጭባጥ ወይ ንምሽራኽ ኣይኮነን። እዚ ማለት ከኣ ምልኪ ንምልጋስን ውሑስዲ ሞክራስያዊ ምስግጋር ንክረጋገጽን ህዝቢ ክጥርነፍን ሓቢሩ ክቃለስን የድሊ። ከም’ቲ ናይ ዝሓለፈ ተሞክሮ ብጉጅለ ህግደፍ ባህጊ ህዝብና ዝተጨውየ፡ ኣብ ዝመጽእ ግዜ’ውን ብዲሞክራሲ ዝዝምሩ ምልካውያን ከይጥለም፡ ህዝቢ ናይ ቃልሱ ሰራሕን፡ መራሕን፡ ወሳንን ምስ ዝኸውን ጥራሕ’ዩ ዘተኣማምን ህዝባዊ ዲሞክራስያዊ ስርዓት ክትከል ዝከኣል። ህዝቢ ኤርትራ ዳግም ከይጥለም፡ ዋና ሃገሩን መጻኢ ዕድሉን ንክኸውን መሰሉ ንሃገራዊ ረብሕኡን ብንቕሓት ክምክት ክኽእል ምዕጣቑን ምድላዉን ኩሉትና ብርቱዕ ጻዕርታት ከነካይድን ብግብሪ ከንሰርሕን የድልየና።
ክሳብ ዕለት’ ሎሚ፡ ካብ ሓቢርካ ሽግር ሃገርካን ህዝብን ምፍታሕ ዝሓሸ ካልእ ኣምራጺ ኣየተረኽበን። ካልእ ዝሓሸ መተካእታ ኣሎኒ ዝብል ዜጋ፡ ዝተጠርነፈ ጉጅለ ይኹን ሓይሊ ኣብ መድረኽ ህዝቢ ርእይቶኡ ከምጽኦ ኣገዳስን ሓላፍነታውን ይኸውን። እቲ ዝበዝሐ ኣካል ናይ ህዝብና፡ ኣብ ጉዳይ ሃገሩን ህዝቡን ተዓዛባይ ከምዘሎ ዝከሓድ ኣይኮነን። እቲ ዝለዓለ ስትራተጂ ናይ ህዝቢ ምንቅስቓስ፡ ኣብ ጉዳዩ ተዓዛባይ ክኸውን ዝመረጸ ዝበዝሐ ህዝብና፡ ጎስጓስ ብምክያድን ብምልዕዓልን ዋንነት ናይ ቃልስን ለውጥን ተሰሚዕዎ ታሪኻዊ ህዝባዊ ሓላፍነቱ ከልዕል ምግባር ኢዩ። እቲ ዝለዓለ ፍሽለት ናይ ደምበ-ተቓውሞና ከኣ፡ ነዚ ወሳኒ ሓይሊ’ዚ ከዕግብን ዘይምኽኣልን ጓስይዎ ክሓልፍ ምፍታንን ኢዩ። ብተወሳኺ፡ መሪሕነት ጉጅለ ህግደፍ ብዘይገለ ደገፍ ናይ ህዝቢ ጠጠው ክብል ስለዘይክእል፡ ተደናገጽትን ደገፍትን ናይ’ቲ ስርዓት ብውሑሉል መንገዲ የዕጊብካ ኣካል ናይ’ቲ ህዝባዊ ምንቅስቓስ ምግባር ኢዩ።
ማሕበር ኤርትራውያን ንፍትሒ ኢንድያናፖሊስን ከባቢኣን ከምከተማዊ ጥርናፊን ከምኣካል ናይ ህዝቢ ምንቅስቓስን መጠን ኣብ ሕዳር 2013 ንህዝቢ ዘሎዎ ኣማራጺታት እዘን ዝስዕባ ምዃነን ህዝቢ ዘትዩ። ሕጂ’ውን እንተኾነ ንነፍሲ-ወከፍና ዘሎ ዋና ኣማራጺታት እዘን ዝስዕባ ኢየን።
1. ንሕና ከምህዝቢ፡ ሃገርን ህዝብን ኣብ ሓደጋ እንከሎ፡ እቲ ጉዳይ ከምዘይበጽሓካ ኣማዕዲኻ ምርኣይ።
2. ንሕና ከምህዝቢ፡ ኣብ’ቲ ብውድባት ዝምራሕን ዝቕለስን ዘይስሙር ተቓውሞን፡ ዘየድመዓን ዘይድምዕን ተጎጃጂልካ ቃልሲ ብኡኡ ጥራሕ ምቅላስ።
3. ንሕና ከምህዝቢ፡ ነቲ ዘሎ ኣደራዕን ምብትታን ምጽናትን ናይ ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ጸብጻብ ብምእታው ሃገርን ህዝብን ንምድሓን፡ ኣብ እንነበረሉ ቦታታት ጥርናፈ ድሕሪ ምርግጋጽ ብዞባውን ኣህጉራን ብስሙር ህዝባዊ ሓድነታዊ ቃልሲ ቅልጡፍን ዘተኣማምን ዲሞክራስያዊ ለውጢ ንምምጻእ ምቅላስ። ብካልእ ኣበሃህላ፡ ብህዝባዊ ምትእስሳር ህዝባዊ ምንቅስቓስ ኣካይድካ ሃገርን ህዝብን ምድሓን ኢዩ። እዚ ከኣ ፖለቲካዊ ውድባት ኣብ ውሽጢ ህዝቢ ከምኣካል ናይ ህዝቢ መጠን ኣብ ህዝባዊ ምንቅስቓስ ኣባላተን ብምስታፍ ምቅላስ ማለት ምዃኑ ንጹር ክኽውን የድሊ።
ኣብ ከተማ ኢንዲያናፖሊስን ከባቢኣን፡ እቲ ብምሉእ ድምጺ ዝተደገፈ ከኣ እቲ ሳልሳይ ምርጫ ኢዩ። እዚ ከኣ፡ ንመከራን ኣደራዕን ህዝብና ንምንጋፍ፡ እቲ ኣብ ቅድሜና ዘሎ ዝሓሸ ኣማራጺ ነቲ ሓባራዊ ማእከላዊ ዕላማ፡ ማለት ኣብ ሃገርና ኤርትራ ምልኪ ብፍትሒ ክትካእ ዝተወደበን ዘይተወደበን ደላይ ፍትሒ ሓቢሩ ጸረ ጉጅለ መራሕቲ ህግደፍ ዝመርሕዎ መላኺ ስርዓት ስሙር ህዝባዊ ቃልሲ ምክያድ እዩ። ንዝተወደበ ይኹን ዘይተወደበ ኤርትራዊ ዜጋን ኣብ ሃገሩ ፍትሒ ክነግስ ዝደሊ ከምውልቀሰብ ጥራሕ ንነብሱ ብምውካል ኣብ ሓደ መኣዲ ሓቢሩ ስሙር ቃልሲ ከካይድ ክኽእል ህዝባዊ መድረኽ ልዝብ ንምኽፋትን ንምክያድን ዝዓለመ ይኸውን።
ናይ ህዝቢ ምንቅስቓስ፡ ንፖለቲካዊ ስልጣን ዝወዳደር ወይ ዝሻሞ ምትእስሳር ኣይኮነን። እቲ ቀዳማይ መሰረታዊ ዕላማ፡ ምልካዊ ስርዓት ኣልጊስካ ምልኪ ብፍትሒ ምትካእን ምርግጋጽን ኢዩ። ነዚ ንምርግጋጽ ከኣ በብቅደም ተኸተል ህዝቢ ከሰላስሎም ዘሎዎም ሓባራዊ ፕሮጀክታት ኣሎው። እቲ ቀዲሙ ዝስራዕ ፕርጀክት ከኣ ነቲ ናብ ዲሞክራስያዊ ለውጢ ከይንስጋገር ዓንቂጹና ዘሎ ስርዓት ብስሙር ህዝባዊ ተቓውሞ ምእላይ ኢዩ። እቲ ቀጺሉ ዝመጽእ ካብ ሕጂ ክንሰርሓሉ ዘሎና ከኣ ዘተኣማምን ዲሞክራስያዊ ለውጢ ክረጋግጋጽ ህዝቢ ነቲ ለውጢ ከምዝመርሖን ከምዝቕልሶን ብምግባር ዘተኣማምን ነባሪ ፍትሕን ሰላምን ማዕርነትን ዜጋታት ንምርግጋጽ ህዝባዊ ምንቅስቓስ የድሊ። ናይ ህዝቢ ምንቅስቓስ፡ ብዙሕ ርእትዮታት ዘሎዎ ኣህዛብ ጠርኒፉ ስለዝጉዓዝ፡ ኣብ ዓበይቲ ውሱናት ዘሰማማዕዎ ጉዳያት ወይ ዕላማታት ጥራሕ ኢዩ ክሰርሕ ዝኽእል። ህዝባዊ ምንቅስቓስ መዋጽኦ ናይ ሽግርና ክኸውን ክበቅዕ፡ ብሓባራዊ ዕላማ፡ ብሓባራዊ ስትራተጂ፡ ብሓባራዊ ናይ ዓወት-ጎደና፡ ህዝቢ ብምትእስሳር (ብምጥርናፍ)፡ ብናይ ሓባር ህዝባዊ መሪሕነት ተማእኪልካ፡ ግብራዊ ሓባራዊ ስራሕ ብምክያድ ዘላቒ (ነባሪ) ሃገራውን ህዝባውን ፍታሕ ምርግጋጽ ኢዩ። ብርእይቶ ናይ ወከልቲ ኢንዲያናፖሊስ ከባቢኣን ንናይ ዞባ ንድፊ ሽማግለ ዝቐረበ ርእይቶ፡ ናይ ህዝቢ ምንቅስቓስ መለለዪ ስም ስለዘድልዮ ህዝባዊ ምትእሳሳር ኤርትራውያን ንፍትሒ (Eritrean People’s Network for Justice - EPNJ) ዝብል ርእይቶ ተዋሂቡ።
እዚ ካብ ከተማታት ጀሚርካ፡ ብዞባታት ይኹን ብኣህጉር ደረጃ፡ ናይ ሓባር ስም መለለዪ ምህላው ኣገዳሲ ጌርና ንርእዮ። እቲ ዝውስን ግን ብኣገባቡ (መስርሕ) ህዝቢ ምዃኑ ከኣ ነስምረሉ። ብከተማታት ደረጃ ዝሰላሰል ህዝባዊ ምትእስሳር፡ ናቱ ነጻነት ሃልይዎ፡ ብዕግበቱ ነቲ ናይ ሓባር ስም ምስ ዝቕበሎ ክጥቀመሉ ይኽእል። እቲ ናይ መወዳእታ ውሳኔ ግን ፡ወከልቲ ዞባታት ኣብ ዝግበርዎ ጉባኤ ዝጸድቕ ጉዳይ ምዃኑ ብካብ ታሕቲ ንላዕሊ ዘቕንዐ መስርሕ ዝውሰን ኢዩ። እቲ ዝዓበየ ጉዳይ ግን ስም ዘይኮነ፡ ነቲ ሓባራዊ ዕላማ ስትራተጂን፡ ብዘዐውት መንገዲ ሒዝካ፡ ህዝቢ ሓቢሩ ብግብሪ ክሰርሕ ምስ ዝበቅዕ ጥራሕ ኢዩ። ዕላማ ወይ ዘረባ ብዘይግብሪ ግን ኣብ ዓዲ ዘብጽሕ መንገዲ ዓወት ኣይኮነን። ስለዝኾነ ከኣ፡ ኤርትራዊ ኣብ ዘዝርከበሉ ቦታታት፡ ህዝባዊ ምትእስሳር ብምክያድ ሕዝቢ ተጠርኒፉ ብሓባር ኣብ መደብ ስራሓት ተጸሚዱ ብግብሪ ክሰርሕ፡ እቲ ዝሓሸ መዋጽኦ ምዃኑ ብምርዳእ፡ ህዝቢ ኣብ ዘዝነበረሉ ቦታታት ክጥረንፍን እውን ትጽውዕ።
