http://ascenteq.com/project/epdp

#ኣብ ውድባት ካብ ዘጋጥም ዝተፋላለየ ምዕብልናታትን ንዑዑ ኣቃባብላን ናይ ምብዛሕትና ውድባትን እንታይ መልሲ ንቕርብ?

# ኣታሓሳስባና ኣብ ምቕያር ተኽእሎ ኣሎ’ዶ የሎን ንኽህሉ እንታይ ንግበር?

# ምስ መንእሰያት ዘሎና ምቅርራብን ንዑዑ ንምዝማድ ዘሎ ዓቀብን?

# ክሳብ ሕጂ ዝተፈጸሙ ልፍንቲታትን ሓድነትን ምሕዝነትን ኪዳንን ዋዕላን ሳዕብየኑን

# ሕጂ ክንገብሮ ዘሎና መንገድን ምስቲ ብብዙሓት ብጾት ዝቕረብዎ ዝነኣድ ኣስትምህሮታትን ኣብ ግምት ዘእተወ ናተይ ርእይቶን?

1. ሓደ ካብ’ቲ ህንጸት ምትእምማን ዝብል መባእታዊ መበገሲ ክልመድ ዘለዎን ሓደ ውድብ ወይ ውድባት ግንባራት ሓድነት ጌሮም ወይ ልፍንቲ ፈጢሮም ኣብ ዝበሃለሉ እዋን ከም ተመኩሮ እንጽበዮ እንታይ ይመስል? ከም ግቡእ ይሕመቕ ይጸብቕ ይዕበ ይንኣስ እንቋዕ ኣመጎሰኩም ምባል ልሙድ ኣይኮነን ክልመድ ዘለዎ እዩ።
2. ኣብ ደንበ ተቓዉሞ ብሓፈሻ ኣብ ኣማራርሓ ውድባትና ድማ ብፍላይ ናይ ምብልሓት ናይ ምጽውዋር ባህሪ ኣብ ዝተሓተን ዝደኸመን ጥርዚ ምህላዉ ይንበብ እዩ። እዚ ክብል ከለኹ ኣብ ኩሎም መራሕቲ ተር ከም ዓተር ማለተይ ኣይኮነን ብዝኾነ ነዚ ዝፈጠሮ ምኽንያት ናይ መዋእል ኣብ ቃልሲ ምጽናሕ ተትካኢ ወለዶ ዘይምርካብ እንተወሓደ ን40 ወይ ልዕሊኡ ዓመታት ኣእምራዊ ኣካላዊ ሞራላዊ ድኻም ካብ ዘሕለፈ ሓንጎል ወዲ-እትጽበዮ እዚ ባህሪ’ዚ እዩ ስለ’ዚ ለውጢ ናይ ኣታሓሳስባ ክመጽእ ንጽበ ኢና። ምፍትሒ ናይ እዚ ምርካብ ክድሊ እዩ እንታይ ይኹን? መፍትሒ ሃሰስ ምባል ከድሊ እዩ ብርእይቶይ ነዚ ተዳኺሙ ዘሎ ብኵራት ንምምላስ ናይ ምሕዳስ ሓንጎል ዝዕላማኡ ኮርሳት መድለየ ይከኣል’ዶ? ንገዛ ይግደፍ
3. ብኻልእ ሸነኽ ኣብ መንእሰይና ኣጋጢሙ ዘሎ ተማሳሳሊ ወይ ክቢድ ሽግርዉን ኣሎ ነዚ ድማ ካብ’ቲ ናይ ዓበይቲ ናይ ሞራል ቀውሲ ብዝበርትዔ መንእሰይና ተሃስዩ ከም ዘሎ ጥርጥር የሎን እዚ ሓይሊ ሕብረተሰብ’ዚ ነዚ ዘለዎ ሽግር ከይፈታሕካን ከየስታኻኸልካን መተካእታ ምጽባይ ድማ እቲ ካልእ ከቢድን ኣታሓሳሳብን ኣጀንዳ እዩ። ናይ እዚ መፍትሒ ዝበሃል ድማ ሓያል እዩ እንተኾነ ኣምጺእካዮ ሃሰስ በለሉ ክበሃለኒ ምዅኑ ስለዝፈልጥ ኣብ ዝተወሰነ ቦታን ጊዜን ምሉእ ሕክምናን ተራፒን ( Terapien ) ከም ዘድልዮ ይግምት ንተግባራውነቱ ግን ልዕሊ ዓቕሚ ምዃኑ ይርኢ
4. ጸገም ኣብ ዝሓለፍናዮም ተመኵሮታት ብሓባር ኣብ ምምዛን ክሳብ ሕጂ ንሃገራዊ ህንጸት ብዘርብሕ ብግሉጽነት ድማ ኣይተራእየን ኣድላይነትከ ኣለዎዶ? ንዝብል ብወገነይ እወ እዩ። ካብ’ቲ ዓበይቲ ሽግራት መሕብኢ ዘይግሉጽነት ኣለዎ ዘብልውንስቡሕ ባይታ ኣብ’ዚ ኣሎ ብሃላይ እየ።

እቲ ምኽንያት ድማ ናይ’ዚ ኩሉ በብዓመቱን ወርሓቱን ዝተነድቀን ዝፈረሰን ሓድነታት ምሕዝነታት ልፍንቲታት ግንባራት እንታይ ምዃኑ ግምታዊ እንበርመጽናዕታዊ መልሲ የብለይን። ኣብነት ምሕዝነት ናይ ተቓወምቲ ዝጀመረሉ ካብ 1992 ንንጀው ስምምዕ ጅዳ ናይ ኽልቲኤን ቅድሚ ሽዑዑ ኣብ ኢትዮጵያ ዝነበራ ሳግምን ደመሓኤን ሓዊስካ ተሓኤ ሓጋጊ ኣካል ክልተ/ኣካላት ስሙር ውድብ ከምኡውን እቲ ድሮ ቆይሙ ዝነበረ ጀሃድ ወሲኽካ ዝተሰርሔ ምሕዝነት ብናይ ጅዳ ምሕዝነት ዝፍለጥ ፌርምኡ ከይነቐጸ ዝፈረሰ እንደገና ብድሕሪኡ ቕድሚ ናይ ኢትዮጵያ ምሕዝነት ናይ ካርቱም ናይ ሰለስተ ውድባት ምሕዝነት ማለት ተሓኤ/ሰባይቶን ሓጋጊ ኣካልን እስላማዊ ምንቅስቓስን ካልኣይ ምሕዝነት ኣብ ኢትዮጵያ 3ይ ምሕዝነት ደሓር ኪዳን ዋዕላ ኣዋሳ ወዘተ ብወድዓዊ ገምጋምን ሚዛንን ንህዝብን መሰረታትን ስለምንታይ ፈሽልና ዝብል ሓፈሻዊ ገምጋም የድሊ’ዶ ኔሩ? እወ እብል ብወገነይ።

ንምንታይ ዝብል መልሲ ኣሎኒ ጌጋ ክህልወኒ ክትምልኡለይ ይጽበ እየ። እዚ ኩሉ ስምምዕን ውድቀትን ሳዕቤንን ብዕግበተይ እዚ ኣብ ላዕሊ ዘሎ እንተተፈትሹ ዝበዝሕሚስጢር ናይ ፍሽለታት ኣብ’ዚ ዓንኬል’ዚ ኣሎ ዝብል ዕግበት ስለ ዘሎኒ። ሓንቲ ምሳሌ ክጠቕስ እዚ ኩሉ ጠቒሰዮ ዘለኹ ዋላ ከም መበገሲ እንተወሲድና 90% ብዕግበትን ተበግሶን ናይ’ዚ ዝፈረመን ዝፈረሰን ውድባት ኣይተወስደን በሃላይ እየ። ኣብ ሱዳን ኣብ ስዑዲ ኣብ ኢትዮጵያ ይወሰድ እዘን ውድባት ብወድዕነትን ኣድላይነት ኣለዎን ብዝብል ኢለን ዘበገስኦ ዘይኮነስ ብዝተፋላለየ ተበጊሱ እንቢ ከይብላ እንቢ ኢለን ተባሂሉ ብዝተፋላለየ ኩርናዕ ተጻብኦ ከይውርወረን ንምክልኻል ኢለን ዝወሰድኦ ይመስል ኩሉ ኣማሊኡ ብመጽናዕቲ ምምጽኡን ዘምምጽኡን ገላጺ ሰነድ የብለይን ግን ኔርዎ ዝብል ሰነድ ዝቕርብውን ኣይረኸብኩሉን ኣሎኒ ዝብል እንተሎ ድማ ክመሃር ይደሊ እየ። ህላዌኻ ንምርግጋጽ መሰረታትካ ንምህዳእ ንሕና ንብዝሕ ሰራዊት ንውንን ንሕና ንዓቢ ታርጌት ከይንኸዉን እንዳተባህለ ብዘይ ግሉጽነት ዝኣቶናዮ ሓድነታት ድማ ኣብ ኣማራርሓ ካብ ዝመጽእ ካብ 2004 ንደሓር ብዙሕ ክፈልጥ ኪኢለ እየ።

ሕጂ ዘድልየና ዘሎ ህጹጽን መድሕን ሃገርን ዝኸውን ምብልሓት እዩ። ስለ’ዚ ኣብ ምድምዳም ካብ ኩሉ እቲ ክበሃል ዝቐነየን ዝተበጽሔን መጽናዕትታት ኣብ ግምት ዘእተወ ምስ ውሑድ ተመኵሮይውን ዘንብቦ ከም’ቲ መደርቲ ናይ ክልቲኡ መዓልቲ ዘቕረብዎ ብኽለሳ-ሓሳብውን እንተገፍሔ ኣብ ሰለስተ ዓበይቲ ግንባራት ዝምቀል ሓይልታት ኣብ ተቓውሞ ደንበ ኣሎ ብሚዛነይ፡

ሀ)   እቲ ንኡስ ፍልልያትውን ይሃልዎ ዕላማናዊ ወይ ሓውሲ ዕልማናዊ ዝብሃል ውድባትን ፓርቲታትን ኣብ ሓደ ክመጽእ ብመጽናዕትን ብድልየትን ብሓላፍነታዊ ምስትውዓልን እስትራተጅያዊ ግንባር ክሃንጽ ይግባእ እብል።

ለ) እቲ ብሄራዊ ወይ ናብ ብሄራዊ ዝቐርብ መደብ ዕዮ ዝውንን ጥርናፈ ኽጥርነፍ ክተባባዕን ናብኡ ዝዕድም ባይታ ክህሉን ምትብባዕ ግን ድማ ብድሌት።

ሐ) እቶም ሃይማኖታውያን ውድባትዉን ብክም’ዚ ብድልየት ኣታባቢዕካ ከም’ዚ ኣብ ላዕሊ ዝሎ ኽልተ ፎርሙላ ክቃራረቡ ድሕሪ ምግባር ነዞም ሰለስተ ጸረ-ህግድፍ ኣካላት ከማኡዉን ሲቪክ ማሕበራት ብምስሎም ክስርዑ ዓዲምካ ነዚኦም ዝጥርንፍ መካኒዝም ሚኒሙም ፕሮግራም ሰሪሕካ እንዳተሓላለኻን እንዳተዳጋገፍካን ዝኸይድ ወቃዒ ሓይሊ ክግበር ይከኣል እዩ ዝብል ግምት ኣሎኒ።