Subscribe to this RSS feed
Saturday, 29 November 2014 08:54

Eritrean TV Demtsi Hezbi Nov 30, 2014

Eritrean TV Demtsi Hezbi Nov 30, 2014
Saturday, 29 November 2014 08:34

ወዮ ዘይጋልባስ ደርጓዕ ኣብለለን - ርእሰ ዓንቀጽ ሰዲህኤ

Written by
ወዮ ዘይጋልባስ ደርጓዕ ኣብለለን - ርእሰ ዓንቀጽ ሰዲህኤ

 

ርእሰ-ዓንቀጽ

 ህልዊ ኩነታት ኤርትራ ምጥቃስ፡ ምናልባት ከም መእተዊ ክትጥቀመሉ ናይ ግድን እንተዘይኮይኑ፡ ሎሚ ንኹሉ ኣብ ርሑቕን ቀርባን ንዘሎ ፈታውን ጸላእን ብሩህ ከም ጸሓይ ቀትሪ ስለ ዝኾነ ዝርዝር ዘድልዮ ኣይኮነን። በብግዜኡ፡ በቲ ኣብ ህዝብና ዝወርድ ዘሎ ድኽነትን ምብኳር ፍትሕን፡ በቲ ንህዝብና ዘጋጥሞ ዘሎ ተነጽሎ፡ በቲ መንእሰያትና ሃገር ገዲፎም እግሮም ነናብ ዝመርሖም ዘካይድዎ ዘለዉ ዝዛሪ ዘይመስል ዋሕዚ ናብ ስደት… ወዘተ መምስተሰከፍና ኣውያትናን ምሕጽንታናን ከነስምዕ ጸኒሕና ኢና።  ስለ ዝፈራሕና’ኳ ደፊርና እንተዘይበልናዮ፡ ብዙሓት መጽናዕትና መሪሑና ዝብሉ ወገናት፡ ንኤርትራ “ዝወደቐት፡ መንግስቲ ዘይብላ ዝበረሰት ሃገር” ዝብል ቅጽላት ክህብዋ ካብ ዝጅምሩ ነዊሕ ግዜ ኮይኑ እዩ። ሎሚ ሎሚ ድማ ”ኤርትራስ ሞይታ እያ” ዝብሉ ገለጻታት ይቀላቐሉ ኣለዉ። እነሆ እምበኣር ካብቲ ዝፈራሕናዮ ኣይወጻእናን ኣብዚ ተበጺሑ። እንተኾነ ሕጂ እውን ተስፋ ቆሪጽና “ድሕሪ ሞት ጥዕና ቅበጽ” ኢልና ትንሳኤ ኤርትራ ኣረጋጊጽካ ለውጢ ናይ ምምጻእ ኒሕና ኣይክዓርብን እዩ።

ኤርትራ ናብዚ ዘላቶ ኩነታት ንክትወድቕ ጠንቂ ዝኾኑ ምኽንያታት ብዙሓት ክኾኑ ከም ዝኽእሉ’ኳ ፍሉጥ እንተኾነ ቅድሚት ዝስራዕ ተሓታቲ ግና ጉጅለ ህግደፍ እዩ። ጉጅለ ህግደፍ ስለምንታይ እዩ ንሃገርናን ንህዝባን ብኸምዚ ንሕስያ ዘየብሉ ኣገባብ ዝድህኮም ዘሎ? ዝብል ሕቶ መሰረታዊ ኮይኑ፡ ውዱእ መልሱ ንምርካብ ግና ኣጸጋሚ እዩ። ኣጸጋሚ ዝኸውን መልሲ ስለ ዘየብሉ ዘይኮነስ ንሕና እቶም ንህግደፍ ምስ ሓተትና እሞ ካብኡ ውዱእ መልሲ ስለ ዘይንረክብ፡ ነናትና ናይ እማመ መልሲ እነቕርብ ኣካላት፡ በቲ እማመ ክንሰማማዕ ከቢድ ስለ ዝኾነ እዩ። ካብቲ ነዚ ሕቶ ንምምላስ ዝፈላልየና ቀንዲ ምኽንያት እቲ ጉጅለ ናይ ብምሉኣ ኤርትራን ህዝባን ጸላኢ ምዃኑ ንጹር ክነሱ፡ ገሌና ነቲ ጉጅለ ከም ናይ ሓደ ትሕቲ ሃገራውነት ዝመሰረቱ ኤርትራዊ ጉጅለ ወኪልን ተሓላቓይ ጌርና ከነቕርቦ ስለ እንፍትን እዩ። ንሓንሳብ ናይ ክርስትያን፡ ንሓንሳብ ናይ ትግርኛ፡ ንሓንሳብ ድማ ናይ ሓደ ኣውራጃ ተሓላቒ ብምምሳል። ብርኢቶና እዚ ነዚ ጉጅለ ምስ ኩሉ ሓጥያቱ  ንሓደ ክፋል ካብ ህዝቢ ኤርትራ ወይ ድማ ንሓደ ከባቢ ካብ ኤርትራ ምጽግዑ፡ ምስቲ ተወጢሕዎ ዘሎ ናይ ከፋፊልካ ምግዛእ ተንኮሉ ተደሪቡ ጠቓሚኡ እምበር ጐዳኢኡ ኣይኮነን። ከምኡ ስለ ዝኾነ እዩ ድማ ሰልፍና ኣብቲ ኣብ ዝሓለፈ ጉባአኡ ዝወሰኖ ፖለቲካዊ ውሳነ፡ “ሰደህኤ፡ ህሉው ስርዓት ህግደፍ፡ ዕድመ ስልጣኑ ንምንዋሕ ዝጥቀመሉ፡ ህዝቢ ናይ ምክፍፋል ሜላ እንተዘይኮይኑ፡ ንዝኾነ ክፋልካ ብህዝቢ ኤርትራ ዝቐርብን ዝርሕቕን፡ ወይ ከኣ፡ ብፍሉይ ዝውክሎ ከምዘይኮነ እምነቱ ይገልጽ፣” ብዝብል ኣስፊሩ ዘሎ።

ብዛዕባ ኤርትራ ክንዛረብ እንከለና ብዛዕባ ብዙሕነት ምዝራብና ናይ ግድን እዩ። እዚ ኩለመዳያዊ  ብዙሕነትና ብግቡእ ክመሓደር እንከሎ መልክዕናን መሰረት ሓያልነትናን ምዃኑ ሓቂ እዩ ጥራይ ዘይኮነስ፡ ሓቅነቱ ኣብቲ እንሕበነሉ ታሪኽ ቃልስና ምእንቲ ነጻነት ኤርትራ ተረጋጊጹ እዩ። ብዙሕነትና ብዝተጸንዐን ሓላፍነታውን ኣገባብ እንተዘይተመሓዲሩን  እንተዘይተቓንዩን ከዓ ብኣንጻሩ ክፋእናን በታኒናን ምዃኑ እቲ ሎሚ ኣብ ሕልና ኩላትና ዘንጸላሉ ዘሎ ስኽፍታ ምስክር እዩ። ጉጅለ ህግደፍ ንሃገርና ኣብቲ ኣቐዲሙ ዝተጠቕሰ መራግእቲ ዘየብሉ ሕማቕ ነገር ከም እትወድቕ ዝገበረ፡ ነቲ ኣይፋልካን ዝሓዝካዮ ኣተሓሳስባ መንገዲ ደሓን ኣይኮነን ክብሎ ዝግበኦ ዝነበረ ህዝቢ፡ ዘዝጥዕሞ መፈላለዪ ዘንጊ ማለት፡ ሃይማኖት፡ ብሄር፡ ዕድመ፡ ተሳልፎ ኣብቲ ዝሓለፈ ቃልሲ፡ ጾታ፡ ከባቢ …  ወዘተ እንዳመዘዘ፡ ነቲ ብሓባር ኣንጻሩ ወቒዑ ከድምዕ ዝግበኦ ቅልጽምን ተዛሪቡ ከስምዕ ዝግበኦ ልሳንን ኣብ ነንሕድሕዱ ከተፋንኖ ተንኮላት ክኣልም ስለ ዝጸንሐ እዩ። እንተኾነ ህዝቢ ኤርትራ ንደገ ብዝስማዕ ድምጺ’ኳ “ምትፍናን ንረብሓይ ኣይኮነን” እንተዘይበለ ብውሽጡስ መጻወድያ ህግድፍ ንጥፍኣቱ እምበር ንልምዓቱ ከምዘይኮነ ኣይሰሓቶን። ካብቶም ህግደፍ ናይ ምፍልላይ መርዚ እንዳነስነሰ መናውሒ ዕድመ ስልጣኑ ክገብሮም ዝፍትን ኣካላት ህዝቢ፡ ብዘይካ ኣዝዮም ውሑዳት ሕርጓቶ ህግደፍ ዘራኸቦም ውልቃውያን ኩሎም ተረባሕቲ ኣይኮኑን።

እሞ ትንፋስን ቀጻልነትን ጉጅለ ህግደፍ ኣብ ከምዚ ዝተገልጸ ዘይእሙን ባይታ ዝተሰረተ ካብ ኮነ፡ ንሕና እቶም ምእንቲ ድሕነት ህዝብን ትንሳኤን ሃገርን እንቃለስ ዘለና ኣካላትከ ኣብ ዓወት ንክንበጽሕ ኣየናይ መንገዲ ኢና ክንመርጽ ዝግበኣና?። ብዓይኒ ቅንዕና እንተርኢናዮ እዚ ሕቶ እዚ ምሉስ እዩ። ንሕና ንጉጅለ ህግደፍ በቲ ንሱ ዝጽበየና ሜላ ቃልሲ ኣይኮናን ክንገጥሞ ዝግበኣና። ብኣንጻሩ በቲ ስሙ ክለዓል እንከሎ ጥራይ ዘንጸራርዎ ሓድነት ዝመሰረቱ ኣገባብ ኢና ከነጥቀዖ ዝግበኣና። ህግደፍ ረብሓኡን ቀጻልነቱን ኣብ ምርሕሓቕን ምትፍናንን ናይቲ ተሰሚሩ ከጥፍኦ ዝኽእል ህዝቢ እንተኾይኑ፡ ንሕና ድማ ነቲ ህግደፍ ዝሰግኦ ሓድነት ናይ ኩሎም እቶም ኣብ ውድቀቱ ዝረብሑ ኣካላት ከነውሕስ ኢና ክንሰርሕ ዝግበኣና። ጉጅለ ህግደፍ ኣብቲ ኣቐዲሙ ዝተጠቕሰ ዘይቅዱስ መፈላለይ ቀጥዕታት ጥራይ ኣይኮነን ዝድረት። እንተላይ ናይ ውድባት ድዩ ናይ ማሕበራት ምፍንጫላት እውን ንረብሕኡ እዩ። ንረብሕኡ ካብ ኮነ ከዓ ዓቕሙ እንተዘይደሪትዎ፡ ደድሕሪ ዝኾነ ፍልልያት እንዳኸደ ከምዘይዕረ ካብ ምግባር ድሕር ከም ዘይብል ኣይንዘንግዕ።

ንሕና ነቲ ኣካቢ ኣገባብ ክንመርጽ ናይ ግድን እዩ። ክንመርጽ ጥራይ ዘይኮነ ነዚ ዝመረጽናዮ ከነተግብር ድማ ዋጋ ክንከፍል ይግበኣና። ኣብ ዓወት ንምብጻሕ ንተቐራሪብካ ምስራሕ ዘራጉድ እንተዘይኮይኑ ዝትክእ ምርጫ የብልናን። እዚ ክንብል እንከለና ምኽኑይ ናይ ርኢቶ ፍልልይ ኣይሃልወና፡ በዚ ናይ ርኢቶ ምፍልላይና ተደሪኽና ብዙሓት ውድባት ወይ ማሕበራት ኣይሃልዋና ማለትና’ውን ኣይኮነን። ህላወ ኣብዘሓ ውደባ እሞ ከም ሓደ ደሞክራሲያዊ መሰል ተቐቢልና እንሰርሓሉ ዘለና እዩ። እዚ መሰል እዚ ግና ንኩነታት ሃገርናን ህዝብናን ዘይገናዝብን ብሕጊ ውደባ ዘይግዛእን ፍኑው መሰል ኣይኮነን። ምኽኑይነት ኣብ ኩሉ ስጉምትታትና ቦታ ክረክብ ዝግበኦ ቀላሲና እዩ። እቲ ከነስተውዕሎ ዝግበኣና፡ እዚ ብዙሕነትና ነቲ ኣንጻር መላኺ ጉጅለ ህግደፍ ክንገብሮ ዝግበና እሞ ክሳብ ሕጂ ብመንጽር ባህጊ ህዝብና ዘየዕወትናዮ መኸተ ብዘዳኽም ወይ ብዘዕንቅፍ መንገዲ ክተሓዝ ከም ዘይግበኦ’ዩ ። ምፍልላይና ዓቕሚ ጥራይ ኣይኮነን ዘስእነና። ኣብ ቅድሚ ህዝቢ እውን ተኣማንነት የስእነና። “ንርእሶም ዘይኮኑስ ህዝቢ ክእክቡ” ንበሃል። እዚ ኣበሃህላ እዚ ስንብራቱ ቀሊል ኣይኮነን። ኣብ ቅድሚ ሕብረተሰብ ዓለም ጸገም ህዝብና ክንገልጽን ደገፍ ክንሓትትን እንከለና እውን ክብደትን ተሰማዕነት የስእነና። ናይ’ዚ ሓቅነት ንምርግጋጽ ኣብ ርእሲ እቲ ብሓባር ብሰንኪ ዘይምምራሽና ዘጋጥመና ዘሎ ዕንቅፋታትን ዝሕተላን ካብ ናትና ክውንነት ወጻኢ እውን ብዙሕ ክንመሃረሉ እንኽእል ናይ ከባቢ ተመኩሮታት ኣለና። ዝምኮረሉ ዘይረኸበ ተሞኩሮ ግና መኻን ኮይኑ እዩ ዝተርፍ።

ኣብ ምንጽጻግን ተመዓዳዲኻ ምርእኣይን ኩነታት ምህላውና ኣዝዩ ዘተሓሳስብ እዩ። ነዚ ዘተሓሳስብ ገፍጣዕ ኣተሃላልዋ ግቡእ ፖለቲካዊ መልክዕ ኣትሒዝና ክንጐዓዝ ብዘይምኽኣልና ሰንከልከል ኣብ ንብለሉ ዘሎና ኩነታት፡ ከምቲ “ንበዓል ነጐዳ ሓዊ ደብሶ” ዝበሃል ካልእ መሊሱ ናይ ሓባር ሓይልኻ ዝርምስ፡ ብኽንድኡ ደረጃ ድማ ህግደፍ “መጺኻለይዶ ክጽበየካ”  እንዳደረፈ ሓንጐፋይ ዝብሎ ሓድሽ ቅዲ ምፍልላይ ክቀላቐል እንከሎ፡ እምበርዶኸ ሃለዋት ህዝብና ይስቆረና ኣሎ እዩ የብለካ። ንኣብነት ሓድሽ ቅዲ “ብደረጃ ኣውራጃ ንወደብ።” ኣብ ርእሲ ዘላታስ ተወሰኸታ ስለ ዝኾነ ኢና ኸዓ  “ወዮ ዘይገልባስ ደርጓዕ ኣብለለን” ንብል ዘለና። እቲ ኣቐዲምና ዝጠቐስናዮ ፖለቲካዊ ውሳነ ሰደህኤ ንኣውራጃዊ ምምሕዳር ምስቲ ስርዓት ህግደፍ ብዘይፈቓድ ህዝቢ ኣተኣታትይዎ ዘሎ ዞባዊ ምምሕዳራት ብምውድዳር “ጠለብ ህዝቢ  ምክፍፋል ኪግበር፤ ወይ ሓድሽ ምምሕዳራዊ ምክፍፋል ኣድላይነት ከም ዘይብሉ ድሌት ህዝቢ ምስዝኸውን፡ ቅድሚ 1995 ዝነበረ ስርዓተ- ኣውራጃታት ዳግም ክስርሓሉ፡ እምነትን ድሌትን ሰዲህኤ ምዃኑ ጉባኤ ኣስሚሩሉ።” ዝብል ኣስፊሩ ኣሎ።

ኣብ ደንበ ተቓውሞ ኤርትራ ስለምንታይ እዩ ምርባሕ ውድባት ከም ሓደ ሕዱር ሕማም ዝረኣ? ዝብል ሕቶ ካብቲ ብጻዕቂ ናብ ደንበ ተቓውሞ ዝለዓል ሕቶታት እዩ። ነቲ ዘሎ ብዝሒ ውዳበታት ዘይምኽኑይ ፍልልያቱ ገሊፍካ ናብ ቅርጥው ዓቐን ንምምጻእ ቃልሲ ኣብ ዝካየዱ፡ ሓድሽ ማሕበር ወይ ውድብ ተመስሪቱ ክውረይ እንከሎ’ውን ከምኡ እዚ ሕቶ ይለዓል። ገለ ወገናት ነዚ ሕቶ’ዚ ዝህብዎ መልሲ “እቲ ዝቐደመ ውዳበ ስለ ዘየድመዐ እዩ ሓድሽ ውዳበ ዘድልይ” ይብሉ። እቲ ዘይምድማዕከ ካብቲ ግኡዝ ውዳበ ድዩ ወይስ ካብ ዘይምብቃዕ ናይቶም ኣብቲ ውዳበ ዘለዉ ተዋሳእቲ? ዝብል ሕቶ ክስዕብ እንከሎ  ከዓ መልሲ ንምርካብ ውጥይጥይ ይኸውን። ኣብዚ ከነስተውዕሎ ዝግበኣና እምበኣር፡ ውድብ ናይ ብዙሓት ሰባት ጥራይ ዘይኮነስ፡ ናይ ብዙሓት ኣተሓሳስባታት መዋስኢ ሜዳ ምዃኑ እዩ። ውድብ ጥራይ ዘይኮነ ግንባራትን ልፍንትታትን’ውን ከምኡ ናይ ብዙሓት ውዳበታትን ኣተሓሳስባኦምን ናይ ሓባር መዋስኢ እዩ። ኣብዚ ሜዳዚ ካብቲ ዝምዝገብ ዓወታትን ዘጋጥም ፍሽለታትን ምስቶም መዋስእትኻ እትካፈለሉ እምበር በይንኻ ተዓዋታይ ከም ዘይትኸውን ኣሚንካ ኢኻ ናብቲ ሜዳ ትወርድ። ነቲ ሜዳ ቃልሲ ናይ ግድን ናይ በይነይ ክገብሮ እየ ኢልካ ምስ እትብገስ’ሞ ውጽኢቱ ከምቲ ዝተጸበኻዮ ኣብ ዘይኮነሉ ከዓ ፍልልያት ይፍጠር። ምናልባት’ውን እዚ ፍልልይ ናብ ምፍንጫል የምርሕ። ኣብዚ እቲ ጸገም ናይቲ ኣቐዲምካ ዝመረጽካዮ ሜዳ ቃልሲ ዘይኮነስ ናይቶም ተዋሳእቲ ዘይጸዋር ኣቀላልሳ እዩ። ውጽኢት ከም ዝደለኻዮ ኣብ ዘይኮነሉ እቲ መፍትሒ ኣብ መስርሕ ንጉዳያት ናብ ረብሓኻ ከተምጸኦ ስንኻ ነኺስካ፡ ካብ ተመኩሮኻ እንዳተመሃርካ፡ ክኽፈል ዝግበኦ ዋጋ እንዳኸፈልካ ምቕጻል እምበር፡ ሓድሽ ሜዳ ቃልሲ ምቕያር ኣይኮነን። እቲ ዝሃደምካሉ ምዕባለ ኣብቲ ዝተዓቖብካሉ ወይ ከም ሓድሽ ዝፈጠርካዮ መድረኽ’ውን ክጸንሓካ ስለ ዝኽእል እሞ ኣብ ህድማ ክትነብር ስለ ዘጸግም።

29 ሕዳር 201

 

 

Published in EPDP Editorial
Read more...
Saturday, 29 November 2014 08:26

ወዮ ዘይጋልባስ ደርጓዕ ኣብለለን - ርእሰ ዓንቀጽ ሰዲህኤ

Written by
ወዮ ዘይጋልባስ ደርጓዕ ኣብለለን - ርእሰ ዓንቀጽ ሰዲህኤ

 

ርእሰ-ዓንቀጽ

ህልዊ ኩነታት ኤርትራ ምጥቃስ፡ ምናልባት ከም መእተዊ ክትጥቀመሉ ናይ ግድን እንተዘይኮይኑ፡ ሎሚ ንኹሉ ኣብ ርሑቕን ቀርባን ንዘሎ ፈታውን ጸላእን ብሩህ ከም ጸሓይ ቀትሪ ስለ ዝኾነ ዝርዝር ዘድልዮ ኣይኮነን። በብግዜኡ፡ በቲ ኣብ ህዝብና ዝወርድ ዘሎ ድኽነትን ምብኳር ፍትሕን፡ በቲ ንህዝብና ዘጋጥሞ ዘሎ ተነጽሎ፡ በቲ መንእሰያትና ሃገር ገዲፎም እግሮም ነናብ ዝመርሖም ዘካይድዎ ዘለዉ ዝዛሪ ዘይመስል ዋሕዚ ናብ ስደት… ወዘተ መምስተሰከፍና ኣውያትናን ምሕጽንታናን ከነስምዕ ጸኒሕና ኢና።  ስለ ዝፈራሕና’ኳ ደፊርና እንተዘይበልናዮ፡ ብዙሓት መጽናዕትና መሪሑና ዝብሉ ወገናት፡ ንኤርትራ “ዝወደቐት፡ መንግስቲ ዘይብላ ዝበረሰት ሃገር” ዝብል ቅጽላት ክህብዋ ካብ ዝጅምሩ ነዊሕ ግዜ ኮይኑ እዩ። ሎሚ ሎሚ ድማ ”ኤርትራስ ሞይታ እያ” ዝብሉ ገለጻታት ይቀላቐሉ ኣለዉ። እነሆ እምበኣር ካብቲ ዝፈራሕናዮ ኣይወጻእናን ኣብዚ ተበጺሑ። እንተኾነ ሕጂ እውን ተስፋ ቆሪጽና “ድሕሪ ሞት ጥዕና ቅበጽ” ኢልና ትንሳኤ ኤርትራ ኣረጋጊጽካ ለውጢ ናይ ምምጻእ ኒሕና ኣይክዓርብን እዩ።

ኤርትራ ናብዚ ዘላቶ ኩነታት ንክትወድቕ ጠንቂ ዝኾኑ ምኽንያታት ብዙሓት ክኾኑ ከም ዝኽእሉ’ኳ ፍሉጥ እንተኾነ ቅድሚት ዝስራዕ ተሓታቲ ግና ጉጅለ ህግደፍ እዩ። ጉጅለ ህግደፍ ስለምንታይ እዩ ንሃገርናን ንህዝባን ብኸምዚ ንሕስያ ዘየብሉ ኣገባብ ዝድህኮም ዘሎ? ዝብል ሕቶ መሰረታዊ ኮይኑ፡ ውዱእ መልሱ ንምርካብ ግና ኣጸጋሚ እዩ። ኣጸጋሚ ዝኸውን መልሲ ስለ ዘየብሉ ዘይኮነስ ንሕና እቶም ንህግደፍ ምስ ሓተትና እሞ ካብኡ ውዱእ መልሲ ስለ ዘይንረክብ፡ ነናትና ናይ እማመ መልሲ እነቕርብ ኣካላት፡ በቲ እማመ ክንሰማማዕ ከቢድ ስለ ዝኾነ እዩ። ካብቲ ነዚ ሕቶ ንምምላስ ዝፈላልየና ቀንዲ ምኽንያት እቲ ጉጅለ ናይ ብምሉኣ ኤርትራን ህዝባን ጸላኢ ምዃኑ ንጹር ክነሱ፡ ገሌና ነቲ ጉጅለ ከም ናይ ሓደ ትሕቲ ሃገራውነት ዝመሰረቱ ኤርትራዊ ጉጅለ ወኪልን ተሓላቓይ ጌርና ከነቕርቦ ስለ እንፍትን እዩ። ንሓንሳብ ናይ ክርስትያን፡ ንሓንሳብ ናይ ትግርኛ፡ ንሓንሳብ ድማ ናይ ሓደ ኣውራጃ ተሓላቒ ብምምሳል። ብርኢቶና እዚ ነዚ ጉጅለ ምስ ኩሉ ሓጥያቱ  ንሓደ ክፋል ካብ ህዝቢ ኤርትራ ወይ ድማ ንሓደ ከባቢ ካብ ኤርትራ ምጽግዑ፡ ምስቲ ተወጢሕዎ ዘሎ ናይ ከፋፊልካ ምግዛእ ተንኮሉ ተደሪቡ ጠቓሚኡ እምበር ጐዳኢኡ ኣይኮነን። ከምኡ ስለ ዝኾነ እዩ ድማ ሰልፍና ኣብቲ ኣብ ዝሓለፈ ጉባአኡ ዝወሰኖ ፖለቲካዊ ውሳነ፡ “ሰደህኤ፡  ህሉው ስርዓት ህግደፍ፡ ዕድመ ስልጣኑ ንምንዋሕ ዝጥቀመሉ፡ ህዝቢ ናይ ምክፍፋል ሜላ እንተዘይኮይኑ፡ ንዝኾነ ክፋልካ ብህዝቢ ኤርትራ ዝቐርብ ንዝርሕቕን፡ ወይ ከኣ፡ ብፍሉይ ዝውክሎ ከምዘይኮነ እምነቱ ይገልጽ፣” ብዝብል ኣስፊሩ ዘሎ።

ብዛዕባ ኤርትራ ክንዛረብ እንከለና ብዛዕባ ብዙሕነት ምዝራብና ናይ ግድን እዩ። እዚ ኩለመዳያዊ  ብዙሕነትና ብግቡእ ክመሓደር እንከሎ መልክዕናን መሰረት ሓያልነትናን ምዃኑ ሓቂ እዩ ጥራይ ዘይኮነስ፡ ሓቅነቱ ኣብቲ እንሕበነሉ ታሪኽ ቃልስና ምእንቲ ነጻነት ኤርትራ ተረጋጊጹ እዩ። ብዙሕነትና ብዝተጸንዐን ሓላፍነታውን ኣገባብ እንተዘይተመሓዲሩን  እንተዘይተቓንዩን ከዓ ብኣንጻሩ ክፋእናን በታኒናን ምዃኑ እቲ ሎሚ ኣብ ሕልና ኩላትና ዘንጸላሉ ዘሎ ስኽፍታ ምስክር እዩ። ጉጅለ ህግደፍ ንሃገርና ኣብቲ ኣቐዲሙ ዝተጠቕሰ መራግእቲ ዘየብሉ ሕማቕ ነገር ከም እትወድቕ ዝገበረ፡ ነቲ ኣይፋልካን ዝሓዝካዮ ኣተሓሳስባ መንገዲ ደሓን ኣይኮነን ክብሎ ዝግበኦ ዝነበረ ህዝቢ፡ ዘዝጥዕሞ መፈላለዪ ዘንጊ ማለት፡ ሃይማኖት፡ ብሄር፡ ዕድመ፡ ተሳልፎ ኣብቲ ዝሓለፈ ቃልሲ፡ ጾታ፡ ከባቢ …  ወዘተ እንዳመዘዘ፡ ነቲ ብሓባር ኣንጻሩ ወቒዑ ከድምዕ ዝግበኦ ቅልጽምን ተዛሪቡ ከስምዕ ዝግበኦ ልሳንን ኣብ ነንሕድሕዱ ከተፋንኖ ተንኮላት ክኣልም ስለ ዝጸንሐ እዩ። እንተኾነ ህዝቢ ኤርትራ ንደገ ብዝስማዕ ድምጺ’ኳ “ምትፍናን ንረብሓይ ኣይኮነን” እንተዘይበለ ብውሽጡስ መጻወድያ ህግድፍ ንጥፍኣቱ እምበር ንልምዓቱ ከምዘይኮነ ኣይሰሓቶን። ካብቶም ህግደፍ ናይ ምፍልላይ መርዚ እንዳነስነሰ መናውሒ ዕድመ ስልጣኑ ክገብሮም ዝፍትን ኣካላት ህዝቢ፡ ብዘይካ ኣዝዮም ውሑዳት ሕርጓቶ ህግደፍ ዘራኸቦም ውልቃውያን ኩሎም ተረባሕቲ ኣይኮኑን።

እሞ ትንፋስን ቀጻልነትን ጉጅለ ህግደፍ ኣብ ከምዚ ዝተገልጸ ዘይእሙን ባይታ ዝተሰረተ ካብ ኮነ፡ ንሕና እቶም ምእንቲ ድሕነት ህዝብን ትንሳኤን ሃገርን እንቃለስ ዘለና ኣካላትከ ኣብ ዓወት ንክንበጽሕ ኣየናይ መንገዲ ኢና ክንመርጽ ዝግበኣና?። ብዓይኒ ቅንዕና እንተርኢናዮ እዚ ሕቶ እዚ ምሉስ እዩ። ንሕና ንጉጅለ ህግደፍ በቲ ንሱ ዝጽበየና ሜላ ቃልሲ ኣይኮናን ክንገጥሞ ዝግበኣና። ብኣንጻሩ በቲ ስሙ ክለዓል እንከሎ ጥራይ ዘንጸራርዎ ሓድነት ዝመሰረቱ ኣገባብ ኢና ከነጥቀዖ ዝግበኣና። ህግደፍ ረብሓኡን ቀጻልነቱን ኣብ ምርሕሓቕን ምትፍናንን ናይቲ ተሰሚሩ ከጥፍኦ ዝኽእል ህዝቢ እንተኾይኑ፡ ንሕና ድማ ነቲ ህግደፍ ዝሰግኦ ሓድነት ናይ ኩሎም እቶም ኣብ ውድቀቱ ዝረብሑ ኣካላት ከነውሕስ ኢና ክንሰርሕ ዝግበኣና። ጉጅለ ህግደፍ ኣብቲ ኣቐዲሙ ዝተጠቕሰ ዘይቅዱስ መፈላለይ ቀጥዕታት ጥራይ ኣይኮነን ዝድረት። እንተላይ ናይ ውድባት ድዩ ናይ ማሕበራት ምፍንጫላት እውን ንረብሕኡ እዩ። ንረብሕኡ ካብ ኮነ ከዓ ዓቕሙ እንተዘይደሪትዎ፡ ደድሕሪ ዝኾነ ፍልልያት እንዳኸደ ከምዘይዕረ ካብ ምግባር ድሕር ከም ዘይብል ኣይንዘንግዕ።

ንሕና ነቲ ኣካቢ ኣገባብ ክንመርጽ ናይ ግድን እዩ። ክንመርጽ ጥራይ ዘይኮነ ነዚ ዝመረጽናዮ ከነተግብር ድማ ዋጋ ክንከፍል ይግበኣና። ኣብ ዓወት ንምብጻሕ ንተቐራሪብካ ምስራሕ ዘራጉድ እንተዘይኮይኑ ዝትክእ ምርጫ የብልናን። እዚ ክንብል እንከለና ምኽኑይ ናይ ርኢቶ ፍልልይ ኣይሃልወና፡ በዚ ናይ ርኢቶ ምፍልላይና ተደሪኽና ብዙሓት ውድባት ወይ ማሕበራት ኣይሃልዋና ማለትና’ውን ኣይኮነን። ህላወ ኣብዘሓ ውደባ እሞ ከም ሓደ ደሞክራሲያዊ መሰል ተቐቢልና እንሰርሓሉ ዘለና እዩ። እዚ መሰል እዚ ግና ንኩነታት ሃገርናን ህዝብናን ዘይገናዝብን ብሕጊ ውደባ ዘይግዛእን ፍኑው መሰል ኣይኮነን። ምኽኑይነት ኣብ ኩሉ ስጉምትታትና ቦታ ክረክብ ዝግበኦ ቀላሲና እዩ። እቲ ከነስተውዕሎ ዝግበኣና፡ እዚ ብዙሕነትና ነቲ ኣንጻር መላኺ ጉጅለ ህግደፍ ክንገብሮ ዝግበና እሞ ክሳብ ሕጂ ብመንጽር ባህጊ ህዝብና ዘየዕወትናዮ መኸተ ብዘዳኽም ወይ ብዘዕንቅፍ መንገዲ ክተሓዝ ከም ዘይግበኦ’ዩ ። ምፍልላይና ዓቕሚ ጥራይ ኣይኮነን ዘስእነና። ኣብ ቅድሚ ህዝቢ እውን ተኣማንነት የስእነና። “ንርእሶም ዘይኮኑስ ህዝቢ ክእክቡ” ንበሃል። እዚ ኣበሃህላ እዚ ስንብራቱ ቀሊል ኣይኮነን። ኣብ ቅድሚ ሕብረተሰብ ዓለም ጸገም ህዝብና ክንገልጽን ደገፍ ክንሓትትን እንከለና እውን ክብደትን ተሰማዕነት የስእነና። ናይ’ዚ ሓቅነት ንምርግጋጽ ኣብ ርእሲ እቲ ብሓባር ብሰንኪ ዘይምምራሽና ዘጋጥመና ዘሎ ዕንቅፋታትን ዝሕተላን ካብ ናትና ክውንነት ወጻኢ እውን ብዙሕ ክንመሃረሉ እንኽእል ናይ ከባቢ ተመኩሮታት ኣለና። ዝምኮረሉ ዘይረኸበ ተሞኩሮ ግና መኻን ኮይኑ እዩ ዝተርፍ።

ኣብ ምንጽጻግን ተመዓዳዲኻ ምርእኣይን ኩነታት ምህላውና ኣዝዩ ዘተሓሳስብ እዩ። ነዚ ዘተሓሳስብ ገፍጣዕ ኣተሃላልዋ ግቡእ ፖለቲካዊ መልክዕ ኣትሒዝና ክንጐዓዝ ብዘይምኽኣልና ሰንከልከል ኣብ ንብለሉ ዘሎና ኩነታት፡ ከምቲ “ንበዓል ነጐዳ ሓዊ ደብሶ” ዝበሃል ካልእ መሊሱ ናይ ሓባር ሓይልኻ ዝርምስ፡ ብኽንድኡ ደረጃ ድማ ህግደፍ “መጺኻለይዶ ክጽበየካ”  እንዳደረፈ ሓንጐፋይ ዝብሎ ሓድሽ ቅዲ ምፍልላይ ክቀላቐል እንከሎ፡ እምበርዶኸ ሃለዋት ህዝብና ይስቆረና ኣሎ እዩ የብለካ። ንኣብነት ሓድሽ ቅዲ “ብደረጃ ኣውራጃ ንወደብ።” ኣብ ርእሲ ዘላታስ ተወሰኸታ ስለ ዝኾነ ኢና ኸዓ  “ወዮ ዘይገልባስ ደርጓዕ ኣብለለን” ንብል ዘለና። እቲ ኣቐዲምና ዝጠቐስናዮ ፖለቲካዊ ውሳነ ሰደህኤ ንኣውራጃዊ ምምሕዳር ምስቲ ስርዓት ህግደፍ ብዘይፈቓድ ህዝቢ ኣተኣታትይዎ ዘሎ ዞባዊ ምምሕዳራት ብምውድዳር “ጠለብ ህዝቢ ኣብ ግምት ዘእተወን፡ ምምሕዳራዊ ስሉጥነትን ተመጣጣኒ ቁጠባውን ባህላውን ምዕባለ ዘውሕስን መጽናዕቲ ተገይሩ፡ ብዝምልከቶ ሓጋጊ ኣካል ምስ ጸደቐ ሓድሽ ስርዓተ ምምሕዳራዊ ምክፍፋል ኪግበር፤ ወይ ሓድሽ ምምሕዳራዊ ምክፍፋል ኣድላይነት ከም ዘይብሉ ድሌት ህዝቢ ምስ ዝኸውን፡ ቅድሚ 1995 ዝነበረስርዓተ- ኣውራጃታት ዳግም ክስርሓሉ፡ እምነትን ድሌትን ሰዲህኤ ምዃኑ ጉባኤ ኣስሚሩሉ።” ዝብል ኣስፊሩ ኣሎ።

ኣብ ደንበ ተቓውሞ ኤርትራ ስለምንታይ እዩ ምርባሕ ውድባት ከም ሓደ ሕዱር ሕማም ዝረኣ? ዝብል ሕቶ ካብቲ ብጻዕቂ ናብ ደንበ ተቓውሞ ዝለዓል ሕቶታት እዩ። ነቲ ዘሎ ብዝሒ ውዳበታት ዘይምኽኑይ ፍልልያቱ ገሊፍካ ናብ ቅርጥው ዓቐን ንምምጻእ ቃልሲ ኣብ ዝካየዱ፡ ሓድሽ ማሕበር ወይ ውድብ ተመስሪቱ ክውረይ እንከሎ’ውን ከምኡ እዚ ሕቶ ይለዓል። ገለ ወገናት ነዚ ሕቶ’ዚ ዝህብዎ መልሲ “እቲ ዝቐደመ ውዳበ ስለ ዘየድመዐ እዩ ሓድሽ ውዳበ ዘድልይ” ይብሉ። እቲ ዘይምድማዕከ ካብቲ ግኡዝ ውዳበ ድዩ ወይስ ካብ ዘይምብቃዕ ናይቶም ኣብቲ ውዳበ ዘለዉ ተዋሳእቲ? ዝብል ሕቶ ክስዕብ እንከሎ  ከዓ መልሲ ንምርካብ ውጥይጥይ ይኸውን። ኣብዚ ከነስተውዕሎ ዝግበኣና እምበኣር፡ ውድብ ናይ ብዙሓት ሰባት ጥራይ ዘይኮነስ፡ ናይ ብዙሓት ኣተሓሳስባታት መዋስኢ ሜዳ ምዃኑ እዩ። ውድብ ጥራይ ዘይኮነ ግንባራትን ልፍንትታትን’ውን ከምኡ ናይ ብዙሓት ውዳበታትን ኣተሓሳስባኦምን ናይ ሓባር መዋስኢ እዩ። ኣብዚ ሜዳዚ ካብቲ ዝምዝገብ ዓወታትን ዘጋጥም ፍሽለታትን ምስቶም መዋስእትኻ እትካፈለሉ እምበር በይንኻ ተዓዋታይ ከም ዘይትኸውን ኣሚንካ ኢኻ ናብቲ ሜዳ ትወርድ። ነቲ ሜዳ ቃልሲ ናይ ግድን ናይ በይነይ ክገብሮ እየ ኢልካ ምስ እትብገስ’ሞ ውጽኢቱ ከምቲ ዝተጸበኻዮ ኣብ ዘይኮነሉ ከዓ ፍልልያት ይፍጠር። ምናልባት’ውን እዚ ፍልልይ ናብ ምፍንጫል የምርሕ። ኣብዚ እቲ ጸገም ናይቲ ኣቐዲምካ ዝመረጽካዮ ሜዳ ቃልሲ ዘይኮነስ ናይቶም ተዋሳእቲ ዘይጸዋር ኣቀላልሳ እዩ። ውጽኢት ከም ዝደለኻዮ ኣብ ዘይኮነሉ እቲ መፍትሒ ኣብ መስርሕ ንጉዳያት ናብ ረብሓኻ ከተምጸኦ ስንኻ ነኺስካ፡ ካብ ተመኩሮኻ እንዳተመሃርካ፡ ክኽፈል ዝግበኦ ዋጋ እንዳኸፈልካ ምቕጻል እምበር፡ ሓድሽ ሜዳ ቃልሲ ምቕያር ኣይኮነን። እቲ ዝሃደምካሉ ምዕባለ ኣብቲ ዝተዓቖብካሉ ወይ ከም ሓድሽ ዝፈጠርካዮ መድረኽ’ውን ክጸንሓካ ስለ ዝኽእል እሞ ኣብ ህድማ ክትነብር ስለ ዘጸግም።

29 ሕዳር 201

 

 

Thursday, 27 November 2014 16:36

ቃለ መጠይቕ ድምጺ መድረኽ ምስ ኣቶ ወልደየሱስ ዓማር

ቃለ መጠይቕ ድምጺ መድረኽ ምስ ኣቶ ወልደየሱስ ዓማር
Thursday, 27 November 2014 05:24

ንኩርኳሕ ኣሊና መገዲ ዓወት ንጽረግ

Written by

ንመገዲ ዓወት ዝዕንቅጽን፡ ሓሊኹ ዝሕዞን መሰረታዊ ይኹን ዘይመሰረታዊ ግርጭት መሚኻ መዕለቢ ዘይምግባር ካብቲ ሽግራት ሓደ እዩ። ብተወሳኺ ሓደ ሕብረተሰብ በቲ ሕጊ ድሑር ማሕበረ ባህላዊ ዝምድናታት ተገዚኡ  ንዝጎዓዘሉ ኣተሓሳስባታት ንምእላይ ዘይምብቃዕና እውን ጸገም እዩ። ምኽንያቱ እዚ ድሑር ምትእስሳራት ዘምጽኦ ሳዕቤን  ናብቲ ቀንዲ ተልእኾ ዘብጽሕ ፖለቲካዊ ይኹን ቅኑዕ ማሕበራዊ ዝምድናታት ዝብሕጉግ ኮይኑ፡ ነቲ ንዓወትና  ዓንቃጺ ዝኾነ ጉዳይ  ንኸየነድህብ ዝጋርደና እዩ።

ዝኾነ ይኹን፡ ብድሑር  ምትእስሳራት ዝጥርነፍ ዘበለ ሕብረተሰብ፣ ነቲ ቅኑዕን ኣገዳስን ጉዳያት ግጉይ ሚዛናትን ገምጋምን ይህብ እሞ፡ ደቂ ሰባት ሓቢሮም ንዘለዎም ጸገማት ብዕምቈት ብዘይሻራነት ንኽይመራመሩ ይዓግቶም። እዚ  ከኣ ብወገኑ ነቲ ሕብረተሰብ ፖለቲካዊ ብስለት ከም ዝስእን ይገብሮ፣ ነቲ ክውንነት ብቄናን መገዲ ክፍታሕ ናብ ዝብል የምርሕ። ካብ ፖለቲካዊ ዘይብስለት ዝነቐለ ድማ፡ ንጸቢብ ረብሓታት ክብል ፈሊጥካ ምድንቋር እውን ሰለዘስዕብ፣ ነቲ ሓቅታትን ጭብጥታትን ናይ ምድፋንን ሰብ ክርድኦ ከምዘይክእል ንምግባር እውን ሓጋዚ ተራ ኣለዎ። ካብዚ ዝነቐለ ድማ ናይ ቀቢላዊ ወይ ናይ ዓሌት ዝተመርኮሰ ኣተሓሳስባ ይነግስ እሞ፣ ነቲ ሓባራዊ ሃገራዊ ስምዒት ይሃስዮን ይቖጽዮን ንድሕሪት ይጎቶን። ውጽኢቱ ከኣ ናብ ዕዉር እምነት ማለት ሃይማኖታዊ ጥሩፍነት፡ ይኹን ቀቢላዊ ወይ ብሄራዊ ወይ ኣውራጃዊ ምጥርናፋት ገጹ ከም ዝጽጋዕ ይገብሮ። ነቲ ሓቢርካ ክተዐዉቶ ዝግባእ ሃገራዊ ረብሓ ድማ ይዕንቅጽ።

እዚ ከምዚ ኣተሓሳስባ እዚ፡ ናብ ናይ ዓሌት ወይ ሃይማኖታዊ ጥርፉነት ወይ እውን ብሄራዊ ወይ ኣውራጃዊ ጽጊዒነት ገጹ ምስ ዘምርሕ ነታ ሃገር ክትሃንጽ ይኹን በደላት ዝፍትሑሉን ግፍዕታት ዝውገዱሉን ኣይሕግዝን እዩ። ብተወሳኺ  እቲ መራኸቢ ብዙሃን ማለት ማሕበራዊ መድያ ከም ፓልቶክ፡ ፈስቡክ …ወዘተ በዚ ኣተሓሳስባታት እዚ ምስ ዝጽሎ  ስነምግባር ዝጎደሎ ኣገባብ ስለዝኽተል መሃሪ ኣብ ክንዲ ዝኸውን ንፋሕ ብትን ዝዕድም ይኸውን።  እዚ ኩሉ ዝተጠቕሰ ነጥብታት ተደማሚሩ  ደቂ ሰባት ኣየብዚ ኣየብቲ  ላንጋላንጋ ኮይኖም ነቲ ሓቂ ንምጭባጥ ከምዝሳቐዩ ይገብሮም።  በዚ ምኽንያት እዚ ነቲ ናብ ዓወት ከብጽሕ ዝኽእል ጎደና ይብሕጎግን ነቲ ዓወት ድማ ኣብ ክንዲ ዝቀላጠፍ ይደናጉዮ።

መገዲ ዓወት ደኣ ከመይ ዝበለ ጥጡሕን ልሙጽን ጎደና ክኸውን ይከኣል? ዝብል ሕቶ ከቀላቐል ናይ ግድን እዩ።  መጀመርያ ትልሚ መገዲ ዓወት ውዳቤ እዩ። ዋላ እኳ ውዳቤ ግጉይን ቅኑዕን ውደባ እንተሃለወ፡  ውዳቤ ካብ ናይ ሓባር ዕላማን ራእን ዝብግስ ስለዝኾነ ደቂ ሰባት ነቲ ዝኣመኑሉ ንኸዕዉቱ ተኾይኖም ክውደቡ ኣለዎም። ምኽንያቱ  ካብ ውዳቤ ወጻኢ ዝካየድ ቃልሲ እቲ ህዝቢ መምዩ ዘርብሖ ኣየናይ እዩ ግጉይ ኣየናይከ እዩ ቅኑኦ ክፈሊ ስለዘይክእል ብዙሕ ሓደጋታትን ጉድኣታትን  ከስዕብ ይኽእል። እቲ ወጻኢ ካብ ውደባ ዝንቀሳቐስ ማለት ብደገ ኰንካ ንውደባ ምስንኻሉን ወይ  ኣየድልን ብምባል ምቁንጻቡን ነቲ ስነፍልጠት ዝጻረር ኮይኑ ብቐንዱ ድማ ነቲ ጨቋኒ ስርዓት ካብ ምድጋፍ መለሳ የብሉን። ከምይሲ፡ ጨቋኒ ስርዓት ኩሉ ግዜ ንውደባ እዩ ዝጻረርን ዝጸልእን።

እዚ ውዳበ እዚ ፖለቲካዊ ይኹን በርጌሳዊ ብመሰረቱ (hierarchy) ጽፍሕታት መስርዕ ሓለፍነት ወይ መዝነት ዝስከምን ዝመርሕን እንተዘይሃልይዎ ብፍንው መገዲ ዝኸይድ  መደብን ዕላማን ዝዕወት የሎን። ከመይሲ ‘’ዘራጊት ዘላተን ኣሓስ ጽሩይ ማይ ነይሰትያ’’ እዩ ክኸውን ነገሩ። ነቲ ዝተተለመ ትልሚ ኣቕጣጭኡ ሒዙ ንኽጎዓዝ ዘኽእሎ ስትራተጂ ወይ ክሳድ ውጥን ምስ ኣውጻእካሉ፡ ነቲ ውጥን  ዝከታተሎን ዝኣልዮን ወይ ዝመርሖን ክህሉ ናይ ግድን እዩ። ስለዚ እቲ ዕላማን መደብን  ክሕንጸጽ ከሎ ናብቲ እትደልዮ ሸቶ የብጽሕ ድዩ ኣይብጽሕን ብእትቕይሶ ኣወዳድባን  ስትራተጂን (ክሳድ) ብእትምዝዞ መሪሕነትን እዩ። ንኣብነት ሰላማውን ፍትሓውን ሕብረተሰብ ንምህናጽ፡ ወይ ከኣ ምልኪ ንምልጋስ እንተኾይኑ እቲ ዕላማ፡ ናብዚ ከብጻሓካ ዝኽእል ኣወዳድባ ኣውራጃዊ፡ ብሄራዊ ወይ ሃይማኖታዊ ዝይኮነስ ሃገራዊ ውደባ እዩ ክኽውን ዝግበኦ። እቲ እትኽተሎ  ስትራተጂ ድማ ወተሃደራዊ ሓይሊ ምስ ዝኸውን ከኣ ናብ ፖለቲካዊ ፋታሕን ፍትሕን ኣየብጽሕን እዩ። ከመይሲ ካብ ሃገራዊ ውደባ ዘይብሉ ወተሃደራዊ ሓይሊ፣ ነታ ሃገር ብቦምብታት ክሳብ ሓሪጭ ትኸውን እንተደብደባ  ናብ ፍትሒን ዲሞክራሲያዊ ምሕደራ ወይ ግዝኣተ-ሕጊ  የብጽሓካ ማለት ኣይኮነን። ኣብ ክንድኡ እምበኣር ናብ ስልጣኔ ገጹ ዘምርሕ ኣገባብ ብምኽታል ንኹሉ ዝጥርንፍ ሃገራዊ ዕላማ ዘውሕስ ጥጡሕን ዘተኣማምንን  ባይታ ብምፍጣር እዩ ንዓወት ዝምርሕ። ካብኡ ብዝተረፈ ስትራተጂና ወተሃደራዊ ሓይሊ ምጥቃም  ወይ እውን ውዳቤና ንሃገር ዝይሓቍፍ መሰለይ እንዲዩ እልካ ፊን ብዝበለካ ምውዳብን ናብ ሰላምን ምርግጋእን ዘየብጽሕ መገዲ ዕንወት እዩ ክኸውን።

ካብዚ ብምንቃል እምበኣር፡ ነቲ መጠርስታ ክትበጽሖ እትደሊ ዕላማ ብግቡእ ክተጽንዖን ክትመራመረሉን ብኡ መጠን ከኣ ህዝቢ ሓንጎፋይ እሉ ዝቕበሎን ክኸውን ኣለዎ። እዚ እቲ ናይ መጠርስታ ውጽኢት ምስቲ ኣገባብ እትወስዶ ምስ ዘይወሃሃድን ብእወንታውን  ስነፍልጠታውን  ኣተሓሳስባ  ምስ ዘይስነን ግና ዝጭበጥ ዓወት ንዕላማ ሃገራዊ ረብሓ ከውሕስ ኣይክእልን እዩ። ነዚ ንምግባር እምበኣር፡ ሓደ እቲ  እንደልዮ ዕላማ ንዘሎና ግድላትን ክስዕብ ዝኽእል ሓደጋታትን  ክፍጠሩ ዝኽእሉ ስግኣታትን ዘጓሃህር ድዩ ወይ ዘደቓቕስ ማለት ፍታሕ ዘምጽእ ኢልና ኣቐዲምና ክንሓስበሉ ይግባእ። ከምኡ እውን ነቲ እንደልዮ ዕላማ ንህዝቢ ዘዕግብን ንህዝቢ ዘቕስንን ውጽኢት ክህብ ድዩ ኣይክህብን ክምርመርን ክጽናዕን ዘለዎ እዩ። ምኽንያቱ ነዚታት ከየጽናዕና እንወስዶ ኣገባብ ይኹን እንትልሞ ዕላማ፣  ሰላም፡ ቅሳነት ምርግጋእ፡ ሓድነት፡ ክፈጥር ኣይክእልን እዩ።  ካልእ ምስ እዚ ዝኸይድ ድማ ዲሞክራሲያዊ ትካላት ምምስራትን ምዕንባብን የድሊ። ብዚ መሰረት እቲ ህዝቢ ኣብ ክንዲ ኣብ ምፍላላይ፣  ንጉዳያቱ ባዕሉ ፍታሕ ናይ ምርካብ ኣንፈት ክሕዝን፡ ናብ ዓወት ዘብጽሕ ርጉእ ባይታ ንኽምድምድ ይሕግዞ።

ብተወሳኺ እቲ ኣብ ወጻእን ኣብ ውሽጥን ዝርከብ ህዝብና ኩሉ ውጹዕ ብምዃኑ ደጋፍን ተቓዋምን ብምባል ኣብ ክልተ መቒልና ክንዋሳእ ከሎና ብምልኣት እታ ሃገር ንቋመር ኣሎና እዩ ዘስምዕ። ምኽንያቱ እቲ ደጋፊ፡ ብዝተፈላለየ ምኽንያት፡ ፍርሂ፡ ውልቃዊ ረብሓ፡ ወይ ክቱር መግዛእቲ ዘስረጾ ተማእዛዝነት ንምልኪ ኣንተዘይከይኑ፡ ከም ሰቡ ካብቶም ግፉዓት ክፍሊ ናይ ሕብረተሰብና እዩ። ስለ'ዚ ድማ ከም ናብ ደምበ ደለይቲ ፍትሒ ንኽጽንበር፡  ተኸታታሊ ጻዕርታት ምክያድ እምበር፡ ከም ዝርሕቕ ምግባሩ ኣየድልን። ደገፍቲ ምልኪ፡ ግዜ ዘታለሎም፡ ኣካል ጭቑን ክፍሊ ሕብረተሰባን እዮም። በዚ መሰረት እዚ ብሓፈሻ ኣብ ክልተ ጥራሕ  ብምምቃል ዝካየድ ወፈራ ንልቦና ደምበ ተቓውሞ የህስሶ ጥራይ ዘይኰነስ፣ ነቲ ክድሕን ኣንደልዮ ዘሎና ሃገርን ህዝብን እውን፡ የሰናኽሎ ወይ ኣንተወሓደ ንምዕዋትና የደናጒዮ እዩ ዝእምት። ካልኣይ ነጥቢ ድማ ነቲ ኣብ ደገ ይኹን ኣብ ውሽጢ ዘሎ ህዝቢ ጉዳይ ሃገር፡ ኣበየና መስርዕ ኣሎ ብዘየግድስ፡ ንኹሉ ሃገራዊ ዝምልከት ምዃኑ ክዝንግዕ የኽእል እዩ። ዘይነዓቕ ኣካል ናይ ህዝብና ድማ ኣብ ክንዲ ተግባራዊ ምውሳእን ምሕጋዝን፡ እዘን ውድባት ጸጸኒሔን ብምጭጭሐንን፡ ሓደ ብዘይምዃነንን፣ እዚ ኣይገበራን ሓንቲ ኣይሰርሓን ኢሉ ኣብ ምምራርን ምጥራዕን ከምዝሕጸር ክገብሮ ይኽእል እዩ። ውጽኢቱ ድማ፡ ኣብ ክንዲ ነዚ ፋሕፋሕ ኢሉ ዘሎ ደምበ ፍትሒ ክሰምርን ሓደ ክኸውንን ተጽዕኖ ክገብር ናቱ ሓላፍነት ጌሩ ዝሰርሓሉ፡ ሃገራዊ ሓላፍነቱ ከም ዝስሕትን ከም ጉዳዩ ገይሩ ንኸይወስዶን ይገብሮ። ስለዚ፡ ኣብ ደገን ኣብ ውሽጥን ዘሎ መላእ ህዝቢ ኤርትራ፡ ብሓባር ኮይኑ ነዛ ሃገርን ንኹልና ብሓባር ክጠምርናን ከቀራርበናን ዝኽእል ጎደና ክጸርግ የድሊ። እቲ ኣብ መገዲ ዓወት ዘብጻሕና ከኣ ሓባራውን ሃገራውን ረብሓ እምበር ብናይ ዓብላልን ተዓብላልን፣ ወይ እውን ብደጋፍን ተቓዋምን ዝምስረት  ዕላማ  ናብቲ እንደልዮ ምህናጽ ዲሞክራሲያዊትን ቅዋማዊትን ሃገር ኣየኺደናን እዩ።

ካልእ  ንህዝብን መንእሰያትን ዘደናግሩ ክነስተውዕለሎም ይግባእ። እዚ ማለት ኩልና ደለይቲ ፍትሒ እነካይዶ ዘሎና ቃልሲ ንገበነኛን ንተጠቃዕን ብማዕረ ዝርኢ ሕጊ ንምሕንጻጽን ብኡኡ ምምእዛዝን  እምበር ሕነ-ንምፍዳይ ኣይኮነን። እዚ ስለዝኾነ እቲ ቀዳማይ ዕላማና ግደፍዶ እቲ ንስልጣን ራሕርሑ ክጽምበረኩም ዝበለ  ሓላፊ ይኩን ተራ፣  ነቲ ምስቲ ስርዓት ዝደጋገፍ ኣካል ካብቲ ስርዓት ናይ ምምምዝሓቑ እዩ ቃልስና። በዚ ምኽያት እቲ ኣብ ድምበ ፍትሒ ክጽምበር ዝሃቀነ ኣካል ነቲ ሕሉፍ ታሪኹ ዝምርምር እቲ ህዝቢ ዝመረጾ ቅዋም ምስ ተሓንጸጸ እምበር ሎሚ ንህዝቢ ይቕረታ ስለዝበለ ካብ ደሙ ነጺሁ ማለት ስለዘይኮነ መርሓባ ኢልና ክነሳትፎ እዩ ዝግባእ።  ኣብዚ ግዜ እዚ ካብ  ፍረ ኣድሪ ዝደቐቐት እውን ትኹን ትፈላልይና ነጥቢ ክነቐልቅል ኣይግባእን። ምኽንያቱ ጸላኢ ብኡ ኣቢሉ እዩ ኣብ ጉዳይና ፎግፊጉ ክኣቱን ክፈላልየናን ዝጽዕር። እሞ ብፍላይኳ ምሁራትና ነቲ ስርዓት ራሕሪሖሞ ንዝመጹ ኣብ ክንዲ ይቕረ ኣይበሉን ዝብል ኣበር ዘለዎ ኣስተምህሮ ዝህቡና ገዲፍና፣ ንገዛእ ርእሱ እቲ ምሁር እንታይ እጃም የብርክት ኣሎ እልና  ክንጸባጸብ ይግባእ። እዚ ይቕረ ኣይበሉን ኢልካ ናይ ምኽሳስ ብቐጥታ ነቲ ስርዓት ኣይትራሕርሕዎ እንታይ ደኣ ህዝቢ ንኽጭቆንን ክግፋዕን ኣገልግልዎ ዝብል ኣስተምህሮ እዩ ዘስምዕ።

ብተወሳኺ ኩልና ከም እንርድኦ ኣብዚ እዋን እዚ ዳርጋ እቲ ጉድለታት ኣብ ኩልና ከምዘሎና ንኣምን እና። እቲ ዓቢ ጸገም ኮይኑ ዘሎ ግን ነቲ ጎደሎታትን ጌጋታትን ኣሎና ምባል እምበር መንን ስለምንታይከ እዩ እቲ ናብ ከምዚ ዘብጸሐ ክንመራመርሉ ኣይንደልን። እዚ ከኣ ከም ጋሻ ውሒጅ ንኹሉ ብኣልማማ ኣሕቢርካ ምጽራጉ፣ ነታ ሓቂ ምድፋን ስለዝኾነ ጌጋታት ኣሎ ካብ ተባህለ ዛንጣ -መዓንጥኡ ክነውጽኡ ናይ ኩልና ግደ እዩ። እዚ ምስ ንገብር ድማ እዩ እቲ መገዲ ዓወት ጥጡሕ ባይታ ረኺቡ እቲ ኣሎ ዝበሃል ኵርኳሕ ዝጽረግን ብዘይዕንቅፋት ዝቀላጠፍን።

ሎሚ እምበኣር፡ ኣብ ወጻእን ኣብ ውሽጢ ሃገር ዝርከብ ህዝቢ፣ ኣብቲ ስርዓት ኢስያስ ዝነበሮ እምንቶ እናጎደለ እዩ ዝኸይድ ዘሎ። ስርዓት ኢሳያስ እውን እንተኾነ፡ እቲ ዝነበሮ ክብሪ ኣዝዩ እናጎደለን እናሓሰረን ይኸይድ ስለዘሎ እቶም  ጽባሕ ገዲፎሞ ዝኸዱ ዉሑዳት መጋበርያታቱ፡  ጥራሕ እዩ ሒዙ ዘሎ። ኣብ ከምዚ ህሞት እዚ፡  ኣብ ዲሞክራሲያዊ ስርዓተ ሕጊ ረብሓ ዘለዎም እቶም ውጹዓትን እንተላይ እቶም ነቲ ስርዓት ዘገልግሉ ኩሎም ማሕበራዊ ሓይልታት ዘጠቓልል ዕላማን መደብን ምሕንጻጽ ንመገዲ ዓወት ጥጡሕን ልሙጽን ይገብሮ።

ብድራር መንታይ

Thursday, 27 November 2014 04:12

EPDP Frankfurt Branch Holds Another Well-Attended, Lively Regular Meeting

Written by
EPDP Frankfurt Branch Holds Another Well-Attended, Lively Regular Meeting

EPDP Information Office

On 23 November, the Frankfurt branch of the Eritrean People’s Democratic Party (EPDP), held yet another well-attended regular meeting with many young and new participants showing increased interest in the current struggle for positive change,  justice and democracy in Eritrea.

Opened by welcoming remarks and outline of day’s agenda by the branch chairman, Haj Saleh Saeed, the meeting was extensively informed on recent developments affecting Eritrea and its people by explanations presented by Frankfurt branch leadership members Mr. Kubrom Andom, Ms Feven Gideon; EPDP Central Council member, Mr. Nigusse Tseggai, and Mr. Yebio Kifle, branch member.

Frankfurt-branch-Novembermeeting2Young Kubrom Andom recounted the root cause of the suffering and displacement of Eritreans and urged every Eritrean to play a role in the ongoing struggle to remove a cancerous regime in our country. Kubrom Andom added: “Make contacts with everyone around you in Germany. There is no fear of political activism here; we need to use our presence here to create friends for our struggle. We need everyone’s help because we cannot do the job in isolation”.  He also briefed the meeting on other recent events like a public meeting in Germany in which the supporters of the regime were exposed and shamed for their sympathies to the regime and had to leave a meeting with disgrace.

Frankfurt-branch-Novembermeeting3Ms Feven Gideon spoke about the importance of peaceful demonstrations at any place and time, and explained the 22 November demonstration in southern Germany against the regime and its agent associations like the so-called Eritrean women’s association. She stressed the ever building force of the opposition against the dictatorial regime in Asmara which is gradually but surely losing ground at all levels. Ms Feven predicted that those Eritreans still half-heartedly supporting the regime will join the forces of justice and democracy in the very near future.

Frankfurt-branch-Novembermeeting4On his part, Mr. Nigusse Tseggai presented a summary of recent activities by the EPDP in several parts of the globe. He said the already isolated PFDJ regime is being continually affected by what we in the opposition camp are doing to shorten its days in power, and that our activities must be intensified without a let up. The Party leadership member also explained the significance of latest activities by Party leadership members in Germany, Australia, Switzerland and other regions of the world.

Frankfurt-branch-Novembermeeting45Veteran freedom fighter Yebio Kinfe talked about the exeplary role of Eritrean youth in the struggle for national liberation, and reminded the new Eritrean generation that it has no other choice but the repeat the determined struggle expected from youth to save Eritrea from the home-grown oppression. He furtehr urged the meeting participants to strongly advise their peers still sympathizing with the regime to abandon it and join the forces fighting for change to a better Eritrea. 

Wednesday, 26 November 2014 06:59

Eritrea - Drivers and Root Causes of Emigration, National Service and the Possiblity of Return

Written by

Report From the Danish Immigration Service's fact finding missions to ethiopia and Eritrea

Published in Refugee Center
Read more...
Wednesday, 26 November 2014 06:27

ጨንፈር  ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ምዱብ ኣኼባኡ ኣሰላሲሉ

Written by
ጨንፈር  ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ምዱብ ኣኼባኡ ኣሰላሲሉ

25.11.2014 

ኣብ ፍራንክፎርትን ከባቢኡን ዝርከብ ጨንፈር ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ብዕለት 23 ሕዳር 2014 ምዱብ ኣኼባኡ ኣሰላሲሉ።  ኣብቲ ኣኼባ ብርክት ዝበሉ ሓደስቲ መንእሰያት ተሳቲፎም ነይሮም። እቲ ኣኼባ ኣቦ-መንበር ጨንፈር ሓው ሓጂ ሳልሕ ስዒድ ብዘቕረቦ ናይ ሰናይ ትምኒትን ምስጋናን መግለጽን ዛዕባታት ኣኼባን ብምሕባር'ዩ ተጀሚሩ።

ኣስዒቡ፡ ሓው ክብሮም ዓንዶም ኣባል ምምሕዳር ጨንፈር፡ ኣብ ኤርትራ ወሪዱ ዘሎ ኩሉ መዳያዊ ሕሰምን ጭቆናን መግለጺ ዘይብሉ ዋሕዚ ስደትን ብራህዋን ቅሳነትን ዲሞክራስያዊ ስርዓትን ክትካእ፣ ኤርትራውያን መሪሕ ግደ ናይ ቃልሲ ክንሕዝ ኣገዳሲ እዩ። እዚ ግን ንበይንና ተነጺልና እነካይዶ ጻዕሪ ዘይኮነስ፡ ነፍሲ-ወከፍና ኣብ እንነብረሉ ቦታታት ጀርመናውያን መሓዙት ናይ ቃልሲ ንምጥራይን ጉዳይና ንምርዳእን ከቢድ ጻዕሪ ከነካይድ ይግባእ። እዚ ክንገብር ከለና ልኡኻት ህግዲፍ ብዙሕ ማሕለኻታት ክገብሩ ኣይፍትኑን ኢዮም ማለት ግን ኣይኰነን። ንሕና ድማ ብጽንዓትን ብትብዓትን ክንገጥሞም ኣለና። ሎሚ ኣብ ዓዲ ፍትሕን ዲሞክራስን ስለዘለና ድማ ክንፈርሕ የብልንን። ኣብ ሃገርና ከለን ዝፈራህናዮ ይኣኽለና። ፍርሂ ዕንቅፋት ናይ ቃልሲ ስለዝኾነት ሎሚ ዘፍራሃና ነገር የለን። ንቃለስ ክንብል እንከለና ሎሚ ብረትን ካራን ሒዝኩም በረኻ ውጹ ዝበለና የለን። ኣብ ገዛናን ኣብ ከባቢና እዩ እቲ ዝካየድ ወፍሪ። ኣብ መጀመርታ ሰሙን ናይ ሕዳር 2014 ናይ ጀርመናውያንን ኤርትራውያንን ኣኼባ ኣብዝተገብረሉ ግዜ፡ ሓደ ክልተ ልኡኻት ህግዲፍ መጺኦም ክጽይቑ ፈቲኖም ነይሮም እዮም። ግን ክዕወቱ ስለዘይካኣሉ ነቲ ኣኼባ ገዲፈሞ ከይዶም። ኣብቲ ኣኼባ ዝነበሩ ጀርመናውያንውን ኣብ ኤርትራ ዘሎ ጸገምን መንቀሊኡን ዲክታቶርነት ኣብርእሲ ምዃኑ፡ እቲ ስርዓት ካብ ሂትለር ዝሓለፈ፡ ምስቲ ናይ ሰሜን ኮርያ ወታሃደራዊ ምልኪ ዝማሳሰል እዩ ክብሉ ምግላጾም ሓቢሩ።

ካብዚ ብምቕጻል ወይዘሮ ፈቨን ግዲዎን ሓላፊት ስርርዕ ጨንፈር፡ ናይቲ ኣብ ከተማ ጎፒንገን ሃገረ ጀርመን ብዕለት 22.11.2014 ዝተኻየድ ሰላማዊ ሰልፊ ክሳብ ክንደይ ኣገዳሲ ምንባሩ ክትሕብር እንከላ፡  ሰላማዊ ሰልፊ ሓደ ክብቶም ህዝቢ ንምልዕዓልን ኣንጻር መደባት ህግዲፍ ከነዘውትሮም ዝግባኣና ኣገባባት ናይ ቃልሲ እዮም። ኣብዚ መዓንልት'ዚ ግን ዳርጋ ክልተ ሰላማዊ ሰልፊ እዩ ውዒሉ ክባሃል ይካኣል'ዩ፡ እቲ ሓደ ኣንጻር ዲክታቶርነትን ብስም ሃማዳኤ ዝጽዋዕ ኢደ-በይዛ ናይቲ ስርዓት ዝኾነ ማሕበርን ክኸውን ከሎ፡ ብኣንጻሩ ድማ ነዚ ዝቃወም በቲ ስርዓት ዝተላእካ "ወሰደ እየ ወሰደ፡ ኢሳያስ ወሰደ" ዝብላ ናይ ኮበሮን ጓይላን ኣዳኸርቲ ምንባረን ተገሊጹ። ብምቕጻል ንሕና ኣብዚ ዘለና ኣባላት ሰልፊ ካልኦት ተቓወምትን ግና፡ ብናይ ሎሚ ጫውቻውታ ከይተደናገርና ህዝብና ንምድሓን ቀጥ ኢልና ክንቃለስ ኣለና። እቶም ሕጂ ምስቲ ስርዓት ዝጐዩ ዘለዉ'ውን እቲ ሽግር ኣብርእሲኦም ወሪዱ ስለዘሎ፣ ጽባሕ ክመጹ እዮም፡ ክትብል ሓበረት።

ድሒሩ፡ ሓው ንጉሰ ጸጋይ ኣባል ማእከላይ መሪሕነት ሰልፊ፡ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ኣብዚ ዝሓለፈ ወርሒ ዘካየዶም ህዝባውን ዲፕሎማስያውን ንጥፈታት ሓደ ብሓደ ዘርዙሩ ድሕሪ ምቅራብ፡ ዲክታቶርያዊ ስርዓት ኤርትራ ኣትይዎ ንዘሎ ዲፕሎማስያዊ  ተነጽሎ ዝያዳ ክሕይልን ተጽዕኖታቱ ክዛይድን እንተደኣ ደምበ ተቃውሞ ሰሪሕሉ ዓወት ተቓላሳይ ህዝብና ቀረባ እዩ። እዚ ማለት ግን ቅድሚ ቃልስን ድልየትን ህዝቢ ኤርትራ ዝስራዕ ስለዘይኰነ መመላእታ ገርና ክንወስዶ ይግባኣ። ሓይሊ ናይ ለውጢ ህዝቢ ስለዝኾነ፡ ንሕና ከም ተቃውሞ፣ ህዝቢ ካብ ዙርያ ስርዓት ምልኪ ክርሕቕ፡ ውልቃዊ ረብሓታት ኣብ ክሊ ህዝባውን ሃገራውን ጠቕምታት ከምዝረጋገጽ ከነርእዮ፡ ካብ ህዝቢ ዝተነጸለ ስርዓት ድማ ክውዕል ክሓድር ከምዘይክእል ፍሉጥ ምዃኑ ከይተሓለልና ክንገልጽ ኣለና። ብኣንጻሩ ናይ ህዝብና ስምዒታትን ድልየትን እውን ክንሰምዕን ክንማሃረሉን ኣለና። ስለዚ እቲ ኣብ ስዊዘርላንድ ናይ ወጻኢ ጉዳያት ቤት ጽሕፈት ሓላፊ ሰዲህኤ ዝመርሖ ልኡኽ ምስ ወከልቲ ሰልፍን ኣባላት ፓርላማን ስዊዝ ዝገበሮ ርኽክብን ኣብ ኣወስትራልያ ብኣባል መሪሕነት ዝተመርሐ ህዝባዊ ኣኼባን ካብ ኣገደስቲ ንጥፈታት ምንባሮም ሰፊሕ መግለጺ ኣቕሪቡ።

 Frankfurt-branch-Novembermeeting4

Frankfurt-branch-Novembermeeting45ሓው የዕብዮ ክንፈ ብሸነኹ፡ ግደ መንእሰይ ኤርትራ ኣብ ስሳታትን ሰብዕታትን ተመልስና እንተርኢናዮ ናይ ቃልስን ናይ መኸተን መንእሰይ እዩ ነይሩ። ስለዝኾነ ድማዩ መስዋእቲ ከፊሉ፡ ኣካሉ ሰንኪሉ ክሉ ሕሰማት ሓሊፉ ሃገር ነጻ ዝገበረ። ድሕሪ ነጻነት ግን ተጠሊሙ።እቲ ጥልመት ንዓኻትኩም ነዞም ናይ ሎሚ መንእሰያትውን ኣርኪብልኩምስ፡ ብሕሰሙ ተገሪፍኩም፡ ናብራን ትምህርትን ኣልቦ ገርኩም፡ ስቓይ ሳሃራን ቀላያትንውን  ኣብ ነብስኹምን ኣብ መሓዝትኩምን መታዓብይትኹምን እዩ ወሪዱ። እዚ ካብ ኮነ፡ ዝያዳ ሕሰምን ስቅያትን ዝራኣየ ሰብ፣ ህዝቡን ሃገሩን ንምድሓን ንቃልሲ እዩ ክዕጠቕ ዘለዎ። ኣብ ሃገር ድሕነትን ሕርነትን በኢሕኩም ካብ ሃለኹም ንስኻትኩም መንእሰያት ኢኹም ነቲ ቃልሲ ክትትክእዎ ዘለኩም። ንሕና ኣብ ቃልሲ ግዴና ገርናስ፤ ነቲ ቃልሲውን ኣጽኒሕና ኣለና፡ ሕጂ ግን ሓላፍነት መንእሰያት እዩ። ይኣክል ምስ ህግዲፍን ንሱ ኣብዝኣጐዶ ጓይላን መጋርያን ሆ ምባል ክንብል ኣለና ክብል መግለጺኡ ደምደመ።

ኣብ መጠረስታ፡ ናይ መጻኢ መደብ ኣኼባታት ብኣቦ-መንበር ጨንፈር ተሓቢሩ፡ ኣኼባ ብዝኽረ ስዉኣት ተደምዲሙ።

Wednesday, 26 November 2014 06:09

ኣብ ሓደ ዓመት ቍጽሪ ዑቕባ ዝሓቱ ኤርትራውያን ብሰለስተ ዕጽፊ ወሲኹ

Written by
ኣብ ሓደ ዓመት ቍጽሪ ዑቕባ ዝሓቱ ኤርትራውያን ብሰለስተ ዕጽፊ ወሲኹ

ኤርትራዊ ሓታቲ ዑቕባ፡ ኣብ'ታ 30 ኤርትራውያን ዝነብሩላ ኣይንዚደልን ኣበይ፡ ስዊዘላንድ፡ ጽርበት እናሰርሐ ከሎ ዘርኢ ስእሊ (ስኣላይ ፋብሪስ ኮፍሪኒ/ ኣጃንስ ፍራን ፕረስ/

ብማርክ ኣንደርሶን

21 ሕዳር 2014

ብሰንኪ ደረት ኣልቦ ሃገራዊ ኣገልግሎት፡ እናዛየደ ዝመጸ ዋጋታት መግብን ስእነተ-ስራሕን ኤርትራውያን መንእሰያት ንስደት ክውሕዙ ይግደዱ ኣለዉ ይብል ላዕለዋይ ኮሚሽን ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራት (UNHCR)

ብሰንኪ ደረት ኣልቦ መደብ ሃገራዊ ኣገልግሎት፡ እናዛየደ ዝመጸ ዋጋታት መግብን ስእነት ስራሕን ቍጽሪ ናይ'ቶም ኣብ ኣውሮጳ ዑቕባ ዝሓቱ ኤርትራውያን ብሰለስተ ዕጽፊ ኢዩ ወሲኹ። 

ብመሰረት ካብ ላዕለዋይ ኮሚሽን ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራት፡ ኣብ'ዚ ዓመት'ዚ ኣብ ገማግም ሃገራት ኣውሮጳ ካብ ዝበጽሑ፡ ብጀላቡ ኣቢሎም ናብ ጣልያን ዝኣተዉ ሓተቲ ዑቕባ ኤርትራውያን 22% ኰይኖም፡ ድሕሪ ሱርያውያን ኣብ ካልኣይ ደረጃ ኢዮም ዝስርዑ። 

ኣብ'ዞም ዝሓለፉ 10 ኣዋርሕ ዳርጋ 37,000 ዝዀኑ ኤርትራውያን ኣብ 38 ሃገራት ኣውሮጳ ዑቕባ ሓቲቶም ኣለዉ። እዚ ምስ'ቲ ኣብ ዝሓለፈ ዓመት፡ ኣብ ውሽጢ 10 ኣዋርሕ ዝተራእየ ናይ 13,000 ሓተቲ ዑቕባ ክነጻጸር እንከሎ ብሰለስተ ዕጽፊ ኢዩ ወሲኹ። ብመሰረት ጸብጻብ ላዕለዋይ ኮሚሽን ሕቡራት ሃገራት፡ መብዛሕትኦም ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣብ ሽወደን፡ ጀርመን፡ ስዊዘርላንድን ሆላንድን ኢዮም ዑቝባ ሓቲቶም። ካብ 80% ክሳብ 90% ዝዀኑ ኤርትራውያን ስደተኛታት ድማ ተቐባልነት ረኺቦም ክብል ናይ ላዕለዋይ ኮሚሽን ስደተኛታት ቃል ውሃቢ ገሊጹ።

ኣብ ሽወደን ዝመደበራ፡ መሮን እስጢፋኖስ እተባህለት ተጣባቒት ሰብኣዊ መሰላት፡ ናህሪ ዋጋታት መግብን ስእነት ናይ መሰረታዊ ኣገልግሎታትን ኢዩ ጠንቂ ናይ ስደት ኰይኑ ዘሎ ኢላ። "መነባብሮ ዘይጽወር ኰይኑ፡ ህዝቢ ይጠሚ ኣሎ፡ ንጹህ ማይ ምርካብ ኣጸጋሚ ኰይኑ ኣል፡ መብራህቲ የለን፡ ስለ'ዚ መነባብሮ ካብ ዕለት ናብ ዕለት እናጸንከረ ኢዩ ዝኸይድ ዘሎ ኢላ።

"ቀደም ኤርትራውያን ናበይ ይኸዱ ይፈልጡ ነይሮም። ኣብ ሱዳን ወይ ኣብ ሊብያ ኰይኖም፡ ናይ መወዳእታ ክበጽሕው ዝደልዩ ሃገር ይፈልጡ ነይሮም። ሕጂ ግን ኣበይ ይኣትዉ ኣይግድሶምን ኢዩ። ኣብ ነፍስወከፍ ሃገር ኣውሮጳ ብዝሒ ናይ ኤርትራውያን ሓተቲ ዑቕባ እናዛየደ ኢዩ መጺኡ።"

ዕድመ ናይ'ቶም 90% ካብ'ቶም ኣብ ወርሒ ጥቅምቲ ናብ ኢትዮጵያ ዝኣተዉ ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣብ መንጐ 18 ክሳብ 24 ዓመት ኢዩ። መብዛሕትኦም ስደተኛታት ካብ'ቲ ሓድሽ ናይ ምዕስካር መደባት ንምምላጥን ኣብ ግዳም ናይ ትምህርትን ስራሕን ዕድል ክረኽቡን ኢሎም ከምዝሃደሙ ኢዮም ዝገልጹ።

ብመሰረት ጸብጻብ ላዕለዋይ ኮሚሽን ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራት ኣብ መጀመርያ ሰሙን ናይ ወርሒ ሕዳር ጥራሕ 1,200 ኤርትራውያን ስደተኛታት ናብ ኢትዮጵያ ኣትዮም'። 

"ጽንኩር ቍጠባዊ ሃለዋት፡ ሓደ ካብ'ቶም ንኤርትራውያን ንኽስደዱ ዘገድዶም ዘሎ ምኽንያት ኢዩ። ኣብ ርእስ'ዚ፡ ንሃገራዊ ኣገልግሎት ዝግበር ምስግዳድን ግፋን ውን ተወሳኺ ጠንቅታት ኢዩ። እቶም ዘዛረብናዮም፡ ዋላ እቶም ቅድሚ ሕጂ ንኣገልግሎት ኣይበቕዑን ኢዮም ተባሂሎም ተናሒፎም ዝነበሩ ዜጋታት ተገዲዶም ናብ ኣገልግሎት ይኣትዉ ኣለዉ ይብል እቲ ናይ ላዕለዋይ ኮሚሽን ቃል ውሃቢ። 

ሚኒስትሪ ወጻኢ ጕዳያት፡ ብ20 ሕዳር ኣብ ዝሃቦ ጋዜጣዊ መግለጺ፡ "እቲ ናይ 18 ኣዋርሕ ናይ ሃገራዊ ኣገልግሎት መደብ ክናዋሕ ዝተገደደሉ ምኽንያት፡ ኢትዮጵያ ንኣህጕራዊ ውዕል ብምጥሓስ፡ ናይ ኤርትራ ልዑላዊ መሬት ኣብ ትሕቲ ቍጽጽራ ምእታዋ ምዃኑ ክዝንጋዕ የብሉን" ኢሉ።

"ላዕለዋይ ኮሚሽን ስደተኛታት፡ ኣብ ዝሓለፈ 10 ዓመታት፡ ንዅሎም ኤርትራውያን ከም ናይ ፖለቲካ ዑቝባ ሓተቲ ብምቝጻርን ብምቕባልን ንስደት ከተተባብዕ ከምዘይጸንሐ፤ ሕጂ ቍጽሪ ናይ ኤርትራውያን ስደተኛታት በዚሑ ዝብል ናይ ሓርገጽ ንብዓት ክኹዑ ኣየመልክዓሉን ኢዩ" ይብል መግለጺ ሚኒስተር ወጻኢ ጕዳያት ኤርትራ።

ፕረሲደንት ኢሳያስ ኣፍወርቂ፡ ኣብ ለካቲት ኣብ ዝገበሮ ናይ ተለቪዥን መደረ  "ኤርትራ ብሰንኪ ህድማ ናይ'ዞም መንእሰያት ኣይትበርስን ኢያ። እዞም መንእሰያት ንስደት ስለዝውሓዙ ዝጐድለና ነገር ኣይክህሉን ኢዩ። ምኽንያቱ ድማ፡ ሃሞምን ቀልቦምን ንግዳም ምኻድ ስለዝዀኑ ንሃገሮም ዘበርክትዎ ዝዀነ ይኹን ፋይዳ የብሎምን" ኢሉ።

ካብ ኤርትራ ናብ ሱዳን ዝተሰዱ ኤርትራውያን በስገዳድ ናብ ሃገሮም ይምለሱ ኣለዉ ዝብል ሓበሬታታት ንላዕለዋይ ኮሚሽን የሻቕሎ ኢዩ። "እዞም ስደተኛታት እዚኣቶም ናብ ኤርትራ ክባረሩ ኣይግባእን ኢዩ" ይብል ግሩኢል።

እቲ ብሰንኪ እናዛየደ ዝመጸ ዋሕዚ ንስደት፡ ላዕለዋይ ኮሚሽን ስደተኛታት ዘቖሞ መርማሪ ሽማግለ ኣብ 20 ሕዳር ስርሑ ከምዝጀመረ ሕቡራት ሃገራት ምእዋጁ ዝፍለጥ ኢዩ።

"ንብዙሓት ስደተኛታት ኤርትራውያን ከዛርብ ዕድል ረኺበ ኢየ። ስለ'ዚ፡ ቍጽሪ ናይ ስደተኛታት እናወሰኸ ምኻዱ ኣይገርመንን ኢዩ። ምኽንያቱ ድማ፡ ስበስልጣን ኤርትራ ነቲ መሰረታዊ ጠንቂ ናይ ስደት ክቕይርዎ ኣይደልዩን ኢዮም። ግዝኣተ-ሕጊ ከምዘየለ፡ ግህሰታት ሰብኣዊ መሰላት ምንጋሱ፡ ብዓሰርተታት ዝቝጸሩ ብዘይፍርዲ ዝተቐንጸሉ ምህላውም፡ ዝተሰወሩ፡ ብዘይ ክስን ፍርድን ምእሳርን ምስቓይን ከምዘሎ ክሳብ ሕጂ ኣብ ዝገበርክዎ ስራሕ በሪሁለይ ኢዩ። እዚ ከኣ'ዩ ንኤርትራውያን ክስደዱ ዝግድዶም ዘሎ። ደረት ዘይብሉ፡ በስገዳድ ዕዮ ዝልለ ሃገራዊ ኣገልግሎት፡ ሓደ ካብ'ቶም ጠንቅታት ናይ ስደት ኢዩ። "እዚ ኣነ ኣባሉ ዝኸንኩ ናይ ምርመራ ኮሚሽን፡ ነዚ ኵሉ ዝቐርብ ዘሎ ግህሰታት ብዕምቈት ከጽንዖ ኢዩ። ንሃለዋት ሰብኣዊ መሰላት ዝገልጽ ወድዓዊ ጸብጻብ ከቕርብ ምዃኑ ድማ እተኣማመን ኢየ" ኢላ፡ ናይ ሕቡራት ሃገራት ተኸታታሊት ኵነታት ሰብኣዊ መሰላት ኣብ ኤርትራ፡ ወይዘሮ ሸይላ ኪታሩስ።

መሮን እስጢፋኖስ ከኣ፡ ድሕሪ'ዚ ንዓሰርተታት ዓመታት ዝቐጸለ ጭቆና ለውጢ ክመጽእ ትስፍውቲ ኢየ ኢላ። "ኣብ መላእ ዓለም ዝካየድ ዘሎ ንርእዮ ኣሎና። ኣብ ቡርኪኖ ፋሶ ዝርኣናዮ ተረኽቦ፡ ተስፋ ዝህብ ኢዩ። ኣብ ኤርትራ ዘሎ ስርዓት ከኣ ከብቅዕ ኣለዎ" ኢላ።

 

http://www.theguardian.com/global-development/2014/nov/21/eritreans-seeking-asylum-europe-increases-threefold-in-a-year-unhcr

 

 

 

Published in Refugee Center
Read more...
Tuesday, 25 November 2014 19:23

Number of Eritreans seeking asylum in Europe increases threefold in a year

Written by

 

Young people fleeing Eritrea as ‘open-ended’ national service, soaring food prices and poor job prospects bite, says UNHCR

 
An Eritrean asylum seeker working at a sawmill in Einsiedeln Abbey, Switzerland, where 30 Eritreans have been given refuge.
An Eritrean asylum seeker working at a sawmill in Einsiedeln Abbey, Switzerland, where 30 Eritreans have been given refuge. Photograph: Fabrice Coffrini/AFP

Friday 21 November 2014 09.04 EST 

The number of Eritreans seeking asylum in Europe has nearly tripled over the past year as mainly young refugees stream out of one of the world’s most secretive countries, fleeing an “open-ended” national service programme, soaring food prices and dire job prospects.

After Syrians, Eritreans are the most common nationality to arrive on European shores so far this year, comprising 22% of all people entering Italy by boat, according to the United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR).

Nearly 37,000 Eritreans applied for asylum in 38 European countries over the first 10 months of this year, compared to about 13,000 in the same period last year, UNHCR reported. Sweden, Germany, Switzerland and the Netherlands have fielded the most asylum applications from Eritrean refugees. “The recognition rate of [Eritreans] asking for asylum in Europe and industrial countries is actually quite high – it’s between 80 and 90%,” said a UNHCR spokesperson.

Rising food prices and a lack of basic services have made Eritreans desperate to leave, said Meron Estefanos, an Eritrean activist based in Sweden. “Life is getting too expensive, people are starving. It’s really hard to find clean water, there is almost no electricity in the city, it’s just getting harder and harder.

Advertisement

“Before, people knew where they wanted to go – they would plan in Sudan or in Libya where their final destination would be – but they don’t care any more. In almost every European country there is an increase in Eritrean [asylum seekers].”

About 90% of the Eritrean refugees who arrived in Ethiopia during the month of October are aged between 18 and 24, according to UNHCR. People fleeing the country say that renewed efforts by Eritrea’s government to enlist young people in the army has forced many to leave in pursuit of education and work abroad, according to Gruijl. “[The refugees] are seeing a stronger drive to recruit people into the national services – some of these services include military service. Even though officially it’s four and a half years, quite often it’s open-ended for the people.”

UNHCR reported more than 1,200 Eritrean refugees had fled into Ethiopia in the first week of November alone.

The UNHCR spokesperson said: “The harsh economic situation is clearly another reason [people flee Eritrea], as well as the round-ups and the reintensification of people being forced into these national services. According to the people we spoke to, there is now even an extra effort to get people who were previously deemed unfit for military service: school dropouts, children who have gotten their education degree at the end of grade 11 – they are now being targeted for these national services.”

In a press statement issued on 20 November, Eritrea’s ministry of foreign affairs said: “What is conveniently glossed over here is the fact that the mandatory, 18-months … national military service is prolonged solely because of Ethiopia’s occupation of sovereign Eritrean territories and its continued belligerence in breach of international law.

“The UNHCR itself has become, for over 10 years now, an unwitting catalyst in bolstering the pull factors by invariably categorising all Eritrean migrants as ‘prima facie asylum seekers’. In the event, it is odd for the UNHCR to issue intermittent statements or shed crocodile tears ‘on the increasing number of Eritrean asylum seekers’.”

Advertisement

Eritrea’s long-serving president Isaias Afewerki has dismissed claims that his country will implode as its young people flee in droves. “I don’t think there are things we are missing because [refugees] are leaving. Those with impressionable hearts cannot contribute anything in the country because their hearts are somewhere else,” he said in a February address on state television.

Reports that Eritreans have been forcibly returned after fleeing to neighbouring Sudan have been met with concern from UNHCR, who “recommend that people are not returned to Eritrea,” Gruijl said.

On 20 November, the UN announced that the commission of inquiry into human rights abuses in Eritrea – established in response to rising migration out of the country – had begun its operations.

Sheila Keetharuth, the UN’s special rapporteur on the situation of human rights in Eritrea and a member of the commission, said: “I have had the opportunity to speak to many Eritreans who have fled their country. I am not surprised that the number of Eritreans choosing this path keeps increasing – simply because I have not seen authorities committing to changing the root causes of this exodus. My work has highlighted the lack of rule of law, breaches of fundamental rights, with scores of reported cases of extrajudicial executions, enforced disappearances, arbitrary detention and torture in detention – all of which give reasons to Eritreans to flee. The protracted national service, under conditions that often turn it into forced labour and create a fertile ground for other violations, is another compelling one.

“The commission of inquiry that is starting its work today, and of which I am a member, will have the resources and expertise to look into all these reported violations in greater depth and detail. I am convinced that this will allow it to come up with an objective, compelling report on the situation of human rights in Eritrea today.”

Meron said Eritreans are hopeful that change might come after decades of oppression at the hands of their government: “We see what’s happening throughout the world, we’ve seen Burkina Faso – that gives us hope. For now, this regime has to go.”

• This article was changed on 24 November to clarify that 90% of the Eritrean refugees who arrived in Ethiopia, not in Europe, were aged between 18 and 24.

Published in Refugee Center
Read more...
Page 591 of 609