http://ascenteq.com/project/epdp

ኣርዓዶም በርሀ

ኣብዚ ግዜ እዚ ብሰንኪ ጉጅለ ህግደፍ ዝተኸተሎ ፖሊሲ ኤርትራ ዳርጋ ምስ ኩለን ጐረባብታ ሃገራት ዘለዋ ዝምድና ሕማቕን ንጹልን እዩ። ሓደ ካብቲ ካልእ ዝምድና ናይ ደረጃ ፍልልያት ስለ ዘለዎ፡ ብፍላይ ኢርትራ ምስ ኢትዮጵያ ዘለዋ ዝምድና ኣዝዩ ኣሻቓሊ ምዃኑ ኣይኮነንዶ ንዓና ነቶ ናይቲ ሕማቕ ዝምድና ግዳያት ኤርትራውያን ንመላእ ሕብረተሰብ ዓለም እውን ዘሻቕል ዘሎን ምግላጹ ዘጸግምን እዩ። ብዝኾነ ኣብ ናይ “ኣይውግእ ኣይሰላም” (no war no peace) ደረጃ ዘሎ ዝምድና እንዳተባህለ እዩ ዝግለጽ። “ኣይክዩድ ኣይቅሙጥ” ወይ ድማ “ኣይርግኦ ኣይጸባ” ከም እንብሎ ኩነት። እዞም ንህልዊ ዝምድና ክልቴን ሃገራት ተላፊኖም ዝገልጽዎ ዘለዉ ሓረጋት ክልቲኦም ማዕዶ ንማዕዶ ዝስለፉ፡ ወርትግ ዘይቃደዉ ኣዕናውን ኣድማዕን ኣምራት እዮም። ውግእን ሰላምን። ድሌትን ትጽቢትን ብሓፈሻ ናይ ዝኾነ ህዝቢ ብፍላይ ድማ ናይቲ ብነዊሕን መሪርን ውግእ፡ እቲ ዝቐደመ ከይቀምረረ ዳግማይ እንዳረኸሶ ዝኸርደደን ሰላም ዝሓረሞን፡ ሕጂ እውን ዓለም ብብርሃና ኣብ ጸልማት ዝነብር ዘሎ ህዝቢ ኤርትራ ድሌትን ባህግን ውግእ ተወጊዱ ሰላም ክነግስ ከም ዝኸውን ዘማትእ ኣይኮነን። ድሌትን ድሌትካ ከተትግብረሉ ዓቕሚ ምውናንን በበይኖም ምዃኖም ግና ኣይንረስዕ።

ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዘሎ ዝምድና፡ ዝያዳቲ ኤርትራ ምስ ካለኦት ሃገራት ተሕልፎ ዘላ ንጹል ሃለዋት ኣሻቓልን ኣዛራብን ዝኸውን፡ ኣዝዩ መሪር ኣብዚ ዘለናዮ ዘመን ኣጋጢሙ ኢልካ ክትኣምኖ ዘጸግም መሪር ውግእ ዝሓለፎ ብምዃኑ ጥራይ ዘይኮነስ፡ ናይ ክልቲኡ ህዝብታት ኤርትራን ኢትዮጵያን፡ ጀኦግራፊያዊ፡ ባህላዊ፡ ቋንቋዊ፡ ሃይማኖታዊ፡ ቁጠባዊ ኮታ ደሚርካ ኩለ-መዳያዊ ኣከዋውናኡ ኣዝዩ ዝዛመድ ብምዃኑ እዩ። እዚ ሕጂ ኣብ ክልቲኡ ሃገራት ዝመርሕ ዘሎ ኣካላት ቅድሚ እቲ ትማሊ ኣብ ሕድሕዱ ዘካየዶ መሪር ደማዊ ውግእ፡ ቅድሚ ትማሊ ሓቢሩ ኣንጻር ናይ ሓባር ጸላኢ ደሪጉ ተዋጊኡ ናይ ሓባር ደም ኣፍሲሱ ናይ ሓባር ዓወት ኣመዝጊቡ ናይ ብዙሓት ናእዳ ሓፊሱ ዝነበረ ብምዃኑ ድማ ነዚ ናይ ሕጂ ኢኖ ሓርፋፍ ሓርፊፉ ዘሎ ዝምድና ቆላሕታ ብዙሓት ንክስሕብ ሓጊዝዎ እዩ። “ክቱር ፍቕርስ ክቱር ጽልኢ ፈጠረ” ኢሎም ዝገልጽዎ መሰልቲ’ውን ብዙሓት እዮም። ክልተ ግዜ ቀልቢ ብዙሓት ዝሰሓበ፡ ሓንሳብ ብኣውንታ ደሓር ድማ ብኣሉታ። እዚ ኣሉታዊ እጃምን ተሓታትነትን ጉጅለ ህግደፍ በሪኹ ዝተራእየሉ ኣሕዛኒ ተረኽቦ ከምቲ ኣቐዲሙ ዝተገልጸ፡ ክብ ለጠቕ ብዝብል ዋሕዚ ናይ ብዙሓት ኣጀንዳ ኮይኑ፡ ንህዝብታት ክልቲኡ ሃገራት ግና ንሓንቲ ካልኢት እውን ካብ ኣእምሮኡ ዘየልግስ መናብርቱ ኮይኑ ዘሎ ዘይተፈትሐ ግድል እዩ።

እዚ ክልቲኡ ህዝብታት በቲ ኩነታት ምሽቓል ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ሐሕልናኡ ተቐይሩ ማለት እዚ ናይ “ኣይውግእ ኣይሰላም” ሃለዋት ምሉእ ሰላማዊ ኮይኑ ናይ ምርኣዩ ሕልምን ትጽቢትን ከም ዝህልዎ ዘማትእ ኣይኮነን። ክልቲኡ ህዝቢ ትምኒቱ ሓደ ኮይኑ፡ ነዚ ትምኒቱ ናብ ተግባር ንምስግጋር ከቢብዎ ዘሎ ኩነታት ግና ዝተፈላለየ እዩ። እቲ ፍልልይ ኣብ ሕቶ ሰላም ምስ ጐረቤት ህዝቢ ጥራይ ዝተደረት ዘይኮነ፡ ኣብ ኩሉ ህይወቱ ምዃኑ ከዓ ክንዝንገዖ ኣይግበኣናን። እቲ ኣብ ሀገሩ ዘሎ ህዝቢ ኤርትራ ኣብዚ ሎሚ ግዜ ብሰንኪ ተንኮላት ጉጅለ ህግደፍ፡ ኣይኮነንዶ ምስ ህዝቢ ኢትዮዮጵያ ዘለዎ ዝምድና ምስቲ ኣብ ጥቕኡ ኣብ ገጠር ድዩ ኣብ ከተማ ዘሎ ጐረቤቱ ብኽመይ ተመላሊኡ ከም ዝነብር ንምቕያስ ዝዛረበሉን ዝዛተየሉን ኩነታት የለን። ምስቲ ኣብ ደሞክራሲያዊ መስርሕ ብመንገዲ ሕገመንግስታዊ ምርጫታት ተተይ ዝብል ዘሎ ህዝቢ ኢትዮጵያ ዝነበሮ ሰላማዊ ዝምድና ናብቲ ንቡር ደረጃኡ ንምምላስ ድሌት እምበር ዓቕምን ተኽእሎን ከም ዘየብሉ ኣፍና መሊእና እንዛረቦ ይመስለኒ። ብመሰረቱ እውን ኣብ ኤርትራ ህዝባዊ ልዕልና ዘውሕስ መድረኽ ስለ ዝበኾረ ኢና ዳግማይ ንምምላሱ ንቃለስ ዘለና። እቲ ካብ ኤርትራ ወጻኢ ኣብ ኩሉ ዓለም ተዘርዩ ዘሎ ዲያስፖራ እንብሎ ኤርትራዊ’ውን ካብዚ ኣብ ህዝብና ዘሎ ናይ ዘይምትእምማን ጸግመ “ሕጹብ ከም ጲላጦስ እዩ” ኢሉ ነብሱ ከየዕሹ ከዓ ሓደራ እብል። ብወገን ህዝቢ ኢትዮጵያ ብዛዕባዚ ገዚፍ ኣገንዳ ሰላም ናይ ምሕሳብን ናይ ምዝራብን ዝሓሸ ዕድል ኣሎ። ከም መርኣያ ናይዚ እዩ ድማ ኣብዚ ዝሓለፈ ሒደት መዓልታት ኣብ ኣዲስ ኣበባ ጊዮን ሆቴል “ዓለም ለኻዊ ትካል ኢትዮጵያ ንሰላምን ልምዓትን” ዝተባህለ ኣካል ዘሰናድኦ ኣኼባ ዝተኻየደ። ኣብዚ ዝምድና ህዝብታት ኤርትራን ኢትዮጵያን ናብ ንቡር ሰላማዊ ቦታኡ ናይ ምምላስ ተኽእሎታት ንምድህሳስ ዝተወደ ኣኼባ ካብ ሚእቲ ንላዕሊ፡ ብዕድመ፡ ብዝተዋፈርዎ ስራሕን ብእምነትን ዝተፈላለዩ ኤርትራውያንን ኢትዮጵያውያንን ተሳቲፎም። በዚ ኣጋጣሚ ነቲ ትጡሕ ኩነታት ተጠቒሞም ነቲ ኣጋጣሚ ንዝፈጠሩ ወገናት ምስጋና ይብጸሓዮም።

ኣብዚ ህዝባዊ ዲፕሎማሲ (citizen diplomacy) ንከሕይል ተስፋ ዝተነብረሉን ናይ “ክንገብሮ ንኽእል ኢና” ኒሕ ዝተንጸባረቐሉን ኣኼባ ብዝተፈላለዩ ተሳተፍቲ፡ ነቲ ኩለመዳያዊ ጥቡቕ ዝምድና ክልቲኡ ህዝብታት ዘትርሩ ኣብነታትን ተመኩሮራታን ቀሪቦም። ኣብቲ ዝርዝር ካብ ግዜ ንእስነቶም ብሓደ ዝተማህሩ፡ ብሓደ ዝሰርሑን ኣብ ስደት ብሓባር ሓበሻ ዝብል ስም ዝተጠመቑን ተመኩሮም ብሰፊሑ ተገሊጾም። ኣብቲ ናይ ዝሓለፈ ሰናይ ዘበን ግዜ ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብዚ ናይ “ኣይውግእ ኣይሰላም” መድረኽ እውን ጌና ተስፋ ዝህብ ዝከናኸኖ እንተረኺቡ ክጥጥዕ ዝኽእል ናይ ሰላምን ሕውነታዊ ዝምድናታትን ተስፋታት ከም ዘሎ ብዙሓት ተሳተፍቲ ናይቲ ኣኼባ፡ ምስ ዘዝፈልጥዎ ኣብነታት እንዳሰነዩ ገሊጾም። ብፍላይ ድማ ካብቲ ዝዳወብ ከባቢታት ዝመጹ ተሳተፍቲ ኣብቲ ከባቢ ኪኖ’ቲ ጀኦግራፊያዊ ደረት ናይቲ ህዝቢ ማሕበራዊ ዝምድና ከም ዝዓዝዝ ኣስማት ሰባት ከይተረፈ እንዳጠቐሱ ገሊጾም። ነዚ ዓቢሩ ዘሎ ዝምድና ንምህጣሩ ነንኽእሎ ክንገብር ኢና ኢሎም ቃል ዝኣተዉ ናይ ዝተፈላለየ ዓውዲ ፍልጠት ክኢላታት እውን ንከበርክቱ ቃል ኣትዮም። ሓደ ርዱእ ጉዳይ ግና ኣሎ እዘን ብዛዕባ ዝምድና ህዝበን ንዛረበለን ዘላና ሃገራት ኤርትራን ኢትዮጵያን ነናተን ነጻነት ኣለወን። ነናተን ሉኣላውነት’ውን። ፖለቲካዊ ባህርያቶምን ንህዝቢ ዝህብዎ ክብርን መሰልን ካልእ ጉዳይ ኮይኑ ነናተን መንግስታዊ ምምሕዳራት’ውን ኣለወን። ኣብዚ መዳይ’ዚ ብዛዕባ ኤርትራ ክንሓስብ እንከላና ኣብ ትሕቲ ዲክታቶርያዊ፡ ጸረ ደሞክራስን ኩሉ ነጻነታትን መሰላት ህዝብን ጓዕጻጺ ጉጅለ ህግደፍ እያተመቊሓ ዘላ። ኣብ ከምዚ ኩነታት ኣብ መንጎ ህዝብታት ኤርትራን ኢትዮጵያን ህዝባዊ ሰላማዊ ዲፕሎማሲ ክንፈጥር፡ ክንብል እንከለና ነቲ ህዝቢ ካብቲ መንግስታቱ ፈሊና ነናቱ ሃገር ክንፈጥረሉ ማለትና ከም ዘይኮነ ብሩህ እዩ። ነዓይ ከም ዝረደኣኒ እዚ ህዝብታት ኣገዳስነት ሰላምን ጥዑይ ዝምድናን ኣብ ዕቤቱን ቀጻልነቱን ወሳኒ ምዃኑ ተገንዚቡ ነኒመንግስቱ ናብዚ ሃናጺ መድረኽዚ ንክመጽእ ከገድደሉ ዝኽእል ዓቕሚ ክፈጥር ምኽኣሉ ማለት እዩ። ሰላማዊ ዝምድና ንህዝቢ ኤርትራን ኢትዮጵያን ትርጉሙ ዘይምውጋእ ጥራይ ኣይኮነን። ኣብ ነንሕድሕዱ ቀጻሊ ተጠቓቓምነትን ሓቢርካን ተማላሊእካን ናብ ዓዲ ዕቤት ምግስጋስ ማለት እዩ ዝብል እምነት ኣለኒ።

እዚ ዕማምዚ ንምዕዋት ቅድም ቀዳድም እዚ ኣብ ሰላም እምበር ኣብ ውግእን ህውከትን ረብሓ ዘየብሉ ህዝቢ ኣብ ሃሃገሩ ክሰርሖ ዝግበኦ ዕዮ ገዛ ኣለዎ። ንኣብነት ህዝቢ ኤርትራ ቅድሚ ምስ ህዝቢ ኢትዮጵያ ድዩ ምስ ህዝቢ ካልእ ጐረቤት ሃገር ሰላማውን ሓባራውን ዝምድና ምፍጣሩ፡ ኣብ ገዛእ ሃገሩ ናቱ ሰላምን ነጻነትን ኣብ ኢዱ ክጭብጥ ናይ ግድን እዩ። ምኽንያቱ ሎሚ ኤርትራ እያ ካብ መግዛእቲ ነጻ ወጺኣ እምበር ህዝባ ካብ ኣርዑት ጉጅለ ህግደፍ ነጻ ከም ዘይወጸ ርኡይ ስለ ዝኾነ። ኣብ ገዛእ ባይታኡ ኣጣጢሑ ዘይረገጸ ሰላም፡ ምስ ጐረቤት ዝቛጽሮ ዝምድና ጽባሕ ብሰንኪ’ቲ ኣብ ዓዲ ዘይጣጠሐ ባይታ ተደጊሱ ክፍታሕ ከም ዝኽእል ክንርስዕ ኣይግበኣናን። እዚ ሰላም ምስ ጐረባብቲ ናይ ምርግጋጽ ዕማም እምበኣር ካብቲ ሓፈሻዊ ንኤርትራ ናብ ሓድሽ መድረኽ ደሞክራሲን ምኽባር ኩሉ መሰላትን ንምብቃዓ ዝግበር ቃልሲ ተፈልዩ ዝረአ ኣይኮነን። ከምዚ ስለ ዝኾነ እዩ ድማ ጉዳይ ሰላምን ህዝባዊ ዲፕሎማስን ካብ ጉዳይ ፖለቲካ ፈሊኻ ምርኣዩ ዘጸግም። ኣብ ገዛእ ሃገሩ፡ ሰላም፡ ደሞክራሲን ልምዓትን ዝጸውር ባይታ ዘይፈጠረ ህዝቢ ምስ ጐረባብቱ ሰላም ክህልዎ ኣዝዩ ኣጸጋሚ ስለ ዝኾነን። ብመሰረቱ እቲ ህዝቢ ኤርትራ ምስ ጐረባብቱ ብሰላምን ጽቡቕ ዝምድናን ንከይነብር ዓጊትዎ ዘሎ መጻወዲያ መንቀሊኡ እቲ ኣብ ውሽጢ ኤርትራ ተዘሪኡ ዘሎ ኣብ ሕድሕድ ህዝቢ ኤርትራ ምትእምማን ንከይፍጠር ብጉጅለ ህግደፍ ዝተጻወደ መፈንጠርያ እዩ። ኣብ ሕድሕዱ ዝጠራጠር ህዝቢ ቀዳምነት ክህቦ ዘለዎ እምበር ኣብ ውሽጡ ምጥርጣራትን ዘይምትእምማንን ምውጋን እዩ። እቲ ናብ ጐረባብቲ ዝልሑዅ ሰላም ኮነ ህውከት፡ እቲ ናይ ምሽጢ ምስ መለአ ዝፈስስ እምበር ካብቲ ናይ ውሽጢ ተነጺል ኣብ ደገ ዝፍጠር ዘይምዃኑ ከዓ ፍሉጥ እዩ።

17 ሕዳር 2014

መንእሰይ ክበሃል ብደርጃ ዕድመ ክጥመት እንከሎ፡ ነቲ ልዕሊ ህጻንነትን ኣብ ቅድመ ዓቕሚ ኣዳምን ዘሎ ግዜ ዘጠቓልል ህይወት ወዲሰብ እዩ።ብሓፈሻዊ ኣዘራርባ፡ ድማ ናብ ምሉእ ስብእነት ንምብጻሕ ዝዳለወሉ፡ ወሳኒ ግዜ ናይ ወዲ ሰብ እዩ። ኣብ ውሽጢ እዚ ዕድመ እዚ እኹል ተመኩሮ ከይወነነ ከሎ ብንጹህ ሓንጎል ስለዝጎዓዝ፡ ኩሉ እቲ ዝረኣዮን እቲ ዝሓስቦን ብሓንቲ ለይቲ ዝፍጸም ኮይኑ እዩ ዝስመዖ። ኣብ ከምዚ ዕድመ እዚ ከኣ ክፉእ ይኹን ጽቡቕ ንኽቕበል ድልው እዩ። ስለዚ መንእሰይ ትኩስ ወይ ውዑይ ሓይሊ እዩ። ኣብ ዓቕሚ ኣዳም ኣብ ዝበጽሓሉወይ ምላት ስብእነት ኣብ ዘረጋገጸሉ እዋን ድማ ነፍሱ ፈሊጡ ዘዋጽኦን ዘየዋጽኦን ዝመምየሉ ግዜ ማለት እዩ። ካብ ከባቢኡ ብዙሕ ክፈልጥ፡ ክመሃር፡ ክምኰርን ከስተውዕል ስለዝኽእል፣ ከምቲ ብንእስነቱ ከሎ ዝህንደዶ ዝነበረ ኣይከውንን።

መንእሰይ ብባህሪኡ ንብሉይ ብሓዲሽ ዝትክእ ከም ምዃኑ መጠን፣ ነቲ ናቱ መጻኢ ግዜ ዝቕይስ እውን ማለት እዩ። ንኣብነት ቀዳሞት ወለድና ንሓዳር እትኾነካ ባዕሎም እዮም ዝማጽኡልካ ዝነበሩ። ሎሚ ግና እቲ ሓዲሽ ወለዶ ባዕሉ ወይ ባዕላ ብዝሓረያ ወይ ብዝሓረየቶ እዩ ሓዳር ዝፍጸም ዘሎ። ኣብ ፖለቲካዊ መዳይ ክንርእዮ ከሎና ድማ ነታ ዝተወልደላ ሃገር ወይ መዳሕንቱ ዝተደፍነትላ ከምዝበሃል ንሃገረይ እንታይ ክገብረላ ኣሎኒ እሉ ዘይሓስብ መንእሰይ ውሑድ እዩ። ይኹን እምበር ተመኩሮ ዘለዎን ዘይብሉን መንእሰይ ሓደ ከምዘይኮነ ኩልና እንሰማማዓሉ ነጥቢ እዩ። ናይ ኣርባዕታት መንእሰይ ነቲ ናይ ሓምሳታት፡ እቲ ናይ ሓምሳታት ነቲ ናይ ሱሳታት፡ እቲ ናይ ሱሳታት ድማ ንናይ ሰብዓታት … ወዘተ እናኣውረሰ እዩ ክሳብ እዚ ዝሎናዮ በጺሕና ዝሎና። መንእሰይ ካብ ቅድሚኡ ዝነበሩ ክመሃርን ክፈልጥን ድልው እንተዘይኮይኑ ግን፡ ነቲ እታ ሃገር እትጽበዮ ከማልእ ኣይክእልን እዩ። ኣብ ሃገረይ እንታይ ግደ ክጻወት፡ ንህዝበይከ እንታይ ክበርክተሉ ይኽእል? ዝብል ክምልስ ድሉው ዝኾነ መንእሰይ እዩ ድማ ንሃገሩን ህዝቡን ክሓሊ ዝኽእል። ሓደ ካብዚ ከም ኣብነት ክጥቀስ ዝግበኦ፣ መንእሰይ ንሃገሩ ክከላኸለላን ተማሂሩ ድማ ከገልግላን ዝብል እዩ።

መንእሰይ ብሓፈሻኡ መን ምዃኑ ንነፍሱ ኣጸቢቑ ኣብ ዘይፈልጠላ ህሞት እዩ ዝርከብ ዘሎ። ነቲ ኣሎ ዝበሃል ሽግራት ብግቡእ ፈልዩ ዘለልዮን ዝፈልጦን እውን ኣይኮነን። ነዘን ክልተ ነጥብታት ክመልከን እንተዘይክኢሉ፡ ንሃገሩን ህዝቡን እንታይ ክገብር ከምዘለዎ እውን ክጻገምን ክሽገርን እዩ። መንእሰይ ብፍላይ ኣብ ነጻነትን ማዕርነትን ፍትሕን ዘለዎ እምነት ድሩትን፣ ብፍላይ ድማ ፖለቲካዊ ኣፍልጦኡ ኣዝዩ ትሑት ምስ ዝኸውን፡ ነታ ሃገር መንሽሮ እዩ ዝኾና። ናይ ነጻነትን ማዕርነትን ፍትሕን እምነት ዘይውንን እንተኾይኑ ምስቲ ካልእ ማዕረ ምዃኑን ንኹሉ እትምልከት ፍትሒ ዘይኣምንን ምዃኑ ይስሕቶ እሞ ኣብ ጸብለልትነት፡ ነፍሰ ምትሓት ወይ እውን ኣብ ምቁንጻብን ምንእኣስን፡ ኣብ ጸቢብነት የተኩር። ነቲ ቅድሚኡ ዝተሰርሐ እውን ከም ቁምነገር ኣይቆጽሮን። ካብዚ ዝነቐለ እውን ይኸውን ነቶም ካብኡ ብትውልዲ ይኹን ብተመኩሮ ዝበልጽዎ ኣኽብሮት ዘይብሉ። ንኹሉ ብኣሉታ እምበር ብእወንታ ጀሚሩ ነቲ ሃጓፋት ወይ እውን ግድላት ፍታሕ ንምምጻእ ኣይጽዕርን።

መንእሰይ ክበሃል ከሎ ኣፍቃር ሃገሩን ህዝቡን ክሳብ ህይወቱ ብጃ ዝህብን ምዃኑ ኣብ መዛግብቲ ታሪኽ ስኑድ እዩ። ስለዚ፡ ዝኾነ ይኹን መንእሰይ እምበኣር ንመጻኢ ዕድል ሃገሩ ብሩህ ንምግባር ሓላፍነት ከምዘለዎ ርዱእ እዩ። ነዚ ሓላፍነት እዚ ብዕምቈት ተረዲኡ ነታ ሃገሩ ካብ ዝኾነ ይኹን ጸገማት ከላቕቓ ይኽእልዶ? ሓላፍነት ንኽስከምከ እንታይ የድልዮ? ዝብል ሕቶ ምምላስ ኣገዳሲ እዩ። ምኽንያቱ ኣብ ዓለም ዝርከብ መንእሰይ ብዘይካ እታ መዳሕንቱ ዝተደፍነትላ ሃገር ካልእ ሃገር የብሉን። ኣብ ዝኸደ ይኺድ ተመሊሱ ኣብ ሃገሩን ህዝቡን እዩ ዝምለስ። ተሰዲዱ ሽሕ ግዜ ይጥዓሞ ንሃገሩን ህዝቡን ግን ፈጺሙ ካብ ኣእምሮኡ ኣይሓክኽን እዩ። ኩሉ ግዜ ድማ ናብታ ሃገሩን ህዝቡን ቁልሕ ምስ በለን ምስ ሓሰበን ኣስተንተነን እዩ። ወሓይዝን፡ ጎቦታትን እምባታትን፡ ሩባታትን ፈለጋትን ሃገሩ፡ ባህልን ልምድን እንዳቦታቱ ወትሩ ክርኢ ዝደፋነቕ እዩ። ነዚ መዝነት እዚ ክስከም እምበኣር ግቡእ ትምህርቲ ክሰንቕ የድልዮ።

ናብ መንእሰያት ደቂ ሃገረይ ኢርትራ ንመለስ እሞ ከመይ ዝበለ መንአሰይ እዩ ዘሎና ዝብል ሓሳብ ኩልና ብንቕሓትን ብኣፍልጦን ተመራሚርና ክንበጽሖ ኣሎና። ቀዳማይ ናይ ዕድመ ምትሕውዋስ ኣሎ። ኣቦታት ክምስሉ "ወዲ ኣርብዓ ዘርባዕባዓ፡ ይብሉ። ኣብ ዝመንና ግና ዝወለዱን ዝዘመዱን ደቂ ኣርባዓን ልዕሊኡን፡ መንእስያት ካብ ዝብል ስም ክላቐቑ ዘይመርጹን፡ ነቲ ሓቀኛ ዕቤት መንእሰያት ዝዓናቕፉን ይርከቡ እዮም። እወ ንሳቶምእውን መብዛሕታኦም ግዜ ንእስነቶም ከም መንእሰያት ዘይጸገቡ፡ ዝተበደሉ ዕድመ ንእስነቶም ብምልኪ ዝተሰርቀ ስለ ዝዀነ፡ ነት ዕድመ'ቲ ክብህግዎን ኣባኡ ክነብሩን ኣገራሚ ኣይኰነን። በቲ ካልእ ሸነኹ ድማ ማሕበራዊ ሽግራት የስዕብ ምኽንያቱ ኣብዚ ሒዝናዮ ዘሎና እዋን ኣብ ሕብረተሰብና ዝነበረ ጠቓምን ጎዳእን ባህልን ልምድን ሓዋዊስካ ናይ ምድምሳሱ ዝርኣየሉ ህሞት እና በጺሕና ዘሎና። እዚ ጥራሕ ከይኣክል ማሕበራዊ ሽግራትን፡ መዓት ግድላትን እውን ኣሎና። ንኣብነት ድኽነት፡ ድንቁርና፡ ሕማም፡ ከምኡ እውን ሕድሕድ ዘይምትእምማን ስለዘሎ፣ እቲ መንእሰይ ብዘይ ዝኾነ ይኹን ምኽንያት ኣብ ነንሓድሕዱ ክገራጮን ከፈላለን ኣብ ቅርሕንትታት ተዋሒጡ ኣብ ዘየድሊ ኣቕጣጫ ክምርሽ ይርከብ። ኣብ ከምዚ ህሞት እዚ፡ ነታ ሃገር ብኹሉ መዳያታ፣ ሓድነታ ኣዕቁባ ክትብልጽግ ዝብል ክሓስበላ ይኽእልዶ? ኣነ ንበይነይ ብዘካይ ነዛ ሃገር ከድሕና ዝኽእል የሎን እናተባህለ እሞ ከኣ ብኣውራጃ ወይ ብብሄር እንተዘይተጠርነፍኩም ዝፍታሕ ሽግር የለን ብምባል ነዛ ሃገር የድሕንዶ?

ስለዚ፡ መንእሰይ ሃገርና ነቲ ‘ኩልና እምበር ንበይነይ ዝገብሮ የብለይን’’ ዝብል ጭርሖ ክዕጠቕ ይግባእ። ንበይነይ ዝገበሮ የብለይን ማለት ድማ ንኹሉ ኤርትራዊ ብኹሉ ፍልልያቱን ሕብሩን ሃይማኖቱን ብሄራቱን ኣውርጃታቱን ተጠርኒፉ ሓንቲ ዝኾርዓላ ሃገር ምፍጣር ማለት እዩ። ከምዚ ምስ ዝገበር ድማ እዩ እቲ መንእሰይ ነቲ ህዝብና ዝብህጎን ዝጽውዖን መልሲ ክህበሉ ዝኽእል። ካብዚ ብዝተረፈ ንጽባሕ እዛ ሃገር እዚኣ ሰላምን ውህደትን ሕውነትን ስኒትን ዝሰፈና ክትከውን እንተኾይኑ ብመገዲ ምፍልላይ ዘይኮነስ እንታይ ደኣ እቲ መንእሰይ ንገዛእ ርእሱ ንለወጢ ቅሩብ ክኸውንን ነቲ ለውጢ ድማ ብመንጽር ሓባራውን ኣሳታፍነትን ክርእዮ ይግባእ። እዚ ከኣ ኩሉ መንእሰይ ካብ ናይ ከፋፋሊ ወይ ፈላላዪ ፖለቲካ ጸጊዕነት ነጻ ኮይኑ ነቲ ማሕበራዊ ምፍንጫላት ዘዕሙቝን ዘባልሕን ኩነታት ወጊድ ክብልን ቅኑዕ ዲሞክራሲያዊ ባህሊ ክኽተል የድሊ። ናብዚ ንምብጻሕ ድማ መንእሰይ ንኹሉ ክጥርንፍን ብዘይኣፈላላይ ዝሓቁፍ ፖለቲካዊ ዕላማ ክውንን ይግባእ። እንተዘይኮይኑ እዚ በበይንኻ ኰንካ ሑሕ ምባል ናይ ጽልኢ ለበዳ ሕማም ምስፍሕፋሕ ንሃገርን ህዝብን ዘርብሕ ከምዘይኮነ ምርዳእ የድሊ።

ስለዚ፡ መንእሰይ ብፖለቲካዊ ውደባ ይኹን ብበርጌሳዊ ማህበር ይወደብ ብዘየገድስ፡ ኩሉ ዝገብሮ ምንቅስቓስ ንዲሞክራሲያዊ መስመር ዝዕኵዅ ወይ ዘህስስ ወይ እውን ዝዕወት ወይ ዝፈሽል፣ ዲዩ ኣመዛዚኑ ክርዳእ ኣለዎ። ከምኡ እውን እቲ ንሱ ሒዝዎ ዘሎ ኣተሓስስባ ዝተጠርነፈን ዝተሓቛቘፈን ሕብረተሰብ ክፈጥር ይኽእልዶ ኣይክእልን ዝመዝንን ዝግምግምን ከኸውን ኣገዳሲ እዩ። እዚ ማለት ዲሞክራሲያዊ ባህልን ኣተሓሳስባን ዝጠናኸረሉ እንኮ መገዲ ኣብቲ ባህሪ ናይ ንሱ ዝተወደበሉ ፖለቲካዊ ሰልፊ ይኹን በርጌሳዊ ማሕበር ዝመርኮስ እዩ። ይኹን እምበር፡ ንሕብረተሰብ መቓቒልካ ናብ ትደልዮ ዓወት ከምዘየብጽሕ እውን ብኣግኡ ከስተብህለሉ ኣለዎ። እቲ ዓወት ዝበሃል ዘሎ ድማ ንፍልልያት ካብ ምግፍሑ ንምጽባቡ ብምውሳእ ፍትሓዊ ዝኾነ ሕብረተሰብ ምፍጣር ማለት ኣዩ። ዎ! ኤርትራዊ መንእሰይ፡ እዛ ሃገርካ ኤርትራ ትደልየካ ኣላ ክበሃል ከሎ ካባኻ እንታይ ትጽበ ኣላ ዝብል ሕቶ ንምምላስ ክትበቅዕ ኣሎካ። ንሱ ድማ ነቲ እታ ሃገርካ ትደልዮ ብመገዲ ምፍልላይን፡ ምግርጫውን ድዩ ወይስ ብቕኑዕን ንኹሉ ዝጥርንፍ ኣገባብ ፈሊኻ ምግንዛብ እዩ።

ድራር መንታይ

  Oakland, CA-- On November 8th, 2014, Mrs. Elsa Chryum, Founder and Director of Human Rights Concern 

Eritrea (HRC-E) discussed the recent decision of the United Nations Human Rights Council