ኣብዚ እዋንዚ፡ ከም ኤርትራውያን ጸገምና እንታይ ምዃኑ ኣብ ዝተረዳእናሉ ደረጃ ንርከብ ኣለና ዝብል እምነት ኣለና። ብዓይብይኡ ናይቲ ኣብ ልዕሊ ህዝብናን ሃገርናን ዝወርድ ዘሎ ብኹሉ መልክዑ እዚ ዝሓሸ ኣለዎ፡ ዘይበሃል ወጽዓ ጠንቂ ናይቲ ንሃገርና ብዘይሕጊ ዊን ከምዝበሎ ዝገዝእ ዘሎ ጉጅለ ህግደፍ ደረ-ዲሞክራስን ጸረ-ህዝብን ባህርን ተግባርን ጉጅለ ህግደፍ እዩ። ኣብ ደንበ ናይ ለውጢ ሓይልታት ክንመጽእ እንከለና ድማ ጸገምና ብዙሕ ዝርዝር ዘለዎ ኮይኑ፡ እቲ በሪኹ ዝረአ ተኸኣኢልካን ተወሓሒጥካን ብሓባር ክትስጉም ዘይምብቃዕ እዩ። እቲ “ምክኣል” ዝብል ረዚን ቃል ስሙ ከም ዝሕብሮ ክትጽመሞ ዝግበኣካ ዕማም ከም ዘሎ እዩ ዘመልክት። ኣብ ዝርዝሩ ክንኣቱ እንከለና ንዓና ቅኑዕ ኮይኑ ዘይረኣየና ናይ መኻይድና ቅኑዕ ምስ ዝኸውን፡ ምስ ዝህልወና ዕቃበ ከም ናትና ቅኑዕ ሒዝናዮ ናይ ምጉዓዝ ሓላፍነት ከም ዝጽበየና ዘመልክት እዩ። ኣብ መስርሕ ምጽማምን ምክእኣልን፡ እቲ ሎሚ ንዓና ቅኑዕ ኮይኑ ዘይረኣየና ጽባሕ ምስ ዝፍጠር ምዕባለ፡ ናትና ቅኑዕ ናይ ምዃን ዕድል ኣለዎ። እቲ ንመጻምድና ሎሚ ቅኑዕ ኮይኑ ዘይራዮ ናትና ቅኑዕ’ውን ጽባሕ ናቱ ቅኑዕ ኮይኑ ዝቕርበሉ ዕድል ዕጹው ኣይኮነን። እዚ እንተዘየጋጠመ ከኣ ናይቲ ላዕለዋይ ኢድ ዘለዎ ህዝቢ ናይ ምውሳን ሓላፍነት እዩ ዝኸውን። ስለዚ ኢና ከኣ እንተገደደስ ብሓሳብ ደኣ ንፈላለ እምበር ጽባሕ ብወሳኒ ግደ ህዝቢ ውዱእ መልክዑ ኣብ ዝሕዝ ናይ ኣተሓሳስባ ፍልልያት ሎሚ ብዓይኒ ጽልኢ ኣይንመዓዳዶ እንብል።
ንኩነታታና ብዕምቆት ክንዕዘቦ እንከለና፡ ዝከኣል ክነሱ ዘይከኣልናዮ ዕማም እዩ ብሓባር ንቕድሚት ከይንስጉም ዓንቁጹና ዘሎ። እቲ ሓቂ ከምኡ ምዃኑ ከኣ በቲ ተመዓዳዲና እነስመዖ ዘለና ክቀራረብ ዘይበቐዐ መጸዋዕታታት ዘነጽሮ እዩ። ከምቲ ግቡእ ኣተሓሕዛን ኣፈታጥሓን ዓንቀጽቲ ጉዳያት፡ ጸገምና እንታይ ምዃኑ ፈሊጥና፡ መፍትሒኡ እንታይ ክኸውን ከም ዝግበኦ ካብ ኣመትና፡ እቲ ዝተርፍ ናይ ምቅርራብ ትግባረ ኮይኑ፡ ዝቐለለ ክኸውን መተገበአ። ነዚ ክንበቅዕ እንተዘይክኢልና እቲ እንብሎ ካብ ልቢ ዘይነቐለ መሲልካ ንምቕራብ ዝበሃል መኸወሊ እዩ ዝኸውን። ርግጽ እዩ ፍልልያት የብልናን ማለት ኣይኮነን። እንተኾነ ብቕንዕና እንተሒዝናዮ እቲ ዘሰማመዓና ብስፍሓቱ ኮነ ብትሕዝቶኡ ካብቲ ዝፈላልየና ከም ዝዓቢ ፍሉጥ እዩ። እቲ ጸገም ከኣ ኣብ ክንዲ ነቲ ዝሰፍሐ ዘሰማመዓና፡ ነቲ ዝጸበበ ዝፈላልየና ኣዕቢና ከነቕርብ ንሃልኽ ምህላውና እዩ።
ግዜ ናይ ገዛእ ርእሱ መሃሪ ተጽዕኖ ኣለዎ። እቲ ኣብ ክንዲ ትመዓዳዶ ምቅርራብ ኣድላይነቱ ኣብዚ እዋንዚ ዝያዳ ዝዓዘዘ ይኸውን ኣሎ። ኩልና ከም እንረደኦ እቲ ኣብ ልዕሊ ህዝብና ዝወርድ ዘሎ’ሞ እንተቐጺሉ ንህልውናን ቀጻልነትን ሃገርና’ውን ዘስግእ ወጽዓ ህግደፍ መመሊሱ እንዳገደደ ክኸይድ እንከሎ፡ ናትና ብሓባር ናይ ምስጓም ኣድላይነ ከኣ ብኽንድኡ ደረጃ እዩ ክዓዝዝን ክቕልጥፍን ዝግበኦ። ድሌትና ተመሳሳሊ “ምድሓን ህዝብን ሃገርን” እናሃለወ ብሓባር ናይ ዘይምስጓምና ምስጢር ናይቶም ሰብ ጉዳይ ብሓባር ይኹን ብውልቂ፡ ብዓል ቤታዊ ድኽመትን ዘይሃናጺ ኒሕን ዓብይ ግደ ከም ዝህልዎ ምግማት ዘጸግም ኣይኮነን። እዚ ጸገም ካብ ዝግለጸሉ ምልክታት፡ ኣብ ዝሓለፈ ድኽመታት ንምጽብጻብን ምክሳስን ዝያዳ’ቲ ንቕድሚት ዝጽበየካ ዕማም ግዜን ጉልበትን ምሃብ ከም ምልክት በዓል ቤታዊ ድኽመትና ዘይውሰድ ኣይኮነን። ንናይ ኣተሓሳስባ ፍልልይ ኣብ ክንዲ ናይ ርኢቶ መወዳዳሪ መጻልእን መፈኻኸርን ጌርካ ምውሳድ ካልእ ንበዓልቤታዊ ድኽመትና ዘርኢ እዩ። እዚ ጥራይ ኣይኮነን ሓደ ውደባ ወዮ ካባኻ ዝተፈልየ ርኢቶ ሃልይዎ ነብሱ ክኢሉ ተወዲቡስ ዝተወደበሉ ርኢቶ ገዲፉ ናትካ ርኢቶ ከም ዝርዕም ከተገድዶ ምፍታንን ኣብኡ ሕራይ እንተዘይሉ ኣብ ክንዲ ብዓይኒ መወዳድርቲ ብዓይኒ ጽልኢ ክትርእዮ ምድንዳንን ካልእ ዓንቃፊ ኣተሓሕዛ እዩ።
ከምቲ ብዉዱብ ኮነ ብዘይውዱብ ኣገባብ ብዛዕባ ሃይማኖት፡ ብሄርን ዝኣመአሉ ዛዕባታትን ሒዝናዮ ዘለና መርገጻት፡ ጽባሕ ናይ ህዝቢ ኤርትራ ምርጫ ምስ ኣየናይ ከም ዝኸውን ምግማት እምበር፡ ርግጸኛ ኮይንካ ውዱ መደምደምታ ክትህብ ዝከኣል ኣይኮነን። ኣብ ከምዚ ኩነታት ነቲ ሒዝካዮ ዘለኻ መርገጽ፡ ንናይ ካልኦት መርገጽ ብዘየነውርን መወዳደሪ መድረኽ ብዘየጻብብን ኣገባብ ካብ ምግላጽን ምውድዳርን ሓሊፍካ ሓላፍነት ህዝቢ ተኪእካ ክትፈርድ ኣጸጋሚ እዩ። ምእንቲ ናይ ሓሳብካ ምግላጽን ምውዳብን መሰል እትቃለስ ክነስኻ፡ መን ኣብቲ ናይ ቃልሲ መድረኽ ይዋሳእ መንከ ኣብቲ መድረኽ ኣይዋሳእን ምድራት ናይ ሓደ ሰልፊ ወይ ውድብ ሓላፍነት ኣይኮነን። በቲ ብሓባር እትሰርሓሉ ሰፊሕ ጽላል ኣቢልካ ነዚ ጉዳይዚ ዝምልከት ቀጥዒ ኣውጺእካ መንዩ ውዱብ ሓይሊ ምምማይ ዘኽእለካ ቀጥዒ ምውጻእ ግና ዘይከኣል ኣይኮነን። ጥበብን ውሕልነትን ተጠቒምካ ኩሉ ኣንጻር ወጽዓ ህግደፍ ዘዝዓቕሙ ክድርቢ ቅሩብ ዝኾነ ዝሳተፈሉ ኩነታት ምፍጣር ከኣ ኣገዳሲ እዩ። ነዚ ኩሉ ክንበቅዕ እምበኣር ኣብ ክንዲ ንመዓዳዶ ክንቀራረብ ናይ ግድን እዩ።
Sudan’s President Omar al-Bashir has announced a 6-month state of emergency in the states of Kassala and North Kurdufan, government news agency SUNA said on Saturday.
The move is part of ongoing disarmament campaigns which started near Darfur and Blue Nile in October.
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
ብሓፈሻ ኣብ ኩሉ ካብ ሓደ ብርኪ ናይ ግዜ ናብ ካልእ ክትሰጋገር እንከለኻ፡ ብፍላይ ከኣ ሓደ ፍሉይ ኣጋጣሚ ኣፋኒኻ ናብ መጻኢ ሓድሽ ክትሰጋገር እንከለኻ፡ “ዓመት ናብ ዓመትየ ይዕቆረና” ምምርራቕ ዝተለምደ እዩ። እዚ ብፍላይ ኣብ ግዜ ዮሃንሰ-መስቀለ ብመሳጢ ዜማ ደቂ ኣንስትዮ ይስነ እዩ። እነሆ ከኣ ዓመተ 2017 ኣፋኒና 2018 ኣብ እንቕበለሉ በጺሕና እሞ “ዓመት ናብ ዓመትየ ይዕቆረና” ንብል። ካብቶም ብናይ ዝኾነ ተጽዕኖ ካብቲ ልሙድ ኣካይደኦም ዝያዳ ዘይቅልጥፉ ወይ ዘድንጉዩ ብናቶም ናይ ዑድት ሕጊ ዝግዝኡ መስረሓት ግዜ ሓደ እዩ። ግዜ ናጻ እዩ። ኣብቲ ባህርያዊ ቦታኡ ይወግሕ ይዓርብ። ይመውቕ ይቖርር። ይዘንብ ይጻሒ። ወዲ ሰብ ከኣ ግዜ ናብኡ ክመጽእ ከምዘይክእል ስለ ዝርዳእ ምስቲ ግዜ ዘምጸኦ ምዕባለታት ክመሳሰል ይግደድ። ስለዚ 2017ን 2018ን ምርኽኻብ ስለ ዝፈጸማ፡ 2018 እንዳበልና ክንቆጽር ቅሱባት ኢና። ነዚ ናይ ግዜ ሓያልነት ስለ እንርዳእ ኢና ድማ ሓደ ሓድሽ ምዕባለ ከጋጥመና እንከሎ “ግዜ ወይ ዘበን ኣምጸኦ” እንብሎ።
ግዜ ኣብ ህይወትና ፈጣሪ ተጽዕኖ ምዃኑ ስለ እንርዳእ፡ ሓደ ክፋል ግዜ ንኣብነት ዓመት ክሓልፍ እንከሎ፡ ብዛዕባቲ ዝመጽእ ሰናይ ትምኒትና ክንገልጽን መብጸዓታት ክንኣቱን እንከለና፡ ንግዜ ዘለና ክብሪ ንገልጽ ምህላውና ብሩህ እዩ። ኣይኮነንዶ ንናይ ዓመት ምቅይያር ንናይ ወርሒ መጀመሪ ባሕቲ እውን ትርጉም ንህቦ ኢና። እዚ ከኣ ካልእ ንክብሪ ግዜ ዘመላኽት እዩ። በዚ መሰረት ኣብ ከምዚ ሕጂ ዘለናዮ ናይ ክልተ ዓመታት ናይ ሓላፍነት ምርኽኻብ “እንኳዕ ኣብጸሓና ኣብጸሓኩም” ተተበሃሃልና ተዘይንኢሱና ኣይዓብየናን እዩ። ስለዚ “ርሑስ ዓድሽ ዓመት 2018 ይኹነልና”። እዚ ግብራዊ ዝኸውን ግና ብምምናይና ዘይኮነ፡ ትምኒትና ኣብ ምትግባር ብቑዓትን ትጉሃትን ኮይና እንተቐሪብና ጥራይ እዩ።
ከምቲ ኣብ ኩሉ ተረኽቦታት ኣድህቦናን ኣቓልቦናን ናብቲ ዝሓለፈ ዘይኮነስ ናብ መጻኢ ዝያዳ ከማዕዱ ይግበኦ እንብል፡ ዓመት ሓሊፉ ሓድሽ ዓመት ክትካእ እንከሎ እውን፡ ኣብ ክንዲ ነቲ ኣብ’ቲ ዝሓለፈ ዓመት ክንዓሞ ዝግበኣና ብዘይምዕማምና እነስቆርቁርን እንጠዓስን፡ ናብቲ ኣብዚ ሓድሽ ዓመት ክንዓሞ ዝግበኣና ዝያዳ ከነድህብ ይግበኣና። ናይ ዝሓለፈ ዓመት ተመኩርና ክንመሃረሉን ክንውከሶን ግና ናይ ግድነት እዩ።
ኣብ ጉዳይና ክንምለስ እንከለና ኣብዛ ነፋንዋ ዘለና ዓመት 2017 ክንዓሞ ዝግበኣና ከምቲ ትጽቢትና ከምዘይዓመምና ፍሉጥ እዩ። እቲ ምኽንያታት ከኣ ገሊኡ በዓል ቤታዊ ገሊ ከኣ ወድዓዊ እዩ። ከምኡ ስለ ዝኾነ ከኣ እዩ ውጽዓ ህዝብና ዘይተወገደ ጥራይ ዘይኮነስ ትስፉው ኣንፈት’ውን ክሕዝ ዘይከኣለ። ከምዚ ብምዃኑ እዩ ከኣ እዚ ኣጋጣሚ እንዳስሓቐ ዘሕዝን ዝኸውን። ኣብ ሓድሽ ዓመት ብምጻሕና ንሕጐስን ንስሕቕን፡ ዓሚ ክንዓሞ ኢልና ዝኣመትናዮ ክንዓምም ብዘይምብቃዕና ከኣ ንትክዝ። ምስዚ ኩሉ ግና መጻኢ ምርኽኻብ 2018ን 2019ን ከምዚ ናይ ሎሚ ጐበጨረ ዘይኮነስ ምሉእ ብምሉእ ትስፉዋት ናብ እንኾነሉ ክንቅይሮ ክንጽዕት ይግበኣና። ነቲ ኣብ ሃገርና ዝረአ ዘሎ ክንዲ ትጽቢትና’ኳ እንተዘይኮነ ጉጅለ ህግደፍ ይድፈር ከም ዘሎ ዘመልክት ቁልዒ ግሁድ ተቓውሞ ናብ ሃልሃልታ ክንቅይሮ ክንጽዕት ይግበኣና።
ኣብዛ ነፋንዋ ዘለና ዓመት ወጽዓ ህግደፍ ብትሕዝቶ ከምቲ ናይ ዝሓለፈ ነይሩ። ኣብቲ ዝርዝራቱ ከኣ ዝያዳ ገዲዱ። ቁጠባዊ ጸገማት ህዝብና ዝያዳ ዓሪጉ፡ ምጥፍፋእ ላዕለዎት ሓለፍቲ ህግደፍ ከኣ ዝያዳ ሳዕሪሩን ዶብ ሰጊሩን። ጉጅለ ህግደፍ ሓድሽ ብልኡላውነት ሃገርን ሃብታን ናይ ምጥላዕ ምዕራፍ ከፊቱ፡ ስደት መንእሰያት እንተዘይወሲኹ ኣይነከየን። ስርዓት ህግደፍ ሃይማኖታዊ ትካላት መሳርሒኡ ክገብረን ኩሉ መሰላት ክገፍፍን ዝወጠኖ ውጥን መመሊሱ ይገድድ ኣሎ። ኤርትራውያን መንእሰያት ኣብ ስደት ዘሕልፍዎ ዘለዉ ህይወት ጌና ይብእስ ኣሎ። ብኣንጻሩ ናይቶም ነዚ ኩነታት ንምቕያርን ናብ ራህዋ ንምስግጋሩን እንቃለስ ዘለና ሓይልታት ለውጢ፡ ብቑዕ ውጥን ህግደፍ ዝዓጽፍ ዓቕሚ ክንከውን ኣይከኣልናን። እቲ ዝያዳ ከተሓሳስበና ዝግበኦ ከኣ ህግደፍ ናይ ባህሪ ጉዳይ ኮይንዎ፡ ወጽዓኡ ኣብ ህዝብና መመሊሱ ምጽንዑ ዘይኮነ፡ ካብ ነብስና ንምጅማር ንሕና ክንገብሮ ዝግበኣና ክንገብር ዘይምብቃዕና እዩ።
እምበኣር ሓደስቲ “ከምዚ ክንገብር ኢና” በሃልቲ’ኳ እንተዘይኮንና ሕጂ እውን ኣብዚ ፍሉይ ግዜኡ ሕልዩ ዝመጽእ ኣጋጣሚ ቃል ምእታው ቀጻልነት ምእማት ስለ ዝኾነ፡ ቃል ክንኣቱ ግድን እዩ። ካብቲ ጐዲሉና ዘሎ ዓበይቲ ጉዳያት ሓደ ሓድነትና ኣጽኒዕናን ፍልልያትና ኣመሓዲርናን ክንስጉም ቃል ክንኣቱ ይግበኣና። ምኽንያቱ ከምቲ “ዝነቐዐ እንቋቁሖ መጻወቲ ሃመማ ይኸውን” ዝበሃል፡ ንሕና ከኣ ሓድነትና እንተዘየረጋጊጽና መፍቶ ጉጅለ ህግደፍ ከም እንኸውን ኣይንረስዕ።
ሰዲህኤ፡ ነቲ ኣጋጢምዎ ዝነበረ ሓድነት ናብ ምድኻም ዝመጣጠር ተጻብኦ ሳላ ተወፋይነት ኩሎም ኣካላቱ መኪቱ፡ ሓድነቱ ምስ ኣውሓሰ፡ ምስ ኩሎም ፖለቲካዊ ውድባትን ሰልፍታትን ዘስርሕ ሰፊሕ ጽላል ንምምስራት ዘኽእል ናይ ዘተ እማመ ኣቕሪቡ ኣሎ። ነዚ እማመኡ ብመደብ ምሕዳስ ሰልፊ ከሰንዮ ወጢንዎ ዘሎ ዕማም ኣብዛ ንኣትዋ ዘለና ዓመት’ውን ብዘሎ ዓቕሙ ክሰርሓሉ ምዃኑ የረጋግጽ። በዚ ኣጋጣሚ ከኣ እዚ ዕማም’ዚ ናይ ሓደ ውሱን መሪሕነት ወይ ሰልፊ ዕማም ስለ ዘይኮነ፡ ኣባላቱ ኮኑ መሓዙት ውድባት ኣብ ምዕዋቱ ንምርብራብ ዳግማይ ቃሎም ክሕድሱ ጸዋዒቱ የቕርብ።
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
“ኣብ ሓራ ደሞክራስያዊት ኤርትራ፡ ምንጪ ስልጣን ዝቐውም መንግስቲ፡ ህዝቢ ምዃኑ ይኣምን። ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ተሓታቲ ዝዀነ፡ ኣብዝሓ ሰልፍታትን ሰላማዊ ውድድርን ዘፍቅድ፣ ንመሰረታዊ ሰብኣውን ዲሞክራስያውን መሰላት ዜጋታት ዘኽብርን ዝጣበቕን፤ ስርዓተ-መንግስቲ ብምርጫ ህዝቢ ክውሰን ከም ዘለዎ ይኣምን።” (ካብ ፖለቲካዊ መደብ ዕዮ ሰዲህኤ ዝተወስደ)
ኣብ ከምዚ እነካይዶ ዘለና ናይ መሰረታዊ ለውጢ ቃልሲ፡ እቲ ቀንዲ ዋና ቃልሲ ህዝቢ ምዃኑ እንገልጸሉ ምኽንያታት ብዙሕ ኮይኑ፡ እቲ ዝያዳ ዝውጻዕን በቲ ለውጢ ዝጥቀምን ንሱ ኣብ ልዕሊ ምዃኑ ናይቲ መዐወቲ ናውቲ ወናኒ’ውን ንሱ እቲ ውጹዕ ህዝቢ ስለ ዝኾነ እዩ ኢልካ ምጥቕላል ይከኣል። ካብዚ ብምንቃል ኢና ከኣ ኩልና ውድባት፡ ሰልፍታት፡ ማሕበራትን ብኻልእ መልክዕ ዝተሰለፍና ኤርትራዊ ናይ ቃልሲ ባእታታትን ወርትግ ውክልናናን ተሓላቕነትናን ናይ ህዝቢ ምዃኑ እነነጽርን እነቃልሕን።
ኣብ ከምዚ ኩነታት ብዛዕባ ሓደ ጉዳይ ግና ድማ ብዝተፈላለዩ መልከዓት ዝካየድ ንቕሎን ዝቃላሕ ጭረሖን ኩሉ ቅኑዕ ዘይክኸውን ይኽእል። ኣብ ከምዚ ኩነታት ናይ ህዝቢ ዝመስል ግና ድማ ናይ ህዝቢ ዘይኮነ ወፍርታት ከጋጥም ስለ ዝኽእል ህዝቢ ነቲ ምስ መሰረታዊ ድሌቱ ዘሳንን ዘየሳንን ኣተኲሩ ናይ ምልላይ ንካልእ ኣሕሊፉ ዘይህቦ ሓላፍነቱ እዩ። ኣተኲርካ ምርኣይ ጥራይ ዘይኮነ ነየናይ “ቅኑዕ” ነየናይከ “ግጉይ” ትብል ናይ ምውሳን ሓላፍነትን እውን ኣለዎ። ህዝቢ ኤርትራ ዝደልዮን ብቓልሱ ከረጋግጾ ዝጽዕተሉን እንታይ እዩ ዝብል፡ ናብ ሰፊሕ ዝርዝር ከም ዝወስደና ፍሉጥ እዩ። ብውሕዱ ግና ሓድነቱን ሓድነት ሃገሩን ዘውሕሰሉ፡ ኣብ ጉዳዩ ኣብ ዝበረኸ ናይ ምውሳን ደረጃ ዝቕመጠሉ፡ ኩሉ መሰላቱ ዝረጋገጸሉን ካብ ድኽነትን ድሕረትን ዝወጸሉን ኩነታት ምርግጋጽ ከም ዝድግፍ ኣፍካ መሊእካ ምዝራብ ይከኣል።
ህዝቢ ኤርትራ ብሰንኪ መቑሓዊ ኣመሓዳድራ ጉጅለ ህግደፍ ብዛዕባዞም ዝተጠቕሱ ጉዳያት ኣፍ ኣውጺኡ ክዛራብ ኣብ ዘይክእለሉ ዓባሲ ኩነታት ከምዘሎ ፍሉጥ እዩ። እንተኾነ ካብ መቑሕ እቲ ጉጀል ዝወጸሉ ኩነታት ርሑቕ ከምዘይከውን ዘመላኽቱ ምዕባለታት ከኣ ኣለዉ። ናይዚ ቀረባ ግዜ ተረኽቦ ኣኽርያ ምስቲ ቅድሚኡ ዝነበረ ትንዕምነዓት ደሚርካ ብኣብነት ዝጥቀስ እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ብዛዕባ’ቲ “ምእንታኻ’የ” ዝብሎ ካብኡ ርሒቑ ዝካየድ ዘሎ ናይ ለውጢ ውዳበታት እውን ወረን ሓበሬታን የብሉን ማለት ስለ ዘይኮነ፡ ብዛዕብኡ ከሎ ጋና ንጹር ሓሳብ ክህልዎ ይግባእ። ምኽንያቱ ጽባሕ ካብዚ ንጹር ሓሳብ ዝነቅል ተግባር እዩ ዝድህሰስ ውጽኢት ዝርከብ። ህዝቢ ኤርትራ ናብዚ ክበቅዕ ክዕቅቦም ካብ ዝግበኦ ጸጋታት ቀንዲ እቲ ብዝተፈላለዩ፡ ኣስማት ዝቐያይሩ ወገናት፡ ብውሽጥን ብወጻእን ዝህደድ ዘሎ ሓድነቱ እዩ። ሓድነቱ ንዝህድዱ ኣተሓሳስባታት፡ ሎሚ ብሓሳብ ጽባሕ ድማ ብተግባር “ኣይደልዮምን” ክብሎም ናይ ግድን እዩ። ምኽንያቱ ውጽዓ ኣብ ሓድነቱ ዘየደልደለ ህዝቢ እዩ ዝሰፍር። ምድልዳል ሓድነትን ምዕዋት ኣንጻር ወጽዓን ፈላሊኻ ከምዘይረኣዩ ኣብ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ዝተረጋገጸ ተመኩሮ’ውን ስለ ዝኾነ።
እቶም በጃ ህዝቢ ኢና እንብል፡ ግና ድማ ብኣካል ካብቲ ህዝቢ ርሒቕና ንነብር ዘለና ናይ ለውጢ ሓይልታት እውን ህዝብና ቀንዲ ዋሕስ ቃልስና ምዃኑ ኣብ ምርግጋጽ ክንሕግዞ’በር ክንትከኦ ኣይኮነን ዓላማና። ነዚ ክንበቅዕ ከኣ እንምረሓሉ ናይ ቃልሲ ጭረሖ ንህልዊ ኩነታት ህዝብናን ሃገርናን ብግቡእ ዘንጸባርቕ እምበር ንናይ ውሱን ውዳበ ስምዒት ሒዙ ዝዕንድር ክኸውን የብሉን። እዚ ክበሃል እንከሎ ግና እቲ ሓቀኛ ህዝቢ ዝውከል ርኢቶን ኣተሓሳስባን ጽባሕ ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ኤርትራ እምበር፡ ሎሚ ምሉእ ብምሉእ ክጻፈፍ ዝኽእል ከምዘይኮነ ብምዝንጋዕ ኣይኮነን። ከምዚ ስለ ዝኾነ ኢና ከኣ ጽባሕ ብናይ ህዝቢ ቅዋማዊ ውሳነ ናይ መወዳእታ መልክዑ ብዝሕዝ ፍልልይ ሎሚ ኣይንረሓሓቕ እንብል።
ፍልልይ ምስ ህዝቢ ኮነ ኣብ ሕድሕድ ውድባትን ሰልፍታትን ናብ ጽልኢ፡ ባእስን ተረሓሒቕካ ምንባር ዝመርሕ ክኸውን ከምዘይግበኦ ብሓሳብ ደረጃ ኩልና ንሰማመዓሉ ኢና። ብተግባር ግና ኣይከምቲ ብሓሳብ እንረዳድኦን። ገለ ወገናት ናይ ሓሳብ ፍልልይ ካብ ሰባት ስለ ዘይፍለ ዳርጋ ተፈጥሮኣዊ ገይሮም ይወስድዎ እዮም። እዚ ፍልልያት ኣብ ሕድሕዱ ተፈሓፊሑ ዝወልዶ ናይ ሓባር ሓሳብ ከኣ እቲ ምሩጽ ዘሳኒ ሓሳብ ምዃኑ ፍሉጥ እዩ። ብመንጽር እዚ ኣብዚ እዋንዚ ብዛዕባ ኣተሓሕዛ ጉዳይ ሃይማኖት፡ ዝርጋሐ ምሕደራ፡ ግደ ቋንቋታትን ባህልታትን ,,, ወዘተ ዓብዪ ናይ ሓባር ጸረ ህዝቢ ጸላኢ ኣቐሚጥና ምስሕሓብ መግለጺ ዘይምክእኣልና ተዘይኮይኑ ካልእ ትርጉም የብሉን። ምክእኣል ከኣ ሓቢርካ ናይ ምንባር ወርቃዊ ሜላ እዩ። እዚ ክከኣኣል ዝግበኦ ሓሳባት ተፈራሪሑ ድዩ ተነዓዒቑ ከካብቲ ዘለዎ ሳናዱቕ ወጺኡ ኣብ ናይ ሓባር መድረኽ ተራኺቡ ተፈሓፊሑ ማእከላይ ሃናጺ ሓሳብ እንተዘይወሊዱ ከኣ ትርጉም ኣይህልዎን እዩ።
ስለዚ “ዋና ናይቲ ቃልሲ፡ ወትሩ ህዝቢ እዩ፡ ለውጢ ከኣ ብህዝቢ ንህዝቢ እዩ” ክንብል እንከለና፡ መሲልካ ንምቕራብን ንመሕብእን ዘይኮነ እንግዘኣሉ መትከል ክኸውን ይግበኦ። ህዝቢ ኤርትራ’ውን ካብ ናይ ክሳብ ሕጂ ተመኩሮኡ ተማሂሩ፡ በታ ዘላቶ ውስንቲ ዕድል እውን እንተኾነ፡ ክሳብ ጽባሕ ሓሳቡ ብሰላማዊ ሰልፍን መሰል ናይ ኣደባባይ መድረኽን ዝገልጸሎ ዕድል ዝፈጥር መን እንታይ ይብል ኣሎ ምክትታሉ ክገብር ይግበኦ።
ርሑስ ክልቲኡ ናይ ልደት ኣጋጣምታትን ሓድሽ ዓመት 2018ን
Africa, Eritrea, Horn of Africa, United States
This appeal, from The American Team for Displaced Eritreans, comes as 700 Eritreans face deportation to likely torture or death.
Martin
The Italian occupation of Ethiopia, which lasted between May 1936 and May 1941, was the outcome of a brutal military campaign that saw the use of chemical weapons and overwhelming military force against the Ethiopian army and people. Despite heroic resistance the Ethiopian army was defeated and the Emperor Haile Selassie left the capital for exile in Britain. These images highlight some of the events surrounding this conflict.
Contact: John Stauffer – 610-891-8470
The America Team for Displaced Eritreans
U.S. TO DEPORT ERITREANS TO LIKELY TORTURE OR DEATH
(MEDIA, PA, December 22, 2017) The America Team for Displaced Eritreans, joined by some 78 other organizations, has sent a letter to senior U.S. government officials urging that the Department of Homeland Security (DHS) suspend the imminent deportation of some 700 Eritreans under an order that the department had issued on September 13, 2017. The letter expresses the signatories’ concern that any Eritreans who are removed are likely to be tortured or killed by the Eritrean regime.
The letter was addressed to the DHS Secretary, the Secretary of State, the Acting Director of ICE, the Ambassador to the United Nations, and the four leading members of Congress tasked with overseeing DHS through their committees. The letter appears here: http://eritreanrefugees.org/wp-content/uploads/2017/12/ERITREA-700-URGENT-LETTER-2.pdf .
The America Team has been advocating against such a suspension since September. The organization urges the Eritrean American community to consider taking the following actions:
— More —
have been released from detention under orders of supervision – engage capable counsel at the earliest possible moment so as to reduce the risk of removal to Eritrea. Important materials in this regard appear here: http://eritreanrefugees.org/reference-materials-2/ .
Source=https://martinplaut.wordpress.com/2017/12/25/u-s-eritreans-face-deportation-to-torture-or-death/
ትማሊ፡ ሎምን ጽባሕን ሓደ ካብቲ ሓደ ክፈላለ ዘይክእል ሰንሰለታዊ ምትእስሳር ኣለወን። ትማሊ ናይ ነባራት ነይራ፡ ሎሚ ናይ ነባራትን ናይ መንእሰያትን ናይ ሓባር መዋስኢትን መራኸቢትን መድረኽ እያ። ጽባሕ ድማ ናይ መንእሰያት እያ። እዚ ናይ ወለዶታት ኣተሓሳስባታትን ምትኽኻእን ከምኡ ኢሉ ይቕጽል። ኣብ ትማሊ፡ ሎምን ጽባሕን ዝስለፍ ወለዶ ከከምቲ ዝነበረሉ ምዕባለታት ንዘጋጥሞ ብደሆታት ከመሓድርን ክብድህን ትውልዳዊ ሓላፍነት ይስከም። ከም ኤርትራውያን ኣብ ተመኩሮ ቃልስና እንተመጻእና ኣብ 60ታት፡ 70ታትን 80ያታትን ዝነበረ መንእሰይ ይገጥሞ ዝነበረ ብደሆታትን ኣመኻኽታኡን ካብ ናይዚ እዋ’ዚ መንእሰይ ብደሆታት ይፍለ። እቲ ቀደም ናይ ደብዳበን ኣጋር ልኡኽን ግዜ ነይሩ፡ ሎሚ ድማ ናይ በብዓይነቱ ቅልጡፍ ማሕበራዊ ሚድያታት መዋእል እዩ። ናይቲ መጻኢ መንእሰይ ብደሆታት እንታይ ከም ዝኸውን ከኣ እቲ ሽዑ ዝመጽእ ምዕብልና ዝውስኖ እዩ ዝኸውን። ናይ መጻኢ መድረኽ መሪሕ ቀላሲ መንእሰይ ከኣ በቲ ዝሓለፈ ይኹን በቲ ዝመጽእ ምዕባለታትን ጽልዋን ከየመኽንየ ነቲ ኣብ ግዜኡ ዝረአ ብደሆታት ናይ ምብዳህ ከቢድ ሓላፍነት ኣለዎ።
ሎሚ ኣብ መድረኽ ቃልሲ ዘሎ ሓይሊ፡ ብዛዕባቲ ናይ ትማሊ ፍጻመታት ክመዝዝንን ብዛዕባ ናይ ጽባሕ ክውጥንን ባህርያዊ ኣካይዳ እዩ። ኣብ መንጎ ናይ ትማሊ፡ ናይ ሎምን ናይ ጽባሕን ምዕብልናታት ዘይጓዳእ ምፍሕፋሕ ክህልው ቅቡል እዩ። ኣብ ሎሚ ኮይንካ ነቲ ብኣካል ዘይነበርካሉ ናይ ትማሊ ተመኩሮ ምንቃፍ ልሙድ እዩ። እቲ ነቐፈታ ንቡር ዝኸውን፡ ነቲ ሎሚ ብኻልእ ዝተተከኣ ናይ ትማሊ ምዕባለ ዘንጸላልዎ ዝነበረ ምዕብልናታት ኣብ ግምት ምእታዉ ናይ ግድን እዩ። ኣብ ከምዚ ኩነታትዚ ዝግበር ገምጋምን ነቐፈታን ሃሳዪ ከም ዘይከውን ከኣ ፍሉጥ እዩ። ምኽንያቱ ርትዓውን ምኽኑይን ስለ ዝኾነ። ጽባሕ ካብ ሎሚ ዝሓሸ ከም ዝኸውን ምግማት፡ መጻኢ ብሩህ ምዕባለ ኣብ ግምት ምእታው ስለ ዝኾነ ዝተባባዕ እምበር ዝጽላእ ኣይኮነን።
ኣብ ተመኩሮና ክንዕዘብ እንከለና፡ ነቲ ኣብ ምጅማር ብረታዊ ቃልስና ኮነ፡ ኣብቲ ናይ መጀመርያ ምዕራፍ ጉዕዘኡ ዝነበረ ኩነታት ኣብዚ ሎሚ ኮይንካ ምንቃፍ ዝተለምደ እዩ። ናይቶም ሽዑ ነዚ ጌና ቀጻሊ ዘሎ ቃልሲ መንገዲ ዘትሓዙልና ሓርበኛታት ምንቃፍ’ውን ልሙድ እዩ። ካብ ምንቃፍ ሓሊፉ ኩነኔ ክኸውን እንከሎ ግና ኣቐንዛዊ እዩ። እቲ ነቐፈታ ገሊኡ ርትዓዊ እዩ። ገሊኡ ግና ነቲ ከቢብዎም ዝነበረ ኩነታት ኣብ ግምት ዘየእትውን ዘይሓላፍነታውን እዩ። እቲ ቃልሲ ካብ ምዕራፍ ናብ ምዕራፍ ክሰጋገር እንከሎ ኣብዚ ሎሚ ዘለናዮ ምዕብልና ኮይንካ ኢንታ ከተውጸኣሉ ይከኣል እዩ። ናይዚ ቀረባ እዋን ምቅርራባት፡ ምሕዝነት፡ ኪዳንን ባይቶን እውን በዚ ክሓልፉ ባህርያዊ እዩ። ኣብዚ ነቲ ዝሓለፈ ምንቃፍ ብዙሕ ኣይመጐደአን። ሕሉፍ ሓሊፉ ነቲ ናይ ትማሊ እሞ ንናይ ሎሚ መሰረት ዘንበረ ተመኩሮ ጸንቂቕካ ምዅናን ግና ቅቡል ኣይኮነን። ዝሓለፉ ምዕራፋት ቃልስና እንተገደደ ዝንቀፍ እምበር ዝኹነን ትሕዝቶ የብሎምን።
ኣብዚ ሓደ ክሕለፍ ዘይግበኦ ጉዳይ ኣሎ። መጻኢ ብሩህ ዝኸውን ንናይ ትማሊ ተመኩሮ ብምኹናንን ብምንቃፍን ጥራይ ኣይኮነን። ኣብ ክንድኡ እቲ ምኹናንኳ ብዝኾነ መለክዒ ተቐባልነት ዘየብሉ እንድዩ፡ ክትነቅፍ እንከለኻ’ውን ዝሓሸ መተካእታ ሒዝካ ክኸውን ይግበኦ። ብኽምዚ እንተዘይተታሒዙ ግና ሎሚ ብጽባሕ ምትካእ ከቢድዩ ዝኸውን። ደሓር ከኣ ንናይ ሎሚ ድኽመትካ ብናይቶም ናይ ትማሊ ተዋሳእቲ ድኽመት ከተማኻኒ ምፍታን ፈጺሙ ቅቡል ኣይኮነን። ንኣብነት ጉጅለ ህግደፍ ሓያሎ ጉዳያት ዘይምዕራዩ ክንቀፍ እንከሎ፡ ካብ ድኽመቱ ንምህዳም “ካብ ገዛእቲ ስርዓታት ዝተወርሰ ሕማቕ ባህሊ ዓንቂፉና” ንዝብል ሓረግ ከም መኸወሊ ይጥቀም። ብኸምዚ ኣገባብ ህድማ ክሳብ መዓስ ምዃኑ ዝፍለጥ ኣይኮነን። እቲ ዝሓለፈ ኣብ ናይ ሎሚ ኣውንታዊ ይኹን ኣሉታዊ ጽልዋ የብሉን ማለት ኣይኮነን። ግና ንሓዋሩ ኣይኮነን።
ሕጂ’ውን ኣብ ደንበ ተቓውሞና ክንመጽእ እንከለና፡ ብዝሓለፈ ድኽመታት፡ ምሕዝነት ሃገራዊ ሓይልታት ኤርትራ፡ ኤርትራዊ ደሞክራስያዊ ኪዳን ድሒሩ ድማ ኤርትራዊ ሃገራዊ ባይቶ ንደሞክራስያዊ ለውጢ፡ ከም መሕብኢ ምጥቃም ዝተለምደ ኮይኑ ኣሎ። ናይዞም ንቕሎታት ተመኩሮ ነናቱ መምሃሪ ዝኸውን ምልክት ገዲፉ ሓሊፉ እዩ። ሕጂ ዝጽበየና ዘሎ ናይዞም ንቕሎታት ድኽመት ምኩምሳዕ ዘይኮነ፡ ካብቲ ተመኩሮ ተማሂርካ ካልእ ካብ ደውታ ዘውጽእ ዝሃብተመ መተካእታ ምርካብ እዩ። ዓቕሚ ተቓውሞና ውሱን ምዃኑ ዘሻቕል እዩ። እቲ ኣዝዩ ዘሻቕል ከኣ ነቲ ዝርካቡ ዓቕምና ኣብ ክንዲ ኣንጻር ናይ ሓባር ጸላኢና ጉጅለ ህግደፍ፡ ኣብ ትርጉም ዘየብሉ ናይ ሕድሕድ ምትህልላኽ ነባኽኖ ምህላውና እዩ። “ልብን ሳዕርን እንዳሓደረ ይበቁል” ዝብል ኣዘራርባ ንኣገዳስነት ካብ ተመኩሮኻ ምምሃር ዘመልክት እዩ። ልብና ግና ኣብ ክንዲ እንዳሓደረ ዝበቁል እንዳሓደረ ክጭክን ኢና ንዕዘብ ዘለና። ግን ስለምንታይ። “ክትከይድ እንከለኻ ዝዓንቀፈካ እምኒ ክትምለስ እንከለኻ እንተደጊሙካ እቲ እምኒ ንስኻ ኢኻ” ዝበሃል ብሂል እውን፡ ንኣብ ሎሚ ኮይንካ ኣብ ናይ ትማሊ ዓለም ምንባር ግጉይ ኣተሓሕዛ ዘመልክት እዩ። ስለዚ ሎሚ በቲ ትማሊ ዝመጻእናዮ ዘየዕወተና መንገዲ ናብ ጽባሕ ክንጐዓዝ ኣይግበኣናን። ብመንጽር እዚ ትማሊ፡ ሎምን ጽባሕን ኣብ ሕድሕድ ዝመላልኡ እምበር ዝተፋነኑ ክኾኑ ኣይግበኦምን።
ትርጕም፡- ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ፓርላማ ሆላንድ፡ ኣብ ድሒሩ ዝተረኸበ ጭብጥታት ተመርኲሱ፡ መንግስቲ ኤርትራ ኣብ ልዕሊ ኣብ ሆላንድ ዝነብሩ ኤርትራውያን ዝገብሮ ዘሎ ተጽዕኖታት እንታይ ዓይነት ግብረ መልሲ ክውሃቦ ከምዝግባእ ንምውሳን ይካትዓሉ ኣሎ።
ሓድሽ ጭብጥታት
ቀዳም፡ ኣብ ኣርጎስ ራድዮ ዝሰርሑ ጋዜጠኛታት፡ ሓደ ኤርትራዊ ስደተኛ፡ 2% ቀረጽ ክኽፈልን ናይ ጣዕሳ ሰነድ ክፍርምን እናተገደደ እንከሎ ዘቃልዕ መደብ ረድዮ ክፍንዉ ኢዮም። እዚ ናይ ኣስገዳድ ተግባር ደው ክብል ሰበስልጣን ሆላንድ ደጋጊኦም ንመንግስቲ ኤርትራ ከዘኻኽሩ ጸኒሖም ኢዮም።
ገለ ክፋል ካብ’ቲ ተረኺቡ ዘሎ ሓድሽ ጭብጢ ድሮ ናብ ዜና ማዕከናት ተዘርጊሑ ኣሎ። እቲ መደብ፡ ብፊልም ዝተቐርጸ ኰይኑ፡ ሓላፊ ኤምባሲ ኤርትራ፡ ኣቶ ሰለሙን መሓሪ፡ ነቲ ስደተኛ 2% ግብሪ ክኸፍልን ናይ ጣዕሳ ፎርም ክመልእን ከገድዶ እንከሎ ተቐሪጹ ኣሎ።
እንተደኣ፡ ከም’ቲ ዝተባህሎ ዘይፈጺሙ ድማ፡ እቲ ካብ መንግስቲ ዝደልዮ ዘሎ ሰነዳት ክውሃቦ ከምዘይኰነ ተነጊርዎ። እቲ ሓላፊ ኤምባሲ ኤርትራ፡ ዝዀነ ሰብ ናይ ጣዕሳ ፎርም ከይመልአን ከይፈረመን ዝዀነ ይኹን ኣግለግሎት ኣይግበረሉን ኢዩ። ነዚ ጐሲኻ ምኻድ ፈጺሙ ኣይከኣልን ኢዩ ይብል።
ኣባላት ፓርላማ ሆላንድ ቍጥዐኦም ይገልጹ
ፓርላማ ሆላንድ ኣብ ዝሓለፈ ረቡዕ ኣብ ዘካየዶ ኣኼባ ኣብ ሰለስተ ርእይቶታት ተመያይጡ። እቲ ርእይቶታት ካብ ኤምባሲ ኤርትራ ኣብ ሆላንድ ክዕጾ ኣለዎ ዝብል ክሳብ 2% ቀረጽ ምኽፋል ዘድሊ ምርምር ድሕሪ ምክያድ ሕጋዎ ኣይኰነን ናብ ዝብል ውሳኔ ክብጻሕ ኣለዎ ዝብል ነበረ።
ኤምባሲ ኤርትራ ኣብ ልዕሊ ኣብ ሆላንድ ዝርከቡ ኤርትራውያን ዝገብሮ ጸቕጥን ምፍርራሕን ከቋርጾ ደጋጊሙ ተነጊርዎ ከብቅዕ፡ ክሳብ ሕጂ ይቕጽሎ ምህላዉ፡ ወከልቲ ኵለን ፖለቲካዊ ሰልፍታት ኣብ ፓርላማ ሆላንድ ከቢድ ሻቕሎት ፈጢርሎም ከምዘሎ ገሊጾም።
ኣብ ዝሓለፈ መስከረም፡ መንግስቲ ሆላንድ እዚ ደው እንተዘይሉ፡ ስጕምቲ ክንወስድ ኢና ምባሉ ዝዝከር ኢዩ። “ብምፍርራሕን ዘይሕጋዊ ናይ ምግዳድ ተግባርን 2% ቀረጽ ከምዝኽፈል ዘሎ ዘረጋግጽ ጭብጥታት እንተደኣ ረኺብና፡ ዲፕሎማስያዊ ስጕምቲ ክሳብ ምውሳድ ክንበጽሕ ንኽእል ኢና” ዝብል ወግዓዊ መብጽዓ ብመንግስቲ ሆላንድ ተዋሂቡ ነይሩ ኢዩ።
ሚኒስተር ወጻኢ ጕዳያት፡ ኣቶ ሃልበ ዚልስትራ፡ ምዕጻው ናይ ኤምባሲ፡ ምሉእ መረጋገጺ ዝጠልብ ኣዝዩ ዓቢ ጕዳይ ኢዩ ኢሉ።
ኣቶ ዚልስትራ፡ ብዛዕባ ተኽእሎ ናይ ብኣኽባር ሕጊ ኣቢልካ ዕላዊ ክሲ ምቕራብ ምዝርራብ ከምዝከኣል፡ ከምኡ’ውን፡ ምስ ኣምባሰደር ኤርትራ ኣብ ብራስልስ ነቲ ጕዳይ እንደገና ከልዕሎ ድሌት ከምዘለዎ ኣተንቢሁ።
ፓርላማ፡ ኣብ’ቲ ቀሪቡ ዘሎ ርእይቶታት ሎሚ ሓሙስ ድምጺ ክህብ ኢዩ።
ትሕዝቶ ናይ ቲ ብረድዮ ኣርጎስ ተቐሪጹ ዘሎ ዝርርብ
ሓታቲ ዑቕባ፡- እቲ ኣነ ክፍርሞ ዝሕተት ዘለኹ ሰነድ፡ ኣነ ናይ ፈጸምክዎ ጌጋታት ዝግብኣኒ መቕጻዕቲ ክወስድ ድልዊ ምዃነይ አረጋግጽ ስለዝብል ዘሎ፡ ብዛዕባ’ዚ ክሓስብ ግዜ ሃበኒ ኢየ ዝብለካ ዘለኹ። እንታይ ማለተይ ምዃኑ ተረዲእካኒ’ዶ?
ሰለሙን መሓሪ (ሓላፊ ኤምባሲ)፡- ኣይተረድኣንን። ኣነ ፍልይ ዝበለ መረዳእታ ኢዩ ዘሎኒ። እቲ መንግስቲ፡ ነዚ ንዓኻ ክሕግዝ ወይ ክጠቅም ኢሉ ዝገብሮ ዘሎ ኢዩ።
ሓታቲ ዑቕባ፡- ሐራይ በል ክሓስበሉ ኢየ። ንዝገበርክዎ ጌጋ ዝግባእ መቕጻዕቲ ክውሃበኒ እቕበል’የ ስለዝብል ዘሎ፡ እቲ መቕጻዕቲ ናይ ሞት ብይን እውን ክኸውን ይኽእል ኢዩ። ስለ’ዚ ክሓስበሉ ፍቐደለይ።
ሰለሙን መሓሪ፡- ዝዀነ ሕልና ዘለዎ ሰብ ንዝፈጸሞ ጌጋ ኣሉ ክብል ኣይክእልን ኢዩ።
ሓታቲ ዑቕባ፡- ህዝቢ ኤርትራ ብመላኡ ኢዩ ዝሃድም ዘሎ። ኣነ ድማ፡ ካብኡ ዝተፈልየ ነገር ኣይፈጸምኩን። ስለ’ዚ፡ ኣነ እናሓሰብኩሉ ከለኹ፡ እቲ ዝጠልቦ ዘለኹ ሰነዳት ክዳለወለይ ይኽእል’ዶ ይመስለካ?
ሰለሙን መሓሪ፡- ኣይዳለወልካን ኢዩ። እዚ ኣነ ዝውድኦ ጕዳይ ኣይኰነን። ኣነ፡ እቲ ኵሉ ሰብ ከማልኦ ዘለዎ ጠለባት እነግረካ ኣለኹ። ዝዀነ ንሃገሩ ራሕሪሑ ዝመጸ ሰብ ነዛ ናይ ጣዕሳ ሰነድ ክመልኣ ኣለዎ። ነዚ ከይገበርካ ዝሳለጠልካ ዝዀነ ይኹን ነገር የለን። ብድሕሪ ነዚ ምፍጻምካ ግን ዘድልየካ ኣገልግሎት ክንገብረልካ ኢና።
ሓታቲ ዑቕባ፡- እቲ ሰነድ ግን ሕጂ የድልየኒ ኣሎ።
ሰለሙን መሓሪ፡- ኣይውሃበካን ኢዩ።
ሓታቲ ዑቕባ፡- ሕጂ ልደት ይኣቱ ኣሎ። ምስ ደቀይ ከብዕሎ እደሊ ኣለኹ። ክኸፍሎ ዘሎኒ ኣማሊአ፡ ናይ ጣዕሳ ሰነድ እንተዘይፈረምኩ’ኸ?
ሰለሙን መሓሪ፡- ኣይውሃበካን ኢዩ።
ሓታቲ ዑቕባ፡- ስለ’ዚ ሰነድ ኣይውሃበንን ኢዩ?
ሰለሙን መሓሪ፡- ቅድም ናይ ጣዕሳ ሰነድ ፈርም። ብድሕሪኡ ድማ ካባኻ እንጽበዮም ነገራት ከነስዕበልካ ኢና።
ሓታቲ ዑቕባ፡- ዝዀነ ኣገልግሎት ዝደሊ ሰብ ነዚ ትብሎ ዘሎኻ ክፍጽሞ ኣለዎ ማለት ድዩ?
ሰለሙን መሓሪ፡- እወ፡ ድሕሪኡ ድማ ፍሉይ ካርድ ክውሃበካ ኢዩ።
ሓታቲ ዑቕባ፡- እቲ 2% ግብሪ ብሓደ ግዜ ድየ ክኸፍሎ ዘሎኒ? ኣነ ን4-5 ዓመታት ዝኸውን ሰሪሐ ኣለኹ። ኣብ ሕሳብ ባንከኻ ገንዘብ እንተደኣ ዘይብልካ ትገብሮ ነገር የብልካን። ሽግር ኢዩ።
ሰለሙን መሓሪ፡- ስምዓኒ፡ ክሳብ ሕጂ ከይከፈልካ ምጽናሕካ ናትካ ጌጋ ኢዩ።
ሓታቲ ዑቕባ፡- እቲ ግብሪ ምኽፋል ብወለንታ ኢዩ ዝብል ዘረባታት እሰምዕ ነይረ።
ሰለሙን መሓሪ፡- እወ፡ ብወለንታ ኢዩ። ኣብ ሆላንድ 10 ሽሕ ኤርትራውያን እንተልዮም፡ ፍርቆም እንተደኣ ከፊሎም፡ ናይ’ቶም ዝተረፉ ንምእካብ ገዛ ገዝ ኣይንኸይድን ኢና። ግን፡ ዝዀነ ሰብ ገለ ኣገልግሎት ካብ’ታ ሃገር ክግበረሉ ሓቲቱ፡ እቲ ሰብ ነቲ ዝሕተቶ ዘሎ ከማእል ኣለዎ። ኣብ’ዚ ዘረባና ደው እንተበልና’ዶ ይሓይሽ?
ሓታቲ ዑቕባ፡- በብቝሩብ ምኽፋሉ ይከኣል’ዶ ይመስለካ?
ሰለሙን መሓሪ፡- ከምኡ ዝብሃል ነገር የለን። ሎሚ ሓሙስ ኢዩ። ቀዳመ ሰንበት ኣሕሊፍካ ሓሲብካ ተመለሰኒ።
Date: 21/12/2017
The Dutch Parliament is debating how to respond to the latest evidence that the Eritrean government is continuing to lean on members of the Eritrean diaspora community living in the Netherlands.
Fresh evidence
On Saturday a programme by investigative journalists from Argos radio programme will be broadcast showing Eritrean refugees being forced to pay the notorious 2% tax to the Eritrean government – something the Dutch authorities have repeatedly insisted must end.
Portions of the programme have already been released.
The programme, using secretly filmed footage, quotes from a conversation with the head of the Embassy, Solomon Mehari.
In it, an Eritrean asylum seeker is forced to pay the so-called 2% tax and to express his “regret” for having fled from Eritrea.
If he refuses to sign he will not be issued with the government document he came to the Embassy to request.
From the transcripts of the conversation it appears that the asylum seeker is forced to sign a form in which he repents and accepts he will receive what is called the “correct sentence”.
“Every person that left the country must first sign this. There is no way around it. After that, we can give our services, ” he is told. [Full transcript below]
MPs call for Embassy closure
Anger and frustration was expressed by politicians at the behaviour of the Eritrean Embassy in three motions debated in the Dutch Parliament on Wednesday.
These ranged from calls for the Embassy to be closed, to investigations on whether the 2% tax could be made illegal.
MPs from across the political spectrum expressed their concerns that pressure and intimidation was continuing, despite government calls for the Eritrean embassy to cease acting in this way.
In September the Dutch government promised to act if this didn’t happen. “When firm evidence emerges of intimidation and unlawful coercion in relation to the collection of the Eritrean diaspora tax by the embassy in The Hague, diplomatic measures will not be ruled out,” the government promised in an official statement.
Responding to the debate, the Minister of Foreign Affairs, Halbe Zijlstra, described closure of the Eritrean embassy as an extremely serious step, which would require proof.
He said that the Dutch government had called on Eritreans to report the matter to the police and that so far they had received 10 report, but these have yet to lead to a criminal investigation.
Mr Zijlstra offered to discuss possibility of undertaking a formal prosecution with the Prosecutor, and once more offered to discuss the matter with the Eritrean ambassador in Brussels.
Parliament will vote on the motions today [Thursday].
Asylum seeker: It says here ‘I am prepared to receive the appropriate punishment for my mistakes and to sign my statement’. That is why I am asking you for more time to let this sink in. You understand what I mean, right?
Mehari: No, I have a different understanding. We think that the government wrote this for your own good.
Asylum seeker: I will think it over. Because it says: I am prepared to receive the appropriate punishment! What that punishment is is not even known. It could also sentence someone to death.
Mehari: Every person has a conscience and if a person made a mistake, he will not be able to deny it.
Asylum seeker: About the whole Eritrean population is fleeing. I have done nothing that others have not done. Can my document be worked on while I think about this?
Mehari: No, it can not. That is not my decision. I am telling you the general requirements. Every person that left the country must first sign this. There is no way around it. After that, we can give our services.
Asylum seeker: But I need my document.
Mehari: No.
Asylum seeker: It will be Christmas soon. I want to be with my children. Even if I pay everything, only not signing this apology statement…
Mehari: No.
Asylum seeker: So you will not give me a document?
Mehari: First you must sign and then we will ask other things of you.
Asylum seeker: Everyone that needs services must do this?
Mehari: And then you will receive a special card.
Asylum seeker: Do I actually have to pay the 2% in one go? I mean, I have worked for 4-5 years. And if you have no money in your account, it is difficult.
Mehari: Listen, it is your own fault that you delayed it for so long.
Asylum seeker: I heard that it was voluntary.
Mehari: It is voluntary! If there are 10,000 Eritreans here in Holland and if half pays, we will not visit the houses of the other half to take it. But if someone asks something of the country, then that person must do what must be done. Shall we close now?
Asylum seeker: Well, It could be payed in terms, could it not?
Mehari: Such a thing does not exist. It is Thursday now. Take the weekend and come to a decision.
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
“ከም መቐጸልታ ናይ ቅድሚ ሕጂ ጻዕርታቱ፡ መስርሕ ምርግጋጽ ኣድማዒ ተሳትፎ ኤርትራዊ መንእሰይን፡ ምቅልጣፍ ምስግጋር መሪሕነታዊ ተራ ኤርትራዊ መንእሰይ፡ናብ ክዉንነትን ምቕያር ዘኽእል መሳለጥያታትን ኣገባባትን ምፍጣር ሓደ ካብ ናይ’ዚ እዋን ቀዳምነታቱ ምዃኑ የረጋግጽ።” (ካብ ፖለቲካዊ ውሳነታት 2ይ ጉባአ ሰዲህኤ ዝተወስደ)
ጉዕዞ ቃልሲ መስርሕ ምቅብባልን ምርኽኻብን ምዃኑ ኣብ ቅድሚ ኩልና ርዱእን ተመኩሮና ዘርኣየናን እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ቃልሲ ብሓደ ኣካል ተጀሚሩ ዝውዳእ ዘይኮነ፡ በብምዕራፉ ኣገባቡ እንዳቐያየረ ዝቕጽል መስርሕ እዩ። ኣብዚ ዘየቋርጽ ቃልሲ ካብ መድረኽ ናብ መድረኽ ሓደ ከረክብ እቲ ካልእ ከኣ ክርከብ እቲ መስርሕ ቀጻሊ እዩ። እቲ ቃልሲ ኮነ ግደን ሓላፍነትን ናይቶም ተዋሳእቲ፡ እቲ ቃልሲ ብዝሓልፎ ናይ ርሑቕን ቀረባን ምዕብልናታት፡ ብባህሪ ናይቲ ቃልስን ዓቕምን ሓላፍነትን ናይቶም ተዋሳእትን እንዳተቕያየረ እምበር ከምቲ ዝተጀምረሉ ኩነታት ብዘይክብ ለጠቕ ዝቕጽል ኣይኮነን። መስርሕ ምርኽኻብ በዚ ጀሚሩ ኣብዚ ክውዳእ እዩ ኢልካ ውዱእ ቆጸራ ዝተሓዘሉ ዘይኮነ ብመስርሕ ዝግዛእ እዩ። እቲ ዘረክብ መድረኽ እንዳገደፈ፡ እቲ ዝርከብ ድማ ቦታኡ እንዳስፈሐ ብዘገምታ ዝካየድ እዩ።
ከምቲ ቐዲሙ ዝተገልጸ፡ ቃልሲ ናይ ወለዶታት ምቅብባልን ቀጻልነትን እዩ። እቲ መስርሕ ነባር ብሓድሽ ናይ ምትካእን ንሓደ ምዕራፍ ቃልሲ ሰጊርካ ናብ ሓድሽ ምዕራፍ ናይ ቃልሲ ናይ ምእታው ተግባር’ዩ። እቶም ተቓለስቲ እውን ከምኡ ኣብቲ ነባር ምዕራፍ ዝነበሩ፡ ንናይቲ ሓድሽ ምዕራፍ ተቓለስቲ መንእሰያት እንዳረከቡ እቲ መስርሕ ብዘይምቁራጽ ይቕጽል። እዚ ምስግጋር ንቀጻልነትን ዓወትን ቃልሲ ወሳኒ እዩ። ወሳኒ ዝኾነሉ ቀንዲ ምኽንያት ብዘይምስግጋርን ምውርራርስን ውሕስነት ቀጻልነት ስለ ዘየለ እዩ። ቀጻልነት እንተዘየልዩ ድማ እቲ መልክዑን ኣገባቡን ደኣ ይቕይር እምበር ቃልሲ ኣየቋርጽን እዩ። “ምስግጋር ክሳብ ክንድዚ ናይ ምቕጻልን ዘይምቕጻልን ወሳኒ ግደ እንዳሃለዎ ክሳብ ክንደይ’ሞ ንግደሰሉን ንጥንቀቐሉን? ዝብል ጉዳይ ቆላሕታ ዘድልዮ እዩ።
ምስግጋርን ምትኽኻእን ከምዚ ዝተጠቕሰ ኣገዳሲ ጥራይ ዘይኮነ፡ ከቢድ ምዃኑ እውን ካባና ኤርትራውያን ናይ ለውጢ ሓይልታት ዝያዳ ምስክር ኮይኑ ዝቐርብ የለን። ብተመኩሮ ደረጃ እንተኾይኑ ናትና ናይ ምስግጋር ሃብታም ተመኩሮ ኣለና። እቲ ቅድሚኡ ዝነበረ ገዲፍና፡ እቲ ካብ 1961 ንነጀው በብምዕራፉ ዝተፈላለዩ መልከዓት እንዳሓዘን ንውረድ ደይባት እንዳመከተን ዝቕጽል ዘሎ ቃልስና ብመስርሕ ምርኽኻብዩ ኣብዚ በጺሑ። እቶም ነቲ ቃልሲ ዝጀመርዎ ሎሚ ኣብ መድረኽ የለዉን። ቃልሶም ግና ሳላ ምርኽኻብን ምብርራይን እነሆ ህያው ኮይኑ ይቕጽል ኣሎ። እቲ ትማሊ ተረካቢ ሕድሪ ኮይኑ ነቲ ቃልሲ ኣብዚ ሕጂ ዘለናዮ ዘብጸሐ ነባር ከኣ እነሆ ናብ መንእሰያት ናይ “ተረኪብኩም ሕድርኹም ፈጽሙ” መጸዋዕታ የቕርብ ኣሎ። ኤርትራውያን መንእሰያት ከኣ ናይ ተረኪብካ ሕድሪ ጀጋኑኻ ምፍጻም ታሪኻዊ ሓላፍነት ኣብ ቅድሚኦም ተገቲሩ።
ንሕና ኤርትራውያን ንለበዋ ሕድሪ ጀጋኑና ዕዙዝ ክብሪ ኣለና። እቲ ብህይወት ዘሎ በቶም ሕድሪ ገዲፎም ዝሓለፉ ይምሕል። ኣብ ኣኼባን ካልእ ኣገዳሲ መድረኽን ከኣ ብዝኽሮም ጀሚርና ብዝኽሮም ንዛዝም። እዚ ሕድሮም ወትሩ ምሳና ከም ዘሎ ንምንጽብራቕ ዝውሰድ ስጉምቲ እዩ። ነቲ ናይ ሕልና ዝኽሪ ክሳብ ክንደይ ብተግባር ነሰንዮ ኣለና ግና ነባራትና መንእሰያትና ብጽሞና ነብስና ክንሓከሉ ዝግበኣና እዩ። መስዋእቲ ክቡር ስለ ዝኾነ ንስዉኣት ዝያዳ ክብሪ ምሃብ ቅቡል ኮይኑ፡ እዚ ክብሪ ነቶም ዓቕሞም ዝፈቕዶ ኣበርኪቶም ኣብ ናይ “ሃየ ተረከቡና” ደረጃ ዝበጽሑ ነባራት እውን ክንፈግ ኣይግባእን። እቲ ክብሪ ከኣ ካብ ልቢ ብዝነቐለ “ኣብዚ ኣብጺሕኩሙና ኢኹም ኢኹም’ሞ ደጊም ንሕና ኣለናዮ” ዝብል ብተግባር ዝስነ ቃል ክኸውን ይግበኦ።
ምርኽኻብ ናይ ሰባት “እንካን ሃባን” ምብህሃል ጥራይ ዘይኮነ፡ ነቲ መስርሕ ቃልሲ እውን ካብቲ ዝነበረ ነባር ኣተሓሳስባ ናብ ሓድሽ ምዕራፍ ዘሰጋግር ተግባር እዩ። እቲ ምስግጋር ሃናጽን ኣድማዕን ክኸውን ከኣ ኣብ መንጎ እቶም ዝረኻኸቡ ነባርን መንእሰይን ምትእምማንን ግቡእ ኣፍልጦ ምውህሃብን ክህሉ ናይ ግድን እዩ። እቲ ተረካቢ መንእሰይ ነቲ ነባር ኣረካቢ ክኸዶ ዝጸነሐ ምስርሕን ዘንጸፎ መሰረትን፡ ብመንጽር ሕጂ ዘሎ ሃዋህው ጥራይ ዘይኮነ፡ በቲ ቅድም ዝነበረ ምዕብልና ምስ ህልዊ ኩነታት ቃንዩ ከም ኣገዳሲ መንጠሪ ተመኩሮ ክጥቀመሉን ይግበኦ። እቲ ነባር ብወገኑ፡ በቲ ንሱ መንእሰይ ዝነበረሉ ኩነታት ዘይኮነ፡ ብመንጽር ናይ ሎሚ ዕቤት ናይ ጽባሕ ትጽቢትን መዚኑ ኣብቲ መንእሰይ ግቡእ እምነት ኣሕዲሩ ከረክቦን ኣብቲ ቅኑዕ ናይ ቃልሲ ርኻብ ክሳብ ዝረግጽ ክሕግዞን ክበቅዕ ይግበኦ። ካብዚ ሓሊፉ እቲ ናይ “ክነረክብ ቅሩባት ኢናን ከንርክብ ድልዋት ኢናን” መብጸዓታት ከኣ ካብ ክሳድ ንላዕሊ ክኸውን ኣይግበኦን። ምስዚ ኩሉ ከኣ ምርኽኻብ ቀንዲ ኣካል ናይ ቃልሲ ስለ ዝኾነ ብሓላፍነታዊ ምክእኣል ዝፍታሕ ምስሕሓብ እንተጋጠሞ ክሰንብደና ኣይግባእን።
ከምዚ ኣብ ተመኩሮና ንዕዘቦ ዘለና፡ እቲ ነባር “መንእሰይ ናይ ሎሚ ከምዚ እዩ ኣደቡ” እንዳበለ፡ በቲ ካልእ ወገን ድማ እቲ መንእሰይ ብናይ ማዕዶ ትዕዝብቲ “ክላእ እዞም ናይ ቀደም እንታይ ገይሮም፡ ኣብኡ ክነብሩ እምበር ሓላፍነት ከረክቡ ቅሩባት ኣይኮኑን” ዝብል ኩርባባን ኩራን ንረብሓ ሓይልታት ለውጢ ኣይኮነን። እዚ ናይ ምርኽኻብ ሓላፍነት ብማዕዶ ኣእማን ተደራቢኻ ዝሕለፍ ዘይኮነ፡ ክልቲኦም ወገናት ትውልድን ቃልስን ናይ ምቕጻል ሓላፍነት ስለ ዘለዎም ግድን ክኸፍልዎ ዝግበኦም ዋጋ እዩ። እቲ ሓደ ናይቲ ካልእ ድኽመታት ብምቑላል ካብ ተሓታትነት ንምድሓን ዝገብሮ ፈተነ ከኣ ቅቡል ኣይኮነን። ካብዚ ቀረባ እዋን ግንዛበን ሓላፍነትን ክልቲኡ ወገናት እንዳዓኾዀ በቲ ነባር ኣረካቢ ኮነ በቲ ተረካቢ መንእሰይ ወለዶ ዝረአ ዘሎ ናይ ምቅርራብ ኣንፈት ግና ክቕጽል ዝግበኦ እዩ።
