ኤርትራ ሃገርና ብዘይካቲ ህዝባ ዘይደገፎ፡ ምስ ኢትዮጵያ ብኣስገዳድ ምጽንባራ፡ ንልዕሊ395 ዓመታት ዝኣክል ግዜ ሓደ ድሕሪቲ ሓደ ብተኸታታሊ  ብባዕዳዊ ገዛእቲ ተገዚኣ። እዚ ክዝርዘር ከሎ፡ ንግስነት ቱርካውያን  ኦቶማን  ካብ 1557 ጅሚሩ ክሳብ 1865: ድሒሩ ድማ ካዲፍ (ግብጻውያን)  ክሳብ 1882: ቀጺሉ ፋሽስቲ ጣልያን ክሳብ 1941: ኢጣልያ ብመንግስቲ ዓባይ ብርጣንያ (እንግሊዝ) ምስተሳዕረ ከኣ፥ እንግሊዝ ክሳብ 1952  እዩ። ድሕሪኡ ውዲታት ሓያላን መንግስታት ምስ ስርዓት ንግስነት ሃይለስላሴ ብምሽራውን፥ ብሸፈጥ ናይ ጽጥታን ርግኣትን ኣመኽንዮም ብዓንቀጽ (390) A/V  ብዘይ ፍታውን ድሌትን ህዝቢ ኤርትራ ጓዕጺጾም ንኤርትራና ምስ መንግስቲ ኢትዮጵያ ብፈደረሽን ከምትቚረን ገበሩ።

ቅድሚ ናብቲ ናይ ድሕሪ ፈደረሽን ግዜ ምእታውና፡ እቲ ዝተገልጸ፡ ማለት መሬት ኤርትራ እዚ ሎሚ ዘሎ  ዲዩ ወይ ኣይኮነን ኢልካ ክትድምድሞ ኣይከኣልን ኢዩ። ምኽንያቱ ነፍሲ ወከፍ ገዛኢ ነናቱ ዘካይዶ ስምምዓትን ዉዕላትን ወይ ናተይ ኢሉ ዝሕዞ መሬት ካብ ሓደ መግዛእቲ ናብቲ ካልእ ንመግዛእቲ ስለዝፈላለ። ንኣብነት እዛ ሎሚ ኢትዮጵያ እትበሃል ዘላ ቅድሚ 3000 ዓመት ከምዚ ነይራ ኢሎም ዝዛረቡላ ሃገር፡ ኣብዚ ሎሚ ዘላቶ መሬት ኣይነበረትን። እንታይ ደኣ ክሳብ ስናር  ኣስፋሕፊሓ ተባሂሉ ዝዝንተወላ ታሪኽ ኣሎ። ሎሚ ግን ስናር ኣብ ትሕቲ ኢትዮጵያ ኣይኮነን ዘሎ። ስለዚ እቲ ዳግማዊ መነሊክ ምስ ጣልያን ዝተሰማምዑሉ ውዑል ንኤርትራ ካብ ትግራይ ዘይኮኑ ፈልዮማ፡ ነቶም ናብ ኤርትራ ዝኣትዉ ዓሌታት ኢዮም ፍልዮም ክበሃል ይከኣል። ብዝኾነ እዚ ንናይ ታሪኽ ተመራመርቲ ገዲፍና፡ ኤርትራ ኣብ ትሕቲ መግዛእቲ ዘውዳዊ ስርዓት በስገዳድ  ናይ ሕቡራት ሃገራት ውሳነ ብምጥሓስ ተጸንቢራ ካብ 1962-ክሳብ 1991፡ ን29 ዓመታት ዝኣክል ተገዚኣ። እዚ ምስቲ ናይ ዝሓለፈ መግዛእትታት ክድመር ከሎ ዳርጋ 424 ዓመታት  ኤርትራን ህዝባን ብመግዛእቲ ተሳቒዮም።

ኢትዮጵያ ንኤርትራ ካብዞም ዝተጠቕሱ ገዛእቲ ብዘይካ ሓንሳብ ምስ ቱርካውያንን ምስ ግብጻውያንን ገዛእቲ ኣብ ጉንደት፡ ጉራዕን ድባርዋን ዝገበርዎ ውግእ፡  ንኤርትራን ህዝባን ንምድሓን ይትረፍ ነታ ዓሰብ ናትና ኢያ ዝብልዋ ክከላኸሉ  ኢሎም ዘካየድዎ ውግእ ፈጺሙ የለን። እተን  ንገለ ጠቕሚ ወይ እውን ብእንግሊዛውያን ንናይ ዑስማን ድግና ንምውጋእ ክተሓባበሩ  ዘካየድወን ውግኣት  እምበር ንኤርትራ እውን ከም በዓል  ውቤ ፡ ራእሲ ኣሉላ ይኹን ካልኦት ከምታ ክሳብ ስናር ንገዝእ ነርና ዝብልዋ ግብሪ ክኸፍሉ እንተዘይኮይኑ ኣናሕስዮም ኣይፈልጡን። ግብጻውያን ተዳኺሞም ንመሬት ኤርትራ ክለቁ ከለዉ መሬት ንምውራስን  ምስ ጣልያን ዝገበርዎ ውግእ እውን ጣልያን ከስፋሕፍሕ ምስ ጀመረ ናይ ዓድዋ ውግእ ገጢሞም እምበር፡ ንጣልያን ካብ መሬት ኤርትራ ከውጽእዎ ፈጺሞም ኣይሓለምዎን። እዚ ዘመልክቶ እንተልዩ፡ ኤርትራ ኣብ ትሕቲ ኢትዮጵያ ከምዘይነበረትን ንገዛእ ርእሱ እቲ ን394 ዓመታት ዝኣክል ኤርትራ ኣብ ትሕቲ መግዛእቲ ዝነበረቶ ክከላኸሉላን ከናግፍዋን ዘይምድላዮምን ዓቢ ምስክር እዩ።

ህዝቢ ኢትዮጵያ ይኹን ምሁራት፡ ነተን ብፈደረሽን፡ ከምኡ እውን ሃይለስላሴ ነቲ ውዑል ፈደረሽን ፍሒቚ ብሓይሉ ንኤርትራ ከይፈተወት መበል 14  ጠቕላይ ግዝኣት ዝገበራ እምበር፡ ናይ ኢትዮጵያ ኢያ ኢሎም ከቕርብዎ  ዝኽእሉ መርትዖ ኣይነበረን።  ኤርትራውያን ብፍላይ እቶም ንምሉእ ናጽነት ኤርትራ ኢሎም ዝተወዳደቡ ዝበዝሑ እስላም፡ ኣብ ራቢጣ ኣልእስላምያ ዝወሓዱ ድማ ኣብተን ካልኦት ማሕበራት ከም ኤርትራ ንኤርትራውያን፥ ደሓር ቀጽሪ ናጽነት (blok independence)  ነበሩ። እቲ ን30 ዓመታት ዝተኻየደ መሪር ደማዊ ቃልሲ ብዓወት ህዝቢ ኤርትራ ተደምዲሙ። ከምቲ "ዘበን ውቤ ዝጸመምስ ውቤ ወቤ ክብል ይነብር" ዝብል ምስላ ኣበው፡ ዝበዝሐ ህዝቢ ኢትዮጵያ ዝተማህረን ዘይተማህረን ብዘይካ “ኣፈደገ ባሕሪ ሲኢና” ምባል፡ ንህዝቢ ኤርትራ ወጺዒናዮ፡ ኣከላቢትናዮን ሃሲናዮን ኢሉ ዝዛረብ ኣይትሰምዕን ኢኻ። እቲ ኣዝዩ ዘስደምም ድማ ንህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ፡ ነዚ ናይ ኣፍደገ ባሕሪ ምስኣን ጠንቂ ገይሮም ይስልበጥዋ። ወያኔ በቲ ቅኑዕ ኣፈታትሕ ናይ መሰል-ርእሰ ውሳኔ መሰረት ማዕልቦ ክግበረሉ ኣለዎ ካብ ዝብል ነቒሎም  ነቲ ዘይተርፍ ናጽነት ኤርትራ ብዕሊ ተቐቢሎሞ ኢዮም። ከምኡ እንተዘይገብሩ ነይርም ህዝቢ ኤርትራን ህዝቢ ኢትዮጵያን ክሳብ ሎሚ ኣብ ውግእ መነበረ።

ኢዮጵያውያን ምሁራት ቅኑዕ ፍርዲ ኣብ ክንዲ  ምሃብ ካብ ስምዒትን ኣንነትን ነቒሎም፡ ግና  ነቲ ድኻ ህዝቢ ኢዮም ዘረሳስኑ። ካብቲ ኣዝዩ ዘገርም ድማ ምነሊክ ንኤርትራ ሸይጥዋ ክብሉ ከለዉ ሕፍረት ክስመዖም ይግባእ። ምነሊክ ወዮ ደኣ ሕሱም ውልቀመላኺ ንህዝቢ ኤርትራ ጅሆ ሒዝዎ እምበር፡ ሰላምን ርግኣትን ሰፊንዋ ነይሩ እንተዝኸውን ህዝቢ ኤርትራ ብናይ ኩዕታ ታሪኽ ወዲሰብ ተመራመርቲ (archeologist) እንተዝካየድ ምናልባት መሬት ኤርትራ ብመነሊክ ዝተወስደ ምሃለወ ነይሩ። ሎሚ ኤርትራ ካብቲ ሕሱም መግዛእቲ  ኢምብራጦርያን ኢትዮጵያን ብሓይሊ ዝሓዝዋ ናጻ ወጺኣ ደኣ እምበር ከምቲ ዝብልዎ  ኣይተገንጸለትን። 

ብዛዕባኢትዮጵያ ኣፍደገ ባሕሪ ምስኣና እንተኮይኑ ቅድም ውን መኣስ ኣፍደገ ባሕሪ ነይርዋ? ደሓር ድማ ኣብ ዓለም ኣፍደገ ባሕሪ ዘይብለን ሃገራት ኢትዮጵያ ጥራይ ኣይኮነትን። ይኹን እምበር እተን ካለኦት ከኣምእ ዝኣመሰላ ኣፍደገ ባሕሪ ስኢና ኢለን  ክሳብ ብሓይሊ ክጉዕጽጻን ክወራን ኣይተራእያን። ኣብ ዓለምና ምስ ኣፍደገ ባሕሪ ዘለወንን ዘይብለንን ዝዳወባ ሃገራት ዳርጋ 49 ዝኾና ኣለዋ። ገለ ካብአን ንናይ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝመሳሰል ናይ ሕብረት ሞንተነግሮን ሰርብያን ኢዩ። ኢትዮጵያ ሓንቲ ካብተን ምስ ኣፍደገ ባሕሪ ዘለዋ ሃገር እትዳወብ ኢያ። ንኣብነት  ሞንተነግሮ ነቲ ሕብረት ሞንተነግሮን ሰርብያን  ምስ ገደፈቶ ሰርብያ ሕጂ ብዘይ ኣፍደገ ባሕሪ ናጻ ኮይና ዘላ ሃገር።  ብሓደ ነርና ኢና እሞ  ኣፍደገ ባሕሪ ይግበኣኒ ወይ ናተይ እዩ ኢላ ክሳብ  ኣብ  ደም ምፍሳስ ኣይከደትን። እንታይ ደኣ  ብናይ ኣህጉራዊ ዉዑላትን ሕግን መሰረት ወደብ ናይ ሞንተግሮ ትጥቀም ኣላ።  ስለዚ ኢትዮጵያ ኣፍደገ ባሕሪ ስኢነ ኢላ ኣብ ክንዲ ብሸርሕን ዓመጽን፡ በቲ ናይ ኣህጉራዊ ሕጊ ክትጥም ምኸኣለት። እንተኾነ ክሳብ ሕጂ ካብ መን ከማና ስለዘይወጸት  ገለ ምሁራታ ካብቲ ዓምጣሪ ባህሪ ከምዘይወጸት ከመልክቱ ንዕዘቦም ኣለና።  ብዝኾነ ግን ኢትዮጵያ  ንኤርትራ ኣብ ክንዲ  ተገንጺላ እናበለት ንህዝባ ምዕሻው፥  ኤርትራ ናጻ ሃገር ምዃና ክትሕብርን ከም  ክልተ ጎረባብቲ ሃገራት  ኣብ ንግዳዊ፥ ጸጥታውን ዲፕሎማሲያውን ምትሕግጋዝ  ዝካየደሉ ስምምዓት ምግባር ጥራይ ኢዩ ጸዋጽኣ።

JUNE 13, 2020 ERITREA HUB ETHIOPIA, NEWS

OPINION

  | June 11, 2020 05:41 PM

It is often forgotten that the worst dictators are often, early in their careers, lauded as reformers. In Iraq, Saddam Hussein was initially embraced as a “pragmatist” by diplomats and journalists alike. In 1991, the Norwegian Nobel Committee awarded Burmese dissident Aung San Suu Kyi the Nobel Peace Prize; only in subsequent decades would she expose herself as an apologist for ethnic cleansing. Of course, she is not the only figure to sully the preeminent peace prize’s legacy.

In April 1976, Secretary of State Henry Kissinger declared that the United States supported black rule in Rhodesia, today’s Zimbabwe. He was cautious about Soviet and Cuban inroads among certain liberation movements. President Jimmy Carter, however, had no such caution. He drew parallels between Robert Mugabe’s Marxist Zimbabwe African National Union and the civil rights fight in the U.S. South. Mugabe was, therefore, a reformer and a social justice warrior. Many officials likewise greeted Isaias Afwerki as a democrat and reformer when he became Eritrea’s first president upon its 1993 independence. Indeed, Bill Clinton congratulated his Eritrean counterpart on “Eritrea's good start on the road to democracy and free markets” when, in 1995, they met in the Oval Office. Diplomats likewise once praised Rwandan leader Paul Kagame for his progressive attitudes toward women and liberal approach to the economy, but most human rights groups today criticize him for intolerance to dissent and human rights abuses.

Now, it appears, another Nobel laureate, Ethiopian Prime Minister Abiy Ahmed, may be heading down the same path. Perhaps buoyed by the praise he receives on his frequent post-Nobel trips abroad, Abiy on Wednesday announced that he would remain in office beyond the end of his term. For all of Abiy’s enthusiastic and, at times, naive peacemaking abroad, his tenure has exacerbated ethnic tensions at home. Reelection was no certainty, but his decision to seek to hold power extra-constitutionally could precipitate conflict in Africa’s second-most populous country.

The U.S., in recent years, may have diminished presence on the world stage, but the cards the White House and State Department have still matter. From a realist standpoint, Abiy and Farmajo are both weaker than they themselves admit or realize. Abiy may seek to become the new Mugabe, and Farmajo the new Siad Barre, but their respective peoples will not stand for it. Unbridled ambition will lead to civil war in their respective states. This is in no one’s interest. Rather than promote silly photo-ops with regional presidential summits, like that which the State Department’s Bureau of African Affairs plans for this coming week in Djibouti, the U.S. government should signal both to Abiy and Farmajo that they risk pariah status if they continue their undemocratic tendencies.

Central to President Trump’s international philosophy is the idea of restraint: The U.S. should not deploy its forces across the globe in pursuit of agendas that do not directly impact the security of the American homeland. In these troubled economic times, that makes sense, but it requires effective diplomacy now to avoid scenarios where state failure mandates far more expensive responses. The best way to promote regional security is to continue to cultivate democracy and provide a peaceful mechanism for ordinary citizens to hold ineffective leaders and would-be dictators to account.

Michael Rubin (@Mrubin1971) is a contributor to the Washington Examiner's Beltway Confidential blog. He is a resident scholar at the American Enterprise Institute and a former Pentagon official.

Source=https://www.washingtonexaminer.com/opinion/democracy-imperiled-in-africa-by-reformers-turned-dictators