ሕቶ ህዝብና በብመድረኹ ዝተፈላለዩ መልከዓት እንዳሓዘ ክመጽእ ከም ዝጸንሐን ቀጻሊ ከም ዘሎን ፍሉጥ እዩ፡ ኣብ ግዜ መግዛእቲ ሕቶ ህዝብና ምሉእ ናጽነት ነይሩ፡ ሓይሊ መንግዛእቲ ግና ነዚ ሕቶ ፈትዩ ክምልስ ፈቓደኛ ኣይነበረን። ፈቓደኛ ከይከውን ባህርያዊ  ነይሩ፡ ምኽንያቱ ገዛእቲ ፈትዮም ዝህብዎ ናጽነት ስለ ዘየለ። ነዚ ዝተረደአ ህዝቢ ኤርትራ ናጽነቱ ብልማኖ ዘይኮነ መንዚዑ ክረክብ ተቓሊሱ ተዓዊቱ ከኣ። ናብዚ ዓወት ንክበጽሕ ነንእሽቶ መሰል እንዳቆርመመ ዘይኮነ፡ ምሉእ ናጽነቱ ከጨብጦ ዝኽእል ኩነታት ንክፈጥር ስኑ ነኺሱ ተቓሊሱ። ንሓይሊ መግዛእቲ ከኣ ምሉእ ብምሉእ ምስ ኩሉ መግዛእታዊ መሳርሕታቱ ሓግሒጉ ደርብይዎ።

ሕቶ ህዝቢ ኤርትራ በዚ ኣየብቀዐን። እቲ ኣብ ሕቶን ቃልስን ናጽነት ካልኣይ ደረጃ ሒዙ ዝጸንሐ ሕቶ ፍትሕን ዲሞክራስን ድሕሪ ናጽነት ብኡንኡ ክፍታሕዩ ዝብል ትጽቢትኳ እንተነበሮ ብተግባር ግና ኣይኮነን። እቲ ድሕሪ ናጽነት ሓላፍነት ወሲዱ ኤርትራ ናይ ምምራሕ ኣጋጣሚ ዝወሰደ ሕጂ “ህግደፍ” ዝብል ስም ሒዙ ዘሎ ኣካል ዝመል ግና ውልቀመላኺ ዝሕንብሰሉ፡ በቲ ኣብ ግዜ ናጽነት ዝኣተዎ ቃል ጸኒዑ ኣይቀጸለን። ነቲ ኣብ ግዜ መግዛእቲ ዝነበረ ገዛኢ ሓይሊ ተኪኡ መልክዑ ብምቕያር ኣብ ልዕሊ ህዝብና ረቂቕ ናይ ጭቆና ኣርዑት ጽዒኑ። ስለዚ ህዝቢ ኤርትራ ኣብዚ እዋን’ዚ እውን ነዚ መድረሕ ዝምጥን ፍትሓዊ ሕቶ ኣልዒሉ ይቃለስ ኣሎ። ምኽንያቱ ከምቲ ኣንጻር መግዛእቲ ክቃለስ እምበር፡ ኣብ መግዛእቲ ክነብር ባህርያዊ ኣይነበረን ዝበልናዮ፡ ኣብ ትሕቲ ዜቤታዊ ወጽዓ ክነብር እውን ባህርያዊ  ኣይኮነን።

ህዝቢ ኤርትራ ህግደፍ ናብ ልቡ ተመሊሱን ኣናሕስዩን፡ ሕቶ ህዝቢ ኣስተብሂሉ ንክምልሰሉ እኹል ግዜ ተዋሂብዎ እዩ። ምናልባት ሕጂ እውን ኣዝዮም ውሑዳት ዘይቀበጹ፡ ህግደፍ ቃልና ሰሚዑ ሕቶና ክምልሰልና እዩ ዝብል እምነት ዘለዎም ይህልዉ። እንተኾነ ጉጅለ ህግደፍ ነዚ ናይ ህዝብና ዓቃል፡ ሓላፍነታውን ጸዋርን ትጽቢት ከም ፍርሕን ዘይምስትውዓልን ወሲዱ፡ ነቲ ፍታሕ ከምጽእ ዝተዋህቦ ዕድል ከም መደልደሊ ናይ ጭቆና መሓውሩ ወሲዱ ንድሕሪት ናብ ዘይምለስ ውጹእ ጨቛኒ ዓሪግሉ ኣሎ። እነሆ ከኣ  ንህዝብና ኣግሂዱ “ጭቆናይ እንተዘይተቐቢልካ ኣብ ትበጽሕ ብጻሕ” ካብ ዝብሎ ነዊሕ ግዜ ኮይኑ ኣሎ። ምሒር ኣብ ልዕሊ ህዝብን ሰማእታትን ኤርትራ ዘለዎ ንዕቀት ንምርእይ ከኣ ኣብ ልኡላውነት ኤርትራ እውን ምልከት ሕቶ የንብር ኣሎ። ህዝቢ ኤርትራ ከኣ ከምቲ ናይ ግዜ መግዛእቲ ካብ ህግደፍ ከይተጽበየ መሰሉ ባዕሉ ክምንዝዕ ኣብ ዝተገደደሉ ጥርዚ በጺሑ ኣሎ። እቲ በብኹርንዑ ዝስማዕ ዘሎ ናይ ለውጢ ድምጽታትን ዝተፈላለየ ውዳበታትን ከኣ ናይዚ ምልክት እዩ። ከምቲ ሓይሊ መግዛእቲ ነቲ ኣንጻሩ ዝካየድ ዝነበረ ሕያል ህዝባዊ ቃልሲ ዘይተዓገሶ፡ ህግደፍ እውን ነቲ ኣንጻሩ ዝካየድ ዘሎ ናይ ለውጢ ማዕበል ኣይተዓገሶን። እቲ ፈቐድኡ፡ ዝኣስሮ፡ ዝርሽኖ፡ ናብ ስደት ዝደፍኦ፡ ኣብ ገደብ ዘይብሉ ውትህድርና ዘንብሮ ዘሎ ከኣ ናይዚ ዘይምዕጋሱ ምልክት እዩ።

ኣብ መወዳእታ እቲ ሰዓሪ ህዝቢ ምዃኑ ኣይኮነንዶ ነዓና ነቶም ኣካላት ናይ ለውጢ ሓይሊ ንህግደፍ እውን ይስወሮ እዩ ዝብል እምነት የብለይ። ንስዕረቱ ኣሜን ኢልካ ንዘይምቕባል ከዕለብጥ ምዃኑ ከኣ ካልእ ርዱእ ጉዳይ እዩ። ከምኡ ስለ ዝኾነ እዩ ከኣ ህግድፍ ብፍላይ መራሒኡ ዲክታቶር ኢሳይያስ ኣብ ዘዝኸዶ መድረኽ ወልደፍደፍ ዝብል ዘሎ። ሎሚ እቲ ኣንጻር ህግደፍ ዝቐነዐ ድምጽታት መመሊሱ ይስስን ኣሎ። ትማሊ ህግደፍ የማናይ ኢደይ ዝብሎም ዝነበረ ወገናት ጉልባቦም ቀሊዖም “ደጊም ትዕግስትና ኣብ ኣካይዳ ህግደፍ ተወዲኡ እዩ” ብዝብል ልሳን ህዝቦም ኮይኖም ህግደፍ ናይ ምቅላዕ ተግባር ጀሚሮም ኣለዉ። ካብ ተመኩሮን እውን ከም እንርደኦ ኣርዑት ወጽዓ ዝያዳ ክተርር እንከሎ፡ ትዕግስቲ ውጹዓት ክውዳእን ቃልሶም ክሕይልን ባህርያዊ እዩ። ሕጂ ኣብ ቃልስና ዝረአ ዘሎ እውን እዚ እዩ።

መሰረታዊ መልሲ ንሕቶ ህዝብና መንዚዕካ እምበር፡ ንህግደፍ ለሚንካ ዝትኮብ ከምዘይኮነ ብሩህ እዩ። እቲ ስፍሓት መልሲ ከኣ ምሉእ እምበር እንዳጨራረምካ ዝትኮብ መተዓሻሸዊ ኣይኮነን። ንጉዳይ ግዱድ ዕስክርና፡ ንብኩራት ሕገመንግስቲ፡ ንዘይምትግባር ቀያድን ናይ መወዳእታን ብይን ዶብ ምስ ኢትዮጵያ፡ ንሃለዋት ፖለቲካዊ እሱራት፡ ንብኩራት ልዕልና ህፍትሒ፡ በበይኖም እንዳቆንጠርካ ናብ ህግደፍ ጥርዓን ምቕራብ መፍትሒ ኣይመጽእን እዩ። ህግደፍ እቲ ቀንዲ ጠላምን ጠንቂ ናይ ኩሉ ጭቆናን እንዳሃለወ “ከምዚ እንተገይርካ ካብ ስልጣን ኣይክትወርድን ኢኻ” ዝዓይነቱ መተዓረቒ ምቕራብ እውን ከምቲ ናይ ቀደም ንህግደፍ ዘሻድኖ እምበር ልቡ ዘራህርህ ኣይኮነን። ህግደፍ ምስ ኩሉ ናይ ጭቆና መሓውራቱ ክውገድ ግድን እዩ። ምኽንያቱ ገለ ሸነኹ እንተተሪፉ እንደገና ናይ ምጭብጫብ ዕድል ስለ ዝህቦ። ስለዚ ህግደፍ ክውገድ ኣለዎ እንተኢልና፡ “ናይ ዝህብና ሕቶ ብምልኡ ይመለስ” ንብል ከም ዘለና ክንግንዘብ ይግበኣና።

ምናልባት ገለ ወገናት ህግደፍ ክውገድ እንከሎስ ምስኡ ብዙሓት ወገናት ዝልከሙ ስለ ዝመስሎ የሰክፎም ይኸውን። እንተኾነ ሎሚ ህግደፍ፡ ህዝቢ፡ መንግስቲ ወይ ውድብ ዘይኮነ፡ ውልቀሰብ ኢሳይያስ እዩ። ደጋጊምና ህግደፍ ክንብል እንከለና ውልቀመላኺ ኢሳይያስ ንገዛእ ርእሱ ከጸባብቕ ዝጥቀመሉ ስም እምበር ህይወት ዘለዎ ፖለቲካዊ ግንባር ማለትና ኣይኮነን። እቲ ዝውገድ እውን ንሱን ኣዝዮም ውሑዳት ንሱ ስለ ዘዕበዶም ህዝቦም ዝረስዑ ጥራይ እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ኢሳይያስ ቀደም ዝረስዖ ትካላት እንዳጠቐስካ ብዙሕ ሰዓባይ ከም ዘለዎ ኣምሲልካ ምቕራቡ ዘየብሉ ክብደት ምሃብ እዩ። እቲ ብረት ዓጢቑ ዘሎ ሰራዊት ኤርትራ’ኳ ከም ኣብነት እንተወሲድና፡ እቲ ዝያዳ ሓርነታዊ ለውጢ ዝጽበ ግዳይ እዩ። ከምኡ ስለ ዝኾነ እዩ ከኣ ንህግደፍ ራሕሪሕዎ ዝስደድ ዘሎ። ስለዚ ክምለስ ዘለዎ ምሉእ ሕቶ ህዝብና እምበር፡ እንዳቆርመምካ እንዳ ሸርመምካ ኣይኮነን። እዚ ኣብ ህላወ ኢሳይያስን መጎልበቢ ጉጅለኡን ዝረጋገጽ ከምዘይኮነ ከኣ ምግንዛብ የድሊ።

ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ናብ ፓርላማን ናይ ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተርን ጀርመን ኣብ ዘቕረቦ መዘክር፡ ጀርመን ኣብ ኤርትራ ዘሎ ኩነታት ናብ ንቡር ንክምለስ ከተካይዶ ንዝጸንሐት ቅኑዕን ቀጻልን ጸዋዒት ዓሚቕ ምስጋናኡ ገሊጹ። ናይዚ መዘክር ቅዳሕ ናብ ዝተፈላለያ ሰልፍታት ጀርመን እውን  ተላኢኹ እዩ።

እዚ መዘክር ብ25 ጥሪ 2019 እዩ ናብ ፈደራላዊ ፓርላማ ጀርመን ብናይታ ሃገር ፕረሲደንት ሆን ዎልፍጋንግ ስቻውብለ፡ ናብቲ መንግስትቲ ድማ ብወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ሀይከን ማስ ኣቢሉ ተላኢኹ። ኩሎም ኣንጻር ወልቀ ዲክታተር ኣብ ኤርትራ ዝቃለሱ ዘለዉ ወገናት፡ በቲ ፓርላማ ጀርመን ብ17 ጥሪ 2019   ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝተፈጥረ ሓድሽ ዝምድና ጥራይ ዘይኮነ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ኩነታት ናብ ንቡር ንክምለስ  ዝጠልብ ዝወሰኖ ውሳነ ብዝለዓለ ደረጃ ከም ዝተቐበልዎ እዚ መዘክር ኣስፊሩ።

እዚ “ኤርትራዊ መልእኽቲ ምስጋና” ዝብል ኣርእስቲ ዝተዋህቦ መዘክር ሰዲህኤ ፡ ብዙሓት ኤርትራውያን በቲ ፓርላማን መንግስትን ጀርመን  ጨቋኒ መንግስቲ ኤርትራ፡ ነቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ንዝሓለፈ ርብዒ ዘመን ከጨንቕ ዝጸንሐ ኣዝዩ ኣሻቓሊ ማሕበራዊ ፖለቲካውን ሰብኣውን ኩነታት እንተዘይቀይርዎ፡ ምስ ኤርትራ ናይ ልምዓት ምትሕብባር ከምዘይቅጽል ብምግላጹ ተስፋ ከም ዝገበሪ ገሊጹ።

ኣብ ኤርትራ ዘሎ ኩነታት ካብቲ ቅድሚ ሕጂ ናይ ጀርመን ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ሀይኮ ማስ ዝገለጽዎ ዝተቐየረ የብሉን። ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ጀርመን ኣብ ዝሓለፈ ዓመት ናብ ፓርላማ ሃገሮም ኣብ ዘቕረብዎ ጸብጻብ፡ ኣብ ኢትዮጵያ ዘሎ ለውጢ ደጊፎም፡ (ተኣምራዊ) እውን ኢለምዎ ነይሮም። እዚ  ለውጢ ኣብዚ ዞባና ከም ዝሰፍሕ እውን ተስፋ ነይርዎም። እንተኾነ ብዛዕባዛ ክሳብ ሕጂ ዝኾነ ሓድሽ ናይ ለውጢ እስትራተጂ ዘየብላ  ኤትራ ሻቕሎት ነይርዎም እዩ።

እዚ መዘክር ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ ነሃሰ 2018 ናብ ኤርትራ ዝበጽሑ ኣቶ ገርድ ሙለር ሚኒስተር ዕቤት ጀርመን፡ ንኣካላት መንግስቲ ኤርትራ፡ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ኩነታት ከይተቐየረ ኤርትራ ካብ ጀርመን ሓገዝ ኣይክትረክብን እያ ንዝበልዎ እውን ኣዘኻኺሩ።

ምስዚ ብዝተተሓሓዘ፡ እቲ መዘክር ናይ ጀርመን ወግዓዊ ምንጭታት፡ ጀርመናዊ በዓል መዚ ሚቻአለ ሙንተርፈሪንግ ኣብዚ ቀረባ እዋን  ናብ ኤርትራ ከም ዝገሻ ከም ዝሓበረ ብምጥቃስ፡ እተን ጀርመናዊት በዓልቲ መዚ ኤርትራ ናይዚ ከባብያዊ ናይ ዕቤት ዕድል ተጠቃሚት ክትከውን ንሓለፍቲ ኤርትራ ንክደፋፍእዎም ጸዊዑ።

.መንግስቲ ጀርመን ኣብ ልዕሊቲ ዘየናሕሲ፡ ኩሉ ዝፈልጦን ቀጻልን ስቓይ ዝፍጽም ዘሎ መንግስቲ ኤርትራ እተካይዶ ዘላ ድፍኢት ኣብ ፍረ በጺሑ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ወጽዓ ከብቅዕ ትስፍው ምዃኑ ገሊጹ።

In a memorandum addressed to the presidium of the German Bundestag and the Foreign Ministry, the Eritrean People’s Democratic Party (EPDP) expressed its “most profound gratitude for Germany’s consistent and correct stance towards the regime in Eritrea”. The memorandum was copied to the international secretariats of CDU/CSU; SPD; Alliance 90/The Greens; FDP and the German Left.

Sent on 25 January 2019 to the German Federal Parliament (the Bundestag) via its president, the Hon. Wolfgang Schäuble, and to the German Government through Foreign Minister Heiko Maas, the memorandum stated that all Eritreans opposed to the

one-man dictatorship in Asmara have warmly welcomed the 17 January 2019 decision of the German Bundestag that strongly supported not only the peace process between Eritrea and Ethiopia but also Germany’s demand for the urgency of normalization of the alarming situation in Eritrea.

Entitled “Eritrean Message of Gratitude”, the memorandum stated that the vast majority of Eritreans are encouraged to note that the German Federal Parliament and Government are committed to never resume “development cooperation with Eritrea” before that rogue regime addresses the “disquieting political, social and human rights issues” that disrupted normal life in the country for quarter of a century.

It further stated that situation in Eritrea is still as it was described by Foreign Minister Heiko Mass. In his address to the German Bundestag last 12 October, Mr. Mass hailed the bold reforms started in Ethiopia that he termed “an African Miracle.” He hoped that that a “reform euphoria” would influence the rest of the region, but added his disappointment with Eritrea where there is still “no strategy to indicate how an orderly opening up within the country could look”.

The EPDP memo also thankfully recalled the August 2018 visit to Eritrea of Mr. Gerd Muller, the German Development Minister, who then sternly told Asmara regime representatives that Germany shall NOT be expected to support Eritrea until the unacceptable situation in the country is changed.        

Meanwhile, the memo cited recent official German sources informing that German State Minister Michele Müntefering is due to pay a visit to Eritrea soon and pledged she will ask the authorities in Asmara “to seize the opportunity offered them by developments” in the region.

The EPDP memo concluded by hoping that the pressure Germany is putting on the callous Asmara regime will bear fruit in the near future and alleviate the prolonged and untold suffering in Eritrea.