http://ascenteq.com/project/epdp

ህዝቢ ኤርትራ፡ ነቲ ነዊሕን  መሪርን  ዝኾነ ጉዕዞ ሰውራ ኤርትራ ስጊሩ ሓንቲ ነጻ ( ልዕላዊት) ሃገር ክምስርት ከሎ፡ እቲ ዝበዝሐ ደጋፍን፡ ተደናጋጽን ህዝባዊ ግንባር፣ እቲ ኣባል መሪሕነቱ ፡ ብፍላይ ኢሰያስ ዝመርሖ ጉጅለ ከም'ዚ ኢሉ ክጠልሞ እዩ ነዚ ህዝቢ ዝብል እምነት ኣይነበረን።

 እቲ ኣብ ሜዳ ኤርትራ ብ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራን ደጋፊ ህዝባን ግን ዋል እኳ ካብ መሬት ኤርትራ ኣብ 81 እንተወጸት፡ ከም ኣካል ህዝቢ መጠን ነቲ ትማሊ "ጀብሃ ክትሓቅቅ እያ" ዝበሎ ሎሚ " ገይም  ኦቨር" ጸወታ ተወዲኡ ዝበሎ መሪሕነት  ኢሰያስ ብህይወት ኣለናን ንቃልሰ ኣለናን፡ ነዚ ደንበ ተቋውሞ ክሳብ ሎሚ ሰሰይ ኣቢሎም ዘጽነሕዎ፡ እቲ  መሪሕነት ኣስመራ እንተ ኣትዩ፡ ህዝብና ብሽግርን ምሕደራ ናብ ምልኪ ክሳጣሕ እዩ ዝበሎ፡ ከም'ኡ ድማ ኮይኑ።

ልክዕ'ዩ ህዝቢ ኤርትራ ብፍላይ እቲ ኣብ ከተማ ነባሪ ነቲ ናይ ተሓኤ ታሪኽን ጉዕዞን ኣጸቢቁ ኣይፈልጦን'ዩ፡ ብፍላይ እቲ መንእሰይ ወለዶ ትሕቲ 40 ዓመት ዘለዉ ሓንቲ ኣፍልጦ ብዛዕባ ጀብሃ የብሎምን፡ ብጀካ እተን ግናይ ፖለቲካ ህግደፍ ዝመሃሮምን ምስ ወጹ ድማ ጥምዙዝ ፖለቲካ  ዝሓዙ ዝነዝሕዎ ናይ ጽልኢ ፖለቲካ እንተ ዘይኮይኑ።

 እተን ናይ መጀመሪያ ሸውዓተ ዓመት መገዲ ብተዛማዲ ሰላም ዝነበረላ ህዝቢ፡ ዝበሃል እንተነበረ፡ እቲ ዝተራእየ ውግእ ኢትዮ- ኤርትራ  ብዙሕ መንእሰይ ኤርትራ ህይወት ዝተኸፍሎን፡ ህዝብና  ድማ ዝተዛናበለሉ እዩ ነይሩ። ህዝቢ ኤርትራ ነቲ ውግእ ከም ናይ ወያነ ወራር ኢሉ ብስርዓት ኢሰያስ ከም መጻልኢ ክጥቀመሉ ዝጀመረ ኣብ'ቲ እዋን  እዩ። ስለ ሓቂ ድማ እቲ ኣካል ህዝብና ኣብ ኢትዮጵያ ዝቅመጥ ዝነበረን፡ ብሰንኪ እቲ ውግእ ዝገበሮም  ነገር ዘይብሉ ንብረቱን ገንዘቡን ራሕሪሑ ብመንግስቲ ኢትዮጵያ ህወሓት ዝመርሖ ተጠሪዙ  ናብ ኤርትራ ዝኸደሉ ብምንባሩ፡ እቲ ኣካል ህዝቢ እቲ ነቲ ኣብ ልዕሊኡ ዝተፈጸመ ቅሬታኡን ቂሙን ሒዙ፡ ሎሚ እቶም ነኣሽቱ ቆልዑ ዝነበሩ  ዓብዮም እቶም ኣብ ልዕሊ ወያነ (መንግስቲ) ኢትዮጵያ ቀንዲ ደገፍቲ እዚ ስርዓት ንኽኾኑ ኣኽኢሉ ምዃኑ እዩ።

ምልስ ኢልና ነዚ ስርዓት ኣስመራ ዘማሓድር ዘሎን መንግስቲ ትግራይ ( ህውሓት) ኣብ መቀለ ዘሎን ቅድምን ድሕሪ ነጻነት ኤርትራ ጽቡቅ ዝምንድናታት ብምንባሩ ህውሓት መንግስቲ ኣብ ኢትዮጵያ ምስ ሓዙ ነቲ ከጋጥም ዝኽእል ሽግራት ኣብ ምውሳን መጻኢ ዕድል ኤርትራ ክሽፈን ተኻኢሉ እዩ። እቲ ኣብ ኣስመራ ዝኣተወ ህግ ድማ ንህወሓት ይኹን ኢህወደግ ፖለቲካዊ ስልጣኑ ኣብ ኢትዮጵያ ንኽጭብጥ ዓቢ ኣበርክቶ ከም ዝገበረ ነቲ ሰውራ ኤርትራ ዝፈልጥን ዝተዓዘበ ዘሸግር ኣይነበረን።

እቲ ዝምድናታት እንበኣር እናኸፍኤ ብምኻዱ፡ እሞ እቲ ምስምስ ጉዳይ ዶብ ብናይ ዶብ ኮሚሽን መወዳእታን ቀያድን ዝብል ስምምዕ ኣብ ባይታ ክትግበር ኣይተኻእለን፡ ኣብ'ዚ ክልቲኡ ህዝቢ እኳ እንተኾነ፡ ብዝያዳ መንእሰይ ኤርትራ ተጎዳኢ ናይ'ዚ ዘይተቀባልነትን ዘይምትግባርን እዩ ኮይኑ፡ ገደብ ዘይብሉ ኣገልግሎት ኣብ ልዕሊኡ ተሸኪሙ ክኸይድ ተገይሩ። እቲ ውሳኔ መንግስቲ ኢትዮጵያ ብዘይ ቅድመ ኩነት ክቅበልዎ ነይርዎም፡ እቲ ብወገን ኤርትራ መንግስቲ እውን፡ እታ ውሳኔ ንኤርትራ ዝሕግዝ ብምንባሩ ጸገም ኣይነበረን ኮፍ ኢሎም ነእሽቱ ሽግራት ክፈትሑ። እዚ ዝኾነሉ ብኽልቲኦም ወገናት ካብ ዘይምትግባሩ ተረባሕቲ ነይሮም። እቲ ስርዓት ኣስመራ ብኣካይዳ እቲ ውግእን ሕቶ ቅዋምን ፡ስልጣንን ሓላፍነትን ህግደፍ ንምምይያጥ ዝጥለብ ዝነበረ ብላዕለዎት መራሕቲ  ጉጅለ 15 ዝፍለጡን፡ ጽዑቅ ጎስጓሳትን ቃለ - መሕትትን ናይ ብሕቲ ጋዜጠኛታት ፖለቲካዊ ግጥምያ ነቲ ስርዓት የንቀጥቅጥ ብምንባሩ፡ ኣቅልቦ ህዝቢ ኣብ ውሽጢ ጉዳይ ሃገሩ ከይሳተፍ ህዝቢ ናብ ጸላእቱ ናይ ግዳም ( ወያነ) ኮተኩር ገይርዎ። እቲ መንግስቲ ኢትዮጵያ'ውን ዋል እኳ ናይ ወተሃደራዊ ጸብለልትነት ኣብ ዶብ ምስጋር እንተኣርኣዩ፡ ነቲ ውሳኔ ምቅባል ኣብ ውሽጢ ፖለቲካ ህወሓት ( ትግራይ) ሽግር ፈጢሩ ብምንባሩ፡ በቶም ካልኦት ሓይልታት ኢትዮጵያ ፡ሕጂ'ውን ንኤርትራ ዘርብሕ ስምምዕ ፈሪሞም ከይበሃሉ፡ ዝያዳ ኢትዮጵያውያን ክመስሉ ነቲ ስምምዕ ተግራዊ ክኸውን ዝዓንቀጹ ንሶም እዮም ነይሮም።

    ደንበ ተቓውሞ

እዚ ሓይሊ'ዚ  ኣብ ሓንቲ ኤርትራ ዝኣምን፣ ብዙሕነት ህዝባ ዝኣምን ኮይኑ ንምልካዊ ስርዓት ኣልዩ ሓደ ንኹላትና ከም ህዝቢ እንቅየደሉ ቅዋማዊ ምሕደራ ዝነግሰሉ፣ ኣብ ትሕቲ ቅዋም ድማ ኤርትራዊ ዜጋ ነጻ ባእታ ንምርግጋጽ ፣ ፍትሕን ዲሞክራስን መበገሲ ከም መትከል፡ ህዝቢ ኤርትራ ናይ ባዕሉ መንግስቲ ክመርጽ፣ ኣብዝሐ- ሰልፍታት ዘእንግድ፥ ስልጣን ብሰላማዊ መንገዲ ምቅብባል ዝብሉ ከም ሓፈሻዊ ዕላማ ዝሰማማዕ እዩ።

ደለይቲ ለውጢ ይኹን ደለይቲ ፍትሒ ነቲ ስርዓት ምልኪ ንምውዳቅ እንተዘይኮይኑ ኣንጻር ሰባት፣ ጉጅለ፣ ሃይማኖት፣ ብሄር  ኣይኮነን፡ ወይ ድማ ኣንጻር ታሪኽ ህዝቢ ኤርትራን፣ ሰውራ ኤርትራን፡ ህላወን ቀጻልነትን ኤርትራ ከም ሃገርን ህዝብን ኣይኮነን። እቶም ዝብህጎም ሰላም፣ ምዕብልና፣ ቅሳነት፣ ዕቤት፣ ኣብ ውሽጢ ሃገር ውግእን ወረ ውግእን ኣጥፊኡ ፡ምስ ኩሎም ጎረባብቱ ኣብ  ሰናይ ጉርብትና ዝተመርኮሰ ዝፈጥር፡ ህዝቢ ኤርትራ ድማ ከም ታሪኽን ዘሎን ብተግባር ጻዕራም፣ ንስድራ-ቤቱ  ሓላይ ኣብ ዝኸዶ ቦታን ሃገር  ዓቢ ጽልዋ ዝገድፍ ብምዃኑ ኣብ ከባቢኡ ምስ ዝቅመጡ እንበኣር   እናተወዳደረ ናብርኡ ከማሓይሽ ከም ዝኽእል ተስፋ ዝቅመጦ ህዝቢ እዩ።

ናብኡ ንምብጻሕ እንበኣር ደንበ ተቋውሞ ሽግራቱ እናኣለየ፡ ብዝያዳ ሎሚ ኩላትና እቲ ውድቀት ናይ'ዛ ሃገርና ኤርትራ ብጀካ እዚ ሓይሊ ደንበ ናይ ለውጢ ካልእ፡ ከም ስርዓት ምልኪ ይኹን ካልእ ናይ ግዳም ሓይልታትን ተሓባበርቶም ደቂ እዛ ሃገር  ከድሕንዎ ክከላኸልሉ ኣይክእሉን። ስለዚ እዚ ደንበ'ዚ ብዙሕ ዝንቀፈሉ ጉዳይ ከም ዘለው ኩላትና እንረዳድኣሉ ነገር እዩ። እንተኾነ ኣብ'ቲ ዕላማ ስለዘይፈላለ ዝተወደበን ዘይተወደበን ብሃገራዊ ሓላፍነት ተደሪኽና፡ ነቶም ዘይገበርናዮም ዝምድናታት ሓልይታት ለውጢ ከነሐይሎም፡ እቶም ክሳብ ሎሚ  ሒዝናዮም ዘሎና ኣብ እምነት ህዝብናን ሃገርናን ክንቅጽሎ እዩ  ጻውዒት።

    ህወሓት ኣብ 4 ኪሎ

ከም ዝፍለጥ እቲ ድሕሪ ውግእ ኢትዮ- ኤርትራ መንግስቲ ኢሰያስ ነቶም ናይ ኢትዮጵያ ተቋወምቲ ናብ ኣስመራ ዓዲሙ ንኽንቀሳቀሱ ክገብር እንከሎ፡ መንግስቲ ኢህወደግ ( ህወሓት) ዝመርሖ ነቶም ኣቀዲሙ ምስ ህግደፍ ኮይኑ ዝኽልክሎምን ኣብ ሓደጋ ዘሳጥሖም ዝነበሩ ደንበ ተቋውሞ ናብ  ኢትዮጵያ ዓዲሞም ዝኣክል ሓገዛት ክገብርሎም ዝጀመሩሉ እዋን እዩ ነይሩ ኣብ'ቲ 2000 ዓ ፈ። እቲ ብኣወንታዊ ዝግለጽ  ኣበርክቶ ዝገበርዎ ከም መንግስቲ፡ ነቲ ስደተኛ መንእሰይ ኤርትራ ናይ ምቅባል ዘርኣይዎን፡ ብዝያዳ ድማ ህዝቢ ትግራይ ከም ኣካሉ ርእዩ ንኸይጋየሽ ኣኽኢሉዎ እዩ። ነተን ውድባት ኤርትራ ብላዕሊ ላዕሊ ክትርእዮ ከለኻ ንኽንቀሳቐሱን ናይ ሓገዝ  (ገንዘብ ) ይገብርሎም ከም ዝነበሩ ዝፍለጥ እዩ።

ኣብ ምምስራት ምሕዝነት ሓይልታት ኤርትራ  ጅምር ከየበለ ኣብ ውሽጣዊ ጉዳይ ብቅሉዕ ኢዶም ከእትዉ ብምጅማሮም ደንበ ተቋውሞ ስኽፍታ ከልዕል ጀሚሮም። ብዝለዓለ ድማ ነተን ዝነበራ ውድባት ፡በቲ ንሶም ዝርእይዎ ፖለቲካዊ  ርእይቶ ናይ ኤትኒክ ፈደራሊዝም  ከስርጹን፣ ክጸልዉን፣ ሓለፋ ክህቡን፡ ነተን ዘይተመስረታ ብሄራት ድማ እናኣተባብዑ ካብ ንቅድሚት ንድሕሪት መሊሲሞ። እቲ ዝኸፍኤ ድማ ብጀኻ ነታ ናጽነት ኤርትራ ምእማን ኣብ 91 ዘርኣይዎ ፡ ኣብ ኤርትራ ድሕሪ ህግደፍ  ቅዋማዊ ምሕደራ ዘለዋ ይትረፍ ሓንቲ ድኽምቲ ሃገር ንኽትህሉ ንሶም ድማ ብነጻ ንኢትዮጵያ ክገዝኡ ዝጽዕሩ እዮም ዝነበሩ፡ ክሳብ ሎሚ'ውን እቲ ሓሳብ ዝቀየርዎ ኣይመስለንን። እዚ ክበሃል ከሎ ድኽመት ኣይነበሮምን እተን ውድባት ማለት ኣይኮነን። ንሱ ድማ ብዙሕ ተዘሪብሉ ስለዝኾነ፡ ነቲ ደንበ ተቛውሞ ሓድሽ ነገር ኣይኮነን። ብሕጽር ዝበለ ህወሓት ዝመርሖ ኢትዮጵያ ንደለይቲ ለውጢ ኤርትራ ኣሉታዊ ግደ እዮም ተጻዊቶም እቲ መደምደምታ።

ናይ ቀረባ ኣብነት ፡እዚ ዘስካሕክሕ ወራር ብህግደፍ ዝተኣወጀ ንህወሓት ረኸብኩ ኢሉ ዝፈጸሞ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ትግራይ፡ ብጀካ ውሑዳት መሳርሕቲ ህግደፍ ህዝቢ ኤርትራ ቅሬታኡ ኣርእዩ፣ ደገፉ ለጊሱ፡ እቲ ዝተረፈ ዕንወትን በደልን ዝተፈጸመ  ኣብ ናይ ዓለም ሕጊ ቀሪቡ መዕጸዊ ይገበረሉ። እዚ ከይወርዶ ህዝቢ ትግራይ ብመጀመርያ ንህዝቡ ክከላኸል ኣየኽኣሎን፡ ነቶም ነቲ ስርዓት ክቅይሮ ዋናኡ ዝኾነ ህዝቢ ኤርትራ ውድባት ኤርትራ ኣብ ሓንቲ ልዕላዊት ሃገር ኣሚኑ ፡እሞ ንሳ እታ ኤርትራ ኣብ ሰናይ ጉርብትና ዝምርኮስ ንህዝቢ ትግራይ ብስትራተጂ ዓይኒ ኣወንታ ኢሎም ሓገዝ ኣብ ክንዲ ምሃብ፡ ምምቅቃል ንሶምን ህዝቢ ትግራይ ምደሓነ፣ እቲ ዝወረረ ድማ ካብ ስልጣኑ ብህዝቢ ኤርትራ ተኣልዩ ምነበረ። ሕጂ መንግስቲ ትግራይ ወይ ህወሓት ተማሂርኩም ዶ ትኾኑ? ዝብል ንዓኹም ይገድፎ።

  ሓይልታት ፈልሲ

ኣዚ ዝተራእየ ወራር ብፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ዕድመ ህግደፍ ዝሓወሰ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ትግራይን መሬት ትግራይን ንኹሉ ዘቆጠዕን ዘሎ ዝበሃል ተቋውሞ ምስ ህዝቢ ትግራይ ኮይኑ ሕልና ዘለዎ ኤርትራዊ ኣብ'ቲ ሓዘኑ ተሳቲፉ እዩ። እቲ ዝስዕብ ብልክዕ ከም'ዚ ክኸውን እዩ ንኽትብሎ ዘጸግም እንተኾነ መንገዲ ትግራይ ናበይ እዩ ዝብል ኣብ ዝበዝሐ ኤርትራዊ ነይሩን ኣሎን። እቲ ኣብ ቅድሚኡ ዘሎ ምርጫ ህወሓት ወይ መንግስቲ ትግራይ ንህዝቢ ትግራይ፡ ክክሕሶ እንተ ኾይኑ ሓንቲ ልዕልዊት ዝኾነት ሃገር ትግራይ ምምስራት ዝብል ርእይቶ ኣሎ። ህዝቢ ትግራይ መኪቱ ብመሪሕነት ህወሓት ናብ መቀለ ምስ ተመልሰ፡ እሞ ናብ ደቡብ ገጹ ክኸይድ ምስ ተራእየ፡ ስጊንጢር ፖለቲካ ገል ኤርትራውያን ሓ. ም. ት. TDF  ንሕና ንጸልኦ ንሶም ንህግደፍ ይጸልእዎ፡ ስለዚ ንኤርትራ ይውረርዋ ኢልካ ዘረባታት እታ ትግራይ ትዕወት ናብ ትግራይ ትውረር ዝብል ሰጊራ ፡እቲ ደንበ ተቋውሞ ኣጥርይዎ ዝነበረ ናይ ህዝቢ ደገፍ ፡ ኣብ ሓጺር ኣዋርሕ ከሲርዎ። ኣብ ዝሓለፈ 10 ዓመት ብፍላይ ዝተራእየ ጎስጓስን ጽልዋ ሓደሓደ ካድረታት ህወሓትን ተቀበልቶምን ንታሪኽ ሰውራ ምቁሻሽ ዝጀመርሉ፣ ኣብ ክንዲ ንህግደፍ ክጸልእ ምግባር ንሃገር ዝጸልእን ዘቋሽሹ፡ እታ ሽፍታ ገድሊ'ውን ኣብ'ታ ትግራይ እያ ጀሚራ፡ ፈላስፋታቱ ከኣ ርእይና ኢና።

ነቲ ንሶም ይጸልእዎ፡ ንሕና’ውን ንጸሎ ንህግደፍ፣ ምስ ህዝቢ ትግራይ ( ህወሓት) ብሓባር ኮይና ንእለዮ ዝበሃል፡ መን ብዘየገድስ ምስ ናይ ግዳም ሓይሊ ንልዕላውነት ሃገር (ኤርትራ) ምድፋር፡ ጥራሕ ዘይኮነስ ምኽሓድ እዩ ዘስምዕ።

እሞ እዞም የሕዋትና ፈልሲ ፖለቲካ ገዲፎም ኣብ ኤርትራ ከም ሃገር ክኣምኑ፣ እቲ ኩሉ ቃልሲ ድማ ንህዝቢ ኤርትራ ራህዋን ቅሳነትን ምምጻእ ስለዝኾነ፡ ብዝተፈላየ ምኽንያት ብዘየገድስ ምስ'ዚ ሓይልታት ፈልሲ ፍታሕ ክመጽእ ይትረፍ ንሶም ፡እቶም ዝጽበዩዎም ዘለዉ ክረድእዎም  ይትረፍ ዓብይ ጉዳይ ህዝቢ ትግራይ ኣለዎም። በዚ ምኽንያት ናብ'ቲ ዝነበርኩሞ ደንበ ተቋውሞ ተመለሱ እሞ ጉዳይ ገዛና ባዕልና ናይ ኤርትራውያን ይኹን።

5 ሓምለ2022

ርእሰ ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ኩሉ ዝሓለፍናዮ መድረኻት  ቃልሲ ማእከሉ ህዝቢ ኤርትራ እዩ ነይሩ። ሎሚ እውን ከምኡ ኣሎ። ጽባሕ ከኣ ቀጻሊ እዩ። ናይቲ ቃልሲ ማእከል ህዝቢ እዩ ክበሃል እንከሎ፡ እቲ ቀንዲ ዕላማ ናይቲ ቃልሲ ህዝባዊ ረብሓ ምርግጋጽ ምዃኑ ተገንዚቡ  ዋጋ ዝኸፍል ህዝቢ እዩ ማለት’ዩ፡  ናይቲ  ቃልሲ ዓወት ተረጋጊጹ ዝበሃል ከኣ ናይ ህዝቢ ሕቶታት መሰረታዊ መልሲ  ክረኽቡ እንከለዉ  እዩ።

ምርግጋጽ ናጽነትን ልኡላውነትን ኤርትራ ታሪኻውን ኣንጸባራቕን ዓወት እዩ፡ ካብ ዝበሃለሉ ቀንዲ ምኽንያት፡ ህዝብና ንነዊሕ ዓመታት ብሃንቀውታ ክጽበዮን ዋጋ ክኸፍለሉን ንዝጸንሐ ሃገራዊ  መሰረታዊ ሕቶ ዝመለሰ ስለ  ዝኾነ እዩ። እዚ ኣንጸባራቒ ዓወት ክረጋገጽ ናይ ብዙሓት ወገናት ኣስተዋጽኦ ዝተሓወሶ ኮይኑ፡ ቀንዲ ማእከል ኮይኑ ናብ ዓወት ዘብጸሐ ግና ህዝቢ ኤርትራ እዩ። ናይቶም ካብ ኣብራኽ ህዝቢ ወጺኦም፡ ዝተፈላለየ መልክዕ ውዳበታት ሒዞም ዝተቓለሱን ዝቃለሱ ዘለዉን ኤርትራዊ ሓይልታት ናይ ምውህሃድን ምምራሕን ግደ ዓብይ ምዃኑኳ ርዱእ እንተኾነ፡ ንማእከላዊ ግደ ህዝቢ ዝትክእ ግና ኣይኮነን። እቲ ሓሓሊፉ ክረአ ዝጸንሐ ጌና ሎሚ እውን ኣሰራቱ ዘሎ፡ ወሳኒ ግደ ህዝቢ ዘንጊዕካ፡ ንዓኡ ተኪእካ ናይቲ ቃልስን ዓወትን ዝለዓለ ቀላሲ ክትከውን ምፍታን፡ ካብቶም ንጉዕዞ ቃልስና ንድሕሪት ዝጐቱ ጠንቅታት ኣብ ቅድሚት ዝስራዕ እዩ። ናይ ግዳም ሓይልታት ደገፍን ምትሕብባርን  እውን ካብ ምጽላውን ምትብባዕን ሓሊፉ  ንኤርትራዊ ህዝባዊ ሓላፍነት ዝትክእ ኣይኮነን። ስለዚ እቲ “ህዝቢ እዩ ወሳኒ” ዝበሃል፡ ንማለቱ ዝድረፍ ዘይኮነ፡ ካብዚ መስረታዊ ምኽንያት ዝነቅል እዩ።

ድሕሪ ናጽነት  ነካይዶ ናይ ዘለና ቃልሲ ማእከል እውን ከምቲ ናይ ቀዳማይ ምዕራፍ  ህዝቢ ኤርትራ እዩ። ናይ ድሕሪ ናጽነት ሓርነታዊ ቃልስና ጌና ኣይተዓወተን ቃልስና ግና ቀጻሊ እዩ፡  ንብል ዘለና ከኣ  መሰረታዊ ባህግታት ህዝብና ኣይተመለሰን ካብ ዝብል መሰረታዊ ዕግበት ዝነቅል እዩ። ከምቲ ቀዳማይ ምዕራፍ ቃልስና ሳላ ህዝባዊ ማእከሉ ዘይለቐቐ ዝተዓወተ እዚ ነካይዶ ዘለና ቃልሲ፡ ብዘተኣማምን ናይ ምዕዋቱን ዘይምዕዋቱን ዕድል ዝውሰን፡ ብናይ ህዝቢ ማእከላይን ወሳናይን ቦታ ምሓዙን ዘይምሓዙን እዩ።  ህዝቢ ናይ ቃልሱን ዓወቱን ማእከል ንክኸውን ድማ ብተሳትፍኡ እምበር፡ ኢደ-እግሩ ኣኪቡ፡ ዓወት ካብ ኢድ ካለኦት ብምጽባይ ኣይኮነን። በዚ ምኽንያት እዩ ከኣ ኣብ ቃልስና ህዝባዊ ተሳትፎ ናይ ዓወትና ዋሕስ ምዃኑ ዝእመነሉ።

ፖለቲካዊ ውድባትናን ሰልፍታትናን ከምኡ እውን ካለኦት ውዳበታት፡ ንክዕወቱ እቲ ቀላሲ ግደ ህዝቢ ከይልቀቕ ክጥንቀቑ ይግበኦም። ህዝባዊ ማእከል ዘይምልቃቕ ማለት፡ እትምርሓሉ መትከላት ክትትልም፡ ፖሊሲ ክትቀርጽ፡ ውሳነታት ክትውስን ኮነ፡ ቀጥዒ ዝምድናታትካ ክትሕንጽጽ እንከለኻ፡ ኮታ መጻኢኻ ክትቅይስ እንከለኻ፡ እትምርኮሰሉ መጽናዕቲ፡ ማእከላይ ብጽሒትን ባህግን ህዝቢ ከይትስሕት ምጥንቃቕ ግድን እዩ።  ካብዚ ሓሊፉ፡ ናይ ህዝቢ ትጽቢትን ወሳኒ ግደን  ዘንጊዕካ፡ መምስ ዝተቀልቀለ ጫፋት እንዳተዓዘርካ “ምስ ህዝብና ኣለና” ምባል፡ ከምቲ እትብሎ ኮይንካ ናይ ዘይምቕራብ ሓደጋ ዘኸትል እዩ። ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ ኣብ መጻኢ ንወሳኒ ግደ ህዝቢ ኤርትራ ብዝምልከት ኣብ ፖለቲካዊ መደብ ዕዮኡ ከዕዝዞ እንከሎ “ሰዲህኤ፡ ምልካዊ ስርዓትን ንሱ ዘተኣታተዎ ኣዕናዊ ሳዕቤናትን ኣልጊስካ ኣብ እትምስረት ደሞክራስያዊት ኤርትራ ልዕልና ሕጊ ዝሰፈና ንመሰልን ክብርታትን ኩሎም ዜጋታታ ብማዕረ ንምርግጋጽ ምንጪ ስልጣን ናይቲ ዝቐውም መንግስቲ፡ ህዝቢ ምዃኑ ይኣምን። ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ተሓታቲ ዝዀነ፡ ኣብዝሓ ሰልፍታታን ሰላማዊ ውድድርን  ዘፍቅድ፣ ንመሰረታዊ ሰብኣውን ዲሞክራስያውን መሰላት ዜጋታት ዘኽብርን ዝጣበቕን፤ ስርዓተ-መንግስቲ ብምርጫ ህዝቢ ክውሰን ከም ዘለዎ ይኣምን።” ይብል።

ኣብዚ በብኩርናዑ ናይ ኣተሓሳስባ ሸለውለው ሓይልሉ ዘሎ ግዜን ኩነታትን፡ “ናይ ቃልስና ማእከል  ህዝብና እዩ”  ዝብል መሰረታዊ ሓሳብ ኣጽኒዕና ክንሕዝ ኣብ እንግደደሉ ወሳኒ መድረኽ  ኢና ንርከብ ዘለና። ኣብ ሓይልታት ለውጢ ዘሎ፡ ናይ ኣተሓሳስባ ምውጣጥ፡ መልከዓቱ እንተዘይተፈላልዩ፡ ኣብቲ “ናይ ቃልስና ማእከል ህዝቢ እዩ” ዝብል  ግንዛበ ጐሊሑ ዝረአ ጸገም ኣይጸነሓናን። ካብቲ ብስም ህዝቢ ዝዝመር ኣየናዩ እዩ እቲ ሓቀኛ፡ ኣየናይከ እዩ እቲ “ካብ ክሳድ ንላዕሊ” ብስም ህዝቢ ዝዝመር ግና ደቂቕ ዳህሳስ ዘድልዮ እዩ። ምኽንያቱ ህግደፍ ከይተረፈ  ደጋፍን ሓላይን  ህዝቢ እናመሰለ “ንብዓት ሓርማዝ”  ስለ ዝነብዕ። ኣብዚ እዋንዚ ዝያዳ ዝሓለፈ መድረኻት፡ ቃልስና ከባብያዊ ናይ ምስፍሕፋሕ መልክዕ ይሕዝ ስለ ዘሎ፡ ንዓኻ ዝመስል ሃሰስ ኢልካ ምዝማድ ዘይስገር ይኸውን ኣሎ።

ምስዚ ብዝተተሓሓዘ ወሳኒ ግደ ህዝቢ ዘንጊዕካ፡ ጫፋት መመዚዝካ ናይ ምጉታት ዝንባለታት ከም ዝንጸባረቕ ንዕዘብ ኣለና። ጉጅለ ህግደፍ ንህዝቢ ኤርትራ ዝህልዎ ረብሓ ኣብ ዘይነጸረሉ፡ ካብ በትሪ ምዕራባውያን ንምህዳም ብዝመስል፡  ምስ በዓል ሩሲያ ይሻረኽ ኣሎ።  በቲ ካልእ ወገን ድማ “ንሓንሳብ ምስ ሓይልታት ትግራይ፡ ንሓንሳብ ድማ  ምስ ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ” ኢና ዝቃንኦም ድምጽታት ዝብርኹ ዘለዉ ይመስሉ። እቲ ዝያዳ ቆላሕታ ዘድልዮ ከኣ፡  ኣብ ቅድሜና ካብዞም  ጫፋት ወጻኢ  ካልእ ምርጫ  ከምዘየለ ኣምሲልካ ብምቕራብ፡ ነቲ ነዚ ጫፋት ዘይረዓመ ወገን፡ ካብ ቃልሲ ከም ዝበኾረ ኣምሲልካ ብምውሳድ ንስኻ ጥራይ ብጉዳይ ህዝቢ እትሕለቕ ኣምሲልካ ምቕራብ   ሓሓሊፉ ይቀላቐል  ምህላዉን እዩ። ብመሰረቱ ግና ሓደ ጫፍ ጥራይ ምጉታት፡ ንድሌት ህዝቢ ዘየንጸባርቕን ዘየሳትፍን፡  ከኸትሎ ብዛዕባ ዝኽእል ሳዕቤን ኣርሒቑ ዘይእምት ኣብ ርእሲ ምዃኑ፡  ንሓቢርካ ኣብ ልዕሊ ህግደፍ  ምዕዋት ዘይሕግዝ ስለ ዝኸውን ኣሰካፊ  እዩ።

ህዝቢ ዝማእከሉ፡ ሓደ ጫፍ ጥራይ ሒዝካ ምኻድ ዘኸትሎ ኣሉታዊ  ሳዕቤን ዝተረደአ፡ ሓቢርካን ተኸኣኢልካን  ኣብ ናይ ሓባር መድረኽ ቃልሲ ተዓዋቲ ምዃኑ ዝተገንዘበ ሓቛፊ ምርጫ ከም ዘሎ  ምግንዛብ የድሊ። ነዚ ናይ ምክእኣልን ምጽዉዋርብ  ምርጫ ምሓዝ፡  ካልእ ኩሉ ገዲፍካ ብህዝቢ ዝምእከል፡ ዝሓሸ መጻኢ ዝጥምትን ሰላም ዘውሕስን ምዃኑ ምግንዛብ የድሊ። ካብኡ ሓሊፉ ናብ ሓቢርካን ተኸባቢርካን ትዕወተሉ፡ ልዕልና ህዝብታት ተውሕሰሉ፡ ኣብ ጉዳይካ ናይ ምውሳን ነጻነትካ እትዕቅበሉ ተዓዋቲ ዝምድና ምስ ጐረባብቲ ዝወስድን መገዲ’ውን እዩ።

ጉዳያት ደባሊቕካ፡ በቲ ሓደ ወገን ንህዝባዊ ወሳንነት ከተሕይልን ከተውሕስን፡ በቲ ካልእ ወገን ከኣ ጸቢብ ውልቃውን ጉጅላውን ድሌታትካ እተንግሰሉ መንገዲ ምኽታል ዝቃደዉ ኣይኮነን። ናይዞም ንሓርነት ንቃለስ ዘለና ኤርትራዊ ወገናት  ምርጫ፡ ልዕሊ ኩሉ ልኡላውነትን ናጽነትን ህዝብን ሃገርን  ቅድሚት ምስራዕ ዘይዝለል እዩ። ነዚ ዓቂብካ፡ ኣብ ዲሞክራስያዊ መስርሕ ካብ ህዝቢ ብእትረኽቦ ተቐባልነትን ፈቓድን ናብ ስልጣን ምምጻእ ግና ሓላል እምበር ሓራም ኣይኮነን። ጉጅለ ህግደፍ ንማእከላይ ግደ ህዝቢና ኣብ ገዛእ ጉዳዩን ሃገሩን ደፊኑ እዩ ዝቕጽል ዘሎ። እሞ እቶም  ኣንጻርዚ ጥልመት ንቃለስ ዘለና ሓይልታት ለውጢኸ፡ ጫፋት እናጎተትና ሓድነትና ብምድኻም፡   ብሓባር ናይ ምቅላስ ዕድልና ኣምኪናዶ መፍቶን ግዳይን ናይ ህግደፍ ንኸውን ወይስ ብናይ ሓባር ቅልጽም፡ ንቂመኛ ጸላኢ ህዝብና ንሰብር?

ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድን ኣቦመንበር መሰጋገሪ ልኡላዊ ቤት ምኽሪ ሱዳን ጀነራል ዓብደል ፈታሕ ኣልብርሃንን ብ5 ሓምለ 2022 ኣብ ዋና ከተማ ኬንያ ናይሮቢ ተራኺቦም ከም ዝተዘራረቡ ቤት ጽሕፈት ቀዳማይ ሚኒስተ ኢትዮጵያ ሓቢሩ። እዞም መራሕቲ ናብ ናይሮቢ ዘምርሑ ኣብ መበል 39 ፍሉይ ኣኼባ መራሕቲ ኣባል ሃገራት ኢጋድ ንምስታፍ ክኾኑ እንከለዉ፡ በቲ ኣጋጣሚ ብዛዕባ ኣብ መንጎ ክልቲኤን ሃገራት ዘሎ ምስሕሓብ ብዝምልከት ከም ዝተዘራረቡ እቲ ዜና ብተወሳኺ ጠቒሱ።

እቲ ዜና፡ ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ዝበልዎ ጠቒሱ ከም ዘስፈሮ፡ ኢትዮጵያን ሱዳንን ካብ ዝፈላልየን ዘራኽበን ስለ ዝበዝሕ ኣብዚ እዋንዚ ብጉዳይ ዶብን መስርሕ ህንጸት ዓብይ ሓጽቢ ህዳሰ ኢትዮጵያን ዘለወን ምስሕሓብ ብሰላማዊ ኣገባብ ንምፍታሑ ክልቲኦም መራሕቲ ኣብቲ ናይ ናይሮቢ ርክቦም ተሰማሚዖም።

ቅድሚ ሰሙን ሓይልታት ሱዳን፡ “ሽውዓተ ወተሃደራተይ ብሰራዊት ኢትዮጵያ ተቐቲሎም” ብዝብል፡ ኣብ ልዕሊቲ ኣብ ዶብ ኢትዮጵያን ሱዳን ዘሰሃሕብ ኣል ፋሽቃን ከባቢኡን ናይ ከቢድ ብረትን ኣጋር ሰራዊትን መጥቃዕቲ ኣካይዶም ከም ዝነበሩ ዝፍለጥ እዩ። ናይቲ ኣብ ናይሮቢ ዝተጋብአ ኣኼባ መራሕቲ ሃገራት ኢጋድ ኣጀንዳ፡ ብዛዕባ ሓባራዊ ጉዳያት ናይተን ኣባል ሃገራት ኮይኑ፡ ብፍላይ እናወሰኸ ክኸይድ ዝጸንሐ ምስሕሓብ ኢትዮጵያን ሱዳንን፡ ኣብ ኢጋድ ስኽፍታ ፈጢሩ ዘሎ ምዃኑ እቲ ዜና ጠቒሱ።

ብኻልእ ወገን ድማ፡ ኣቦመንበር መሰጋገሪ ልኡላዊ ቤት ምኽሪ ሱዳን ጀነራል ኣል ቡርሃን፡ ስልጣን ናብ ሲቪል ከረክቡ ቅሩብ ምዃኖም ከም ዝሓበሩ ካብ መርበብ ኣል ዓይን ዝተረኽበ ዜና ሓቢሩ። እቶም ጀነራል ከምዚ ዓይነት ቃል ዝኣተዉ፡  ብሰንክቲ ብፍላይ ድሕሪ ዝሓለፈ ሓዳር 2021 ዕልዋ ምክያዶም፡ መመሊሱ ዝሕይል ዘሎ ህዝባዊ ተቓውሞ  ተገዲዶም እዮም። እቶም ጀነራል  ኣተሓሒዞም ስልጣን ናብ ሲቪል ኣብ ናይ ምስግጋር መስርሕ ናይታ ሃገር ወተሃደራዊ ክፍሊ ከም ዝተሓባበር  ቃል ኣትዮም።

ናይ ሱዳን ህዝባዊ ናይ ለውጢ ሓይልታት ብወገኑ፡ እዞም ጀነራል ዝሃብዎ መግለጺ፡ ብሓቂ ስልጣን ንህዝቢ ንምርካብ ዘይኮነ፡ “ግዝያዊ ምንስሓብ” ምዃኑ ይገልጹ ኣለዉ። እቶም ጀነራል ስልጣን ዘረክብሉ ግዜ ዘይምጥቃሶም ከኣ ዝያዳ ጥርጠራ ዘሕድር ምዃኑ እቶም ናይ ለውጢ ሓይልታት ስግኣቶም ገሊጾም።