ፈጻሚ ሽማግለ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ብ26 ሰነ 2016 ካብ 2ይ ጉባአ ሰልፊ ንዳሓር 4ይ ስሩዕ ኣኼባኡ ኣካይዱ። ፋጻሚ ሽማግለ ኣብዚ ብመንገዲ ዘመናዊ መራኸቢ ዘካየዶ ኣኼባ፡ ኣቐዲሙ ዝቐረበሉ ናይ ነፍሲ ወከፍ ቤት ጽሕፈት ናይ ዝሓለፉ ኣርባዕተ ኣዋርሕ ጸብጻባት ብዝርዝር ተመያይጡ። ብዝቀረበ ጸብጻባት መሰረት ኣገዳሲ ውሳኔታት ኣማሓላሊፉን ናይ መጻኢ መደባት ሓንጺጹን።

ፈጻሚ ሽማግለ ኣብ ንጥፈታት ነፍሲ ወከፍ ቤት ጽሕፈት ኣብ ዘካየዶ ገምጋም፡ ኣብ ዝሓለፈ ኣርባዕተ ኣዋርሕ ዝተሰላሰለ ንጥፈታትን ውጽኢቱን ዘተባብዕ ኮይኑ፡ኣብ መስርሕ ንዝተገንዘቦም ሕጽረታት ዝተጸንዐ ናይ ፍታሕ መንገድታት እውን ዳህሲሱ።

እቲ ኣኼባ ካብቲ ጸብጻባት ኣብያተ ጽሕፈት ወጻኢ እውን እዋናዊ ሰልፋዊ፡ ሃገራውን ከባብያውን ጉዳያት ርእዩ። ኣብዚ ዛዕባታት ዘለዎ ሚዛን ኣንቢሩ በቲ ሚዛን መሰረት ግደ ሰልፊ እንታይ ክኸውን ከም ዝግበኦ’ውን ገምጊሙ። ኣብ ገምጋሙ ነቲ ኤርትራውያን በብኹርንዑ ኣብ ኤርትራ ደሞክራሲያዊ ለውጢ ንምርግጋጽ ኣንጻር ስርዓት ህግደፍ ዘርእይዎ ዘለዎ ምልዕዓል ኣተባቢዑ፡ ብዝከኣል መጠን ዝተወደበን ስሩዕ ቀጻልነት ዘለዎን ንክኸውን ኣበርክቶኡ ከም ዘወፊ ኣረጋጊጹ። ምስዚ ኣተሓሒዙ ድማ በበይንኻ ምውፋር ኣድማዒ ዓቕሚ ምፍጣር ስለ ዘየኽእል ኩሉ ሓይልታት ተቓውሞ ፍልልያቱ ኣመሓዲሩ ኣብቲ ዘሰማምዖ ብሓባር ኣንጻር ወጽዓ ህግደፍ ካብ ምስራሕ ካልእ መተካእታ ከም ዘየብሉን ሰዲህኤ ኣብዚ ወሳኒ መድረኻዊ ዕማም’ዚ ግደኡ ከበርክት ቅሩብ ምዃኑን ኣነጺሩ።

ኣኼባ ፈጻሚ ሽማግለ ሰዲህኤ፡ ነቲ ኣብዚ ቀረባ ግዜ ንጸብጻብ መርማሪ ኮሚሽን ሰብኣዊ መሰል ኤርትራ ንምድጋፍ ኣብዚ ቀረባ ግዜ ደለይቲ ፍትሕን ለውጥን ኤርትራውያን ኣብ ኩሉ ኩርነዓት ዓለም ብፍላይ ድማ ኣብ ጀነቫ ንዘርእይዎ ማዕበላዊ ተሳትፎ ንኢዱ። እዚ ንህግደፍ ዘርዓደ ማዕበላዊ ምልዕዓል ኣብ ዓመት ሓደ ግዜ ወይ ፍሉይ ኩነታት ከጋጥም እንከሎ ጥራይ ዘይኮነ ቀጻልነት ብዘለዎ ኣገባብ ክተሓዝ ከም ዝግበኦ መዚኑ። ኣተሓሒዙ ድማ እቲ ጉዳይ ሰብእዊ መሰል ዝምልከቶ ኮሚሽንን ካልኦት ትካላት ውድብ ሕቡራት ሃገራትን ነዚ ጉዳይ ብዕቱብነት ሒዞም ኣብ ንብዓት ህዝቢ ኤርትራ ዝሕብስ መደምደምታ ከብጽሕዎ ጸዊዑ።

ብቅዋም ሰዲህኤ መሰረት ኣኼባ ፈጻሚ ሽምግለ ሰልፊ ኣብ ኣረርባዕተ ወርሒ እይ ዝካየድ።

Eritrean human rights and democracy activists lobbying at UN Geneva organized another side-event on Friday, 24 June, and further highlighted the human rights situation in Eritrea and the legal implications of the UN Commission of Inquiry report.

T he side-event, chaired by Ms Jane Connors, a senior member of Amnesty International who in recent years headed operations in Africa, had three panelists who were: Mr. Biniam Simon of the Paris-based Radio Erena, Dr. Daniel Rezene of Eritrean Law Society, and Ms. Selam Kidane of the Europe-wide Eritrean Stop Slavery movement.

Journalist Biniiam Simon, who described President Isaias Afwerki as "leader of all crimes in Eritrea", spoke in great length about how freedom of expression was silenced in Eritrea and how thousands of victims in the country suffered or disappeared without knowing the charges against them. "The man has so" was sufficient for regime members to take any brutal act against any person in Eritrea, Mr. Biniam explained.

Dr Daniel Rezene on his part explained the very meaning of terminologies and phrases like "crime against humanity" and believed that the conclusions of the UN Commission of Inquiry on Eritrea match the systemic, widespread and gross violations of human rights experienced in the country during the past 25 years. He said it is now up to the 47 delegations of at the 32nd session of the UN Human Rights Council to find appropriate mechanism to bring to accountability all the perpetrators of crimes against humanity in the country during the past quarter of a century.

Ms Selam Kidane also narrated how the various crimes against the Eritrean people were committed during those long years since independence and the unending plight of young Eritreans inside the country and those exposed to abuses in exile.

Meeting participants enriched the discussion on accountability and hoped that local and regional narrow interests will not dilute the strong recommendations of the UN Commission of Inquiry.

Participants at the side-event included Eritrean and non-Eritrean human rights and democracy activists, press representatives and members of country delegations to UN meetings in Geneva. Beside Eritrean contributors a the discussions, such as EPDP's Mr. Woldeyesus Ammar, there also were Ethiopian friends. One of them was Dr. Aregawi Berhe, one of the early founders and leaders of struggle in the Tigrai province of Ethiopia. In his comment at the Eritrean side-event on Friday, Dr. Aregawi Berhe hoped that international organizations like Amnesty International would consider providing support in the form of capacity building and unity of Eritrean, Ethiopian and other non-state democratic forces struggling for better future in their respective countries.  

ኣብ ጉዳይ ሰብኣዊ መሰልን ደሞክራስን ዝነጥፉ ኤርትራውያን ዝወደብዎ ናይ ልዝብ መድረኽ ብ24 ሰነ 2016 ኣብ ጀነቫ ተኻይዱ። ኣብዚ ልዝብ ተሳተፍቲ ነቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ኩነታት ሰብኣዊ መሰል ኣጉሊሖም ንሕጋዊ ኣተገባብራ እቲ ጸብጻብ መርማሪት ኮሚሽ ብዝምልከት ተላዚቦም።.

እዚ ብወይዘሮ ጃን ኮነር ላዕለዋይቲ ኣባል ኣምንስቲ ኢንተርናሽናልን ካብዚ ቀረባ እዋን ናይቲ ማሕበር ስረሓት ኣብ ኣፍሪቃ ዝከታተላ ዘለዋን ዝተመርሐ ናይ ልዝብ መድረኽ፡ ሰለስተ ኣመያየጥቲ (ፓናሊስትስ) ዘሰነይዎ እዩ ነይሩ። ንሳቶም ኣቶ ቢንያም ሰለሞን ካብቲ ኣብ ፓሪስ ዝመደበሩ ሬድዮ ኤረና፡ ዶ/ር ዳኒኤል ረዘነ ካብ ኤርትራዊ ማሕበረሰብ ሕግን ወ/ሮ ሰላም ኪዳነ ካብ ኤውሮጳ- ለኸ “ኤርትራዊ ባርነት ጠጠው” ይበል እዮም።

ጋዜጠኛ ቢንያም ሰሎሞን ንዲክታቶር ፕረሲደንት ኢሳይያስ ኣፈወርቂ ከም “መራሒ ናይ ኩሉ ገበናት”፡ ኣስፊሑ ኣብ ዝገለጸሉ፡ ኣብ ኤርትራ መሰል ሓሳብካ ምግላጽ ብኸመይ ከም ዝተነፍገን፡ ብኣሸሓት ዝቑጸሩ ኤርትራውያን ብዘይፈልጥዎ ገበን ከም ዝሳቐዩን ከም ዝስወሩን ገሊጹ። ኣቶ ቢንያም ኣተሓሒዙ ኣብ ኤርትራ ሓደ ኣካል ንምስቓይ “እገለ ከምዚ ነይሩ” ዝብል ሸፈጥ እኹል ኮይኑ ከም ዝስረሓሉ ኣቃሊዑ።

.

ዶ/ር ዳኒኤል ረዘነ ብወገኑ፡ ንከም “ገበን ኣንጻር ሰብኣውነት” ብዛዕባ ዝኣመሰሉ መሰረታዊ ሓሳባትን ሓረጋትን ዘነጽር መብርሂ ሂቡ። ብመርማሪ ኮሚሽን ሰብኣዊ መሰል ኤርትራ ቀሪቡ ኣብ ዘሎ ጸብጻብ ተጠቒሱ ዘሎ ዝርዝር ነቲ ኣብ ኤርትራ ኣብ ዝሓለፈ 25 ዓመታት ክፍጸም ዝጸንሐ ሰፊሕ ሜላዊ ግህሰት ሰብኣዊ መሰላት ዝምጥን ምዃኑ ኣብሪሁ። ቀጺሉ ከኣ ሎሚ ነቲ ኣብ ኤርትራ ክፍጸም ዝጸንሐ ገበናት ዝሕተተሉ ኣካል ምውሳንን ኣገባብ ኣተገባብርኡ ምንጻርን ሓላፍነት ናይቲ 47 ዝኣባላቱ መበል 32 ኣኼባ ባይቶ ሰብኣዊ መሰል ውድብ ሕቡራት ሃገራት እዩ ኢሉ።

ሰላም ኪዳነ ብወገና፡ ኣብ ኤርትራ ካብ ግዜ ናጽነት ጀሚሩ፡ እቲ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ከጋጥም ዝጸንሐ ገበናት ብኸመይ ክትግበር ከም ዝጸንሐ ዘመልከት መብርሂ ሂባ። ከምኡ እውን ብዛዕባቲ ዘየቋርጽ ዋሕዚ ኤርትራውያን መንእሰያት ናብ ስደትን ኣብ ጉዕዞን ኣብ ወጻኢ ሃገራትን ዘጋጥም ዘሎ ግህሰታትን ኣመልኪታ ኣብሪሃ።

ተሳተፍቲ እዚ ኣኼባ ብዛዕባቲ ንተሓታትነት ዝምልከት ዝተላዕለ ነጥቢ ኣህብቲሞም፡ እቲ ሓያል ጸብጻብን ርኢቶታትን ናይቲ መርማሪ ኮሚሽን፡ ብከባብያውን ኣህጉራውን ጸቢብ ሕሳባት ከም ዘይኩለፍ ዘለዎም ተስፋ ኣንጸባሪቖም።

ናይዚ ኣኼባ ተሳተፍቲ፡ ኣብ ጉዳይ ሰብኣዊ መሰልን ደሞክራስን ዝነጥፉ ግዱሳት ኤርትራውያንን ዘይኤርትራውያንን፡ ወከልቲ ፕረስን ኣብ መበል 32 ናይ ኮሚሽ ሰሰብኣዊ መሰክ ኣኼባ ክሳተፉ ናብ ጀነቫ ዝመጹ ናይ ሃገራት ልኡኻትን፡ ነይሮም። ብዘይካዚ ከም በዓል ኣቶ ወልደየሱስ ዓማር ካብ ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ዝኣመሰሉ ኣብቲ መስርሕ እጃሞም ከበርክቱ ዝጸንሑ፡ ኤርትራውያን፡ ከምኡ እውን ዶ/ር ኣረጋዊ በርሀ ሓደ ካብ ጀመርቲ ቃልሲ ኣብ ትግራይ ዝርከብዎም ኣዕሩኽ ኢትዮጵያውያን ተሳተፍቲ ነይሮም። ዶ/ር ኣረጋዊ በርሀ ኣብዚ ኣኼባ ኣብ ዝሃቦ ርኢቶ፡ ከም በዓል ኣምኒስቲ ኢንተርናሽናል ዝኣመሰላ ዓለም ለኻዊ ማሕበራት፡ ናይ ኤርትራውያንን፡ ኢትዮጵያውያንን ከምኡ እውን ካለኦት ሃገር ዘየብሎም ንዝሓሸ መጻኢ ናይ ዝቃለሱ ሓይልታት ደሞክራሲ ዓቕሚ ኣብ ምዕባይን ሓድነት ኣብ ምድልዳልን ክተሓጋገዛ ዘለዎ ተስፋ ኣንጸባሪቑ።

ስርዓታት ካብ ግዜ ናብ ግዜ ዝተኻኻኡ እዮም። ህዝብን መሬትን ግን ኩሉ ግዜ ኣብ ቦትኦም እምበር ኣይለቁን እዮም። ነቶም ዘይነበርቲ ስርዓታት ዝቐያይሮም እቲ ነባሪ ህዝቢ እምበር ካልእ ሓይሊ ኣይኮነን። እቲ ህዝቢ ነቶም እናተተኻኽኡ ዝመጹ ስርዓታት ኣመጻጸኣኦም ብዘየገድስ ንስልጣኖም ክድርትን ካብ ስልጣኖም ከውርድን ናቱ ግቡእን ሓላፍነትን እዩ።

ህዝቢ ሓቢሩ ንረብሓኡን ንግዝኣተ ሕግን ክከላኸል እቲ ብውሽጡ ዝሓስቦን ምስቲ ኣብ ነንሓድሕዱ ዘለዎ ዝምድና፡ ቅርበትን ምትእስሳርን እዩ ዝውስኖ። እዚ ማለት ተኸባቢርካን ተሓባቢርካን ምንባር ዝብሉ ኣተሓሳስባታት ዝውንን ዘይውንን ንውልቀ ሰብ ኣብ ውሽጢ እቲ ህዝቢ ዝህቦ ፍረ በበይኑ እዩ።

ንሕና ኤርትራውያን ክሳብ ሕጂ ብእንጎዓዞ ዘለና መንገዲ፥ ነቲ ንኹልና ዘናብር ናይ ሓባር ሓሳብ ክንውንን ኣይበቓዕናን ዘሎና። ሃገርን ስርዓትን ብሓንሳብ ሓዋዊስና ከነኺዶ እንጽዕሮ ከኣ ኣብ ደልሃመት እዩ ዝነቚተና ጥራይ ዘይኮነስ ነቲ ሃገራዊ መንነትና እውን ኣብ ሕቶ ምልክት ዘእቱ እዩ። ከመይሲ ስርዓታት ማዕረ ሃገር ስለ ዘይኮኑ፥ ሃገርን ስርዓታትን ፈሊና ክንጥምት ዘይምኽኣልና ጸገም እዩ። እዚ ማለት ሃገር ልዕሊ ስርዓታት፥ ስርዓታት ከኣ ትሕቲ ሃገር ምዃኖም ክንግንዘብ ኣድላዪነት ኣለዎ።

ብሓጺሩ “ንሃገሩ ዘየኽብር ኣይነብር፥ ንህዝቡ ዘየፍቅር ኣይከብር” እዩ እሞ፥ ሃገር ልዕሊ ኩሉ ምዃና ምስ መልክዕን ኣገባብን ምሕደራ ዝተሓሓዝ ኣይኮነን። እዚ ማለት እቲ ስርዓት ጨቋኒ ዲዩ ኣይኮነን ካልእ ኮይኑ፡ እታ ሃገር ኩሉ ግዜ ልዕሊ እቲ ምሕደራ እያ። እቲ ህዝቢ እንተ ጠዓሞ ሃገር ክትህሉ እንተ ሓሰሞ ከኣ ሃገር ክትድምሰስ ዝብል ኣተሓሳስባ ቅኑዕ ኣይኮነን። ህዝቢ ይጥዓሞ ይሕሰሞ ነታ ሃገር ብኹለንትናኡ ከም ናይ ዓይኑ ብሌን ክሕብሕባ እዩ ዝግባእ። ንኣብነት ኤርትራ ኣብ ትሕቲ ተኸታተልቲ ባዕዳውያን መግዛእቲ ከም ሃገር ነይራ፡ ኣላ፡ ንመጻኢ’ውን ክትህሉ እያ። ህዝቢ ኣብ ግዜ መግዛእቲ ምሕደራ ሓሲሙኒ ኢሉ ኢዱን እግሩን ኣጣሚሩ ስቕ ኣይበለን። ኣብ ክንድኡ ንሃገሩ ክቡር ዋጋ ከፊሉ ናጻ ኣውጺእዋ። እንተኾነ ኤርትራ ድሕሪ ናጽነታ ቅኑዕ ምሕደራ ኣይረኸበትን። ሃገርና ቅኑዕ ምሕደራ ሰለዘይረኸበት ግና እቲ ዘይቅኑዕ ምሕደራን ሃገርነትን ብሓደ ይደምሰሱ ዝብል ሓሳብ ቅኑዕ ኣይኮነን። እታ ሃገር ከም ሃገር ናይ ኩልና ስለ ዝኾነት ካብ ዝኾነ ይኹን ክነናግፋ እምበር ኣብ ትሕቲ ጨቋኒ ስርዓት ስለዘላ፡ ቀዳምነታት ከይንሰርዕ ክንብል ሃገርን ምሕደራን ክንደዋውስ ኣይግባእን። በቲ ሓደ ወገን ሃገር ካብ ኢድና ከይትመልቈና እናሓለና በቲ ካልእ ወገን ከኣ ነቲ ጅሆ ሒዝዋ ዘሎ ጨቋኒ ስርዓት ኣወጊድና ከነናግፋ መሰረታዊ ግቡእና እዩ።

ነዚ ክንበቅዕ እቲ ብሃይማኖት፥ ብዓሌት ወይ ብብሄር ተፈላሊና፡ ንሃገር ብማዕረ ስርዓት ክንጥምት ዘይኮነስ ቀዳምነት ንሃገር ክንሰርዕ ከም ዝግበኣና ኣይንረስዕ። ምኽንያቱ እቲ ስርዓት ክውገድ ናይ ኩላትና ድሌት ኮይኑ፡ ንምውጋዱ ከኣ ናትና ዕዮ ገዛ እዩ። ሃገር ምሕላው ማለት ካብ ናይ ውሽጢ ኮነ ናይ ግዳም ተጻባኢ ምዕቃብ ማለት እዩ። ሃገር ምዕቃብ ማለት ምስቲ ሃገር ንዕኡ ጥራይ ከም ትብጽሖ ገይሩ ዝሓስብ ስርዓት ምድንጋጽ ማለት ኣይኮነን። እንታይ ደኣ ጉዳይ ሃገር ቀዳማይ ክስራዕ ግድን ስለ ዝኾነ። ነቲ ዝብድላ ዘሎ ስርዓት ስለ ዝጸላክዎ ሃገረይውን ምስኡ ትለከም ምባል፡ ግጉይ ኣተሓስሳባ እዩ። ጉዳይ ህልውና ሃገር ሓንሳብ ካብ ኢድካ እንተወጺኡ ምምላሱ ኣዝዩ ክቡር ዋጋ ዘኽፍል ምናልባት’ውን ዘይከኣል ስለ ዝኸውን ከሎ ጌና ጥንቃቐ የድልዮ። ካብዚ ሓሊፉ ሃገርን ስርዓትን ባዕሎም ይፈልጡ ኢልካ ምርጣጥ እሞ ከኣ ኣዝዩ ሓደገኛን ካብ ኣተሓሳስባ ኩሉ ክወጽእ ዝግበኦን እዩ።

ንሃገርን ስርዓታትን ከም ሓደ ኣካል ገርካ ንምርኣይ ዝወሃብ ግጉይ ሓበረታ፡ ውሉድ ወለዶ ንሃገሩ ከይከላኽልን ኣብ ነንሓድሕዱ ብሃገር ደረጃ ከይሓስብ ዝገብር ስለ ዝኾነ ከሎ ጋና ክንሓስበሉ የድሊ። ካብዚ ነቒልና ኣብ ጉዳይ ሃገር ነንሓድሕድና ንደላለ ምዃና ክንኣምንን ክንቅበልን ድማ ግድን’ዩ። እዚ ምስ እንገብር ከኣ እያ ሃገርና ካብ ዝኾነይኹን ወጻዒ ስርዓት ብሃገራዊ ስምዒትን ምዕቡል ኣተሓሳስባናን ኣቢልና ንህዝቢ ዘኽብርን ዝምእዘዝን ስርዓት ክንፈጥር እንኽእል። ካብኡ ሓሊፉ ንስርዓት ስለ ዝጸላእና ንምልጋሱ ናትና ዕዮ ገዛ ምዃኑ ዘንጊዒና ብዝኾነይኹን መንገዲ የልግሰልና ጥራሕ ኢልና ምጉዓዝ ንህልውናናን ክብርናን ዘማህምን እዩ ዝኸውን።

ድራር ማንታይ