ኣብዚ ዝሓለፈ ርብዒ ዘመን ታሪኽ ኤርትራ: ኣቶ ኢሳያስ ኣፈወርቒ ነዛ ከቢድ ዋጋ ዝተኸፍላ ሃገር ብዘይ ቅዋምን ህዝባዊ-ምርጫን ባይቶን፡ ምስ ውሑዳት ተማእዘዝቱ ዝተፈላለዩ ውዲታት እንዳተጠቕመ ቐስ-ብቐስ ዲክታተርያዊ ስርዓት ኣማዕቢሉ፡ ሃገርና ከም ብሕታዊት ጥሪቱ እንዳ ኣማሐደረ፡ ንህዝቢ ኤርትራ ከኣ ናብ ርእይዎ ዘይፈልጥ ሕሱም ናይ ራዕዲ መነባብሮ ጅሆ ሒዙዎ ይርከብ። 

ድሕሪ’ቲ ኣብ ሃገርን ህዝብን ከቢድ ኣሉታዊ ስምብራት ዝገደፈ፡ ነዊሕን መሪርን ዕጥቃዊ ቃልሲ ንናጽነትን ፍትሕን፡ ህዝቢ ኤርትራ ገና ቁስሉ ከይሓወየን ንተንኮላት ዲክታተር ኢሳይስ ኣፈወርቒ ከየስተባሃለሎምን እንከሎን፡ መርኣያ ትምክሕታዊ ባህርያቱ፡ እቶም ብኣጋ ብሕግን ልቦናን ክእለዩ ዝኽእሉ ዝነበሩ ጉዳያት ኣሳቢቡ፡ ምስ ኩለን ጎረባብቲ ሃገራት ውግኣት ኣካይዱ፡ እዚ ከኣ፡ ሓልዮት ሃገርን ህዝቢን ከምዘይብሉ ዘርኣየ ፍጻሜ እዩ፡ ብፍላይ ግን እቲ ምስ ኢትዮጵያ ዝተኻየደ ደማዊ-ውግእን ኣብ ኣተኣላልይኡ ኣቶ ኢሳይስ ኣፈወርቒ ዘርኣዮ ዘይሓልፍነታዊ ኣመራርሓን፡ ሃገርን ህዝብን ኣብ ዝዓሞቐ ጥፍኣት ናይ ኣሽሐት ደቒ-ህዝቢ ሂወትን ንዋትን ሞራላዊ ዕንወትን ኣኸቲሉ እዩ።

ዲክታተር ኢሳያስ ኣፈወርቂ፡ ካብዚ ረዚን ሕጋዊ ተሓታትነት ንምህዳምን ከምኡ’ውን ምልኩ ንምድልዳል ተጠቐመሎም ውዲታት ገለ ካብቶም ቀንዲ ረቓሒታት፡ መጀመርያ ተወሪርና እናበለ ህዝቢ ብጋህዲ ከታልል ጀመረ። ቐጺሉ ከኣ፡ ሕቶ ትግባረ ቅዋምን ህዝባዊ-ምርጫን ምስ ምሕንጻጽ ዶብ (ቦርደር) ዘይዛመዱ ተርእዮታት ክነሶም፡ ንዲፕሎማስያዊ ሃልኪ ዝኸውን እውን ዝርርብ ተሐሪሙ፡ ዶብ ከይተሓንጸጸ ከምኡ’ውን ወያነ መሬትና ሒዞሞ ከለዉ፡ ትግባረ ቅዋም ይኹን ህዝባዊ-ምርጫ ቀዳምነት የብሉን ብዝብል ውዲት ህዝቢ ሃገሩ ከየጥፈእ ዝነበሮ ስግኣት መዝሚዙ ንዓመታት ከታልል ቀጸለ።

ኣብ ኤርትራ ዘሎ ዲክታተርያዊ ስርዓት ቁጠባ-ሃገር ብብልሹው ምሕደርኡ ረሚሱ፡ ህዝቢ ናብ ሕሱም ድኽነት ኣቓሊዑ፡ ንባህርያዊ ጸጋታት-ሃገር ማዕድናታን ሃብቲ-ባሕራን ክራይ ወደባታን ካልኦት ንብረት ህዝቢ ብዘይተሓታትነት፡ ኣታዊታቶም ኣቶ ኢሳይስን ዉሑዳት መሻርኽቱን ጥራይ ዝፈልጥዎም ኮይኑ፡ ናብ ውልቓዊ ረብሖኦምን፡ መናውሒ ምልክን ይጥቐምሉ ኣለዉ፡ ኣብ ክንዲ መነባብሮ ህዝቢ ንምምሕያሽ ስርሐት ምፍጣርን ከምኡ’ውን ምህናጽ ህዝባዊ ኣገልግሎታት፡ ንጹሃት ዜጋታት ብዘይ መስርሕ ክስን ፍርድን ዝሕየርሉ ቤት ማእሰርትታት ይህነጽ፡ ከምኡውን ኣብ ውሽጢ ሃገርን ወጻእን መሐውር ስለይኡ ዘርጊሑ፡ ብልዑል ደሞዝ ዝሰርሑ ሃሱሳት ብምውፋር፡ ህዝቢ ተውዲቡ ሐቢሩ ንለውጢ ንኸይቓለስ፡ ብትሕቲ ሃገራዊ ኣጀንዳታት ከፋፊሉ ኣብ ሕድሕዱ ንኸይትኣማመን ሐያል ወጻኢታት ሰሊዑ ይሰርሕ።

ዲክታተር ኢሳያስ ኣፈወርቒ በቶም መሳርሒ ስልጣኑ ዝኾኑ ማዕከናት ዜናታቱ ኣቢሉ፡ በብእዋኑ ዘካይዶም ዲፕሎማስያዊ ስነ-ምግባር ዝጎደሎም ቃለ-መጠይቓቱ፡ ንነብሱ ከም ፍጹም ቅኑዕን ሐቐኛን ፈሊጠ-ኩሉ ኮይኑ፡ ንካልኦት መራሕቲ ሃገራት ከቆናጽብን ክውንጅልን ብፍላይ ከኣ ንመራሕቲ መንግስቲ ኢትዮጵያ ካብ መራሒ ሃገር ክትሰምዖ ዘሕፍር ወያነ እናበለ ክዝልፍ ድሕሪ ምጽንሑ፡ ዲሒሩ ክኣ፡ ንሳቶም እኳ እንታይ ዓቕሚ ሃልይዎም ከደምቲ ልኡኻት ናይቶም ካብ ድሮ ጸላእቲ ናጽነት ኤርትራ ዝኾኑ መንግስቲ ኣሜሪካ መሳርሒ እዮም፡ ብምባል ነቲ ውጽኢት ኣዕነውቲ ፖሊሲታቱ ዘኸተሎም፡ ፖሊቲካውን ማሕበረ-ቑጠባውን ውድቀታት ሃገር እንተላይ ምጽናት-ስደት መእሰያት ኤርትራ ከይተረፈ፡ ገበናቱ ክኽውል፡ ኣሜሪካ ሰብኣዊ ዓቕምና ከዳኽሙ ዝገብርዎ ዘለዉ ሽርሕታት እዩ ክብል፡ ብዘይሕንከት ክኸስስን ሐላፍነት ንኻልኦት ከሰክምን፡ ንህዝቢ ዘየሎ ዝዓበየ ጸላኢ ፈጢሩ ከርዕዶ መናውሒ ስልጣኑ ክጥቀመሉ ጸኒሑ።

ኣብዛ ዝሐለፈት ናይ 7 ጥቅምቲ 2017 ኣቶ ኢሳያስ ኣፈወርቂ ዘካየዶ ቓለ-መጠይቑ ግን፡ እቲ ልሙድ መደናገሪ ኣዘራርባ ከም ወትሩ ኮይኑ፡ ግን ካብቲ ንነዊሕ ዓመታት ክጥቀመሎም ዝጸንሐ ሊዒሎም ተጠቕሶም ዘለዉ ውዲታት መናውሒ ስልጣኑ፡ ገለ ሐድሽ ሜላታት ክህንድስ ዝደሊ ዘሎ ይመስል። ብሰሪ ጎነጻዊ ባህርያቱ “ዞባዊ ሃዋኺ ስርዓት” ማለት Regional Spoiler ዝብል ቅጽል ስም ተዋሂቡዎ፡ ንነዊሕ ዓመታት ካብቲ ዞባን ዓለምን ተነጺሉ ዘሎ ስርዓት፡ ከምኡ’ውን ውጽኢት ፖሊሲታቱ ዘኸተሎ ውድቀት ሃገርን ስቓይ ህዝብን፡ ከም ስርሒት መንግስቲ ኣሜሪካን ተላኣኽቶም ኢትዮጵያን ኢሉ ንነዊሕ እዋን ክኸስስ ድሕሪ ምጽንሑ፡ ናይ ሰላምን ምትሕግጋዝን ቛንቓ ዘይፈልጥ መራሒ፡ ኣብዚ እዋን’ዚ ግን ኣብቲ ቓለ-መጠይቑ ብዘይ ሕንከትን፡ ከምዚ ዝስዕብ ክብል ተሰሚዑ፡ ብመጀመርያ ነቶም ንነዊሕ እዋን ናይ ግዳም ተጻባእትና እንዳበለ ብሐሶት ክኸሶም ዝጸንሐ ሃገራት ከየልዓለ፡ ብኣንጻሩ፡ ወረጃ ክመስል፡ ዲሒርና ከይንህሉ ኣብ መበል 21 ዘመን ምህላውና ድሕሪ ምዝኽኻሩ፡ ምስ ኩሎም ጎረባብትና እንተላይ ኢትዮጵያ ንተሓጋገዘሉ ባይታ ክህልወና ኣድላይ ምኻኑ ኣተምብሀ፡ ቀጺሉ፡ ተዓዘብቲ ጥራይ ክንከው ከምዘይብልና፡ ከምኡ’ውን ንካልኦት ምኽሳስ ጥራይ ዘዋጽእ ኣይኮነን ክብል፡ መስተንክር ሐረጋት ኣውከኣ።

ምስዚ ብልሐተኛ ኣዘራርባ ኣቶ ኢሳያስ ኣፈወርቂ ዝኸይድ ካልእ ፍጻሜ ከኣ፡ ኣቐድም ኣቢሉ ምስ ኣብ ሶማል ዝርከቡ ኣልሸባብ ርክብ ኣለዎ ተባሂሉ፡ ገና ብወግዒ ዘይተላዕለ እገዳ ተበይንሉን ከምሳዕቤኑ እውን ምስ መንግስቲ ሶማል ጥዑይ ዝምድና ዘይጸንሖ ዲክታተር ኢሳያስ፡ ነቲ ብ14 ጥቅምቲ 2017 ኣብ መቓድሾ ዘጋጠመ ግብረ-ሽበራዊ መጥቃዕቲ ኣመልኪቱ፡ ነቲ ንኣልሸባብ ንምጥፋእን ከምኡውን ምርግጋእ ሶማል ዝግበር ቃልሲ ከም ዝድግፎ ዝገልጽ ደብዳቤ ናብ ፕረዚደንት ሶማል ሊኢኹ። ንኣቶ ኢሳያስ ጉዳይ ኤርትራ፡ ንህዝባ ኣይምልከቶን እዩ፡ ንውልቓዊ ስልጣኑ ብዘርብሕ ምስ ድላዩ ንህዝቢ የባእሶን ይዓርቆን።

እዞም ሊዒሎም ተጠቒሶም ዘለዉ ክውንነታት፡ ኣቶ ኢሳያስ ስልጣኑ ንምንዋሕ ሐድሽ ውዲት የናዲ ምህላዉ ዝእምቱ እዮም፡ ናይ’ዚ ምኽንያት ክኣ ምናልባት፡ ከምቲ ኣብ ዜና መድርኽ-ንሃገራዊ-ዘተ ወጺኡ ዘሎ፡ ማለት መንግስቲ ኣሜሪካ ምምሕዳር ትራምፕ ኣብ ገማግም ቀይሕ ባሕሪ ኤርትራ ወተሃደራዊ መዓስከር ክምስርት፡ ከምኡ ኣሜሪካ ንመንግስቲ ኢትዮጵያ ኣብ ምምልካት ዶብ ተጽዕኖ ክትገብር ዝብል ኣብ ዘተ ምህላዎም ዝተታሐሐዘ ክኽውን ይኽእል እዩ። ኣቶ ኢሳያስ ኩሉ ጊዜ ካብ ረብሓ ሃገርን ህዝብን ረብሓ ስልጣኑ ስለዝዓጦ፡ ኣብዚ እዋን’ዚ ብህዝቢ ኤርትራ ኣዝዩ ተጸሊኡን ካብ ዓለም እውን ተነጺሉ ስለ ዘሎ፡ ገለ ሐድሽ መታለሊ ሜላ ኣብ ምህንዳስ ዘሎ ይመስል፡ ድሕሪ ማይ ናብ ብዓቲ እዩ ነገሩ፡ ኣብ ናይ ዝሐለፈ ጥቅምቲ ቓለ-መጠይቑ ዘውክኦም ጨለ ዘረባታት፡ ነቶም ንነዊሕ ወያነን ኣሜሪካን እዮም ጸላእትኹም እናበለ ከደናግሮምን ዝጸንሐ ደገፍቱ፡ ስነ-ኣእምራዊ ጽልዋ ምድላውት ንምግባር ይመስል ።

እቲ ምስ ጎረባብቲ ሃገራት ይኹን ኣብ ዓለም ብሕግን ሰላምን ምንባር፡ ከምኡ’ውን ምሕንጻጽ ዶብ ብደለይቲ ፍትሒ ክድገፉ ዝጸንሑ መትከላት እዮም፡ ብቕንዱ ግን ቃልሲ ደለይቲ ፍትሒ ኣብ ዘቤታዊ ምሕደራ ሃገርና መሰረታዊ ለውጢ፡ ካብ ግዝኣተ-ውልቀ-መላኽነት ናብ ግዝኣተ-ሕግን ፍትሕን ምስግጋር እዩ። ኣብ ቃልሲ ንፍትሓዊ ስርዓት ኣብ ኤርትራ ገለ ካብቶም ክጋጥሙ ዝጸንሑ ብድሆታት፡ በቲ ሐደ ሸነኽ እቲ ዲክታተር ካብ ውሽጢ ህዝቢ ዝቦቐለ ስለዝኾነ፡ እቲ ህዝቢ ናተይ እዩ ዝብል እምነት ኣሕዲሩ ስለ ዝጸንሐ ነቲ መላኺ ብኣጋ ከለልዮ ኣይከኣለን፡ በቲ ካልእ ሸነኽ ከኣ እቲ ዲክታተር ንክብርታትን ስነ-ኣእምራዊ ኣቃውማ ህዝብን ኣጸቢቑ ስለ ዝፍልጦ ንውዲታት ራዕድን ምትላልን ምቹእ ሃዋሁ ፈጢሩሉ እዩ።

ኣብዚ እዋን’ዚ ግን፡ ህዝቢ ኤርትራ ድሕሪ ነዊሕ ምጽማም፡ ግህሰት ሰብኣዊ መሰላቱን ክብርታቱን ደረት ስለ ዝሰገረ፡ ፍርሂ በቲኹ ቃልሱ እንዳ ኣሐየለ ይመጽእ ኣሎ፡ ናይዚ ጭቡጥ መርኣያ ከኣ፡ እዚ ብዕለት 31 ጥቕምቲ 2017 ብኣቦና ሐጂ ሙሳ መሓመድ ኑር ዝተወስደ ተባዕ ስጉምቲ፡ ከምኡውን ተመሃሮ ኣልዲ’ያእ ኣልእስላምያ፡ ዘካየድዎ ህዝባዊ ሰላማዊ ሰልፊ ኣብ ማእከል ከተማ ኣስመራ፡ ራዕዲ ዝበተኸ ፍናን ደለይቲ ፍትሒ ዘበረኸን ፍጻሜ ኮይኑ፡ ኣብ ቃልሲ ንፍትሓዊ ስርዓት ሐደ ኣብነታዊ ዓቢ ስጉምቲ ንቕድሚት እዩ። እቲ ስርዓት ከም ኣመሉ ሃይማኖታዊ መልከዕ ከትሕዞ እኻ እንተፈተነ ንተንኮለኛ ፈላላይ ውዲታት ዲክታተር፡ ህዝቢ ነቒሑሉ ምኻኑ ዘመልክት፡ እዚ ነቲ ተባዕ ፍጻሜ ንምድጋፍ ኣብ ወጻኢ መላእ ዓለም ዝካየድ ዘሎ ሰላማዊ ሰልፍታት፡ ብዓይነቱን ብዝሒ ተሳተፍቱን ካብ ናይ ቅድም ፍሉይ ብሓቒ ምስሊ ህዝቢ ኤርትራ ዘርኢ፡ ኩሉ ኣካል ሕብረተ ሰብና ዝካፈሎ ዘሎ ምኻኑ፡ ህዝብና ብሐቒ ንፈላላይ ውዲታት ሜላ ዲክታተር ኢሳያስ ኣፈወርቒ ክሳብ ክንድይ ነቒሑሉ ከምዘሎ ዘርኢ ዓቢ ምስክር እዩ።

ተኽኣ ጸጋይ   

በርክሊ ካሊፎርንያ ሕ/መ/ኣ

ሕዳር 17 2017

ታሪኽ ዚምባብወን ታሪኽ ኤርትራን ዝተፈላለየ’ኳ እንተዀነ፡ ዘመሳስለንን ዘራኽበንን ነገራት ግን ኣሎ። ፕረሲደንት ሮበርት ሙጋበን ፕረሲደንት ኢሳያስን ኣብ ስልጣን ንነዊሕ ዓመታት ዝጸንሑ መራሕቲ ምዃኖም፡ ሓደ ካብ’ቲ ተመሳሳሊ ባህርያት ክህልዎም ዝገብር ምኽንያት ኢዩ።

ፕረሲደንት ሮበርት ሙጋበ ይኹን እቶም ሕጂ ዝቃወምዎ ዘለዉ ኣብ ከባቢኡ ዝጸንሑ ወተሃደራውን ሲቪላውን መራሕቲ፡ ኣንጻር ስርዓት ጽዓዱ ገዛእቲ (apartheid) ናይ ቀደም ሮደዝያ ዝነበሩ ተቓሊሶም ዝተዓወቱ ሰውራውያን ኢዮም ነይሮም። ኣብ መጀመርያ ስልጣን ምስ ሓዙ ድማ፡ ኣብ መዳይ ትምህርትን ሕክምናን ዘመዝገብዎ ለውጥታት፡ ህዝባዊ ደገፍ እናረኸቡ ክኸዱ ኣኽኢልዎም ነይሩ ኢዩ።

ኣብ ስልጣን ንብዙሕ ዓመታት ምስ ጸንሑ ግን፡ ብብልሽውናን ናይ ስልጣን ሕሳባትን እናተዋሕጡ ስለ ዝኸዱ፡ ንዝገበርዎ መብጽዓታት ክጠልሙ ጀመሩ። እዚ ድማ፡ ጠንቂ ምፍልላይ ናይ’ቲ ኣብ መንጐ’ቶም ትማሊ ናይ ቃልሲ ብጾት ዝነበሩ ኣባላት ስልፊ ናይ ዚምባብወ ኣፍሪቃዊ ሃገራዊ ሕብረት-ሓርበኛዊ ግንባር (Zimbabwe African National Union-Patriotic Front) ኰነ።

ፕረሲደንት ሙጋበ፡ ብ1980 ኢዩ ናብ ስልጣን መጺኡ። ን37 ዓመታት ድማ ንዚምባብወ ቅድም ከም ቀዳማይ ሚኒስተር ድሒሩ ድማ ከም ፕረሲደንት መሪሕዋ። ስልጣን እናጠዓሞ ስለዝኸደ፡ ነታ ተቐናቐኒቱ ዝነበረት ናይ ዚምባብወ ኣፍሪቃዊ ህዝባዊ ሕብረት (Zimbabwe African People’s Union-ZAPU) ደምሲሱ ብዓሰርተታት ኣሽሓት ዝቝጸሩ ደገፍታ እውን ኣጽኒቱ። ብድሕር’ዚ፡ ብሞርጋን ስቪንጊራይ ዝምራሕ፡ ምንቅስቓስ ንዲሞክራስያዊ ለውጢ (Movement for Democratic Change) ዝብሃል ተቓዋሚ ሰልፊ ተመስሪቱ ኣንጻር ስርዓት ሙጋበ ክቃለስ ጸኒሑን ኣሎን።

መራሕቲ ምንቅስቓስ ንዲሞክራስያዊ ለውጥን ናጻ ጋዜጠኛታትን፡ ግዳይ ናይ ውጽኢት ምርጫታት ምጭዋይ፡ ማእሰርትን ምስጓጕን ምስ ኰኑ፡ ሃገሮም ራሕሪሖም ናብ ጐረባብቲ ሃገራት ክስደዱ ከምዝጸንሑ ዓለም ብዓለሙ ዝፈልጦ ሓቂ ኢዩ። ንኣብነት፡ መቀናቕንቱ ዝነበረ ኣቦ መንበር ምንቅስቓስ ንዲሞክራስያዊ ለውጢ፡ ሞርጋን ስቪንገራይ ሓደ ካብኦም ኢዩ።

ሮበርት ሙጋበ፡ ሕሉፍ ሓሊፍዎ፡ ነቲ ቅዋም ናይ ዚምባብወ ዕሽሽ ብምባል፡ ስልጣን ናብ ሰበይቱን ስድራቤቱን ንምስግጋር ምድላዋት ክገብር ጸኒሑ። ነዚ ባይታ ንምምችቻእ ድማ፡ ነቲ ኣብ ቃልሲ ኣንጻር ናይ ጽዓዱ ዕብለላ ይኹን ኣንጻር ናይ ዚምባብወ ኣፍሪቃዊ ህዝባዊ ሕብረትን (Zimbabwe African People’s Union-ZAPU) ኣንጻር ምንቅስቓስ ንዲሞክራስያዊ ለውጥን ኣብ ጐድኑ ደው ብምባል ንነዊሕ ዓመታት ዝደገፎ ኤመርሰን ምናናጋግዋ ዝተባህለ ምኽትሉ፡ ካብ ሓላፍነቱ ድሕሪ ምውራዱ፡ ንሰበይቱ ወራሲት ናይ መንግስቱ ክትከውን ባይታ ከንጽፈላ ጀመረ። ኤመርሰን ድማ ከም ስቪንግራይ፡ ናብ ጐረቤት ሃገር (ደቡብ ኣፍሪቃ ) ክስደድ ተገደደ።

ካብ’ዚ ተበጊሶም ኢዮም ደገፍቲ ናይ ኤመርሰን ምናናጋግዋ ዝዀኑ ወተሃደራት፡ ብመሪሕነት ሓለቓ ወተሃደራዊ ስታፍ  ጀነራል ኮንስታንቲኖ ቺዋንጋ፡ ንትካላት መንግስቲ ክቆጻጸሩን ንፕረሲደንት ሙጋበ ድማ ኣብ ማሕዩር ከእትዉን ዝተራእዩ።

ሕጂ፡ እቶም ናብ ስደት ኣምሪሖም ዝጸንሑ ኤመርሰን ምናናጋግዋን ናይ ሙጋባ ቀንዲ ተቓዋሚ ዝነበረ ሞርጋን ስቪንገራይን ኣብ’ቲ መሰጋገሪ መንግስቲ ንምስታፍ ናብ ሃገሮም ተመሊሶም ኣለዉ ዝብል ሓበሬታ ኣሎ።

ኣብ ኤርትራ ከኣ፡ ኢሳያስ ኣፈወርቂ፡ ንመቀናቕንቱ ዝዀነት ተሓኤ ምስ ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ (ህወሓት) ብምትሕብባር ኢዩ ብ1981 ካብ ሜዳ ክትወጽእ ብምግባር ንበይኑ ዝበሓቶ። ነዚ ሕጂ ህዝቢ ኤርትራ ዝነብሮ ዘሎ ናይ ሓደ ሰልፊ ምልካዊ ግዝኣት ባይታ ዘጣጥሐ ድማ እዚ ኣብ ልዕሊ ተሓኤ ዝተወስደ ውዲታዊ መጥቃዕቲ ነበረ።

ኢሳያስ ኣፈወርቂ ንህግሓኤ መሪሑ ብ1991 ንኣስመራ ምእታዉን ብቅዋም እትምራሕ ብዙሓት ሰልፍታት ዝዋስኡላ ዲሞክራስያዊት ኤርትራ ንምህናጽ መብጽዓታት ምግባሩን ንግዚኡ ህዝባዊ ደገፍ ከም ዝረክብ ገይርዎ ነይሩ ኢዩ።

ድሒሩ ግን፡ ግዜ እናበለዐ ምስ ከደ ስልጣን ስለዝጠዓሞ፡ ድሕሪ ሕጂ ናይ ውድባት ሓሸውየ ኣይነፍቅድን ኢና ዝብል ነጋሪት ብምህራም ንዝገበሮ መብጽዓታት ልክዕ ከም ፕረሲደንት ሙጋበ ነቲ ዝኣተዎ ቃል ሓደ ድሕሪ ሓደ ከዋድቖ ጀመረ። ብዛዕባ’ቲ ነርባዕተ ዓመት ዝተደኽመሉ ቅዋም ይኹን ብዛዕባ ምፍቃድ ንህግዲፍ ዝወዳደራ ፖለቲካዊ ሰልፍታት ምዝራብ ሕማም መርዘን  ኮኖ። ንቅዋምን ሕግታት ምምስራት ሰልፍታትን ኣብ ግብሪ መታን ከየውዕል ከኣ፡  ምስ ጐረባብቲ ሃገራት ብሓፈሻ፡ ምስ ኢትዮጵያ ድማ ብፍላይ ናይ ውግእን ወረ ውግእን ሃዋህው ከምዝኽሰት ገበረ።

ውግእ ንኸይጅመር ንዝግበረሉ ዝነበረ ዝተፈላለየ መጸዋዕታት ተሓሲሙ፡ ኣብ ልዕሊ ባድመ ፍሹል ወተሃደራዊ መጥቃዕቲ ኣካየደ። ኣብ’ቲ ውግእ ድሕሪ ምፍሻሉ፡ ሰፊሕ ክፋል ካብ መሬት ኤርትራ፡ ካብ ቍጽጽር ሰራዊት ኤርትራ ወጻኢ ዝገብር ስምምዓት ክቕበል ተገደደ። ክሳብ ሕጂ ከኣ፡ ስርዓት ኢሳያስ ነዚ መሬት’ዚ ብልዝብ ይኹን ብውግእ ክመልሶ ኣይከኣለን ዘሎ። ኢሳያስ እምበኣር ንልዕላውነት ናይ ኤርትራ ዘድፈረ፡ ንክብሪ ኤርትራውያን ዘሕሰረ መራሒ ምዃኑ ታሪኽ ክዝክሮ ክነብር ኢዩ።

ኢሳያስ፡ ብፍሽለቱን ኣብ ህዝቢ  ኣውሪድዎ ብዘሎ ኣደራዕን ኣብ ክንዲ ዝኣምንን ሓላፍነት ዝስከምን፡ ንዝዀነ ይኹን ኣብ ኤርትራ ዝኽሰት ሽግር፡ ልክዕ ከም ሙጋበ፡ ንኣመሪካ፡ ኢትዮጵያን ሕቡራት ሃገራትን ምስካም ድማ ዕለታዊ ስርሑ ኰይኑ ኣሎ።

ኣብ ርእስ’ዚ፡ ነቶም ናብ ስልጣን ዘብጽሕዎ ናይ ቃልሲ ብጾቱ፡ ከም ቁማር ዝጻወትሉ ወረቓቕቲ ከምድላዩ ክብውዞምን ከናሽዎምን ምጽናሕ ከይኣኽሎ፡ ኣኼባ ክግበረሎም ስለዝሓተቱ ጥራሕ፡ ኣብ ማእሰርቲ ከብልዮምን ብሕማምን ብስዉር ኣገባብን ከጥፍኦምን ድሕር ኣይበለን። አረ ንገሊኦምሲ፡ ሬሳታቶም ካብ ግዳም ናብ ኤርትራ ከይኣቱ ክኽልክል እውን ተራእዩ ኢዩ። ከም ሳዕቤኑ ድማ፡ ብርክት ዝበሉ መራሕቲ፡  ዲፕሎማሰኛታትን ጋዜጠኛታትን ኣብ ወጻኢ ዑቝባ ክሓቱ ተገዲዶም ኢዮም። ኣብ መወዳእታ፡ ሕፍር ከይበለ ቅዋም ሞይቱ’ዩ ዝብል መግለጺ ብምሃብ እቲ ሓቀኛ ድሌቱ ቅዋም ምቕታል ምንባሩ ብምንጻር ነቲ ንነዊሕ ከታልሎ ዝጸንሐ ህዝቢ ባዕሉ ብኣፉ መርድእ ነጊርዎ።

ኣብ መወዳእታ፡ ስርዓት ህግዲፍ ብብልሽውና ዝጠስጠሰ ስርዓት ምዃኑ ህዝቢ ኤርትራ ኣዐርዩ ዝፈልጦ ጕዳይ ኢዩ። መቕተልቲ ናይ ፍቕረን መውጋእቲ ናይ ስምኦን ገብረድንግልን፣ ዓበይቲ ወተሃደራውን ጸጥታውን ሰበስልጣን ኣብ ንግዲ ደቂ ሰባት ክሳተፉ ከለዉ፣ ዘይሰርሕዎ ኣባይቲ ንዋናታቱ ኣባሪሮም ክሕዝዎ ከለዉ፣ ኣብ መስተን ምንዝርናን ዘጥፍእዎ በሽሓት ዶላራት ዝቝጸር ገንዘብ ምህላዉ ምጥቃስ እኹል ኢዩ።

ኢሳያስ ኣፈወርቂ እውን ከም ሙጋበ፡ ንወዱ ኣብርሃም፡ ኣብ ሓይሊ ኣየር ክብ ዝበለ ናይ ሓላፍነት ቦታ ምሃቡን ምስ ካልእ ምስ ስልጣን ዝምድና ዘለዎ ቦታታት ከላሊ ይፍትን ምህላውን፡ ንኣብርሃም ተካኢኡ ንክኸውን ዝግበር ዘሎ ምድላው ኢዩ ዝብል ትርጕም ዝሃብዎ ኤርትራውያን ውሑዳት ኣይኰኑን። ስልጣን ዘባዕልግ ምዃኑ ኵሉ ዝኣምነሉ ስለዝዀነ፡ ኢሳያስ ኣይገብሮን ኢዩ ወይ ኣይሓስቦን ኢዩ ኢልካ ክትዛረበሉ ኣይከኣልን ኢዩ። ከም’ዚ ዝብል መደብ ወይ ሓሳብ ኣብ ግብሪ ክውዕል እንተደኣ ፈቲኑ ግን፡ ከም’ዛ ናይ ሙጋበ ናይ መወዳእታኡ ክትከውን ምዃና ዘጠራጥር ኣይኰነን።