ጨንፈር ኖርወይ ብዕለት 14 ጥቕምቲ 2017፣ 7ይ ስሩዕ ጉባኤኡ ኣብ ከተማ ኦስሎ ብዓወት ኣካይዱ። ጉባኤ ጨንፈር ኣብ ቲሕቲ ሓቢርና ንስራሕ ክነድምዕ፣ ሓቢርና ነድምጽ ክነስምዕ! ዝብል ጭርሖ እዩ ተኻይዱ። ኣብዚ ንመበል 7ይ ግዜ ዝተጋበአ ጨንፈራዊ ጉባኤ ምስ ሓያለይ ካብ ርሑቕን ቀረባን ዝመጹ ኣባላት ጨንፈር ክልተ ኣባላት ፈጻሚት ሽማገለ ሰልፊ ተጋደላይ ተስፋይ ወልደሚካኤል ሓላፊ ወደባዊ ጉዳያትን ብጻይ መድሃኔ ሃብተዝጊ ሓላፊ ጉዳያት መንእሰያትን ተረኺቦም ነይሮም።
ጉባኤ ብዝኽረ ሰማዕታት ድሕሪ ምጅማር፣ ኣቦ መንበር ጨንፈር ብጻይ ማሕደር ዕቁባዝጊ ኣብ ምኽፋት ናይቲ ጉባኤ ፍሉይ ናይ ዕንቋዕ ብደሓን መጻእካ ሰላምታ ንተጋደላ ተስፋይ ወልደሚካኤል ብምቅዳም፣ ንኹሎም ተጋባእቲ እውን ናይ እንቋዕ ብደሓን መጻእኩምን እንቋዕ ናብ መበል 7ይ ጉባኤ ኣብቐዓናን ቃል ኣስሚዑ፣ ጉባኤ ብዕሊ ከፊቱ።
ኣስዒቡ’ውን ኣቦ መንበር ናይ ዕለቱ ኣጀንዳታት ድሕሪ ምሕባር፣ ጨንፈር ኖርወይ ካብ ዝምስረት ኣትሒዙ ካሳብ ሎሚ ንቋዋማዊ መደባቱ ብንጥፈት እንዳ ኣሰላሰል፣ ካብ ውሽጢ ሰልፊ ኮነ ካብ ደገ ንሓድነት ሰልፊ ኽበታትን ንዝደናደን ወስታታው እውን ብጽንዓት እንዳ መከተ ዝኸይድ ዘሎ ጨንፈር ምዃኑ ገሊጹ። ድሕሪ 2ይ ጉባኤ ሰልፊ ንሓድነትና ክዘርግ ንዝሃቐነ ተሪእዮታት፣ ጨንፈር ኖርወይ ብትሪ ከምዝኹንኖ ሓቢሩ፣ ንምምካቱ መሪሕነት ሰልፊ ንዝኽተሎ ሕጋውን ልቦና ዝመልኦ ኣገባብን እውን መጎሱ ገሊጹ።
ዋና ጸሓፊ ጨንፈር ብጻይ ኸሊፋ ዓብደላ፣ ካብ 6ይ ክሳብ 7ይ ጉባኤ ጨንፈር ንዝተዓሙ ፖለቲካዊ፣ ማሕበረሰብኣዊ፣ ዲፕሎማስያዊ መደባት ኣመልኪቱ ሰፊሕን ዝርዝራውን ጸብጻብ ኣቕሪቡ። ንሱ ኣብ ጸብጻባቱ ጨንፈር ኖርወይ ኣብ ዘካየዶ ፖለቲካዊ መደባት ኣብ ውሽጢ ኖርወይ ጥራይ ከይተደረተ፣ ኣብቲ ከቢድ ባጀትን ግዜን ዝሓትት ኣብ ካብ ኖርወይ ወጻኢ ብደረጃ ዞባ ኤውሮጳን ስካንዲነቭያን ኣብ ዝተኻየደ መደባት ሰልፊ እውን እንተኾነ ብንጥፈት ከምዝተሳተፈ፣ ምስ ፖለቲካዊ መደባቱ ድርብ ናይ ማሕበራዊ ጉዳያት ሓላፍነት ብምስካም እውን ኣብ መደባት ሓገዝ ናይ ርሑቕ ወላድን ኣካለ ጽጉማንን ዕዙዝ ኣበርክቶ ከምዝገበረ ሓቢሩ። ኣብ ዲፕሎማስያዊ ጉዳያት ጨንፈር ኖርወይ ብቀዳምነት ምስ ኣብ ከባቢ ዝርከቡ ፖለቲካውያንን በርገሳውያንን ማሕበራት ሓቢርካ ምስራሕ ቀዳምነት ሂቡ ብተወፋይነት ክሰርሓሎ ዝጸንሐ ጉዳይ ምዃኑ ሓቢሩ፣ ተዓዊትና ኣብ ዝበሃለሉ ደረጃ ዋላ እንተዘይተበጽሐ ዘተስፉ ውጺእት ከምዘሎ ግን ሓቢሩ።
ቀጺሉ ተሓዝ ገንዘብን ንብረትን ጨንፈር ብጻይ ሙሴ ዓማር፣ ንምጣኔ ሃብታዊ ጸብጻባቱ ኣብ ናይ ሰልፍን ጨንፈርን ወገናት ከፋፊሉ ብዝርዝር ኣቕሪቡ። ብምቕጻል ተሳተፍቲ ጉባኤ ብኽልቲኡ ሸነኻት ኣብ ዝቐረበ ጸብጻባት ተመያዪጦም።
ስዒቡ ንጉባኤን ከይዲ መረጻ መሪሕነትን እትመሪሕ 3 ዝኣባላታ ሰክረታር ጉባኤ ብደሞክራስያዊ ኣገባብ ተመሪጻ። መስርሕ መረጻ እውን እንተኾነ ብደሞክራስያዊ ኣገባብ ተኻይዱ። ኣብ መወዳእታ ብመሰረት ቁዋም ሰልፊ 3 ሽማገለ ጨንፈርን 2 ተጠባበቕትን ዘለውዋ መሪሕነት ጨንፈር ቆይማ።
ቀጺሉ መድረኽ ንኣቦ መንበር ውደባዊ ጉዳያት ሰልፊ ተጋደላይ ተስፋይ ወልደሚካኤል ተዋሂቡ። ተጋደላይ ተስፋይ ኣብ ናይ ኖርወይ ብጽሖቱ ዝተሰምዖ ደስታ ድሕሪ ምግላጽ፣ ጨንፈር ኖርወይ ብኹሉ መዳይ ካብቶም ሰልፊ ዝሕበነሎም፣ ኣዕሙድ ሰደህኤ ዝኾኑ ጨናፍር ሓደ ምዃኑ ሓቢሩ።
ኣስዒቡ ተጋደላይ ተስፋይ፣ ኣብ ጽባሕ 2ይ ጉባኤ ሰልፊ ተጋደላይ መስፍን ሓጎስ ዝወሰዶ ካብ መሪሕነት ናይ ምስሓብ ስጉምትን፣ ምስ መሪሕነት ሰልፊ ዝፈጠሮ ምስሕሓብን፣ ምስኡ ብምትእስሳር ኣብ ዞባ ሰሜን ኣመሪካ ብገለ ኣባላት መሪሕነት ዞባ ሰሜን ኣመሪካ ነበር ተፈጢሩ፣ ኣብ ጉዕዞ ሰልፊ ዕንቅፋት ኮይኑ ንዝጸንሐ ጸገማትን ብዝምልከት ንኣባላት ዝርዝራዊ መብሪሂ ሂቡ። ምስዚ ወሲኹ ብጻይ ተስፋይ፣ ካብቲ ካብ መሪሕነት ሰልፊ ናይ ምስሓብን መሰረት ዘይብሉ ክስታትን ናይ መስፍን ሓጎስ ኣትሒዙ፣ ክሳብዚ ኣብ መወዳእታ ኣብ ዞባ ሰሜን ኣመሪካ ብገለ መሪሕነት ዞባ ነበር ተፈጢሩ ንዝጸንሐ ጸገማትን እውን ከይተረፈ፣ መሪሕነት ሰልፊ ንናይ ምርድዳእን ልዝብን ኣገባባት ቀዳምነት ሂቡ ድሕሪ ምፍታን፣ ንሱ ክዕወት ምስ ዘይከኣለ እዩ፣ ቁዋም ሰልፊ ተኸቲሉ መዕለቢ ክገብረሎም ከምዝተገደድ ኣብሪሁ። ኣብዚ እዋንዚ ድማ መሪሕነት ሰልፊ ኣብ መደባት ምሕዳስ ሰልፍን እማመ ሓባራዊ ስራሕ ምስ ኤርትራውያን ደለይቲ ፍትሒ ማሕበራትን ኣተኲሪ ይሰርሕ ከምዘሎ ሓቢሩ።
ዓወት ንደሞክራስያዊ ቃልሲ!
ሰላምን ፍትሕን ንውጹዕ ህብና!
ብቀዳም ዕለት 14 ጥቕምቲ 2017 ኣብ ሰዓታት ናይ ድሕሪ ቀትሪ ኣብ ከተማ ኦስሎ ብሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ጨንፈር ኖርወይ ዝተዳለወ ክፉት ህዝባው ኣኼባ ተኻዪዱ። እቲ ኣኼባ ብክልተ ኣባላት ፈጻሚት ሽማገለ ሰልፊ ብጾት ተስፋይ ወልደሚካኤልን መድሃኔ ሃብተዝግን ዝተማእከለ ኮይኑ፣ ኣብቲ ኣኼባ ብዙሓት ሰብ ዝተፈላለየ ዕድመን፣ ክልቲኡ ጾታታትን፣ ወከልቲ ዝተፈላለዩ ማሕበራትን ከምዝተሳተፉ ጸብጻባት ናይቲ ኣኼባ ይሕብሩ።
ሓላፊ ጉዳያት መንእሰያት ብጻይ መድሃኔ ሃብተዝጊ ኣብ ምጅማር ኣኼባ ንተሳተፍቲ ናይ እንቋዕ ብደሓን መጻእኩምን ምስጋናን ቃል ድሕሪ ምሃብ፣ ኣስዒቡ ነቲ ርሑቕ መንገዲ ተጓዒዙ ብመንገዲ እቲ ኣኼባ ምስ ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ኖርወይ ክራኸብን ክፉት ዘተ ከካይድን ዝመጸ ብጻይ ተስፋይ/ደጊዳ ምስ ተሳተፍቲ ኣላልዩ። ኣስዒቡ ብጻይ መድሃኔ ዕላማ ናይቲ ኣኼባ ሰልፊ ደመክራሲ ንህልው ኩነታት ሃገርን፣ ደምበ ደለይቲ ፍትሕን፣ ሰልፍናን ብዝምልከት መብሪሂ ክህብ እኳ እንተኾነ፣ ብቀንደ ርእሱ ግን ካብ ህዝቢ ሪእቶታትን ሓሳባትን ሓናጺ ነቐፌታታትን ንኽቅበል እዩ ድሕሪ ምባል፣ ኩሉ ተሳተፋይ ብዘይ ስኽፍታን ብሃናጺ ኣገባባትን ሪኢቶኡ ክገልጽን፣ ተሳትፎኡ ከዕዝዝን ጸዊዑ፣ መድረኽ ንብጻይ ተስፋይ ኣረኪቡ።
ሓላፊ ውደባዊ ጉዳያት ብጻይ ተስፋይ መድረኽ ተቀቢሉ ድሕሪ ሰላምታ ንተሳተፍቲ ኣኼባ፣ ኣባላትን ዘይኣባላትን ሰልፊ ዝኾና ገዳይም ሓደስትን ተቓለስቲ ኣብ ከምዚ ዓይነት ኣኼባ ምርኻብና ዓቢ ጸጋ ጥራይ ዘይኮነስ፣ ፈጺምና ብምልኪ ከምዘይተሰዓርና ዝሕብር ኣጋጣሚ እዩ ክብል መደረኡ ጀሚሩ። ኣስዒቡ ደጊጋ፣ ሎሚ ዳርጋ ኩሉ ኤርትራዊ ዜጋ ብጉዳይ ሃገሩ ድቃስ ብምስኣን ኣብ ሻቕሎት ይነበር ኣሎ፣ ምኽንያቱ ኩልና ኣብቲሕቲ ዘየደቕስ ሃገራውን ሓባራውን ሽግራት ስለእንርከብ ኢሉ። ኩነታት ሃገርና ንኹሉ ርዱእ ብምዃኑ ኣሰተምህሮ ምሃብ ዘድልዩ ጉዳይ እኳ እንተኾነ፣ ግን ገለ ዝያዳ ምዝኽኻር ዘድልዮም ነገራት ኣሎዉ ብምባል፣ መላእ ሃገር ንሊዕሊ 26 ዓመታት ኣብ ቲሕቲ ናይ ሓደ ሰብ ምልኪ ትርከብ ምህላዋ፣ ዝሰርሕ መንግስታዊ ትካላትን ኣካላትን ዘይብላ ምዃና፣ ዜጋታት ብሃንደባት ብዘይተፈልጠ ኣገባብን ዝስወሩላ፣ ቅያ ሰሪሑ ነጻነቱ ዝረጋገጸ ህዝቢ ብመራሕቱ ዝተጠልመላ ሃገር ብምዃና፣ ብቁዋም ሃገርን ብሃገራዊ ሕግታትን ዘይኮነስ ብናይ ሓደ ሰብ ኣዋጃትን ሕጋዊ ምልክታታትን እትምራሕ ሃገር ኣላትና።
ነዚ ኩነታትዚ መኪትናን በዲህናን ኣብ ክንዱኡ ኣብ ሃገርና ሰላምን ፍትሕን ደሞክራስን ክነስፍን በቢ ዝመስለናን እንኣምነሉን ኣገባብ ቃልሲ ተወዲቡ እንቓለስ ክፋል ህዝብና ብምዃና፣ ዘሐብነና ጉዳይ ኮይኑ፣ ተዋሃሂድና ብምስራሕ ቅልጽምና ኣደልዲልና፣ ድሕነት ህዝብናን ሃገርናን ክነቀላጥፍ ዘይምብቓዕና ግን ገለ ካብ ድኽመታትና እዩ ኢሉ።
ንደለይቲ ፍትሒ ዝኾና ሓይልታት ኣብ ደያስፖራ ናይ ምውህሃድ ፈተነታትውን ብተደጋጋሚ ክካየድኳ እንተ ጸንሐ ክሳብ ሕጂ ዕዉታት ኮና ኣይተረኽብናን። ኣብዚ እዋንዚ እንተኾነውን ፈተነታት ንሓድነትን ሓባራዊ ስራሕ ደለይቲ ፍትሒ ሓይልታት ቀጻሊ ይካየድ ምህላዉ ገሊጹ፣ ኣብዚ ቀረባ እዋን ብመድረኽ ኣብ ከተማ ፍራንክፎርት ጀርመን፣ ኣብ ኢትዮጵያ ብዝተፈላለዩ ኣባላት ሃገራዊ ባይቶ ዝኾኑ ውድባት ይካየድ ከምዘሎን ብተወሳኺ ሰልፊ ህዝቢ ኤርትራ እውን ናቱ ናይ ሓባራዊ ስራሕ እማመ ኣዳልዩ ንተቀባልነቱን ትግባረኡን ብንጥፈት ይሰርሕ ከምዘሎ ሓቢሩ። ራእን ትሕዝቶን ናይዚ እማመ ሓባራዊ ሰራሕ እውን ብዝርዝር ኣብሪሁ።
ድሕሪ እኹል መብሪሂ ብተጋደላይ ተስፋይ፣ ንሊዕሊ 2 ሰዓታት ቀጺሉ ሕጽረት ግዜ ዝኾለፎ መድረኽ ሕቶን መልስን፣ ሪኢቶታትን ለበዋን ቀጺሉ።
ኣብ መድረኽ ለበዋታት ድማ
- ሓደራ መስሪሕ ሓድነትን ምውህሃድ ኣድህቡሉ፣ ንብድሕሪ ሕጂ ተወሃሂድኩም ሓደ ኰንኩምን ምጹና እምበር፣ ንሕና ህዝቢ ክነበርክትን ክንሳተፍን ድሉዋት ኢና።
- በብእዋኑ ንዝቅልቐል ዓንቃፊ ተርእዮታት ኣይተድህቡሉ ሓደራ፣ ከድክመኩም እንተዘይኮይኑ ኣይከሐይለኩምን እዩ፣ ዝብልን ካልእን ነይሩ።
ኣብ መወዳእታ ንሊዕሊ 3 ሰዓታት ዝኸደ ክፉት ህዝባዊ ኣኼባ ብምስጋና ናይ ተሳተፍነትን ብዝኽረ ሰማዕታትን ተዛዚሙ።
ንሓደ መስርሕ ቃልሲ ንምዕንቃፍ ካብ ዝእለሙ ሓደገኛ ተንኮላት፡ ኣብ ቆይቁን ዘይመሰረታዊ ቶኽታዅ ሓሳባትን ዝተመስረተ ኣጀንዳታት እንዳመሃዝካ፡ እቶም ሰብ ዋኒን ኣንፈቶም ዘንጊዖም ኣብ ቆይቊ ከም ዝጽመዱ ምግባር እዩ። እዚ ንመሰረታዊ ደሞክራስያዊ ኣሰራረሓታት ንቕድሚት ከይስጉምን ከይምዕብልን ዝዓግት ዕንቅፋት እዩ።
መጻኢ ዋኒን ሰዲህኤ ንድሕሪት ተመሊስካ ሕሩስ ምሕራስን ናይ ጣዕሳ መዝሙር ምኩምሳዕን ዘይኮነ፡ በቲ ዝሓለፈ ኣውንታዊ ይኹን ኣሉታዊ ተመኩሮ እንዳተመሃርካ፡ ንቕድሚት ምምዕዳው እዩ። ከምቲ ከም ውጽኢት ተኸታታሊ መሪሕነታዊ ኣኼባታት ኣካላት መሪሕነት ሰልፊ ኣብዚ ቀረባ ግዜ ብወግዒ ዝተነጸረ፡ መጻኢ ዋኒን ሰልፍና ቆይቊ ዘይኮነ፡ ሰልፋዊ ሃለዋት ምጽፋፍን ሓድነቱ ምሕያልን፡ ምቅልጣፍ መስርሕ ምሕዳስን ኤርትራዊ ሓይሊ ተቓወምቲ ዝዋሰኣሉ ሓባራዊ ሰፊሕ ጽላል ንክፍጠር እጃምካ ምብርካትን ዝኣመሰለን እዩ። ዕላማ ናይቶም ኣብ ቆቍ ክንሽከል ዝደልዩና ከኣ ብኣንጻሩ ነዚ መሰረታዊ ዋኒንና ገዲፍና ኣብቲ ሓሸውየኦም ክንጽመድ’ሞ መስመርና ክንስሕት እዩ። ከምቲ “ጉድጓድሲ ንኰዓቲኣ” ዝበሃል ኣቲ ዝተኸልዎ ናይ ሸንኮለል ጓይላ ባዕላቶም እምበር ንሕና እቶም ሰብ ዋኒን ከቶ ኣይክስዕሰዓሉን ኢና።
መሰረታዊ እምነታት ሰዲህኤ ካብ ዝኹኑ፡ መትከል ልዕልና ኣብዘሓ ድምጽን፡ ሚዛናውነት ደሞክራስን ጥርናፈን ከም መሳርሒ ኣብ ቃልሲ ጉባአና ዘጽደቖም፥ ንኹሉ ኣካላት ሰልፊ ዝምልከቱ መለለዪ ደሞክራስያዊ ኣሰራርሓ እምበር ግዜ ዝሓለፎም ምብራቓዊ ኣምራት ኣይኮኑን። ካብዚ ሓሊፉ እዚ መሰረታዊ መትከላት ነቲ ናይ ሎሚ ናይ ውሑዳት ጽባሕ ናይ ብዙሓት ናይ ምዃን ዕድል ዘለዎ ርኢቶ እውን ንክትግበር ዘይኮነስ፡ ንክስማዕ ባይታ ዝህብ እዩ። ኣብ ደሞክራሲያዊ ኣሰራርሓ ነቲ ብጉባኤ ዝተወሰነ ኣብ ግብሪ ዘውዕልን ሕጋዊ ውክልና ሰልፊ ዘለዎን እቲ ዝተመርጸ መሪሕነት እዩ። እዚ ማለት፥ ግቡእ መስመር ሒዝካ ክተስምዕ ጥራይ ዘይኮነ ክትሰምዕ’ውን ድልዊ ኮይንካ ምስቲ ዝመረጽካዮ መሪሕነት ምትሕስሳብ ኣይግበረሉን ማለት ኣየስምዕን። እዚ ከኣ ነቲ ዝተወሰነ ኣብ ግብሪ እናተርጐምካ ነቲ ኣሎ ዝብሃል ጉድለት መእረምታ እትብሎ መተካእታ እናነቐስንካ ምብራህ፡ ምናልባት እውን ዕቃበ እናመዝገብካ ምጉዓዝ ኣብ ቃልሲ ክሳብ ዘለኻ ምርጫ ዘይኮነ ግድነት እዩ። ኣብቲ ሕጋዊ መተሓሳሰብን መተሓሓዝን መድረኽ ምስ በጻሕካ ድማ ጉዳያት ብመሰረቱ ናይ ምቕያር ሕጋዊ መሰል ኣሎ። ኣብዚ’ውን ንብዙሓት ዝውክል ሓሳብ ብምምዕባል እምበር ዋላ ውሑዳት ኩን ስለ ዝደረፍካዮ ኣይኮነን። ኣብ ዝኾነ ግዜ መሪሕነት ዝያዳ ሓለፋ ዘይኮነስ ዝያዳ ሓላፍነት ከም ዘለዎ ከኣ ክዝንጋዕ ዘየብሉ እዩ።
እቲ ብጉባኤ ዝተመርጸ መሪሕነትን ዝምረሓሉ መትከላትን ብናይ ውሑዳት ዘይርጉእ ስምዒትን ጸቢብ ድሌትን ዝሻበብ ዘይኮነስ ንኩሉቲ ኣብቲ ዝመርሖ ትካል ዘሎ ስምዒታት ኣጋማዲሑ እዩ ዝመርሕ። ከምቲ “ናብቲ እቲ ትደልዮ ጥራይ ከተማዕዱ እቲ ዝደልየካ ከይስእነካ” ዝበሃል ሓደ ከም ናይ ሰዲህኤ ዝኣመሰለ መሪሕነት ሕጊ ተኸቲሉ ንዝቐርብ ርእይቶ እናኣኽበረን መልሲ ንዘድልዮ መልሲ እንዳሃበን፡ ኣቐዲሙ ንዝተወሰነ ዳግመ ርኢቶ ክገብር ዝድርኾ ቅድም ዘይረኣዮ ሓሳብ ምስ ዝቐርብ ክቕበል ወይ ክነጽግ ዘይገሃሰ ናይ ምምራሕ መሰሉ ንዝዃኑ፡ ንዝኾነ ናይ ውሳነን ኣወሳስናኡን መባእታዊ ኣፍልጦ ዘለዎ ንጹር እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ምእራም ኩሉ ከምቲ ዝደለኻ ጥራይ ከም ዝኾነልካ ምግባር ማለት ኣይኮነን። ምምራሕ እውን ከምቲ ገለ ስሱዓት ዝብህግዎ ደድሕሪ “ከምዚ ግበር” ዝተበሃልካዮ ዘብዘብ ምባል ዘይኮነ፡ ንንጉዳያት መሚምኻን ምስ ብዙሓት ተዛመድቲ ምዕባለታት ኣሳኒኻን ውሳነታት ምሃብ እዩ። ኣብቲ ውሳነ ዝዓግቡን ዝሕጐሱ ወይ ዘይዓግቡን ዝዕቀቡን ክህልዉ ከኣ ናይ ግድነት እዩ። ብመሪሕነት ዝውሰን ውሳነ ንኹሎም ዝምልከቶም ብማዕረ ዘዕግብ ናይ ምዃን ዕድል ኣዝዩ ጸቢብ እዩ። እቲ ዘይዓግብ ኮነ ዝዓግብ ነቲ ውሳነ ከተግብርዎ ከኣ ምርጫኦም ዘይኮነ ግደታኦም እዩ። ንምእራምን ምምራሕን ካብዚ ወጻኢ ምግላጹ መስመሩ ዝሰሓተን ዘይቅቡልን ኣተረጓጉማ እዩ።
ብዙሓት ሓለይትን ግዱሳትን ኣባላት ሰልፍና እዞም ኣቐዲሞም ዝተጠቕሱ ኣምራት ግቡእ ግንዛበ ንክረኽቡ ዝገብርዎ ዘለዉ ጻዕርን ዝልግስዎ ዘለዉ ማዕዳን ዝወጾ የብሉ። እንተኾነ ከምቲ “ማይ ነሃሰስ ጽሩይ ነይሩ መን እሞ ይሰትዮ” ዝበሃል ኮይኑ ክሳብ ሕጂ ንጉዳያት ኣዘንቢዕካ ካብ ምቕራብን ጸለመን ዘይወጹ ኣካላት ከም ዘለዉ ንዕዘብ ኣለና። ብዛዕባ ሓደ ጉዳይ ክትጽሕፍን ክትምድርን እንከለኻ ዕላማኻ ብዛዕባቲ ዘልዓልካዮ ጉዳይ ዝምልከቶም ኣካላት ክርድኡ እሞ ደሓር ካብኡ ነቒሎም ናቶም ግንዛበ ንክወስዱ ሓበሬታ ምሃብ እምበር፡ ናይ ምምዝዛን ናጽነቶም ግሂስካ “ ስሬኻ ብርእስኻ” ምባሎም ኣይኮነን። ብሓጺሩ ንኣድማሳዊ ቅቡል ዲሞክራስያዊ ኣሰራራሓታት፡ ልዕልና ድምጺ ብዙሓትን፥ ንተማእዛዝነት ብውሳነ ላዕለዎት ኣየኽብርን ካብ ምባል ሓሊፍካ፡ ውሳነታት ጉባአ ሕጋዊ ኣይኮነን ናብ ምባል ገጽካ እንተ ተመጣጢርካ ናብቲ ንቡር ቦታ ክትምለስ ዘይከኣል’ኳ እንተዘይኮነ ኣጸጋሚ እዩ። ኣብ ከምዚ ኩነታት ንዓና ነቶም ንልዕልና ሕግን ሕጋውነትን እንሕለቕ ዝጽበየና ደድሕ ጉልባቡ ቀሊዑ ሕጊ ዝጥሕስ ምውጣት ዘይኮነ ዋኒንካ ምግባር እዩ’ሞ ናብ ዋኒና።
EPDP Delegation Asks Norwegian Party to Support Eritrean Pro-Democracy Forces
Written by EPDP Norway Branch
A delegation of the Eritrean People's Democratic Party (EPDP) on 12 October met in Oslo with a senior official of the Norwegian Labour Party (Arbeiderpartiet), which is the country's largest political formation, and strongly appealed for timely support in unifying and strengthening Eritrean forces struggling for democratic change in their country.
Led by Mr. Tesfai Woldemichael (Degiga), of the EPDP Organizational Office, the delegation included Mr. Medhanie Habtezghi, head of EPDP Youth Affairs; Mr. Osman Jaber, representative of the Foreign Affairs Office; Mr. Khalifa Abdalla, branch secretary, and Mr. Mussie Amar, in charge of Norway branch finances and property.
The delegation members spoke in great length to describe the appalling situation of the Eritrean people, both inside the country and in exile, caused by an extremely repressive one-man dictatorship that reversed the great expectations Eritreans and their friends had 26 years ago in the future of an independent Eritrea.
After recounting efforts being made inside Eritrea and abroad by political and civil associations and movements seeking democratic change in Eritrea, Mr. Tesfai Degiga and his delegation members recognized Norway's historical relations with the Eritrean people and appealed for their support in those efforts for democratic change.
On his part, the senior Norwegian Labour Party official confirmed his party's sympathies and close follow up of the Eritrean situation, and thanked EPDP for the continued flow of information on Eritrean developments. It is to be noted that both the Arbeiderpartiet and the EPDP are founding members of the Progressive Alliance at whose frequent conferences meet delegations of both parties.
Mr. Tesfai Degiga is currently on a mission to Norway where he is meeting fraternal groups and compatriots. He is also scheduled to hold a public meeting in Oslo on 14 October.
ልኡኽ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ምስ ሰልፊ ዕዮ Arbeidparti ሃገረ ኖርወይ ርክብ ኣካይዱ።
Written by ጨንፈር ኖርወይ ሰዲህኤ
ኣቦ መንበር ቤት ጽሕፈት ውደባዊ ጉዳያት ዝመርሖ ላዕለዋይ ልኡኽ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ብዕለት 12 ጥቕምቲ 2017 ኣብ ከተማ ኦስሎ ዑደት ብምክያድ፣ ምስ ሰልፊ ዕዮ ናይታ ሃገር ተራኺቡ፣ ኣብ ኩነታት ቀርኒ ኣፍሪቓን ኣብ ኩነታት ሃገረ ኤርትራን ዘተኮረ ሰፊሕ ምይይጥ ኣካይዱ። ሰልፊ ዕዮ ካብ ፖለቲካውያን ሰልፍታት ኖርወይ ዝዓበየ ሰልፊ እዩ።
ልኡኽ ሰልፊ ኣብ ርክቡ ንኩነታት ሃገርናን ህዝብናን ኣመልኪቱ ኣብ ዝሃቦ መብሪሂ፣ ኩሉ ፖለቲካውን፣ ወተሃደራውን ሓይልሊ ኮነ ሰብኣውን ባህርያውን ጸጋታት ብሓደ ሰብ ተገቢቱ፣ ንሊዕሊ 26 ዓመታት ብናይ ሓደ ሰብ ምልኪ ዝመሓደሩ ህዝብን ሃገርን ከምዘለዉና፣ ከም ሳዕቤን ናይዚ ማእለያ ዘይብሉ መንእሰይ ሃገር ገዲፉ ይስደድ ከምዘሎ፣ ኣፍርዪ ክፋል ህዝባ ገሊኡ ንስደት ብምምራሕ፣ ገሊኡ ድማ ኣብ ትሕቲ ደረት ዘይብሉ ግዱድ ዕስክርና ተታሒዙ፣ ስራሕን ኣፍራይነትን ስለዘየሎ ካብ ማንም ግዜ ንላዕሊ ድኽነት ዝሰፈና ሃገር ከምዘላትና ኣዘኻኺሩ።
ልኡኽ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ መብሪሂኡ ብምቅጻል፣ ከም ውጺእት ናይዚ ኩነታትዚ ኩሉ ዜጋ ብሓፈሻ መንእሰይ ድማ ብፍላይ ሃገር ገዲፍካ ብምውጻእ፣ ኣብ ሳልሳይ ሃገር ዕቁባ ንምሕታት ማእለያ ብዘይብሉ ቁጽሪ ይውሕዝ ስለዘሎ፣ መጻኢ ኩነታት ሃገርናውን እንተኾነ ኣዝዩ ኣሰካፊ ኮይኑ ኣሎ ክብል ገሊጹ። ብኻልእ ወገን ድማ ተቃውሞ ናይ መላኺ ስርዓት ኣስመራ ኣብ ውሽጥን ወጻእን ሃገር ካብ ማንም ግዜ ንላዕሊ እንዳ በዝሐን እንዳሓየለን መጺኡ ከምዘሎ ኣረዲኡ። ውሽጣዊ ተቃውሞ ካብ ብፖለቲካውያን ማሕበራት ንላዕሊ ብህዝቢ የካየድእኳ እንተሃለወ፣ ተወዲቡ ንኸይንቀሳቐስን፣ ዓው ኢሉ ተቃውሞኡ ንኸይገልጽን ግን፣ ስርዓት ኣስመራ ዝጥቀመሉ ኣርዓዲ ስጉምትታት ንግዝዪኡ ጸቒጡ ሒዝዎ ኣሎ ክብል ገሊጹ።
ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ከቢድ ሃገራዊ ሓላፍነት ብምስካም፣ ንህዝቢ ኤርትራ ወዲቡን ጠርኒፉን ብምቅላስን፣ ምስ ህዝቢ ዓለም ተሓባቢሩን ነዚ ናይ ምልኪ ስርዓት ብደሞክራስያዊ ስርዓት ብምትካእ፣ ንህዝብናን ሃገርናን ካብ ምልካዊ ምሕደራ ናብ ደሞራስያዊ ምሕደራ ክሰጋግር፣ ካብ ዝምስረት ክሳብ ሕጂ ረዚን ሃገራዊ ሓላፍነት ተሸኪሙ ዝቃለስ ሰልፊ ምዃኑ ኣብሪሁ። ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ንምውህሃድን ሓባራዊ ስራሕን ደምበ ደለይቲ ፍትሒ ከም ቀዳማይ ሰጉምቲ ጉዕዞ ዓወትና ገይሩ ብምውሳድ፣ ዝተፈላለዩ ናይ ሓድነትን ሓባራዊ ስራሕን እማመታት ኣዳልዩ የነጥፈሉ ከምዘሎ ብምሕባር፣ እዚ መደባት እዚ ዕዉት ኮይኑ ንኽርከብ ግን ምስ ሰፊሕ ተሳትፎ ህዝብና እንተላይ ደገፍ ህብረተሰብ ዓለምናንውን ከምዘድሊ ኣተሓሳሲቡ። ብተወሳኺ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ከም መስራቲ ኣባል ኣህጉራዊ ምሕዝነት ገስገስቲ ሓይልታት (Progressive Alliance) ኣብ ኣህጉራዊ መድረኽ ተርኡ ክዓምም ምዃኑ ኣረጋጊጹ። መንግስቲ ኖርወይን ሰልፊ ዕዮ ኖርወይን እውን ኣብ ኤርትራ ነባሪ ፍታሕ ንኽመጽእ ኣብዚ ንደምበ ተቃውሞ ኣብ ምውህሃድን ምጥርናፍን ይካየድ ኣብ ዘሎ ጻዕሪ ልዑል ታራ ክጻወቱ ኣተሓሳሲቡ።
ነዚ ልኡኽ እዚ ተቀቢሉ ዘዘራረበ ሓላፊ ወጻኢ ጉዳያት ናይቲ ሰልፊ ዝኾነ ኣቶ ኦድ-ኢንገ ከቫልሀይም ( Mr. Odd-Inge Khvalheim) ብወገኑ፣ ብቃልሱ ናጽነቱን ልዑላውነቱን ዘረጋገጸ ህዝቢ ኤርትራ ካብ ጽባሕ ናጽነቱ ኣትሒዙ ክሳብ ሕጂ ኣብ ከምዚ ናይ ምብትታን ኩነታት ክርከብ ናይ ብሓቂ ካብቶም ንሰልፍናን መንግስትናን ንህዝቢ ዓለምን ካብ ዘሻቅሉ ኩነተት እዩ። እታ ናይ ደሞክራስያዊ ምሕደራን ቅልጡፍ ምዕባለን ኣብነታዊት ሃገር ክትከውን እያ ተባሂላ ብህዝቢ ዓለም ዓቢ ተስፋ ዝተነብረላ ኤርትራውን፣ ሎሚ ኣብ ከምዚ ኩነታት ክትርከብ ናይ ብሓቂ ዘሕዝን እዩ። ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ እተካይድዎ ንዘሎኹም ዘይሕለል ኣተስፋዊ ጻዕርታት፣ ብምብጻሕኩም ጥራይ ዘይኮነስ በቲ በቢእዋኑ ቤት ጽሕፈት ወጻኢ ጉዳያት ናይ ሰልፍኹም ዝሰደልና ኢመይላት ንከታተል ኢና። ዓወት ንምነየልኩም። ብወገነይ ንኩነታት ሃገርኩምን ህዝብኹምን፣ ንምብጻሕኩምን ኣብ ናይ ሰልፍና ኣኼባታት ከም ዛዕባ ተላዒሉ ክረአ ዓቅመይ ክገብር እየ። ንስኹም ግን ናይ ካልኦት ደገፍን ተመኩሮን ንኽትረኽቡ ጻዕርታትኩም ኣይተቋርጹ፣ ንኣሕዋት ዝኾኑ ህዝብታት ኤርትራን ኢትዮጵያን እውን ካብዚ ናይ ነዊሕ ግዜ ኣይሰላም ኣይ ውግእ ኩነታት ወጺኦም፣ ኣብቲ ናይ ቀደም ሰላማውን ሕውነታውን ጉርብትና ተመሊሶም ንኽንርእዮም ተስፋ እገብር ክብል ሰናይ ድሌቱ ገሊጹ።
ኣብ ቤት ጽሕፈት ሰልፊ ዕዮ ምብጻዕ ዘካየደ ላዕለዋይ ልኡኽ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፣ ኣቦ መንበር ቤት ጽሕፈት ውደባዊ ጉዳያት፣ ተጋላይ ተስፋይ ወልደሚካኤል/ደጊጋ/ ዝመርሖ ኮይኑ፣ ኣቦ መንበር ቤት ጽሕፈት ጉዳያት መንእሰያት ብጻይ መድሃኔ ሃብተዝጊ፣ ዋና ጸሓፊ ጨንፈር ኖርወይ ብጻይ ካሊፋ ዓብደላ፣ ተሓዝ ገንዘበን ንብረትን ጨንፈር ኖርወይ ብጻይ ሙሴ ዓማርን ወኪል ወጻኢ ዝምድናታት ኣብ ጨንፈር ኖርወይ ብጻይ ዑስማን ጃብርን ዝሓቆፈ ነይሩ።
ሓላፊ ውደባዊ ጉዳያት ተጋደላይ ተስፋይ ወልደሚካኤል ቀጺሉውን ኣብ ቀዳም ዕለት 14 ጥቅምቲ 2017 ኣብ ከተማ ኦስሎ ሓደ ናይ ኣባላት ሰልፊ ኣኼባን፣ ሓደ ክፉት ህዝባዊ ኣኼባን ከካይድ መደብ ሒዙ ከምዘለ ክፍለጥ ተኻኢሉ ኣሎ።
ዕወት ንውጹዕ ሃብና!!
ዜና ጨንፈር ኖርወይ ሰዲህኤ
Radio Demtsi Harnnet Kassel 11.10.2017
Written by Demtsi Harnnet Kassel
ለባም ምኽሪ ካብ ጽሉል ሓንጐል
ኣብ ዓለምና ዓበይቲ ይኹና ናእሽቱ፥ ብዝሒ ህዝበን ይውሓድ ይብዛሕ ብዘየገድስ 44 ኣፍደገ ባሕሪ ዘይብለን ሃገራት ኣለዋ። እዘን ሃገራት እዚአን ብጀኦግራፊያዊ ኣቀማምተአን፡ ገሊኤን ምስ ኣፍደገ ባሕሪ ዘለወን፥ ገለኤን ከኣ ምስ ኣፍደገ ባሕሪ ዘይብለን ሃገራት ዝዳወባ እየን። ኣፍደገ ባሕሪ ይሃልወን ኣይሃልወን ከኣ ምስ ጐረባብተን ተሰማሚዔን ብሰላም ይነብራ።
ልክዕ እዩ ኣፍደገ ባሕሪ ዘይምህላወን ብዙሕ ዝጐድለን ነገራት ክህለወን ይኽእል እዩ። ንኣብነት ካብ ባሕሪ ዝርከብ መግቢ፡ ማዕድናትን ካልእ ሃብቲ ተፈጥሮን ናይ ምርካብ ዕድል የብለንን። ብዘይካ እዚ እውን ንብረት ካብ ደገ ምምጻእ ይኹን ዘፈረየኦ ሃብቲ ናብ ወጻኢ ሃገረን ክልእካሉ ዘኽእለን መተሓላለፊ ኣፍደገ ባሕሪ ስለ ዘይህልወን ዝለዓለ ዋጋ ኣብ ምኽፋል ዝህሰያ ምዃነን ርዱእ እዩ። ኣብ ዓለምና ናይዚ ግዳይ ዝኾና ሃገራት እምበኣር 44 ይኾና እየን ኢልና ኣለና።
እዘን ኣፍደገ ባሕሪ ዘይብለን ሃገራት፥ ክልተ ኣብ ደቡብ ኣመሪካ፥ ዓስርተ ኣርባዕተ ኣብ ኤውሮጳ፥ ዓሰርተ ሽድስተ ኣብ ኣፍሪቃ፥ ዓስርተ ክልተ ከኣ ኣብ እስያ ይርከባ። እዘን ኣፍደገ ባሕሪ ዘይብለን ሃገራት ምስተን ኣፍደገ ባሕሪ ዘለወን ሃገራት ዘለወን ርክብ ልሕሉሕ እንተኾይኑ ጸገም ከም ዝፈጥረለን ርዱእ እዩ። ይኹን እምበር ሓንቲ ሃገር ኣፍደገ ባሕሪ የብለይን ኢላ ንካልእ ኣፍደገ ኣሕሪ ዘለዋ ሃገር ኣገዲዳ ኣፍደገ ባሕሪ ምርካብ ዘለዋ ዕድል ጸቢብ እዩ። ኣብዚ ክጥቀስ ዘለዎ ኣፍደገ ባሕሪ ምህላውን ዘይምህላውን በይኑ ናይ ሓንቲ ሃገር ዕቤት ዘይውስን ምዃኑ እዩ።
ብኻልእ ኣዘራርባ ስፍሓትን ብዝሒ ህዝብን ናይ ሓንቲ ሃገር ይዕበ ይንኣስ ብዘየገድስ ምስታ ኣፍደገ ባሕሪ ዘለዋ ሃገር ብዘይስምምዕ ኣፍደገ ባሕሪ ምጥቃም ብዝኾነ ምኽንያት ቅቡል ኣይኮነን። ምኽንያቱ ብኽምኡ ዝዕየር እንተኾይኑ ነጻነት ናይታ ኣፍደገ ባሕሪ ዝለዋ ሃገር ይግፈፍ ኣሎ ማለት ስለ ዘስምዕ። እቲ ናይ ኣፍደገ ባሕሪ ተጠቃምነት ኩሉ ግዜ ኣብ ናይ ጥዑይ ዝምድናን ሕድሕድ ምጥቕቓምን ዝመርኰስ ክኸውን ጥራሕ እዩ ዘለዎ።
ኣፍደገ ባሕሪ ዘለዋን ኣፍደገ ባሕሪ ዘይብላን ሃገራት ክልቲኤን ነናተን ሃገራዊ ረብሓን ጠቕምን ስለ ዘለወን ክተኣማመና ይግበአን። ቁጠባውን ንግዳውን ዕቤተን ብሕኑን ክዓብን ክልቲኤን ጥራሕ ዘይኮነስ ንከባብአን እውን ዘርብሕ እዩ። ስለዚ እቲ ኣብ መንጎ ከምዚአን ዝኣመሰላ ሃገራት ዝህሉ ዝምድና ድልዱልን ኣብ ሕጊ ዝተመስረተን ክኸውን ኣገዳሲ እዩ። ካብኡ ሓሊፉ ብተዘዋዋሪ መንገዲ ይኹን ብቐጥታ፡ ንኣፍደገ ባሕሪ ካብ ሕጊ ወጻኢ ንምጥቃም ዝግበር ኩሉ ፈተነታት ስኒት ዝፈጥር ኣይኮነን። ንኣብነት እታ ኣፍደገ ባሕሪ ዘለዋ ሃገር፡ ንሰላማን ርግኣትታን ዝፈታተን እንተኾይኑ፡ ድሕነታ ዝሕሉ ስጉምቲ ክትወስድ ምሉእ ነጻነትን መሰልን ኣለዋ።
ካብዚ ዝተላዕለ ከኣ እዩ ሕቡራት ሃገራት ዓለም፡ ነቲ ንኣፍደገ ባሕሪ ዝምልከት ዓለምለኻዊ ሕጊ ተሰማሚዑ ዝሓንጸጸ። እቲ ሕጊ ዝኾነት ትኹን ኣፍደገ ባሕሪ ዘይብላ ሃገር ብኣህጉራዊ ማያዊ ክሊ ክትጥቀም ሕጋዊ መሰል ኣለዋ። ይኹን እምበር እታ ኣፍደገ ባሕሪ ዘይብላ ሃገር ብመሬት ናይታ መተሓላለፊት ሃገር ክትጥቀም ፈቓድ ክትረክብ ይህልዋ። እዚ ከኣ ክልቲኤን ሃገራት ኣብ ስምምዕ ክበጽሓሉ ዝግበአን እዩ። እንተዘይኮይኑ በስገዳድ ኣፍደገ ባሕሪ ምጥቃም ናብ ስኒት ዘብጽሕ ኣይኮነን።
ስለዚ እታ ኣፍደገ ባሕሪ ዘይትውንን ሃገር ምስታ ኣፈደገ ባሕሪ ኣትውንን ካእባዊ ስምምዓትን ዘተታትን ክትገብር ግቡእ እዩ። እዚ ከኣ ኣብዚ እዋን’ዚ ብዙሓት ሃገራት ብሰላም ዝሰርሓሉ ዘለዋ ንክልቲአን ዘርብሕ እዩ። ክልቲአን ንልኡላውነት ካልእ ሃገር ናይ ምኽባርን ምዕቃብን ግድነት ከኣ ኣለወን። ምኽንያቱ ናብቲ ኣህጉራዊ ማያዊ ክሊ ንኽትበጽሕ ምስታ ኣፍደገ ባሕሪ ዘለዋ ሃገር ጥዑይ ፖለቲካዊ ዝምድና ክትፈጥር ኣገዳሲ እዩ። ከምኡ እንተዘይገይረንን ብዝኾነ ይኹን መንገዲ ብጥሪኡ ኣፍደገ ባሕሪ ይግበኣኒ እንተተበሃሂለንን ግና፡ እቲ ዝምድና ይሕርፍፍ እሞ ተሓባቢርካን ተጠቓቒምካን ናይ ምንባር ሰላማዊ ዕድል ይጸብብ።
More...
ናይ ቅድም ከንቲባ ላምፓዱሳ ንልዕሊ 360 ኤርትራውያን ግዳያት 2013 ዘኪረን
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ናይ ቅድም ከንቲባ ላፓዱሳ ወ/ሮ ጊዩሲ ኒኮሊኒ፡ ብዩኒቨርስቲ ጀነቫ “ላፓዱሳ ማእከል ቅልውላው ስደተኛታት” ኣብ ትሕቲ ዝብል ኣርእስቲ ኣብ ዝተዳለወ ሰሚና ብ11 ጥቅምቲ 2017 ንልዕሊ 600 ተሳተፍቲ ቃል ኣስሚዐን። ንሰን ኣብቲ ዘስመዐኦ ቃል፡ ነቲ ኣቐንዛውን ኤውሮጳ ስጉምቲ ክትወስድ ዘበራበረን ኣሰቃቒ ተረኽቦ ላምፓዱሳ “ኣይርሰዖን እየ” ኢለን።
ንሰን ኣተሓሒዘን ቤት ጽሕፈተን ንዝኽሪቶ’ም ዳርጋ ኩሎም ኤርትራውያን ዝኾኑ ግዳያት 366 ፈልሲ ኣእዋም ተኺሉ ኢለን። ዕላማ ናይዚ ኣእዋም ምትካል ከኣ ነባሪ እታ ከተማ ነቶም ግዳያት ምእንቲ ክዝክሮም ምዃኑ ጠቒሰን፡ እዚ ካልእ ዝኽሪ ንሰብኣዊ መሰላት ክኸውን ንከኽእል ዘለወን ተስፋ’ውን ጠቒሰን።
ወ/ሮ ኒኮሊኒ ኣብ ኤውሮጳን ካልእ ከባብታትን ይምዕብል ብዘሎ ፍልልይ ኣብ ኣተሓሕዛ ሰብኣዊ መሰላት ስግኣት ከም ዝሓደረን ኣይሓብኣን። ኣተሓሒዘን ነቲ ድሕሪ 2ይ ውግእ ዓለም ዝነበረ ናይ ሓደ ሚልዮን ስደተኛታትን ተመዛበልትን ጽዕነት፡ ምስቲ ኣብዚ እዋንዚ በጺሕዎ ዘሎ ሱሳ ሚልዮን ኣወዳዲረን ጠቒሰን።
እዘን ናይ ቅድም ከንቲባ ላምፓዲሳ ኤውሮጳ ተዘክሮኣ ኣብ ልዕሊ ኣይሁድ ዝወረደን ኣብ ግዜ ናዚ ቅድሚ 70 ዓመታት ኣብ ልዕሊ ውሁዳን ዝተወስደ ስጉምትን ትርስዕ ኣላ ኢለን። ከምኡ’ውን ዝኾነ ስደተኛ ብእኩብ ዘይኮነ ብውልቁ ብሰብኣውነት ክተሓዝ ይግበኦ ኢለን።
እዘን ወይዘሮ ካብ 2012 ጀሚረን ናይታ 6 ሺሕ ነበርቲ ዘለዉዋ ከተማ ላምፓዱሳ ከንቲባ ኮይነን ኣገልጊለን። ኣብ ናይ 2017 ምርጫ ግና ብሰንኪ ኣብ ስደተኛታት ዘርኣየኦ ሓልዮትን ተወፋይነትን ክምረጻ ኣይከኣላን። እንተኾነ ዋላኳ እንተዘይተመርጻ ናይቶም 300 ሺሕ ዝኾኑ ኣብ ማያት ላምፓዱሳ ዝደሓኑ ስደተኛታት ዓርክን ከንቲባን ክኾና ምኽኣለን ከም ዘሕጉሰን ገሊጸን። ንሰን ከም ዝበለኦ ላምፓዱሳ ዘርኣየቶ ሰብኣውነትን ልግስን ካለኦት’ውን ከምኣ ንክኾኑ ጽልዋ ኣሕዲሩ እዩ።
ኣብዚ ዝሓለፈ 20 ዓመት ክሳብ 20 ሺሕ ሰባት ኣብማያት ባሕሪ ሚዲተራንያን ከም ዝጠፍኡ ይግመት። ካብዚኦም ብዙሓት ግና ድማ ቁጽሮም ብትኽክል ዘይተፈልጠ ኤርትራውያን እዮም።
ደድሕሪዚ ዘሕዝን መደረ ከንቲባ ላምፓዱሳ ነበር ኒኮሊኒ፡ ናይቲ ኣኼባ ዘዳለወ ዩኒቨርሲቲ ዲን ፕሮፈሶር ይቨስ ፍሉቺንገርን ኣቶ ሎንግቻምፕ ፕረሲደንት ረፓብሊክን ካንቶንን ጀነቫ ብዛዕባ ህልዊ ጸገማት ስደተኛታትን ኣገዳስነት ምሕላው ሰብኣዊ መሰልን ኣብ ኩሉ መዳያትን ቃል ኣስሚዖም።
ኣብዚ ንሓደ ሰሙን ዝቕጽል ብዩኒቨርሲቲ ጀነቫ ዝተዳለወ ሰሚናር ኣብ 12 ጥቅምቲ 2017 እቶም ሓድሽ ራፖርተር ሰብኣዊ መሰል፡ ስደተኛታትን ተመዛበልትን ኮይኖም ዝተመዘዙ ኣቶ ፈሊፐ ጎንዛለስ ሞራለስ መደረ ከምስምዑ እዮም።
Former Lampedusa Mayor Pays Tribute to Over 360 Eritrean Victims of October 2013 Tragedy
Written by EPDP Information Office
Addressing a Geneva University seminar entitled "Lampedusa, at the Core of Migration Crisis", the former mayor of Lampedusa, Ms Giusi Nicolini, said to an audience of over 600 attendants Wedenesday evening, 11 October, that she "will never ever forget" the painful Lampedusa tragedy of 3 October 2013 that awakened Europe to act.
She said her office planted 366 trees for those victims in Lampedusa, almost all of them Eritreans, in order to keep them in the islanders' collective memories and she hoped the rest of humanity will not forget such painful happenings easily.
Ms Nicolini did not hide her fear of the "growing indifference" in Europe and elsewhere to the suffering of fellow human beigns. She however reminded the heavier burden of today by copmaring the the caseload of one million refugees after World War II to that that of today which is over 60 million.
Ex-Mayor Nicolini further stated that "Europe lost its memory" of what has happened to Jews and other minorities in Nazi Germany seven decades ago, and reminded that every refugee and migrant must be treated humanely and as an individual entity, not as a "collective mass".
She served as the Mayor for the 6,000 inhabitants of Lampedusa since 2012 but recently lost the 2017 re-relection because of her commitment to the human rights of refugees and migrants. However, Ms Nicolini said she is proud of remaining a friend and mayor in the hearts and minds of the estimated 300,000 refugees and migrants who were saved in the waters of Lampedusa during her term of office. The humanity and kindness Lampedusans showed to migrants has influenced others to do the same, she added.
It is estimated that during the last two decades, well over 20,000 persons perished in the Mediterranean Sea, including a big, but yet unknown, number of Eritreans.
Preceding the powerful presentation of ex-Mayor Nicolini, the dean of the University, Professor Yves Fluckinger, and Mr. F. Longchamp, President of the Republic and Caonton of Geneva, spoke on the current migrantion problems and the need to champion human rights amidst all the moves to the contrary.
The weeklong seminar organized by the University of Geneva will be addressed on Thursday, 12 October, by Mr Felipe Gonzales Morales, the newly designated Rapporteur for Human Rights of Migrants.
ዶር ገብረ ገብረማርያም፣ ካብ ዝባን ሕጊውን ስለሕውነት፣ ነጋሪት ምፍንጫል ዘይኮነስ ነጋሪት ሓድነትን ስምረትን ክትድስቅ!
Written by መድሃኔ ሃ4ይ ክፋል፣
ኣብ ናይ ሎሚ (4ይ ክፋል ጽሑፈይ)፡ ከምቲ ኣቀዲመ ዝሓበርኩዎ፣ መቀጸልታ ናይ ጭብጥታት ልቦና ኣብ ቃልሳዊ ጉዕዞ ሰደህኤ ክቅጽል እየ።
ብኣጋጣሚ ናይ ንቅሓት ሕቶ ኮይኑ፣ ጋና ኣነ ክመርሕ ዝኽእል፣ ካብ ካልኦት መወዳድርተይ ዝሓሽኩ፣ ብቑዕን ለባምን ባእታ ስለዝኾንኩ ንዓይ መረጹ፣ ኣብ ምባል ዝበቃዕና ሕብረተሰብ ኣይኮናን። ስለዘይተለምደ ደኣምበር ግን ነውሪ ወይ ብሕጊ ዝተኸልከለ ኮይኑ ኣይኮነን። ይኹን ደኣ’ምበር ብሰልፍና ዝካየድ መረጻታት ወሲኽካ፣ ኣብ ሓያለይ መረጻታት፣ መራጺ ባእታ ንሱ/ሳ ብልቦንኡ፣ ብተወፋይነቱ፣ ብብቅዓቱ፣ ክመሪሕ ይኽእል እዩ ኢሉ እምነት ንዘሕደረሉ/ላ ሰብ ክመርጽ ምሉእ መሰል ኣለዎ፣ ብግብሪ ኸኣ ከምኡ'ዩ። እቲ ዝተረቊሐን ዝተመርጸን ኣካል’ውን ነቲ ዝተዋህቦ እምነት ተቀቢሉ ንመረጽቱ ከገልግል ወይ ብዝተፈላለየ ምኽንያት ክነጽጎ ምሉእ መሰል ኣለዎ። እዚ’ውን ብግብሪ ኣብ ሰልፍና እንጥቀመሉ ምሉእ መሰልና እዩ።
2ይ መትርዖ፣ ነፍሲ ወከፍ ኣባል ናይዚ ውጺእት 2ይ ጉባኤ ሰልፊ ዝኾኑ ማእከላይ ባይቶ ሰልፊ እምበኣር ብናይ ኩሎም ኣባላት ሰልፊ ሚዛንን ምርጫን ንኽመርሕን ከመሓድርን ልቦናን፣ ዓቕምን፣ ተመኩሮን፣ ተወፋይነትን ኣለዎ ተባሂሉ ዝተመርጸን፣ ብኣባላት መላእ ሰልፊ ናይ ምምራሕ ሓደራ ዝተሰከሙን እዮም። እሞ ክቡር ሓው፡ ኣባላት ሰልፊ ብነጻ ድሌቶምን፣ ብርቱዕ ልቦናኦምን ናጻ ደሞክራስያዊ መሰላቶም ተጠቂሞም፣ እዚ ክመርሓናን ከዐውተናን ዓቅምን ልቦናን ኣለዎም ኢሎም፣ ንዝመረጽዎ መሪሕነት፣ ብዘይግብኦ ቃላት ክትገልጾ ከሎኻ፡ ነቶም ዝመርጽዎ መሰረትት እውን ትጸርፍ ምህላዉካ ከመይ ኣይርኣየካን? ወይስ ኣንባቢ ኣየስተብህለሉን በሃሊ ኢኻ? ዋላስ ኣባላት ሰልፊ ከይመመዩ ኣብ ካልኣይ ጉባኤ ማእከላይ ባይቶኦም መሪጾም፣ "ሕጂ'ውን ከይመመዩ ነቲ ዝጽሕፎ ዘሎኹ ከስምዕዎን ክኣምኑንን ኣኻእሎ ኣሎ" ኢልካ ኢኻ? ንስኻ ብውልቅኻ ልቦና ዝተሓረሞ መሪሕነት ኢልካ ክትገልጽ ኣይጸገመካን። ንኻልኦት ከምኡ ኢልካ ከተረድእ ግን እንድዒ። ኣብ ከባቢኻ ንገለ ውሱናት ሰባት በቲ ኣገላልጻኻ ዘስዳዕካዮም ከም ዘሎዉ ተረዲኡና። ካብኡ ወጻኢ ግን ንግሩሃት ኣንበብቲ ንግዚኡ ከይተጋጊ እንበር፣ እቲ ሓቂ እንፈልጦን ንስኻ ዘይትስሕቶን ኢዩ።
ንስኻ’ውን ኣባል ናይዚ ማእከላይ ባይቶ ንኽትከውን ብጨንፈርካን ዞባኻን ጥራይ ዘይኮነ፡ ከምቲ መስርሕ ጉባኤታትና፡ ኣብ ኩሉ ባታታት ዓለም ብዘሎ ኣባል ሰልፊ ተሓጺኻ። ኣብ ከይዲ 2ይ ጉባኤ ድማ ብደሞክራስያዊ ኣገባብ ተመሪጽካ፣ ንተጠባባቅነት ዘብቅዓካ ድምጺ ረኺብካ ከምዝነበካ ዝዝከር እዩ። ኣንተኾነ ብጽሑፍ ብዝሰደካዮ ናይ እብያ መልእኽትኻ፣ ኣባኻ እምነት ኣንቢሮም ንዝመረጹኻ ባእታታትን ሰልፍን ክተገልግል ድሉው ከምዘይኮንካ ኢኻ ሓቢርካ።
ኣብ ዲያስጶራ ኣብ ዝካየድ ናይ ሓርነታዊ ቃልሲ ናይ ምምራሕ ሓላፍነት ምቅባል ማለት'ኮ፣ ናይ ህይወት መስዋእቲ እንተዘይኮነውን፣ ረዚን ዋጋ ዝሓትት ሰኸም ምዃኑ ንኹሉ ብሩህ እዩ። ገንዘብ ዘይትኽፍሎ፣ ክብረትን ናይ ክብሪ ሽመትን ዘይትረኽበሉ፣ ናይ ሓንጎልን ኣካላትን ዕርፍቲ ዘይትረኽበሉ፣ ግዜኻ ንስድራኻ ንምእላይን ኮነ ንምዕባለ ነፍስኻ ከይትጥቀመሉ ዓቢ መኸላእታ እንክንሱ ካብ ረብሓኻ ረብሓ ህዝብኻ ኣቐዲምካ ብምርኣይ፡ ዕረ እንዳ ጠዓመካ ብሕልናኻን ልቦናኻን ተገዲድካ ሕራይ ኢልካ እትቅበሎ ከቢድ ጾር እኮ እዩ።
መንደኣ እዩ እሞ ለባም ኣካል ኣብዚ፣ እቲ ንኹሉ ቃልሲ ዝጠልቦ ዋጋ ክኸፍልን፣ እምነት መረጽቱ ከኽብርን፣ ካብ ረብሓኡ ረብሓ ህዝቡ ኣቀዲሙ ሕራይ ኢሉ ከቢድ ሰኸም ዝተቀበለ ኣካልዶ? ዋላስ እቲ ንውልቃዊ ረብሓኡ ቀዳምነት ሂቡ ንሓላፍነታዊ ሰኽም ዝነጸገን፣ ንእምነት መረጽቱ ዝነፈገን? ሕጅውን ንዘይሓፍርሲ ሕፈሩሉ ከይከውን ነገሩ።
ምናልባት ናይቲ መረጽትኻ ኣምነት ተቀቢልካ ኣባል ናይቲ መሪሕነት እንተትኸውን ነርካ ወይ በቲ "ልቦናኻ" ነቲ ዝተረፈ ኣካል መሪሕነት ክትቅይር ወይ እውን ካብቲ መሪሕነት ልቦና ሸሚትካ ንኽትቅየር ተኽእሎታት ነሩካ። ነስኻ ግን ኣይ ከይትህብ ኣይ ከይትወስድ ካብ ኩሉ ሓንጊድካ ተሪፍካ፣ ኣብ ክንድኡ ድማ ንዓኻ ኮነ፣ ንሰልፊ፣ ከምኡውን ንህዝቢ ኤርትራ ዘየርብሕ መንገዲ ወጢንካ ተበጊስካ።
3ይ መርቲዖ፣ ከምቲ ኣብ ላዕሊ ዝገለጽኩዎ ገለ ካብ መዐቀኒታት ልቦና ትዕግስቲ፣ ተጻውርነት፣ ሕድገት፣ ሸለል ምባል እዮም።
ክቡር ዶር ገብረ፣ ንስኻ እኮ ኣብ ገለ ምዕራፍ ጉዕዞና፣ ንሃገራዊ ቁዋም መንግስቲ ኤርትራ 1997 ብዝምልከት ኣብ ዝሃብካዮ ጽሑፋዊ ሪኢቶኻ፣ ነቲ ስምምዕ መላእ ኣባል ብውሕሉል መንገዲ ተወጊኑ ዝነበረ ጒዳይ ጥሒስካ፣ ነቲ ሰነድ እቲ ከም ሕጋዊ ሰነድ ዘይቅበል ውድባትን ወገናትን ኩሉ "ዘይኣገዳሲ ክፋል ሕብረተሰብ ኤርትራ እዩ"ኢልካ ዝገለጽካን ዝደምደምካን ምሁር ባእታ እኮ ኢኻ። እዚ ኣበሃህላዚ ድማ ንመላእ ኣባል ማእከላይ ባይቶ ምስጢር ኣይነበረን።
ብርግጽ እቲ ናይ 1997 ቁዋም ኣብ ግብሪ ውዒሉ እንተዝነብር፣ ኣብዚ ዘሎናዮ ኩነታት ኣይምወድቅናን። ንጉድለታቱን ሕጽረታቱን እውን ኣብ መስሪሕ ምምሕያሹ መመላእናዮ። ነዚ ግን ኣይተዓደልናን። ዝኾነ ዀይኑ ኣብ ደንበ ተቓውሞ ነቲ ምድላዋት ናይቲ ቁዋም ምልኣተ ተሳታፍነት ኩሉ ሸንኻት ብፍላይ ድማ ናይ ሰብ ዝተፈልየ ፖለቲካዊ ኣረኣእያ ጐዲልዎ ነይሩ ዝብሉ ንዝብነበሩ በቲ ናትካ ቃላት ክትገልጾ ኣዝዩ ኣሰካፊ ኢዩ። "ምስታፍካን ዘይምስታፍካን ኣገዳስነት ኣይነበሮን" ክብሃል ዝግብኦ ክፋል ሕብረተሰብን ፖለቲካዊ ሸነኻትን ኣይነበረናን፣ የብልናንውን። ኣገላጻኻን ተረድኦኻን ነቶም ኣብ ምድላው ቁዋም ኤርትራ፡ ብሰንኪ ፍሉይ ፖለቲካዊ ኣረኣእያኦም ወዘተ ናይ ምስታፍ መሰል ዝተነፍጎም ኣባላት ደምበ ተቀውሞ ክሳብ ክንደይ ሃሳዪ ምንባሩ ዘይርኣዮ፣ ጸገም ዘሎዎ ሰብ ጥራይ ክኸውን ኣለዎ። ነዚ መስደመም ዝኾነ ኣገላልጻኻ መሪሕነት ሰልፊ ህዝቢ ኤርትራ ደዲሕሪ ዝሃልል ካብ ምህላል ንድሕነት ሰልፊን ረብሓ ህዝብን ኢሉ እዩ ብትዕግስቲ ተጻዊርዎ ሓሊፉ። ሕጅውን ኣበይ ኣሎ እቲ መወራዘዪ ልቦና?
4ይ መርትዖ፣ እቲ ዝበኣሰ ግን ካብ ቀዳማዩ ዳሕረዋዩ ከም ዝበሃል፣ ኣብ ህዝባዊ ግንባር ተሰሊፉ፣ ብረታዊ ቃልሲ ብምክያድ ኣብ ናጽነት ሃገር ንዝበቅዐ ክፋል ህዝቢ ኤርትራ ብጅግንነት ክትገልጽ፣ ነቲ ዋላኳ ኣብ ናይ መወዳእታ መዓልቲ ዓወት ኣይብቃዕ እንበር፣ ነቲ ኣብ ብረታዊ ገድሊ ህዝቢ ኤርትራ ሰፍ ዘይብል ዋጋ ዝኸፈለን፣ ንመንገዲ ዓወት ዝመድመደን ተቓላሳይ ውድባትን፣ ህዝብን፣ ምዑት ተጋዳላይን ግን በቲ ዘስፈርካዮ ቃላትካ ”ዶላር ዝሽትት ዝነበረ” ኢላክ ክትገልጾ ዘየሕፍር ኣይኮነን። ኣበይ ደኣሎሞ ቅኑዕ ፍርድኻ? ልቦና ምሁር ኣካልና፡ ክቡር ዶር ገብረ?
5ይ መርትዖ፣ ክቡር ዶር ገብረ ሓድነት ሰልፊ ብሓፈሻ ብምእዙዝነትን ትግባረን ናይቲ ኣብ ጉባኤ ሰልፊ ዝጸደቐ ቁዋም ሰልፊ ኮይኑ፣ ክንይኡ ግን ኣብ መንጎ መቓልስትኻ ብእተርእዮ ምክብባር፣ ምክእኣል፣ ሓልዮት፣ ጥዑይ ቃልሳውን ማሕባራውን ዝምድናታት ብምፍጣር እዩ። ንስኻ ግን ይትረፍስ ንሓልዮት ሰልፋዊ ሓድነት ኢልካ ክብሪ መቓልስትኻ ክትሕልውን፣ ንቡር ዝምድናን ርክባትን ክተካይድን፣ ብፍላይ ቅቡል ንዘይኮነ ሪቶታትካ ንዘይተቀበሉ ባእታታት፣ ኣብ ገለ ምዕራፍ ቃልሳዊ ጉዕዞና፣ ናይ ቆልዑት ግድላዊ ጽውጽዋይ ኣምሲልካ ንገለን ከም ኣኽላባት ንገለን ከም ወነንቲ ኣኽላባት ገርካ ዝገለጽካ ምሁር ኣካል እኮ ንስኻ ዶር ገብረ ኢኻ!
እቶም ኣኽላባትን ወነንቶምን ተባሂሎም እተረቚሑ ወገናት’ውን ኩሉም በዚ ምስ ደረጃ ትምህርትኻን ዕድመኻን ዘይከይድ ነውራም ቃላትካ ክትጎድኦም ዝሃቐንካዮም መቃልስትኻ ግን፣ ልቢ ኣዕብዮም ነዚ ኹሉ ተጻዊሮም እዮም -እዝግሄር ይሃቦም! ምሳኻ ቃልሲ ክቅጽሉ ወሲኖም።
እቲ ሕቶ ልቦናኻን ልቦና ናይቶም ሰዓብቲ ኣለዉኒ እትብሎምን ኣበይ ከም ዘሎ ጥራይ እዩ ዘተሓሳስበኒ። ኣብ ኩሉ ኣነ ዝተላለኹዎ ኤርትራዊ ባህልታትና’ውን እንተኾነ፣ ሰባት ንኻልእ ሰብ ለባም እዩ ኢሎም ክገልጹ ሰሚዐ እምበር፣ ኣነ ለባም እየ፣ ኩስቶ/ንሳቶም/ ግን ልቦና የብሎምን፣ ዝብል ኣዘራርባ’ውን ካብ ምሁር ኮነ ካብ ዘይምሁር ሰሚዐ ኣይፈልጥን።
ክቡራት ኣንበብቲ፡ ኣብ ዝቅጽል ጽሑፈይ ካብቲ ብግጉይ መንገዲ እተጠቕሰ ዓናቕጽ ቅዋም ሰደህኤ መብርሂ ዝኸውን ናይ 5ይን ናይ መወዳእታን ክፋል ጽሑፈይ ሒዘ ክሳብ ዝመጸኩም ሰናይ ቅንያት ይምነየልኩም!
The struggle against Dictatorship and the Psychology of the Eritrean Politics
ዕላማ ናይዚ ሓተታዚ ኣብዚ እዋንዚ ቃልሲ ካብ ምልክነት ናብ ደሞክራስያ ሰለምንታይ ኢዩ ካብዚ ዘለዎ ምንጽጻግን ኣብ ሓድሕድ ምንእኣሰን ክወጽእ ዘይከኣለ፣ ኣብ ዝሓለፈ ናይ 15 ዓመታት ቃልስና ኣብ በቦታኡ ዝጓነፈና ዘሎ ንምብራህ ኢዩ፡፤
ኣብ መንጎ እቶም ተቃለስቲ ንደሞክራስያዊ ለውጢ ወይ ድማ ቃልሲ ካብ ምልክነት ናብ ደሞክርስያዊ ስርዓት ንምትካል ዝጓነፎ ውሽጣውን ግዳማውን ተጻብኦታት፣ ከምቲ ፕሮፈሶር ሃንቲንግቶን ኣብቲ ብዙሕ መጽናዕትታቱ ኣብ ሳልሳይ ማዕበል ኣብ ዝብል ጽሑፉ ከም ዝገልጾ፣ኩሉ እቲ ዝሓለፈ ማዕበላት ንደሞክራስያዊ ለውጢ ብዙሕ ሓጐጽጐጽን ዕንቅፋታትን ስለዝገጠሞ ገሊኡ ዝተዓወተ ገሊኡ ድማ ኣብ መንጎ ከይተዓወተ ዝፈሸለ ኣሎ ይብል ንኣብነት ኣብቲ ሳልሳይ ማዕበል ብ 1974 ኣብ ሃገረ ፖርቱጋል ኣንጻር ምልክነት ቀጺሉ ድማ ኣብ ሃገራት ደቡብ ኤውሮፓ ከም ንኣብነት፣ ስፓንየን ድሓር ድማ ኣብ ሃገራት ላቲን ኣመሪካ ካብ 1970ክሳብ 1980 ዝተኻየደ ቃልሲ ንደሞክራስያዊ ለውጢ ከም ሳልሳይ ማዕበል ክጽዋዕ ብዙሓት ተመራመርቲ ንደሞክራስያዊ ለውጢ ይሰማምዑሉ።
እቲ ኣብ ግዜ ምውዳእ ዝሑል ኩናት ዝተራእየ ድማ ራብዓይ ማዕበል ይበሃል። ኣብዚ ማሪና ኦተወይ ዝብሃል ተመራማራይ ( Marina Ottaway) ”ኣፍሪቃዊ ደሞክራስያውነትን ለኒናዊ ምርጫን” ኣብ ዝብል ጽሑፉ ብዛዕባ ምትእትታው ደሞክርስያነት ኣብ ሃገራት ኣፍሪቃ ዓወቱን ፍሽለቱን ብዝብል ወድዓዊ/ Emprical ትንተና የቅርብ፡፤ ከምኡ እውን ክራው ፍሮድ ያንግ ( CrawfordYoung) ዝበሃል ተመራማራይ ሳልሳይ ደሞክራስያዊ ” ማዕበል ኣብ ኣፍሪቃ” ኣብ ዝብል ጽሑፉ፣” ጸገማትን ግርጭታትን፣ ምቛም መንግስትን፣ ባእስን ደሞክራስያን ኣብ ኣፍሪቃ)ብዝብል እቲ ዝተረኽበ ባእስን ናይ ሓድሕድ ኩናትን ቅንጸላን ሕርሕራይ ገሩ ይገልጾ። እስከ እዚ ኣብዚ መበል 21 ዘመን ኣብ ኤርትራን ኣብ ከባቢ ሃገራት ኣፍሪቃን ማእከላይ ምስራቅን ዝካየድ ዘሎ ንስመዮ ”ሓምሻይ ደሞክራስያዊ ማዕበልክ” ናበይ ገጹ ኢዩ ዝኸይድ ዘሎ፣ ኣብ ናይ ሎሚ ጽሑፈይ ኣብቲ ናይ ኤርትራ ካብ ዝብገስ ክሳብ ሎሚ ኣበይ ገጹ ኢዩ ዝኸይድ ዘሎ ከም ምኽትታለይን ምንባባይን ምስቲ ዝሓለፈ ኣርባዕተ ደሞክራስያዊ ማዕበላት ከነጻጽሮን ከቀራርቦን ክፍትን ኢየ፣
እተን ዘትኩረለን ነጥብታት ድማ እዘን ዝስዕባ ኢየን፡፤
⦁ እዚ ኣብ ኤርትራ ዝካየድ ዘሎኸ ካብቲ ዝሓለፈ ናይቲ ኣርባዕተ ደሞክራስያዊ ማዕበላት ዝምድና ኣለዎዶ፣
መንቀሊ ናይዚ ሕጂ ኣብ ውሽጢ ሓይልታት ንደሞክራስያዊ ለውጢ ኣብ ኤርትራ ዝርኤን ዝጓነፈናን ዘሎ ናይ ሓድሕድ ምንጻግን፣ ምስትናዓቅን ካበይ ዝወረስናዮን ኢዩ፣
⦁ እዚ ዝካየድ ዘሎ መስርሕ ደሞክራስያዊ ቃልሲ ኣብ ኤርትራ ከምቶም ዝሓለፉ ማዕበላት ንገለ ሃገራት ዘዔወተ ንገለ ሃገራት ግን ኣብ ሓድሕድ ውግእን ፍሽለትን ዶ ከይከውን ካብተን ዝፈሸላን ዝተዓወታን እንታይ ክንመሃር ክ ኢልና፣
⦁ እቲ ኣብ ኤርትራ ዝካየድ ቃልሲ ካብ ምልክነት ናብ ደሞክራስያ ካብተን ካልኦት ሃገራት ኣብ ትሕቲ ምልክነት ክሳቀያ ዝጻንሓኸ ብእንታይ ንፍለ፣
1. እዚ ኣብ ኤርትራ ዝካየድ ዘሎኸ ካብቲ ዝሓለፈ ናይቲ ኣርባዕተ ደሞክራስያዊ ማዕበላት ዝምድና ኣለዎዶ፣መንቀሊ ናይዚ ሕጂ ኣብ ውሽጢ ሓይልታት ንደሞክራስያዊ ለውጢ ኣብ ኤርትራ ዝርኤን ዝጓነፈናን ዘሎ ናይ ሓድሕድ ምንጻግን፣ ምስትናዓቅን ካበይ ዝወረስናዮን ኢዩ፣
እቲ ዝሓለፈ ደሞክራስያዊ ማዕበላት ኩሉ ብሰላማዊ ኣገባብ ኣይተወድኤን፣ ንኣብነት ናይ ፖርቱጋል ( Salazar) ይኹን ስፓንየን ( Francisco- Franco)ብዙሕ ደም ፈሲሱን ንብረት ጠፊኡን ኢዩ፣ እቲ ኣብ ላቲን ኣመሪካ ዝተኻየደ እውን ብቀሊል ኣይኮነን ተ ዓዊቱ፣ንኣብነት ምልካዊ ወተሃደራዊ ስርዓት ፒኖሸት( Pinochet) ክንደይ ሰብን ንብረትን ድሕሪ ምሕላቅ ኢዩ ኣብ ዕርቂ ዝኣተወ፣ እቲ ዝነውሔ ምልክነት ኣብ ፖርቱጋል ኢዩ ነሩ፣ ኣብ ሃገራት ምዕራባዊ ኣፍሪቃ ብፍላይ ኣብተን ግዝኣት ፈረንሳይ ዝነበራ እውን ብ1990 ኣቢሉ ዳርጋ ኩሎም ምልካውያን ወተሃደራዊ ስርዓታት ፍሽለቶም ምስ ፈለጡ ነቶም ተቃወምቶም ተፈላጥነት ሂቦም ገሊኤን ናብ ደሞክራስያዊ ስርዓት ምሕደራ ዝተሰጋገራ ኣለዋ፣ ንኣብነት በኒን ትበሃል ሃገር ሓንቲ ካብ ምልክነት ናብ ደሞክራስያዊ ስርዓት ዝተዓወተት ኢያ፣ ገሊኤን ድማ እቲ መስርሕ ደሞክራስያ ተዓንቂፉ ኣብ ምልክነት ተመልሳ። እቲ ብ2011 ካብ ቱኒስያ ጀሚሩ ናብ ግብጽን ሊብያን ቀጺሉ ናብ የመን ድሓር ድማ ናብ ሱርያ ዝቀጸለ እቲ ገና ዘይተወድኤ ማዕብል ደሞክራስያዊ ምንቅስቃስ ኢሎም ይገልጽዋ ተመራመርቲ ደሞክራስያዊ ማዕበላት። ካብዚኣተን እታ ሓንቲ ብውሑድ ክሳራ ናብ ደሞክራስያ ንምስግጋር ዝበቅዔት ሃገረ ቱኒስያ ጥራሕ ኢያ፣ እተን ካልኦት ግን ኣብ ኩናት ሓድሕድን ግርጭትን ስለ ዝኣተዋ እቲ መስርሕ ገና ናብ ደሞክራስያዊ ስርዓት ክሳገራ ኣይከኣላን፣ እቲ ምኽንያታት ካብቲ ዝጸንሔ ኣመሰራርታ መንግስትን፣ ፖሊቲካዊ ስልጣን ብሲቪላዊ ይመሓደር ስለዝነበረ እቲ ወተሃደር ኣብ ፖሊቲካዊ ስልጣን ቦታ ሰለዘይነበሮ ክኸውን ይኽእል ኢሎም ዝምስክሩ ኣለዉ፡፤
ቃልሲ ካብ ምልክነት ናብ ደሞክራስያ ኣብ ደንበ ተቃውሞ ኤርትራ እውን ንቃልሱ ምስቲ ናይተን ኣንጻር ምልክነት ናብ ደሞክራስያውነት ዝምድና ኣለዎ፣ ምኽንያቱ እቲ ምንጪ ግርጭት ኣብ ሕቶ መንግስታዊ ኣወዳድባን፣ ቅዋማውን ደሞክራስያውን ሕንጸት ሃገር ሰለዝኾነ። እተን ኩለን ሃገራት ናጽነትን ምስተጐናጸፋ፣ እቲ ናጽነት መሪሑ ዝመጽኤ ነቲ ምስግጋር በቲ መስርሕ ሕዝባውን ደሞክራስያውን ክንዲ ዝመርሖ፣ ኣነ ኢየ ናጽነት ኣምጺኤልካ፣ኣነ ዝበልኩኻ ግበር ዝብል ትምክሕቲ ክንዲ ድልየታት ሕዝብን፣ ጠለባትን፣ ዝምልሽ ብኢደ ወነንኡ ነታ ሃገር ከምቃሕ ዝበሎ ክመርሓ ይብገስ፣ድሕሪ ገለ ዓመታት ድማ እታ ሃገር፣ ኣብ ትሕቲ ሕሱምን ጭካንን ውልቀ መላኺ ስርዓት ትሳቀ፣ ኤርትራ ሎሚ ከምቲ ማክስ ወበር ( Max Weber) ዝብሎ እታ ሓንቲ ከም ነጻ ሃገር ዘቁጽራ እቲ ኣህጉራዊ ተፈላጥነት ሉዑላውነት እንተዘኮይኑ ከም ሃገር ናይ ሕዝባ ሉዑላውነት ዘይብላ፣ ማለት ከም ነጻ ሃገርን መንግስትን ዘፍልጣ እቲ ሰለስተ ዝተኣሳሰረ( Components) ትሕዝቶታት ንሃገር ሃገር ዘብላ/
መሰረታዊ ቅርጻ መንግስቲ- Physiscal basis of the state
ትካላት መንግስቲ- Institutions of the state
ስነ- ሓሳብ መንግስታዊ ምሕደራ- The idea of the state
ዘይብላ ብወተሃደር ትሕሎ ናይ ውሑዳት ሰባት ብሕታዊት ኩባንያ እምበር ኣብ ኤርትራ በዚ ሰለስተ ኣካላት ዝተመስረተ መንግስታዊ ምሕደራ የለን፡፤
አብ መንጎ ተቃወምትን እቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ምልካዊ ስርዓትን ፍልልያቱ ኣብ ኣቋቁማ መንግስትን ሕዝብን ዘሎ ፍልልያት ኢዩ፣ ስለዚ ደንበ ተቃውሞ ከጽንዖን ክፈልጦን ዘለዎ ቃልሲ ናብዚ ሕቶ እዚ ዝተመርኰሰ ክኸውን ኣለዎ በሃላይ ኢየ፣ እቲ ኣብ ውሽጢ ተቃውሞ ደንበ ናብዚ ንክበጽሕ ኩነታት ብኣካደምያውን ተመክሮኣውን ኣፍልጦታት ከሰንዮ ኣለዎ። ደንበ ተቃውሞ እዚ ናይ ሎሚ ዘካይዶ ዘሎ ቃልሲ ካብ ናይ ዝሓለፈ ዕጥቃዊ ቃልሲ ዝተፈልየ ምዃኑ ክግንዘብ ኣለዎ፣ ነዚ ኣፍልጦ ክህልዎ ድማ ዝሓለፈን ዘሎን ዝመጽእን ንክፈልጥ ዘኸእሎ ታሪኻዊ ኣመጻጽኣን ኣፈታትሓን ፖሊቲካዊ ግርጭታቱ ብኣካደምያዊ መጽናዕቲ ክስነድን ኣብኡ ተመርኲሱ ድማ ደሞክራስያዊ ኣፈታትሓ ከናዲ ኣለዎ።
ኣብዚ ኣካደምያዊ መጽናዕቲ ብሓደ ሸነኽ ምስግጋር ካብ ምልክነት ናብ ደሞክራስያውነት፣ በቲ ካልእ ሸነኽ ድማ ብረታዊ ግጭትን ኣፈታትሓ ፍልልያትናን ምስቲ ናይ ካልኦት ሃገራት እናዛመድና፣ ክፍለጥ ዘለዎ እቲ መስርሕ ምስግጋር ካብ ደንበ ተቃውሞ ጀሚሩ ኣፈታትሓ ውሽጣዊ ግርጭታቱ ካብ ብሕጂ ክፈልጦ ዘለዎ እምበር ሕጅስ ነዚ ምልክነት ንእለ ድሓር ንሓስበሉ ዝብል ብሂል ኣብቲ ናይ ዝሓልፈ ኣካደምያዊ መጽናዕታት፣( Huntington, Gene Sharp) ሃንቲንግቶን ወይ ድማ ጂን ሻርፕ ኣይሰማማዕን፣ እንተድኣ ድሕሪ ወድቀት ምልክነት ንሕሰብሉ ክይኑ እቶም ከምኡ ዝብሉ ናይ ግድን ኢዩ ብኤምፕሪ/ Emprical examples ክቅርቡልና ኣለዎም። ኣብዚ ግዜዚ እቲ ክጽናዕ ዘለዎ እቲ ኣብ ደንበ ተቃውሞ ዘሎ ፖሊቲካውን፣በርገሳውን ከምኡ ድማ ነጻ ውልቀሰባትን ዝብል ዝተፈላልየ ሓይልታት ናበይ ገጹ ኢዩ ዝኸይድ ዘሎ ከመይ ገሩ ድማ ኢዩ ነዚ ምልክነት ኣልጊሱ ድሕሪ ምልክነትከ እንታይ ዓይነት መንግስቲ ክተክል ይሓስብን፣ ምስ ሕዝቢ ዘለዎ ዝምድናን ኣብ ሓድሕዱ ዘለዎ ስኒትንከ ክሳብ ክንደይ ተኣማምነት ኣለዎም ክፍተሽ ዘለዎ ጉዳይ ኢዩ።
እቲ ኣብ ደንበ ተቃውሞ ዝርኤ ዘሎ ናይ ምንጽጻግን፣ነንሕድሕድካ ምንሻውን፣ ኣብ ናይ ዘመና ሓዲሽ ተክኖሎጂ ኣቲኻ ናይ ቃላት ውግእ ምዝውታር ካብ ፖሊቲካዊ ታሪኽ ኤርትራ ካብ መሰል ርእሰ- ውሳነ ኤርትራ ካብ ዝሓለፋ ካብ ፖሊቲካዊ ሰልፍታት ኣብ ግዜ ፈደርሽን ከምኡ ድማ ኣብ ብረታዊ ቃልሲ ዝወረስናዮ ናይ ባእስን ቈየቋን ፖሊቲካ ኢዩ፣ ሰለዚ እዚ ውርሻ እዚ ንፖሊቲካዊ ሰነ-ኣእምሮ እናሃወኸ፣ ንቃልስና ድሕሪት ይጐቶ ኣሎ ካብዚ ሰነ - ኣእምሮኣዊ ናይ ፍርሓትን ሓድሕድ ጥርጠራን ክንወጽእ ኣይከልናን ዘሎና።
እቶም ፖሊቲካውያን ካብቲ ግዜቲ ጀሚሮም ዝመስረትዎ ከምቲ ማክስ ወበር/ Max Weber ዝሰምዮ ኣባታዊ ወይ ፓትርሞንያሊስም/ Partimonialism ማለት እቲ ወድዓዊ ኩነታት ሕዝብኻ ካብቲ ግላዊ ጥቅምታትካ ምስቲ ዘሎካ ስልጣን ዘይምፍላይ ኢዩ ይብል፣ እቲ ናይ ኤርትራ ፖሊቲካዊ ኣስዃኹዓ እውን ነዚ ይመስል፣ ፖሊቲካዊ ሰልፍታት ሞስሊም ሊግ ወይ ድማ ሰልፊ ኣንድነት ኣብ ሃገራዊ መንነታት ኣይኮናን ተመስሪተን ዝነበራ እንታይ ድኣ ኣብ ሃይማኖታውን ባህላውን ንኡስ መለለይታት ናይ ገለ ሕዝብታት ኤርትራ ሰለ ዝነበራ ነዊሕ ከይከዳ ነቲ ዝነበረ ፈደራላዊ ምሕደራ ኣፍሪሰን ንኤርትራ ምስ ንጉሳዊ ስርዓት ሃይለ ስላሰ ከምትቁረን ገበርኣ። እቲ ኣብ ግዜ ብረታዊ ቃልሲ ዝተራእየ እውን ኣሰዃኹኡ ካብቲ ናይ ዝሓለፈ ምስሊም ሊግን/ Moslem League ስልፊ ኣንድነት/ unionist party ዝፍለ ኣይነበረን፣ ክልቲ ኡ ድማ ኣብ ትሕቲ ፓትሪሞኒያልሲም ዝብል ኣምር ንውልቀ መሪሕነት ካብቲ ናይ ሃገር ኣይፈልይዎን ኢዮም፣ ን ኣብነት ኢሳያስ ኣፈወርቂ ማለት ብኣኣቶም ኤርትራ ማለት ስለዝኣምኑ፣ ነብስ- ተኣማምነት የብሎምን ከምኡ እውን ኣብ ደንበ ተቃውሞ እዚ ተራእዮዚ ኣሎ። እምበር ደንበ ተቃውሞ መታን ካብ ናይ ምንጽ ጻግን፣ ምስትናዕቅን ክወጽእ እንታይ ክግበር ኣለዎ፣ እቲ ስልጣን ውልቃዊ ኮይኑ እቲ ናይ ሕዝቢ ጉዳያት እውን ንሱ ጥራሕ ዝውስኖ ምስ ዝኸውን እቲ ፓትርሞኒኣሊስም ዓንቃፍን ነቲ ባኅርያዊ ፍልልያት ናይ ሕዝብታት እናስተን ዓቀን፣ ነንሕድሕዶም ከምዝጓነጹን ከምዘይሰማምዑን ገሩ ዕድመ ስልጣኑ የንውሕ፣ እቲ ሎሚ ኣብ ደንበ ተቃውሞ ዝርኤ ዘሎ ናይ ምንዕዓቅን፣ ነንሕድሕድካ ምንጫትን ናይ ሎሚ ዘይኮነስ ምስ ፖሊቲካዊ ታሪኽና ተኣሳሲሩ ዝመጽኤ ኢዩ፣
ኤርትራ ከምተን ካልኦት ሃገራት ኣፍሪቃ ብዙሕ ሕዝብታት፣( Multi-cultural) ዝተፈላለየ ቋንቋታትን ሃይማኖታትን ዘለዎም ዝነብሩሉ ሃገር ኢያ፣ ኣብ ሓንቲ ሃገር ብዙሕ- ባህላውን ፣ ሃይማኖታውን ምህላው ሃብቲ ሃገር ድኣ እምበር ጸገም ኣይኮነን፣ ጸገም እቲ ነዚ ብዙሓውነት ከተመሓድር ዘይምኽኣል ኢዩ። ደንበ ተቃውሞ ነፍሰ ወከፍ ፖሊቲካዊ ይኹን በርገሳዊ ወይ ውልቃዊ ኣብዚ ግዜዚ ቀዳምነት ክህቦ ዘሎ መጀመርያ ነዚ ኣብ ውሽጡ ኮይኑ ዝዕንቅፎ ዘሎ ጸገማት ኣለልዩ ክኣልዮን ከመሓድሮን ጻዕርታት ከካይድ ኣለዎ፣ ናይ ዝሓልፈ ተመክሮታት እትቀስመሉን እትመሃረሉን ሰሚናራትን ዋዕላታትን እናወደብካ ድማ ንናይ ሕዝብኻ ኣፍልጦ ብዛዕባዚ ግርጭታት ኣተኣላልያኡን ኣፈታትሓኡን ምንዳይ እዋኑ ኢዩ።
2. እዚ ዝካየድ ዘሎ መስርሕ ደሞክራስያዊ ቃልሲ ኣብ ኤርትራ ከምቶም ዝሓለፉ ደሞክራስያዊ ማዕበላት ንገለ ሃገራት ዘዔወተ ንገለ ሃገራት ግን ኣብ ሓድሕድ ውግእን ፍሽለትን ከይከውን እንታይ ክንገብርን ከነማልእን ኣሎና ካብተን ዝፈሸላን ዝተዓወታንክ እንታይ ክንማሃር ኣሎና?
ምትእትታው ድሞክራስያውነት ከምቲ ኣቀዲመ ዝገለጽክዎ ነዊሕን መሪርን ቃልሲ ዝሓትት ኢዩ፣ ገለ ሃገራት ብዝሓጸረ ግዜ ንምልክነት ስዒረን ናብ ደሞክራስያዊ ስርዓት ዝተሰጋገራ ኣለዋ ዝበዝሓ ግን ካብ ምልክነት ናብ ምልክነት ካብ ኩደታ ናብ ኩደታ እናተሳገራ ክሳብ ሕጂ ኣብ ትሕቲ ምልክነት ዝሳቀ ሃገራት ኣፍሪቃ ብዙሓት ኢየን። ደሞክራስያዊ ስርዓት እቲ ዝሔሽ ስርዓት ምሕደራ ምስቲ ውሽጣዊ ኣመሓዳድራ ኣብ ምምዕባል ዝርከባ ሃገራት ጠቃሚ ተባሂሉ ዝፍለጥ ዝውቱር ዳርጋ ዝበዝሓ ሃገራት ዓለም ዝኽተልኦ ስርዓት ምሕደራ ኢዩ፡፤ ናይ ደሞክራስያ ኣገላልጻን ኣቃውማን ኣገዳስነቱ ኣብቲ ንደምክራስያዊ ለውጢ ዝቃለሱ ዘውጽእዎ ስትራተጂ ይምርኰስ፣ እዚ ድማ ናብቲ መጨረሽታ ክትበጽሖ ትደሊ ዝመርሓካ ናይ ሎምን ጽባሕን መገዲ ምስኣልን ብኡ ተመሪሕካ ድማ ነቲ ግዝያዊ ዕንቅፋታት ብልዝብን ምርድዳእን እናፈታሕካ ናብ መጻኢ ገጽካ እናማዕዶኻ ምስትእትጓዓዝ ኢዩ ካብ ፍሽለትን ውግእ ሓድሕድን ንሃገርካን ሕዝብኻን ዋሕስ ናይ ብሓንሳብ ብሰላም ናይ ምንባር መሰረት ተንበር፡ በዚ መንጽርዚ ቃልሲ ደንበ ተቃውሞ ከመይ ይመስል፣ ናበይ ገጹ ኢዩኸ ዝዝንብል ዘሎ ናብቲ ንህዝቢ ኤርትራ ካብ ምልክነት ናብ ድሕነት ዝመርሕ ኮይኑዶ ይርኤ ኣሎ ወይስ ከምተን ካልኦት ቅድሚ ሕጂ ዘይተዓወታ ብሰንኪ ሕጽረታተን ካብ ኩደታ ናብ ኩደታ ኣብ ድኽነትን ብልሸውናን ዝነብራ ሃገራት ክትከውን ኢያ፣ሕቶ ናይ ኩሎም ብኤርትራ ዝግደሱ ኮይኑ ኣሎ፣ እቲ ዝዓበየ ሕቶ ሎሚ ደንበ ተቃውሞን ኩነታቱን ድኣ እምበር ምልጋስ ምልካዊ ስርዓት ኣብ ኤርትራ ኣይኮነን፣ እቲ ስርዓት ባዕሉ ወግሔ ጸብሔ ነፍሰ-ቅትለት እናካየደ ባዕሉ ክወድቅ ኢዩ እቲ ሕቶ እቲ ድሕሪኡ ዝመጽእ ኢዩ።
ደንበ ተቃውሞ በዚ ሕዝዎ ዘሎ መገዲ እንተድኣ ቀጺሉ ኣብ ውሽጡ ቅርጻን ኣስራርሓን ንሕጅን ጽባሕን ብንጹር ኣቀሚጡ እንተዘይተቃሊሱ እምነት ሕዝቡን ተቀባልነት ብኣህጉራዊ ማህበረ ሰብ ተቀባልነት ስኢኑ ኣብቲ ዝደልዮ ለውጢ ክይበጽሔ ክተርፍ ይኽእል፣ እዚ መታን ከይርከብ ኢዩ ድማ ብዙሓት ግዱሳት ኤርትራውያን ኣምሪሮም ዝጽሕፋን ዘተንቡሁን ዘለዉ።
ካብ ዝሓለፈ ማለት ካብ ምውላድ ኤርትራዊ ሃገራውነት ክሳብ ሎሚ ዝወርስናዮም ጊጉይ ኣፈታትሓ ከምኡ እውን ካብ ክባቢናን ዓለምን ከምዚ ናትና ኩነታት ቃልሲ ዘሕለፋ ተማሂርናዶ ኣይተመሃርናን ኢልና ምስ እንመዝን፣ ገና ኣይተመሓርናን ኣሎና ብሃላይ ኢየ፣ተማሂርና ነርና እንተንኸውን ገለ ምልክታት ናይ ለውጢ ምረኤርና፣ክሳብ ሕጂ ግን ኣብ ዕንክሊል ኢና ንነበር ዘሎና።ካብዚ ዕንክሊሎ ክንወጽእ ምምኽካርን ምልዝዛብን ብሃገር ደረጃን ብኣህጉራዊ ደረጃን ከድልየና ኢዩ።
3. እቲ ኣብ ኤርትራ ዝካየድ ቃልሲ ካብ ምልክነት ናብ ደሞክራስያ ካብተን ካልኦት ሃገራት ኣብ ትሕቲ ምልክነት ክሳቀያ ዝጻንሓኸ ብእንታይ ንፍለ፣
ምልክነት ኣብ ሓንቲ ሃገር ታሪኻዊ ኣመጻጽኣ፣ እቲ ሎሚ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ምልክነት ድሕሪ ናጽነት ኤርትራ ዝመጽኤ ኣይኮነን ምስቲ ታሪኻዊ ፖሊቲካዊ ቃልሲ ዝተጸንሰሰ ስዒቡ ድማ ኣብ ብረታዊ ቃልሲ ዝዓበየ፣ ነንሕድሕዱ ክቅንጽል ዝመጽኤ ባህሊ ማለት ንፍሉይ ርእይቶ ዘለዎ እናቀንጸለ ዝመጽኤ ድሕሪ ናጽነት ድማ ሕዝቢ ኤርትራ ፍቶ ጽላእ ንሕና ኢና ንገዝኣካ፣ ንሕና ዝበልናካ እንድሕሪ ዘይትግበር ኰንካ ኤርትራና ግደፍ ባዕሉ ናይ ትምክህትን ትዕቢትን ካብተን ድሕሪ መግዛእቲ ማለት 1945 ናጽነተን ዝተጓነጸፋ ሃገራት ኣፍሪቃ ዝፈልዮ ባህሊ ናይ ትዕቢት ምንጪ ናይዚ ኣብ ኤርትራ ነጊሱ ዘሎ ውልቀ-መላኺ ኢዩ። እተን ሃገራት ኣፍሪቃ ብ1945 ናጽነተን ዝተጓነጸፋ ኣብ መጀመርያ ብሓውሲ-ደሞክራስያ ኢየን ጀሚረን፣ ናይ ምስግጋር ግዜያዊ መንግስትን ፓርለማን ቅዋምን እውን ነርዎን፣ እቲ ኣብ ኤርትራ ስልጣን ዝሓዘ ውድብ ግን፣ ካብታ ዝተበገሰላ ማለት ናጽነት ካብ ዝጭብጥ ግዜ ጀሚሩ ብዘይ ናይ ሓሶት መብጽዓታት ወይ ድማ ንይምሰል እንተዘኮይኑ ብሓቂ ኣሚኑሉ ኣይኮነን ነቲ ሕጂ ገለ ካብቲ ስርዓት ተኣልዮም ቅዋም ይተርጐም ዝብሉ ዘለዉ እውን እቲ ሕቶ ሕዝቢ ክንየው ቅዋም ምዃኑ ክፈልጡ ኣለዎም። ንዑ በሉ ቅዋም ንተርጉሞ እንተበለ ከምቲ ናይ ዛየር መንግስቲ ምቡቱ ኮይኑ እቶም ተቃውምቲ በዚ ናይ ሞቡቱ ምትላላት ዝመስል ኣሚናኦም ምስ ኣተዉ፣ በዛ መላዝኣ ገሩ ድማ ንቶም ተቃውምቲ ብብሓደ ኣጥፈኦም ኣብ ኤርትራ እውን እዚ ስልቲ ናይ ሞቡቱ ከይድገም ተቃወምቲ ብሓቂ ደሞክራስያዊ ለውጢ ዝደልዩ በዚ መታለሊ መላታት ምልኪ ክታለልዩ የብሎምን፣ እቲ ውሩይ ፍሉጥን ፕሮፈሶር ጂን ሻርፕ/ prof.Gene Sharp/ ኣብ ጽሑፋቱ ከምዝገልጾ ተቃወምቲ ንደምክራስያዊ ለውጢ ኣብ ድኹም ኩነታት ከለዉ ምስ ምልካዊ ወተሃደራዊ ስርዓት ኣብ ዘተ ክኣትዉ የብሎምን ይብል፣ ዳርጋ ኩለን ኣንጻር ምልክነት ዝሰዓራ ሃገራት እቲ መላኺ ስርዓት ኢዱ ሂቡ ወይ መህደሚ ምስ ዝሓት ጥራሕ ክኸውን ኣለዎ።
ደንበ ተቃውሞ ኤርትራ ካብቶም ካልኦት ዝፍለየሉ ሓደ እተን ናይ ካልኦት ሃገራት ኣብ ውሽጢ ሃገር ኢየን ቃልሰን ዝጀመራን ዘለዋን፣ እቲ ናይ ኤርትራ ግን ኣብ ስደት ኢዩ ጀሚሩን ዘሎን፣ እዚ ድማ እዩ እቲ ዝ ዓበየ ፍልልይ፣ እቲ ካልእ ደንበ ተቃውሞ ኤርትራ ክሳብ ሎሚ ኣብዚ 15 ዓመት ንኩሉ ዝጥርንፍ ናይ ሓባር ጽላል ኣብ ትሕቲ ሓድነታዊ ሃገራዊ መንነት ንኩሉ ብሔራት ብማዕርነት ዝሓቁፍ ንመጻኢ ናይ ብሰላም ብሓባር ምንባር ዘውሕስ ኪዳን መስሪቱ ክሰርሕ ዘይምኽኣሉ እውን ካልእ ፍልልይ ካብቶም ካልኦት ሃገራት ኢዩ።
ኣብ መደምደምታ መታን እቲ ኣብ ውሽጢ ኤርትራ ዘሎ ሕዝብን ወተሃደርን ኣንጻር ምልክነት ክለዓል ጭቡጥ ስእሊ ናይቲ ኣብ ደገ ዘሎ ተቃውሞ ክርኢ ኣለዎ፣ እዚ እንተድኣ ርእዩ ድማ ከልዓል ናይ ግድን ኢዩ እሞ ንዑ ቅርጻ ኣወዳድባናን ኣስራርሓናን ንሕድስ ብዝብል መዛዘሚ ጽሑፈይ እድምድም።
ዝተወከስክወንጽሑፋት/ References
- John W. Harbeson, ” Rethinking Democratic Transitions: Lessons from Eastern and Southern Africa,” in Richard Joseph ( ed) State, Conflict, and Democracy in Africa.
- Young Crawford, ” The third Wave of Democratization in Africa: Ambiguities and contradictions.”
- Spears, Ian S,. ” Understanding inclusive peace agreement in Africa”: the problem of power sharing.
- Huntington, Samuel P. The third Wave: Democratization in the late twentieth century.
- Tekeste Negash, Eritrea and Ethiopia, : ” The federal Experience”, Nordiska Afrikainstitutet, Uppsala 1997.
- David Bloomfield and Ben Reilly, ” Characteristics of Deep- rooted conflict”
- Gene Sharp, ” From dictatorship to Democracy” A conceptual Framework for Liberation, The Albert Einstein Institution.
