http://ascenteq.com/project/epdp

By EPDP Information Office

In a statement released on 6 March 2015, a specialized committee of the UN Human Rights Council criticized the Eritrean regime for not respecting women’s rights that are well enshrined in a convention that the Asmara regime itself has already signed.

The committee scrutinizing failures in the implementation the Convention to Eliminate all forms Discrimination against Women (CEDAW) discussed women’s situation in Eritrea. Also discussed was a report from the Eritrean delegation at the meeting that was presented on 26 February 2015.

        Dr Daniel Rezene represents Eritrean Law Society at Geneva meeting on women’s rights

Concluding observations of the Committee on Discrimination against Women contain serious concerns about the absence of rule of law in Eritrea with an elected National Assembly and fully implemented constitution which the basic necessities for protection and promotion of human rights, like women’s rights stated in the Convention (CEDAW).  

The committee could not expect any improvement in the Eritrean women’s situation before steps are taken to the rule of law in the country.  

Prevalence of sexual abuse of women in the Eritrean army, absence of criminal action against sex offenders, the open-ended “national service” that force women and families to escape from the regime, and the presence of small arms at every corner in the country were mentioned among the concerns of the committee that believed they should be addressed “as a matter of high priority”. (See link

http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/SessionDetails1.aspx?SessionID=901&Lang=en  - scroll down to see Eritrea)

Dr. Daniel Rezene, an Eritrean democracy and human rights activist residing in Switzerland, actively participated in the discussions and made written and oral presentations representing the Eritrean Law Society (ELS).  Below are excerpts from the CEDAW committee meetings concluding observations and the oral presentation made by Dr. Daniel Rezene at one of the committee meeting:

From CEDAW Observations:

6: The Committee considers that the indefinite national service, the ineffective implementation of the 1997 Constitution and the suspension of the National Assembly, have resulted in a deterioration of the rule of law and resulted in a serious refugee crisis which pose a challenge to the implementation of the Convention. Therefore the Committee urges the State party to implement the recommendations contained in the present concluding observations as a matter of high priority.

8(e): Concerned about [t]he proliferation of small arms and the accessibility of firearms to individuals in the framework of the national service and their impact on the security of women.

9(b): Prevent, investigate, prosecute in criminal courts, and punish all cases of violence against women and girls in the national service and at the Sawa Military Training Centre, implement a policy of zero tolerance and provide legal aid, rehabilitation programmes and compensation to victims;

11(a): Ensure the effective implementation of the 1997 Constitution of Eritrea and expedite the planned Constitutional review process, within a clear timeframe and with transparent procedures …

13(b): Ensure that all cases of violence and discrimination against women covered by the Convention are brought under the jurisdiction of criminal instead of military courts, including when violations of the law are committed by military or public officials;

20(c): Alleged perpetrators of sexual violence against women in the national service are rarely prosecuted.

22. …it is concerned about reports that numerous women and girls, including unaccompanied children who are fleeing the country become victims of human trafficking and smuggling.

24. …it is concerned that women remain underrepresented in senior government positions and at reports that the measures taken only benefit women sharing the views of the political party in power.

25(b): Expeditiously hold free and fair elections to the National Assembly and other elected bodies, ensuring that all women, including those from disadvantaged groups and those holding divergent opinions, can vote and stand for election;

49: It also invites the State party to consider ratifying the Rome Statute of the International Criminal Court [other international treaties].

Dr. Daniel Rezene’s Comments:

“I am presenting this oral statement on behalf of the Eritrean Law Society (ELS), an association of Eritrean legal professionals, working from exile. In addition to providing a context to the overall crisis of rule of law in Eritrea, our oral presentation focuses on three major issues: the issue of sexual violence in the army, the problem of human trafficking and the dire of state of women and unaccompanied refugee children in neighbouring countries.

“One of the most pervasive problems in Eritrea is the issue of sexual violence that is committed with impunity by military commanders. As is widely known, the government has a sweeping policy of compulsory military conscription, known as National Service Programme. Accordingly, every adult of member of the Eritrean society, including women, are subject to unpaid and indefinite military conscription by which reason many Eritreans are fleeing the country in unprecedented scale, making Eritrea one of the leading refugee-producing countries in the world.

“In the context of the government’s sweeping militarization agenda, many women conscripts have been victimised by sexual violence committed with impunity by army commanders. The problem is complicated by the total breakdown of the rule of law. In Eritrea, the whims and actions of military commanders are above the law. This means, access to justice with regard to sexual violence is unthinkable. The victims of this form injustice are estimated in thousands.

“The other issue is that of human trafficking. Due to a long history forced migration, Eritrea is also a major origin of victims of human trafficking. Eritrean victims make the majority of victims of the human trafficking crisis in the Sinai Desert of the last 4 to 5 years. Many of these Eritrean victims are women, who are wantonly raped and subjected to all sorts of abuses. In the first place, they have been forced to flee Eritrea as a result of severe political repression, pervasive practice of sexual violence and a dire state of socio-economic crisis. After feeling Eritrea, they fall in the hands of merciless human traffickers, and this means effectively jumping from the frying pan into the fire. Related to this issue is that of thousands of refugees, including unaccompanied underage boys and girls, in neighbouring countries of Ethiopia and Sudan. Their plight requires urgent attention.

“Madame Chairperson, what makes the case of Eritrea unique from many other countries is that it has no working constitution, no opposition political party, no functioning parliament, no form of free press, no form of civil society organizations (except GONGOs). To our knowledge, there is no other country in the world that is helplessly stifled bysuch kind of multiple structural problems all at once.The predicament of Eritrea is exceptionally unique. That is why the country has alarmingly high number of victims of human rights violations, estimated in tens of thousands. And this includes victims of sexual violence.

“As we speak now, the Eritrean government is under comprehensive scrutiny by a Commission of Inquiry established last year by UN Human Rights Council, here in Geneva. To our knowledge, Eritrea is the only African country (after Libya) to have been a subject of investigations of this nature. And this is happening sadly in the absence of any sort of armed conflict in the country. From this, it is not difficult to imagine the level of political repression and the dire state of women’s right in in the country.

“In conclusion, Madame Chairperson, we would like to highlight that the prevailing situation in Eritrea is a portent of much worse to come. This is how it looks like when a nation is at the brink of a state failure. Anyone with a right conscience cannot feign ignorance about the deep-seated political crisis in the country. We therefore kindly urge the CEDAW Committee to adopt recommendations that are commensurate with the reality at the ground level”.

ኤርትራውያን ተቐማጦ በይ-ኤርያ ካብ ኵለን ከተማታት ተጓዒዞም ዝተሳተፍዎ ድርብ በዓል ብ7 መጋቢት 2015 ዓ.ም.ፈ ኣብ ከተማ ኦክላንድ ካሊፎርንያ ብኽብሪ ተዘኪሩ ኣምስዩ። እቲ በዓል ብሓልዮት እቲ ንዅሎም ኤርትራውያን ዘጽልል “ማሕበር በይ-ኤርያ ኤርትራውያን ንዲሞክራስያዊ ለውጢ” ዝተዳለወ እዩ ነይሩ።

ኣቦ መንበር ኣካያዲ ቦርድ ማሕበር ኣቶ ኤፍረም ናይዝጊ ንተሳተፍቲ እንቋዕ ነዚ ድርብ በዓል ብሓደ እዋን ብሓባር ክንዝክርን ከነብዕልን   ኣብቅዓና ብምባል መድረኽ ድሕሪ ምኽፋቱ፡ ቅደም ተኸተል ናይ ተዳልዩ ዘሎ መደብ ብዝርዝር ሓቢሩ።  ኣቶ ኤፍረም ኣብ መግለጺኡ፤ ንታሪኻዊ ቃልስታት ደቀንስትዮ ዓለም ብሓፈሻ፣ ንቓልስታት ደቅንስትዮ ኤርትራውያን ድማ ብፍላይ ኣባል ቦርድ ዝዀነት ወይዘሮ ፍረወይኒ ገርጊሽ ኣብ ክንዲ ቦርድ ቃል ከተቕርበልና እያ ኢሉ።  ካብኣ ቀጺሉ ድማ ገዲም ተቓላሳይ ኣቶ ተስፋይ ወልደሚካኤል (ደጊጋ) ብዛዕባ ኵናት ተጎርባ መግለጺ ክህበና ብዝሓተትናዮ መሰረት ተቐቢሉ ኣብ መንጎና ክርከብ ምኽኣሉ ከየመስገንክዎ ክሓልፍ ኣይደልን ኢሉ። ብምቕጻል ነዚ በዓል ዝምልከት መግለጽን ግጥምታትን’ውን ክቐርብ’ዩ። ድሕሪኡ ናይ ባህሊ መደብ ክቕጽል’ዩ ብምባል ሓበሬታኡ ዛዚሙ።

ድሕሪ"ዚ ወይዘሮ ፍረወይኒ ገርጊሽ  ንእህጉራዊ መዓልቲ ደቂ ኣንስትዮ ብምዝካር ንቃልሲ ኤርትራውያን ደቂ ኣንስትዮን ዝገጥመን ሽግራትን፡ ክካየድ ዝግባኦ ቃልስን ዝርዝር መግለጺ ኣቕሪባ።

ዕላዊ ዝርዝር ጸብጻብ ናይቲ በዓል ብኽፍሊ ዜና ናይቲ ማሕበር ክወጽእ ስለዝዀነ ንዕኡ ዝግደፍ ምዃኑ እናሓበርና፣ እዚ ኣብዚ ወጺኡ ዘሎ ግን ከምተሳተፍቲ ናይቲ በዓል ብመንጽርና እነቕርቦ ዘለና ጽማቝ ሓበሬታ ምዃኑ ነዘኻኽር። ኣቶ ተስፋይ ደጊጋ ዘቕረቦ ቃል ንታሪኽ ቃልስታት ደቀንስትዮ ዓለምን ኤርትራውያንን፣ ከምኡ’ውን ንታሪኽ ኵናት ተጎርባ ዝሕብር ኣገዳሲ ትሕዝቶ ስለ ዘለዎ ከምዘለዎ ቀጺልና ነቕርቦ።

“ዝኸበርኩም  መሪሕነትን ኣባላትን በይ ኤርያ ኤርትራውያን ንዲሞክራስይዊ ለውጢ

ክቡራት ኣሓትን ኣሕዋትን ተሳተፍቲ በዓል

እዚ ንዝኽሪ ኣህጉራዊ  መዓልቲ ደቂ ኣንስትዮን፡ ንዝኽሪ ኲናት ቶጎሩባን እነካይዶ ዘሎና በዓል ምኽንያት ብምግባር፡ ንኩሉ ክህልወኩም ዝኽእል ዕዮታት ኣወንዚፍኩም፡ ንድምቀት እዚ ዕለት'ዚ ምፍዋይኩም፡ እናመስገንኩ፡ ኣብዚ ዕለት'ዚ ቃል ክህብ ንዝተዋህበኒ ዕድል ኣመልኪተ ልዑል ኣኽብሮትን ምስጋናን ከመሓላፍ እፈቱ።

ርግጽ፤ እዚ ዕለት'ዚ ክቡር ዕለት'ዩ ከብሎ ዝኽእል ድርብ ምኽንያታት ኣለዎ። ብሓደ ሸነኽ ኣህጉራዊ መዓልቲ ደቂ ኣንስትዮ እዩ። ብፍላይ ንዓና ከም ኤርትራውያን፡ ደቀ ኣንስትዮና፡ ስለ ጾታውን ፖሊቲካውን ወጽዓኤን ጥራይ ዘይኰነስ፡  ንመላእ ህዝቢ ኤርትራ  ካብ መግዛእቲ ንምንጋፍ፡ ሰፍ ዘይብል ሓላፍነት ተሰኪመን፡  ከም መላእ ህዝበን ናይ ኤርትራ ሃገራዊ ናጽነት ምርግጋጽ ዘብቅዓ ምዃነን እዩ። ከምቲ ናይ'ዚ በዓል'ዚ ጭርሖ ዝእምቶ፡ "ብዘይ ተሳትፎ ደቂ ኣንስትዮ ዝዕወት ቃልሲ የልቦን"። ብዘይከአን ናጽነት ኣይምተረጋገጸን፡ ብዘይከአን ድማ ናይ ሕጂ ቃልሲ ስለ ዲሞክራስን ፍትሕን ክዕወት ኣይክእልን እዩ። ደቂ ኣንስትዮ ኤርትራ ኣብቲ ውሽጣዊ ቃልሲ እውን እንተዀነ፡ ንጾታዊ ፍትሒን ማዕርነትን፡ ንመሰል ምውዳብ፡ ንኣቓልቦ ጉዳይ ደቂ ኣንስትዮ ኣብ ሕብረተሰብ ተቓሊሰን፡ ቀሊል ዘይበሃል ዓወታት ኣረጋጊጸን እየን።  ኣብ ሰራዊት ከቢድን ፈኲስን መሳርያታት ዓጢቐን ኣብ ቅድመ ግንባር ውዒለን፣ ኣብ ከተማዊ ደባይ ስርሒት ቅያታት ኣርእየን፡ ኣብ ትምህርቲ ኰነ ክንክን ጥዕና ልዑል ኣበርክቶ ወፍየን፡ ኣብ ኲናት ሰንኪለን ልዕሊ ኩሉ ድማ ትንፋሰን ብምሃብ እቲ ዝለዓለ ክፍሊት መስዋእቲ ከፊለን፡ ኰታ ኣብ ክሉ ጽፍሕታት ሕብረተሰብና፡ መንነተን ኰነ ብቕዓተን ኣረጋጊጸን ኤርትራ ካብ መግዛእቲ ሓራ፡ ልዑላዊት ሃገር ንኽትከውን ኣብቂዐን እየን።

ምስ'ዚ ኩሉ ጅግንነት ድማ ደቂ ኣንስትዮ ኤርትራ፡ እቲ ንወዲ ሰብ ይበጽሖ'ዩ ዝበሃል ፈተነታት በጺሕወን፡ እዩ። እወ፤ ናጽነት ሃገር ተረጋጊጹ፡ ህዝቢ ኤርትራ ብሓፈሻ ደቂ ኣንስትዮ ድማ ብፍላይ ዋጋ ቃልሰን ዝፍደያሉ መድረኽ ኣቲና ኣሎና ተባሂሉ እዩ። ከም ሰበን፡ ደጊም ናብ ራህዋን ሰላምን ከንማዕዱ ኢና ዝብል ትጽቢት ሰፊኑ እዩ። የግዳስ፡ እቲ ትጽቢት ተጣሒሱ፡ እቲ ተስፋታት ተሃሪሙ ሕልምታትን መብጽዓታት ሰውራን እውን በብመድረኹ ክጥለም ተራእዩ እዩ።  ሕልምታት ምስ ተጠልመ፡ ዓዲ ናብ ሰፋሕ ቤት ማእሰርቲ ምስ ተቐየረትከ? መጀመርያ ዝተጐድኣ ደቂ ኣንስትዮ እየን። ካብተን ቀዳሞት ህሱያት ኰይነን ዋጋ ዓስበን ዘስተማቕራሉ ሃዋህዉ ኣይተከፍተልንን። ብኣንጻሩ ምስ ሓያሎ ኣሕዋተን፡  ንስቓየ-መርመራ ተሳጢሐን፡  ኣብ ኣብያተ ማእሰርቲ ተዳጒነን፡ ካብ ዝፈትዋኦም ቤተሰበን ክፍለያ ተገዲደን፣ ኣብ ዓቢ ሽግር ወዲቐን እየን። ግን'ከ እቲ ሽግ ናይ ምቅዋም ኣይጠፍአን። ምቅዋም ጀሚረን እየን። ካብ ምልኪ ምህዳም ምርኡይ ናይ ተቓውሞ ምልክት ነይሩ። ደቂ ኣንስትዮ ኤርትራ፡ ኣብ ውሽጢ ሃገር ዝካየድ መስርሕ ተቓውሞ ኣለዋኦ። ኣብ ስደት እንተኸድካ? ኣብኡ ኣለዋ፣ ኣብ ኣጻምእ? ኣብኡ ኣለዋ፣ ኣብ ባሕሪ? እንተ ክሰግራ እንተ ክጥሕላ ኣብኡ'ውን ኣለዋ፣ ምስ ህጻናተን እዃ ደእ፣  ንሓደጋታት ነጋዶ ደቂ ሰብ ተሳጢሐን እየን። ክፋል ኣካላተን ተሸይጡ'ዩ። ብዝያዳ ድማ ወዲ ተባዕታይ ከይኑ ዘይገጠሞ ተዋሳኺ ሽግራት ዓመጽ ኣብ ልዕሌን  ነይሩ እዩ። ምስ'ዚ ኩሉ ሽግራት ግን ህጻናት ደቀን ካብ ሓደጋ ክሓብእን ክዕንግላን ነይርወን። ካብ ጾታዊ ዓመጽ ክድሕና ዝይዳ ቃልሲ ከካይዳ ነይርወን።  እዚ ዕለት'ዚ እምበእር፡ ነቲ ኩልና እውን ጌና ሓራ ዘይወጸናሉ፡ ካብ ባህልን ማሕበራዊ ክውንነትን ዝተወርሰ ኣሉታትና ሰጊርና፡ ከብሪ ደቂ ኣንስትዮና፡ እንዝክረሉን፡ ጉዳይ መላእ ሕብረተሰብ ምኳኑ ኣሚንና ብሓድሽ ንያት ንሓድሽ ዕማም እንዋፈሩሉ ዓቢ ዕለት እዩ። 8 መጋቢት ክትዝከር ትንበር።

በቲ ካልእ ሸነኹ፡ እዚ ዕለት'ዚ ምስ መዓልቲ ደቀ ኣንስትዮ፡ ተሳንዩ ዝመጽእ ዘሎ፡ ንኲናት ተጐርባ እንዝከረሉ ዕለት ምዃኑ፡ ድርብ ክብሪ  ይህቦ እዩ። ክልቲኡ ናይ ቃልሲ፤ ክልቲኡ ናይ መሰል፣ ናይ ሰብኣዊ ክብሪ ተወፋይነት ዘርኢ ብምዃኑ ድማ ንደለይቲ ፍትሒ ዓቢ መነሃርያ'ዩ ከብለና ይኽእል እዩ።

ተጎሩባ፡ ኣብ ታሕታይ ባርካ ዝርከብ ቦታ እዩ። እቲ ኩናት ስሙ ካብቲ ቦታ እዩ ወሪስዎ፡። ኣብ ታሪኽ ህዝቢ ኤርትራ ድማ ኣብ ምጅማር ቃልሲ ኤርትራ ኣብ መጀመርያ ስሳታት፡ ክልተ ቦታታት ብግኑን ይዝከራ እየን። እታ ሓንቲ ጎቦታት ኣዳል እያ። ጀማሪ ሰውራ ሓምድ ኢድሪስ ዓዋተ ናይ መጀመርያ ጥይት ብምትኳስ ምጅማር ቃልሲ ንናጽነት ኤርትራ ዘበሰረላ ቦታ እያ። እታ ካልኣይቲ ድማ ተጎሩባ እያ። ምስ ስሩዕ ሰራዊት ኢትዮጵያ ናይ መጀመርታ ዕዉት ኩናት ዝተኻየደላ ቦታ እያ።  ከምዚ ሎሚ ቅድሚ 51 ዓመታት፡ ብ15 መጋቢት 1964፡  ተጋደልቲ ኤርትራውያን  ኣብ ትሕቲ መሪሕነት መሓመድ ዓሊ ኢድሪስ (ኣቡ ርጀላ) ኣብ'ዚ ቦታ'ዚ ዓሪዶም  ኣንጻር ጦር ሰራዊት ዝገጠሙሉ ዕለት እዩ። እወ፤ ቅድሚኡ ኣንጻር ጸላኢ ዝተኻየደ ውግኣት ነይሩ እዩ። ኣብቲ ግዜ'ቲ ምስቶም ብፊልድ ፎርስ ዝፍለጡ ዝነበሩ ሓይልታት እዩ ዝነበረ። ሰውራ እናዓበየ ይጐዓዝ ምህላዉ ዝተገንዘበ  ዘውዳዊ ስርዓት ኢትዮጵያ ግን፡ ድምጽማጹ ንከጥፍኦ ብምህቃን፡ ሓይሊ ጦር ሰራዊት ኣኽቲቱ እዩ ከጥቅዕ ፈቲኑ። ምስ ጦር ሰራዊት ኢትዮጵያ ናይ መጀመርያ ግጥምያ ከይኑ፡ ጦር ሰራዊት ብዕጥቅን ሓይሊ ሰብን ዝበዝሕ እኳ እንተነበረ፡ ከምቲ ዝኣመቶ ኣይተዓወተን። እዚ ድማ ጉዳይ ሰውራ ኣብ ኤርትራ ቀጻሊ ምኻኑ ምልክት ሂቡ ጥራይ ዘይኰነስ፡ ክሳብ ኣህጉራዊ ተፈላጥነት ዝረክብን ኣብ መወዳእታ ዓወት ዝጓንጻፍን፡ ሰረት ክኸውን ዝበቕዐ ታሪካዊ ተረኽቦ እዩ።

ሕጂ  ኣገዳስነቱ ንዓና፡ ከም መዓልቲ ሓርበኛታት ኤርትራ ብምዝካር፡ ከምህ ዘይብል ቃልሲ ንፍትሒ ምክያድ ስለ ዝህግዘና እዩ።  ነዚ ዕለት'ዚ ክንዝክር እንከሎና፡ ንጅግንነት ናይቶም ኣብኡ ዝወዓሉን፡  ብድሕሪኦም በብመድረኹ እናሰዓቡ ቅያታት እናሰርሑ፡ ናብ ዓወት ዘብጽሑና ኩሎም ኤርትራውያን ተቓለስቲ ንምዝካርን፡ ንክብሪ ስዉኣትን ስንኩላትን ኤርትራ ሰላምታ ንምሃብን እዩ።

ርግጽ'ዩ፡  ገለ ካብቶም፡ ብ1964 መንእሰያት ኰይኖም ዝተቓለሱ ኣብ ናይ ቃልሲ ዕድመና እውን ዘርከብናሎም ኣለዉ። ብወገነይ  ናይታ ኲናት መራሒ ዝነበረ ኣቡ ሪጀላን ኣብታ ኲናት ከም ተራ ተጋዳላይ ኰይኑ ዝተዋግአ ዕስማን ኣቡ ሃመድን እዝክር። ከምዚኦም ዝበሉ ተቓለስቲ ካሳብ ልዕሊ ስሳታት ዝበጽሑ፡ ዕጥቆም ከይፈትሑ ክፉፎም ከየውረዱ ዝተቓለሱ እዮም። ኣብ ግዜ እርጋኖም ናጽነት ተረኺቡ ክሳብ ሰማንያታት ዝበጽሑ ድማ በቲ ህልዊ ስርዓት ኤርትራ ከም ሰቦም ዝተጠልሙ እዮም። ዲክታቶርያዊ ስርዓት ዝዀነ ይኹን ኣልዮት ክገብረሎምስ ይትረፍ፡ ከም ሓርበኛታት ከፈልጦም እውን ስለ ዘይበቕዐ፡ ከም ተራ ሰባት ኣብ ሃገር ሱዳን ተሰዲዶም ኣብ ከቢድ ናይ መነባብሮ ጸገማት ዝጸንሑ  እዮም። ናይ ተጐርባ ጅግና፡ መሓመድ ዓሊ ኢድሪስ (ኣቡርጀላ) ብ2010 ዓሪፉ። ኣምላኽ ኣብ ሑቕፉ ይቀበሎ።

ዝኸበርኩም ተሳተፍቲ፡ ናጽነት ኤርትራ ሂይወት ተኸፊልዎ እዩ። ክቡር ህይወት፡ ምእንቲ ኤርትራ ከም ልዑላዊት ናጻ ሃገር ጠጠው ክትብል። ክርህዋ፣ ኤርትራዊ ዜጋ ከይነዓቕ ከይበሳበስ፣  ከይደኪ ከይጠሚ፣ ከም ድላዩ ክሓስብ፣ ናብ ዝማእምኦ ክንቀሳቐስ፣ ኣብ ምርጫኡ ክሰርሕ፡ ብምርጫኡ መንግስቲ ከቕውም፣ ከይሽቁረር እዩ እቲ ህይወት ዝተኸፍለ። ከምኡ ኰይኑዶ? ኣይኰነን እዩ'ቲ ግሁድ መልሲ። ህዝቢ ኤርትራን እቶም ህይወቶም ዝኸፈሉን ዝበሃግዎ  ተጠሊሙ ጥራይ ዘይኰነስ፡ ብእንጻሩ ህዝቢ ናብ ዝኸፍአ ሃለዋት ከም ዝወድቕ ኰይኑ።

እዚ መዓልቲ'ዚ እምበኣር ንቀጻልነት ቃልሲ ዝዕድም ታሪኻዊ ዕለት ክንገብሮ ይጽወዓና። ቃልሲ ደቂ ኣንስትዮ ኰነ ብኲናት ተጐርባ ዝተጀመረ ዕማም ጌና ኣብ መወዳእታኡ ኣይበጽሐን።  ኣብ መወዳእታኡ ከንብጽሖ ድማ ምቅላስ እምበር ካልእ ምርጫ የብልናን፡።

ኣብ ናይ ሎሚ ኤርትራ  ከምቲ ዝበሃል "ኣሳፊሕካ ሞት ተዀርሚኻ ሞት" እዩ ከይኑ ዘሎ። የግዳስ ምልካዊ ስርዓት ንባዕሉ  እውን ኣብ ልዳት ሞቱ እዩ ዝርከብ ዘሎ።

ፍርሒ ንገለ እዋናት ሰሪሑሉ ይኸውን። ኣብ'ዚ እዋን'ዚ ግን ፍርሒ ይሰዓር ኣሎ።

ቅብጸት ንቃልሲ'ዩ ዝዕድም። ህዝብና ድማ ሕጂ ነቲ ስርዓት ቀቢጽዎ እዩ።

ራዕዲ ንሓያሎ እዋን ተጠቒሙሉ እዩ። ሕጂ ግን ብፍላይ መንእሰይ ካብ ራዕዲ ወጺኡ ክምክት ይርከብ ኣሎ።

ብዝሒ ሰዓብቲ ህግደፍ ጸኒሑ እዩ። ሕጂ ግን እቲ ቁጽሪ ይስሑ ኣሎ።

ምስጢር ከም መሳርሒ ንመንነቱ ክሓብኣሉ ጸኒሑ እዩ። ሕጂ ግን ምስጢር ህግደፍ ኣብ ጐደና ወጺኡ ኣሎ።

ገንዘባዊ ምንጪ ጸኒሕዎ እዩ። ሕጂ ግን እተን ክዓቑረን ዝጸንሐ ከውጽእ እንተዘይከይኑ ካብ ህዝቢ ዝረኽቦ ዝነበረ እቶት ተዘሪግዎ እዩ።

ብሓጺሩ እቲ ስርዓት  ኣብ ቀረባ፡ ኣብ ልዳት ውድቀቱ'ዩ ዘሎ።

ንሕና ከም ደምበ ደለይቲ ፍትሒ ግን ቁሩብ ዝያዳ ክንደፍእ የድልየና፡ ናይ ሕድሕድ ናጽነት እናሓሎና፡ ኣብ ውሽጥና ክህሉ ዝኽእል ዘይምትእምማን ሰቢርና፡ ናይ ውሽጥን ደገን መስኖታት ከፊትና፡ ምትሕብባርን ሓባራዊ ስራሕን ከነደንፍዕ የድልየና።

ሕጂ'ውን ኤርትራ ሓራ ክትከውን እያ።

እዚ ዕለት'ዚ ንያትና ኣሓዲሱ፡ ሓድሽ ናይ መነሃርያ መድረኽ ክኸፍተልና እምነ።

የቐንየለይ!

ተስፋይ ደጊጋ

መጋቢት 7, 2015”

ባህላዊ መደብ፡

በቲ  ገዲም ተቓላሳይን ወናም ናይ ዲ-ጀይ ኣርቲስትን ዝዀነ ኣቶ ያእቆብ እንድርያስ፣ ዝተመርጹ ባህላዊ ሙዚቃታት እናበራረየ ወኒ ናይ ተሳተፍቲ ኣለዓዒሉ ድሙቕ ትልሂትን ምዝንጋዕን ዝሰፈኖ ሕጉስን ዘይርሳዕን ምሸት ጌሩዎ ኣምሲዩ።

ሓቀኛ ፍትሕን ደሞክራስን ኣብ ኤርትራ ክትከልዩ

ዘልኣለማዊ ዝኽሪ ንሰማእታት ኤርትራ

በይ-ኤርያ ጨንፈር ክፍሊ ዜና ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰደህኤ)

8 መጋቢት, 2015

ካልኣይ ክፋል

ኣብቲ ቀዳማይ ክፋል ሽግር ህዝቢ ኤርትራ ካብ ትዕዝብተይ ተረድኦይን ብኩራት ሕድሕዳዊ መትእምማን ከምዝኾነ ብምሕባር ጠንቁን ሰበቡን እውን ክገልጽ ተመባጺዐ ነይረ:: ከም መብጽዓይ እምበኣር ኣቀዲመ ብኩራት ሕድሕዳዊ ምትእምማን እዩ ክብል ዘድፍረኒ ክውንነት ብኸምዚ ዝስዕብ እገልጾ::

ብመሰረቱ ናይ ሓባር ጸላኢ (ሓደ ናይ ብዙሓት ጸላኢ) ሓድነትን ስሙር ቅልጽምን ናይቲ ብኡ ዝድቆስ ዘሎ ኣካላት ከም ዝፈጥር ታሪኽ ዝምስክሮን ብክውንነት ዝተረጋገጸን ሓቂ እዩ:: ኣርሒቅና ከይከድና ግዝኣተ መንግስታት ኢትዮጵያ ኣብ ልዕሊ ኤርትራ ነተን ብቋንቛን፣ ብባህልን፣ ብከባብያዊ ዝርጋሔን ካልእን ዝተፈላለያ ትሽዓተ ብሔራት ኤርትራ ኣንጻር ናይ ሓባር ጸላኢአን ሓቢረን ከምዝለዓላን ሰሚረን ከምዝቃለሳን ገይረወን:: ህዝቢ ኤርትራ ሓድነት ኣብ ትሕቲ ብዙሓውነት (unity under diversity) ኣብ ትሕቲ ዝብል መትከል ተመርኲሱ፣ መትንታቱ ማዕረ ነዲሩ፣ ቀላጽሙ ኣስሚሩ፣ ክኸፍሎ ዝነበሮ ዋጋ ከሲሩ፣ ኣብ ዓወት ሰጊሩ፣ ብናይ ሓባር ቃልስን መስዋእትን ነጻነቱ ኣረጋጊጹ:: እዚ ጥራሕ ኣይነበረን:: ነቲ ብሓገዝ ሓያላት ሃገራት ዝተደረዐ መንግስቲ ደርጊ ንምርዓሙ፣ ዶብ ሰጊራዊ ሕብረት እውን ተኻዪዱ እዩ:: እዞም ክልተ ድሕሪ ዓወታት ግንቦት 1991 ክልተ መንግስታት ናይ ክልተ ልዑላውያን ሃገራት ኣብ ምዃን ምስ በቅዑ፣ ኣብ ክልተ ቀንዲ ጸላእትን ተጻባእትን ሕድሕድ ዝተቀየሩ ናይ ሽዑ ውድብ ህዝባዊ ግንባር ኤርትራ/ሻዕብያን ናይ ሽዑ ውድብ ህዝባዊ ወያናይ ሓርነት ትግራይን ዓንጻርቲ ናይ ሓባር ጸላኢ ዝኾነ ስርዓታት ኣዲስ ኣባባ ኢድን ጓኖትን ኮይኖም እዮም ተቃሊሶም::

እዚ ስምረት እዚ ድማ ነቲ ብውሽጣዊ ዓቅሙን ብግዳማዊ ደገፍን ዘይንቕነቕ እምባ ዝመስል ዝነበረ ስርዓት ደርጊ ረማዕ ኣቢሉ ኣብ መዝገብ ናይ ታሪኽ ጎሓፍ ከምዝጎሓፍ ገይርዎ:: ኣብ ከምዚ ዓይነት ስምምዓትን ስምረትን ንምብጻሕ ደፋኢ ሓይሊ ዝኾነ ራኢ ናይቲ ዝሰመረ ሓይልታት እዩ ነይሩ:: ንሱ ድማ ህዝቢ ትግራይ ንስርዓት ደርጊ ድሕሪ ምውዳቅ ነፍሲ ወከፉ ብሔራዊ መንነቱ ተኸቢሩን ተሓልይሉን ዝነብረላ ነጻ ዝኾነት ሃገር ምውናን:: ካብኡ ብዘይፍለ ብሒራት ኤርትራውን እንተኾነ በቲ ብሔራዊ ዝርጋሔአን ዝውክል ዞባዊ ምምሕዳራት ዘለዋ ብኻልኦት ከይተዓብለላን ከይተጸልዋን ብሔራዊ ቋንቋታተን፣ ባህልታተን፣ ሃይማኖታተን፣ ልማዳታተንን ኮታስ ብሔራዊ መንነተን ዓቂበን ብሰላምን ቅሳነትን ዝነብሩላ ሃገር ምፍጣር እዩ ነይሩ እቲ ደፋኢ ሓይልሊ ዝኾነ ናይ ሓባር ባህጊ:: ከም ብሔርን ከም ውልቀሰብን ብህይወት ምንባር ኣብትሕቲ ግዝኦት ኮነ ኣብ ስደት ክርከብ ይከኣል እዩ. ኣብ ዝበዝሐ ኩርናዕ ዓለማን ከም ሕቶ ተላዒሉ ኣብ ዝዓብየ ጎንጽታትን ዘይተደልየ መድመይትን ዝብጽሕ ግን ሕቶ ብመንነትካ ምንባር እዩ.

ክነስምረሉ ዘለና ምምስራት ሰውራ ኤርትራውን እንተኾነ ምፍራስ ፈደረሽን ምህሳስን ምድምሳስን ኩሉ ኤርትራዊ መንነት ስለዘስዓበ እምበር ምጥፋእ ኤርትራዊ ህይወት ስለዘስዓበ ኣይነበረን:: ብርግጽ ስርዓት ንጉስ ሃይለስላሴ ንውዕል ፈደረሽን ብምጥሓስ ንኤርትራ ክፋል ናይ ዓባይ ኢትዮጵያ ኣብ ምግባር ውዲት ኣብ ዝሰርሓሉ ግዜ፣ ነቲ ፖለቲካውን፣ ባህላውን፣ ሃይማኖታውን ክብርታትናን መንነትናን ኣጥፊኡ እዩ ብናይ ኢትዮጵያ ክብርታት ክትክኦ ፈቲኑ እምበር ትኽ ኢሉ ብምቕጻል ዓድታትን ጃምላዊ ቅትለት ህዝብታትን ኣይጀመረን:: ጃምላዊ ቅትለት ኮነ ምቅጻል ዓድታትን ምብራስ ንብረትን ከም ህጹጽ ኣሰምባዲ ግብረ መልሲ ነቲ ሃገራውን ብሔራውን መንነተይ ኣሕሊፈ ኣይህብን፣ ኣብ መንነት ካልኦት ኣትየ ድማ ኣይነብርን ኢሉ ዝነቀለ ሰውራ ኤርትራ ንምርዓድ ተባሂሉ ዝተወስደ ስጉምትታት እዩ ነይሩ:: ካብዚ ተበጊስካውን ስርዓት ኢትዮጵያ ንህዝቢ ኤርትራ ብመሰረት ናይቲ ፈደረሽን ትሕዝቶ ሃገራዊ ልዑላውነት ዘይብሉ ግን ከኣ ኩሉ ኤርትራዊ መንነቱ ክብርታቱ እንዳስተማቀረ ንኽነብር እንተዝገድፎ ነይሩ፣ ሰውራ ኤርትራ ማናልባት ኣይምተመስረተን ነይሩ ጥራሕ ዘይኮነስ ዋላ ኣብቲ ድሕሪ 10 ዓመታት ክካየድ ዝነበረ ረፈረንዱም እውን ህዝቢ ኤርትራስ ከምቲ ናይ 1993 ዶ ሓደ ድምጺ ኮይኑ እወ ንነጻነት ኤርትራ ኢሉ 99.98% ድምጺ መመዝገበ ነይሩ ኢልካ ንኽትወላወል ዝደፋፍእ እዩ::

ብጽሙቅ ቃላት እምበኣር ጠንቂ መንቀሊ ሰውራ ኤርትራ ምህሳስን ምትካእን ሃገራውን ብሔራውን ኤርትራዊ መለለዪታትና ኮይኑ፣ እቲ ስዒቡ ዝተወስደ ጃምላዊ ቅትለት ኤርትራዊ ህይወት ድማ ነቲ መንነተይ ክብረተይ ኢሉ ነዲሩ ዝተላዕለ ህዝቢ ዝያዳ ኣነሃሂርዎን ኣብ ሓድነቱ ኣትሪርዎን:: ከመይሲ እቲ ዘጋጠመ ጽገማት ናይ ኩሉንን ንኹለንን ስለዝነበረ፣ እቲ ጸላኢውን ናይ ሓባር ስለዝነበረ::

ኣብ ጉዕዞ ቃልሲ ጥልመት ድሕሪ ነጻነት ሃገር ከጋጥሞ ዘይተጸበየ ህዝቢ ኤርትራ፣ ኣብተን ዕለታት ዓወቱውን እንተኾነ ማለት ኣብ ቅንያት ግንቦት 1991 ንደስታኡ ንብዓት ብዘሰነዮ ናይ ሓባር ዕልልታን ዝላን እዩ ኣመስኪሩ:: ኣበይ እሞ ክኾነሉ፣ ኣብ ዘመነ ጥልመትዶ ገርሂ ልቢ ይድሕን ኮይኑ!

እቲ ነቲ ወርቃዊ ባህግታት ኩሉ ህዝቢ ኤርትራን ባህግታት ነፍሲ ወከፍ ብሔራት ኤርትራን ከም ቀንዲ መንኮርኮር ናይ ቃልሲ ተጠቂሙ፣ ናይ ድሕሪ ነጻነት ናይ ኮንቱ መብጽዓታት እንዳተመባጽዐ ብገድልን መስዋእትን ሓፋሽ ኣብ ዓወት ምስ በጽሐን፣ ኣታሊሉ ሃገራውን ዝና ምስ ኣመዝገበን ብመንገዲ ሳልሳይ ውድባዊ ጉባኤኡ ኣቢሉ ንነፍሱ ኣንጻር ባህርያቱን መልክዑን ዝኾነ ህዝባዊ ግንባር ዲሞክራስን ፍትሕን ዝብል ውቁብ ስም ኣጠሚቁ፣ ነዚ ሎሚ ንብሔራትና ኣብ ፍጹም ዘይምትእምማን ዘብጽሐ ናይ ግበታን ምልክን መደባቱ ተተሓሓዞ::

ድሕሪን ቅድምን ነቲ ካብ ዕለተ ልደቱ ዓፊኑ ዝቀተሎን ድሕሪ 15 ዓመታት ድምብርጽ ከይበለ መርድእ ሞቱ ብዕሊ ብማዕከናት ዜን ዘቃልሖን ሃገራዊ ዓንደ ሕጊ ኤርትራ፣ ወርሒ ወርሒ ብዝእወጅ ቄናን ዝኾነ ናይ መሬትን ዋንነትን፣ ናይ ኣባይትን ህንጻን፣ ናይ ንግድን ዕደናን፣ ናይ ትምህርትን ቛንቛታት ሃገርን፣ ዘይክውንነታዊ ሓዲሽ ዞባዊ ምምሕዳራትን ዶባቱን፣ ንዑኡ ዝኣመሰለ ካልእን ፖሊስታቱ ገይሩ ንትጽቢትን ሃንቀውታን ብሔራት ብፍጹም ኣበርዒንዎ:: እቲ ኣብ ምፍራስ ፈደረሽን ብዕልን ብቃልዕን ዝተኣወጀ ብርሰት ሃገራውን ብሔራውን መለለዪ መንነታት ኣብ ዘመነ ህዝባዊ ግንባር ንዲሞክራስን ፍትሕን ብሜላዊ ኣገባብ /systematically/ ሓላዪ ዝመስል መልክዕ ሒዙ ይካየድ ከምዘሎ ንህዝቢ ካብ ግዜ ናብ ግዜ እንዳተሰቆሮ መጺኡ:: ኣብቲ መጀመርታ እዚ ኣካይዳዚ ዘይተዋሕጠሎም ዜጋታት ብጥርኑፍ ኮነ ብውልቂ፣ ሕቶ ካብቅራብን ተቃውሞኦም ካብ ምግላጽን ድሕር ኣይበሉን:: መልሱ ግን ዒም ዝበለ ይተሓጎም ኮይኑ:: ልክዕ ከምቲ ስርዓት ጃንሆይ/ሃይለስላሴ ንሰውራ ኤርትራ ኣሰምቢዱን ኣርዒዱን ክቆጽዮ ብምህቃን፣ ኣሳቢቡ ዓድታት ዘቃጸለ፣ ስርዓት ኢሰያስውን ተመሳሳሊ ሜላ ተኸተለ:: ንዝኾነ ጸረ ኣዋጃቱ ሕቶ ዘልዓለን ዝጠርጠሮን ውልቀሰብ ኮነ ጉጅለ፣ ከም ጸረ ሓድነትን ልዑላውነትን ሃገርን፣ ቀቢላዊ፣ ብሔራዊ፣ ኣውራጃዊ፣ እስላማዊ፣ ጅሃዳዊ፣ መታሕታዊ፣ ግብረሽበራዊ ወዘተ ሓሳባት ዝወነኑ ኣምሲልካ ብምጥቃዕ ይትርፍስ ገጽ ኤርትራ ገጽ ዓለም እውን ከምዘይርእዩ ገበሮም::

ተቃውሞ ህዝብን ስኽፍታ ንኡሳን ብሔራትን ዕጅብ ዘይበሎ ዘይሓላፍነታዊ ስርዓት ኣስመራ በዚ ኣገባብዚ ንህዝቢ ኣብ ራዕዲ ኣእትዩ ኣብ ትግባረ ኣዋጃቱ ኣተወ:: ንህዝቢ ኤርትራን ንህዝቢ ዓለምን ንምድንጋር ድማ ሓድነት ሃገር፣ ልዑላውነት ሃገርን ባህሊ ሃገርን ዝብል ንየዋህ ዘደናግር ቃላትን ሓረጋትን ተጠቂሙ ከታልል ፈተነ:: ምስ ትግባረ ኣዋጃት ናይዚ ሓደ ሰልፋዊ ገባቲ ስርዓት ዝያዳ ምስፍሕፋሕን ምዝርጋሕን ናይ ብሔረ ትግርኛ ክረአ እንከሎ በንጻሩ ግን እቲ ካልእ ብፍላይ ንኣሽቱ ብሔራት ናይ ምቕሓም ሓደጋ ኣንጸላልይወን ይርከብ:: ነዚ ንብሔራት ስኽፍታን ዘይምትእምማንን ዘእተወ ዝተራእየን ዘጋጠመን ዓብላልነትን ተዓብላልነትን ብጭቡጥ ክንዛረበሉ ኣገዳሲ እዩ:: እቲ ክሲ ብሔረ ትግርኛ ንኹሉ ገቢቱ ኣብ ኩሉ ድማ ዓብሊሉ፣ ሎሚ ንዕብየትን ምዕባለን ካልኦት ብሔራት ዕድል ኣይሃበን፣ ምስ ግዜ ድማ ኣብ መጻኢ ግዜ ካልኦት ብሔራት ተዋሒጠንን ሓቂቀን ዝጠፍኦሉ ተርእትዮ ኣንጸላልዩ:: ስዒቡ ዘሎ ነጥብታት እቲ ጽገም ካበይን ብኸመይን ከምዝመንጨወ ንምርድኡ ክሕግዘና ይኽእል::

1. እዉጅ ምፍራስ ናይቲ ንነውሕ ግዜ ዝሰርሐ 9 ዝቦታትን ኤርትራ እሞ ብኻልእ 6 ዞባታት ምትክኡ መፈለምታ ናይዚ ኣብ ላዕሊ ዝተጠቅሰ ሽግር ነበረ:: ከምኡ ምግባር ምኽንያት ዘይነበሮ ኣይኮነን:: መብዛሕትኡ እቲ ዝፈረሰ 9 ዞባታት ምስ ጂኦራፍያዊ ዝርጋሔ ናይ ብሔራት ዝተሳነየ ነበረ:: እዚ ምክፍፋልዚ ድማ ብመጠኑ ነተን ብሔራት ካብ ከቢድ ናይ ሕድሕዳዊ ባህላዊ መጥቃዕትታት ተኸላኺልወንን ኣድሒንወንን ጸንሐ:: ብሔራት ኣብቲሕቲ ሃገራዊ ሓድነት ኣጽሊለን ኣብቲ ናትናዩ ዝብላኦ ዞባታት ብሔራዊ ኣተሓሳስባ፣ ብሔራዊ ኣረኣእያ፣ ብሔራዊ እምነትን ወኒነን፣ ነጻ ኮይነን ባህልታተንን ቋንቛታተንን ክጥቀማን ከስተማቅራን ጽኒሐን:: ዕላማ ምፍራስ 9 ዞባታት እምበኣር ነዚ ብሕቱው ናይ ብሔራት ኣተሃላልዋን ኣተሓሳስባን ኣፍሪስካን ጨፍሊቅካ ኣብ ሓደ ሃገራዊ ባህልን ኣተሓሳስባን ምእታው ነበረ::
2. ምግዓዝ ዋንነት መሬትን ባህርያውያን ጸጋታት ሃገርን ካብ ህዝቢ ናብ መንግስቲ እውን ነዚ ናይ ዓብላልነትን ተዓብላልነትን ሽግር ድርብ ኣዛይድዎ:: ቅድሚ ኣዋጃት ዋንነት መሬትን ባህርያውያንን ጸጋታትን ምእዋጆም ናይ ከባቢ ህዝቢ ጓና/ተወላዲ ካልእ ብሔር ዝኾነ ዋንነት ረኾቡ ኣብ ከባቢኦም ብብዝሒ ከይሰፍር እሞ ናይ ባህልን ቋንቋን መጥቃዕቲ ከይፈጥረሎም ናይ ርእሰ ምክልኻል ሕጋዊ ሓይሊ ነበሮም:: እንተኾእ በዘን ክልተ ኣዋጃት እዚኣተን እዚ ሓይሊዚ ተመንዘዐ:: በንጻሩ ሎሚ ዓቅሚ ዘለዎ ሰብ ኮነ ብሔር ኣብ ሰፈራ ዓቅሚ ዘይብሎም ደቂባት ዝኾኑ ውልቀሰባት ኮነ ብሔራት ኣብ ድላዮም ዝሰፍሩሉን ድላዮም ዝውንኑሉን ዕድል ተኸስተ:: እቲ ዓቅሚ ዘይብሉ ወድ’ባት ድማ ካብቲ እንኮ ዝውንኖውን ተሪፉ ጥራሕ ዘይኮነስ ኣብ ቀጻልነቱውን ሓደጋ ኣጋጢምዎ ይርከብ:: ምኽንያቲ ንኾሉ ዕዳጋታት፣ ናይ ኣገልግሎት ትካላት፣ ምምሕዳራዊ ጸፍሕታት፣ ካልእን እቲ ዓቅሚ ሃልይዎ ተንቀሳቂሱ ዝሰፈረ ዓቢሊሉ ብምሓዝ ነቲ ወዲ ባት ኣብ ሰከዔት መሕንቆ ኣእትይዎ ይርከብ::
3. ኣዋጅን ትግባረን ፖሊሲ ዕደና እውን እንተኾነ ኣብ ሊዕሊ ነበርትን ደቂባትን ከባቢ ተመሳሳሊ መጥቃዕቲ እንዳፈጥረ ይመጽእ ኣሎ::
4. ፖሊስን ትግባረን ግዱድ ሃገራዊ ኣገልግሎት ብወገኑ ነቲ ናይ ንኡሳን ብሔራት ምሕቃቅ ዝያዳ ከቀላጥፎ ይረአ ኣሎ:: 15፣16፣17 ዝዕድሚኦም ኣማኢት ኣሽሓት ቆልዑት ናይ ዝተፈላለዩ ብሔራት ዓመት ዓመት ትምህርቲ ኣሳቢቦም ጓሎም ወዶም ብግደታ ንሳዋ የምርሑ:: ንናይ ሓደ ዓመት ዓመተ ትምህርቲ ወይ ንናይ 18 ኣዋርሕ ሃገራዊ ኣገልግሎት ተባሂሎም ናብታ ሃገራዊ ባህሊ እተልብስ ፋብሪካ ምስ ኣተዉ ድማ ካልእ 18 ዓመታት ወይ ካብኡ ንላዕሊውን መንነቶም ክሳብ ዝሃስስን እቲ ዝድለ ሃገራዊ ባህሊ ዝበሃል ክሳብ ዝለብሱን ኣብ ባሕረ ትግርኛ ተኣሊኾም ይጸንሑ:: ዝኾነ ካብኣቶም ዕድል ረኺቡ ንናይ መዓልታት ብጽሖት ንገዛ ኣብ ዝምለሰሉ ግዜ ልሳኑ፣ ኣልባሱ፣ ኮታስ ኩሉ ናይ ዕለታዊ ህይወት ምንቅስቃሳቱ ናይ ትግርኛ ወሪሱ፣ ካብቲ ናይ ኣብኡን ብሔሩን ግን ኣዝዩ ርሒቁ ትረኽቦ:: ወረ ጸኒሑስ ብመውስቦ ተዳቂልውን ካብ ናቱ ዋላ ሓንቲ ዘይብሎም መጻምድትን ውላድን ሒዙ ይመጽካ/ትመጽካ::
5. እቲ እዚ መወዳእታ ዘይብሉ ግዱድ ዕስክርና ዘስዓቦ ዋሕዚ ስደት መንእሰያት እውን ንኹሉ ሃስዪ እኳ እንተኾነ፣ ነቲ ባህሊ እንዳኣወራረሰ ቀጻልነቱ ከረጋግጽ ዝነበሮ ንኣሽቱ ብሔራት ኣብ ክንደይ ምንኣሶም ተበታቲኖም ከምዝሓቁ ገይርዎም ይርከብ ኣሎ::
6. ሰፈራዊ ምጥያስ ካብ ዓዲ ስደት ንዝተመልሱ ኤርትራውያንን ምጥርናፍ ዓድታትን ዝብሉ መደባትውን ንድሕነት ድቂባት ዝኾኑ ባህልታትን ቋንቋታትን ኣብ ግምት ካብ ዘየእተዉን ብንጻሩ ንከባብያዊ ተቀማጣይ ብኣሉታ ካብ ዝጸለዉን መደባት እዩም::

ስርዓት ኣስመራ እዚ ኣብ ላዕሊ ዝተጠቅሰ መደባቱ ኣብ ሊዕሊ ንኣሽቱ ብሔራትን ኣብ ልዕሊ ደቂባት ዝኾኑ ነበርትን ዘስዕቦ ሃስያን ከም ሳዕቤኑ ድማ ኣብ ልዕሊ ሓድነት ህዝብን ሃገርን ከምጽኦ ዝኽእል ናይ ምፍርሻኽ ሓደጋ ተሰዊርዎ ኣይኮነን:: የግዳስ ከምቲ ኣቀዲሙ ኣብ ከርሰ ኤርትራ ብዝሒ ውድባት ዘለዎ ሰውራ ኣየድልን እዩ ዝተብባህለ፣ ጸኒሑውን ድሕሪ ነጻነት ብዝሓ ሰልፋዊ መንግስቲ ኣየድልን እዩ፣ ፍተዉ ጽልኡ ህግዲፍ እንኮ ሰልፍን መንግስትን ናይዛ ሃገር እዩ ዝተበህለ፣ ካብኡ ብዘይፍለ ኣገባብ ብዝሒ ብሔራት ኣይከድልን እዩ ዝብል መንገዲ ይኽተል ስለዘሎ እዩ::

ክኸውን ዘይነበሮ ካብ ጊጉይ ተረድኦ ካብዚ ነጥቢዝ ዝነቀለ ብሔራት ኣብ ሊዕሊ ስርዓት ኢሰያስ ጥራሕ ዘይኮነስ ኣብ ሊዕሊ ብሔረ ትግርኛውን እምነት ኣጥፊአን:: በንጻሩ ብሔረ ትግርኛውን ብፍላይ ህዝቢ ከበሳ ብወገኑ ኣብ ሊዕሊ ካልኦት ብሔራት ምትእምማን ዘጕደለ ይምስል:: እዚ ግን ብኽሊቲኡ ወገን ግቡእ ተረድኦ ናይቲ ኣብ ስልጣን ዘሎ ስርዓት ኣካይዳ ዘይምርዳእ ከምዘሎ ይገልጽ::

ኣብ ዝስዕብ መቐጸልታ ጽሑፈይ እንታይ እዩ እዚ ጊጉይ ተረድኦ ብሔራት፣ ካብ እንታይ ዝነቀለ እዩ፣ እንታይከ ዘያዳ ኣማዕቢልዎ ንዝብሉ ሕቶታት ክምልስ ክፍትን እየ:: ንሎሚ ግን እዚ ወደሓንኩም!!!

መድሃኔ ሃኣብተዝጊ

(LLM)

መድሃኔ ሃብተዝጊ