ኣብ ኢትዮጵያ ቀጻሊ ሰላም ክመጽእ፡ ሰራዊት ኤርትራ ክወጽእ ጸዋዒት ቀሪቡ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ኣሜሪካዊ ኣባል ባይቶ ብራድ ሼርማን፡ ኣብ ኢትዮጵያ ቀጻልን ዝተኣማምንን ሰላም ዝመጽእ ሓይልታት ኤርትራ ካብታ ሃገር ምስ ዝወጹ ምዃኑ ገሊጾም። እቶም ኣባል ባይቶ ነዚ መግለጺ ዝሃቡ፡ ምስ ኣማኻሪ ጸጥታ ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ ሰፊሕ ምይይጥ ድሕሪ ምኽያዶም ምዃኑ እቲ ካብ መርበብ ሓበሬታ ሰቲት ዝተረኽበ ዜና ሓቢሩ። እቶም ኣባል ባይቶ ናብቶም ሓላፊ ጸጥታ ኣሜሪካ ብዛዕባ ምውጻእ ሰራዊት ኤርትራ ካብ ኢትዮጵያ ምሕጽንታ ከም ዘቕረቡ ኣብቲ ጸዋዒቶም ገሊጾም።
ብራድ ሼርማን ኣብ ርእሲቲ ናብቶም ኣሜሪካዊ በዓል መዚ ዘቕረብዎ ምሕጽንታ፦ ብደረጃ ቤት ምኽሪ ጸጥታ ሕቡራት ሃገራት ንኤርትራ ዝቐጽዕ ውሳነ ክውሰን ከም ዝጸውዑ እቲ ዜና ሓቢሩ። ምስዚ ብምትሕሓዝ ድማ መንግስቲ ኤርትራ ኣብ ኣሜሪካ ኣብ ልዕሊ ዝነብሩ ኤርትራውያን ብስም 2% ዘኽፍሎ ገንዘብ ንክምርመር ጸዊዖም።
እቶም ኣባል ባይቶ ኣሜሪካ ኣብ ልዕሊ ኢትዮጵያ ጽኒዑ ዝጸነሐ እገዳ ዕዳጋ AGOA፡ ክሳብ፤ ሰብኣዊ ረዲአት መግብን መድሃኒትን ንመከፍፋሉ ዘድሊ ነዳድን ብዘይገደብ ናብ ትግራይ ዝበጽሕ፡ ከምኡ እውን ተሓልቕቲ ሰብኣዊ መሰላትን ጋዜጠኛታትን ተጋሩ ብኣልማማ ተዳጒነምሉ ናብ ዘለዉ ቦታታትን ክኣትዉ ክሳብ ዝፍቀደሎም እቲ እገዳ ክጸንዕ ተማሕጺኖም።
እቲ ንክልተ ዓመታት ኣብ ኢትዮጵያ ክካየድ ዝጸነሐ ውግእ ኣብዚ ቀረባ ግዜ ኣብ ደቡብ ኣፍሪቃን ከንያን ዝተብጽሐ ስምምዓት ክጸንዕ፡ ዝተፈላለዩ ኣካላት ኣብ ዝምህጸንሉ ዘለዉ ግዜ ሰራዊት ኤርትራ ካብ ኢትዮጵያ ክወጽእ ብዝተፈላለዩ ኣካላት ዝቃላሕ ዘሎ እዩ። ኣብቲ ስምምዓት እውን ብፍላይ ኣብቲ ናይ ኬንንያ፡ “ናይ ወጻኢ ሓይልታት ካብ ትግራይ ክወጹ” ብዝብል ተጠቒሱ እዩ።
ማእከላይ ባይቶ ሰዲህኤ፡ እቲ ውግእ ምስትጀመረ ከሎ ግና፡ ብ21 ሕዳር 2020፡ “ስርዓት ህግደፍ ባዕዳውያን ሓይልታት ናብ መሬትና ከምዝኣትዉ ምግባሩ ከይኣኽሎ፣ ንሰራዊት ኤርትራ’ውን ብዘይድልየቱን እምነቱን ናብ ትግራይ ልኢኹ ኣብ ዘይምልከቶ ውግእ ኣእትዩ ንኸቢድ ሓደጋ ኣቃሊዕዎ ይርከብ። እዚ ሰራዊት እዚ ነቲ ዝተሰለፈሉ ድሕነት ህዝቡን ልዑላውነት ሃገሩን ኣብ ክንዲ ዝከላኸል፣ ካብ ሃገሩ ወጻኢ መዝሓል ጥይት ኰይኑ ይመውትን ይቘስልን ኣሎ። ስለ’ዚ ማእከላይ ባይቶ ሰዲህኤ፡ ብሓደ ወገን እቲ ሰራዊት ባዕሉ ካብቲ ኣትዩዎ ዘሎ ዘይቅኑዕ ውግእ ነብሱ ከውጽእ ክጽዕር፣ ብኻልእ ወገን ድማ፡ ህዝቢ ኤርትራ እዞም ኣብ ዘይምልከቶም ውግእ ተኣጒዶም ዘለዉ ደቁ ብዝቐልጠፈ እዋን ናብ ሃገሮም ክምለሱ ብኹሉ ዝከኣሎ መገድታት ክቃለስ ጻውዒትና ነቕርብ” ከም ዝበለ ዝዝከር እዩ።
ላዕለዎት ወተሃደራዊ ኣዘዝቲ ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን ስምምዕ ከቲሞም
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ብፊልድ ማርሻል ብርሃኑ ጁላ ዝተመርሐ ወተሃደራዊ ልኡኽ ኢትዮጵያን ብሌተናል ጀነራል ታደሰ ወረደ ዝተመርሐ ወተሃደራዊ ልኡኽ ክልል ትግራይን ብ12 ሕዳር 2022 ኣብ ኬንያ ናይሮቢ ንኣፈጻጽማ ስምምዕ ደቡብ ኣፍሪቃ ፕሮተርያ ዝምልከት ናይ ኣተገባብራ ስምምዕ ሰነድ ከም ዝኸተሙ ዝተፈላለያ ማዕከናት ዜና ብቐጥታ ኣመሓላሊፈናኦ።
እቲ ናይ ናይሮቢ ስምምዕ፡ ኣብቲ ናይ ደቡብ ኣፍሪቃ ተመስሪቱ፡ ኣብ ትግራይን ኣብ ከባቢኣ ዝርከባ ክልላትን ብዘይ ዝኾነ ይኹን ዕንቅፋት ሰብኣዊ ረዲአት ብቐጻሊ ክቐርብን፡ ኣብ መስርሕ እቲ ምቕራብ ሰብኣዊ ረዲአት ንሰራሕተኛታትን ትካላት ሰብኣዊ ረዲአት ኣድላይ ዝኾነ ሓለዋ ክግበረሎም ኣረጋጊጹ። ብዘይካዚ ንምንቅስቓስ ሲቪል ወገናት እውን ኣድላይ ናይ ሰላም ውሕስነትን ሓለዋን ንክግበረሎም ኣብቲ ስምምዕ ተጠቒሱ። እቲ ኣቐዲሙ ዝተበጽሐ ቀጻሊ ተኹሲ ጠጠው ምባል ክጸንዕ እውን ኣብቲ 6 ገጻት ዝሓዘ ክልቲኦም ወገናት ዝኸተምሉ ስምምዕ ሰነድ ሰፊሩ ኣሎ።
ነቲ ካብ 7 ክሳብ 12 ሕዳር 2022 ድሕሪ ምዝታይ ዝተበጽሐ ናይ ኣተገባብራ ስምምዕ ምስ ከተሙ፡ ናይቲ ወተሃደራዊ ልኡኻት መራሕቲ ሓጸርቲ ቃል ኣስሚዖም። በዚ መሰረት ፊልድ ማርሻ ብርሃኑ ጁላ፡ እቲ ዘተ ብጽቡቕ መንፈስ ከም ዝተኻየደ ጠቒሱ ኣብ ግብሪ ንምውዓሉ ክልቲኦም ወገናት ዘለዎም ድልዉነት ኣረጋጊጹ። ጀነራል ታደሰ ወረደ ብወገኑ፡ ህዝቢ ትግራይ ኣብዚ ዝሓለፈ 2ተ ዓመታት ብኣዝዩ ከቢድ መከራን ጨንቅን ከሕልፍ ከም ዝጸንሐ ጠቒሱ።
ኣተሓሒዙ ድማ እዚ ንኽትሞ ዘለና ስምምዕ ፡ ንህዝብና ካብቲ ዝጸንሖ መከራ ከናግፎ እዩ ብዝብል ተስፋን ትጽቢትን እዩ ኢሉ። ኣብ መወዳእታ ድማ ንረብሓኦም ክብሉ ክዕንቅፍዎ ዝደልዩ ወገናት ከም ዝህልዉ ጠቒሱ፡ እቲ መፈራርምቶም ወገን፡ ህውከት ጠጠው ኣብ ምባል ጥራይ ዘይኮነ፡ ሰብኣዊ ቀረብ ኣብ ምቕጻል እውን ብዘይገደብ ክሰርሕ ጸዊዑ።
ብመሰረት እቲ ኣቐዲሙ ዝተበጽሐ ናይ ደቡብ ኣፍሪቃ ስምምዕ፡ መስርሕ ምውራድ ዕጥቂ ሓይልታት ትግራይ ዝቕጽል ኮይኑ፡ ኣፈጻጽማኡ ግና ከምቲ ቅድም ዝተሓስቦ ብታህዋኽ ዘይኮነ፡ ኩነታት ኣብ ግምት ብምእታው ዝትግበር ምዃኑ ኣብቲ ሰነድ ተጠቒሱ ኣሎ። ኣብቲ 6 ገጻት ዝሓዘ ዝርዝር ስምምዕ ኣብ ቁጽሪ 2.1/D፡ “ምፍታሕ ከቢድቲ ብረት ዝትግበር፡ ብዘይካ ናይ ኢትዮጵያ ፈደራላዊ መከላኸሊ ሓይሊ፡ ካልኦት ናይ ወጻኢ ሓይልታትን ኣብቲ ቦታ ዘለዉ ኩሎም ዕጡቓትን ምስ ወጹ ዝትግበር እዩ” ብዝብል ሰፊሩ ኣሎ።
ንኣገባብን ኣተገባብራን ናይቲ ስምምዕ እትከታተል፡ ካብ ክልቲኡ ወገናትን ካብ መንጐኛታትን ዝኣባላታ ናይ ሓባር ኮሚተ ከውጽኡ ከም እተሰማምዑ ኣብቲ ዝተኸተመ ሰነድ ሰፊሩ ኣሎ።
ረብሓ ኣሜሪካ ኣብ ጉዳይ ኤርትራ ብመንጽር ምልዋጥ፡ ናይ ኤርትራ ኣብ ዞባዊ ምርግጋእ ስግኣት ምዃን፡ ኣብ ፖለቲካ ደሞክራስያዊ ባህሊ ዘውሕስ ለውጢ ዘይምትእትታው፡ ንሃይማኖታዊ ነጻነት ወሲኽካ ኣብ መሰረታዊ ሰብኣዊ መሰል ዘይምኽባርን ቁጠባውን ልምዓታውን ጽገናታት ዘይምትእትታውን ከም ዝምስረት ወጻኢ ጉዳይ ኣሜሪካ ብ7 ሕዳር 2022 ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ ጠቒሱ።
እቲ ካብ ግዜ ናጽነት ዝጅምር ነቲ ነዊሕ ድሕረባይታ ዝምድና ኤርትራን ኣሜሪካን ዝዳህሰሰ መግለጺ ወጻኢ ጉዳይ ኣሜሪካ፡ ዋላኳ እቲ ዝተሓልፈ መስርሕ ብዙሕ ብደሆታት ዝነበሮ እንተኾነ፡ መንግስቲ ኣሚሪካ ምስ ህዝቢ ኤርትራ ዝህልዎ ዝምድና ኣብ ባህላዊ መዳይ ከይተረፈ፡ ዝህልዎ ዝምድና ከም ዝቕጽሎ ኣብሪሁ። ምስ ኤርትራ ብመንጽርቲ መንግስቲ ከቕርቦ ዝጸንሐ ብሓፈሻ ናይ ምትሕግጋዝ ጠለባት፡ ብፍላይ ድማ ኣብ ወተሃደራዊ መዳይ ኣብ መንጎ ክልቴን ዝምድና ከምዘየለ እቲ መግለጺ ጠቒሱ።
በቲ መግለጺ መሰረት፡ መግስቲ ኤርትራ ኣብ ቁጠባ ናይታ ሃገር ጽኑዕ ምቁጽጻር እዩ ዝገብር። ንንግዲ ኣብ ዝምልከት ኣብ መንጎ ኤርትራን ኣሜሪካን ዘሎ ዝምድና ኣዝዩ ንኡስ ኮይኑ፡ ንሱ እውን ኣብ ዘይምትእምማን ዝተሰረተ እዩ። ኤርትራ ኣባል ናይ ሓባር ዕዳጋ ምብራቕን ደቡብን ኣፍሪቃን እያ። እዚ ኣካልዚ ድማ ምስ ኣሜሪካ ስምምዕ ዘለዎ እዩ።
ኣብ ወርሒ ሕዳር 2021 ኣሜሪካ ኣብ ልዕሊ ብሕታዊ ገዛኢ ሰልፊ ህግዲፍ፡ በዚ ገዛኢ ሰልፊ ኤርትራ ኣብ ልዕሊ ዝጽለዉ ኮባንያታት ሕድርን ቀይሕ ባሕርን፡ ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራን ክልተ ላዕለዎት ሓለፍትን ገንዘባዊ እገዳ ከም ዝወሰነት እዚ መግለጺ ኣዘኻኺሩ።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ ዘጋርዲያን/THE GAURDIAN ዝተባህለ ሰፊሕ ዝርጋሐ ዘለዎ ጋዜጣ ብ10 ሕዳር 2022 ኣብ ዘስፈሮ ጽሑፍ፡ ኣብ ደቡብ ኣፍሪቃ ኣብ መንጎ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ ብዝተበጽሐ ስምምዕ፡ ናይ ትግራይ ሓይሊ ዕጥቁ ክፈትሕኳ ኣብ ስምምዕ እንተተበጽሐ፡ ናይቲ ስምምዕ ኣካላት ዘይኮኑ ኣብ ትግራይ ዝርከቡ ሓይልታት ኤርትራን ኣምሓራንከ መዓስ እዮም ካብ ትግራይ ዝወጹ? ዝብል ኣተሓሳሳቢ ሕቶ ምዃኑ ኣስፊሩ። ሰራዊት ኤርትራ ኣብ ጐኒ ሓይልታት ኢትዮጵያ ተሰሊፉ ኣብ ትግራይ ክዋጋእ ከም ዝጸንሐን እቲ ዝኸፈአ ግፍዕታት ዝፈጸሞ ንሱ እዩ ተባሂሉ ከም ዝሕመን ድማ ዘጋርዲያን ኣቃሊዑ።
ብሰንኪ ውግእ ትግራይ ተበታቲኖም ዝጸንሑ ኤርትራውያን ስደተኛታት፡ ናብቲ ኣብ ከባቢ ዳባት ጐንደር ዝርከብ ኣለምዋጭን ኣብ ዓፋር ናብ ዘሎ በርሓለን መደበራት ይተኣካኸቡ ከምዘለዉ ዝተፈላለያ ማዕከናት ዜና ገሊጸን።
ኣብቲ ክሳብ ሕጂ ምሉእ ብምሉእ ከይተዓጽወ ዝጸንሐ ኣብ ከባቢቲ ጽዕጹዕ ውግኣት ዝካየደሉ ዝነበረ ከባቢ ዝርከብ መደበር ስደተኛታት ዓዲ ሓርሽን ማይዓይንን ዝጸንሑ ኤርትራውያን ስደተኛታት ናብቲ ቅድሚ ሓደ ዓመት ኣቢሉ ዝተኸፍተ ሓድሽ መደበር ስደተኛታት ኣለምዋጭ ይውሰዱ ኣለዉ። እዚ ላዕለዋይ ኮሚሽ ጉዳይ ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራትን ናይ ኢትዮጵያ ትካል ስደተኛታትን ካብ ስደት ተመለስትን ብሓባር ዝካየድ ዘሎ ስርሒት፡ ብመደበር ዓዲ ሓርሽ ከም ዝጀመረን ናብ ማይ ዓይኒ ከም ዝቕጽልን ተፈሊጡ ኣሎ። በቲ ሓበሬታ መሰረት ክሳብ ሕጂ ካብ ዓዲ ሓርሽ 6 ሺሕ ዝኾኑ ናብቲ ሓድሽ መደበር ኣትዮም ኣለዉ።
ኣብቲ ውግእ ዝጀመረሉ ግዜ ኣብ ክልቲኡ መደበራት ክሳብ 100 ሺሕ ስደተኛታት ክነብሩ እንከለዉ፡ እንተኾነ ብዝተፈላለዩ እቲ ውግእ ዘስዓቦም ምኽንያታት ዝበዝሑ ተበቲኖም ውሑዳት እዮም ተሪፎም። ኣብዚ እዋንዚ ናብ ኣለምዋጭ ዝሰጋገሩ ዘለዉ ከኣ መብዛሕቶም ብሕማምን ብዝተፈላለዩ ጸገማትን ካብቲ መደበራት ክወጹ ዘይከኣሉ እዮም። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ ኣብ ዝተፈላለየ ግዜ ከም ዝተገልጸ መደበር ኣለምዋጭ ብኹሉ መለክዒ ንስደተኛታት ዘይጥዕም ቦታ ምዃኑ በቶም ኣብቲ ቦታ ዘለዉ ኤርትራውያን ስደተኛታት ክግለጽ ዝጸንሐ።
ብኻልእ ወገን ድማ ብሰንክቲ ካብ ክልል ትግራይ ናብ ክልል ዓፋር ዝተለሓመ ውግእ፡ ካብቲ ነባር መደበር በርሓለ ተበታቲኖም፡ ገሊኦም ናብ ሰመራ፡ ገሊኦም ድማ ናብ ሰርዶን ኣፍዴራን ተበቲኖም ዝጸንሑ ኤርትራውያን ስደተኛታት ናብ መደበር በርሓለ ክምለሱ ጀሚሮም ኣለዉ። ቅድሚ እቲ ውግእ ኣብ በርሓለ ልዕሊ 34 ሺሕ ስደተኛታት ክነብሩ እንከለዉ፡ ናይቲ ከባቢ ጸጥታ ስለ ዝተመሓየሸ ዝምለሱ ዘለዉ ግና ከባቢ 26 ሺሕ ምዃኖም ተፈሊጡ። እዚ መደብ እዚ እውን ብምትሕብባር፡ ላዕለዋይ ኮሚሽ ጉዳይ ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራትን ናይ ኢትዮጵያ ትካል ስደተኛታትን ካብ ስደት ተመለስትን ዝዕመም ዘሎ መደብ እዩ።
ኣብ ፖለቲካዊ ጉዳይ ቀርኒ ኣፍሪቃ ዝግደስ እንግሊዛዊ ጋዜጠኛን ተመራማርን ማርቲን ፕላውት፡ ኣብዚ ቀረባ ግዜ “ብሰንኪ ውግእ ትግራይ ናይ ዝተረስዑ 100 ሺሕ ኤርትራውያን ስደተኛታት መጻኢ ዕድል” ብዝብል ኣብ ዘቕረቦ መጽናዕታዊ ጽሑፍ፡ ሎሚ ካብቶም 100 ሺሕ ኣብ ትግራይ ዝነበሩ ኤርትራውያን ስደተኛታት፡ ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታት ቅድሚ ሓደ ዓመት ብዝሃቦ ጸብጻብ መሰረት፡ 10 ሺሕ ጥራይ ከም ዝተረፉ ይጠቅስ። ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ክልል ኣምሓራ ዘለዉ ኤርትራውያን ስደተኛታት ክሳብ 14, 603 ከም ዝበጽሕ እውን እቲ ተመራማሪ በቲ ጽሑፉ ሓቢሩ።
ፕረሲደንት ሶማሊያ ኣብ 3 ወርሒ ንካለኣይ ግዜና ናብ ኤርትራ ክገሹ እዮም
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ፕረሲደንት ሶማሊያ ሓሰን ሸኽ ማሕሙድ ዝመጽእ ዘሎ ሰሙን ናብ ኤርትራ ከም ዝገሹ ሸበለ መዲያ/ Shabelle Media ዝተባህለት መርበብ ሓበሬታ ካብ መቓድሾ ኣፍሊጣ። እቲ ካብ ቪላ-ሶማሊያ ዝተረኽበ ሓበሬታ፡ እቶም ፕረሲደንት ኣብ ሰለስተ ኣዋርሕ ንካለኣይ ግዜ ናብ ኤርትራ ከም ዝገሹ ጠቒሱ ናይ መገሸኦም ምኽንያት ሰፊሕ ዝርዝር ግና ኣይሃበን።
እቲ ሓበሬታ ኣብ ሰፊሕ ዝርዝርኳ እንተዘይኣተወ፡ ፕረሲደንት ሓሰን ሸኽ ማሕሙድ፡ ብዛዕባቶም ወተሃደራዊ ትምህርቲ ክወስዱ ከይዶም ኤርትራ ዘለዉ ናይ ሶማሊያ መንእሰያት ናብ ሃገሮም ክምለሱ ዝኽእልሉ ኩነታት ብዝምልከት ምስ ኢሳያስ ኣፈወርቂ ከም ዝዛረቡ ጠቒሱ። እቲ ኣብ መጻኢ ሰሙን ክልቲኦም መራሕቲ ብዛዕባ ምምላስ ናይዞም ኣስታት 5ሺሕ መንእሰያት፡ ዝገብርዎ ዝርርብ ንመጻኢ ዝምድና ናይተን ሃገራት ዝትንክፍ ከም ዝኸውን እውን ምፍላጥ ተኻኢሉ።
መራሒ ሶማልያ ኣብ ዝሓለፈ ጉንበት 2022 ብፓርላማ ሃገሮም ፕረሲደንት ኮይኖም ምስተሰየሙ፡ ቀልጢፎም ናብ ኤርትራ ከም ዝገሹ ዝዝከር ኮይኑ፡ ኣብዚ እዋንዚ ወለዲ ናይቶም ወተሃደራዊ ትምህርቲ ክወስዱ ከይዶም ካብ 2019 ጀሚሮም ክሳብ ሎሚ ኣብ ኤርትራ ጅሆ ተታሒዞም ዘለዉ ሃለዋቶም ክፍለጥን ናብ ሃገሮም ክምለሱን ኣብ ልዕሊ እቶም ፕረሲደንት ተደጋጋሚ ተጽዕኖ ይፈጥሩ ኣለዉ። ነቲ ኩነታት ብቐረባ ዝከታተልዎ ወገናት ድማ፡ እዞም ሶማላውያን ካብ ኤርትራ ናብ ውግእ ትግራይ ኣትዮም ነይሮም ዝብል ግምት ኣለዎም።
ኣባላት ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ጨንፈር ኖርወይ፣ ብ6 ሕዳር 2022 ኣብ ከተማ ኦስሎ ብኣካል ተራኺቦም ዕዉት ኣኼባ ኣሰላሲሎም። ኣብዚ ድሕሪ ነዊሕ ግዜ ብኣካል ናይ ምርኻብ ኣኼባ ኣኼበኛታት ኣብ ኩነታትን መደባትን ጨንፈር፣ ዞባን ሰልፍን ዘተኮረ ዓሚቊ ምይይጥ ኣካይዶም። ኣብ ኩነታት ጨንፈር ብምኽንያት ኩነታት ለበዳ ኮቪድ 19 ዘኸተሎ ምስንባድ፣ ብሓፈሻ ኩሉ መዳያዊ ኣኼባታት ብፍላይ ድማ ብኣካል ናይ ምርኻብ ዕድላት ንሓያለይ ግዜ ተኾሊፉ ብምጽንሑ፣ ናህሪ ቃልሲ ብኡ መጠን ኣብ ዘገምታ ወሪዱ ከምዝጸንሐ ተገምጊሙ። ብመንጽር እዚ ኣኼበኛታት ናህሪ ቃልሶም ኣብ ንቡር ክመልሱን፣ ምስ ጠለብ ኩነታት ሃገሮምን ህዝቦምን ከቃንዩን ንኹሉ ኣብ ቀረባን ርሑቅን ዘሎ ኣባል ጨንፈር ከሳትፍ ዝኽእል ኣገባብን ግዜን እንዳተመርጸ ጽዑቅ ኣኼባታት ክካየድ ከምዘለዎ፣ ነዚ ድማ መሪሕነት ጨንፈር ዝያዳ ዓቲቡ ክሰርሓሉ ከምዘለዎ ኣስሚሮምሉ።
ኣባል መሪሕነት ዞባ ኤውሮጳ ዝኾነ ሓው ሙሴ ዓማር ኣብቲ ኣኼባ ተረኺቡ፣ ንኣኸበኛታት ብዛዕባ ኩሉ መደባት፣ መምሪሕታትን ኣካይዳን ዞባ እኹል ዝርዝራዊ መብሪሂ ሂቡ። ተጋባእቲ ንዝተዋህቦም ሓበረታ ምርኩስ ብምግባር፣ ንትግባረ መደባት ዞባ ብዘለዎም ዓቅሚ ድልውነቶም ኣረጋጊጾም፣ ንምሕያል ጨናፍርን ዞባን ብዝምልከት መሪሕነት ዞባ ኣብ ግምት ከእትዎ ኣለዎ ዝበልዎ ናይ ስራሕ እማመታት እውን ኣቕሪቦም።
ብምቅጻል ኣባል ማእከላይ ባይቶ ሓው መድሃኔ ሃብተዝጊ ኣብቲ ኣኼባ ተረኺቡ፣ ንኣባላት ብዛዕባ እቲ ንሱ ንጨንፈር ወኪሉ ብኣካል ዝተሳተፎ ኣብ ዕለታት 23 24 25 መስከረም ኣብ ከተማ ፍራንክፎርት ዝተኻየደ ሰሚናር ሰልፍን፣ ብዛዕባ ኣብ ዝመጽእ ዘሎ ዓመት ክካየድ ተመዲቡ ዝስረሓሉ ዘሎ 4ይ ጉባኤ ሰልፍን፣ ንዕዉት ኣተገባብራ ናይዚ ጉባኤ ብዝምልከት ላዕለዋይ መሪሕነት ሰልፍን፣ ፍሉይ ኣሰናዳዊ ሽማገለ ጉባኤን ሓንጺጾምዎ ዘለዉ መደባትን ናይ ስራሕ ኣከፋፍላን ብዝምልከት መብሪሂ ሂቡ። ኣባላት ጨንፈር ብወገኖም ኣብ ኩሉ መዳይ ኣብ ጎድኒ መሪሕነት ሰልፎም ምህላውዎም ኣረጋጊጾም። ብመሰረት እቲ ኣብ ሰሚናር ፍራንክፎርቲ ዝተበጽሐ ናይ ሓባር መረዳእታን ገምጋምን ድማ ሰልፍና ክሕይልን ሓዪሉ ንቅድሚት ክሓንንን ኣብ መንጎ ጨናፍርን፣ ዞባን ላዕለዋይ መሪሕነት ሰልፍን ዘሎ ሰንሰለታዊ ርክብ ሓያልን ህያውን ክኸውንን፣ ዝያዳ ኣብ ፖለቲካዊ መደባት ዘድሃበን ክኸውን ከምዘለዎን ተላብዮም።
ኣኼበኛታት ኣብ መወዳእታ ንመጻኢ ግዜ ዝራኸቡሉ ዕለተን ሰዓትን ስሩዕ ኣኼባ ብሓባር ወሲኖም ተሰናቢቶም።
ዓወት ንዲሞክራስያውን ህዝባውን ቃልስና!
ህግደፍ ኣገዲዱ ብጉልባብ 2% ዝእክቦ ገንዘብ ክምርመር ጸዋዒት ቀሪቡ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ህግደፍ ኣብ ወጻኢ ካብ ዝነብሩ ኤርትራውያን ብጉልባብ ልምዓት ዝእክቦ 2% ካብ ኣታዊኦም ንክምርመር ኣባላት ፓርላማ ዓብይ ብሪታንያ ከም ዝሓተቱ ዘጋርዲያን ገሊጹ። እቶም ኣባላት ፓርላማ እቲ ዝእከብ ገንዘብ ህግደፍ ኣብ ውግእን ዞባዊ ህውከትን የውዕሎ ከም ዘሎ ዝሓደሮም ስግኣት ገሊጾም
ዘጋርድያን ኣብቲ “ዘሃውስ ኦፍ ሎርድስ” ብምጥቃስ ዘቕረቦ ሓበሬታ፡ እቶም ኣባላት ፓርላማ መንግስቲ ብሪጣንያ፡ ኣብ ሃገሩ ካብ ዝርከቡ ኤርትራውያን ብጉልባብ 2% ዝእከቦ ገንዘብ ብደቂቕን ወግዓውን ንክምርምሮ ከም ዝጸውዑ ኣስፊሩ። ኣብ ርእሲዚ መንግስቲ ብሪታንያ ብዛዕባቲ ክሳብ ሕጂ ብህግደፍ ብዘይሕጋዊ መንገዲ ካብ ኤርትራውያን ዝተኣከበ ገንዘብ ኣፍልጦ እንተልይዎ ንፓርላማ ክሕብር ጸዊዖም።
ኣብቲ ዜና ከም ዝተጠቕሰ፡ መንግስቲ ኤርትራ ብኤምባሲታቱን ካልኦት ኣካላቱን ኣቢሉ ኣብ ወጻኢ ሃገራት ካብ ዝርከቡ ኤርትራውያን ዜጋታት ዝእክቦ ገንዘብ፡ ንዳግመ ህንጻ ሃገር እዩ ዝብል’ኳ እንተኾነ፡ ኣብ ቃሉ ጸኒዑ ኣብ መዓልኡ ከምዘየውዕሎ ኣቃሊዑ።
መንግስቲ ብሪጣንያ፤ ኣቐዲሙ እውን ብዛዕባ’ዚ ጉዳይ ምስ ላዕለዎት ሓለፍቲ ኤርትራ ድሕሪ ምዝርራቡ፡ እቲ ናብ ኤምባሲ ኬድካ ብቕሉዕ ምኽፋል’ኳ እንተነከየ፡ ብዘይቅሉዕ መንገድታት እቲ መስርሕ ምእካብ ከምዘይተረፈ እቶም ኣባላት ፓርላማ ብሪጣንያ ከም ዝሓበሩ እቲ ዜና ሓቢሩ።
ስእሊ: መርበብ ሓበሬታ ሰቲት
ኣብ ዓባይ ብሪታንያ ኣብ ዝተኻየደ ውድድር “ወይዘሪት ኣፍሪቃ ዓባይ ብሪጣንያ 2022፡” ዝተሳተፈት ኤርትራዊት ወይዘሪት ኣይዳ መብራህቱ፡ ተዓዋቲት ወይዘሪት ኣፍሪቃ ከም ዝኾነት ብዙሓት ማዕከናት ዜና ኣረጋጊጸን። ኣብ’ቲ ብርኪት ዝበላ ኣፍሪቃዊያን መንእሰያት ደቀ-ኣንስትዮ ዝተሳተፋሉ፡ 4 ሕዳር 2022 ዝተኻየደ ውድድር እያ ኣይዳ ተዓዊታ።
ኣይዳ መብራህቱ ኣብ ኣስመራ ተወሊዳ ዝዓበየት፡ መባእታ ኣብ ቤት ትምህርቲ ዓወት፡ ካልኣይ ደረጃ ድማ ኣብ ቤት ትምህርቲ ቀይሕ ባሕሪ ምስ ዝተማህረት፡ ከም ኩሎም ኤርትራውያን ተመሃሮ ብህግደፍ ተገዲዳ ኣብ መበል 25 ዙርያ ናብ ወተሃደራዊ መደበር ሳዋ ዝተወስደትን ኣብ ኮለጅ ስነ-ጥበብ ዓዲ ቀይሕ ድማ ኣብ ዓውዲ ስነ-ጥበብ ከም ዝተማህረት ድሕረ-ባይታኣ ይገልጽ።
ኣይዳ መብራህቱ ከም ኩሎም ኤርትራውያን መንእሰያት፡ ብ2016 ናብ ስደት ኣምሪሓ። ኣብዚ እዋንዚ፡ ኣብ ዓባይ ብሪታንያ፡ ኣብ ዓውዲታት ስነ ልቦናን ምምኽኻርን ትመሃር ዘላ መንእሰይ እያ።
ወለዲ ኣብ ኤርትራ ናይ ዘለዉ ወተሃደራት ሶማልያ ንመግስቶም የጨንቖዎ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ወለዲ ናይቶም ካብ 2019 ጀሚሮም ኣብ ኤርትራ ዘለዉ ሶማላውያን ወተሃደራት፡ መንግስቶም ናብ ሃገሮም ንክመልሶም የጨንቕዎ ከም ዘለዉ፡ ኤረና ንመርበብ ሶማሊ ጋርድያን/ Somali Guardian ብምጥቃስ ሓቢራ። እዞም ወለዲ ብ17 ጥቅምቲ 2022 ኣብ ዘካየድዎ ኣኼባ፡ ብፕረሲደንት ሓሰን ሸኽ ማሕሙድ ዝምራሕ መንግስቲ ሶማሊያ፡ ነቶም ንስልጠና ተባሂሎም ናብ ኤርትራ ዝተወስዱ 5ሺሕ መንእሰያት ቀልጢፉ እንተዘይመሊስዎም ተቓውመኦም ከም ዘዛይዱ ኣፍሊጦም።
እቶም ሶማላውያን ወለዲ፡ ነቲ ፕረሲደንት ሸኽ ማሕሙድ ንምርጫ ክወዳደር እንከሎ እንተተመሪጹ ደቆም ካብ ኤርትራ ክመልሰሎም ምዃኑ ዝኣተዎ ቃል ብምጥቃስ እዮም ተቓውመኦም ዘስምዑ ዘለዉ። ኣብቲ ምልክታኦም ካብቶም ሶማላውያን መንእሰያት ዝሙቱ፡ ኣካሎም ዝጐደሉን ናይ ኣእምሮ ጸገም ዘጋጠሞምን ከም ዘለዉ እውን ጠቒሶም።
እቲ ናይቶም ወለዲ ሻቕሎት ተደጋጊሙ ዝለዓል ዘሎ፡ ኣብ ናይ ሶማሊያ መዲያታት እቶም ሶማላውያን ወተሃደራት ምስ ኤርትራውያን ናብ ውግእ ትግራይ ኣትዮም ዝብል ዜናታት ምስ ተቓለሐ እዩ።
ፕረሲደንት ሶማሊያ ስልጣን ምስተረከበ፡ ብጉዳይ እዞም መንእሰያት ናብ ኤርትራ ከይዱ ረኺብዎም ነይሩ። ብድሕሪኡ ናብ ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ ምስ ገሸ ድማ፡ ፕረሲደንት ኢስያስ ኣፈወርቂ፡ ኣብ ሶማሊያ ዘሎ ኩነታት ርጉእ ኣይኮነን ብዝብል ጉልባብ ናብ ዓዶም ክምለሱ ክፈቕደሎ ቅሩብ ከይዘይኮነ ጠቒሱ ነይሩ። ምስዚ ብዝተተሓዘ መንግስቲ ኣሜርካብ ኣብ ምምላስ እዞም መንእሰያት ክትተሓባበሮ እውን ተማሕጺኑስ ኣሜርካ እውን ቃል ኣትያትሉ ምንባራ ዝዝከር እዩ። ብዛዕባዚ ሓድሽ ምልዕዓል ናይቶም ወለዲ ግና ዝኾነ ነገር ከምዘይበለ እቲ ካብ መርበብ ሶማሊ ጋርድያን/ Somali Guardian ዝተረኽበ ሓበሬታ የመልክት።
ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ህወሓትን ውግእን ህውከትንን ጠጠው ከብሉ ተሰማሚዖም
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
እቲ ብ25 ጥቅምቲ ኣብ ደቡብ ኣፍሪቃ ተጀሚሩ 30 ጥቅምቲ 2022 ክዛዘም ተመዲኡ ዝነበረ ዘተ ሰላም ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይን ተናዊሑ ብ2 ሕዳር 2022 ተዛዚሙ። ኣብ መወድእታዚ ብሕብረት ኣፍሪቃ ተመዲቡ ብፍሉይ ልኡኽ ናይቲ ሕብረት ኣቦሳንጆ፡ ናይ ቅድም ፕረሲደንት ኬንያን ናይ ቅድም ምክትል ፕረሲደንት ደቡብ ኣፍሪቃን እናተመርሓ ተዓዘብቲ ኣብ ዘለዉሉ፡ ክካየድ ዝጸንሐ መስርሕ ዘተ ክዛዘም እንከሎ ክልቲኦም ወገናት ነፍሲ ወከፉ ነናቱ ዝርዝር ዘለዎ15 ዓንቀጻትን 12 ቀንዲ ነጥብታት ዝሓዘ ናይ ስምምዕ ሰነድ ከቲኦም።
እቲ ብወገን መንግስቲ ኢትዮጵያ ኣቶ ሬድዋን ሑሴን፡ ብወገንገ ሕወሐት ኣቶ ጌታቸው ረዳን ኣቦመንበር ኮሚሽን ሕብረት ኣፍሪቃ ሙሳ ፋቒ፡ ፍሉይ ልኡኽ ሕብረት ኣፍሪቃ ኦቦሳንጁ፡ ናይ ቅድም ፕረሲደንት ኬንያ እሁሩ ከኒያታን ናይ ቅድም ናይ ደቡብ ኣፍሪቃ ምክትል ፕረሲደንት ፉሙዚለ ምላንቦ ንኩካን ዝኸተምሉ ሰነድ፡ “ ውግን ህውከትን ጠጠው ምባል፡ ሕገመንግስታዊ ክኽበር፡ ክጸንዕን ናብ ንቡር ክምለስን፡ ረዲኤት ናብ ዝምልከቶም ኣካላት ብዘይገደብ ክቕጽል፡ ኣብ ትግራይ በዂሩ ዝጸንሐ ኩሉ መሰረታዊ ኣገልግሎታት ናብ ንቡር ክምለስ፡ ኣብ ትግራይ ኩነታት ጸጥታ እናተመዝነ ብመስርሕ፡ ዕጥቂ ምፍታሕ፡ ምጥያስን ብሰንኪ ውግእ ተፈላልዮም ዝጸንሑ ምርኻብን” ዝብሉ ኣገደስቲ ነጥብታት ይርከብዎም።
ኣብቲ ስነስርዓት ምኽታም ሰነድ፡ ኦቦሳንጆን ካለኦት ብቐጥታ ኣብቲ መስርሕ ክሳተፉ ዝጸንሑን ብዛዕባቲ ዝተሓልፈ መስርሕ ዘተን ኣብ ግብሪ ንምውዓሉ ክግበር ዝግበኦ ጻዕርን ቃል ኣስሚዖም። ኣቶ ሬድዋን ሑሴንን ኣቶ ጌታቸውን ረዳን ድማ ነቶም ኣብ ስምምዕ ከብጽሕዎ ዝጸዓቱ ወገናት ኣመስጊኖም፡ ነቲ ስምምዕ ኣብ ግብሪ ኣብ ምውዓልን ኣብ መጻኢ ዳግመ-ህንጻን ዝምልከቶም ኣካላት ከበርክቱ ጸዊዖም።
እዚ ስምምዕ ምስ ተኣወጀ ብዙሓት ወገናት ካልእ ኩሉ ተሪፉ ህይወት ናይቲ ብኹሉ ወገናት ክቕዘፍ ዝጸንሐ መንእሰይ ስለ ዘድሕን ደገፎም ገሊጾም። ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) እውን እቲ ቅድሚ ክልተ ዓመት እቲ ውግእ ምስ ተጀመረ ድሕሪ 17 መዓልታት ብ21 ሕዳር 2020 ፍሉይ ኣኼባ ማእከላይ ባይቶ፡
“1. ናይ ዶር. ኣቢዪን ኢሳያስን ሽርክነት ውግእ ኣብ ልዕሊ ህዝብን መንግስትን ትግራይ ንዅንን። ኣብ ውሽጢ ኢትዮጵያ ተኸሲቱ ዘሎ ውግእ መበገሲኡ ቅዋማውን ፖለቲካውን ስለዝዀነ፡ ፖለቲካዊ ፍታሕ ክግበረሉ ንጽውዕ:” ዝበሎ :
2. “ብዝተፈላለዩ ኣህጉራውን ዞባውን ትካላት፡ መንግስታት፡ ሃይማኖታዊ ትካላትን ተጣበቕቲ ሰብኣዊ መሰል ዝዀና ማሕበራትን፡ ነዚ ውግእ ጠጠው ንምባል ዘቕርብዎ ዘለዉ ጻውዒት ሰላም እናደገፍና፣ ብፍላይ ድማ፡ እዚ ሕጂ ውድብ ሓድነት ኣፍሪቃ ወሲዱዎ ዘሎ ናይ ዕርቂ ተበግሶ ኩሎም ወገናት ክቕበሉዎ ነማሕጽን። ኣብ ክሊ’ዚ ምዕባሌታት ውግእ ተፈጢሩ ንዘሎ ኩነታት ስደትን ምዝንባልን፡ ኣህጉራዊ ማሕበረሰብ ዕቱብ ኣቓልቦ ክህበሉ፡ ንኹሎም ስደተኛታት ዝምልከት ሓልዮትን ሰብኣዊ ረድኤትን ድማ ከበርክት ማእከላይ ባይቶ ምሕጽንታኡ የቕርብ።” ዝበሎ ኣብ ግብሪ ብምውዓሉ ዘለዎ ደገፍ ይገልጽ።
More...
ኣብ ሱዳን፡ ኤርትራውያን መንእሰያት ካብ ዘይሕጋውያን ኣሰጋገርቲ ሰባት ናጻ ወጺኦም
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ሓይልታት ጸጥታ ሱዳን፣ ኣብ ዞባ ቀይሕ ባሕሪ ቶከር፡ ብዘይሕጋውያን ኣሰጋገርቲ ሰባት ተጨውይም ዝነበሩ 18 ኤርትራውያን ናጻ ከም ዘውጽኡ ንመርበብ ኣል-ሱዳኒ ብምጥቃ ሬድዮ ኤረና ሓቢራ።
እቶም ጨወይቲ፡ ብ28 ጥቅምቲ 2022፡ ምስቶም ሓይልታት ጸጥታ ሱዳን፡ ድሕሪ ዘካይድዎ ናይ ቶኽሲ ምልውዋጥ ነቶም ኣእጋሮም ብሰንሰለት ተኣሲረም ዝነበሩ ኤርትራውያን ገዲፎምዎም ከምዝሃደሙ እቲ ሓበሬታ ጠቒሱ።
እቶም ዶላባይ ኣብ ዝተባህለ ከባቢ፡ ን22 መዓልታት ተጨውዮም ዝጸንሑ ኤርትራውያን ግዳያት ነፍሲ ወከፎም 60 ሺሕ ዶላር ንኸፍሉ እሞ ክፈትሕዎም፡ እቶም ጨወይቲ ምስ ስድራቤት ናይቶም መንእሰያት ርክብ ክገብሩ ከም ዝጸንሑ እቲ ዜና ጠቒሱ። ነዞም ኤርትራውያን ናጻ ዘውጸኦም ሰራዊት ሱዳን መበል 46 ብሪጌድ እዩ።
እቲ ሰራዊት፡ ነቶም ኤርትራውያን ሓራ ምስ ኣውጽኦም፣ ኣብ ፖርት ሱዳን ናብ ዝርከብ ወኪል ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራትን ኤምባሲ ኤርትራ ኣብ ካርቱም ከምዝሓበረ ተሓቢሩ።
እቲ ስርሒት፡ ብኣዛዚ ብርጌድ 46 ብርጋዴር ጀነራል ሓፊዝ ኣል ኣሚን ኤልያስን፣ ኣዛዚ ዞባ ቀይሕ ባሕሪ ሱዳን ናይ እትርከብ መበል 12 ክፍለሰራዊት ከም ዝተወሃሃደ መርበብ ሓበሬታ ኣል ሱዳኒ ብምጥቃሳ ኤረና ሓቢራ።
ቶከር፡ ኣብ ሰሜናዊ ጫፍ ኤርትራ፡ ብፍላይ ድማ ኣብ ዶብ ኤርትራን ሱዳንን ንዝርከባ ከባቢታት ቅሮራን ራስ ቄሳርን ቅርበት ዘለዋ፡ ኣብ ገማግም ቀይሕ ባሕሪ ዝተደኮነት፡ ኣጻምእ ዝበዝሖ ሓውሲ ከተማ ሱዳን’ዩ።
ኣብ ደቡብ ኣፍሪቃ ካብ 25 ጥቅምቲ 2022 ጀሚሩ ብማእከልነት ሕብረት ኣፍሪቃን፡ ብመሪሕነት ናይ ቅድም ፕረሲደንት ናጀርያ፡ ናይ ቅድም ፕረሲደንት ኬንያ ዝነበሩን ምክትል ፕረሲደንት ደቡብ ኣፍሪቃ ነበርን፡ ብተዓዛብነት ኢጋድ፡ ኣሜሪካን ውድብ ሕቡራት መንግስታትን ክካየድ ዝጸንሐን 30 ጥቅምቲ ክዛዘም ትጽቢት ተገይርሉ ዝነበረ ዘተ ኣብ መንጎ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ክልል ትግራይ ክሳብ 2 ሕዳር 2022 ከም ዝቕጽል፡ ነቲ ጉዳይ ብቐረባ ክከታተልዎ ዝጸንሑ ዝተፈላለዩ ምንጭታት ሓቢሮም።
ኣብቲ ክካየድ ዝቐነየ ዘተ ዝተላዕሉ ዛዕባታት ብዝምልከት ካብቶም ብቐጥታ ዝምልከቶም ኣካላት ዝተዋህበ ዕላዊ መግለጺ የለን። እንተኾነ ልኡኽ መንግስቲ ኢትዮጵያ ብዘይ ቅድመ-ኩነት ክዛተ እየ ክብል ዝጸንሐ ክነሱ ኣብ መስርሕ እቲ ዘተ ብ27 ጥቅምቲ 2022 “ሰራዊት ትግራይ ዕጥቁ ፈቲሑ መራሕቱ ኣብ 24-72 ሰዓታት ኢዶም እንተዘይሂቦም ተኹሲ ጠጠው ክብል ኣይሰማማዕን እየ” ዝብል ሓሳብ ብምቕራቡ እቲ ዘተ ንድሕሪት ከም ዝተመልሰ ቢቢሲ ዝተወከሶም ኣካላት ሓቢሮም። ብወገን ልኡኽ ትግራይ ዝቐረበ ሓሳብ ድማ፡ ቅድሚ ኩሉ ተኹሲ ጠጠው ክብል፡ ሰብኣዊ ረዲአት ብዘይገደብ ክቐርብን ሰራዊት ኤርትራ ካብ ትግራይ ክወጽእን ዝብሉ ሓሳባት እዮም። ሕብረት ኣፍሪቃ፡ ምዕራባውያንን ኣሜሪካን ብወገኖም ምስ ርኢቶ ልኡኽ ትግራይ ዝመሳሰል፡ እዚ ደም ዘፋስስ ዘሎ ውግእ ናይ ግድን ጠጠው ክብል ኣለዎ ዝብል ርኢቶ ኣለዎም።
ኣቦመንበር ሕብረት ኣፍሪቃ ሙሳ ፋቒ ኣብ ምጅማር እቲ ዘተ ኢትዮጵያ ዝተረጋገአትን ሰላማዊትን ክትከውን ሕብረቶም ኩሉ ኣስተዋጸኦ ክገብር ቅሩብ ምዃኑ ጠቒሶም ነይሮም። ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ኣሜሪካ ብወገኖም ኣብ ኢትዮጵያ ቀጻሊ ሰላም ክረጋገጽ ዝምልከቶም ኣካላት ብተገዳስነት ክርእይዎም ኣተሓሳሲቦም ነይሮም።
ቤተመዘክር ኣሜሪካ፡ ብሓደጋ ጽንተት ኣብ ኢትዮጵያ ዝሓደሮ ሻቕለት ገሊጹ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ቤተ-መዘክር ሆሎኮስት ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ፡ ብዛዕባቲ ኣብ ኢትዮጵያ-ትግራይ እናገደደ ዝመጽእ ዘሎ ሓደጋ ጽንተት ደቂ ሰባት ዝሓደሮ ሻቕሎት ብ25 ጥቅምቲ 2022 ጋዜጣዊ መግለጺ ኣውጺኡ። ናይቲ ቤተ-መዘክር መግለጺ፡ እቲ ኩነታት ሓይልታት ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ፍሉይ ሓይሊ ኣምሓራን ብናይ ኤርትራ ሰራዊት እንናተሓገዙ ኣብ ትግራይ ኣገደስቲ ከተማታት ምስ ሓዙን ኣብ ልዕሊ መከላኸሊ ዘየብሎም ሲቪል ሰባት ጉድኣት ምውራዶምን ዝያዳ ዘሰንብድ ከም ዝኾነ ሓቢሩ።
እቲ መግለጺ ቅድሚ ዓመት ብዛዕባቲ ኣብ ልዕሊ ተጋሩ ዝፍጸም ዝነበረ፡ ጃምላዊ ቅትለት፡ ምልክታት ጽንተት ደቂ ሰባት፡ ናብ ጽልኢ ዘምርሕ ኣብ ማሕበራዊ መድያ ዝቃላሕ ዝነበረ መደረታት፡ ብጃምላ ምእሳርን ኣብ ትግራይ ሰብ ብዝሰርሖ ጥሜት ንህዝቢ ምቕጻዕን እቲ ቤተመዘክር ከሰምዕን ከጠንቅቕን ከም ዝጸንሐ ሓቢሩ። ኣብዚ እዋንዚ ዝረአ ዘሎ ናይዞም ኣቐዲሞም ዝተራእዩ ሓደጋታት ዝያዳ ምስፋሕን ምዕባይን ምዃኑ ብምጥቃስ ድማ፡ ኣብዚ እዋንዚ ኢትዮጵያ ካብተን ብዓለም ደረጃ፡ ሰባት ብጃምላ ብምቕታል ሓደገኛታት ዝበሃላ ዓሰርተ ሓገራት ሓንቲ ኮይና ኣላ ኢሉ።
ናይቲ ቤተ-መዘክር ዳይረክተር ንናኦሚ ኪኮተር፡ ብሰንክቲ ኣብ ትግራይ ዝካየድ ዘሎ ውግእ፡ ኣብዚ ዝምልከቶም መራሕቲ ግቡእ ኣቓብልቦ ዘይሃብሉ ግዜ፡ ናብ ፍርቂ ሚልዮን ዝጽግዑ ሰባት ኮነ ኢልካ ብምቕታልን ብጥሜትን ሞይቶም ተባሂሉ ከም ዝግመት ብምጥቃስ ኣብ ልዕሊ ደቂ ኣንስትዮ ድማ ጾታዊ ዓመጽን ተመሳሳሊ ግህሰት መሰረታዊ መሰላትን ከም ዝተፈጸመ ምጥቃሶምን እቲ መግለጺ ሓቢሩ።
እቲ ውግእ ብ2020 ካብ ዝጅምር ብኹሎም ወገናት፡ ገበን ኣንጻር ሰብኣውነትን ገበናት ውግእን ምፍጻሙ ብምጥቃስ፡ ዝርዝር እቲ ገበን ቅትለት፡ ዓመጽን ጾታዊ ጥሕሰትን ካለኦት ዘይሰብኣዊ ተግባራትን ከም ዘጠቓልል እቲ ጋዜጣዊ መግለጺ ኣስፊሩ።
ብዘይካዚ እዚ ጋዜጣዊ መግለጺ ኩሎም ወገናት ንሲቪል ዒላማ ምግባር ከቋርጹን ነቲ ቀጻሊ ዘሎ ውግእ ሰላማዊ ፍታሕ ክረኽቡን ኣተሓሳሲቡ። ኩሉ ዝውሰድ ስጉምታት ህውከት ዝንክን ኣብ ልዕሊ እቶም ኣብ ልዕሊ ህዝቢ በደል ዘውርዱ ተጽዕኖ ዝፈጥርን ክኸውን ይግበኦ ዝበለ እቲ መግለጺ፡ ማሕበራዊ መዲያታት ንዓመጽ ዘለዓዕልን ሕብረተሰብ ዘነኣእስን መደባት ካብ ምቕላሕ ክቑጠቡ ጸዊዑ።
ኣብዚ ወሳኒ መድረኽ፡ ከምዚ ዓይነት ናይቲ ብመንግስቲ ኣሜሪካ ዝመሓደር ቤተ-መዘክር መግለጺ ምውሳኡ ዘሰንበዶም ኤምባሲታት ኤርትራን ኢትዮጵያን በብወገኖም ንነቲ መግለጺ ዝጻረር መልእኽታት ኣውጺኦም ኣለዉ።
ካናዳ ንስደተኛታት መንበሪ ፈቓድ ትህብ፡ ፈረንሳ ድማ ናብ ውሑስ ቦታ ተግዕዞም
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ካብ 2016 ክሳብ 2021 ኣብ ዝነበረ ሓሙሽተ ዓመታት፡ 13,965 ኤርትራውያን ንዝርከብዎም 218,430 ስደተኛታት ናብ ካናዳ ኣትዮም ዑቕባ ከም ዝረኸቡ፡ ጸብጻብ ክፍሊ ኢምግሬሽን እታ ሃገር ብምጥቃስ መርበብ ሓበሬታ ሲቢኤስ ሓቢራ። ፈረንሳይ ብወገና ቁጽሮም ዘይተፈልጠ ኤርትራውያን ዝርከብዎም፡ 700 ስደተኛታት ካብቲ ኣብ ማእከል ከተማ ፓሪስ ኣብ ጐደናታት ሰፊረምዎ ዝነበሩ ብ27 ጥቅምቲ 2022 ናብ ውሑስ ዝበለቶ ቦታ ከም ዘግዓዘቶም ቢቢሲ ኣፍሊጣ።
ካናዳ ኣብዘን ዝሓለፋ ዓመታት ብዝሃበቶ ዑቕባ፡ 13, 965 ኤርትራውያን ዕድል ከም ዝረኸቡ ዝጠቐሰ እቲ ዜና፡ ብዘይካዚ ካብቲ ጠቕላላ ቁጽሪ 18.6% ህንዳውያን ተጠቀምቲ ክኾኑ እንከለዉ፡ 11.4% ዜጋታት ፍሊፕናውያንን 8.9% ቻንይናውያንን እውን ተጠቀምቲ ምዃኖም ጸብጻብ ኢሚግረሽን ካናዳ ሓቢሩ።
ምስዚ ኩሉ ሶርያውያን 61 ሺሕ ኮይኖም ቀዳማይ ደረጃ ዝሕዙ እዮም። ብብዝሒ ደረጃ ደድሕሪ ሶርያውያን ዝስርዑ፡ 15,505 ዒራቓውያን፡ 13 965 ኤርትራውያን፡ 9,490 ኣፍጋኒስታውያንን 7,810 ፓኪስታናውያንን ኮይኖም ከም ዝስርዑ፡ እቲ ጸብጻብ ኣስፊሩ። ኤርትራ ዜጋታተን ብብዝሒ ናብ ካናዳ ካብ ዝፈለሱ ቀዳሞት 8 ሃገራት ሓንቲ እያ። ምስ ብዝሒ ህዝቢ ናይተን ሃገራት ክመጣጠን እንከሎ ድማ ኤርትራ በቲ ፍልሰት ቀዳማይቲ’ያ እትስራዕ።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ፈረንሳ ኣብ ከተማ ፓሪስ ኣብ ጐደናታት ሰፊሮም ዝጸንሑ 700 ስደተኛታት ብ27 ጥቅምቲ 2022 ናብ ውሑስ ዝበለቶ ቦታ ኣግዒዛቶም። እዞም ኣብ ጐደናታት ኣጽሊሎም ዝጸንሑ ስደተኛታት መብዛሕትኦም፡ ኤርትራውያን፡ ኢትዮጵያውያንን ኣፍጋኒስታናውያንን፡ ምዃኖም ተፈሊጡ። ፈረንሳ ነዚ ስጉምቲ ዝወሰደት ነቲ ብምልውዋጥ ኣየር ከጋጥም ዝኽእል ሓያል ዛሕሊ ኣብ ግምት ብምእታው ምዃኑ ድማ ክፍለጥ ተኻኢሉ’ሎ።
