ቻይና ኣብ ኣዲስ ኣበባ ዘህነጸቶ፡ ናይ ኣፍሪቃ ማእከል መቆጻጸሪ ሕማማት ተመሪቑ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ስእሊ: ኣዲስ ስታንዳርድ
ኣብ ዑደት ዘለዉ ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ቻይና፡ ኲን ጋንግን ኣቦመንበር ኮሚሽን ሕብረት ኣፍሪቃ ሙሳ ፋቂን ብ11 ጥሪ 2023 ኣብ ኣዲስ ኣበባ ብቻይና ዝተሃንጸ ማእከል ምቆጻጸሪ ሕማማት ኣፍሪቃ መሪቖም ከፊቶም። ቻይና ነቲ ማእከል ዝሃነጸቶ ኣብቲ ብ2018 ዝተኻየደ 7ይ ርክብ ሚኒስተራት ኣፍሪቃን ቻይናን ንክትሕግዝ ብዝኣተወቶ ቃል እዩ። እቲ ናይ ቻይና ልግሲ ኣብቲ እዋን ብመራሕቲ ሃገራት ኣፍሪቃ ተናኢዱ እዩ።
እዚ ኣብ ደቡባዊ ሸነኽ ኣዲስ ኣበባ ብ80 ሚሊዮን ዶላር 90 ሺሕ ትርብዒት ሜትሮ ኣብ ዝስፍሓቱ መሬት ዝተሃንጸ ዘመናዊ ማእከል መቆጻጸሪ ሕማማት፡ ክፍሊ ሓበሬታ፡ ማእክል ህጹጽ መጥባሕቲ፡ መመርመሪ፡ መዕቀቢ ንብረት፡ ኣብያተ-ጽሕፈት፡ መግለጺ ዝወሃበሉ ክፍልታትን መሰልጠኒ ቦታን ዘጠቓለለ ኮይኑ፡ ኣድላዪ ዘመናዊ መሳርሒ ዝተገጠመሉ ምዃኑ ተሓቢሩ።
እዚ ሃንጻ፡ ሓደ ካብቲ ግቡእ መሳርሒ ዘለዎ ዘመናዊ፡ ማእከላት ተኸታታሊ መቆጻጸርን መከላኸልን ሕማማት ኣፍሪቃ ኮይኑ፡ ምስ ትካላት ህዝባዊ ሕክምና ኣባል ሃገራት ሕብረት ኣፍሪቃ ብምትሕብባር ከም ዝሰርሕ ተፈሊጡ’ሎ። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ፡ ብመሰረት እቲ ኣብ መንጎ ኮሚሽን ሕብረት ኣፍሪቃን መንግስቲ ቻይናን ክብጻሕ ዝጸንሐ ስምምዓት፡ ኣብ መንጎ ሕብረት ኣፍሪቃን ሚኒስተር ንግዲ ቻይናን ንኣተገባብራ ፕሮጀክት ናይዚ ዝተመረቐ ህንጻ ዝምልከት፡ ኣብ ወርሒ ሓምለ 2020 ስምምዓት ተኸቲሙ ከም ዝነበረ ተፈሊጡ።
ኣብዚ እዋንዚ እቶም ኣብዚ ቀረባ ግዜ ዝተመዘዙ ሓድሽ ሚኒስተር ወጻኢ ጉዳያት ቻይና፡ ኣብ ምብጻሕ ሓሙሽተ ሃገራት ኣፍሪቃ እዮም ዝርከቡ። እተን ዝበጽሕወን ሃገራት፡ ኢትዮጵያ፡ በኒን፡ ጋቦን፡ ኣንጎላን ግብጽን ኮይነን፡ ምስ ሕብረት ኣፍሪቃ ዝገበርዎ ርክብ ድማ ነብሱ ዝኸኣለ እዩ። ኣብ ግብጺ ምስ ቤት ጽሕፈት ዓረብ ሊግ ከም ዝራኸቡ ድማ ተፈሊጡ።
ምስሊ ካብብ ማሕበራዊ መራኸቢ
ጓል 21 ዓመት ኤርትራዊት ኣትለት ራሄል ዳኒኤል፡ ኣብ ሃገረ ስፐይን ኣብ ዝተኻየዱ ክልተ ናይ ኣትለቲክስ ውድድራት ቀዳመይቲ ብምዃን ክልተ ወርቂ መዳልያታት ተዓዊታ። እቲ ራሄል ዝተዓወተትሉ ውድድራት፡ ብ6 ጥሪ 2023 ዝተኻየደ መበል 66 ሻምፒዮን ሃገር ኣቋራጺ ሻምፒዮንንን ብ8 ጥሪ 2023 ዝተሳለጠ መበል 79 ዓለምለኸ ናይ ኣትለቲክስ ሻምፒዮን ምዃኑ፡ ኤምባሲ ኣሜሪካ ኣብ ኤርትራ፡ ኣብቲ ብዓወት እታ ኣትለቲካዊት ሓጐሱ ንምግላጽ ዘውጸኦ መልእኽቲ ሓቢሩ። እቲ ሓበሬታ ከም ዘስፈሮ፡ ከምዚ ዝኣመሰለ ዓወት ኣብ ምምዝጋብ ራሄል ዳኒኤል ናይ መጀመርታ ኤርትራዊ እያ።
ኣብዚ ራሄል ዝተዓወተትሉ ናይ ቀረባ ቀንዲ መወዳድታ ዝነበራ ቅድሚ ሕጂ ናይዚ ውድድር ዕዉታት ዝነበራ ኬንያውያን ኮይነን፡ ካብ ኢትዮጵያ፡ ባሕሬንን ብሩንድን ዝተኻፈላ ተሳተፍቲ እውን ነይረን። ኣትለቲክዊት ራሄል ዳንኤል፡ ኣብ ዝሓለፈ ዓመት ኣብ ኦሪጐን ሕቡራት መንግስታት ኣሜርካ ኣብ ዝተኻየደ ዓለምለኻዊ ውድድር ኣትለቲክስ 10 ሽሕ ሜትሮ እውን 5ይ ደረጃ ሒዛ ውድድራ ከም ዝፈጸመት ዝዝከር ኰይኑ፡ ዝለዓለ ኣህጉራዊ ቅልጣፈኣ ድማ 30:12፡15 ኰይኑ ተመዝጊቡ’ሎ።
ኣብ ሱዳን በቲ ስምምዕ መሰጋገሪ ፖለቲካዊ መስርሕ መሰረት፡ ናብ ካለኣይን መወዳእታን ደረጃ ፖለቲካዊ ፍታሕ ክኣትዉ ከም ዝተሰማምዑ፡ ሱዳን ትሪቡን ንስሉሳዊ ኣሳላጢ ኣካል ብምጥቃስ ሓቢራ።
በቲ ናይ ሱዳን ትሪቡን ሓበሬታ መሰረት፡ ኣብዚ ክልተ ደረጃታት ዘለዎ መስርሕ፡ እቲ ሲቪላዊ ኣካልን ወተሃደራዊ ወገንን ሱዳን፡ ቅድሚ ናብ ምርጫ ዘብጽሕ መሰጋገሪ መንግስቲ ምምስራቶም፡ ኣብ 5 ዛዕባታት ክሰማምዑ ትጽቢት ይግበረሎም።
እቶም ንክሰማምዕሎም ትጽቢት ዝግበረሎም ሓሙሽተ ኣገደስቲ ዛዕባታት፡ ጸጥታዊ ዳገመ-ስርርዕ፡ መሰጋገሪ ፍትሒ፡ ቅልውላው ምብራቕ ሱዳን ምፍታሕን ተረፍ-መረፍ ናይቲ ዝተወገደ መንግስቲ ዑመር ኣል በሽርን ከም ዝርከብዎም ኣበቲ መግለጺ ተጠቒሱ።
ከተምቲ ናይቲ ስምምዕ መስርሕን ስሉሳዊ ኣሳለጥን፡ ሰብ መዚ፡ ኢጋድ፡ ሕብረት ኣፍሪቃን ውድብ ሕቡራት ሃገራትን ብ8 ጥሪ 2023 ናይ መወዳእታ መስርሕ ንምብጻሕን ፖለቲካዊ ጉዳያት ንምምዕርራይን ዝምልከት ርክብ ኣካይዶም እዮም። ኣብቲ ኣብ ከተማ ካርቱም፡ ሕውነት ኣብ ዝበሃል ኣዳራሽ ዝተኻየደ ናይዞም ዝተጠቕሱ ፈረምቲ ኣካላት ኣኼባ፡ ናይ ሱዳን ሲቪላውን ወተሃደራውን ከተምቲ’ውን ተሳቲፎም።
ብዛዕባ እቶም ኣብ መወዳእታ ስምምዕ ዘይተበጽሓሎም ፖለቲካዊ ዛዕባታት ንምምኽኻር ድማ፡ ብ9 ጥሪ 2023 ርክብ ከም ዝግበርን ድሕሪኡ ኣርባዕተ መዓልታት ዝጸንሕ ናይ መጻኢ መርሓ-ጐደና ንምሕዳስ ኣኼባ ክካየድ ምዃኑ እቲ ጸብጻብ ጠቒሱ። እቲ መስርሕ በቲ ዝቐለለ ኣጀንዳ፡ ምውጋድ ተረፍ-መረፍ ኣካላት ምምሕዳር መንግስቲ ዑመር ኣልበሽር ከም ዝጅምርን ድሕሪኡ ከከም ክብደቶም ብዛዓባቶም ዝተረፉ ምርድዳእ ከም ዝቕጽል እቲ ሰፊሕ ጸብጻብ መዝጊቡ።
ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ብምኽንያት በዓላት ልደተን ጥምቀትን ብሓፈሻ ንኹሎም ኤርትራውያን ብፍላይ ከኣ ንኣመንቲ ክርስትና፡ እንቋዕ ኣብጽሓና ብማለት ሰናይ ምንዮቱ ይገልጽ። ሓድሽ ዓመት 2023ን ዓመተ ሰላም፡ ጥዕናን ዓወትን ክኸውን ትምኒቱ ይገልጽ።
በዓል ልደትን ሓድሽ ዓመትን፡ ንኹሉ’ቲ ኣብ ዝሓለፈ ዓመታት ዝሓለፍናዮ መሪር ተመክሮ ይኣክል ዝብል፡ ንኹሉ’ቲ ኣወንታታት ድማ ዝዕቅብን ዘማዕብልን ኰይኑ፡ ኣብ ከባቢና ተወሊዑ ንዝጸንሐ ኣዕናዊ ኲናት ዘብቅዕን፡ ንዝተፈለመ ናይ ሰላም መስርሕ ብዓወት ዝዛዝምን ክኸውን ምንዮትና ንገልጽ።
ብፍላይ ኣብ ሃገርና ኤርትራ ከኣ ንኹሉ’ቲ ከም ህዝቢ ዝወረደና ጉድኣትን ምክልባትን ስዒሩ፡ ምልኣት ጥዕና፣ ሰላምን ማሕበራዊ ምዕባሌን ከስፍን ናይ ወትሩ ጸሎትና እዩ።
ፍትሕን ሰላምን ይንገስ!
ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ
7 ጥሪ 2023
ኤርትራዊ ኪዳነ ዘካርያስ ሃብተማርያም፡ ብፖሊስ ኢማራት ኣብ ሱዳን ተኣሲሩ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ኣብ ሱዳን ኣብ ቀይዲ ዝኣተወ ኪዳነ ዘካርያስ (ምስሊ ካብ ማሕበራዊ መራኸቢ)
ፖሊስ ሕቡራት ኢማራት ዓረብ፡ ብ1 ጥሪ 2023 ኣብ ሱዳን፡ ብዘይሕጋዊ ምስግጋር ሰባትን ካልእ ተዛመድቲ ገበናትን ይድለ ንዝነረ ኤርትራዊ ኪዳነ ዘካርያስ ሃብተማርያም ምስ ሓዉን ካለኦት ናይ ቀረባ ተሓባበርቱን፡ ምስ ፖሊስ ሱዳን ብምትሕብባር ከም ዝኣሰርዎም ኣፍሊጡ። እቲ ማእሰርቲ ድሕሪ ናይ 9ተ ኣዋርሕ ናይ ኢማረትን ዓለምለኸ ምክትታል ፖሊስ (Interpol)ን ከም ዝተታሕዙ እቲ ዝወጸ መግለጺ ተሓቢሩ’ሎ።
በቲ ዓለምለኸ ምክትታል ፖሊስ ዝሓበሮ መሰረት፡ ኪዳነ ዘካርያስ፡ ክድለ ዝጸነሓሉ ምኽንያት፡ .ኣብ ስደተኛታት ምብራቕ ኣፍሪቃ፡ ናብ ኤውሮጳ ንምስጋር ብዝብል ብዘይሕጋዊ ኣገባብ ይሰርሕ ስለ ዝነበረ ምዃኑ ተሓቢሩ።
ኪዳነ ዘካርያስ፡ ብኢትዮጵያን ሆላንድን ናይ መውዳእታ፡ ናይ ምድላዩ መጠንቀቕታ ናብ ዓለም ለኸ ምክትታል ፖሊስ ቀሪብዎ ዝነበረ፡ ብምግዳድን ምስዋር ስደተኛታትን፡ ብተመሳሳሊ ክሳብ ብቅትለት ሰባትን ዓመጽ ኣብ ልዕሊ ደቂ ኣንስትዮን ዝበጽሕ ከበድቲ ገበናት ዝድለ ዝነበረ ገበነኛ እዩ።
ኪዳነ ዘካርያስ ቅድሚ ኣብ ሱዳን ምትሓዙ፡ ንዓኡ ብዝምልከት ናይ ዝተመስረተ ካብ ኢትዮጵያ፡ ሱዳን፡ ሆላንድ፡ ኢማራት፡ ኤውሮጳን ከባብያዊ ናይ ስርሒት ኣካላትን ብኣባልነት ብዝተሳተፍዎን ብሓገዝ ጸጥታ ሱዳንን ብዛዕባ ንምትሓዙ ዝምልከት ገምጋም ተኻይዱ ምንባሩ ተሓቢሩ። በዚ መሰረት ናይ ኢማራት ጸጥታ ብዝገበሮ ምክትታል፡ ኪዳነ ምስ ቤተሰቡ ብዝነበሮ ናይ ርክብ መርበብን ዘካይዶ ዝነበረ ዘይሕጋዊ ምዝውዋር ገንዘብን ክቃላዕ ተኻኢሉ።
ኪዳነ ዘካርያስ ብ2020 ኣብ ኢትዮጵያ ካብቶም ዝበደሎም ሰባት ብዝተረኽበ ሓበሬታ ተኣሲሩ ከም ዝነበረን ንዝተሓባበርዎ፡ ዝለዓለ ዓቐን ገንዘብ ከፊሉ ካብ ቤት ማእሰርቲ ናብ ቤት ፍርዲ ንምቕራብ ሒዘሞ ይኸዱ ካብዝነበሩ ሓለዋ ከም ዝሃደመን ይፍለጥ። ይኹን እምበር፡ ቤት ፍርዲ ኢትዮጵያ ኣብ ዘይህላወኡ ብለካቲት 2021 ንሕልፈት ከም ዝተፈርዶውን ካብ ኢትዮጵያ ዝተረኽበ ሓበሬታ የረድእ። እዚ ከምዚሉ እንከሎ። ርኢቶይ ኣብ ዜና፡ (may views on news) ዝተባህለ ፖለቲካውን ጸጥታውን ከባቢና እናተኸታተል ዜናዊ ጸብጻብ ዘቕርብ፡ ናይ ዩቱብ መስመር ብወገኑ ኪዳነ ዘካርያስ ናይ ኣቶ ኢሳያስ ኣፈወርቂ ናይ ቀረባ ዘመድን ምስ ትካል ንግዲ ኮርፐረሽ ቀይሕ ባሕሪ ምቅርራብ ከም ዝነበሮ ዝሕብር ጸብጻብ ኣቕሪብ።
ዳይረክተር ጥዕና ዓለም፡ ኣብ ትግራይ ቀረብ ሰብኣዊ ሓገዝ ይመሓየሽ ኣሎ ኢሎም፡ ህላወ ሰራዊት ኤርትራ ጠቒሶም
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ዶ/ር ቴድሮስ ኣድሓኖም ገ/እየሱስ ዳይረክተር ጥካል ጥዕና ዓለም
ዳይረክተር ትካል ጥዕና ዓለም፡ ዶ/ር ቴድሮስ ኣድሓኖም ገብረእየሱስ፡ ብመሰረት ስምምዕ ሰላም ደቡብ ኣፍሪቃን ኬንያን፡ ኣብ ትግራይ ቀረብ መግብን መድሃኒትን፡ ዝተፈላለዩ ኣገልግሎታትን ናብ ንቡር ኣብ ምምላስን ምምሕያሻት ይረአ ከም ዘሎ ገሊጾም። ኣተሓሒዞም ድማ ህላወ ሰራዊት ኤርትራ ኣብ ትግራይን ኣብ ልዕሊ ሲቪል ሰባት ይፍጽሞ ኣሎ ብዝበልዎ በደላት ስኽፍታ ከም ዝሓደሮምን ኣረዲኦም።
ዶ/ር ቴድሮስ ኣድሓኖም፡ ኣብ ጀነቫ ብዛዕባ ኣህጉራዊ ጥዕናዊ ጉዳያት ብ5 ጥሪ 2023 ኣብ ዝሃብዎ ጋዜጣዊ መግለጺ፡ ሰብኣዊ ረዲአትን ከም ባንክን ቴለኮሚኒኬሽንን ዝኣመሰሉ ኣገልግሎታት ምምሕያሽ የርእዩ ከም ዘለዉ ጠቒሶም፡ እንተኾነ እቲ ኣብ ትግራይ ዘሎ ጸገም ኣዝዩ ሰፊሕ ስለ ዝኾነ ጌና ተጠቃሚ ናይቲ ሰብኣዊ ረዲአት ዘይኮነ ከባብታት ከምዘሎ ሓቢሮም።
እቶም ዳይረክተር ኣተሓሒዞም እቲ ቀንዲ ኣብ ትግራይ ዝረአ ዘሎ ብደሆ፡ ናይ ኤርትራ ሰራዊት ህላወን ኣብ ልዕሊ ሲቪል ሰባት ዘውርዶ ዘሎ በደላትን እዩ እውን ኢሎም። ቀጺሎም ድማ ህላወ ሰራዊት ኤርትራ ኣብ ትግራይ ነቲ ኣብ መንጎ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን ተበጺሑ ዘሎ ውዕል ሰላም ንድሕሪት ንከይመልሶ፡ ሕብረተሰብ ዓለም እቲ ሰራዊት ካብ ትግራይ ንክወጽእ ተጽዕኖኡ ከሕይል ጸዊዖም። ሰራዊት ኤርትራ ካብ ትግራይ ከም ዝወጸ ዝሕብራ መዲያታትኳ እንተለዋ፡ ናይቲ ከባቢ ነበርቲ ከኣ ብዛዕባ ህላወ እቲ ሰራዊት ኣብ ትግራይ እዮም ጸብጻባት ዘቕርቡ።
ኣዲስ ስታንዳርድ፡ ዝተባህለት መርበብ ሓበሬታ ብወገና ብ4 ጥሪ 2023 ኣባላት ሰራዊት ኤርትራ ኣብ ከተማ ኣኽሱም ከም ዝነበሩን፡ ኣብ ጐደና ቻይና ጥቓ ቤት ትምህርቲ ሕክምና ካሕሱ፡ ክልተ ሰባት ከም ዝቐተሉን ናይ ዓይኒ መሰኻኽር ከም ዝገለጹላ ኣስፊራ።
ኤርትራ፡ ኣብ 2022’ውን ጋዜጠኛታት ካብ ዝኣስራ ሃገራት ቅድሚት ተሰሪዓ’ላ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ኣብ 2022 ኣብ ኣፍሪቃ 56 ጋዜጠኛታት ከም ዝተኣስሩን ካብተን ቀዳሞት ብምእሳር ጋዜጠኛታት ዝፍለጣ ሃገራት፣ ኤርትራን ግብጽን ብደረጃ ዓለም እውን ቅድሚት ከም ዝስራዓ፡ ኮሚተ ተሓላቒ ጋዜጠኛታት፡ ኣብ 25 ታሕሳስ 2022 ብዝዘርግሖ ዓመታዊ ጸብጻብ ኣፍሊጡ። በቲ ዝተዘርግሐ ጸብጻብ መሰረት፡ ክልቲአን ሃገራት ብቕደም ሰዓብ 9ን 7ን ጋዜጠኛታት ኣሲረን።
ብደረጃ ዓለም ክረኣይ እንከሎ፡ ናይ 2022 ማእሰርቲ ጋዜጠኛታት፡ ካብቲ ቅድሚኡ ዝነበረ ዓመታት ብዝለዓለ ወሲኹ ኣሎ። ብደረጃ ሃገራት ሳብ-ሳህራን፡ ምብራቕ ኣፍሪቃን ዝበዝሑ ጋዜጠኛታት ዝተኣስርሉ ዞባ ኮይኑ፡ ብመሰረት’ቲ ጸብጻብ ዓለምለኸዊ ትካል ኮሚተ ምክልኻል መሰል ጋዜጥኛታት፡ ኤርትራ፡ ኢትዮጵያን ሩዋንዳን፡ ብደረጃ ዓለም ከይተረፈ፡ ከም ገሃስቲ መሰል ሓሳብካ ምግላጽን ኣሰርቲ ጋዜጠኛታትን ኮይነን ሰፊረን ኣለዋ።
እቲ ንናጽነት ፕረስ ዝጣበቕን ንመሰል ጋዜጠኛታት ዝሕለቕን ኣብ ከተማ ነውዮርክ ዝመደበሩ ትካል፡ ኣቐዲሙ ብ14 ታሕሳስ 2022 ኣብ ዘውጸኦ ካልእ ጸብጻብ፡ በብኩርናዑ ዝተራእዩ ግርጭታት፡ ጭቆና ውሑዳትን ወጻዕቲ ምምሕዳራትን፡ ዓመተ-2022 ክሳብ ሕጂ ዘይተራእየ ብዝሒ 363 ጋዜጠኛታት ዝተኣስሩላን እቲ ብዝሒ ካብቲ ዝሓለፈ ዓመታት፡ ብ20 ሚእታዊት ክውስኽን ምኽንያት ከም ዝኾኑ ተሓቢሩ።
እቲ ጸብጻብ ኣብ መወዳእታ ከም ዘስፈሮ፡ ብዝሒ ዝተኣስሩ ጋዜጠኛታት ክውስኽ እንከሎ፡ ኤርትራ ከኣ ከምቲ ዝጸንሓቶ ብደረጃ ሃገራት ሳብ-ሰሃራ ኮነ ምብራቕ ኣፍሪቃ፡ እታ ንጋዜጣኛ ዝኸፈአት፡ ብደረጃ ዓለም 16 ጋዜጠኛታት ኣሲራ 9ይ ደረጃ ሒዛ፡ ዝኣሰረቶም ጋዜጥኛታት ካብ 17 ክሳብ 20 ዓመታት ንዝኣክል ግዜ ናብ ፍርዲ ዘየቕረበቶም፡ ምስ ቤተሰቦምን ጠበቓን ርክብ ዘየፍቀደትሎም ሃገር ኮይና ከም ዝቐጸለት፡ እቲ ዓለም ለኻላዊ ንመሰል ጋዜጠኛታት ዝሕለቕ ትካል ምቅልዑ ኣብቲ ዓመታዊ ጸብጻብ ተመልኪቱ።
ሓፈሻዊ ኣኼባ ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ኢትዮጵያ ንዘቕረበቶ ንድፊ ነጺግዎ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ውድብ ሕቡራት ሃገራት ብ30 ታሕሳስ 2022 ኣብ ዘካየዶ ሓፈሻዊ ኣኼባ፡ ኢትዮጵያ እቲ ኣብ ግዜ ውግእ ዝተፈጸመ ግህሰት ሰብኣዊ መሰልን ገበናትን ክምርምር ብዓለምለኸ ባይቶ ሰብኣዊ መሰል ዝተመዘዘ ሰለስተ ዝኣባላቱ ኮሚሽን ክኢላታት ክስረዝን ዓመታዊ ባጀት ከይምደበሉን ንዘቕረበቶ ንድፍ-ሓሳብ ብብዝሒ ድምጺ ከም ዝነጸጎ ኣፍሊጡ።
እቲ መርማሪ ኮሚሽ ብሓፈሻ ኣብ ኢትዮጵያ ብፍላይ ድማ ናብቲ ውግእ ዝተኻየደሉ ክልል ትግራይን ካልእ ከባብታትን ከይኣቱ ዝሓትት ርኢቶ ኢትዮጵያ፡ ብ71 ድምጺ ክንጸግ እንከሎ፡ ብ32 ድምጺ ድማ ተደጊፉ። 50 ሃገራት ከኣ ኣብቲ ንድፊ ካብ ምድማጽ ከም ዝተዓቀባ ተፈሊጡ። ኤርትራ እቲ ምጽራይ ብቐጥታ ስለ ዝምልከታ ካብተን ንድፈ-ሓሳብ ኢትዮጵያ ዝደገፋ ሃገራት ሓንቲ እያ።
ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ፡ ሕብረት ኤውሮጳን ዝተፈላለያ ሃገራትን ኢትዮጵያ እዚ መርማሪ ኮሚሽን ሰብኣዊ መሰል ናብቲ ውግእ ዝተኻየደሉ ከባብታት ኣትዩ ምጽራያት ከካይድ ክትፈቅድን ክትተሓባበርን ከም ሓደ ቅድመ-ኩነት ናይ ዝምድናታቶም ናብ ንቡር ምምላስን ሓገዝ ምፍቃድን ዘቕርቡላ ዘለዉ እዩ።
ንልዕሊ ክልተ ኣዋርሕ ኣብ ማእሰርቲ ህግደፍ ዝጸንሑ ጳጳስ ካቶሊካዊት ቤተክርስትያን ኤርትራ፡ ዘመንበረ ሰገነይቲ ኣባ ፍቕረማርያም ሓጎስ ከም ዝተፈትሑ ምንጭታት ናይታ ቤተክርስትያ ካብ ኤርትራ ሓቢሮም። እዞም ጳጳስ ኣብ መዓርፎ ነፈርቲ ኣስመራ ብ15 ጥቅምቲ 2022 ዝተኣስሩ፡ ካብ ምገሻኦም ክምለሱ እንከለዉ እዮም። ተዓዘብቲ ከም ዝብልዎ እዚ ማእሰርቲ ብሓፈሻ ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ሃይማኖታት ኤርትራ ዝፈጥሮ በደል መቐጸልታ ኮይኑ፡ ብፍላይ ድማ ናይቲ ምምሕዳር ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ካቶሊካዊት ቤተክርስትያ ክፈጥሮ ዝጸንሐን ዘሎን ተጽዕኖ ኣካል እዩ።
እዞም ጳጳስ ምፍተሖም እምበር ዝተኣስርሉ ምኽንያት ከም ዘይተፈልጠ ተሓቢሩ። መንግስቲ ኤርትራ ብዛዕባ ምእሳሮም ኮነ ምፍተሖም ዝሃቦ ወግዓዊ መግለጺ የለን። ምስዚ ኣብ ዝተጠሓሕዘ ቅድሚ ኣቡነ ፍቕረማርያም ናይ ሰገነይቲ ቅዱስ ሚካኤል ቤተ-ክርስትያን ሃገረ ስብከት ኣተሓባባሪ ዝነበሩ ኣባ ምሕረተኣብ እስጢፋንኖስ እውን ብሓይልታት ጸጥታ ኤርትራ ተኣኣሲሮም ድሕሪ ምጽናሕ ምስ ኣባ ፍቕረማርያም ከም ዝተፈጥሑ ተሓቡሩሎ።
ቅድሚ ሕጂ ምምሕዳር ህግደፍ ኣብ ልዕሊ በታ ቤተክርስትያ ዝመሓደራ ንህዝቢ ኣገልግሎት ዝህባ ዝነበራ ትካላት ብምውራሱ ዘይምቅዳው ፈጢሩ ከም ዝጸንሐ ዝዝከር እዩ።
ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ) ብምኽንያት ማእሰርቲ ኣባ ፍቕረማርያምን ብጾቶምን ናብ ኩሎም ዝምልከቶም ኣካላት መዘክር ኣብቕሪቡ ከም ዝነበረ ይፍለጥ። ኣብዚ መዘክሩ ዝምልከቶም ኤርትራውያንን ዓለምለኻውያን ኣካላት ንክፍትሑ ተጽዕኖኦም ከሕይሉ ህዝቢ እውን ተቓውሞኡ ከስምዕ ጸዊዑ እዩ።
ድሕሪ 18 ኣዋርሕ፡ ነፋሪት መገዲ ኣየር ኢትዮጵያ ገያሾ ሒዛ መቐለ ኣትያ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ገያሾ ከብ መዓርፎ ነፈርቲ ቦሌ ናብ መቐለ እናተበገሱ (ምስሊ ካብ ኣገልግሎት ዜና ኢትዮጵያ)
ድሕሪ ዓመትን መንፈቕን፡ ገያሾ ዝሓዘት ቁጽሪ በረራ 104 ቦይንግ ነፋሪት መገዲ ኣየር ኢትዮጵያ ብ28 ታሕሳስ 2022 ኣብ ከተማ መቐለ መዕርፎ ነፈርቲ ኣሉላ ኣባ ነጋ፡ ከም ዝዓረፈት፡ ተለቪዥን ትግራይ ሓቢራ። ጉዕዞ መንገዲ ኣየር ኢትዮጵያ ናብ ትግራይ፡ ፈደራል መንግስቲ ኢትዮጵያ ቅድሚ 18 ኣዋር ካብ ትግራይ ጠቕሊሉ ድሕሪ ምውጽኡ ተቛሪጹ እዩ ጸኒሑ።
መንገዲ ኣየር ኢትዮጵያ ኣቐዲሙ ከም ዘፍለጦ፡ ድሕሪ ሕጂ ዕለታዊ ሓደ በረራ ካብ ኣዲስ ኣበባ ናብ መቐለ ዘካይድ ኮይኑ፡ ናብ መቐለ ዝግበር በረራታት ኩንነታት ገያሾ እናተራእየ ከም ዝውሰኽን ናብ ከተማ ሽረ እንዳስላሴ ድማ ድሕሪ ዝተወሰነ ግዜ ክጅመር እዩ ዝብል ትጽቢት ኣሎ። ድሕሪቲ ናብ ትግራይ በረራ ክጅምርዩ ዝብል ሓበሬታ ምዝርግሑ፡ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ቲኬት ነፋሪት ኣብ ዝሽየጠሉ ቦታታት ጸዕቂ ገያሾ ከም ዝተራእየን ክሳብ ዝመጽእ ሳምንቲ ዝግበር በረራታት ቲኬት ተሸይጡ ከም ዝተወደአን ተሓቢሩ።
እዚ ላዕለዎት ሰብ መዚ ኢትዮጵያ ናብ ትግራይ ምብጸሖም ተኸቲሉ ዝተጀመረ ስሩዕ በረራ መንገዲ ኣየር ኢትዮጵያ፡ ኣካልቲ ዝተፈላለዩ ኣገልግሎታት ናብ ንቡር ክምለሱ ዝተበጽሐ ስምምዕ ፕሮትርያን ናይሮብን ዝካየድ ዘሎ እዩ። ናይ ኢትዮጵያ ቴለኮምን ብሄራዊ ባንክን እውን ኣብዚ ሓጺር መዓልታት ተመሳሳሊ ኣገልግሎት ምሉእብምሉእ ናብ ንቡር ናይ ምምላስ ስጉምቲ ክወስዱ እዮም ዝብል ትጽቢት ኣሎ።
ቅድሚ ውግእ ትግራይ ምጅማሩ፡ መንገዲ ኣየር ኢትዮጵያ ናብ መቐለ ዕለታዊ ካብ 10 ክሳብ 14 በረራታት ከም ዝነበሮ እቲ ዜናዊ ጸብጻብ ኣዘኻኺሩ።
More...
ኣብ ኤርትራ ከባቢ ሰሜን ደንከል፡ ብ26 ታሕሳስ 2022 ብመዕቀኒ ሬክተር-ስኬል 5.5 ዝዓቐኑ ምንቅጥቃጥ መሬት ከም ዘጋጠመ፡ ቅልውላው-24/CRISSI-24 ዝተባህለት ማዕከን ዜና ሓቢራ። እቲ ምንቅጥቃት ዘጋጠመሉ ፍሉይ ቦታ፡ ካብ ዋና ከተማ ኤርትራ ኣስመራ ንወገን ደቡባዊ ምብራቕ 150 ኪሎሜተር ኣብ ዝርሕቀቱ ምስ ትግራይ ኣብ ዝዳወብ ኮይኑ፡ ክሳብ 10 ኪሎሜተር ዝበጽሕ ዕምቆት ከም ዝነበሮ እቲ ዜና ጠቒሱ።
በዚ ምንቅጥቃጥ መሬት ክሳብ ማእከላይ ከባቢ ኤርትራን ሰሜን ኢትዮጵያ ትግራይ ከባቢ ዓዲ ግራትን ናይ ምንቅጥቃጥ ስምዒት ፈጢሩ ከም ዝነበረ እውን ተሓቢሩ።
ብሰንክዚ ምንቅጥቃጥ መሬት ጉድኣተ ከም ዝወረደ ዝሕብር ጸብጻብ ሽዑንሽዑ ኣይቀረበን። ምናልባት ግና ኣብ ጥቓቲ ምንቅጥቃጥ ዝተፈጥረሉ ቦታታት ኣብ ልዕሊ ትሕተ-ቅርጻ ጉድኣት ወሪዱ ክኸውን ይኽእል እዩ ዝብል ግምት ኣሎ። እታ ማዕከን ዜና ከም ዝሓበረቶ፡ እቲ ኩነታት ዝተፈጥረሉ ቦታ ካብ መራኸብታት ዝረሓቐ ስለ ዝኾነ፡ ድሒሩ ዝመጽእ ናይ ዝምልከቶም ኣካላት ዝተፈልየ ጸብጻብ ክህሉ ይኽእል እዩ። ድሕሪቲ ምንቅጥቃጥ መሬት ኣብቲ ከባቢ ምንቅስቓስ ተገዲቡ ነይሩ ዝኸውን ከም ዝኽእል ድማ እቲ ዜና ግምቱ ሂቡ።
ኣቕጣጫ መደበር ስደተኛታት ኣለምዋጭ (ከባቢ ዳባት) ካብ ማሕበራዊ መዲያ
ኣብ ኢትዮጵያ ኣብ ክልል ኣምሓራ ጥቓ ከተማ ዳባት ኣብ ዝተኸፍተ ሓድሽ መደበር ኣለምዋጭ ተዓቚቦም ዘለዉ ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣዝዩ ተስፋ ኣብ ዘቑርጽ ኩነታት ከም ዝርከቡ ምንጭታት ሰዲህኤ ካብቲ ቦታ ሓቢሮም። ናይቲ መደበር ኣብ ንመነባብሮ ሰባት ዘይምረጽ ቦታ ዝተደኮነ ብምዃኑ ኣደዳ ንህይወቶ ዝፈታተን ዛሕሊ ወዲቖም ምህላዎም፡ ቀዳማይ ጸገም ኮይኑ፡ ዘድሊ ሰብኣዊ ቀረብ ዘየብሉ ምዃኑ ከኣ ካልእ ጸገሞም እዩ።
እቶም ምንጭታት ከም ዝጠቐስዎ፡ ሕክምናን ዝስተ ማይ ዝኣመሰሉ ማሕበራዊ ቀረባት ዘይእኹል ኣብ ርእሲ ምዃኖም፡ ብነፍሲ ወከፍ ሓደ ስደተኛ ኣብ ወርሒ ዝወሃብ መግቢ 7 ኪሎ ግራም ጥረ ስርናይ ምዃኑ ሓቢሩ። ምስዚ ኣተሓሒዙ ከኣ ነዘን ስርናይ ቆሊኻ ንምብላዕ ወፊርካ እተምጸኦ ዕንጸይቲኳ ከምዘየለ ገሊጹ።
እቲ ካልእ ዝዓበየ ጸገም ኩነታት ጸጥታን ድሕነትን ኮይኑ፡ ኣይኮነንዶ ኣብቲ ኩሉ ዝኣትዎ ሓለዋ ዘየብሉ መደበር ኣለምዋጭ፡ ካብኡ ወጺእካ ኣብ ከተማ ዳባት ገዛ ተኻሪኻ ምንባር እውን ጸጥታኡ ከም ዘየተኣማምን ሓቢሩ። ኣብዚ ቀረባ መዓልታት ወዲ 18 ዓመት ኤርትራዊ ስደተኛ ካብ ከተማ ዳባት ኣብ ሰዓታት ምሸት ተጨውዩ ምስተወስደ፡ እቶም መንንነቶም ዘይተፈልጠ ዕጡቓት ጨወይቲ፡ እቲ ዝተጨውየ ንክልቀቕ ካብ 2 ክሳብ 1.5 ሚልዮን ብር ሓቲቶም ከም ዘለዉ እቲ ምንጪ ጠቒሱ፡
በዚ ኩነታት ካብ ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራትን ካለኦት እቲ ጉዳይ ዝምልከቱ ኣካላትን ተስፋ ዝቖረጹ ኣስታት 5 ሺሕ ኤርትራውያን ስደተኛታት፡ “ናብ ሃገርና ምለሱና” ኢሎም ከም ዝተመዝገቡን እቲ ምምዝጋብ ቀጻሊ ምህላዉን ከኣ ድምጺ ኣሜሪካ ፕሮግራም ትግርኛ ሓቢራ።
እዞም ኣብ ኣለምዋጭ ዝሳቐዩ ዘለዉ ስደተኛታት፡ እቲ ኣብ ትግራይ ዝነበረ መደበራት ማይዓይንን ዓዲ ሓርሽን ብሰንኪ ውግእ ምስ ዓነወ፡ ካብኡ ዝሰገሩ ነባራት ኤርትራውያን ስደተኛታት እዮም።
ሕብረት ኤውሮጳ፡ ስምምዕ ኣልጀርስ ንሰላም ሰሜን ኢትዮጵያ ወሳኒ’ዩ ኢሉ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ሕብረት ኤውሮጳ ብ22 ታሕሳስ 2022 ኣብ ዘውጽኦ መግለጺ፡ ኣብ ግብሪ ምውዓል ስምምዕ ኣልጀርስ 2000 ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን፡ ንሰላምን ምርግጋእን ሰሜን ኢትዮዮጵያን ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃን ኣገዳሲ ምዃኑ ምግላጹ ዘሪፖርተር ሓቢሩ። ባይቶ ሕብረት ኤውሮጳ ኣብዚ መግለጺኡ፡ ምስቲ ንባድመ ንኤርትራ ዝወሰነ ብይን ዶብን ኣብዚ ቀረባ እዋን ኣብ መንጎ መንግስቲ ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን ኣብ ደቡብ ኣፍሪቃ ዝተበጽሐ ውዕል ሰላምን ዝተተሓሓዙ ጉዳያት ዳህሲሱ።
እቲ መግለጺ ኣተሓሒዙ፡ ኩለ-መዳያዊ ህድኣት፡ ልኡላውነትን ግዝኣታዊ ሓድነትን ከምኡ እውን ሰላማዊ ዕቤት ምርግጋጽ ንኢትዮጵያን ነቲ ዞባን ወሳኒ ምዃኑ ኣስፊሩ። ሕብረት ኤውሮጳ ኣተሓሒዙ፡ ጐረባብቲ ኢትዮጵያ እዚ ኣብዚ ቀረባ እዋን ኣብ መንጎ መንግስቲ ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን ዝተበጽሐ፡ ተጻብኦ ብቐጻሊ ናይ ምቁራጽ ውዕል ኣብ ግብሪ ንምውዓል ኣውንታዊ ኣበርክቶ ክገብራ ተሪር መጸዋዕታ ኣቕሪቡ።
ናይቲ ሕብረት መግለጺ፡ ኣገዳስነት ስምምዕ ኣልጀርስ 2000ን፡ ምሕዳስ ዝምድና ኤርትራን ኢትዮጵያን 2018ን ጠቒሱ፡ ሰራዊት ኤርትራ ብቕልጡፍን ምሉእ ብምሉእን ካብ ትግራይ ንክወጽእ፡ ሕብረት ኤውሮጳን ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካን፡ ንትግባረ እቲ ህውከት ናይ ምቁራጽ ውዕል ወሳኒ ምዃኑ ከም ዝኣምኑ ገሊጹ።
ክልል ትግራይ፡ ሰራዊት ኤርትራ እቲ ውግእ ካብ ዝጅመር 2020 ንደሓር ናብ ትግራይ ምእታዉ ክቃወም ዝጸንሐ ኮይኑ፡ ድሕሪ ሰላማዊ ውዕል ደቡብ ኣፍሪቃ ምኽታሙ’ውን፡ ጌና ሰራዊት ኤርትራ ካብ ትግራይ ከምዘይወጸን በደላት ይፍጸም ከምዘሎን ክሲ የሰምዕን ከምዘሎ እቲ መግለጺ ኣዘኻኺሩ።
ስምምዕ ኣልጀርስ ምስ ተኸተመ፡ ንዕስራ ዓመታት፡ ኣብ ናይ “ኣይሰላም ኣይውግእ” ኩነታት እቲ ብይን ዶብ ኤርትራን ኢትዮጵያን ኣይተተግበረን። ኣብ 2018 ነቲ ኣብ ውግእ ኤርትራን ኢትዮጵያን 1998-2000 ዓብይ ግደ ዝነበሮ ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ (ህወሓት) ዘየሳተፈ ዝምድና መንጎ ኤርትራን ትግራይን ምሕዳሱ፡ ከም ቀንዲ ጠንቂ ናይቲ ዝተባርዐ ውግእ ዝውሰድ ምዃኑ’ውን፡ ሕብረት ኤውሮጳ ጠቒሱ። ኣብዚ ዳሕረዋይ ውዕል ኢትዮጵያን ትግራይን “ናይ ወጻኢ ሓይልታት ካብ ትግራይ ይወጹ” ክብል እንከሎ፡ ንሓይልታት ኤርትራ ምዃኑ ርዱእ ኮይኑ፡ “እንተላይ ካብ ባድመ ማለት ድዩ?” ዝብል ክንጸር ይግበኦ ነይሩ ክብል እውን ኣብቲ መግለጺኡ ጠቒሱ። ናይ ሕብረት ኣፍሪቃ ናይቲ ስምምዕ ኣተገባብራ ተቖጻጻሪ ኣካል ነዚ ከነጽሮ ከም ዝግበኦ እውን ኣመልኪቱ።
ናብ መቐለ ዝተጓዕዘ ልኡኽ ላዕለዎት ሰብ መዚ መንግስቲ ኢትዮጵያ
ብኣፈ-ጉባአ ፓርላማ ፈደራላዊ መንግስት ኢትዮጵያ ኣቶ ታገሰ ጫፎ ዝምራሕ ላዕለዋይ ልኡኽ መንግስቲ፡ ኢትዮጵያ 26 ታሕሳስ 2022 ከተማ መቐለ ከም ዝኣተወ መንግስታውን ዘይመንግስታውን ማዕከናት ዜና ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን ሓቢረን። ኣብቲ ኣብ መንጎ ተወከልቲ ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን ክካየድ ዝጸንሐ ናይ ሰላም ዘተ ይሳተፉ ካብ ዝነበሩ ኣቶ ሬድዋን ሑሴን ኣማኻሪ ብሄራዊ ድሕንነትን ዶር ጊደወን ጢሞቴዊስ ጠቕላሊ ኣኽባር ሕግን ከምኡ እውን ሚኒስተራት ኣካል ናይዚ ልኡኽ ክኾኑ እንከለዉ፡ ናይቲ ብሄራዊ ናይ ምምኽኻር ኮሚሽን ዝበሃል ትካል ኣባላት ከም ዝርከብዎ ኣብቲ ዜና ተጠቒሱ።
እቲ ልኡኽ ኣብ መዓረፎ ነፈርቲ ኣሉላ ኣባ ነጋ መቐለ ኣብ ዝበጸሓሉ ብላዕለዎት ሓለፍቲ ክልል፡ መራሕቲ ሃይማኖትን ካለኦት ኣካላትን ትግራይ ኣቀባብላ ከም ዝተገብረሉ ተፈሊጡ።
እዚ ጉዕዞ ላዕለዎት ሰበሰልጣን ኢትዮጵያ ናብ ዋና ከተማ ክልል ትግራይ ኣብ ዘሓለፈ ክልተ ዓመታት ንመጀመርያ ኮይኑ፡ ብውዕል ፕሮተርያን ናይሮብን ተኸቲሉ ዝካየድ ዘሎ እዩ። እዚ ጉዕዞ መስርሕ ሰላም ኣብ ደሓን ኩነታት ምህላዉ ዘመልክት ምዃኑ እተን ናይ ዜና ማዕከናት ጠቒሰን። ናይቲ ልኡኽ ጉዕዞ ናብ መቐለ ንትግባረ እቲ ተበጺሑ ዘሎ ውዕል ሰላም ከም ዝሕግዝ ድማ ተገሊጹ።
ቅድሚ ሓደ መዓልቲ ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ ዓሊ ነቲ ተበጺሑ ዘሎ መስርሕ ሰላም ብደረጃ ካቢነ ሚኒስተራት ከም ዝገምገምዎን ተስፋ ኣብ ዝህብ ደረጃ ከም ዝርከብን ምሕባሮም ዝዝከር እዩ።
