http://ascenteq.com/project/epdp

 ሕብረት ኤውሮጳ ብ22 ታሕሳስ 2022 ኣብ ዘውጽኦ መግለጺ፡ ኣብ ግብሪ ምውዓል ስምምዕ ኣልጀርስ 2000 ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን፡ ንሰላምን ምርግጋእን  ሰሜን ኢትዮዮጵያን ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃን ኣገዳሲ ምዃኑ ምግላጹ ዘሪፖርተር ሓቢሩ። ባይቶ ሕብረት ኤውሮጳ ኣብዚ መግለጺኡ፡ ምስቲ ንባድመ ንኤርትራ ዝወሰነ ብይን ዶብን ኣብዚ ቀረባ እዋን ኣብ መንጎ መንግስቲ ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን ኣብ ደቡብ ኣፍሪቃ  ዝተበጽሐ ውዕል ሰላምን ዝተተሓሓዙ ጉዳያት ዳህሲሱ።

እቲ መግለጺ ኣተሓሒዙ፡ ኩለ-መዳያዊ ህድኣት፡ ልኡላውነትን ግዝኣታዊ ሓድነትን ከምኡ እውን  ሰላማዊ ዕቤት ምርግጋጽ ንኢትዮጵያን ነቲ ዞባን  ወሳኒ ምዃኑ ኣስፊሩ። ሕብረት ኤውሮጳ ኣተሓሒዙ፡  ጐረባብቲ ኢትዮጵያ እዚ ኣብዚ ቀረባ እዋን ኣብ መንጎ መንግስቲ ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን ዝተበጽሐ፡ ተጻብኦ ብቐጻሊ ናይ ምቁራጽ  ውዕል ኣብ ግብሪ ንምውዓል ኣውንታዊ ኣበርክቶ ክገብራ ተሪር መጸዋዕታ ኣቕሪቡ።

ናይቲ ሕብረት መግለጺ፡ ኣገዳስነት ስምምዕ ኣልጀርስ 2000ን፡ ምሕዳስ ዝምድና ኤርትራን ኢትዮጵያን 2018ን ጠቒሱ፡ ሰራዊት ኤርትራ ብቕልጡፍን ምሉእ ብምሉእን ካብ ትግራይ ንክወጽእ፡ ሕብረት ኤውሮጳን ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካን፡ ንትግባረ  እቲ ህውከት ናይ ምቁራጽ ውዕል  ወሳኒ ምዃኑ ከም ዝኣምኑ ገሊጹ።

ክልል ትግራይ፡ ሰራዊት ኤርትራ እቲ ውግእ ካብ ዝጅመር  2020 ንደሓር ናብ ትግራይ ምእታዉ ክቃወም ዝጸንሐ ኮይኑ፡ ድሕሪ ሰላማዊ ውዕል ደቡብ ኣፍሪቃ ምኽታሙ’ውን፡ ጌና ሰራዊት ኤርትራ ካብ ትግራይ ከምዘይወጸን በደላት ይፍጸም ከምዘሎን ክሲ የሰምዕን ከምዘሎ እቲ መግለጺ ኣዘኻኺሩ።

ስምምዕ ኣልጀርስ ምስ ተኸተመ፡ ንዕስራ ዓመታት፡ ኣብ ናይ “ኣይሰላም ኣይውግእ” ኩነታት እቲ ብይን ዶብ ኤርትራን ኢትዮጵያን  ኣይተተግበረን። ኣብ 2018 ነቲ ኣብ ውግእ ኤርትራን ኢትዮጵያን 1998-2000 ዓብይ ግደ ዝነበሮ ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ (ህወሓት) ዘየሳተፈ  ዝምድና መንጎ ኤርትራን ትግራይን ምሕዳሱ፡  ከም ቀንዲ ጠንቂ ናይቲ ዝተባርዐ ውግእ ዝውሰድ ምዃኑ’ውን፡ ሕብረት ኤውሮጳ ጠቒሱ። ኣብዚ ዳሕረዋይ ውዕል ኢትዮጵያን ትግራይን “ናይ ወጻኢ ሓይልታት ካብ ትግራይ ይወጹ” ክብል እንከሎ፡ ንሓይልታት ኤርትራ ምዃኑ ርዱእ ኮይኑ፡  “እንተላይ ካብ ባድመ ማለት ድዩ?” ዝብል ክንጸር ይግበኦ ነይሩ ክብል እውን ኣብቲ መግለጺኡ ጠቒሱ። ናይ ሕብረት ኣፍሪቃ ናይቲ ስምምዕ ኣተገባብራ ተቖጻጻሪ ኣካል ነዚ ከነጽሮ ከም ዝግበኦ እውን ኣመልኪቱ።

ናብ መቐለ ዝተጓዕዘ ልኡኽ ላዕለዎት ሰብ መዚ መንግስቲ ኢትዮጵያ

ብኣፈ-ጉባአ ፓርላማ ፈደራላዊ መንግስት ኢትዮጵያ ኣቶ ታገሰ ጫፎ ዝምራሕ ላዕለዋይ ልኡኽ መንግስቲ፡ ኢትዮጵያ 26 ታሕሳስ 2022 ከተማ መቐለ ከም ዝኣተወ መንግስታውን ዘይመንግስታውን ማዕከናት ዜና ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን ሓቢረን።  ኣብቲ ኣብ መንጎ ተወከልቲ ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን ክካየድ ዝጸንሐ ናይ ሰላም ዘተ ይሳተፉ ካብ ዝነበሩ ኣቶ ሬድዋን ሑሴን ኣማኻሪ ብሄራዊ ድሕንነትን ዶር  ጊደወን ጢሞቴዊስ ጠቕላሊ ኣኽባር ሕግን ከምኡ እውን ሚኒስተራት ኣካል ናይዚ ልኡኽ ክኾኑ እንከለዉ፡ ናይቲ ብሄራዊ ናይ ምምኽኻር ኮሚሽን ዝበሃል ትካል ኣባላት ከም ዝርከብዎ ኣብቲ ዜና ተጠቒሱ።

እቲ ልኡኽ ኣብ መዓረፎ ነፈርቲ ኣሉላ ኣባ ነጋ መቐለ ኣብ ዝበጸሓሉ ብላዕለዎት ሓለፍቲ ክልል፡ መራሕቲ ሃይማኖትን  ካለኦት ኣካላትን ትግራይ ኣቀባብላ ከም ዝተገብረሉ ተፈሊጡ።

እዚ ጉዕዞ ላዕለዎት ሰበሰልጣን ኢትዮጵያ ናብ ዋና ከተማ ክልል ትግራይ ኣብ ዘሓለፈ ክልተ ዓመታት ንመጀመርያ ኮይኑ፡ ብውዕል ፕሮተርያን ናይሮብን ተኸቲሉ ዝካየድ ዘሎ እዩ። እዚ ጉዕዞ መስርሕ ሰላም ኣብ ደሓን ኩነታት ምህላዉ ዘመልክት ምዃኑ እተን ናይ ዜና ማዕከናት ጠቒሰን። ናይቲ ልኡኽ ጉዕዞ ናብ መቐለ ንትግባረ እቲ ተበጺሑ ዘሎ ውዕል ሰላም ከም ዝሕግዝ ድማ ተገሊጹ። 

ቅድሚ ሓደ መዓልቲ ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ  ዓሊ  ነቲ ተበጺሑ ዘሎ መስርሕ ሰላም  ብደረጃ ካቢነ ሚኒስተራት ከም ዝገምገምዎን ተስፋ ኣብ ዝህብ ደረጃ ከም ዝርከብን ምሕባሮም ዝዝከር እዩ።

ሕብረት ኤውሮጳ፡ ብ22 ታሕሳስ 2022 ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ፡ ንኢትዮጵያ ዝመደቦ ሓገዝ ንምሃብን ዝምድናኡ ኣብ ፖለቲካውን ቁጠባውን መዳያት ንምሕዳስን፡ ተጻብኦታት ብቐጻልነት ጠጠው ዘብል ውዕል ሰላም ፕሪቶርያ ምሉእ ብምሉእ ኣብ ግብሪ ምውዓል ዘይሰግሮ ቅድመ-ኩነት ምዃኑ ደጊሙ ከም ዘሕደሰ ኣፍሊጡ። ምውጻእ ሰራዊት ኤርትራ ካብ ትግራይ ድማ ከም ቀንዲ ቅድመ-ኩነት ተጠቒሱ።

እቲ ሕብረት ንኢትዮጵያ ዝህቦ ሓገዝ ዘቋረጸ ውግእ ትግራይ ብ4 ሕዳር 2020 ሒደት መዓልታት ቅድሚ ምጅማሩ ክኸውን እንከሎ፡ እንደግና ሎሚ ዝምድናኡ ምስ ኢትዮጵያ ናብ ንቡር ንምምላስ ቅድመ-ኩነት ኣስፊሩ ኣሎ። ሕብረት ኤውሮጳ ቅድሚ ሕጂ ንኢትዮጵያ ክህቦ መዲብዎ ዝነበረ ናብ 90 ሚልዮን ዩሮ ዝጽጋዕ ናይ በጀት ደገፍን ኣስታት ሓደ ቢልዮን ዩሮ ናይ ልምዓት እዩ ነይሩ።

ላዕለዎት ሓለፍቲ ኢትዮጵያን ሕብረት ኤውሮጳን፡ ቅድሚ ውዕል ሰላም ፕሮተርያ’ውን በተደጋጋሚ ብዛዕባቲ ናይ ገንዘብ ሓገዝ ንኢትዮጵያ ዝፍቀደሉ ኩነታት ዝተመያየጡ ክኾኑ እንከለዉ፡ ሕብረት ኤውሮጳ ግና ካብ መጀመርታኡ መንግስቲ ኢትዮጵያ ከማለኦ ይግበኦ ዝበሎ ቅድመ-ኩነት ካብ ምቕራብ ዓዲ ኣይወዓለን። እዚ ሎሚ ብባይቶ ሕብረት ኤውሮጳ ከም ሓደሽ ዝቐረበ ሓድሽ ቅድመ-ኩነት፡ ነቲ ቅድም ክቐርብ ዝጸንሐ ቅድመ ኩነታ እውን ከምዘይለቐቖ እቲ መግለጺ ጠቒሱ።

መግለጺ ሕብረት ኤውሮጳ፡ ካብ ቅድም ናይ ኤርትራ ሰራዊት ካብ ትግራይ ንክወጽእ ብቐጻሊ ከም ቅድመ-ኩነት ከቕርቦ ዝጸንሐ ኮይኑ፡ ኣብዚ ሓድሽ ናይ 22 ታሕሳስ 2022 መግለጺኡ’ውን፡ ምውጻእ ሰራዊት ኤርትራ ካብ ትግራይ ከም ቀንዲ ቅድመ-ኩነት እዩ ኣስፊርዎ። ምስዚ ብምትሕሓዝ፡ ጐረባብቲ ኢትዮጵያ ዝኾና ሃገራት፡ ውዕል ሰላም ፕሮተርያ ኣብ ግብሪ ንክውዕል ሃናጺ ግደ ክህልወን ጸዊዑ።

ኣብ መንጎ ኣዘዝቲ ሰራዊት ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን ኣብ ኬንያ ንክልተ መዓልታት ዝተኻየደ 2ይ ዙርያ ልዝብ ሰላም ብዓወት ከም ዝተዛዘመ፡ እቶም ኣዛተይቲ ሓቢሮም። እቲ 2ይ ዙርያ ዘተ ናይሮቢ ብዓወት ከም ዝተዛዘመ ዝገሉጹን ናብ ምሉእ ትግባረ ንምብጻሕ ተስፋ ከም ዘለዎን ዘረድኢን፡ ሓደ ካብቶም ኣዛተይቲ፡ ናይ ቅድም ፕረሲደንት ሃገረ ኬንያ እሁሩ ከኒያታ እዮም።

ፕረሲደንት ኬንያ ነበርን ኣዛታይ ኣብ መንግስቲ ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን እሁሩ ከኒያታ፡ ከም ዝገለጽዎ፡ እቶም 21ን 22ን ታሕሳስ 2022 ተራኺቦም ዝዘተዩ ተወከልቲ ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን ኣዛተይትን ኣብዚ ቀረባ መዓልታት ኣብ ዋና ከተማ ክልል ትግራይ  መቐለ ከም ዝራከቡ ሓቢሮም። ስለምንታይ ኣብቲ ጋዜጣዊ መግለጺ ተወከልቲ ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን ከምዘይተረኸቡ ግና ብዘይካቲ ኣብ ጽዑቕ ዘተ ምጽንሖም ካልእ ዝሃብዎ መብርሂ ኣይነበረን።

እሁሩ ከኒያታ ኣብቲ ሓጺር ጋዜጣዊ መግለጺ፡ “ሰራዊት ኤርትራ ስለምንታይ በቲ ኣቐዲሙ ዝተበጽሐ ስምምዕ መሰረት ካብ ትግራይ ዘይወጸ?” ብዝብል፡ ንዝተላዕለ ሕቶ ኣብ ዝሃብዎ መልሲ፡  “ብመሰረት ኣብ ዝሓለፈ ዝተበጽሐ ስምምዕ፡ ኩሎም ናይ ወጻኢ ሓይልታት ካብ ትግራይ ክወጹ እዮም ተባሂሉ ስለ ዘሎ ክወጹ እዮም። ኣስማት ምጥቃስ ኣየድልን እዩ” ዝብል መልሲ ሂበምሉ።

ኣብ ርእሲዚ ከኒያታ፡ "ክልቲኦም ወገናት፡ ትግባረ ናይቲ ስምምዕ ንምክትታልን ንምቁጽጻርን ተኸታታሊ ጉጅለ ሕብረት ኣፍሪቃ ዝምልከት ምሉእ ምትሕብባር ከምዝገብሩ ተሰማሚዖም ኣለዉ"  ኣብ ርእሲ ምባሎም፡ እዚ ዝመጽእ ዘሎ ሓድሽ ዓመት፡ ንኢትዮጵያውያን ናይ ሰላም ዓመት ክኾነሎም ዘለዎም ተስፋ ገሊጾም።

ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ፡ ድሕሪ ስምምዕ ፕሪቶርያ፡ ኣብ ናይሮቢ ኣብ ዝርዝር ዘተ፡ ክልቲኦም ወገናት ጐንጺ ደው ከብሉ፡ ሰብኣዊ ሓገዝ ብቐጻሊ ክኣቱ፡ መሰረታዊ ኣገልግሎታት ናብ ክምለሱን ሓይልታት ትግራይ ዕጥቆም ክፈትሑን፡ ማዕረማዕረኡ ድማ ሓይልታት ወጻኢን ካብ ሰራዊት ምክልኻል ፈደራል ወጻኢ ዝዀኑ ዕጡቓት ኣካላትን ካብ  ክልል ትግራይ ክወጽ ምስምምዖም ይዝከር።