ርእሰ ዓንቀጽ ሰዲህኤ
“ንላዘብ ምኽሪ ንኽርከብ” ዝብል ምስላ ወለድና፡ ሎሚ እውን ቁምነገሩ ህያው እዩ። ዘይምርኻብ ዘስዕቦ ኣሉታ ንምንጽብራቕ ከኣ “ካብ ዓይኒ ዝገለለ ካብ ልቢ ገለለ” ይበሃል። እቲ ርክብን ልዝብን ግና ፍንዉን ኣብ ዝኾነ መንገዲ ዝግበር ዘይኮነ፡ ናይ ገዛእ ርእሱ ዝግዘኣሉ ሕግታት ኣለዎ። እቲ ማሕበራዊ ረብሓ ርክብ ከም ርዱእ ወሲድና፡ ርክብ ኣብ ፖለቲካዊ መዳይ ኣድማዒ ንክኸውን ክኽተሎ ዝግበኦ፡ ቀጥዒ፡ ኣሰራርሓን ስርዒታዊ ኣተገባብራን ኣለዎ።
እዚ ርክብ ኣብ መንጎ ፖለቲካዊ ውድባት፡ ሰልፍታትን ማሕበራትን ክዝውተር ይኽእል። ኣድማዒ ውጽኢት ንክህልዎ ከኣ ተሓታትነቱ ዘነጸረ ክኸውን ናይ ግድን እዩ። እቲ ብውልቂ ዝግበር ርክብ ውልቃዊ ተሓታትነት ይህልዎ። ብስም ሓደ ትካል ዝግበር ርክብ ከኣ ትካላዊ ኣፍልጦ ሃልይዎ ትካላዊ ተሓታትነት ዘስዕብ እዩ። እቲ ብስም ሰልፋዊ ድዩ ውድባዊ ትካል ዝግበር ርክብ ብስርዒታዊ ኣካላት ናይቲ ትካል ኣፍልጦ ክረክብ ይግበኦ። ንርክብ ክትዳሎ እንከለኻ ከሎ ጌና ነቲ ካብቲ እትራኸቦ ኣካል ዝመጽእ ካብ ናትካ ዝተፈልየ ርኢቶ ቦታ ክትህብን ከተኽብርን ምድላው የድሊ።
ኣብ ፖለቲካዊ ዛዕባ ኣብ መንጎ ውልቀ ሰባት ኮነ ውዳበታት ርክብ ክግበር እንከሎ፡ ኣብ ገሊኡ ዛዕባታት ስምምዕ ኣብ ገሊኡ ድማ ፍልልይ ከጋጥም ከም ርዱእ እትጽበዮ እዩ። ምኽንያቱ ከምኡ እንተዘይከውን ካብ ኣብ ሓደ ውድብ ወይ ሰልፊ ንላዕሊ ኣይመተወደብናን። ፍልልያት ምውጋድ’ኳ እንተዘይተኻእለ ኣከኣኢልካን ኣከባቢርካን ምሓዙ ከም ዝከኣል ግና ኣብ ብዙሕ ተመኩሮታት ተረጋጊጹ እዩ። ናትና ናይ ፍልልያት ኮነ ስምምዓት ኣተሓሕዛ’ውን ካብዚ ወጻኢ ዝርአ ኣይኮነን። እቲ ሓቂ እዚ ክነሱ ንሕናኸ በቒዕናዮዶ ኣይፋልናን? ዝብል ሕቶ ንምምላስ ከካብ ተመኩሮና ነቒልና ነቲ ንዋሰኣሉ ዘለና ፖለቲካዊ ትካላት እውን ክንምርምሮ ይግበኣና። ካብቲ መርሚርና ዝረኸብናዮ ተመኩሮ ከኣ ክንመሃር ይግበኣና።
ዘሰማምዕን ዘፈላልን ሓሳባት ከጋጥመና እንከሎ፡ ረብሓና ኣብ ሓቢርካ ምጉዓዝ ስለ ዝኸውን፡ ነቲ ረብሓና ዘራጉድን ዘሰማምዕን ሓሳባት ከነሕይሎ ክንቃለስ ይግበኣና። እዚ ማለት ኣብ ክንዲ ነቲ ዝፈላሊ ኣግኒንና ዘየራኽብ መንደቕ ክንሃንጽ ሒዅ እንብል፡ ነቲ ዘሰማምዓና ሓሳባት ኣዕኲዅና ዘሰጋግርን ዘራኽብን ድንድል ክንሃንጽ ምስ እንበቅዕ እቲ ልዝብ ኣውንታዊ ውጽኢት ክህልዎ ይኽእል። ከም ኤርትራውያን ዜጋታት፡ ብኤርትራውነትና ማዕረ ኢና። እዚ ብተግባር ኣብ ግዜ ሕማቕ ኮነ ጽቡቕ ዝተረጋገጸን ብክቡር መስዋእትነት ዝተደረዐን ስለ ዝኾነ ብዘይዕጥይጥይ ቀንዲ መሰረት ና መሰማሚዕና እዩ። ይኹን እምበር ኣብ እምነትናን ካልእ ናይ ብዙሕነት መምዘንን ንፈላለ ኢና። ሓደ ክርስትያን ይኸውን እቲ ካልእ ድማ ኣስላማይ። ከምኡ እውን ዝተፈላለየ ቋንቋታት ንዛረብ። ሓደ ኣብ መታሕት ይነብር እቲ ካልእ ከኣ ኣብ ከብሳ። ኮታ እቲ ናይ ብዙሕነት ዝርዝር ይቕጽል። ናይዚ ኩሉ ናይ መንነት ጸጋ ተጠቀምቲ ክንከውን ከኣ ቅድሚ ኩሉ ብሓሳብን ግብርን ኤርትራውያን ክንከውን ይግበኣና። ስለዚ ኣብዞም ኣብ ትሕቲ ኤርትራዊ ጽላል ክጽልሉ ዝግበኦም ፍልልያት ተመስሪትና ዘየራኽቡ መንደቓት ዘይኮና ክንሃንጽ ዝግበኣና፡ ኣብቲ ሓደ ዝገብረና ኤርትራውነት ጸኒዕና ኢና መራኸቢ ድንድል ክንሃንጽ ዝግበኣና። ነቲ ብንኡስ ደረጃ ዝፈላልየና ብዙሕነት ኣወጊድና በይንና ኤርትራዊ ክንከውን ንሃልከሉ ምኽንያት የብልናን። ብኣንጻሩ ነቲ መራኸቢ ድንድል ብዘይሃሲ ኣገባብ ደረቱ ሓልዩ ከም ዝህሉ ኢና ክንገብሮ ዝግበኣና።
ሓደ ኤርትራዊ ዛዕባ ኤርትራዊ ስለ ዝኾነ፡ ብኤርትራውያን እዩ ክተሓዝ ዝግበኦ። ነስተውዕል ኤርትራዊ ክርስትያን ብሃገራዊ ዛዕባ ክዛረብ እንከሎ ካብ ዘይኤርትራውያን ክርስትያን ኤርትራውያን ኣስላም እዮም ዝቐርብዎ። ጉዳይ ኤርትራውያን ኣስላም እውን በዚ እዩ ክተሓዝ ዝግበኦ። ብርኢቶና “ማይን ሑጻን መታርፍቲ” ዝብል ምስላ ዘይርዳእ ኤርትራዊ ኣካል ኣሎ ኣይንብልን። ሓሓሊፉ ከም ዝረአ፡ ሓድሓደ ዘይኤርትራውያን ነቲ ቀዳሞት ወለድና ኮነ፡ ናይ ነጻነት ተቓለስትና ንእምነት ብሃገራውነት እንዳቓነዩ ዝኸፈልዎ መስዋእትነት ብምዝንጋዕ ዝያዳ ተሓለቕቲ መሲሎም ክቐርቡ ዘካይድዎ ዘይቅዱስ ፈተነ፡ ከሎ ጌና ኩልና ኤርትራውያን ብሓባር ክንገንሖ ዝግበኣና እዩ።
ጉጅለ ህግደፍ ብተግባር ኣንጻር ኩሉ እምነታት፡ መራሕቱን ትካላቱን እዩ። ነዚ ንምብራህ ናይ ዝተኣስሩን ካብ ሓላፍነቶም ዝተወገዱን መራሕቲ ኩሎም እምነታት፡ ዝተዓጽወን ዝተራስየን ትካላት ኩሎም እምነታትን ዝተጋህሰ መሰላትን ምዝርዛር ዘድልየና ኣይኮነን። ምኽንያቱ ናይ ኩልና ኤርትራውያን ኣመንቲ ማዕጾ ዝኳሕኮሐን ኣብ እንግደዓ ኩልና ዘሎ ዕዳን ስለ ዝኾነ። እቲ ሓቂ እዚ ክነሱ፡ ጉጅለ ህግደፍ ንእምነት ዝህቦ ክብሪ ዘየለ ምዃኑ እንዳተፈለጠ፡ ናይ ሓደ እምነት ዝያዳ ደጋፊ ኣምሲልካ ምቕራቡ ገበኑ ከተቕልለሉ ከም ምፍታን እዩ ዝውሰድ። እዚ እውን ኣብ ሕድሕድ ዘሰጋግር ድንድል ምስራሕ ዘይኮነ ዘየራኽብ መንደቕ ከም ምንዳቕ ዝውሰድ እዩ። ደሓር ከኣ ነቲ ህግደፍ ናይ ኩሉ ወጻዒ ምዃኑ ኣሚኑ ብሓባር ክቃለሶ ዝግበኦ ዓቕሚ ምድኻምን ከፋፊልካ ናይ ምግዛእ ሕልሚ ህግዲፍ ዘተባብዕን እዩ። ስለዚ ዝያዳ ጠመተና ካብ ኣብቲ ዝፈላሊ ኣብቲ ዘሰማምዕ ምትኳር ክኸውን ይግበኦ።
ቤት ጽሕፈት ኣህጉራዊ ዝምድናታት ሰዲህኤ ኣገዳስ ስሩዕ ኣኼባ ኣካይዱ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ብዕለት 12 ሕዳር 2017፡ ምምሕዳራዊ ሽማግለ ቤት ጽሕፈት ኣህጉራዊ ዝምድናታት (ወጻኢ ቤት/ጽ) ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ወከልቲ ቦታውያን ሽማግለታት እተሳተፍዎ ስሩዕን ኣገዳስን ኣኼባ ብዘመናዊ መራኸቢ እናተጠቕመ ኣካይዱ። ከም ዝፍለጥ፡ ቦታውያን ሽማግለታት ፈጻሚ ቤት ጽሕፈታት ሰዲህኤ፡ ኣብ ጨንፈራት ሰልፊ ኣብ ዝርከብኤን ሃገራት ዝቖማ ኢየን።
እዚ ን8ይ ስሩዕ ኣኼባ ማእከላይ ባይቶ ሰዲህኤ ስዒቡ እተጋብኤ ኣኼባ ምምሕዳር፡ ብሓላፊ ቤት ጽሕፈት እናተመርሔ፡ ስፍሕ ዝበለ ኣጀንዳታት ዳህሲሱ። ንሱ ከኣ፡ 1) ሓበረታ ንጥፈታት ካብ ዞባውያን ወከልቲ፣ 2) ናብ 8ይ ስሩዕ ኣኼባ ማእከላይ ባይቶ ሰዲህኤ ካብ ዝቐረበ ጽማቚ ናይ 2016-2017 ዓመታዊ ጸብጻብ ቤት ጽሕፈት፣ 3) ብ8ይ ስሩዕ ኣኼባ ማእከላይ ባይቶ ዝጸደቐ ሓዲሽ መደብ ዕዮ ቤት ጽሕፈት ን2017-2018፣ 4) ቅርጻዊ ምትዕርራይ ቦታውያን ሽማግለታት፣ 5) ጊደ ቦታውያን ሽማግለታት ቤት ጽሕፈት ኣብ መስርሕ ምሕዳስ ሰልፊ ዝብል ነይሩ።
ምልውዋጥ ሓበረታታት/ጸብጻባት
ኣኼባ ምምሕዳራዊ ሽማግለ፡ ካብ ነፍስ-ወከፍ ኣወሃሃዲ ቦታዊ ሽማግለ ብሕጽር ዝበለ መልክዕ ዝቐረበ፡ ንንጥፈታት ሽማግለን ሃለዋት ሰልፍን ዝገልጽ ጸብጻባት ሰሚዑ። ቀጺሉ፡ ጸብጻብ ናይ ዓመተ ስራሕ 2016-2017 ቤት ጽሕፈት ኣህጉራዊ ዝምድናታት ብሓላፊ ቤት ጽሕፈት ቀሪቡ። ኣብ ዓመታዊ ጸብጻብ ካብ እተጠቕሰ ኣሃዛት፡-
- መዘክራት ሰዲህኤ፡- ካብ ነሓሰ 2016 ክሳዕ ሓምለ 2017 ኣብ ዝነበረ ናይ 12 ኣዋርሕ ንጥፈታት፡ ቤት ጽሕፈት ኣህጉራዊ ጽምድናታት፡ 27 መዘክራት ናብ መንግስታትን ሰልፍታትን ኣህጉራዊ ውድባትን/ማሕበራትን ልኢኹ። ንመዘኻኸሪ፡ ካብ ቀዳማይ ጉባኤ ሰዲህኤ ክሳዕ 8ይ ስሩዕ ኣኼባ ማእከላይ ባይቶ (ነሓሰ 2011 - ሓምለ 2017)፡ ሰዲህኤ 134 መዘክራት ናብ መንግስታትን ሰልፍታትን፡ ቤት ጽሕፈታት ሕቡራት መንግስታትን፡ ዓለም-ለኸ ማሕበራትን ከም ሕብረት ኣፍሪቃ ዝኣመሰሉ ዞባውያን ትካላትን ከም ዝለኣኸ ተሓቢሩ።
- ዑደት/ርክባት ብመሪሕነት ሰዲህኤ፡- ከምኡ'ውን ኣብ ውሽጢ ዝሓለፈ ዓመተ-ስራሕ፡ ሰዲህኤ፡ ብዕላዊ ዲፕሎማሲ ዝግለጽ 13 ርክባት/ብጽሖታት ምስ መንግስታትን ሰልፍታትን ኣብ ርእሲ ምክያድ፡ 4 ብህዝባዊ ዲፕልማሲ ዝግለጽ ፍጻሜታት ክዉን ገይሩ። ኣብ ውሽጢ ዝሓለፈ 6 ዓመታት (2011-2017)፡ ሰዲህኤ 72 ዕላዊ ዲፕሎማሲ ኣካይዱ። (ማለት ናብ መንግስታት ዑደት ብምክያድን ኣብ ዓበይቲ ኮንፈረንሳት ብምስታፍን።) ኣብ ልዕሊ'ዚ 22 ብህዝባዊ ዲፕሎማሲ ዝግለጽ ምንቅስቓሳት ኣካይዱ።
- መጽሔት/ጽሑፋት፡- ኣብውሽጢዝሓለፈዓመት፡ኣብከክልተወርሒብእንግሊዝ ናይ እትሕተም መጽሔትሊበርቲ6 ሕታማት ዘርጊሑ። በብጊዚኡ ንሃለዋት ህዝብናን ግህሰታት ስርዓት ህግደፍን ዝገልጽ ጽሑፋት ይኹን ናይ ቪደዮ ቅዳሓትን ናብ ዲፕሎማሲያዊ ዓንኬላት ክዝርጋሕ ከም ዝጸሐ ተገሊጹ። ካብ ቀዳይ ጉብኤ ንድሓር፡ ናይዚ ኣብ ዲፕሎማሲያዊ ዓንኬላት ዘቕንዐ መጽሐት ሕታማት 36 ከም ዝበጽሐ ተሓቢሩ።
ሓዲሽ መደብ ዕዮ ቤት ጽሕፈት ንዓመተ-ስራሕ 2017-2018
ከም ዝዝከር፡ ቀንዲ ዕማማትን ሓላፍነትን ቤት ጽሕፈት ኣህጉራዊ ዝምድናታት ሰዲህኤ፡ ንራእን ዕላማታትንሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ብፍላይ፣ንራእይን መትከላትን ፓለቲካዊ ተቓውሞ ኤርትራ ከኣብሓፈሻ፡ ንደገፍቲ ህዝቢ ኤርትራ ዝኾና ሃገራትን፡ ሰልፍታትን፡ ማሕበራትን ኣብ ርእሲ ምብራህ፡ ንኩሉ-ሸነኻዊ እንታይነት መላኺ ስርዓትን ግህሰታቱን ምቅላዕ ኢዩ። መሪሕነት ሰልፊ ዘጽደቖ ሓዲሽ መደብ ዕዮ ቤት ጽሕፈት ከኣ ነዚ ሓላፍነታት እዚ ዘንዘባርቕ ኢዩ።
ኣኼባ ምምሕዳራዊ ሽማግለ ነቲ መደብ ዕዮ ድሕሪ ምጽናዕ፡ ቦታውያን ሽማግለ ናተን ኲነታት ብዝፈቕዶ ኣገባብ ከስፍሕኦን ኣብ ግብሪ ከውዕልኦን ወሲኑ።
ቅርጻን ጊደን ቦታውያን ሽማግለታት፣
ኣኼባ ምምሕዳራዊ ሽማግለ ቤት ጽሕፈት፡ ብዝሒ ኣባላት ናይ ቦታዊ ሽማግለታት ከምቲ ዝጸንሐ ትጽቢት ቤት ጽሕፈት ከምዘይሰርሐ መዚኑ። ካብዚ ብምንቃል፡ ኣብ ነፍስ-ወከፍ ሃገር ውይ ዞባ ዘሎ ኲነታት ተጸኒዑ (ከከም ኲነታቱ) ብውሑዳት ኣባላት ዝቖመ ቦታዊ ሽማግለታት ከም ዝህሉ ክግበር ወሲኑ። ምስ ጨንፈራት ሰልፊ ብምውህሃድ ከኣ ኩሉ ኣባል ሰልፊ ኣብ ህዝባዊ ዲፕሎማሲ ከም ዝሳተፍ ክግበር ኢዩ።
ከምኡ'ውን ንመደብ ሓባራዊ ዕዮ ንምዕዋት፡ ምስ መሓዙት ማሕበራትን ኣገደስቲ ባእታታትን ጥቡቕ ርክብን ሓባራዊ ንጥፈታትን ምክያድ ካብ ቀዳምነታት ቦታውያን ሽማግለታት ክኸውን ኢዩ።
ቦታውያን ሽማግለታት ቤት ጽሕፈት፡ ንመስርሕ ምሕዳስ ሰልፊ ዕቱብ ኣቓልቦ ክህብኦ ከም ዝግባእ ኣኼባ ተረዳዲኡ። ቀንዲ እተጸቕጠሉ ነጥቢ ከኣ፡ ህልዊ ፖለቲካዊ ውድባት ተቓውሞ ኤርትራ ነቲ ሓዲሽ ወለዶ ጠርኒፉ መተካእታ ክፈጥር ዘይምኽኣሉ ኣሻቓሊ ጒዳይ ምዃኑ ኢዩ። ካብዚ ብምንቃል፡ ክሳዕ ናይ 2019 3ይ ጉባኤ ሰዲህኤ፡ ሰልፍና ሓደስቲ ኣባላት ብብዝሒ ክጥርንፍ እተዓጻጸፈ ጻዕሪ ክገብር ከም ዘሎዎ ተመዚኑ። ከም ሓበረታ፡ እቲ ኣብ ሰሜን ኣሜሪካ ዝጸንሐ ቦታዊ "ቅልውላው" ድሮ ተሰጊሩ፡ ዞባ ሰሜን ኣሜሪካ ኣብ ናህሪ ዝወሰኸ ምሕዳስ ሰልፊ ከም ዘሎን፡ ኣብ ከባቢ ካናዳ ጥራይ ብዓሰርተታት ዝቚጸሩ ሓደስቲ መንእሰይ ኣባላት ኣብ ሰዲህኤ ይጽንበሩ ከም ዘሎዉን ተገሊጹ።
Eritreans Demonstrate at UN Geneva In Solidarity with Asmara Protesters
Written by EPDP Information Office
On Friday, 10 November 2017, over 500 Eritreans coming from many parts of Switzerland held a dynamic demonstration in front of the United Nations Office in Geneva in support of the 31 October 2017 protests in Asmara. Eritrean men and women of all ages and different political orientations were loudly shouting songs of solidarity with the spark of a New Momentum of fearless popular protest in Eritrea that started from the Akhriya locality of the Eritrean capital.
Like all the mass demonstrations being organized globally in support of the demonstration in Asmara that was interrupt by gun shots and massive arrests, the Geneva demonstration carried slogans calling for more unity among Eritrean freedom strugglers to shorten the days of suffering in Eritrea.
The Geneva demonstrators condemned the cheap divide- and rule tactics of the dictatorship in Eritrea and called on the international community to stand on the side of the pro-change struggle of Eritrean democratic forces.
A message prepared by the coordinating committee of the demonstration was submitted to the office of the president of the UN Human Rights Council in Geneva. It explained the objective of the event and emphasized the importance and urgency of establishing a democratic order in a constitutional state abiding by the rule of law.
Attending the demonstration were members of civic associations, political organizations and private individuals. Besides being members of the coordinating committee, members of the Eritrean People's Democratic Party (EPDP) from Freiburg, Bern and Geneva were taking part in the lively Geneva event.
ጨንፈር ሰዲህኤ ፍራንክፎርትን ከባቢኡን ብዕለት 12.11.2017 ስሩዕ ኣኼባኡ ኣካይዱ። ኣኼባ ሰዓት ብኣቦ መንበር ጨንፈር ብናይ ሰላምታን ሰናይ ምንዮትን ምስ ተኸፈተ ኣብቲ ቀንዲ ዛዕባ ተኣትዩ።
ዝነበረ ዛዕባ ድማ፡-
- እዋናዊ ሰልፋውን ዞናውን ዓለማውን ሓበሬታታት ምልውዋጥ፤
- ገምጋምና ናይቲ ብዕለት 11.11.2017 ዝተገብረ ሰፊሕ ሰላማዊ ሰልፊ ፍራንክፎርት፤
- እምነት ሰዲህኤ ኣብ መንጎ መንግስትን ሃይማኖትን ንዝህሉ ዝምድና ዝብሉ ኔሮም።
ኣኼበኛ ነዞም ዝተጠቕሱ ዛዕባታት ሓደ ብሓደ ተዘራሪቡሎም። እቲ ዝበዝሐ ግዜ ዝወሰደ ምርድዳእ ድማ ኣብቲ 2ይ ነጥቢ እዩ። ኣባላት ጨንፈርና ኣብዚ ዝነበረ ዕዉት ሰላማዊ ሰልፊ‘ዚ ብምስታፍ ዓቢ ተራ ስለ ዝተጻወቱ ሽማግለ ማሕበር ኣሞጒሱ። ብቐዳምነት እዚ ሰላማዊ ሰልፊ‘ዚ፡ ኣካል ናይ‘ቲ ኣብዚ ዝሓለፈ ክልተ ሰሙናት ኣብ ምሉእ ዓለም ብደለይቲ ፍትሒ ምእንቲ መሰል ክካየድ ዝቐነየ ሰላማዊ ሰልፍታት ምዃኑ ኣኼበኛ ተረዳዲኡሉ። እዚ ኩሉ ክካየድ ዝቐነየ ሰላማዊ ሰልፍታት‘ዚ ድማ፡ ኣካል ናይቲ ኣብ ምሉእ ዓለም ዘሎ ህዝቢ ኤርትራ ጸረ ምልካዊ ስርዓት ህግደፍ ዘካይዶ ዘሎ ሰላማውን ዲሞክራስያውን ቃልሲ ምዃኑን፤ ካብቲ ቅድሚ ሎሚ ዝካየድ ዝነበረ ሰላማዊ ሰልፍታት ፍልይ ዘብሎ ድማ፡ ብመንእሰያትን ህዝብን ኣስመራ፡ ኣብ ውሽጢ ርእሰ ከተማና ዝተጀመረን ብእኡ ጌሩ ድማ ኣብ ምሉእ ዓለም ዝለሓመን ብምንባሩ እዩ። ኣካያዲ ቤት ትምህርቲ እስላሚያ ኣኽርያ ኣቦና ሸኽ ሙሳ መሓመድ ኑር ድማ፡ ነቲ ብስርዓት ህግደፍ ዝተወስደ ስጉምቲ ናይ ኣብ ሃይማኖት ኢድ ምእታው፡ መሰል ህዝቢ ምግፋፍ ስለ ዝኾነ፡ ዝመጸ ሽግር ይምጻእ ክንቃወሞ ኢና ብምባል ዝሃብዎ መግለጺ፡ ንኩሉ ህዝቢ ኤርትራ ንፍርሂ ስዒሩ ተባዕ ተቓውሞ ከም ዘርኢ ጌሩዎ‘ዩ። ገለ ካብቶም ኣብቲ ሰላማዊ ሰልፊ ዝነበሩ ጭርሖታት ድማ፡ መሰል ህዝቢ ይተሓሎ፡ ኩሎም ናይ ሕልናን ፖለቲካን እሱራት ይፈትሑ ዝብሉን፡ ስእልታት ናይቶም ንልዕሊ 11 ዓመት ብስርዓት ህግደፍ ተኣሲሮም ዘለዉ ብጹእ ፓትርያርክ ኤርትራ ኣቡነ ኣንጦንዮስን፡ ኣብቲ ብዕለት 31.10.2017 ዝነበረ ሰላማዊ ሰልፊ ኣስመራ ዝተኣስሩ ሸኽ ሙሳ መሓመድ ኑርን ኔሮም። ኣኼበኛ ድማ ነዚ ሰላማዊ ሰልፍ‘ዚ ብምድጋፍን ምምጓስን፡ ኣብ ተቓውሞ ህዝቢ ኤርትራ ድማ ሓደ ካብቲ ካብ ውሽጢ ዝብገስ ተባዕ ተቓውሞን ምዃኑ ድሕሪ ምግምጋምን፡ ኩሉ ኤርትራዊ ደላይ ፍትሒ ክሳብ ምልካዊ ስርዓት ህግደፍ ዝወድቕ ክቕጽሎን ጸዊዑ።
ብተወሳኺ ነቲ ስርዓት ህግደፍ ንትሕዝቶን መልክዕን ናይቲ ዝተራእየ ተቓውሞ ምእንቲ መሰል ህዝቢ፡ ናይ ፍሉይ ሃይማኖታዊ ጥሩፍነት ጌሩ ብምግላጽ ከጸልሞን ኣብ ውሽጢ ህዝቢ ኤርትራ ድማ ኣፋላላይን ግርጭትን ክፈጥር ዝገብሮ ዘሎ ፍሹል ፈተነ ዝኹንንን፥ ሓድነት ኩሉ ህዝቢ ኤርትራ ዘረጋግጽ ሰላማዊ ሰልፊ ምንባሩን‘ውን ኣኼበኛ ኣስሚሩሉ።
ኣብ መወዳእታ ድማ፡ ኣኼበኛ ነቲ ሰልፊ ሰደህኤ ኣብ መንጎ መንግስትን ሃይማኖትን ዘሎ ዝምድና ኣብ ቁዋሙ ኣስፊሩዎ ዘሎ ኣርእስቲ ብምግላጽ፡ ንመሰል ሃይማኖታት ዘኽብር ምዃኑ ተረዲኡ። መንእሰይ ክብሮም ዓንዶም‘ውን ከም ኣባል መንእሰያት ሰዲህኤ መጠን ንኣብ ውሽጢ ሃገር ዘለዉ ህዝብን ሰራዊትን ኤርትራ፡ ጸረ እቲ ዝውጽዖምን ዝገፍዖምን ዘሎ ስርዓት ክምክቱ ሎሚ እዋኑ ምዃኑን፡ ንሕና‘ውን ኣብ ጎኖም ከም ዘሎናን ዝገልጽ ናይ መጸዋዕታ ጽሑፍ ኣንቢቡ። ኣኼባ ብዝክረ ስዉኣት ተዛዚሙ
ኣብዛ ኣህዛብ ዝነብሩላ ዓለም፥ ብሕብሪቆርበት፥ ዓሌት፥ ሃይማኖት፥ ባህልን ልምድን ዝተፈላለዩ እዮም። ኣብ ከምዚ ኩነት እዚ ዋላ እውን ሓደ ህዝቢ ኣብ ሓንቲ ሃገር ብኹሉ ኣብ ላዕሊ ዝተጠቕሰ ሓደ ዓይነት እንተዝኸውን ብዘይ ግርጭት ክነብር ኣይክእልን እዩ። ምኽንያቱ ኣብ ዓለማዊውያን ይትረፍ ኣብ መንፈሳውያን እውን ከይተረፈ ዘይምስምማዕን ምስሕሓባትን ይርከብ እዩ። ነዚ ዝርከብ ምፍሕፋሓት ወይ ዘይምርድዳኣት ብኣገባብ ናይ ምእላዩን ነቲ ናይ ምድራዊ ንምድራዊ ነቲ ናይ መንፈስ ከኣ ንመንፈሳዊ ኣተኻኺልና ምስ እንጎዓዝ ክከባበርን ሓቢሩ ክነብርን ይኽእል እዩ።
ብዛዕባ ኣብ ምህናጽ ሃገር ምስቲ ዘሎ ሃይማኖታዊ ይኹን ቀቢላዊ ወይ እንዳዊ ኣተሓሳስባ ተኣሳሲሩ ክሃንጽ ኣብ ኣብዝፍትነሉ ግዜ እቲ ሸይጣን ወይ ድያብሎሳዊ ኣተሓሳስባ ኣብቲ ባህሪ ዘየሰማምዕ እዩ ዝምርኰስ። እዚ ከኣ ኩሉ ነንሃይማኖቱ፥ ነንወገኑ ነንኣውራጃኡ ወይ ዓሌቱ ብዘርብሕ ሕልናን ኣተሓሳስባን ይዕብለል። ኣብዚ እቲ ዝተፈላለየ ሃይማኖታዊ እምነትን ካልእን ንመሰል ናይ እምነት ናጽነት ዘስሕት መስመር ይሕዝ እሞ ኣብ ግርጭታትን ፍልልያት ምግፋሕን ይብጻሕ።
ብመጀመርያ ሃይማኖት ብዛዕባ መንፈስ ክግበር ዘለዎ ነንኣማኒኡ ዘስተምህረሉ ወይ እውን መስመር ዘትሕዘሉ እዩ። ኣብዚ እታ ሃገር ኣብ እትህነጸሉ ጉዕዞ ግና እዚ ናይ ሃይማኖት ይኹን እንዳ ወይ ቀቢላ በቲ ስምዒት በቲ ዝተፈላለየ እምነታት ዝፍታሕ ወይ ዝመሓደር ኣይኮነን። እንታይ ደኣ በቲ ንምድራዊ ዓለም ዘማእክል ሕጊ ማለት እቲ ህዝቢ በቲ ኩሉ መልክዓቱን እምነታቱን ሓቢሩ ብዝሕንጽጾ ቅዋም ተቐይዱ ኣብ ትሕቲ ሕጊ ማዕረ ዝኾነሉ ኣገባብ እዩ ዝመሓደር። እዚ ናብቶም ሓባራዊ እንውንኖም ነገራት ኣብ ምፍታሽ ዝሕግዘናን ኣሳናይን ኣታዓራቕን መገዲ ክንሕዝ ይሕግዝ።
ሃይማኖትን ፖለቲካን ሓደ ስለዘይኮኑ ኣጸቢቖም ዝፈላለዩሉ ምኽንያት ኣሎ። ንሱ ድማ ኣብ ፖለቲካ ካብ ምንታይ ነቒሉ እንታይ እዩ እቲ ኣወንታ ኣሉታን ክትካታዕን ዝቕየር ክትቅይርን ክትማጎትን ትኽእል። ኣብ ሃይማኖት ግና ጉዳይ እግዚኣብሄር ስለዝኾነ ኣሎዶ የሎን ኢልካ ተኻቲዒካ ኣብ መደምደምታ ዘይትበጽሓሉን ክትሰማማዕ እውን ዘይትኽእለሉን እዩ። ስለዚ ነፍሲ ወከፍ ወዲ ኣዳም እቲ ቅኑዕ እዩ ኢሉ ዝኣምነሉ እምነት ክህልዎን ነቶም ካልኦት ከምቲ ናቱ እምነት ዘይሓዙ ከኣ ክኽብርን ብእወንታ ክጥምትን ይግባእ። እዚ ማለት ሓደ ሃይማኖት ነቲ ካልእ ሃይማኖት ክዕብልል ወይ እውን ብኣሉታ ክመዝን መሰል የብሉን ብሕጊ እውን ኩልኩል እዩ ክኸውን። ኣብ ሃይማኖት ከምቲ ናይ ፖለቲካዊ ድሌታትካ ሰዓቢ ክትረክብ ጐስጓስ ኣየካይድን እዩ። ኣብ ናይ ካልእ ሃይማኖት ጉዳይ ኣትዩ እውን እዝን ከምዝን ኢዩ ኢሉ ክፈርድ ይኹን ክመዝን መሰልን ናጽነትን የብሉን። ሃይማኖት እቲ ቅዱሳት መጻሕፍቲ ዝእዝዞ ምትግባር እምበር ንሃይማኖታዊ እምነትካ ገዲፍካ ናባና እቶ ኢሉ ኣይሰብኽን እዩ።
ሃገር ኣብ ምህናጽ እምበኣር እቲ ቀዳማይ ዝስራዕ መሰረት ንብዙህነትን ሓድነትን ብዝሕሉ ዲሞክራሲያዊ ስርዓት ምትካል እዩ። እዚ ዝትከል ዲሞክራሲያዊ ስርዓት ኣብ ሃይማኖት ጣልቃ ዘይኣቱን ንመሰል ሃይማኖት እውን ዘይነፍግን ሕጊ ተኸቲሉ ዝዳኒ እዩ። ሃይማኖት እውን ነቲ ናይ ብዙህነትን ሓድነትን ሚዛን ሓልዩ በብእምነቱ ክሰብኽን ከስተምህርን ነጻነት ሃልይዎ ካብቲ ዝተሓንጸጸ ሕጊ ወጻኢ ምስ ዝኸይድ ከኣ ብሕጊ ይሕተት። ፖለቲካ ካብ ሃይማኖት፥ ወይ እውን ሃይማኖት ካብ ፖለቲካ ነጻ ክኸውን ኣለዎ ማለት ንሃይማኖትካ ግደፍ ወይ ኣውን ምድኻም ናይ ሃይማኖት ከምዘይኮነ ምርዳእ ኣገዳሲ እዩ። ምኽንያቱ መሰል ናይ ምእማንን ዘይምእማንን ነጻነት ከምኡ እውን ዝኾነ ይኹን ሰብ ኣብዝደለዮ እምነት ክኣምን ብሕግን መትከልን ቅቡል ስለዝኾነ።
ስለዚ ሃገር ክንሃንጽ እቲ ኣተሓሳስባና ነመላእ እቲ ኣብታ ሃገር ዝነብር ህዝቢ ተፋቒሩን ተሳንዩን ብሕጊ ተቐይዱን ዝነብረላ ኮይና ክትህነጽ የድሊ። እዚ ከኣ ሓደ ነቲ ሓደ ልዕልና ይኹን ዕብለላ ዘየርእየሉ፡ ንሃብቲ ሃገርን ስልጣንን ብማዕረ ዝመቓረሓሉ ቅዋም ምሕንጻጽ እቲ ቀንዲ እምነ መሰረት ናይ ህንጸት ሃገር እዩ። ብዝተረፈ በብዝደለናዮ ዝተፈላለየ እምነታትን፥ መንነትን ማለት ኣውራጃ ዲዩ ቀቢላ ዎላ እንዳ ኣቢልካ ዝህነጽ ሃገር የለን።
እቲ ሰላሳ ዓመታት ዝወሰደ ብረታዊ ቃልስና ሃገርናን ህዝብናን ኣብ ትሕቲ ተኸታታሊ ኣርዑት መግዛእታዊ ሓይልታት ይጥቅዑ ካብ ዝነበርሉ ነጻ ንክኾኑ ኣኽኢሉ’ዩ። ነጻ ክበሃል እንከሎ እቲ ህዝቢ ወናን ሃገሩ ክኸውን በቒዑ ማለት እዩ። በቲ ካልእ ሸነኽ እቲ ልኡላውነት መሬት ተረጋጊጹ ዝተረፈ እንተልዩ ልኡላውነት ህዝቢ እዩ። እዚ ከኣ ውሕሉል፡ ንቑሕን ፍትሓውን ዝኾነ ሕብረተሰብ ብምህናጽ ብመስርሕ ዝብጻሕ እምበር ብቅጽበት ተላዒሉ ዝፍጸም ኣይኮነን። ምኽንያቱ ኩርኳሓትን ዓቐበቁልቁለትን ስለ ዘለዎ።
ኣብ ግዜ በረታዊ ቃልስና ዝነበረ ህዝብን ሰራዊትን ሓደ ኢድ ኮይኑ ናብቲ ዝድለ ዝነበረ ቀንዲ ፍታሕ ብሓባር ከይሰልከየ ኣንጻር ጎባጢ ስርዓት ተረባሪቡ እዩ። ኤርትራ ሃገርና ካብ ባዕዳዊ መግዛእቲ ነጻ ድሕሪ ምውጽኣ እውን ከይተረፈ እቲ ንዓመታት ከርተት ዝበለ ሰራዊት ነታ ሃገር ክሕሉ እዚ ዘይበሃል ስቓይን መከራን ተጻዊሩ ኣብ ጥራሕ ከብዱ መሰላት ተሓሪምዎ ኣብ ጐዳጉዲ ሰፊሩ ይርከብ። ናይቲ ስርዓት ሰበስልጣንን ሓለፍትን ግና በዚ “ሚኒስተር ሕጊ ንትምህርቲ ብዝምልከት ዘውጽኦ ኣካይዳ ዘይተኸተላ ናይ ኮቶሊክን እስልምናን ኣብያተ-ትምህርቲ ከም ዝተዓጽዋ ተፈሊጡ ኣሎ”ዝብል ብስም “ሃገራዊ ድሕነት” ናይ ፈስ-ቡክ መጸዊዒ ኣብ ዕለት 10-11-2017 ኣብ መስከረም ዝተጠቀዐ ጽሑፍ ኣሽካዕላል ንሰራዊት ምክልኻል ሃገር ብዝምልከት ከኣ ከምዚ ይብል።
“ሰራዊት ኤርትራ ደሞዝ ከይተጀመረሉ እንከሎ ንሓያሎ ዓመታት ስኑ ነኺሱ ዝኸደ ናይ ስድራ ቤትን ደቅን ሽግር ስለዘይብሉዶ ይመስለኩም? ንሕና ንዕረፍቲ ክንመጽእ እንከለና ብዙሓት ኣባላትና ደሓን እዚአ ንሰበይተይ ተማለኣላይ ብምባል ዝልእኹና ዝነበሩ ውሕዳት ኣይኮነን ኔሮም። ከምኡ ዝገብሩ ከኣ ባባ እዚኣ ግዝኣለይ ካብ ዝብሉ ቆልዑት ንምድሓን እዩ ኔሩ፡” ዓጀብ! እስኪ ኣስተውዕል ሰራዊት ምክልኻል ሃገር፥ እቶም ንስኻ ነተን ቁሩብቁራቦ ንሰበይተይ ሃበለይ ኢልካ እትልእኮም ተመሊሶም ከኣ ባባ እዚኣ ግዝኣለይ ተባሂልካ ብደቅኻ ከይትሕተት ኣብ ጎዳጉዲ ተዳጒንካ ከም ዘለኻ ንዕረፍቲ ዝኸዱ ሰባት ዝገልጹ መንእዮም። እዚ እቲ ስርዓት ንኣኻ ንምስዳዕ ዘዋፍሮም ወይጦታት ከም ዘለዉ እዩ ዝሕብር።
እቶም ከም ድላዮም ኣመሳሚሶም ንዕረፍቲ ዝኸዱ ተረባሕቲ ወይ ከኣ ሓለፋታት ዝወሃቦም ምዃኖም ዝከሓድ ኣይኮነን። እቲ ስቅያትካ ግን ሎሚ ምስ ህዝብኻ ኰንካ ነዚ ጅሆ ሒዙካ ዘሎ ጨቋኒ ስርዓት ንራህዋኻን ንሰላምካን ዝሓስብ ከምዘይኮነ ልዕሊ ማንም ንስኻ ትርድኦ ኢኻ። እዚ ጨቋኒ ስርዓት ካብ ህዝቢ ክፈልየካን፥ ኣብ ጐኒ ህዝቢ ደው ከይትብልን ዝምህዞ ፍሕሶታት፡ ሽጣራታትን ሽርሒታትን ደጊም ክትከታተሎ ኣሎካ። እዚ ጨቋኒ ስርዓት እዚ በትሪ ስልጣኑ እናተሸምቀቐ ክኸይድ እምበር ክድልድል ኣይክእልን እዩ። በትሪ-ስልጣኑ ከደልድል እንተኾይኑ ከኣ ንኣኻ ንሰራዊት ምክልኻል ሃገር ኣብ ጎድኒ ህዝብኻ ደው ንኸይትብል ምስ ዝጥብረካ ጥራሕ እዩ። ምኽንያቱ ህዝቢ ምስ ሰራዊት ሓደ ኢድ ኣብ ዝኾነሉ እዋን እታ ምልኪ ትበሃል እትመሓወሉ መሰራታዊ ነጥቢ እዩ። እቲ ምንታይሲ ውጹዓት ክሓብሩ እንከለዉ ወጻዒ ዝውግዱሉን ተመሊሶም ከይውጽዑ ዘኸትሙ ብምዃኖም።
ዝኾነይኹን ጨቋኒ ስርዓት እታ እንኮ ተስግኦ ነጥቢ ሰራዊት ምስ ህዝቢ ክሓብርን ሓቢሩ ድማ እምቢ ንምልኪ ከይብልን እዩ። እወ! ህዝቢ ምስ ሰራዊት ከበሃል እንከሎ፥ እቲ ህዝብን ሰራዊትን ኣብ ነንሓድሕዱ ዘለዎ ርክብን ዝምድናን ንፍትሒ፡ ሰላም፡ ብልጽግናን ቅሳነትን ዘራጉድ እምበር ንምልኪ ዘጣጥሕ ኣይከውንን። ብተወሳኺ እቲ ተጨቊኑ ዘሎ ህዝቢ ንሰራዊት ፈሪሑ ነቲ ምልኪ ንኸይግዛእን ንፍርሒ ክቕንጥጥን ይሕግዝ። ከምኡ እውን እቲ ህዝቢ ተመሊሱ ቁማር ከይበሃል ካብቲ ዝሓለፈ ተመኲሩ ወጽዓ ንሓዋሩ ዝመሓወሉ መንገዲ ክሕዝ ውሕስነት ይረክብ።
ስለዚ ሰራዊት ምክልኻል ሃገር እቶም ምእንቲ ረብሓኦም ምስቲ ስርዓት ዝወገኑ ሓይልታት ከየታልሉኻን ከይትግራህን ሓደራ። እቲ ብሕጂ እውን ዝካየድ ሰላማዊ ሰልፊ ክሳብ ንሓድነት ህዝቢ ዘይተጓደአን ዘይተፈታተነን ኣብ ጎድኒ ህዝብኻ ኰንካን ምእንቲ ሰላም፡ ፍትሒ፡ ብልጽግናን ሰናይ ምሕደራን ነዛ ሃገርን ህዝብን ንኣኻን ክትብል መሰል ንዝሓትት ህዝቢ ብዝኾነ ይኹን መልክዕ ኣይትኹለፎፎ። ብፍላይ ከኣ በቲ እቲ ስርዓት ውህደት ሰራዊት ምስ ህዝቢ ክዘርግ ዝውንጭፎ መናፍሓት ከይሰዳዕካ በኣንጻሩ መላእ ህዝቢ ሃይማኖቱ፥ ኣውራጃኡ፥ ቀቢላኡ፥ ኮነ ሕብሪ ቈርበቱ ብዘየገድስ ሓድነቱ ከደልድል ከም ዘለዎ ገርካ ክትሕልዎ ደጊምና መጸዋዕታና ነቕርበልካ። ሰራዊት ምክልኻል ሃገር ብስንክቶም ኣብ ውሽጥኻ ዘለዉ ውሑዳት ተረባሕቲ ኣገልጋሊ እቲ ጨቋኒ ስርዓት እኳ እንተተበሃልካ ነዚ ክኢልካ ንህዝብኻ እምበር ነቲ ጨቋኒ ስርዓት ከምዘይተገልግል ብግብሪ ክተርኢ ንላበወካ።
ጨንፈር ኣዲስ ኣበባ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ብ12 ሕዳር 2017 ኣኼባ ኣካይዳ። ኣብዚ ኣኼበኣ፡ ኣብዚ ቀረባ ግዜ ንዝተሰወአ ናይታ ጨንፈር ኣቦመንበርን ወኪል ቤት ጽሕፈት ውደባዊ ጉዳያት ኣብ ኢትዮጵያን ዝነበረ ስዉእ ኪሮስ ወልደኣብ ፍሰሃየ ዘኪራ፡ ብዛዕባ ኣገደስቲ እዋናዊ ኤርትራውን ሰልፋውን ዛዕባታት ብሰፊሑ ተመያይጣ። ጨንፈር ኣዲስ ኣበባ ኣብዚ ኣኼበኣ ካብ ዝተመያየጠትሎም፡ ተሳትፎ ልኡኽ ሰዲህኤ ኣብ ኮንፈረንስ ፍራንክፈርት፡ ተመሃሮን ወለደን ቤት ትምህርቲ ድያእ ኣልእስላምያ፡ ኣንጻር ዓማጺ ፖሊሲ ስርዓት ህግደፍ ንዘርኣይዎ ናይ ተቓውሞ ሰልፊ ንምድጋፍ በብኹርንዑ ዝረአ ዘሎ ናይ ደገፍ ሰልፍታትን ኣገዳስነት ሓቢርካ ምስራሕን ዝብሉ ጉዳያት ይርከብዎም።
ተሳተፍቲ ኣኼባ ልኡኽ ሰዲህኤ ኣብቲ ብመድረኽ ንሃገራዊ ዘተ ዝተዓደመ ኣብ 20-22 ጥቅምቲ 2017 ዝተኻየደ ኮንፈረንስ ምስታፉ ንኢዶም፡ ንመጻኢ እውን ኣብ ከምዚ ዓይነት ናይ እንካን ሃባን መድረኽ ተሳቲፍካ ርኢቶኻ ኣብ ኣገዳስነትን ከመይነትን ሓቢርካ ምስራሕ ብመንጽር እማመ ሰልፍና ሓቢርካ ንምስራሕን ካልኦት ሃገራዊ ዛዕባታትን ምንጽብራቕ ቀጻሊ ክኸውን ከም ዝግበኦ መዚኖም። ምስዚ ኣተሓሒዞም ድማ ኣብ መጻኢ ዝግበር ሓቢርካ ናይ ምስራሕ ስምምዓት ካብ ዝሓለፈ ተመኩሮ ዝተማህረን ንድሕሪት ዘይምለስን ክኸውን ከም ዝግባእ ኣዕዚዞም ኣገንዚቦም።
ምስዚ ብዝተተሓሓዘ ስርዓት ህግደፍ ኣብዚ ቀረባ ግዜ ኣብ ኣኽርያ ዝወሰዶ ስጉምቲ፡ መቐጸልታ ናይቲ ነዊሕ ዝርዝር ዘለዎ ክርስትናን እስልምናን ዘይፈሊ ኣልማማ ግህሰታቱ ምዃኑ ብምጥቃስ፡ ነዚ ተረኽቦ ከም ናይ ከፋፊልካ ምግዛእ መሳርሒ ንከይጥቀመሉ ኩልና ኤርትራውያን ብጥንቃቐ ክንሕዞን ናብ ሰፊሕ ቀጻሊ ፖለቲካዊ ማዕበል ከነዕብዮ ከም ዝግበኣናን ኣንጸባሪቖም።
ኣብ መወዳእታ ነቲ ናይዚ ቀረባ ግዜ ስዉእ ኣባል ጨንፈሮምን ኩሎም በሃግቲ ሰላም፡ ዲሞክራስን ፍትሕን ኤርትራውያን ሰማእታት ዝገደፍሎም ሕድሪ ኣብ ሽቶኡ ንምብጻሕን መትከላት ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ግብሪ ንምውዓልን ኣብ ሕጋውን ስርዒታውን መስመር ብምጽናዕ ክቃለሱ ምዃኖም ኣረጋጊጾም።
እቲ ጸገም፡ ናይ ስርዓት ኢሳያስ ፖሊሲ ማሕበራዊ ምትዕርራይ (Social Engineering) ኢዩ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
ትምህርቲ ኣብ ኤርትራ፡ ካብ ጥንቲ ጥቅምቲ ጀሚሩ ናይ ብሕትን ናይ መንግስትን ኢዩ ኰይኑ ጸኒሑ። ኣብ ናይ ብሕቲ ትምህርቲ ድማ፡ ሃይማኖታዊ ትምህርቲ ይውሃብን ትምህርቲ ብጸሎት ይኽፈትን ምንባሩ ኩሉ ዝዝክሮ ኢዩ። ከም ኣብነት ካብ’ቲ ብዙሕ ብሕታዊ ኣብያተ-ትምርህቲ፡ እንዳ ማርያም፡ ኮምቦኒ፡ ቤት ትምህርቲ ወንገላዊት ቤተ-ክስርስትያን፡ ድያእ ኣልእስላምያ፡ ጃልያ፡ ላሳለ፡ ቦተጎ …ወዘተ ምጥቃስ ይከኣል። ናይ ብሕቲ ኣብያተ-ትምህርቲ ገንዘብ እናኸፈልካ ትምሃረሉ ኣብያተ-ትምህርቲ ስለዝነበረ፡ ብድሌትካ እምበር ተገዲድካ ኣትኣትዎ ኣይኰነን። እንዳ ሃለቃ፡ ኸላዋ፡ ዝብሃሉ ህጻናት ፊደላት ዝቖጽርሎምን ሃይማኖት ዝምሃርሎም ታሕተዎት ደረጃ ኣብያተ-ትምህርቲ እሞ ከኣ ኣብ ዝኸድካዮ ክባቢ ኢዩ ዝኽፈት ነይሩ።
ኣብ’ዘን ኣብያተ-ትምህርቲ እዚኣተን ተማሂሮም፡ ንህዝቦም ዓቢ ኣበርክቶ ዝገበሩን ኣብ ሰውራ ኤርትራ ተኻፊሎም ዝመርሑን ዝተዋግኡን፡ ደሞምን ርሃጾምን ዝኸፈሉን ውሑዳት ኣይኰኑን። ኣብ’ዘን ኣብያተ-ትምህርቲ ተማሂሮም፡ ንሓድነት ናይ ህዝቦምን ሃገሮምን፡ ንፍቕርን ሰላምን ህዝቦም፡ ንልምዓትን ግስጋሰን ሃገሮም እተበጀዉ ቅድሚ ሰውራ ኤርትራ ይኹን ድሕሪኡ ዝነበሩ ኤርትራውያን ብዙሓት ኢዮም።
ናይ ሃይምኖት ትምህርቲ ኣይተሃቡ፡ ኣዋልድን ኣወዳትን ተሓውዊሶም ይምሃሩ፡ ማዕተብ ወይ ሕጃብ ወይ ካልእ ምልክታት ኣይትግበሩ ዝብል መምርሒታት ደኣ ሎሚ እንታይ ኣምጽኦ?
እቲ ጸገም፡ እቲ ስርዓት ኢሳያስ ዝኽተሎ “ማሕበራዊ ምትዕርራይ)” (social engeenering) ወይ ድማ ሓድሽ ወለዶ ብሓድሽ ባህሊ ዝብል ማሕበራዊ ፖሊሲኡ ኢዩ። ኣብ ኣስመራ ምስ ኣተወ፡ ቅድም ቀዳድም፡ ኣብ ትሕቲ ሚኒስትሪ ውሽጣዊ ጕዳያት ኰይኑ፡ ንሃይምኖታዊ ትካላት ዝቆጻጸር ብድራጎን ሃይለመለኮት ዝምራሕ ትካል ኢዩ ኣቚሙ።
እዚ ዝቕጽሎ ዘሎ ፖሊሲ ናይ ማሕበራዊ ምትዕርራይ፡ ሕጂ ዘይኰነስ፡ ኣብ መዋእል ብረታዊ ተጋድሎ ኢዩ ጀሚርዎ። ተወደብ ዝብል ናቱ ናይ ትግርኛ ናይ ኣሰዓስዓ ሓድሽ ባህሊ ከታኣታቱ ፈቲኑ፣ ተጋደልቲ ንኽመራዓው፡ ዝተማእከለ ናይ ዝምድናን መርዓን ፖሊሲታት ሓንጺጹ (ካብ መጽሓፍ ተጋ/ የማነ ተኽለገርግሽ)፡ ኣብ ኣብያተ-ማእሰርቱ፡ ኣብ ኣተሓሳስባ፡ ኣብ ባህልን ልምድን ናይ ኤርትራ ዘይነበሩ ናይ ዓዛብን ስቅያትን (torture) ኣገባባት ኣትኣታትዩ፣ ንኤርትራ ድማ፡ ምብራቕ፡ ምዕራብ፡ ሰሜንን ደቡብን ኢሉ ይኸፋፍላ ነይሩ። ድሕሪ ናጽነት ድማ፡ ንኣውራጃታት ኤርትራ ቆራሪጹ ናብ 6 ዞባዊ ምምሕድዳራት ከፋፊልዋ። ንሕጊ እንዳባ፡ ብሕጊ ናይ ህግዲፍ ተኪኡ፡ ንቅዋም ቀቲሉ፡ ንህዝቢ በቲ በብእዋኑ ዝቀያየርን ነንሓድሕዱ ዝገራጮን ኣዋጃቱ ይመርሖ ኣሎ።
ተምሃሮ፡ ከም’ታ ኢሳያስ ተመሃራይ እንከሎ ዝገብራ ዝነበረ ሰላማዊ ሰልፊ መታን ክይገብሩ፡ ኣብ ሳዋ ትምህርትን ወተሃደራዊ ታዕሊምን ብምድውዋስ (regimentalize)፡ ንስርዓት ኢሳያስን ዕላማታቱን ምእዙዛት ዝዀኑ ወለዶ ክሃንጽ ይጽዕር ኣሎ። ነታ ዝነበረት ሓንቲ ዩኒቨርስቲ ፋሕ ኣቢሉ፡ ኣበየ ቦታኡ ብወተሃደራቱ ዘምሓድሮ ኮለጃት ክሃንጽ ድማ ተራእዩ።
ህዝቢ ኤርትራ፡ ሃይማኖታዊ ሕብረተ-ሰብ ኢዩ። ሃይማኖት፡ ሓደ ካብ ክብርታቱ ስለዝዀነ ድማ፡ ንእሽቶ ንዓቢ፡ ውሉድ ንወለዱ ኣኽቢሩን ኵሉ ሃይማኖታት ነንሕድሕዱ ተኸባቢሩን ክኸይድ ጸኒሑ። ብዕድመ ብዓል ጸጋ ዝዀኑ 93 ዓመት ዝዕድሚኦም ኣቦና ሓጅ ሙሳ መሓመድ ኑር፡ ብባህልን ልምድን ህዝቢ ኤርትራ ተመልሚሎም ዝዓበዩ ኤርትራዊ ኢዮም። ነዛ ካብ 1969 ኣትሒዛ ንህዝቢ ኤርትራ ትምህርታዊ ኣገልግሎት ክትህብ ዝጸንሐት ቤት ትምህርቲ ኣልድያእ፡ (ቤት ትምህርቲ ስታዝ በሺር) ድማ ከም’ቶም ቀዳሞት፡ በቲ ዝዓበይሉን ዝተማህርሉን ኣገባብ ገይሮም ኢዮም ክመርሕዋን ከመሓድርዋን ጸኒሖም። ስለዝዀነ ድማ፡ ኣብ ግዜ መግዛእቲ እውን እንተኾነ፡ እዛ ቤት ትምህርቲ ትኹን እተን ካልኦት ኣብያተ-ትምህርቲ ብገዛእቲ ሓይልታት ኣይተተንከፋን።
እቲ ጸገም እምበር፡ ፖሊሲ ናይ ስርዓት ህግዲፍ ደኣ’ምበር እተን ናይ ብሕቲ ኣብያተ-ትምህርቲ ኣይኰናን። ጳጳስ ኣውሪዱ ጳጳስ ዝሸይም ዘሎ፡ ንካቶሊካዊት ቤት ትምህርቲ ዘርአ ካህናት ናይ ከረንን ቤት ትምህርቲ ካተድራለ ናይ ኣስመራን ዝዓጸወ፡ ሕጂ ድማ፡ ንቤት ትምህርቲ ድያእ ኣልእስላምያ ክዓጹ ዝደናደን ዘሎ እቲ ስርዓት ኢዩ። ስርዓት ኢሳያስ ደኣሉ ኣብ ሃይማኖታዊ ጕዳያት ኢዱ እናእተወ፡ ንክብርታት ህዝብና ዝግህስ ዘሎ እምበር፡ ኣብያተ-ትምህርትና ኣይኰናን ንህይወት ህዝብና ዝዘርጋ ዘለዋ።
ሎሚ “ሰላምን ጸጥታን ዘውሓሱ ክብርታት” ኣብ ትሕቲ ዝብል ኣርእስቲ ካብ ጋዜጣ ሓዳስ ኤርትራ ተወሲዱ፡ ኣብ መርበብ መስከረም.ነት ዝተሰቕለ ርእሰ-ዓንቀጽ ኣንቢብና። ንሱ ድማ፡ ከም’ዚ ዝስዕብ ዝብል ኢዩ። “ኣይግዛእን፡ኣይጸዓድን፡ኣይዋረድንምባል፣ምክብባር፡ምትሕልላይ፡ሓድነት፡ስኒትንውህደትን፣ትብዓት፡ተወፋይነት፡ሓርበኝነትንመስዋእትነትን፣ስራሕ፡ዓያዪነት፡ኣፍራይነትንተበላሓትነትን፣ጽንዓትኣብገጽፈታኒብድሆታት. . ሕላገትክብርታትንምስጢርዓወታትን ‘ናይዚህዝቢ’ዚእዮም” ይብል።
እዚ ብሓቂ እምነት ናይ’ቶም ጽሓፍቱን ለጠፍቱን እንተደኣ ኰይኑ፡ ን”ካብ 100 ኣይበዝሑን ኢሎም” ዝገልጽዎም መሰልና ተጋሂሱ ኢሎም ናብ ጽርግያ ወጺኦም ሰላማዊ ሰልፊ ዝገበሩ ህጻናት ብተዅሲ ምብታኖም እንታይ ኣድለየ። ነቶም ርእይትኦም ብሰላማዊ ሰልፊ ዝገልጹ ዝነበሩ ተቐቢልካ፡ ሕቶታቶም ሰሚዕካ መልሲ ምሃብ ስለምንታይ ኢዩ ዘይተኻእለ? ብረት ስለ ዝነበሮም ድዮም መንግስቲ ፈሪሕዎም? ወይስ ነታ በዚ ኣብ ላዕሊ ተጻሒፉ ዘሎ ዓንቀጽ እትልለ ኤርትራ እዞም ሰባት ብሓንቲ ለይቲ ዘሪጎማ ከይሓድሩ ስለ ዝፈርሐ ኢዩ?
እቲ ኣብ ርእሰ-ዓንቀጽ ዝተጻሕፈን ብግብሪ ዝተወስደ ስጕምትን ዝሳነ ኣይኰነን። ከበሮን እግርን ዘየሳኒ በነይኑ ኰይኑ። ካብ’ዚ፡ ንህዝቢ ብሃይማኖትን ብኣውራጃን እናኸፋፈልካ ክትመርሕ ምፍታን፡ ዝኸፍእን ዘነውርን ተግባር ድማ የለን።
ኣብ መደምደምታ፡ ህዝቢ ኤርትራ በዚ ናይ ስርዓት ህግዲፍ ከፋፊልካ ግዛእ ዝብል ፖሊሲታት ከይተደናገረ፡ ሓድነቱን ናይ ሕድሕድ ምክብባሩን ዓቂቡ፡ ነቲ ኣብ’ዚ ኵሉ ጸገማት ዘውደቖ ስርዓት ኣልጊሱ፡ ህዝቢ ብሰላም፡ ስኒት፡ ግዝኣተ-ሕግን ፍትሕን ዝነብረላ ቅዋማዊትን ዲሞክራስያዊትን ኤርትራ ንምህናጽ ፋሕ ኢሉ ዘይኰነ ተወዲቡ ክቃለስ መድረኽ ይጽውዖ ኣሎ።
ብዕለት 11 ሕዳር 2017 ብብዝሕን ብዙሕነትን ተሳተፍቱ ካብ ናይ ቅድሚ ሕጂ መዳርግቲ ዘይረኸበ ሰላማዊ ሰልፊ ኣብ ከተማ ኦስሎ ኖርወይ ተኻይዱ። ሊዕሊ ሰለስተ ርብዒ ተሳተፍቲ ናይዚ ሰላማዊ ሰልፍዚ መንእሰያት ኮይኖም፣ ተራእዩ ዘይፈልጥ ቁጽሪ ደቂ ኣንስትይዮን፣ ሰብ ዕድመ ኣደታትን ኣቦታትን እውን ብብዝሒ ተረኺቦም ነይሮም። ተሳተፍቲ ካብ ኦስሎን ከባብን ጥራይ ዘይኮነስ ካብ ርሑቕ ከተማታት በርገን፣ ስታቫንገር፣ ሽየን፣ ሶገንዳል፣ ድራመንን ካልኦትን ብብዝሒ ተወዲቦም ሊዕሊ ሸውዓተ ሰዓታት ብምጉዒዝ ተሳቲፎም ከምዝነበሩ ምንጭታት ሓበረታ ሓርነት ኦርግ ካብቲ ቦታ ሓቢሮም።
ሰልፍኛታት ልክዕ ሰዓት ክልተ ድሕሪ ቕትሪ ካብ ዝተመደበሎም ነቆጣ ብፈረሰኛታት ፖሊስ ተዓጂቦም ብምብጋስ፣ ድሕሪ ናይ ፍርቒ ሰዓት ጉዕዞ ኣብ ቅድሚ ቤት ጽሕፈት ሃገራዊ ባይቶ በጺሖም። ኣብ ጉዕዞ ሰልፊ ኮነ ኣብ ቅድሚ ቤት ጽሕፈት ሃገራዊ ባይቶ ሰልፈኛታት ብቋንቋታት ኖርወይ፣ ኢንግሊዝ፣ ዓርብን ትግርኛን ብልዑል ድምጺ ብምጭራሕ፣ ንምልካዊ ስርዓት ህግደፍን ኩሉ እከይ ተግባራቱን ዝኹንን፣ ማሕበረሰብ ዓለም ድማ ንምኽባር ኤርትራዊ ሰብኣዊ መሰላት ኣብ ሊዕሊ ስርዓት ኣስመራ ዘድሊ ስጉምቲ ንኽወስድ ዘዘኻኽር ጭርሖታት ኣስሚዖም።
ኣብ ቅድሚ ቤት ጽሕፈት ሃገራዊ ባይቶ ኖርወይ እውን ቃል ኣዳላዊ ሽማገለ ሰላማዊ ሰልፊ ብቋንቋታት ትግርኛ፣ ዕረበኛን ኖርወይን ምስተሰምዐ፣ ቀጺሉ ብቋንቋታት ትግረ፣ ትግርኛን ዓረበኛን ብርክት ዝበሉ ረዚን መልእኽቲ ዘለዎም ግጥምታት ብደቂ ኣንስትዮን ደቂ ተባዕትዮን ተነቢቦም።
ብምቅጻል ሰልፈኛታት ኣብ ዝተዳለወሎም ኣድራሽ ኣትዮም፣ ዝተቐረበሎም እኽለ ማይ እንዳተመገቡ ድማ ንልዕሊ ሰለስተ ሰዓታት፣ ርእይቶታትን ለበዋታትን ተመጋጊቦም፣ ዝተፈላለየ ግጥምታት ብቋንቋታት ሳሆን፣ ዓፋርን፣ እውን ተነቢቦም፣ ሓያለይ መደረታትውን ተሰሚዕም።
ናይቲ ኹሉ ዝተፈላለየ ርእይቶታትን ለበዋታትን ትሕዝቶ ድማ እዚ ተጀሚሩ ዘሎ ህዝባውን ሓባራውን ምንቅስቃስ ቃጻልነት ክረክብን፣ ኣድማዒ ኮይኑ ኣብ ዓወት ከብጽሓናን ኩሎም ሰብ ዕድመ ኣቦታትን ኣደታትን ኣብነት ኣቦና ሓጅ ሙሳ መሓመድ ተኸቲሎም ንሓቅን ፍትሕን ክሕለቁን ክማጎቱን፣ ኩሎም መንእሰያት ድማ ወረስቲ ኣቦና ሓጅ ሙሳ መሓመድ ኮይኖም ንስለ ሓቒ ደው ዝበሉ ክኾኑ ዝጽውዕን ዘዘኻክርን ነበረ። ኣብ መወዳእታውን ኣብ ዘዘሎናዮ ከባቢ ሓያል ውዳቤታት መስሪትና ብምንቅስቃ፣ ኣብ ዘሎናዮ ሃሊና ንመሰልና ሓደ ድምጺ ኮና ክንማጎት፣ ሓደ ኢድ ኮና ድማ ክንቅለስ ለበዋን ምሕጽንታን ቀሪቡ።
እዚ ሰላማዊ ሰልፊ እዚ ንባዕሉ፣ ብውህደትን ማዕረ ተሳታፍነትን ናይ ሊዕሊ ዓሰርተ ዝኾና ፖለቲካውያንን በርገሳውያንን ማሕበራትን ግዱሳትን ውልቀሰባትን ተዳልዩ፣ ዕዉትን ኣድማዕን ስራሕ ኮይኑ ስለዝተረኽበ፣ ሓደ ኣብነት ናይ ሓድነት ኣብ ብዙሕነትን፣ መርኣያ ውጺእት ሓቢርካ ምስራሕን ከምዝነበረ ምንጭታት ሓርነት ኦርግ ካብቲ ቦታ ጠቂሶም።
ዓወት ንደሞክራስያዊ ቃልሲ!
ክብርን ሞገሰን ንስዉኣትና!
More...
ኣብ ከምዚ ሎሚ ኤርትራውያን ዘለናዮ፡ ኣብ ቃልሲ ክትጽመድ እንከለኻ ሓደ ፍታሕ ዘድልዮ ዘይተፈትሐ ሕቶ ምህላዉ እዩ ዘመልክት። ኣብ ጉዳይና ክንመጽእ እንከለና ኤርትራውያን 30 ዓመታት ፖለቲካውን ብረታውን ቃልሲ ዘካየድና ዘይተፈትሐ ሕቶ ነጻነትን ልኡላውነትን ሃገር ስለ ዝነበረና እዩ። ሎሚ ንቃለስ ዘለና ድማ ዘይተፈትሐ ሕቶ ደሞክራሲ፡ ሰላም፡ ልምዓትን ሰብኣዊ መሰልን ስለ ዘለና እዩ። ነዚ መሰረታዊ ጸገም ንምፍታሕ ከኣ ድሌትን ቅሩብነትን ጥራይ ዘይኮነ፡ ምስ ዓቕምኻ፡ ባህሪ ናይ’ቲ ኣንጻሩ እትቃልሶ ወጻዒ ሓይሊ፡ ባህጊ ናይ’ቲ ምእንትኡ እትቃለሰሉ ህዝብን ከባብያዊ ኩነታትን ብዝሰማማዕ ኣገባብ ክትውደብን ሜላ ኣተገባብራ ዕላማኻ ክተነጽርን ግድን እዩ። ኣብ ተመኩሮና ክንመጽእ እንከለና ኣብቲ ቀዳማይ ምዕራፍ ቃልስና፡ ፖለቲካውን ወተሃደራውን ኣገባባት ተጠቒምና ሎሚ ድማ ገሌና ዘይጐነጻዊ ኣገባብ፡ ገሌና ኩሉ ኣገባብ ገሌና ከኣ ጐነጻዊ ኣገባብ መሪጽና ኣለና። እቲ ናይ ኣገባብ ምርጫ ፍልልይ ግና ኣየረሓሕቐናን እዩ። ምኽንያቱ ናይዚ ኩሉ ኣገባባት ውጽኢት ናብ ሓደ ነጥበ ምውጋድ ወጽዓ ህግደፍ ዘቕነዐ ብምዃኑ።
ብዝተፈላለየ ኣገባብ ብሰልፊ፡ ብውድብ ወይ ሲቪላዊ ማሕበር ክንውደብ እንከለና ኣማዕዲና እንርእዮ ናይ ሓባር ሸቶ ነቲ ኣብ ገዛእ ሃገሩን ብገዛእ መስዋእቱ ኣብ ዘረጋገጾ ልኡላውነትን ዝሳቐ ዘሎ ህዝቢ ኣብ ጉዳዩ ኣብ በሪኽ ናይ ምውሳን ሰገነት ዝቕመጠሉ ኩነታት ምፍጣር እዩ። እዚ ቀንዲ ተጠቃሚ ህዝቢ እዩ ማለት ጥራይ ዘይኮነ፡ እቲ ቃልሲ ብሓልዮትን ተሳትፎን ህዝቢ እዩ ዝሕይልን ዝዕወትን ዝብል’ውን እዩ። እቲ ውዳበታት ኩነታት ዘሳልጥ እምበር ንመሰረታዊ ሓላፍነት ህዝቢ ዝትካእ ኣይኮነን።
ከምቲ ኣቐዲሙ ዝተገልጸ፡ ምቅላስ ሓደ ፍታሕ ዘድልዮ ጉዳይ ክትፈትሕ ምጽዓት ማለት ካብ ኮነ፡ እቲ መፍትሒ ካብቶም ኣብቲ መስርዕ ቃልሲ ተሰሊፎም ዘለዉ ወገናት ክመጽእ ባህርያዊ እዩ። ነቲ ካብ ሓደ ኩርናዕ ናይቲ ቃልሲ ዝቐርብ ፍታሕ ኣብ ምቕባሉ ወይ ዘይምቕባሉ ንምውሳን ዝምልከቶም ኣካላት መዕቀኒ ክህልዎም ርዱእ እዩ። ኣብ ምምዛን ትሕዝቶ ናይቲ ዝቐርብ ሓሳብ፡ ትሕዝቶ እቲ ሓሳብን ኣቕራቢኡን ምርዳእ ቅድሚት ዝስዑ ምዃኖም ፍሉጥ እዩ። እቲ ቀንዲ ቆላሕታ ክወሃቦ ዝግባእ ግና ትሕዝቶ ናይቲ ዝቐርብ መፍትሒ ሓሳብ ክኸውን’ዩ ዝግበኦ። ኣብ ከምዚ ዘለናዮ ጉዳይ ኣብ ልዕሊ ሓደ ውዳበ ወይ ውልቀሰብ ኣሉታዊ ሚዛን ክህልወና ይኽእል። እንተኾነ ካብ ከምዚ ዝኣመሰለ ኣካል ወይ ውልቀሰብ ቅኑዕ ሓሳብ ክመጽእ ኣይክእልን እዩ ኢልና ኣቐዲምና ናይ ምቕባል ሸውሃትና ክንዓጹ ኣይግበእን። ካብዚ ንምድሓን ኣብ ልዕሊ እቲ ናይ ሓሳብ ኣቕራቢ ዘለና ትዕዝብቲ ኣብ ቦታኡ ኮይኑ፡ ነቲ ዘቕርቦ ሓሳብ ብግቡእ ኣስተማቒርና፡ ክንነጽጎ እንተኮይና እውን ዘይንፈትዎ ኣካል ስለ ዘቕረቦ ብድብድቡ ዘይኮነ፡ ትሕዝቶ እቲ ሓሳብ ከምዘይጠቅም ብምኽኑይን ርትዓውን ምኽንያት ክንመዝኖ ይግባእ። እቲ ሎሚ ዘዕግብ ሓሳብ ዘየቕረበ ኣካል ጽባሕ ካልእ ሃናጺ ሓሳብ ሒዙ ክቐርብ ከም ዝኽእል ከኣ ትስፉው ዕድል ክንህቦ ይግበኣና። ካብዚ ሓሊፉ ናይ ሓደ ወገን ሓሳብ ክንነጽግ እንከለና ኣብቲ ዛዕባ ናትና መተካእታ ሒዝና ናይ ምቕራብ ሃናጺ ባህሊ ከነማዕብል የድልየና።
ብዝተፈላለዩ ወገናት ዝቀርቡ ሓሳባት ኣብ ዝመምይሉ መድረኻት ምስታፍ ኣገዳስነት ኣለዎ። ኣብቲ ምስታፍ፡ በቲ ሓደ ወገን ንስኻ’ውን ኣብቲ መድረኽ ሓሳባትካ ኣቕሪብካ ነቲ መስርሕ ናይ ምህብታሙ ዕድል ትረክብ። ብካለኦት ወገናት ዝቐርብ ሕሳባት ብዝምልከት ኣብ ክንዲ ብማዕዶ “ከምዚ ያኢ ተባሂሉ” ትበሃል፡ ባዕልኻ ትሰምዕ’ሞ ካብኡ ነቒልካ ነቲ ኩነታት ተመዝኖን ቦታኻ ኣበይ ከም ዘሎ ትርዳእን። ኣብ ሓደ ጉዳይ ዝተፈላለዩ መፍትሒ ሓሳባት ኣብ ዝቐርብሉ ኣየንኡ ከም እትመርጽ ክትውስን እንከለኻ፡ ነቲ ኣብ ፍልልይ ዝገታተር ኣካላት ብዘቀራርብ ኣገባብ ምሓዙ፡ ብሓባር እንተተጓዒዞም ጥራይ ዝጥቀሙ ኣካላት ከይረሓሓቑ ኣብ ምሕጋዝ ረብሓ ኣለዎ።
ኣብዚ ዘለናዮ እዋን ብሓባር ኣንጻር ጉጅለ ህግደፍ ተቓሊስካ ንምዕዋት የኽእሉ ዝበሃሉ ዝተፈላለዩ ሕሳባት ብዝተፈላለዩ ወገናት ይቐርቡ ኣለዉ። ንኣብነት ብ4 ሰነ 2017 ዝቐረበ እማመ ሓባራዊ ስራሕ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ “ምዕቃብ ልኡላዊ ግዝኣት ኤርትራ፤ ምውዳቕ ዲክታቶርያዊ ስርዓት ህግደፍን ምልጋስ መሓውራት ጭቆናኡን፤ ድሕሪ ውድቐት ስርዓት ህግደፍ ኣብዝሓ ሰልፋዊ ስርዓት ዝሰረቱ ህዝባዊ ዲሞክራስያዊ ስርዓት ምቛም፤ ግዝኣተ ሕግን ዲሞክራስያዊ መሰላትን መላእ ሓርነታትን ህዝቢ ምቕባል፤።” ዝብሉ ሓሳባት ማእከል ዝገበረ’ዩ። ናይቲ ቅድሚኡ ዝነበረ ገዲፍና ድሕርዚ እማመና ምዝርግሑ ኣብ ዝተጋብኡ ናይ ዝተፈላለዩ ፖለቲካዊ ውድባት፡ ሰልፍታትን ማሕበራትን ኣኼባታት፡ ሰሚናራት፡ ጉባአታትን ኮንፈረንሳትን ዝተንጸባረቑ ሓቢርካ ንምስራሕ ዝምልከቱ ሓሳባት መሰረታዊ ፍልልያት የብሎምን። እዚ ካብ ኮነ እምበኣር እቲ ዝተርፈና “መን ኣንቂድዎ በዘየገድስ እንተዋጺኡና” ዝብል ሓሳብ ሰኒቕካ ነዞም ርኢቶታት ምውሳቕ ጥራይ እዩ ።
መግለጺ ሽማግለ ህዝባዊ ምልዕዓል ጀርመን: ሰላማዊ ሰልፊ ፍራንክፎርት
Written by ሽማግለ ህዝባዊ ምልዕዓል ጀርመንመግለጺ ሰላማዊ ሰልፊ ፍራንክፎርት
ሽማግለ ህዝባዊ ምልዕዓል ጀርመን
11 ሕዳር 2017
ዝኸበርክን ኣሓትን ዝኸበርኩም ኣሕዋትን
ንኩልኹም ተኻፈልቲ ናይዚ ሰላማዊ ሰልፍን ነቲ ብዝተፈላለየ ምኽንያትት ሎሚ ምሳና ኣብዚ ክሳተፍ ዘይካኣላ ደላይ ለውጢ ዝኾነን፡ ብኣውራኡ ድማ ነቲ ኣብትሕቲ ምልኪ ህግደፍ ዝምቋሕን ዝሳቐን ዘሎ ህዝብና ብሓፈሻን ልዑል ሃገራዊ ሰላምታና ይብጻሕኩም ይብጻሓዮ።
ንዝተገብረልኩም መጸዋዕታ ሰላማዊ ሰልፊ ኣኽቢርኩም፡ ነቲ ኣብ ትሕቲ ህግዲፍ ግዳይ ተዂስን ራዕድን ኮይኑ ዝቐነየን ዘሎን ህዝብና ኣውያቱ ንምግላጽ ኣብዚ ምውዓልኩም ድማ፡ ናይ ኩልና ሓበን ንህዝብና ድማ ተስፋ ብምዃኑ ዝላዓለ ምስጋና ይብጻሕኩም።
ኩልና ተገንዚብናዮ ከምዘለና፡ ዕላማ ናይዚ ሰላማዊ ሰልፊ እዚ፣ ነቲ ኣብ ዕለት 31 ጥቅምቲ 2017 ህዝቢ ኣስመራ ብፍላይ ድማ ህዝቢ ኣኽርያ ዘካየዶ ናዕቢ ደገፍና ንምግላጽን፡ ናብዚ ናዕቢዚ ዘብጽሐ ማእሰርቲ ኣካያዳ ቤት ትምህርቲ ድያእ ኣል-እስላምያ ብዘልማድ ድማ ቤት ትምህርቲ እስታዝ/መምህር በሽር መሓመድ ኑር ዝባሃል ቤት ትምህርቲ፡ ኣቦና ሙሳ መሓመድን ካልኦት መሳርሕቶምን ሓራ ንኽፍትሑ ዝጽውዕ እዩ። ጠንቂ ናይዚ ኩሉ ከኣ፡ ስርዓት ህግደፍ ኣብ ልዕሊ እቲ ንዳርጋ ፍርቂ ዘመን ዝጸንሐ ምሕደራን ኣመራርሓን ናይዚ ዝተጠቕሰ ቤት ትምህርቲ ኢደ ወነናዊ ስጉምቲ ወሲዱ፡ ባህ ከምዝበሎን ንሱ ብዝቘጻጸሮን ኣገባብ ከካይዶ ስለዝፈተነን፡ ምስዘይኮንሉ ድማ ክዕጾ ስለዝገበረን እዩ።
ሓላፊ ቤት ትምህርትን መማህራንን ነቲ ብመሓውራት መላኺ ስርዓት ዝተዋህበ ውሳኔ ምቅያር ዝጸንሐ ሰነ-ስርዓት ቤት ትምህርቲ ስለዝተቓወሙ ጥራሕ እዮም ህዝቢ ንምርዓድን ንምጅጅውን ብለይቲ ካብ ገዛውቶም ተጨውዮም ዝተኣስሩ። ህዝቢ ኣኽርያ ብፍላይ፡ ህዝቢ ኣስመራ ድማ ብሓፈሻ ግን ብዘራጊ ተግባራት መጋበርያታት ህግደፍ ኣይራዓደን ኣይሰንበደን፡ እዃ ዳኣ ንባህላውን ሃይማኖታውን ግህሰታት ስርዓት ህግዲፍ ንምብዳህ እዩ፣ ትብዓትን ኒሕን ለቢሱ ብዕለት 31 ጥቅምቲ 2017 ኣብ ደገ ንሰላማዊ ሰልፊ ዝተዓጥቀ። በዚ ዘይዕጸፍ ህዝባዊ ናዕቢ ዝሰንበደ ኣረሜናዊ ስርዓት ህግደፍ ግን፡ ነቲ ጥራሕ ኢዱ፡ በታ ዘይትዕጸፍ ልሳኑ ጥራሕ ድልየቱ ዘቃልሕ ዝነበረ ህዝቢ ብተዂሲ ኣድራጋ ጠያይት ክብትኖን ክምልሰሉን ውዒሉ። ድሕሪ ሰላማዊ ሰልፊ ንመሰሎምን ክብሮምን ዝተኣስሩን ብለይቲ ዝተሰወሩን መንእሰያት እውን ኣለዉ። ተኲስን ጠያይን ምናልባሽ ንግዝያኡ ነት ናዕቢ ዘህደኦ ክመስል ይኽእል እዩ፡ ነባሪ ዋሕስ ሰላምን ርግኣትን ክኸውን ከምዘይካል ግን ዝተፈልጠ እዩ።
ሎሚ፡ ስለምንታይ እዩ? ስርዓት ህግደፍ ኣብ ከምዚ ዝኣመሰለ፡ ኣሽካዕላል ኣብ ልዕሊ ህዝብን ባህልታቱን ልምዱን ኣትዩ ከምድላዩ ዝዕንድር ዘሎ ዝብል ሕቶ ኣልዒና ምምላስ የድልና ይኸውን እዩ። እቲ መልሲ ንሕና ተቓወቲ ፖለቲካዊ ሓይልታትን፡ ማሕበራትን ወልቀ ሰባትን ከምቲ ክንኮኖ ዝግባኣና ስለዘይኮና ጥራሕ ዝብል እዃ እንተኾነ፡ ንመለኽቱ ዘምልኽ ኣብ ክንዲ ሃገራዊ ረብሐ ውልቃዊ ረብሓ ዘቐደመ ኣካላት ስለዘሎ እውን እዩ። እንተዘይ ኮይኑ ስርዓት ህግደፍ በቲ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዝፍጽሞ ግፍዕታትን ግህሰታትን ክሳብ ሎሚ ኣይምጸንሐን ነይሩ።
ህግደፍ ማሕበራውን ናይ እምንቶን ግህሰታትን፡ ዜግነት ምቕንጣጥን ካብዝጅምር ልክዕ 23 ዓመታት ኮይኑ ኣሎ። ንምዝኽኻር ዝኣክል፡ ብዕለት 25 ጥቅምቲ 1994 ርእሰ ምልኪ ኢሳያስ ኣፈወርቂ ናብ ዓሊ ሰይድ ዓብደላ ሚኒስትሪ ውሽጣዊ ጉዳያት ነበር ካብ ዝጻሓፎ መልእክቲ፡ ናይ ‘ጅሆቫ’ ዝባሃል እምነት -------------- ኣብ ረፈረንዱም ኣይንሳተፍን ኢሎም ዜግነቶም ባዕሎም ስለዝሓኸኹ፡ ኣብ ሃገራዊ ኣገልግሎት ኣይነበርክትን ኢሎም ስለዝሓንገዱ፡
- ኣብዝኾነ መንግስታዊ ትካል ክሰርሑ ኣይፍቀደሎምን እንተልዮም ከኣ ክወጹ፣
- ዝዀነ ንግዳዊ ፍቓድ ከይዋሃቦም፡ እንተልይዎም ከኣ ክሳሓብ፣
- ናይ መጋየሺ ይኹን ናይ መንነት ወይ ካልእ ተመሳሳሊ ሰነድ ከይዋሃቦምን ከይሕዙን ምኽልካል ግቡእ ስለዝዀነ፡ ሚኒስትሪ ውሽጣዊ ጉዳያት እቲ ዝግባእ ስጉምቲ ኪወስድ እዘኻክር” ይብል።
ኢሳያስ ከምዚ ምግባሩ ኣየገርመናን እዩ። እቲ ዘገርም “ጭሕሚ ብጻይካ ክላጸ ጭሕምኻ ማይ ልኸ” ዝባሃል ምስላ ተረሲዑ፡ ህዝቢ ዓገብ ክብል ኣይተበገሰን፡ ጽቡቕ ገበሮም ዝብሉ እውን ኣይተሳኣኑን ነይሮም። ናይ ሓደ ሰብ መስል ምግሃስን ናይ ኣማእት መስል ምግሃስን ሓደ ምዃኑ ክንግንዘብ ይግባእ ነይሩ። በዝሐ ዋሓደ ዝባሃል ግህሰት የለን። መሰኻክር ጅሆቫ መሰሎም ክጋሃስ ከሎ መላእ ህዝቢ ኮነ ሰዓብቲ ናይቲ ሃይማኖት ግቡእ ስጉምቲ ዘይምውሳዶም ምልኪ ዕንትርና ፈጢሩ። እቲ ዝገርም ድማ ገለ ሰዓብቲ መሰኻኽር ጅሆቫ እሞ ኸኣ፣ ንኢሳያስ ንጸልየሉ ናብ ልቡ ክምለስ ክብሉ ተሰሚዖም። ንምልኪ ትገጥሞ እምበር ብጸሎት ክትመልሶስ ዘበት እዩ። እንተዝኸውን ነይሩ ሰይጣን እውን ካብዚ ኩሉ መዋእላትስ ሓንቲ መዓልቲ እውን ምስ ኣማልኽቲ ዝጽዋዓላ ኣይምስተሳእነትን ነይራ።
እዚ ጥራሕ መኣስ ኮይኑ፡ ንብረት ካቶሊካዊት ቤት ክርስትያን ዝኮነት መንፈሳዊት ጋዜጣ ሓቕን ሂይወትን ክትእገድ ከላ፡ ንብረት መዋኣለ ህጻናት ክዝመት ከሎ፡ ክስታና ኣስላምና ዘስምዕ እምቢታን ኣቤቱታን ተጽዕኖን ከይንፈጥር ኣጽቂጥና ኣሕሊፍናዮ። እዚ ማለት ግን ሰማዓይ ዝሳኣኑ ዓገብ ዝብሉ ወለድን ተቓለስትን ኣይነበሩን ማለት ከምዘይኮነ ክሳሓት ኣይግባኣን፡ ንስጉምትታት ምልኪ ሰጋእ ወይ ደው ዘብል ግን ኣይነበርን፡ ምኽንያቱ ተሳትፎ መላእ ህዝቢ ስለዝበኾረ።
ኣስዒቡ መኣስ ንብረት ወንጌላዊት ቤት ክርስትያን እውን ዘይራሰየ ኮይኑ፡ ግን ከምቀደሙ ህዝቢ ኮነ ምእመናን ‘ንመሰልና ኣለና ባዕላና’ ኢሎም እንተዘይተላዒልም፡ ዲክታቶርነት ክግብልን ኣብ ርእሲ ህዝቢ ሸሸ ክብልን ዓጋቲ ስለዝሰኣነ ከምድላዩ ክፍጽምን ናይ ግድን እዩ።
ድሕር’ዚ ኩሉ በደልን ግፍዕን ድማ፡ ንናይ ተዋህዶ ቤት ክህነት ኣቡን/ጳጳስ ኣሲሩ፡ ልክዕ ከምታ ዲክታቶር መንግስቱ ሃይለማርያም ንብጹእ ወቕዱስ ኣቡነ ቴወፍሎስ ኣሲሩ ምስኣውረዶም መተካእትኦም ዝገበረ፡ ህግደፍ ድማ ካብ ሕግን ንቡርን ቤት ክህነት ወጻኢ ብኢደ ወነኑ ንሱ ዝመረቆም ኣቡን/ጳጳስ ሸይሙ። ነዚ ንዝተቓወሙ መራሕቲ ሃይማኖት፣ መላእ ምእመናን ቤተ ክርስትያንን ህዝቢ ብሓፈሻን ክስዕብዎም ዝግባእ እኳ እንተነበረ ኣይተገብረን። ስዒቡ ኣድባራት ምዕጻው፡ መራሕቲ ሃይማኖት ምዕስካርን፡ ምእሳርን ኣኸቲሉ። ብስሪዚ ድማ ቤተ ክህነት ኣብ ክልተ ተኸፊሉ ደጋፍን ተቓዋምን ዝብል ስም ለቢሱ ይኸይድ ኣሎ። ህግደፍ ድማ ህዝቢ ከፋፊሉን ኣተፋኒኑን ካድራቱ ልኢኹ ደቂሱ ይሓድር ኣሎ። ህዝቢ ኤርትራ ድማ ህግደፍ ብዝኣለሞ ሜላትት ይበታተን ኣሎ። እቲ ሓቂ ግን ህግደፍ ሃይማኖትን ወገንን ከምዘየገድሶ ፈሊጥና፡ ኤርትራ ናይ ኩልና ኤርትራውያን ንቃወም ንደግፍ ብዘየገስ ናይ ሓባርና ምዃናን፡ ነፍሲ ወከፍና ድማ እንስዕቦ ዝተፍላለየ መንፈሳዊ ሃይማኖት ክህልወና ከምዝኽእል ኣሚና፡ ኣንጻር ምልኪ ሓቢርና ደው ክንብል እዩ ዝግባእ ዝነበረ።
ስቕታን እንታይ ገደሰንን ስለዝበዝሐ፡ ምቅዋም ንውሱናት ኣካላት ስለዝተገድፈ ድማዩ ስርዓት ህግደፍ ከምቀደሙ፣ ኣብ ቤት ትምህርቲ ዲያእ ኣልእስላምያ ኣትዩ ኢደ ወነናዊ ስጉምቲ ክወስድ ስለዝጀመረ፡ “ከም ቀደም ይመስለክን ውሕጅ ይወስደክን” ከምዝባሃል፡ ደው በል። ንሕናን ዝጸንሐ ኣገባብናን ባህልናን፡ ሓሊና ክንከይድ ኢና ዝብሉ ወለድን መንእሰያትን ዝተላዕሉ። ስርዓት ህግደፍ ነዚ ተግባራትዚ ክወስድ ከሎ፡ መኣዝን ናይቲ ክኸይድ ዝጸንሐ ናይ ኣድባራት ሽግር ንምቕያርን ጠሪሱ ምልኩ ንምርግጋጽን ክኸውን ይኽእል’ዩ። ምልክን ጭቆናን ግን ህዝባዊ ናዕብን እምቢታን ኣምሪሑ ውድቀት መለኽቲ ከምዘረጋግጽ ህዝቢ ኤርትራ ሕጂ ዝማሃሮ ኣይኮነን።
ህዝብና ብጠያይት ባዕዳውያን ገዛእቲ ክቕተል፡ ንብረቱ ክዝመትን፡ መንበሪ ኣባይቱ ብሓዊ ክነድድን፡ መምሃሪ ቋንቋኡ ክቕየርን እንከሎ፣ ህዝቢ ኤርትራ ብሓበራ ኢዱን ኣግሩን ኣጣሚሩ ስለዘይራኣዮ ተቓሊሱ ተዓዊቱ፡ ስለዚ ድማ ንሕና ኩልና ደለይቲ ለውጢ ብዘይዝኾነ ይኹን ኣፈላላይ እዚ ተጀሚሩ ዘሎ ቁልዒ ንኸይቅህም፡ ንህግደፍ ኣሊና ርህውትን ሰላማዊትን ኤርትራ ከነረጋግጽ፡ ከምቲ ኣቦና ሙሳ መሓመኑር ኣብ ባህሉን ክብረቱን ሰብ ክእሰርን ክመውትን ኣለዎ፡ ክንፈርሕ የብልናን ዝበልዎ፡ እዚ መኸተዚ ኣብ ቅድሚ ኩልና ምህላዉ ፈሊጥና ልዕሊ ዝኾነ ይኹን ግዜ ሎሚ ንተንስእ ክንብል ኣለና።
ህግደፍ፡ ነዚ ባዕሉ ዝጻሕተሮ ናዕቢ፡ ከምኣመሉ ህዝቢ ንምፍልላይን ንምንቋትን ካልእ ትርጉምን ስምን ክህቦ ክፍትን እዩ። ንሕና ግን ስርዓት ህግደፍ ኣብ ህዝብና ዝወርድ ዘሎ ኣደራዕ፡ ናይ ግዜ ፍልልይ እንተዘይኮይኑ፡ ንኹሉ ማዕረ ምዃኑ ተገንዚብና ብሓባር ምምካቱ ከድልየና እዩ። ገለ ግሩሃት ግን ከኣ ዘይእዱባት፡ ንምልኪ ዝቃለሱ ዘለዉ መሲልዎም ንፍልልያት ዝዕድም ብሂላት ክስንዝሩ ይኽእሉ ይኾኑ፡ ምእላዮምን ምእራሞምን ግን ናይ ኩልና ሓላፍነት እዩ። ስለዚ ሓድነትናን ሃገርናን ከም ቢለን ዓይንና ክንሕልዎም ኣለና። ሎሚ ኮነ ጽባሕ፡ ኩለን ሃይማኖታዊ እምነታት ህዝብናን፡ ኣውራጃታቱን ብሄራቱን ማሕበራዊ ክፍልታቱን ኣብ ኣካላትና ሰኲዕና ንሓባራዊ ዕዮን ረብሓን ክንብገስ ሓደራ ዘየድልዮ መጸዋዕታ እዩ።
በዚ ኣጋጣሚ፡ ሰራዊት ኤርትራ ንባዕልኻውን ግዳይ ናይቲ ጨቋኒ ስርዓት ስለዝኾንካ፡ ብረትካን ጠያይትኻን ናበይ ከምተቕንዖ ብምግንዛብ፡ ኣብ ጎኒ ኣሕዋትካን ወለድኻን ደው ክትብል፡ ዝተኣስሩን ዝተጨውዩን ከተፍትሕ ካብዚ መድረኽ ሰላማዊ ሰልፊዚ ንጽውዕ። ደገፍቲ ስርዓት ህግደፍ እውን፡ ተቓውሞና ንምልኪ እምበር፡ ንኤርትራን ልኡላውነታን ከምዘይኮነ ፈሊጥኩም፡ እቲ ስርዓት ዝፈጥሮ ፈላሊኻ ናይ ምግዛእ ሜላ ተገንዚብኩም ኣብ ጎኒ ውጹዕ ህዝቢ ደው ንኽትብሉ መጸዋዕታና ነቕርብ። ንሕና ወትሩ ምስህዝብና፡ ሃምናን ቀልብናን ድማ ኤርትራ እያ።
ሽማግለ ህዝባዊ ምልዕዓል ጀርመን
ስለ ሰማዕኩምና ነመስግን
