http://ascenteq.com/project/epdp

ብቀዳም ዕለት 07 ጥቅምቲ 2023 ኣብ ከተማ ሲያትል ብኣባላት ምንቕስቓስ ይኣክልን ኣባላት ብሪጌድ ንሓመዱን  ዝተዳለወ መበል 10ይ ዓመት ዝኽሪ ህልቂት ላምፓዱዛ ተኸቢሩ ውዒሉ። ኣብዚ ናይ ዝኽሪ ኣኼባ ብናይ ሰማእታት ናይ ሕልና ጸሎት  ድሕሪ ምጅማር ሓው መሓሪ ኣስራት መኽፈቲ ቃል ኣስሚዑ። ቀጺላ ኣደ መንበር ምንቅስቓስ ይኣክል ወ/ሮ ገነት ብርሃነ ሎሚ ን10ይ ዓመት ዝኽሪ ህልቂት ላምፓዱዛ ከነኽብር ከሎና “ቃልስና ብምሕያል ሕድሪ እቶም ኩሎም ኣብ ሰሃራን ባሕርን ዝተቀዘፉና ሰማእታትና ከነተግብር ደጊምና ደጋጊምና ቃልና እነሐድሰሉ ክኸውን ይግባእ” ዝብል ናይቲ መዓልቲ መእከቢ ቀንዲ ምኽንያት ዝኾነ ሓጺርን ረዚንን መግለጺ ኣቕረበት።

ኣስዒቡ፡ ኣቦ መንበር ብሪጌድ ንሓመዱ ሲያትል ሓው መዓሾ ጎይትኦም ታሪኽ ህይወት ናይ ስዉእ ብሪጌድ ንሓምዱ ዝኾነ ሃይለ መስፍን ኣንበበ። ካብዚ ቀጺሉ እቲ ወናም ስነ-ጥበባዊ ገጣሚ ዳዊት ክፍልዝጊ ብዛዕባ ህልቂት ላምፓዱዛ መሳጢ ግጥሚ ምቕራቡ ይዝከር።

ቀጺሉ ንዝኽሪ ኩሎም ዝሓለፉ  ሰማእታት ብተሳተፍቲ ናይ ሽምዓ መብራህቲ ተገይሩ። ስዒቡ ንኣዳለውቲ በዓል ኮነ ፈጸምቲ ኣካላት ዝምልከቱ ካብ ኣባላት ዝተፈላለየ ርእይቶታትን ለበዋታት ቀሪቡ። ኣብ መወዳእታ ድማ ንናይ እስራኤል ብሪጌድ ንሓመዱን ናብ ኤሪሳት ዝኸይድን ብፍላይ ንስድራ ስዉእ ጅግና ሃይለ መስፍን ዝለኣኽን ናይ ገንዘብ ወፈያ ብምግባር እቲ ኣኼባ ተደምደመ።

እዛ መዓልቲዚኣ ንኤርትራውያን ተቐማጦ ከተማ ሲያትል ፍልይቲ ዝገብራ ድማ፡ ቅድሚ 10 ዓመታት በቲ ኣብ ላምፓዱዛ ዘጋጠመ ህልቂት፡ ክሳብ 800 ዝኣክል ብዝሒ ዝነበሮም ደለይቲ ፍትሒ ኤርትራውያን ነበርቲ ከተማ ሲያትል፤ ሓዘኖም ንምግላጽን ንናይ ሓባር ቃልሲ ክዕጠቑን ተኣኪቦም  ዝተበገሱላ መዓልቲ ብምዃና እያ።

 ወናም ስነ-ጥበባዊ ሰመረ ኣብርሃም ናይ ላምፓዱሳ ህልቂት ብምዝካር ዘቕረቦ ናይ ሓዘንን ቆራጽነትን ዜማታት ነቲ በዓል ፍሉይ ድምቀት ከምዝሃቦ‘ውን ተሓቢሩ። እተን ዘይሕለላ ኣዴታትን መንእሰያት ደቂ ኣንስትዮን ድማ ንኹሉ ኣኼበኛ ሻህን ሕብስትን ብምቕራብ ዝምስገን ዕማም ምብርካተን ዝዝከር እዩ።

 ሓው መሓሪ ኣስራት ከም ኩሉግዜ ነቲ ኣደራሽ ናይ መለይ ባንዴራታትን ስልማትን ናይ ድምጺ መጉልሒ መሳርሒታትን ብምትካል ነቲ ኣኼባ ኣማዕሪጉዎ ወዓለ። ንኹሎም ኣብ ምድላውን ምስታፍን ናይቲ ኣኼባ ዝተኻፈሉ መንእሰያት፡ ዓበይትን ኣዴታትን ድማ ልባዊ ምስጋና ብምቕራብ እቲ ዝኽሪ ተደምዲሙ።

ነበርቲ ከተማ ሎንዶን ሃገረ ዓባይ ብሪጣንያ ዝኾኑ ኤርትራውያን ወለዲ፤ ነዚ ብኤርትራውያን መንእሰያት ተጀሚሩ ብልዑል ናህሪ፣ ዕብየትን ስፍሓትን እንዳ ኣመዝገበ ዝኸይድ ዘሎ ህዝባዊ ማዕበል በርጌድ ንሓመዱ ንዋታውን ሞራላውን ሓገዛት ብምባርካት፣ ኣብ ጎኑ ምህላዎም ብግብሪ ከረጋግጹን፣ ሓላፍነቶም ከልዕሉን ከምዝተሰማምዑ ሓቢሮም። ንሳቶም ነዚ ዝገለጹ፡ ካብቲ ንውሳኔኦም ግብራውነቱ ንምልባስ ንዕለት 7 ን 8 ጥቅምቲ 2023 ክካየድ ብጽሑፍ ዝዘርግሕዎ ጻውዒት  እዩ። ኣብቲ  ዝተዘርግሐ ጻውዒት፣ ደቂና ነታ እንፈትዋ ሃገርና ዘማሰነን፣ ህዝብና ዘጥፍእ ዘሎን ጨቋኒ ስርዓት ንምእላይ ክሳብ ህይወቶም እንዳኸፈሉ ኣብ ምርብራብ እንክርከቡ ዘለና እዋን፣ ንሕና ከም ወለዲ ኢድናን እግርናን ኣጣሚርና ክንዕዘብ፣ ጌጋ ጥራሕ ዘይኮነ ንጽባሕ  ዘሕትተና እዩ ዝብል ረዚን መልእኽቲ እውን ሒዙ ይርከብ። በዚ ኣጋጣሚ ነዞም ናይ ወለዲ ሓላፍነት ተሰኪሞም ንተበግሶ ግብራውያን ደቅና ክነሕይል ኢና ዝብሉ  ኣብነታውያን ወለዲ ተቀማጦ ሎንዶን እናደገፍና፣ ኣበየ ኩርናዕ ዓለምና ዝርከቡ  ኩሎም ወለዲ እውን ነዚ ሰናይ መርኣያ ክስዕብዎን፡ ሕጽረታት ምንቅስቓስ ናይዚ ህዝባዊ ናዕቢ ኣብ ምምላእን ምስራዕን ግዲኦም ከበርክቱን ንጽውዕ።   

ስርዓት ብልጽግና ኣብ ኣዳም ዝገበሮ ናይ ዕለት 24 መስከረም 2023 ሰሚናር ውዕልኡ ጉዳይ ወደብ ዓሰብ ምንባሩ ጸጸኒሑ ዝቃላዕ ዘሎ ምስጢራት እዩ። ሓደ ካብቶም ኣውራ ነዚ ጉዳይዚ ናይ ጥፍኣት ምልዕዓል ዘካየደ ድማ፡ ኣንጻር’ቲ ብኢህወደግ ዝምራሕ ዝነበረ መንግስቲ ኢትዮጵያ ብምዃኑ ጥራሕ ንነዊሕ ዓመታት ኣብ ትሽቱሽ ህግደፍ ተዓቚቡ ዝጸንሐ፡ ብገንዘብን ንብረትን ኤርትራውያን  ፖለቲካዊ ምንቅስቓሱ ዘዕበየ፡ ቀደም ናይ ጉንበት ሸውዓተ መራሒ ዝነበረ ናይ ሎሚ መራሒ ኢዜማ ዘሎ ዶክተር ብርሃኑ ነጋ እዩ።

መግለጺ ሚኒስተር ትምህርቲ ኢትዮጵያ ብርሃቡ ነጋ ኣብ ኣዳማን  ዝተዘባረቐ ቋንቋኡን “ኣንዳንደቹ ጥያቄዎች እኮ ቑ`ጭ ብላቹ ደይ ቱ ደይ ስለሆነ ብደምብ ፎሎው ኣናርገውም እንጂ፣ ኣይ ቲንክ ባለፉት ሁለት ሰዎስት ወር እዚህ ትልቁ ጥያቄ የወደብ ጥያቄ ነበር። 120 ምናምን ሚሊዮን ህዝብ ያለባት ትልቅ ኣገር ኢንደፍኒትሊ ሰኵርድ የሆነ፡ ከሌላው ኣለም የምትገበያይበት ፖርት ከሌላት ኣደጋ ውስጥ ትገባለች፡ ኣንገታችንን ነው የምንታነቀው” ክብል’ዩ ቃል ብቓሉ ተሰሚዑ።

ብርሃኑ ነጋን ንሱ ዝመርሖ ውድብን ሓደ ካብቶም ንናጽነት ኤርትራ ዘይቅበሉ ጽንፈኛታት ኣምሓሩ ምዃኑ ንጹር ክነሱ፡  ብፍላይ ወያኔ ንኢትዮጵያ ወደብ ዘይብላ ክሳዳ ዝተቆርጸት ሃገር ገይርዋ ዝብል ፖለቲካዊ መደባቱ ኣብ ውሽጢ ኤርትራ ኮይኑ ንኸካይድ ህግዲፍ ዝሓገዞን ነጻ ዝገደፎን መራሒ ውድብ ምንባሩ ዝፍለጥ እዩ። ነዚ ሕዱር ሕልምን ሕማምን ኣብ ቃልሲ ዝተሳዕሩ ትምክሕተኛትት ተወለድቲ ኣምሓራ ንምልዕዓል ድማዩ ኣብ ናይ ኣዳማ ሰሚናር፣ ኢትዮጵያ ምውናን ወደብ ብቐዳማይ ደረጃ እትሰርዖ መንግስታዊ ጉዳይ ምዃኑ ዝገለጸ። እዚ ነቲ ኢሳያስን  እቶም ኩሎም ነጻነት ኤርትራ ዘይተዋሕጠሎም ግን ከኣ ኣብ ኤርትራ ዓስኪሮም ዝሕብሐቡ ዝነብሩ ኢትዮጵያውያን ሓይልታት ዝነበረ ስምምዕ ዝእንፍት እዃ እንተኮነ፡ ድሒሩ ኣብይን ኢሳያስን ብዝፈጠርዎ ዝምድና ዝተኸፍተ ነቓዕን ኣብ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ዝተፈጸመ ክሕደትን እዩ ዘነጽር።

ኣብዚ እዋን ብመንግስቲ ኢትዮጵያ ዝቐርብ ዘሎ ሕቶ ውነና ወደብን ኣፍደገ ባሕርን ድማ፡ ዋላዃ ስርዓት ብልጽግና ካብ ውሽጣዊ ሽግራቱ ንምህዳም ዘልዕሎ ዘሎ ሕቶ’ዩ ክባሃል ዝካኣል እንተኾነ፣ ንህግደፍ ዝግደፍ ውራይ ከምዘይኮነ ብምግንዛብ፣ ድልየትን ሕቶን ዓበይትን ወሰንት መንግስታትን ትካላትን ክኸውን ከምዝኽእል ኣስተውዒልና፣ ንደለይቲ ልውጢ ኤርትራውያን ዝያዳ ስለዘገድሰና ሓቢርና ኣንጻር ጨቋኒ ህግደፍን ወስታታት ጽንፈኛታት ኢትይጵያውያን ድምጽና ከነስማዕሉ ዝግባኣና ጉዳይ ምዃኑ ክዝንጋዕ የብሉን። 

መንግስቲ ኢትዮጵያ ዶባት ኤርትራ ዓጽዩ፡

መንግስቲ ኢትዮጵያ፡ ምስቲ ብፋኖ ዝፍለጥ ሓይሊ ኣምሓራ ኣትይዎ ዝጸንሔ ወታሃደራዊ ግጥምያ ኣብ ሓጺር ግዜ ክውድኦ ክምዝኽእል ክገልጽ እዃ እንተጸንሔ፡ እዚ ወተሃደራዊ  ምትህልላኻት’ዚ  ግን፡ ንህዝቢ ኢትዮጵያ ኣብ ከቢድ ዕንወትን ምብትታንን ኣእትይዎ ምህላዉ  ዘይሳሓት ኣዩ።

መንግስቲ ኢትዮጵያ ሕጂውን ንፋኖ ኣምሓራ ጠሪስካ ንምድምሳስ የኽእለኒ እዩ ዝበሎ ዶብ ኤርትራ ናይ ምዕጻው ውሳኔ ምትሕልላፉ ትማሊ ረቡዕ 04 ጥቅምቲ 2023 ማይ ቪውስ ዝተባህለ ናይ ዜና ማዕከን ሓቢሩ ኣሎ። እቲ ዜና መንግስቲ ኢትይጵያ ዝወሰዶ ዶብ ኤርትራ ናይ ምዕጻው  ውሳኔ ናይ ምወዳኣታ ጽፍዒት ኣንጻር ፋኖ ምዃኑ  እዩ’ውን  ይብል።

መንግስቲ ነዚ ውሳኔዚ ዝወስድ ዘሎ ከኣ፣ ብኣንጻር ናይቲ ዓበይቲ ኣህጉራዊ ማሕበረ ሰባት ንዘተ ዝጽውዕሉ ዘለዉ ግዚ ከምዝኾነ  ይፍለጥ። ካብቶም ነቲ ኣብ ክልል ኣምሓራን ኦሮምያን ዘሎ ሽግር ብዘተ ንኽንፍታሕ ክሓቱ ዝጸንሑ ኣካላት ድማ ናይ ወጻኢ ግዳያት ኣመሪካ፣ ሕብረት ኤውሮጳን እቲ ናብ ኢትዮጵይ ክመላለስ ዝጸንሔ  ማይክሃመርን ክጥቀሱ ከምዝኽእሉውን እቲ ዜና ኣብሪሁ። ይኹን እምበር መንግስቲ ኢትዮጵያ እቲ ሓድሽን ወሳንን ዝብሎ ዶብ ኢትዮጵያን ኤርትራን ናይ ምዕጻው ስጉምቲ፡ ክሳብ ሕጂ ነቲ ኤርትራ ብሸነኽ ወልቃይት ሑመራ ምስ ኢትዮጵያ እትራኸበሉ ዶባዊ መስመር ከምዝኮነውን ዝፍለጥ እዩ። ምስዚ ብምትሕሓዝ ኤርትራን ወልቃይት ሑመራን ዘራኽብ ዶብ ብኣሃዱታት ኮማንዶን መካናይዝድን ካብ መከላከሊ ሰራዊት ኢትዮጵያ ንኽዕጾ መምርሒ ተዋሂቡስ ሰራዊት ኣብ ምግዕዓዝ ምህላዉ’ውን ተሓቢሩ’ሎ።

ናይ ዶብ ምዕጻው ውሳኔ ብዙሕ ፖለቲካውን ዲፕሎማስያውን ምኽንያታት እዃ እንተለዎ፡ እቲ ቀንዲ ወተሃደራዊ ምኽንያት ግን፣ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ስርዓት ንፋኖ ኣምሓራ ወታሃደራዊ ኣጽዋርን ገንዘብን ይሕግዝ እዩ ዝብል ጸብጻባት ስለዘሎ፣ ሓይሊ ፋኖ ካብ ኤርትራ ዝኾነ ይኹን ሓገዝ ንከይረክብ ንምዕጻዉ ዝዓለመን፡ ካብ ሓይልታት ኣምሓራ ፋኖ ብዝኾነ ይኹን ምኽንያታት ናብ ኤርትራ ኣትዩ ንኸይዕቆብን ምስ ውግእ ዝተታሕሓዘ ረዲኤት ንኸይረክብ ምኽልካሉን ካብዝብል ዝተበጽሔ ውሳኔ ምዃኑ እዩ ዝንገረሉ።

ኢማራትን ንሌቴናል ጀነራል መሓመድ ሓምዳን ዳጋሎ (ሕመቲ) ትሕግዝ ምህላዋ ተቓሉዑ

ኣብዚ ቀረባ ዓመታት ኢማራት  ሓንቲ ካብተን ኣብ ፖለቲካ ዞና ቀርኒ ኣፍሪቓ ኣዝዩ ግዙፍ ምትእትታው ኣብምፍጻም ተሓባባሪት ምህላዋ፡ ኣብዚ ዝሓለፈ ውግእ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን ናይ ጥፍኣት ልፍንቲ ኢሳያስን ኣብይን ዝነበራ ግደ  ጋህዲ እዩ። ሕጅውን ነቲ ኣብ ሱዳን ዝካየድ ዘሎ ውግእን ምብትታን ህዝብን፡ ብሰላም ንከይፍታሕ ብስዉር ነቲ ብሕመቲ ዝምራሕ ሓይልታት ህጹጽ ደገፍ ትሕግዝ ምህላዋ ኒውዮርክ ታይምስ ዝተብህለ ናይ ኣመሪካ ጋዜጣ ምቅልዑ ሕዋር ኣልሱዳን ዝተባህለ ናይ ዜና ማዕከን ሓቢሩ። እቲ ኢማራት ንሓይልታ ሕመቲ ኣትገብሮ ዘላ ወተሃደራዊ ሓገዝ ምስ ዕጥቅን ኣጽዋርን፣ ሰብ ኣልቦ ነፈርትን (ድሮንስ) ዘጠቓልል ኮይኑ፡ ውጉኣት ሕክምናዊ ረዲኤት ናብ ክረኽብሉ ዝኽእሉ ዝተፈላላየ ቦታታትን ወተሃደራዊ ሆስፒታላትን ኣብ ምግዕዓዝውን ትተሓጋገዝ ምህላዋ ይፍለጥ።

ሓደ ጸጥታዊ ድሕነቱ ምንሕላው ስሙ ክገለጽ ዘይደለየ በዓል ስልጣን ድማ፡ “ኢማራት ካብ ናይ ቻድ መዓርፎ ነፈርቲ ናይ ኣጽዋርን ናውቲ ሕክምናን ናብቲ ኣንጻር ጀነራል ኣል ቡርሃን ኣብ ውግእ ተጸሚዱ ዘሎ ሓደ ወገን ተብጽሕ ምህላዋን፡ ኢማራት ካብ ሰነ ጀሚራ ዳርጋ መዓልታዊ ብዝባህል  ናብቲ ኣብ ዶብ ሱዳንን ቻድን ዘሎ ከተማታት ኣጽዋር ኣብ ምምልላስ ተጸሚዳ ምህላዋ እዩ” እቲ ስሙ ክገልጽ ዘይደለየ በዓል ስልጣን ምግላጹ ሕዋር ኣልሱዳን ኣመልኪታ።

 ኤምባሲ ኢትዮጵያ ኣብ ካርቱም ዓንዩ፡

 ብሰሪቲ ኣብ መንጎ ክልተ ሱዳናውያን ጀነራላት ኣብ ውሽጢ ካርቱም ርእሰ ከተማ ሱዳን ዝካየድ ዘሎ ውግእ ብዙሓት ሃገራት ምስ ምጅማር ናይቲ ኲናት ኤምባሲታተን ከምዝዓጸዋን ሰርሕተኛታተን ከምዘውጻኣን ዝፍለጥ እዩ። ገለውን ወከልተን ናብ ካልእ ከተማ ከምዝግዕዙ ገይረን። እዚ ከምዚ ኢሉ እንከሎ ድማ፣ ብሰሉስ ዕለት 03 ጥቅምቲ 2023 ንጉሆ  ኣብ ካርቱም ዋና ከተማ ሱዳን ዝነበረ ኣኤምባሲ ኣኢትዮጵያ ብደብዳብ ከበድቲ ብረታት ከምዝታሃርመ ቢቢሲ ክፍሊ ትግርኛ ካብ ሓደ ዲፕሎማስያዊ ምንጪ ዝረኸበቶ ናይቲ ዕለት ዜና ጸብጺባ።

ቢቢሲ፣ እቲ ዝተፈጸመ ደብዳብ ኣብ ልዕሊ ሰብ ዝበጽሔ ጉድኣት እዃ እንተዘይሃለወ፣ ኣብ ልዕሊ ንብረትን እቲ ህንጻን ግን ከቢድ ጉድኣት ከምዝወረደ ካብ ሓደ ስሙ ክገልጽ ዘይደለየ ዲፕሎማት ዝረኸበቶ ዜና ምላዉ ኣስፊራ ኣላ። ኣብ ልዕሊ ሰብ ዝበጽሐ ጉድኣት ግን የለን። ነቲ መጥቓዕቲ ብዝምልከት ኣቲ ብጀነራል ኣልቡርሃን ዝምራሕ ወገን ዝሃቦ ዝኾነ ይኩን መግለጺ እዃ እንተዘይሃለወ፣ እቲ ብሌተናንት ጀነራል ዳጋሎ ዝምራሕ ሓይሊ ህጹጽ ደገፍ ግን፣ ነቲ ዕንወት ዝፈጸመ ሓይሊ ብጀነራል ኣልቡርሃን ዝምራሕ እዩ ክብል ይስማዕ። ብዘይካዚ እቲ መጥቃዕቲ ኤምባሲታት ሕቡራት ኢማራት ዓረብ፡ ሩስያን ደቡብ ኣፍሪቃውን ካብ  ናይቲ ዕለት ደብዳብ ከምልጣ ከምዘይካኣላ እቲ ዲፕሎማት ምሕባሩ እውን ተጠቂሱ ኣሎ።

ዘይውዳእ ሕልሚ መንግስታት ኢትዮጵያ

ብሰንኪቲ ገዛእቲ መንግስታት ኢትዮጵያ፡ ክብርን ልኡላውነት ህዝቢ ኤርትራ ዘይምቕባሎም ዝሳዓበ ናይ ጎበጣን ዓመጽን ተግባራት፤ ክልቲኡ ህዝብታት ንሳላሳ ዓመታት ተዳምዩ፣ ህልቂትን ዕንወትን ወሪድዎ እዩ። ዝሳዓበ ናይ መን ዓብለለን ጎብለል ናይቲ ዞና ኮይኑ ወጸን ዘንቀሎ ናይ ምትህልላኽ ኲናትውን ደግሲ ጽልእን ቅርሕንትን ነይሩ። እዚ ሰላም ዝሓርበቶ ህዝብታት ብልሳን መራሕትኻ ኢና ዝብልዎ ሰባት ኣብ ውግእ ክነብር ይፍረድ ምህላዉ ድማ ደጋጊሙ ዝሰምዖ ዘሎ እዩ።

እዚ ድማ፡ ኣብዚ ቀረባ መዓልታት መራሒ መንግስቲ ኢትዮጵያ ኣብዪ ኣሕመድ ብኣምሓርኛ ካብ ዝበሎ፡ “ኣፈራሪሰ ኣምጺኤ ክሕውሳ እየ ኤርትራ፣ መኣስ ከምዝኸውን ግን ኣይነግረኩምን እየ፡ ዓሰብ ጥራሕ ዘይኮነ ቀይሕ ባሕሪ ወሲኽና ዋናታት ስለ እንኸውን ኤርትራ ትባሃል ሃገር ኣይክትህሉን እያ። ንሰርሕ ኢና ዘለና፡ ናይ ቀይሕ ባሕርን ዓሰብን ዕንቅፋት ኮይኑና ዘሎ ህዝቢ ኤርትራ ዘይኮነስ፡ ነቲ ህዝቢ ኣምበርኪኹ ዝገዝእ ዘሎ መንግስቲ እዩ፡ ኣብኡ ዘሎ ኣገዛዝኣ ከነወግዶ ኢና” ምባሉ ኢትዮ 360 ዝተባህለ ናይ ኣምሓርኛ ዜና ማዕከን ብምግራም ምቅልዑ ይፍለጥ። ትርጉም ናትና እዩ።

ኣብዪ ኣሕመድ ከምዚ ዝኣመሰለ ሕልሚ ምሕላሙ፣ ንኤርትራውያን ዘገርም ኣይኮነን። ሕልሚ ድማ ከምፈታሒኡ ኣዩ ዝትርጎም፡ ኢሳያስ ግን ንስኻ ምርሓና ካብ በሎ ዕንቅፋት ክኮኖ ከምዘይክእል ፍሉጥ እዩ። እቲ ዝገርም ግን፣ ኢሳያስውን ካብዚ ብዘይፍለ “ንኢትዮጵያ ፋሕ ፋሕ ከየበልና ክንገዝኣ ኣይንኽእልን ኢና፡ ንኽንገዝኣ ፋሕ ፋሕ ከነብላ ኣለና” ኢሉ ምንባሩ ንዝዝክር፡ ብናይ ኣቦን ወድን ዝመስሉ ዝነበሩ መራሕቲ ትምኒታት ክልቲኡ ህዝብታት ከይተታለለ፡ ጸልእቱ ንሳቶም ምዃኖም ኣሚኑ፡ ንሰላምን ሰናይ ጉርብትናን ክሰርሕ እዩ ዝምረጽ።     

ብ29 መስከረም 2023 ኣቦ መንበር ሰዲህኤ ብጻይ ገረዝጊሄር ተወልደ ኣብ ዘተ ንሓባራዊ ንቕሓት ዝተባህለ መራኸቢ ንልዕሊ ሓሙሽተ ሰዓታት ዝወሰደ ሰሚናር ኣካይዱ። ሰሚናር ኣገዳስነት ውጽኢት ዕዉት ራብዓይ ጉባኤ ሰልፊን ዝሓለፎ መስርሕን ንተሳተፍቲ ንምብራህን ክውረስ ዘለዎ እወንታዊ  ልምድታት ንምሕባር ዝተጸውዐ እዩ ነይሩ።

ኩሉ’ቲ ኣብ ምስንዳኣ ጉባኤ ዝተኻየደ ዕማም ኣብ ሓደ ሰሚናር ገሊጽካ ክጠቓለል ዘይኽእል ብምዃኑ ግን፣ ብጻይ ገረዝጊሄር ነቲ ቀንድን መሰረታውን ዝኾነ ትሕዝቶታት ቅዋምን ሓደስቲ ውሳኔታትን ጉባኤ እዩ ብድምቀት ኣቕሪቡ።  ኣብ  መገለጺኡ ብቕዋም መሰረት ቅድሚ ዓmeት ብዝጸንሐ ማእከላይ ባይቶ ዝቆማ ኣሳናዳኢትን  ሓጻይትን ሽማግለታት ካብ ምድላው ሰነዳት ጀሚርካ ክሳብ ብኣባላት ሰልፊ ዝተረቑሑ ልዕሊ ቴስዓ ዝኾኑ ሕጹያት ንምጽራይን ዝሓለፈ ቅዋማዊ መስርሕ ሓቢሩ። ብዘይካ’ዚ፣ ኣብቲ መስርሕ መሪሕነታዊ ሕጸ ብዝተፈላለየ ምኽንያታት ንዘይቀረቡ ባእታታት፣ ጉባኤኛታት ክረቑሑዎም ከምዝኽእሉን ንቕቡልነቱ ክማላእ ዘለዎ ዓንቀጻት ካብ ሕግታት ሰልፊ ምህላዉ’ውን ኣብሪሁ።

በዚ መስርሕ’ዚ ዝሓለፈ መረጻ መሪሕነት ድማ 35 ኣባላት ምስ 5 ተጠባበቕቲ ዝቑጽሩ ማእከላይ ባይቶ ከምተበርጸን፣ ነፍሲ ወከፍ መራጺ ግን፣ እቲ ንሱ ዝደልዮ እዩ ተመሪጹ ክብል ከምዘይክእልን፣ ዲሞክራሲ ድማ ንዝደለኻዮ ዘይኮነስ፣ ንዘይደለኻዮ እውን ኣኽቢርካን ተቐቢልካን ክትጓዓዝ ምስትኽእል’ያ ትረጋገጽ ምባሉ ይጥቀስ። በዚ ከኣ ኩልና ኣብ ነፍስናን ኣብ ውድባትናን ንዘቆምናዮ ሕግታትን ስምምዓትን ኣኽቢርና ክንከይድ ምስእንኽእል እዩ ድማ፡ ጽባሕ ኣብ ሃገርና ዲሞክራስያ ከነተግብር ዝካኣል ክብል ኣብሪሁ።

ንውሳኔታት ጉባኤ ብዝምልከት ብዝርዝር ኣብ መርበብ ሓበሬታ ሓርነት ብምሉእ ስለዘሎን ከይነውሓናን ብዛዕባዚ ዘሎ ህልዊ ኲነታት ንምጥቃስ፣ ሰዲህኤ፣ኣብ ህዝባዊ ናዕቢ/ምንቅስቓስ ብሪጌድ ንሓመዱ ዘለዎ ኣመለኻኽታ፡ „ነቶም ነቲ ህዝባዊ ማዕበል ዘበርኽዎ ዘለዉ ኤርትራዊ ወገናትን እቶም ኣብ ሕጋዊ መድረኽ ኣብ ጐድኒ ደላይ ለውጢ ኤርትራዊ ዝተሰለፉ መንግስታትን ሰዲህኤ የመጉስ። እዚ ተጀሚሩ ዘሎ ህዝባዊ ናዕቢ በቲ ጀሚርዎ ዘሎ መንገዲ ሕጋዊ ኣገባቡ ዓቂቡ፡ ንህግደፍ ካብ መንግስታትን ህዝበንን ብዝንጽል፡ ብዘይምዝመዝ ኣገባብ ክቕጽል የተባብዕን፡ ዝኽእሎ ዘበለ ክገብር ቅሩብ ምዃኑን የነጽር። ናይቲ ኩሉ ዘጋጠመ ማህሰይቲ፡ ጠንቅን ተሓታትን ጉጅለ ህግደፍ ምዃኑ ይኣምን። እዚ ንለውጢ፡ ንሕጋውነትን ዲሞክራስን ዝጠልብ ህዝባዊ ማዕበል ኣብ ወጻኢ ተደሪቱ ዝተርፍ ዘይኮነ ናብ ኤርትራ ክላባዕ ዘለዎ እምነት ይገልጽን። ነቲ ምልካዊ ስርዓት ኣብቲ ኣዝዩ ዘሕሞን ኣብ ውሽጢ ሃገርን ምምካቱ እዋኑ በጺሑ እዩ’ሞ ኩሉ ክፍልታት ህዝብና እጃሙ ከልዕል ጉባኤ ጸዊዑ“ ዝብል ኮይኑ፣ ኣብ  ኤርትራውያን ስደተኛታት፡ ፖሊሲ ዝምድናታትን ኣጠቓቅማ ወደባትን ዝብሉ ነጥብታት ካብ ውሳኔታት 4ይ ጉባኤ ሰፊሕ መብርሂ ኣቕሪቡ።

ኣብ መጠረስታ፣ ብተደጋጋሚ ብዛዕባ በርጌድ ንሓመዱን ኣጠቓቕማ ወደባትን ብዝምልከት ካብ ተሳተፍቲ ንዝቐረቡ ሕቶታት ኣገደስቲ መልስታትን መብርህን ከቕርብ ከሎ፡ ኣብ መዛዘሚ ናይቲ ኣኼባ “ኣብዚ ናይ ኣቦ መንበርነትካ ግዜ፣ እንታይ ክትገብር ኢኻ ትብህግ” ዝብል ሕቶ ቀሪቡ፣ “ኣነ እንተኰይንለይ፣ ነዚ ተጀሚሩ ዘሎ ናይ ሓባር ጽላል ኣብ ዘተኣማምን ደረጃ በጺሑ፣ ብሓደ ቃልን ድምጽን እንቐርበሉን እንቃኣለሰሉን መድረኽ ክፍጠር፡ ካላኣይ ኣብዚ እዋንዚ፣ ንሕና ንዓቢ ኣለና። ነቲ ሒዝናዮ ዘለና ቦታታት ተኪኦም ዘካይዱን ዝመርሑን መንእሰያት ክንምልምልን ክሕዝዎን እሞ፡ ህዝብና ካብዚ ኣትይዎ ዘሎ ሓሳረ መከራ ክገላገል እየ ዝብህግ” ብዝብል መልሲ ብጻይ ገረዝጊሄር  ሰሚናር ተደምዲሙ።    

ቅድሚ ክልተ ዓመት እስራኤል ዓሰርተታት ኣሽሓት ሸከል ንኤምባሲ ኤርትራ ምኽፋላ ተሓቢሩ። ላዕለዎት ሰበስልጣን ሰብ መዚ ህዝብን ኢሚግሬሽንን እስራኤል፡ እቲ ገንዘብ ነቶም ካብ እስራኤል ብድልየቶም ናብ ሃገሮም ክምለሱ ተሰማሚዖም ዝነበሩ ኤርትራውያን ስደተኛታት መሳለጢ ሰነዳቶም ዝዓለመ ምዃኑ እዮም ዝገልጹ። እቲ ምስግጋር ናይ ሰነዳት ኣብ መንጎ እቲ ትካልን ውልቀ መላኺ ኢሳያስ ኣፍወርቂን ዘሎ ርክብ ዘርኢ መርትዖ እዩ ተባሂሉውን ይዝረበሉ።

እዚ ገንዘብዚ ላዕለዎት ሓለፍቲ ህዝቢ፤ ኢምግረሽንን ሚኒስትሪ ውሽጣዊ ጉዳያን ቅድሚ ክልተ ዓመታት ነቲ መደብ ንምስልሳል እስራኤል ንኤምባሲ ኤርትራ ዝኸፈለቶ ከምዝኾነ ምርግጋጾም ሃረትዝ ዝተባህለት ማዕከን ዜና ብዕለት 25 መስከረም 2023 ኣብዝወጸ ሕታማ ገሊጻ‘ላ።

ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ኤርትራ እታ ሓንቲ ንዝኾነ ይኹን ኣገልግሎት ካብ ትካል ኢሚግሬሽን እስራኤል ገንዘብ ዝረኸበት እንኮ ሃገር ከምዝኾንት‘ውን እቲ መጽናዕቲ ኣረጋጊጹ ኣሎ።  እቲ ትካል ነዚ መስርሕ ብዝምልከት ካብ‘ታ ማዕከን ዜና ሃረትዝ ንዝቐረበሉ ወኸሳታት ኣብ ዝሃቦ መልሲ፣  ገና እቲ ግዳይ ግዜ ዝወስድንንሳምንታት ኣኼባታት ብምክያድ ብዝርዝር ክዝረበሉ ከምዝኾነ‘ውን ኣካያዳ ናይቲ ትካላ ገሊጹ ምህላዉ ተፈሊጡ።

ምስዚ ብምትሕሓዝ፣ እቲ ኣብ እስራኤል ዝርከብ  ኣካያዲ ስራሕ ቤት ጽሕፈት ህግደፍ፣ ውሳኔታት ክወስድ ነጻነት ስለዘይብሉን ስለዘይክእልን፣ ካብ ኣስመራ ቀጥታዊ መምርሒታት ከምዝጽበን ከምዝቕበልን  ምንጭታት  እስራኤል ጠቂሱ።

ማእከላይ ባይቶ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ካብ ዕለት 23 ክሳብ 24 መስከረም 2023 ኣብ ዘሎ ግዜ፣ ብኣቦ መንበር ሰልፊ ሓው ገረዝግሄር ተወልደ ዝተመርሐ መቐጸልታ ቀዳማይ አኼባኡ ኣሰላሲሉ። ኣብ መክፈቲ ናይቲ ኣኼባ ኣቦ መንበር ሰልፊ ንተገዳስነትን ተሳትፎን ኣባላት ድሕሪ ምምስጋን፣ ኣብ ሰልፋዊ ኮነ ሃገራውን ህዝባውን ጉዳያት ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ዝህልዎ ትስፉው መጻእን ናይ ስራሕ ኣሳልጦን ዘለዎ ባህጊ ገሊጹ።

ኣስዒቡ፣ ድሕሪ መረጻ ፈጻሚ ሽማግለን ብዓንቀጽ 5.14.6 ቅዋማዊ ናይ ርኽክብ ግዜን መሰረት፣ ሓድሽ ፈጻሚ ሽማግለ ምሉእ ናይ ስራሕ ርኽክብ ድሕሪ ምስልሳሉ ፈጺሙ ንመጀመርታ ግዜ ዝግበር ዘሎ ኣኼባ ብምዃኑ፣ ኣቦ መንበር ሰልፊ፣ ኣኼባ ዝተጸዋዓሎም  ሰለስተ መሰረታዊ ጉዳያት መብርሂ ብምቕራብ’ዩ ተጀሚሩ።

በቲ ዝተታሕዘ ኣጀንዳ መሰረት፣ እቲ ቀዳማይ ነጥቢ፣ብዓንቀጽ 7.1.1 መሰረት ንመረጻ ጠቕላላ ተቆጻጻሪ ገንዘብን ንብረትን ሰልፊ ዝምልከት ክኸውን ከሎ  ኣብቲ ክፍሊ ብዝጸንሐ ናይ ስራሕ ጽፈትን ኣሰራርሓን ኣብ ግምት ብምእታው፣ ማእከላይ ባይቶ ሓው ፍጹም ኢሳቕ ጠቕላላ ተቆጻጻሪ ሰልፊ ኮይኑ ንኸገልግል ማእከላይ ባይቶ ብምሉእ ድምጺ ኣጽዲቑ።

ቀጺሉ ዝሳዓበ ኣጀንዳ ዓመታዊ መደብ ዕዮ ኣብያተ ጽሕፈት ሰልፍን ምቛም ምምሕዳራቱን ኮይኑ፣ ነፍሲ ወከፍ ኣባል ፈጻሚ ሽማግለ ኣቐዲሙ ናብ ቤት ጽሕፈት ኣቦ መንበር ብዘቕረቦ ንድፊ መሰረት፣ ክሳብ ነሓሰ 2024 ዘሎ ግዜ ከዐውቶም ዘለዎ ናይ ርሑቑን ናይ ቀረባን ትልሚ ትግባረ ዕማማትን ዝረቑሖም መሳርሕቱን  ኣብ ኣኼባ ባይቶ ምስ ዝርዝር መብርሂታት ቀሪቡ። ኣባላት ማእከላይ ባይቶ ብትሻዓተ ኣብያተ ጽሕፈታት ንዝቐረበ ዓመታዊ መደብ ዕዮ፣ ሓደ ብሓደ ድሕሪ ምዝርራብ፣ ምስ ዝቐረቡ ተወሰኽቲ ሓሳባትን ምምሕያሻትን ኣጽዲቁ። ብናይ 4ይ ጉባኤ ሰልፊ ለበዋታት መሰረት ድማ ኩሉም ኣባላት ማእከላይ ባይቶን ካድራት ሰልፍን ብኽእለቶምን ሞይኦምን ኣብ ዘፍርይሉ ትካላት ክምደቡ ከምዝግባእ ባይቶ ደጊሙ ኣረጋጊጹ።

ማእከላይ ባይቶ፣  ነቲ ዳርጋ 4 ዓመታት ዝወሰደ ልዝብ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራን ኣብ ሓምለ 14.2023 ግዝያዊ ሓባራዊ መሪሕነት ንምቛም ዝበጽሖ ስምምዕን፣ ኣገዳስነቱ ኮነ ኣብዚ ዘለናዮ መድረኽ ዘለዎ ዕዙዙነት ኣብ ግምት ብምእታው ሰፊሕን ግዜ ዝወሰደን ክታዓት ኣካይዱ። ምዕዋት መስርሕ ሓባራዊ ስራሓት ዋላ’ኳ ነዊሕ ግዜ ዝወሰደ እንተኾነ፣ ማእከላይ ባይቶ፡ ንዝተኻየደ ጻዕርታት ንኢዱ፡ ክሳብዚ እዋ’ዚ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ በጺሕዎ ንዘሎ ስምምዓት ቅኑዕ መዋጽኦ ኣብ ጉዕዞ ሓባራዊ ስራሓት ምዃኑ ድማ ርእዩ። ማእከላይ ባይቶ ህዝቢ ኤርትራ ካብዚ ኣብ ልዕሊኡ ዝፍጸም ዘሎ ወጽዓ ንላዕሊ ክጸውር ስለዘይክእልን ማዕረ ድልየቱን ድሕነቱን ንምስጓም፡  ዝተበጽሐ ስምምዓት ንድሕሪት ከይምለስን ንዘጋጥሙ ዕንቅፋታት ንምውጋድን ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ዝካኣሎ እወንታዊ ግደ ንከበርክት ከይተሓለሎ ክጽዕር ከምዝግባእ ኣተኣማሚኑ። ኣብ ምቅልጣፍ ምቛም ሓባራዊ ግዝያዊ መሪሕነት ንዝተቐልቀሉ ናእሽቱ ጸገማት ክስገሩን ክሳብ ክንደይ እዮም ማዕረ ድልየትን ባህግን መላእ ህዝቢ ዝስርዑ ንዝብልውን ኣስተብህሎ ከምዝደሊ ኣኼባ ኣገንዚቡ።

መስርሕ ሓባራዊ ስራሕ ኣብዚ ከይተደርተ መሊኡ ንኽዕወትን ውድቐት ህግደፍ ንምቅልጣፍን፣ ነቲ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ዝተሰማማዓሉ መቆሚታት ዝቕበል ኩሉ ተቓዋሚ ኣካል፣ ክሳተፎ ተደላይነት ከም ዘለዎን ጻዕርታት ክግበር ከምዝግባኣን’ውን ኣኼባ ባይቶ ገምጊሙ።

ኣብ መጠረስታ፣ ማእከላይ ባይቶ ሓገዝቲ ናይ ስራሕ ለበዋታትን ተወሰኽቲ ሓሳባትን ብምቕራብ እዩ ኣኼባኡ ደምዲሙ።

ማሕበረ-ኮም ኤርትራውያን ሽቱትጋርት ሃገረ ጀርመን፡ ቅድም ን16፡ ደሓር ድማ ን23 መስከረም 2023  ብጉልባብ ባሕቲ መስከረም ምጅማር ሰውራ ኤርትራ ከካይዶ መዲብዎ ዝነበረ፡ ሕማቕ ምስሊ ህግደፍ ዘጸባብቕ ምልዕዓል ክነዝሓሉን ኣታዊ ከኻዕብተሉን መዲብዎ ዝነበረ ኣኼባ፡ ክቕጽሎ ከምዘይከኣለ ብ20 መስከረም 2023 ብዘውጸኦ ምልክታ ተኣሚኑ።

እቲ ዝተዘርገሐ፡ ኣኼባ ናይ ምስራዝ ምልክታ፡ መራሕቲ ማሕበረ-ኮም ሽቱትጋርት፡  ነቲ ብህዝባዊ ማዕበል ኤርትራውያን ዘጋጠሞ ተቓውሞ ሓቢኡ፡ ከም ምኽንያት ዝጠቐሶ፡ ኣብ ነባሪ ነውጺ ተፈጢሩ ስለ ዘሎ፡ እዚ ክሳብ ዝሓዊ ከቋርጾ ከም ዝተገደደ ኣስፊሩ። ነቲ መደባቱ ክስርዝ ዘገደዶ ተረኽቦ ከኣ፡ ስምዒት ህዝቢ ብምምዝማዝ  “ምስሊ ኤርትራ ዝድውን” ብዝብል ክገልጾ ፈቲኑ። ስምዒት ናይቲ ዝተሳዕረ ኣባል  ማሕበረ- ኮም ንምሕዋይ ብዝመስል ከኣ፡ “ኣብ መጻኢ ጽንብልና ከይነካይድ ዝዓግተና ሕጊ የለን”  ዝብል ኣደዓዒሱ በቲ ምልክታ ክምእዘዙ ጸዊዑ።

ኣብዚ ዝሓለፈ ኣዋርሕ ኣብ ዝተፈላለያ ሃገራት ኤውሮጳ፡ ኣሜሪካ፡ ካናዳን እስራኤልን ተመዲኡ ዝነበረ ፈስቲቫላትን ኣኼባታትን ህግደፍ፡ ተቓውሞ ህዝባዊ ማዕበል ኤርትራውያን ኣብ መድረኽ ሕጊ ተቐባልነት ስለ ዝረኸበ ክስረዙ ከም ዝጸንሑ ዝዝከር እዩ።

ኣብ ኤርትራ ዞባ ጋሽ ባርካ ኣብ ከተማታት ተሰነይ፡ ኦሞሓጀርን ጎልጅን፡ ካብ ኢትዮጵያ ብዘይሕጋዊ ዝኣተወ ቢራ ኣከፋፊልኩም ብዝብል ምኽንያት ነጋዶ ከም ዝእሰሩ ሬድዮ ኤረና መንጭታታ ብምጥቃስ ሓቢራ። እቶም ምንጭታት ሬድዮ ኤረና ከም ዝሓበርዎ፡ እቲ ናይ ኢትዮጵያ ቢራ ናብ ኤርትራ ብብዝሒ ብጽዕነት ኣእዱግ እዩ ዝኣቱ። በቲ ዘይሕጋዊ ንግዳዊ ምንቅስቓስ፡ ብዘይካ ቢራ፡ ጽማቕ ፍረታት፡ ጸባ፡ ብስኩት፡ ጣፍ፡ ዘይትን ካልእን ከም ዝኣቱ’ውን ተሓቢሩ።

ኣብዚ ዘይሕጋዊ ንግዲ ቀንዲ ተሳተፍቲ ኣዘዝቲ ሰራዊት ኤርትራኳ እንተኾኑ፡ ናይ ማእሰርቲ ግዳይ ዝኾኑ ግና ወነንቲ  ናእሽቱ መከፋፈልትን ባራትን እዮም። ክሳብ ሎሚ ኣብ መንጉ ኢትዮጵያን ኤርትራን ሕጋዊ ናይ ዶብ ንግዲኳ እንተዘየለ፡ እቲ ዘይሕጋዊ ንግዲ ካብ ሰሜን ትግራይ ክሳብ ሑመራ ሰራዊት ኣብ ዝዓስከረሉ ንቑጣታት እዩ ዝካየድ።

ብፍላይ ድማ በቲ ኣብ ትሕቲ ምቁጽጻር ሰራዊት ኢትዮጵያን ፋኖ ኣምሓራን ዘሎ ከባቢ ምዕራብ ትግራይ ከተማ ሑመራ ምስ ከተማታት ኤርትራ ተሰነይ፡ ጎልጅን ኦመሓጀርን ኣብ ዘራኽብ ኣዘዝቲ ሰራዊት ኤርትራ ብሰፊሑ ዝጥቀምሉ ንግዳዊ ምንቅስቓስ ዝካየድ ምዃኑ ካብቲ ዜና ምፍላጥ ተኻኢሉ።

ብኻልእ ወገን ድማ ኣብቲ ከባቢ ናይ ኢትዮጵያ ብርን ናይ ኤርትራ ናቕፋን ብሓባር ከም ዝንቀሳቐስን ኤርትራውያን ነጋዶ ኣብ  ዘይሕጋዊ ምንቅስቓስ  ገንዘብ ተሳቲፍኩም ተባሂሎም ከም ዝእሰሩን ንምፍላጥ ተኻኢሉ።