http://ascenteq.com/project/epdp

ዝኸበርካ ኤርትራዊ/ት ኣርእስተይ ተኸቲለ ሓሳባተይ ናብ ሕብረተሰበይ ከመሓላልፍ እንከለኹ፡ ኣብ ሕልናይ ወትሩ ዕረፍቲ ይስመዓኒ። ምኽንያቱ ከም ሰብ ክሓስብ ስለ ዝኸኣልኩ።

ዝኸበርካ ኤርትራዊ/ት፡ ወዲ ሰብ 5 ሕዋሳት ኣለዎ። እዚ ካኣ ብኣምላኽ ዝተዋህበካ ኮይኑ፡ ንዘሎ ኩነታትካ ሓታትን መላስን ኴንካ እሂን ምሂን ተበሃሂልካ ሽግርካ ፈቲሕካ፡ ብሓፈሻ ኣብዛ እንነብረላ ዓለም ምስ ኣህዛብ ዓለም እንካን ሃባን ተበሃሂልካ ኣብ ፖለቲካዊ፡ ቁጠባዊ፡ ማሕበራዊን ቅዋማዊ ሕጊ ዓንዲ ሕቖን ጌርካ ምንባር ኮይኑ፡ ግን ከኣ ንሕና ኤርትራውያን ሃገርን ህዝብን ሕብረተሰብን ስለ ዝኾንና፡ ብነጻ ኣእምሮ ንክብሪ መሰልና ንኩነታትና  ሓተትን መለስትን  ብዘይምዃንና፡ እሞ ከኣ ኣብ መበል 21 ክፍለዘመን፤ እንሆ ውጽኢት 32 ዓመት: ኣብ ከርፋሕ ናብራ ስደትን ጸገማትን ንነብር ኣሎና። ሕሰብ ኤርትራዊ ህዝብኻ ኣበይ ደረጃ ኣሎ።

ዝኸበርካ ኤርትራዊ/ት ካብ 91 ክሳብ ሕጂ በቲ ስርዓት መንበሪ ዝተኸላእካ ክንስኻ፡ ኣነ ከም ጸሓፍን ሓሳብ ኣቕራብን ንዓሰርተታት ዓመታት ኣብ ጸልማት እናነበርካ ስቕታኻ ይገርመኒ’ዩ። ሕሰብ ኤርትራዊ ወዲ ሰብ መወዳእታ ኣለዎ። ዝኸበርካ ኤርትራዊ/ት ኣብ ጉዕዞ ሂወትካ ናብራን ሕስረትን ሞትን ስደትን መቕዘፍቲ ሰሃራን ባሕርን ብሰንኪ እቲ ስርዓት፡ ንሕና ኤርትራውያን እናሰማዕናን እናረኣናን ስለምንታይ ህዝቢ ኤርትራ ኣብዚ ወዲቑ ክንብል ዘይከኣልና? መንእሰይ ወለዶ ጽባሕ ንግሆ እንታ’ዩ ክብለኒ ወይ ክብለና ዘይምባልና፡ ኣነ ከም ሓሳብ ኣቕራቢ ብዙሕ የተሓሳስበኒ።

ኣንታ ክቡር ህዝቢ አረ እንታይ ኢና ኴንና ዘሎና ንሕሰብ ኤርትራውያን። ዝኸበርካ ኤርትራዊ/ት እዚ ስርዓት ን32 ዓመት ዓድን ህዝብን ዘድመየን ጨካን ስርዓት እንድ’ዩ። ሕጂ ኩሉ ወጺኡ ካብ ስድራቤት ሓሊፉ ካብታ ጥንታዊ መንነቱ ዝሓዘለት ህድሞኡ ጸጊቡን ጠምዩን ዘጽልለላን ዘዕርፈላን ዝድቅሰላን ኣውጺኡ ኣብ ቍርን ኣሳሕይታን ንፋስን ማይን ኣሳጢሑዎም ይርከብ። እቲ ዘገርም ድማ ኣነ ከም ሰብ ዘተሓሳስበኒ ጥኑሳት ኣብ በረኻ ዝሓርሳሉ ክትርኢ ናይ ትማሊ ተዘክሮ’ዩ። እዚ ንኩሉ ኤርትራዊ/ት ሞት እዩ።

ዝኸበርካ ኤርትራዊ/ት እዚ ስርዓት’ዚ ከይሓፈረ ነቶም ን30 ዓመት ደምዮምን መስዋእቲ ከፊሎምን ንስርዓት መግዛእቲ ኢትዮጵያ ካብ ሃገሮም ዘውጽኡዎም፡ ተመሊሱ ንኢትዮጵያ ከይትበታተን ክንስዋኣላ ኢና ክብለና ከሎ፤ ንሕና ህዝቢ ኤርትራ እምቢ ድቅና ኣይንህብን ኢልና ሓተትን መለስትን ስለ ዘይኮንና፡ ዕንባባ መንእሰያት ደቅና መንእሰይ ወሎዶ ኤርትራዊ/ት ኣብ ዘይምልከተና ኵናት ኣትዮም ብኣሽሓት ሞይቶም ኣለዉ። እዚ ዘይወጽእ መሪር ሓዘን ንኩለን ስድራቤታት፡ ብሓፈሻ ድማ ንኩሉ ሕብረተሰብና ኣጽኒቱዎን ኣብ ዓሚቝ ሓዘን የንብሮን ኣሎ።

ዝኸበርካ/ኪ መንእሰይ ወሎዶ ሽግር ህዝብኻ ንስኻ ኢኻ ሓቢርካ ትፈትሖ። እዚ ድማ ሓታትን መላስን ምስ እትኸውን እዩ። ኮይኑ ግን ኣነ ከም ሓሳብ ኣቕራቢ ሓደ ነገር ኣሎ ዝገርመኒ፡ ንሱ ድማ ፖሊስ ሓልወኒ ኣነ ድማ ክስዕስዕ ምባል ግን ኣየጥዕመልካን እዩ። ሓውኻ ፍትሒ እናበለ ንስኻ ኣብ ዓዲ ፍትሒ ተቐሚጥካ ጸረ ፍትሒ ምዃንካ ስርዓት ሓላፊ’ዩ፡ ሕብረተሰብ ግን ነባሪ’ዩ ክብለካ እደሊ።

ዝኸበርካ ኤርትራዊ/ት ኣብ መወዳእታ ጽሑፈይ ሓሳበይ ክገልጸልካ ዝደሊ - ኣነ ነጊረ’የ ሕማቕ ታሪኽ ከይትገድፍ፡ ደቅኻ ተመሊሶም ክሓቱኻ’ዮም መልሲ’ውን ትረኽበሉ ኣይመስለንን። ወዲሰብ ኣብዛ ገዲፉዋ ዝኸይድ ዓለም ትዕበ ትንኣስ ጽቡቕ ታሪኽ ሓዲጉ ክኸይድ ከሎ ክብሪ ንእኡ ክብሪ ንቤተሰቡ ክብሪ ኣብ ቅድሚ ሕብረተሰቡን ሃገሩን ዓቢ ክብሪ ክህልዎ ከሎ ወትሩ ብጽቡቕ እናተዘከረ ይነብር። እዚ ድማ ሂወታዊ ዝኾነ ሞት እዩ ክብል እደፍር። ከም ሓሳብ ኣቕራቢ ድማ እዚ ብሓቂ ሂወታዊ ዝኾነ ኣበሃህላ’ዩ።

ሰላም ንህዝቢ ኤርትራ

ሰላም ንህዝቢ ዓለም

ቅዋማዊ ሕግና መሰረት ምዕባለና

ብክፍላይ ተኪአ  ጀርመን

ዝርጋሐ ኣፍደገ ባሕሪ ዘየብለን ሃገራት

ኣፍደገ ባሕሪ ዘይብለን ሃገራት ማለት  ብቐጥታ ምስ ማያዊ ከባቢ ዘይራኸባ ማለት እዩ። ኣብዚ እዋዚ ኣብ ዓለምና 44 ኣፍደገ ባሕሪ ዘይብለን ሃገራት ኣለዋ። ጠቕላላ ስፍሓት ናይዘን ኣፍደገ ባሕሪ ዘይብለን ሃገራት 46.44 ሚልዮን ትርብዒት ኪ/ሜ እዩ። እዚ 12% ካብ ጠቕላላ ስፍሓት ዓለምና ዝሕዝ እዩ። ድምር ብዝሒ ህዝበን  510.94 ሚልዮን ኮይኑ 7% ካብ ህዝቢ ዓለም እዩ። ካብዘን ሃገራት ብስፍሓታ 1ይ ደረጃ እትሕዝ ኣብ ማእከላይ ኤስያ እትርከብ ካዛኪስታ እያ። ካብኣተን ብብዝሒ ህዝቢ 1ይ ደረጃ እትሕዝ  ኢትዮጵያ እያ። ቫቲካን ድማ ብስፍሓት ኮነ ብብዝሒ ህዝቢ እታ ዝተሓተት ኣፍደገ ባሕሪ ዘይብላ ሃገር እያ።

 ካብዘን 44 እተን 16 ኣብ ኣፍሪቃ፡ 14 ኣብ  ኤውሮጳ፡ 12 ኣብ ኤስያን 2 ድማ ኣብ ደቡብ ኣሜሪካ ይርከባ። ክፍለ-ዓለማት ሰሜን ኣሜሪካ፡ ኣወስትራሊያን ኣንታርክቲክን ድማ ኣፍደገ ባሕሪ ዘይብላ ሃገር ዘይብለን እየን። 2 ካብዘን 44 ሃገራት ዕጽፊ ኣፍደገ ማሕሪ ዘየብለን እየን። እዘን ብዕጽፊ ኣፍደገ ባሕሪ ዘየብለን ዝበሃላ  ብኸምኣተን ኣፍደገ ባሕሪ ዘየብለን ሃገራት ጥራይ ዝተኸበባ ማለት እየን። ንሳተን ብኣወስትሪያን ስዊዘርላንድን ዝተኸበት ሌችተንስቴንን፡ ብኣፍጋኒስታን፡ ካዛኪስታን፡ ኪርጋዝስታንን ታጃኪስታንን እትዳወብ ኡዝበኪስታንን እየን። ስዊዘርላድ፡ ኣወስትሪያ፡ ቸክ ሩፓብሊክ፡ ካዛኪስታንን ሁንጋርያን ካብተን ኣፍደገ ባሕሪ ዘይብለን ክነሰን ኣብ ዝለዓለ ቁጠባዊ ዕቤት ዝርከባ ሃገራት ምዃነን ይንገረለን።

ኤርትራ ዳርጋ 1720 ኪ/ሜ ዝንውሓቱ ገማግም ባሕሪ ኣለዋ። ካብዚ እቲ 1155 ካብ ራስ ዱሜራ ክሳብ ራስ ቄሳር ዝተዘርገሐ ኮይኑ፡ እቲ ኣስታት 565 ኪ/ሜ ድማ  ናይእተን ካብ ወደብ ምጽዋዕ ካብ 20 ክሳብ 160 ኪ/ሜ ዝርሕቃ ናብ 360 ዝጽገዓ ደሴታት ዘሎ ገማግም ምዃኑ መጽናዕትታ የርእዩ።

ሶማሊላንድ፡ ድሕር’ቲ ምስ መንግስቲ ኢትዮጵያ፡ ኣብ ከም ሃገር ኣፍልጦ ምሃብ፡ ምክራይ መሬት ካብ ገማግም ባሕራ ንኢትዮጵያ ከምኡ ድማ ካብ መንገዲ ኣየር ኢትዮጵያ ዝተወሰነ ብርኪ ምውሳድ ዝምልከት መረዳድኢ ሰነድ ምኽታማ ኣዛራቢት ኣጀንዳ ኮይና ኣላ። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ “መን እያ ሶማሊላንድ?” ዝብል ሕቶ ክለዓል ባህርያዊ ስለ ዝኾነ፡ ነዚ ሕቶ ኣብ ምምላስ እንተሓገዘ ብዝብል፡ ኣብ ዝተፈላለዩ ማሕበራዊ መድያታን ኣብዚ ቅንያት ካብ ዝተዋህቡ ቃለ መጠይቓትን ዝነቕል ብውሱን ምስኣ ከነላልየኩም።

ሶማሊላንድ “ረፑብሊክ ሶማሊላንድ” እናተባህለት እትጽዋዕ፡ ኣብ ምብራቕ ኣፍሪቃ  እትርከብ ባዕላ ናጽነት ዝኣወጀት፡ እንተኾነ ብኻለኦት ኣፍልጦ ዘይረኸበት ነብሳ ክኢላ እተመሓድርን ዝምድናታት እትፈጥርን ዘላ እያ። ሶማሊላንድ ኣብ ደቡባዊ ወሽመጥ ባሕሪ ዓደን እትርከብ፡ ብሰሜናዊ ምዕራብ ምስ ጅቡቲ፡ ብደቡብን ምዕራብን ምስ ኢትዮጵያን ብምብራቕ ድማ ምስ ሃገረ ሶማሊያ ንባዕላ እትዳወብ እያ።

ስፍሓት መሬታ 177 ሺሕ ትርብዒት ኪ/ሜ ኮይኑ ብዝሒ ህዝባ ድማ 5 ሚልዮን ይግመት። ጻዕቂ ዝርጋሐ ህዝባ  28.27 ኣብ ሓደ ትርብዒት ኪ/ሜት እዩ። ኣብ 6 ኣውራጃታትን 22 ወረዳዳትን ድማ ትኽፈል። ዋና ከተማኣ ሃርገሳ ክትከው እንከላ፡ በርበራ ድማ ኣብ ገማግም ባሕሪ  እትርከብ ወደባዊትን ዋና ከተማ ኣብራጃ ሳሂልን እያ።  ከምኡ እውን ኣብ ግዜ ምምሕዳር ዓባይ ብሪታንታ ዋና ከተማ ሶማሊላንድ ዝነበረት እያ። ኣብ መንጎ ክልቲአን ከተማታት ዘሎ ርሕቀት 160 ኪ/ሜት እዩ። ርሕቀት ወደብ በርበራ ካብ መቃድሾ 1408.72 ኪ/ሜት ክኸውን እንከሎ፡  ካብ ኣዲስ ኣበባ ድማ 705 ኪ/ሜት እዩ።

ሶማሊላንድ ካብ 1800ታት ጀሚራ ውሱን ቅርጺ ሒዛ ሓንቲ ካብ ኣውራጃታት ሶማልያ ዝነበረት፡ ኣብ ግዜ መግዛእቲ ኤውሮጳ ከኣ እቲ ካልእ ልፍሊ ሶማሊያ ኣብ ትሕቲ ኢጣልያ ክመሓደር እንከሎ  ክሳብ 1960 ኣብ ትሕቲ ግዝኣት ዓባይ ብሪታንያ ዝነበረት እያ። ኣብ 1960 ድማ ን5 መዓልታት ጥራይ ዝጸንሐ ናጽነት ዝኣወጅትን ድሕሪኡ ግና ክሳብ 1991 ኣካል ሶማሊያ ኮይና ዝቐጸለት እያ።

እዛ ሰፊሕ ካብ መሬታ ሓውሲ-ምድረበደ ዝኾነ ሶማሊላንድ ኣብ 1991 ነቲ ናይ ምፍልላይ ቃልሲ ዘስዓበ ውድቀት ሰርዓት ዘይድ ባረ ተኸቲላ ኣብ ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃ ናይ ገዛእ ርእሳ ናጽነት ኣውጃ። እንተኾነ “ርእሰ-ምምሕዳር” ተባሂላ ካብ ምጽዋዕ ሓሊፋ ክሳብ ሎሚ ብዝኾነ ኣካል ከም ሃገር ኣፍልጦ ኣይረኸበት።

ሶማሊላንድ ብ2001 ብህዝባዊ ረፈረንዶም ብዘጽደቐቶ ሕገ-መንግስቲ እያ እትመሓደር። በዚ እናተመሓደረት ከኣ ካብ 2002 ጀሚራ ኣብ ነፍሲ ወከፍ 5 ዓመት ምርጫ ተካይድ ኣላ። በዚ ምርጫታት ዝተመስረቱ  ቤት ምኽሪ  ተወከልቲ (ሓጋጊ ኣካል)፡ ባይቶ ዓበይቲ ዓድን ከምኡ’ውን  ፈጻምን ፈራድን ኣካላት ኣለዉዋ። እቲ ዘሎ ምምሕዳራ ኣሃዳዊ ኮይኑ ኣብዘሓ ሰልፍታት ዘሳትፍ ክኸውን ግን ክፉት እዩ። እቲ ቤት ምኽሪ ተወከልትን ባይቶ ዓበይቲ ዓድን ነፍሲ ወከፎም 82 ወናብር ኣለዉዎም።

ቁጠባዊ ፖሊሲኣ ናጻ ወፍሪ እንተላይ ንወጻእተኛታት ስለ ዘፍቅድ ካብ ሃገራት ቀርኒ ኣፍሪቃ ዝተረጋግአ ቁጠባ ዘለዋ ምዃና ይንገረላ። እቲ ከም ሃገር ኣፍልጦ ዘይምርካባ ገዲፍካ፡ ነታ ብ1991 ናጻ ዝወጸት፡ ብ1993 ድማ ልኡላዊት ዝኾነ ኤርትራ ኣብ ኩሉ ፖለቲካዊ፡  ቁጠባውን ማሕበራውን መዳያት ኣዝያ እትበልጻ ምዃና ብዙሓት ክኢላታት ዝምስክርዎ ዘለዉ እዩ። ኣብዛ ርእሰ-ምምሕዳር ቋንቋታት፡ ሶማልኛ፡ ዓረብኛን እንግሊዝኛን ይዝረብ።

መግዛእታዊ ስርዓት ሃጸይ ሃይለስላሰ፡ “ኤርትራ፣ መሬታ እንበር ህዝባ ኣየድልየናን’ዩ” ካብ ዝብል ጭርሖ ተበጊሱ፡ ኣብ ከተማታትን ገጠራትን ኤርትራ ይኹን ኣብ ከተማታት ኢትዮጵያ ማእለያ ዘይብሎም ኤርትራውያን ግዳይ ማእሰርትን ቅንጸላን ገይርዎም ኢዩ።  

ብ1967 ዓ.ም ድማ “ዓሳ ንምቕታል ባሕሪ ምንጻፍ” ካብ ዝብል ኣረሜናዊ ፖሊሲታቱ ተበጊሱ ነቶም ካብ ከተማታት ወጻኢ፡ ኣብ ደንበታትን ንኣሽቱ ቁሸታትን ዝነብሩ ኤርትራውያን ናብ ወተሃደራቱ ዝቆጻጸርዎም ዓበይቲ ከተማታትን ዓድታትን ክግዕዙ ዘገድድ ውሳኔ ኣሕለፈ። ካብ’ዚ ውሳኔ’ዚ ተበጊሱ ድማ ኣብ ምዕራባውን ምብራቓውን ቆላታትን ኣብ ኣከለጉዛይን ሰንሒትን ዝርከባ ዓድታት ከቃጽልን ክቐትልን ጀመረ። ገለ ካብ’ተን ኣብ’ዚ እዋን’ዚ ዝተቓጸላን ህዝበን  ድማ ግዳይ ናይ ቅትለት፡ ምፍንቃልን ስደትን ዝዀና ዓድታት ንምጥቃስ ዝኣክል ዓድ’እብራሂም፡ ዓድ ኩኩይ፡ ተኾምብያ፡ ምስያም፡ ሃዘሞ፡ ሶይራ፡ ዓይለት፡ ኣኽዋር፡ ገምሆት፡ ሕርጊጎ፡ ጀንገሬን፡ ሓልሓል፡ ፋና . . .ወዘተ ከም ኣብነት ምጥቃስ ይከኣል። ከም ሳዕቤን ናይ’ዚ ግፍዕታት’ዚ ብ1967 ዓ.ም ልዕሊ 30,000 ዝዀኑ ኤርትራውያን ናብ ሱዳን ተሰዲዶም፥ ክሳብ ሕጂ ድማ ውሑዳት እንተዘይኰይኖም እቶም ዝበዝሑ ናብ ዓዶም ኣይተመልሱን።

ነዚ ናይ ዓድታት ምቅጻልን ህዝቢ ምጽናትን ዝከታተላ ዝነበራ ኣሃዱታት ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ኣብ’ቲ ካብ ኣስመራ ናብ ከረን ዝወስድ ጽርግያ ኣድብየን ብምጽናሕ ኣብ ልዕሊ’ቲ ንህዝቢ ንምብስባስ ንጀነራል ተሾመ እርገቱ ኣሰንዩ ዝወፍር ዝነበረ ሰራዊት ኢትዮጵያ፡ ኣብ ባልዋ ዝተባህለ ቦታ፡ ዕዉት በርቃዊ መጥቃዕቲ ብምክያድ፡ ኣደዳ ሞትን ቁሱላትን ገበርኦ። ጀነራል ተሾመ እርገቱ እውን ኣብ’ዚ ውግእ’ዚ ኢዩ ተቐቲሉ።

መግዛእታዊ ስርዓት ሃይለስላሰ፡ ሕነ ናይ’ዚ ዝወረዶ መጥቃዕቲ ንምፍዳይ ካብ 30 ሕዳር ክሳብ  ታሕሳስ 1970 ኣብ ዘሎ እዋን ኣብ ልዕሊ ኣብ ከባቢ ከረን ዝርከባ ብዙሓት ዓድታት ኣረሜናዊ ናይ ምቅጻልን ምቕታልን ተግባራት ኣካየደ። በዚ መጥቃዕቲ’ዚ ዝያዳ ዝተጐድኣ ድማ፡ እተን ኣብ’ቲ እዋን’ቲ ኣዝየን ዕሙራት ዝነበራ ዓድታት ብስክዲራን ዖናን ኢየን።

ብ1 ታሕሳስ 1970 ዓ.ም ሰራዊት ጸላኢ ነቶም ኣብ ዖና ተኣኪቦም ዝነበሩ ካብ ዝተፈላለየ ከባቢታት፡ እንተላይ ካብ ብስክዲራ ዝመጹ ተቐማጦ ዝርከብዎም ኣኪቡ ኣስላም ዲኹም ክርስትያን ዝብል ሕቶ ብምቕራብ ብሃይማኖት ክፈላልዮም ፈቲኑ። ህዝቢ ግን፡ ኣስላምን ክርስትያንን ኢና ዝብል መልሲ ብምሃብ ነቲ ሸርሒታቶም ነጸጎ። ብድሕር’ዚ፡ እሞ እቶም ኣስላም ኣብ መስጊድ እተዉ እቶም ክርስትያን ድማ ኣብ’ዚ ተኣከቡ ዝብል ትእዛዝ ምስ ኣመሓላለፍሎም፥ ህዝቢ ብሓደ ንመውት ወይ ድማ ብሓደ ንነብር ድኣ’ምበር ኣይንፈላለን ኢና ዝብል መልሲ ምስ ሃቦም፥ ንኹሎም ኣብ’ታ መስጊድ ኣእትዮም ብመሳዂትን ብማዕጾን ጠያይቲ ብምዝናብ ልዕሊ 900 ዝኸውን ቆልዓ ሰበይቲ፡ ኣወዳት ኣዋልድ፡ መንእሰይ ሽማግለ ከይበሉ ኣብ ሓጺር ግዜ ብዘስካሕክሕ ኣገባብ ኣህለቑዎም።

ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ፡ በዚ ኣጋጣሚ’ዚ ምቛም ናይ ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ እናበሰረ፥ ነቲ ኣብ ዖናን ብስክዲራን ከምኡ’ውን ኣብ ኩሉ ኩርንዓት ኤርትራ ዝፈሰሰ ደም ኤርትራውያን፥ ሰላም፡ ፍትሒ፡ ዲሞክራሲ፡ ልዑላውነትን ቅዋማውን ሕጋውን ምሕደራን ንምጥጣዕ ክውዕል ብጽንዓት ክቃለስ ምዃኑ ንህዝቢ ኤርትራን ፈተውቱን ከረጋግጸሎም ይፈቱ። 

ከምኡ’ውን፡ ብምኽንያት መበል 53 ዓመት ዝኽሪ ህልቂት ዖናን ብስክዲራን ንኹሎም ሰማእታት ኤርትራ መንግስተ-ሰማይ ክዋርሶም እናተመነና፥ እቶም ካብ ሃገሮም ርሒቖም ኣብ መላእ ዓለም ፋሕ ኢሎም ዝርከቡ ኤርትራውያን ድማ ኣብ ዝሓጸረ እዋን ናብ ሃገሮም ዝምለስሉ ምቹእ ባይታ ንምፍጣር ናይ ኩሉ ኤርትራዊ ሓላፍነት ምዃኑ ከነዘኻኽር ንፈቱ።

ነዚ ኣብ ዓለምናን ዞባናን ዝዝንቢ ዘሎ ናይ ጥፍኣትን ህልቂትን ደመና ንምዝራው ድማ፡ ምስ ኩሎም ደለይቲ ሰላምን ፍትሕን ኢድ ንኢድ ተታሓሒዝና ክንሰርሕ ጻውዒትና ነቕርብ።

ሰላምን ፍትሕን ይንገስ!!

ዓመጽን ውግእን ምልክን የልግስ!!

ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ /ላ.መ.ኣ.ፖ.ሓ.ኤ/

8 ታሕሳስ 2023

ሰነ-ጥበባዊ፡ ሓርበኛ ተጋዳላይ ኢዮብ ሃይለ ረዳ፡ ብ7 ታሕሳስ 2023 ኣብ ጀርመን ዓሪፉ ዝብል ዘሰንብድ ዜና ብኣዝዩ ዓሚቕ ሓዘን ሰሚዕናዮ።

ኢዮብ ኣብ ግዜ ቃልሲ ንናጽነት ኣብ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ (ተሓኤ) ተሰሊፉ፡ ብሞያኡ ሰራዊትን ህዝብን ኣብ ምልዕዓልን ፍቕሪ ሃገር ኣብ ምስራጽን ዘይርሳዕ ኣበርክቶ ኣወፍ እዩ። ኢዮብ ኣብ ግዜ ቃልሲ ንናጽነት ብዝለዓለ ወነን ፍቕሪ ሃገርን ብዘዜሞም “ሓላው ሃገር ናይ ጸላኢ ጋሻ፡ ህዝባዊ ሰራዊት ጀብሃዊ መሊሻ፡ ወያ ተፈታዊት ሃገረይ ኤርትራ ክስወኣላ እየ ንኽትወጽእ ሓራ፡ መን እዩ መቓልስተይ ንግዝያኡ ጥራሕ፡ መን ከእዩ ብጻየይ ብመትከል ዝምራሕ፡ ምልክት ናይ ቃልሲ ሰነድ ሰውራ፡ ውጉኣት ሓርነት ሰላም ብሓበራ …… ውዘተ” ብዝብሉ መሰጥትን ማሃርትን መዛምሩ ዘይርሳዕ ኣሰር ዘንበረ ሓርበኛ ተቓላሳይ እዩ ነይሩ።

ስነ-ጥበባዊ ኢዮም ሃይለ ድሕሪ ናጽነት ይካየድ ኣብ ዘሎ ሓርነታዊ ቃልሲ እውን፡ ብሓፈሻ ኣብ ኩሉ ኤርትራዊ መድረኻት፡ ብፍላይ ድማ ኣብ ፈስቲቫላት ኤርትራ ካስልን ፍራንክፎርትን ንሞያኡ ዝኮነ ይኹን ውዕለት ከይደለየሉ ብተወፋይነት ክሳተፍ ዝጸንሐን ግዲኡ ዘበርከተን ውፉይ ነይሩ።

ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ናይዚ መሪር ሓዘን ተኻፋሊ ምዃኑ እንዳገለጸ፡ መሪሕነቱን መሰረታቱን ንስዉእ ሓርበኛ ኢዮብ ሃይለ መንግስተ ሰማያት የዋርሶ ንቤተሰቡ፡ ፈተውቱን መቓልስቱን ድማ ጽንዓትን ኣኻእሎን ይሃብ ይብል

ገርዝግሄር ተወልደ

ኣቦመንበር ሰዲህኤ

8 ታሕሳስ 2023

ብዕለት 18.11.2023  ኣብ ኣዳራሽ ዛልባው ግሪስሃይም ከተማ ፍራንክፎርት  ከምቲ ልሙድ  እተን ንነዊሕ ዓመታት ነቶም ኣካለን ዝኾኑ ኣብ ከሰላ ዝነብሩ ጽጉማት ኤርትራውያን ንምሕጋዝ ከይተሓለላ ዝጽዕታ ግዱሳት  ደቂ ኣንስትዮን  ኣባላት ማሕበር ኣካለ ጽጉማትን ኤርትራን ብምትሕብባር፡ ዉጉኣት ሓርነት  ንምሕጋዝ ዝተዳለወ  ናይ ድራር ምስዮት፣ ከም ወትሩ ብዕዉት ልግሲ ተሳተፍቲ እዩ ተዛዚሙ።

እዚ ቅዱስ ተግባር ዘሰነዮ ምስዮት‘ዚ፣ ብናይ  እንቛዕ  ዳሓን መጻእኩምን መጻእክንን ሓው ኣፈወርቂ ኣባይ ኣቦ መንበር ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ጨንፈር ጀርመን  ተኸፊቱ። ብዛዕባ ህሉው ኲነተት ኣባላት ውጉኣት ሓርነትን ጽጉማንን መደበር  ከሰላን፣ ምዕብልና  ማሕበርን ሓጺር ሓበሬታ ንተኣተፍቲ ናይቲ ምስዮት ድማ ኣቕሪቡ። ኣስዒቡ  ሓው መዓሾ ኣስራት ተሓዝ ገንዘብ ማሕበር በቲ ኩሉ ጊዜ  ከይሰልከዩን ደኺምና ከይበላን ነዚ ማሕበር ኣብ ምሕብሃብን ምጥዋርን ዘለዉ/ዋ  ግዱሳት ዕዱማት  ኤርትራውያን ብብምስጋን፣ ኣስዒቡ ሓውና ዓንደጼን ግርማይ ብጥዕና ምኽንያት ክሳተፍ ብዘይምኣሉ፡ ነተን  ነቲ ምስዮት ዘዳልዋ ዘለዋ ዘይሕለላ ጽኑዓት ደቂ ኣንስትዮ ዘቕረቦ ምስጋናን ብመንፈስን ብተግባርን ኣብቲ ምድላው ከምዘለኹ ሓብሩለይ ክብል ዘማሓላለፎ መልእኽቲ ኣቕሪቡ።            

ኣብዚ ካብ ሰዓት 16፡00 ክሳዕ 22፡00 ዘሎ ሰዓትታት ዝተኻየደ ምስዮት‘ዚ፣ ዝተፈላለየ ትምህርቲ ሓዘል ዋዛ ምስ ቁምነገር ብምቕራብ፡ ነቲ ዝተፈላለየ ዓይነት ዘሰነዮ ዝተቐረበ ሽሻይ ዓቢ ድምቀት ሂብዎ  ኣምስዩ።

ድሕሪ‘ዚ ተሳተፍቲ ከም ወትሩ፣ ነቲ ተገዲሶም  ንምዕዋቱ ዝመጽዎ ቅዱስ ዕላማ ንምትግባር፣ ብልቢ ዝምስገንን ብርኩትን ኣስተዋጽኦኦም  ክሳብ €1.713.66  (ሓደ ሽሕን ሸውዓተ ሚእቲን ዓሰርተው ሰለስተ ኤውሮን ሱሳን ሹዱሽተን ሳንትን) ኣታዊ ተገይሩ፡ ኣብ መደበር ጽጉማት ዝነብሩ ኤርትራውያን ተዓንጊሎም ከምዝሓድሩ ገይሮም።   

ተሳተፍቲ ምስዮት፡ ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ኤርትራ እቲ ዕማም ንኽምዕብ ኣብ መጻኢ ብተገዳስነት ንኽሰርሓሉ ኣገዳስን   ሃናጽን ምኽርን ለበዋን ብምሃብ እቲ ልግዚ ዝመልኦ ቅዱስ ምስዮት ተዛዚሙ።

እዚ ከምዚ ዝኣመሰለ ናይ ድራር ምስዮት፣ ካብ 2009 ዓ.ም ጀሚሩ ብዘይካተን ናይ ኮሮና ተላባዒ ሕማም ዓመታት ክሳብ ሎሚ ኣብ ዓመት ክልተ ግዜ እንዳተዳለወ ብዘይምሕላላ ዝካየድ ዘሎ ሓልዮት ዝመልኦ ሰናይ ተግባር ምዃኑ ክፍለጥ ድማ ይግባእ።

ምምሕዳር ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ኤርትራ

ጨንፈር ሃገረ ጀርመን

ምእንቲ ናጽነትን ልኡላውነትን ኤርትራ ዝተኸፈለ ዋጋን ዝወሰዶ ግዜን ረዚንን ነዊሕን እዩ። ነዚ ክቡር ዋጋ ዝኸፈለን ነቲ ነዊሕን መሪርን ጉዕዞን ዝተጓዕዘን ከኣ፡ ብዓብይኡ ህዝቢ ኤርትራ ኮይኑ፣ ናይ ግዜ ቃልሲ ንናጽነት ፖለቲካዊ ውድባቱ እውን ነናተን መሪሕ ብጽሒት ነይርወን እዩ።

ናጽነትን ልኡላውነትን ምርግጋጹ ጥራይ ዘይኮነ፡ ቀጻሊ ሓለዋ እውን ዘድልዮ እዩ። ኣብዚ ብፍላይ  ግደ ሰራዊት ኣዝዩ ዕዙዝ እዩ። ምኽንያቱ መሰረታዊ ሓላፍነት ሰራዊት ከምዚ ኣብ ምምሕዳር ህግደፍ ኤርትራ ንዕዘቦ ዘለና፡ ዝቆጻጸር ሕገመንስታዊ ቀጥዒ ዘየብሉ፡ ኣብ ዘይጉዳይካ እናኣተኻ ምድኻር ዘይኮነ፡  ቅዋም ብዘሰክሞ ሓላፍነት ህዝብን ዶባትን ምሕላው እዩ ክኸውን ነይርዎ። እንተኾነ ሰራዊት ኤርትራ ኣብ ትሕቲ ህግደፍ ነዚ ረዚን ሓላፍነት ኣብ ዝምጥን ብራኸ  የለን።

ንጉዳይ ልኡላውነት ክሳብ ክንድዚ ዕዙዝ ቆላሕታ ዘድልየሉ ምኽንያት፡ ብዘይብእኡ ህላወ ሃገርን ህዝብን ስለ ዘየለን፡ ናይ ኩሉ ህንጸት ህዝባዊ ስርዓት፡ ምስፋን ሰላምን ማሕበረ-ቁጠባዊ ዕቤትን  መሰረት ስለ ዝኾነ እዩ። ምሕላው ልኡላውነት ክበሃል እንከሎ፡ ምዕቃብ ሩባታት፡ ጎበታት፡ ጐላጉልን ባሕርን ጥራይ ማለት ዘይኮነ፡ ብቐንዱ ናይ ህዝቢ ልኡላውነት ምርግጋጽን ኩሉ መሰላቱ ምውሓስን ማለት ምዃኑ ክዝንጋዕ ኣይግበኦን። እዚ ማለት ልኡላዊት ሃገር ብዘይልኡላዊ ህዝቢ፡ ልኡላዊ ህዝቢ ድማ ብዘይልኡላዊት ሃገር  ትርጉም ዘየብሎም ምዃኖም ምንጻር እዩ።

ህግደፍ ብጉዳይ ምዕቃብ ልኡላውነት ዝግደስ መሲሉ ብምቕራብ እዩ ዘጉባዕብዕ። ነዚ ዝመርጸሉ ቀንዲ ምኽንያት ከኣ ካብቲ ከም መንግስቲ ክዓሞ ዝግበኦ ዝነበሮ ህዝባዊ ዘቤታዊ ኣጀንዳታት ካብ ምዕማም መህደምን መሕብእን ንክኾኖ እዩ። ንነዊሕ ዓመታት ”ዶብና ከይተጠረረ” ዝብል ሸፈጥ ብምድግጋም ክሳብ ክንደይ ንኹለ መዳያዊ ምንቅስቓስን ህዝባዊ ጠለባትን ጅሆ ሒዝዎ ከም ዝጸንሐ ርኡይ እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ነቲ ቀንዲ ዓቃቢ ናጽነቱን ልኡላውነቱን ዝኾነ ህዝቢ ኤርትራ ኣግሊሉ፡  ንገዛእ ርእሱ ከም እንኮ ተገዳሲ፡ ተሓላቕን ሓላውን መሲሉ ክቐርበሉ ዝጸንሐ ተንኮል፡ ዘይግበኦ ምስሊ ናይ ምጽብባቕ ሸፋጢ ጉርሒ ምንባሩ ሎሚ ኣይኮነንዶ ብህዝቢ ኤርትራ ብካለኦት ፖለቲካዊ ኩነታት ኤርትራ ዝከታተሉ ኣካላት እውን   ዝተቓለዓሉ ኮይኑ ኣሎ።

ህግደፍ ካብዚ ግጉይ መደምደምታ ስለ ዝነቅል እዩ፣  ነቲ ጸረ ህዝቢ ተግባራቱ ንዝቃወሙን ዝቃለስዎ ዘለዉን ኤርትራዊ ወገናት፡ ሰማዒ እዝኒ ደኣ ኣይረኸበን እምበር፡ ናቱ ኣቐሚጡ፡“ጸረ ልኡላውነት ሃገር፡ ከዳዓትን ናይ ወጻኢ ሓይልታት ልኡኻትን” ኣምሲሉ ክገልጾም ዝፍትን። ብግብሪ ግና ብሓፈሻ እቲ ብናይ ሓደ ሰብ ሳንቡእ ዘስተንፍስ  ጉጅለ ህግደፍ፡ ብፍላይ ከኣ መራሒኡ ሕሉፍ ዲክተተር ኢሳያስ ኣፈወርቂ፡ እቲ ናይ ቅድም ገዲፍካ፡ ኣብዘን ዝሓለፋ ኣስታት ሓሙሽተ ዓመታት ጥራይ ልኡላውነት ዝዕቅብ ዘይኮነስ፡ ብኣንጻሩ ዓው ኢሉ ኣብ ኣደባባያት ንልኡላውነት ኤርትራ ኣብ ሓደጋ ብዘውድቕ ክምድር፡ ተሓቢኡ ክወዓዓልን ክመጻደቕን ዝጸንሐ ጠላም  ምዃኑ ንኹሉ ኣብ ዝበርሃሉ እዋን ኢና ዘለና።

ኣብዚ በበቲ እንኣምነሉ ፖለቲካዊ ኣተሓሳስባታት ተወዲብና ነካይዶ ዘለና ናይ መሰረታዊ ለውጢ ቃልሲ፡  ምስ ገሊኦም ባዕልና ንፈጥሮም፣ ገሊኦም ድማ ካብ ድሌትና ወጻኢ ዝፍጠሩ ዛዕባታት ኢና እንዋሳእ ዘለና። እቲ ቀዳምነት እንህቦ መሰረታውን ቀጻልን ኣጀንዳና “ምውጋድ ስርዓት ህግደፍ” ኮይኑ፡ ነዚ ከነዕውት ዝሕግዙና ከም “ሕቶ ሓድነትን ሓቢርካ ምቅላስን ፖለቲካዊ ሓይልታት ለውጢ ኤርትራ” ዝኣመሰሉ  ኣጀንዳታት እውን ይጽንሑልና ዘይንብሎም እዮም።  ካብዚ ሓሊፉ “ድሕሪ ውድቀት ህግደፍከ ሃገርናን ህዝብናን ብኸመይ እዮም ክመሓደሩ” ዝብል እውን ግቡእ መስርዑ ኣትሒዝና እነሰጉሞን ደሓር ብህዝቢ ኤርትራ ዝውሰንን ረዚን ዛዕባ እዩ። ጉዳይ ልኡላውነት ከኣ ብፍላይ ምስቲ ሎሚ ተባራዒ ኮይኑ፡ በብግዜኡ ዝፍጠር ዘሎ  ናይ ርሑቕን ቀረባን ትንዕምንዕ ቀዋሚ ቆላሕታ ዘይንነፍጎ መሰረታዊ ኣጀንዳና ምዃኑ ክንዝንግዖ ኣይግበኣናን።

ኣብዚ እዋንዚ፡ ነቲ ህግደፍ ከካይዶ ዝጸንሐ ንልኡላውነት ኤርትራ ግቡእ ክብደት ዘይህብን ዘይእርኑብን ምንቅስቓስ ተኸቲሉ፡ ብወገን ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ንልኡላውነትና ዝደናደን ህበቡላ ብቐጻሊ ይነፍስ ኣሎ። ምስቲ ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ ኣብ ብዙሓት ኣጋጣምታትን ኣኼባታት ትካላት መንግስቱን  ብብዙሕ መምዘንታት ክረአ እንከሎ፡ ዘይዛመድ ተረኽቦታት እናገጣጠመን ንታሪኻዊ ሓበሬታ ኣብ ዘይቦታኡ እናጠቓቐሰን፡ ዘካይዶ ዘሎ ሰፊሕን ዘይሓላፍነታውን ጐስጓስ፡ “ልኡላውነትና ውሑስ እዩ፡ ኣብይ ኣበይ ከይበጽሕ” ኢልካ ሸለል ዝበሃል ኣይኮነን።

ሓደ ሓደ ግዜ፡ ዓለም ናይ ሓያልን ዓመጸኛን ከም እትኸውን ኣብ ግምት ብምእታው፡ ኣተኩሮ ክንህቦ ኣብ እንግደደሉ ኢና ዘለና። እንተ እቲ ትማሊ ልኡላውነት ዩክረይን ብሩሲያ ክገሃስ እንከሎ ካብ ኣፍሪቃ በይኑ፡ ካብ ዓለም ድማ 5ይ ርእሱ ወራር ዝደገፈ ህግደፍ፡ ምእንቲ ልኡላውነት ኤርትራ ክምጉት ዘብቀዖ ሞራል የብሉን። በመንጽር’ዚ፡ ሓይልታት ለውጢ ኤርትራ ብሓባር፡ “ቀዳምነትና ምውጋድ ህግደፍ ስለ ዝኾነ፡ ጉዳይ ልኡላውነት ቀዳምነት እንህቦ ኣጀንዳ ኣይኮነን” ኣብ እንብለሉ ደረጃ ከምዘየለና ምግንዛብ የድሊ። ስለዚ ጉዳይ ልኡላውነትና ነቲ “ምውጋድ ጉጅለ ህግደፍ” ዝብል መሰረታዊ ኣንፈትና ብዘየስሕትን ብዘየረስዕን ግቡእ ግምትን ቆላሕታን ክንሃቦ ይግበኣና። ክንድቲ ንኽእሎ ኣብ ህዝባውን ዲፕሎማስያውን መዳይ እውን ክንዋሰኣሉ ዝግበኣና እዩ። ምኽንያቱ ልኡላውነታ ኣብ ሓደጋ ኣብ ዝወደቐት ኤርትራ፡ ምውጋድ ህግደፍ ንበይኑ እቲ እንብህጎን ንቃለሰሉ ዘለናን ክብሪ ህዝቢ ኤርትራ ዘውሕስ፡ ምምስራት፡ ሕገ-መንግስታዊ፡ ብዙሕነታዊ፡ ሰላማውን ዲሞክራሲያውን ስርዓት  ክዕወት ኣይከኣልን እዩ።