http://ascenteq.com/project/epdp

ባይቶ ሕብረት ኤውሮጳ ኣብ ኣወሃህባ ቪዛ ንኢትዮጵያውያን ዝተወሰኑ ሕግታት ክድረቱ ከም ዝወሰነ ብ29 ማዝያ 2024 ኣብ መርበብ ሓበሬታኡ ኣፍሊጡ። በዚ መሰረት ኣብ ሃገራት ሕብረት ኤውሮጳ፡ ቪዛ ዝሓቱ ኢትዮጵያ ተቐባልነት ከይረኽቡ ካብ ዝበሎም፡  ብኢትዮጵያውያን ቪዛ ንምርካብ ዝቐርቡ መረጋገጽታት፡ ሕቶ ድርብ ቪዛን ምንጻግ ናጻ ቪዛ ፍሉይ (ቪኣይቪ) ፓስፖርት ንዝሓዙን ከም ዝርከብዎም እቲ ውሳነ ናይቲ ሕበረት ኣፍሊጡ። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ እቲ ቪዛ ንምርካብ 15 መዓልታት ዝወስድ ዝነበረ መስርሕ ናብ 45 መዓልታት ከም ዝደይብ እውን ተፈሊጡ።

ሕብረት ኤውሮጳ ከምዚ ዝኣመሰለ ውሳነ አክውስን ዘገደዶ ኢትዮጵያ ኣብ ኤውሮጳ ብዘይሕጋዊ መንበሪ ዝተረኽቡ ዜጋታታ ክትቅበል እተርእዮ ምትሕብባር እኹል ዘይምዃኑ  ኣብቲ መግልጺኡ ተጠቒሱ። ኣተሓሒዙ ድማ ላዕለዎት ሰብ መዚ ኢትዮጵያ ዜጋታቶም ክቕበሉን ናይ ህጹጽ ግዜ ናይ ጉዕዞ ሰነድ ክህቡ ተሓቲቶም ብቕንጡፍ ዘይምልሱ ምዃኖምን ምስ ብድሌቶም ናብ ሃገሮም ክምለሱ ዝደልዩ ዘይምትሕብባሮምን ተወሳኺ ምኽንያት ነቲ ውሳነ ምዃኑ ኣስፊሩ።

እዚ ንኢትዮጵያውያን ቪዛ ኣብ ምሃብ ናይ ምንጥልጣል ውሳነ ግዝያዊ ኮይኑ፡ መዓስ ከም ዘብቅዕ ኣይተጠቕሰን። ባይቶ ሕብረት ኤውሮጳ ነቲ ውሳነ መዓስ ከም ዝቕይሮ ከጽንዖ ምዃኑ ድማ ሓቢሮም።

ቤት ትምህርቲ ኤርትራውያን ስደተኛታት ወዲ ሸሪፈይ፡ ኣብ ምብራቕ ሱዳን ብ1984 ከም ዝተመስረተት ንመበል 40 ዓመት ዝኽራ ዝተሓተመት መጽሐት ሓቢራ። እዛ ቤት ትምህርቲ መበል 40 ዓመት ምምስራታ ተኽብር ዘላ ምስ ብዙሕ ሽግራትን ከቢድ ናይ ምቕጻል ብደሆን ምዃና እታ ናይ ዝኽሪ መጽሐት ኣስፊራ። ካብቲ ከበድቲ ኣጋጥምዋ ዘሎ ብደሆታታ፡ ኣብ ሱዳን ዘሎ ኩነታት ጸጥታን ዋሕዲ  ገንዘባዊ ዓቕምን ምዃኑ ድማ ተጠቒሱ’ሎ።

ቤት ትምህርቲ ወዲ ሸሪፈይ፡ ብዓለምለኸ ማሕበር ቀይሕ መስቀልን ወርሕን ካብ እትምስረት ጀሚራ ኤርትራውያን ህጽናት ስደተኛታት ናብ ሃገሮም ክሳብ ዝምለሱ ከተስተምህር ጸኒሓ። እንተኾነ ናይቶም ተመሃሮ ናብ ዓዶም ምምላስ ክሳብዛ ዘለናያ ዓመተ-2024 ኣይተረጋገጸን።

ናይታ ንመበል 40 ዓመት ዝኽሪ ምኽንያት ብምግባር ዝተዳለወት መጽሐት ዕላማ፡ ቀዳማይ  እታ ቤት ትምህርቲ ዝሓለፈቶ ናይ ውረድ ደይብ ታሪኽ ምዝካር እዩ። ካለኣይ ዕላማኣ  ከኣ፡ ማሕበር ቀይሕ መስቀልን ወርሕን፡ ክከታተልዋ ዝጸንሑ ካለኦት ዘይመንግስታዊ ትካላት፡ ኣብ መስርሕ እቲ ምምሃርን ምስትምሃርን  ክሳተፉ  ማሕበረሰብ ናይታ ቤት ትምህርትን  ወለዲድን ቤተሰብን ተማሃሮን ከምኡ’ውን  ንኩሎም እቶም ኣብ ዝሓለፈ 40 ዓመታት ንቐጻልነታ ክልግሱ ዝጸንሑ ወገናት ልባዊ ምስጋና ንምቕራብ ። እቲ ሳልሳይን ቀንድን ምኽንያት ድማ ኣብዚ እዋንዚ ብፍላይ ድሕሪቲ ብዓለም ደረጃ ኣጋጢሙ ዝነበረ ሓደገኛ ለበዳ ሕማም ኮቪድ-19፡  ገንዘባዊ ዓቕማ ኣብ ኣዝዩ ዘተሓሳስብ ደረጃ ወዲቑ ከም ዘሎ ንምሕባር  ምዃኑ ተጠቒሱ።

እዚ መልእኽቲ ዝያግዳ ቆላሕታ ካብ ዝገብረሎም ድማ፡ ኣብ ወጻኢ ዘለዉ ደቂ ተባዕትዮን ደቂ ኣንስትዮን፡ እሞ ድማ ኣካል እቶም ኣስማቶም ኣብቲ ነባር  መዛግብቲ እዛ ቤት ትምህርቲ ሰፊሩ  ዘሎ ኣስታት 27 ሺሕ ዝኾኑ እዩ። ኮታ ከምኡ ምባል’ኳ ዘጸግም እተኾነ፡ እዚ ኣብዛ መጺሐት ተጠቒሱ  ዘሎ መልእኽቲ ንቤት ትምህርቲ ስደተኛታት ወዲሸሪፈይ ናይ “ኣድሕኑ ህጹጽ መጸዋዕታ” እዩ።

ኣብታ መጺሐት ብዝርዝር ቀሪቡ ከም ዘሎ፡ እዛ ቤት ትምህርቲ ካብቲ ካልእ ኣብያተ-ትምህርቲ ብወለድን ተመሃሮን ካብ እትምረጸሉ ምኽንያታት፡

1.  ስርዓተ ትምህርቲ ኤርትራ ተኸቲላ፡ ብቋንቋታት ትግርኛ፡ ዓረብን እንግሊዘኛን እተስተምር ምዃና። 2. ኣብቲ ከባቢ ዘለዋ ኣብያተ-ትምህርቲ ዝያዳ ናብ ኣካዳሚያዊ ዘይኮኑ ዛዕባታት ዘተኩራ ምዃነን፡ 3. ኣብኣ ዝመሃሩ ተመሃሮ መባእታዊ ደረጃ ወዲኦም ናብ ላዕለዋይ ደረጃ ንምሕላፍ ኣብ ዝወሃብ መርመራ ኩሉ ግዜ ዝለዓለ ውጽኢት ዘመዝግቡ ምዃኖምን 4. ውለዲ ንመመዝገብን ካልእ ንኡስ ወጻእታትን ዝኸፍልዎ ገንዘብ ምስቲናይ  ካለኦት ኣብያተ ትምህርቲ ክወዳደር እንከሎ ዝተሓተ ኮይኑ፡ ተመሃሮ ዲቪዛን ንደቀንስትዮ ዝኸውን መሕለዊ ንጽህናን ብናጻ ዝረኽቡ ምዃኖም። እዮም።

ብዘይካዚ ኣብዛ ናይ ዝኽሪ መጽሐት፡ እቲ ብ400 ዝጀመረ ቁጽሪ ተመሃሮ በብግዜኡ ዝርኣዮ ምዕባለ፡ ንዕቤት እታ ቤት ትምህርቲ ዝተፈላለዩ ምሁራትን ግዱሳትን ዘበርከትዎ፡ ህንጸኣ ዘመናዊ መልክዕ ንምትሓዝ ክግበር ዝጸንሐ ጻዕሪ፡ ኣብቲ ከባቢ ምስ ዘለዉ ሱዳናውያን ሓለፍቲ ከጋጥም ዝጸንሐ ውረድ ደይብን ምትሕብባርን፡ ብዛዕባ ዝብሉን ካለኦትን ጉዳያት ብሰፊሑ ኣቕሪቡ’ሎ።

ኣቦመንበር ኮሚሽን ሕብረት ኣፍሪቃ ሙሳ ፋቂ መሓመድ

ኣቦመንበር ኮሚሽን ሕብረት ኣፍሪቃ፡ ቻዳዊ ሙሳ ፋቒ መሓመድ፡ ብሓፈሻ ኣብ መንጎ ኣምሓራን ትግራይን ብፍላይ ድማ ኣብ ራያ ኣላማጣ፡ ዛታን ኦፍላን ኣብ ዝተባህሉ ከባብታት  “ዘሰሃሕብ” ኣብ ዘሎ ቦታታት ይምዕል ዘሎ ወጥርታት ይከታተሎ ከም ዘሎ፡ በቲ ብ25 ማዝያ 2024 ዘውጸኦ መግለጺ ኣፍሊጡ። ዝተፈላለዩ ፖለቲካዊ ኣካላት ትግራይ ድማ ነዚ መግለጺኡ ተቓዊመምዎ።

እቲ ኣቦመንበር ናይቲ ሕብረት፡ ኣብቲ መግለጺኡ ክልላት ትግራይን ኣምሓራን እቲ ኣብ መንጎኦም ዝምዕብል ዘሎ ወጥሪ ኣብ ምህዳእን መሰል ናይቶም ዝመዛበሉ ዘለዉ ሲቪል ሰባት ድህኘጥ እብ  ምሓውን ክግደሱ ጸዊዑ። ኣተሓሒዙ ድማ እቲ ብ2 ሕዳር 2022 ኣብ መንጎ ፍደራል መንግስቲ ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን ኣብ ፕሪቶርያ ዝተበጽሐ ስምምዕ ምሉእ ብሙ ንክትግበር ተማሕጺኑ።

ብዘይካዚ እቲ ተጀሚሩ ዘሎ ብመሰረት ውዕል ደቡብ ኣፍሪቃ ቀጻሊ ዘተኣማምን መፍትሒ ከምጽእ ዝኽእል እቲ ተጀሚሩ ዘሎ ፖለቲካዊ ዘተ ክቕጽል ከም ዝግበኦ ኣብቲ መግልለጺኡ ኣስፊሩ። ኣተሓሒዙ ድማ ሕብረት ኣፍሪቃ፡ እቲ ስምምዕ ኣብ ግብሪ ንክውዕል ከም ዝጽዕር ሓቢሩ ናይቲ ሕብረት ኣካላት ድማ ኩሉ ዝከኣሎም ከም ዝገብሩ ቃል ኣትዩ።

ናይቲ ኣብ ደቡብ ኣፍሪቃ ዝተበጽሐ ስምምዕ ቀንዲ ወዳቢ ሕብረት ኣፍሪቃኳ እንተኾነ፡ ሙሳ ፋቂ መሓመድ ንራያን ወልቃይትን ፍሉጣት ኣካል ክልል ትግራይ ክነሶም “ዘሰሓሕቡ ከባቢታት” ኢሉ ብምጥቃሱ፡ ብዝተፈላለዩ ፖለቲካዊ ኣካላት ትግራይ ሓያል ተቓውሞን ንከእርም መጸዋዕታን የጋጥሞ ኣሎ።

ዕለት 26 ሚያዝያ ናይዚ ዓምት እዚ’ውን ተጋዳላይ ተኽለብርሃን ገብረጻድቕን (ወዲ ባሻይን) ተጋዳላይ ወልደማርያም ባህልብን ኣባላት ፈጻሚ ሽማግለ ናይ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ሰውራዊ ባይቶ ዝነበሩ ካብ ከተማ ከሰላ ሃገረ ሱዳን ብናይ ስለላን ሽበራን ጉጅለ ዲክታቶርያዊ ስርዓት መራሕቲ ህዝባዊ ግንባር ሓርነት ኤርትራን ተሓባበርቶምን ተጨውዮም ክሳብ ሎሚ ሃለዋቶም ከይተፈልጠ መበል 32 ዝኽሪ መጭወይቶም እንዝክረሉ ዘለና መዓልቲ’ዩ። ኣብ 1992 ዓ.ም. እዛ ዕለት እዚኣ ጾመ ኣርባዓ ተወዲኡ በዓለ ትንሳኤ (ኣፋስጋ) ዝኽበረኡ ዕለት ኢዩ ነይሩ። በቲ ኣጋጣሚ ሓደ ንብጻይ ወልደማርያም ባህልቢ ቀረባ ዘመዱ ዝኮነ ተስፋጼን ገብረሱስ ዝተባህለ ኤርትራዊ ዜጋ ኽልቲኦም  ሓቢሮም ምስኡ ንክውዕሉ ምሳሕ ዓደሞም። እዚ ዕለትዚ ድማ ይትረፍዶ  ኣብ ቀረባኻ ምስዘሎ ቤተ-ሰብስ፡ ዋላ እቶም ኣብ ርሑቅ ዝነብሩ ኣባላት ስድራ-ቤታት እንተኾነውን ናብ ዓዶምን ስድራኦምን ተጓዒዞም ብሓባር ምስ ወለዶምን መታዓብይቶምን ዝውዕሉሉን ዝራኸብሉን መዓልቲ ስለዝኾነ፡ ብጾት ንዝተገብረሎም ናይ ምሳሕ ዕድመ ብዘይ ገለ ምኽንያት ይቕሬታ ክሕተቶ ዘይካኣል እዃ እንተነበረ ኣብዘይጥዕሞም ሰዓታት ስለዝነበረ እቲ ዕድመ ንምሳሕ ምዃኑ ተሪፉ፡ ብሓባር ንኽቈርሱ ተሰማምዑ። ምኽንያቱ ዓዳማይ ናይ ግድን ኣብ ሓዲኡስ ክንራኸብ ኣለና ስለዝበሎምን ንባዕሉውን እቲ ዓዳማይ ነቲ በዓል ምስቶም ኣብ ሱዳን ዝቕመጡ ስድርኡ ብሓባር ንኸብዕሎ ኢሉ ካብ ስዑድያ ዝመጸን ኢዩ ነይሩ።

ከም ቈጸራኦም መጺኦም ድማ ብሓባር ቈረሱ። ድሕሪ ቁርሲ ገለ ግዜ ጸኒሖም ንኽብገሱ ፍቓድ ምስ ሓተቱ  ዓዳማይ ሓንሳብ ጽንሑ ካብ ዕዳጋ (ሱቕ) ዝዕደግ ኣለኒ ብምባል ንሓንቲ ካብተን ብሽግለታት ናይዞም ብጾት ወሲዱ ንወዱ ለኣኾ። ወዲ ተስፋጼን ድሕሪ ቁሩብ ግዜ ተመልሶም’ሞ፡ እዞም ብጾት ብሽግለታኦም ስለዝተመልሰትን ዝኣኽሎም ናይ ዕላል ግዜ ስለዝወሰዱን ንኽኸዱ ደጊሞም ፍቃድ ሓተቱ። ተመሳጊኖም ካብቲ ገዛ ምስ ወጹ፡ ድሕሪ ቁሩብ ስጉምትታት፡ ካብቲ ዝነበርዎ ገዛ ከይራሓቑ እንከለዉ፡ ሓደ ሰብ ምስ ምሉእ ወታሃደራዊ ልብሱ ኣብ ቅድሚኦም ጸኒሑ ደው ኣበሎምም፡ ኣብ መደበር ወታሃደራዊ ስለያ ናይ ከሰላ ትድለዩ ኣለኹም ድማ በሎም። እዞም ብጾት ነዚ መጸዋዕታዚ ከም ሓድሽ ጉዳይ ገይሮም ኣይወሰድዎን። ምኽንያቱ ኣባላት መሪሕነታት ኮነ ካድራት ተቓወምቲ ውድባት ብጸጥታ ናይቲ ሃገር ኩሉ ግዜ ክሕተቱን ክጽዉዑን ልሙድ ኣብርእሲ ምዃኑ ክልቲኦም ከኣ ኣባላት መሪሕነት ብምንባሮም ምስ ክራኸብዎም ዝኽእሉ ሰበ-ስልጣን ናይቲ ሃገር ናይ ስራሕ ሌላታትን ርኽክባትን ስለዝነበሮም ብዘይገለ ጥርጥር ነቲ ወታሃደር ሰዓብዎ።  ካብቲ እዋንቲ ጀሚሩ ብዘይካቲ ኤርትራ ምውስዶም ዝመሎቈ ዘረባን ኣሰሮምን ኣይተረኽበን። 

ወዲቲ ንምሳሕ ዝዓደመ ሰብኣይ ኣቐዲሙ ብብሽግለታ ተላኢኹ ዝተመልሰ፡ መልእኽቲ ናይ ወላዲኡ ናይ ጥዕና ከምዘይኮነ ስለዝተገንዘበ ብጾት ካብቲ ገዛ ምስተሰናበቱ ብካንሸሎ/መካበብያ ናይቲ ግዛ ተቐልቂሉ ይኸታተሎም ነበረ። እቲ ፖሊስ ናይታ ሃገር ደው ኣቢሉ ከዘራርቦም ምስራኣየ ድማ ኣይቀሰነን። ስግኣት ስለዝሓደሮ ድማ፣  ኲነታቶም ንምፍላጥ ደድሕሪኦም ስዒቡ ክሳብቲ መደበር ወተሃደራት ሱዳን ዝኣትዉ ከምዝተኸታተሎም የረጋግጽ። ክልቲኦም ብጾት ብወተሃደራት ተኸብኪቦም ተወሲዶም ዝብል ወረ ኣብቲ ከተማ ምስተሰምዐ ጉዳዮም ንምፍላጥን ብዝዋሓደ መዕለቢኦም ንምርግጋጽን፡ ኣብ ብዙሕ ናይ ምድላዮም ጻዕርታት ተኣትወ። ነዚ ዝሰምዐ ካልእ ናይ ዓይኒ ምስክር ከምዝሕብሮ ድማ “ክልቲኦም ዝተሰቕሉዋ ሓንቲ ብብርቱዕ ናህሪ ኣትጐዓዝ ዝነበረት ቶዮታ ካብ ከተማ ከሰላ ንዶብ ኤርትራ ገጻ ክትወጽእ ርእየያ” ይብል።

በዚ ኣገባብዚ ድማ ኣብ ኢድ ናይቲ መፈንጠራዊ ስራሓት ንምስልሳል ውራየይ ኢሉ ዝተዓጥቀ ኣካል ስለያ ህዝባዊ ግንባር  ዝኾነ መርሃዊ ክብሮም ዝተባህለ ባእታ ቅድም ኣባል ተሓኤ፡ ድሕሪ 1982 ከኣ ኣባል ተሓኤ ሓጋጊ ኣካል ዝጸንሐ፡ ቀጺሉ ኣባል ስሙር ውድብ ዝነበረ ዕሱብ ከምዝወድቁ ኮነ። መርሃዊ ክብሮም ድሕርዚ ሓደ ካብቶም ኣብ ጎቦታት ሓልሓል ዝነበረ መደበር ስለላ ህግዲፍ እንዳተዋፈሩ ኣብ ዶባት ኤርትራን ሱዳንን ዝንቀሳቀሱ ኣብ ቅንጸላን ምጭዋይን ኤርትራውያን ዓብዪ እጃም ዝነበሮ ናይ ስለላን ሽበራን ጉጅለታት ናይቲ ስርዓት ምንባሩ ዝፍለጥ ኢዩ። “ሰራቕ ሞባእስ ባዕሉ ይለፋለፍ፡ ከምዝባሃል፡ ኩሎም ኲነታት ናይዞም ዝተጨውዩ ብጾት ዝሰምዑ ኣባላትን ዘይኣባላትን ውድብ ብጭንቀት ተዋሒጦም ንምንዳዮም ላዕልን ታሕትን ኣብ ዝብልሉ  ዝነበረ ግዜ፡ ተስፋጼን ገብረሱስ ግን ብዛዕባኦም ከይሓተተን ከይተሻቐለን ምሉቅ ኢሉ ንስዑድያ ከይዱ። ቅድሚ ምብጋሱ ግን፡ ንሓንቲ ናይ ቀረባ ዘመድ ብጻይ ወልደማርያም  ዝዀነት ሰብ፣ “ኣይትሸገሪ ናብ ዓዶም ኢዮም ኣትዮም ዘለዉ” ከም ዝበላ ይፍለጥ። ብዘይካ’ዚ ውድብ ድሒሩ ብዘካየዶ  ክትትልን ምጽራይን፡ እዞም ክልተ ኣባላት መሪሕነት እዚኣቶም ብተሓባባርነት ጸጥታ ሱዳንን ተስፋጼን ገብረሱስንን  ብናይ ህዝባዊ ግንባር ሓርነት ኤርትራ ናይ ስለላ ኣካላት ከምዝተጨውዩ  ምሉእ ብምሉእ ተረጋገጸ።

ብድሕር’ዚ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ሰውራዊ ባይቶ፡ ብቁጽሪ መዝገብ 754 ዓንቀጽ 162 ናይ 1958 ዝጸደቐ ናይ ሱዳን ሕጊ መሰረት ክሲ ኣቕሪቡ። ኣብ ዕለት 16.05.1992 ከኣ እቲ ቀዳማይ ኣብ ምጭዋዮም ቀጥታዊ ኢድ ኣለዎ ዝተባህለ ተስፋጼን ካብ ሱዳን ንኸይወጽእ በቶም ሰበ-ስልጣን ከምዝተወሰነ ይዝከር። ተስፋጼን ገብረሱስ ግን ኣብቲ ውዲት ዝዓበየ ኢድ ከምዝነበሮ ከይኽሻሕ፡ ቅድሚ እታ ናይ ሕጊ ኢድ እተርክቦ ናይ ምውጻኡ መደብ ኣዳልዩን ሰሪዑን ስለዝጸንሔ ከምልጥ ከኣለ። እንተኾነ ዋላኳ ንግዝያኡ ዘምለጠ እንተመሰሎ፡ ካብ ሕማቕ ታሪኽን ህዝቢ ኤርትራን ንሓዋሩ ከምልጥ ከምዘይኽእል ግን ንኣምን።

እነሆ 31 ዓመታት ሓሊፉ እዞም ብጾት ተጋደልቲ እዚኣቶም፡ ካብ ሓደ ቤት ማእሰርቲ ናብ ካልእ ቤት ማእሰርቲ እንዳተኸላበቱ እዚ ጨቋኒ ዲክታቶርያዊ ስርዓት’ዚ የሳቕዮም ምንባሩ ዝተፈልጠ እዩ። እቲ ስርዓት ካብ ዝተፈላለዩ መንግስታውያንን ዘይመንግስታውያንን ኣካላት ንኣታሃላልዉኦም ንዝምልከት ንዝቐርበሉ ሕቶታት ኩሉ ግዜ ኣሉ ምስ በለ እዩ። ክእመን’ውን ትጽቢት የብልናን። እዞም ተጋደልቲ እዚኣቶም ኣብ መፋርቕ ናይ ሰብዓታት ልክዕ ከምቶም ብዙሓት ካልኦት መዛንኦም ኤርትራውያን ትምህርቶምን መነባብሮኦምን ጠንጢኖም በጃ ሃገሮም ክዀኑ ኣብ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ዝተሰለፉ ኢዮም። ንኹሉ’ቲ ሓናቒ ጸገማትን ሽግራትን ጠሓሒሶም ድማ በቲ ዝነበሮም ናይ ቃልሲ ተመኩሮን ተወፋይነትን ንመትከላት ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ሰውራዊ ባይቶ ናይ ምዕዋት ተሪር እምነትን፡ ኣባላት ሰውራዊ ባይቶ ቀጺሎም ድማ ኣባላት ፈጻሚ ሽማግለ ኰይኖም ናይ ቃልሲ ሓላፍነት ተሰከሙ።

ነዚ ናይ መጭወይቲ መዓልቲ’ዚ ክንዝክር እንከለና፡ ኣብቲ እዋንቲ ከመይ ዝኣመሰለ ኤርትራዊ ፖለቲካዊ ክውንነት ምንባሩ  ንምምላስ ዝሕግዙ ገለ ነጥብታት  ምጥቃስ ዘድሊ ይመስለና።

እቲ እዋንቲ ሃገርና ካብቲ ን30 ዓመታት እተኻየደ መሪር ጸረ  መግዛኣታዊ ውግእ ሓራ ዝዀነትሉ ናይ ውግእን ወረ ውግን ምዕራፍ ኣኸቲሙ፡ ናይ ዳግመ ህንጻ፡ ስኒትን ዲሞክራስን ሓድሽ ምዕራፍ ክኽሰት ትጽቢትን ባህግን ዝነበረሉ እዋን እዩ ነይሩ። ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ሰውራዊ ባይቶ ነቲ መድረኽ ብግቡእ ብምልላይን ሓድሽ ናይ ምርድዳእን ስኒትን መድረኽ ክጅምር ንኹሉ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ንልዝብ ዝጸዋዓሉ መድረኽ እዩ ነይሩ። ዕላምኡ ከኣ ህዝባዊ ግንባር ነቲ ተፈጢሩ ዝነበረ ናይ ስልጣን ባዶነት ንምምላኣ ዘቖ`ሞ ግዝያዊ መሰጋገሪ መንግስቲ ንእዋኑ ደጊፍካ፣ ካልኦት ፖለቲካዊ ውድባት ኤርትራ ብሰላማዊ ኣገባብ ኣብ ኤርትራ ክንቀሳቀሳን ክወዳደራን ምፍቃድ፡ እተን ኣብ ሓርነታዊ ቃልሲ እጃመን ዘበርከታ ውድባትን ኣገደስቲ ውልቀ ሰባትን ዓበይቲ ዓድን መራሕቲ ሃይማኖታትን ህዝባዊ ውክልና ዘለዎም ሃገራውያን ማሕበራትን ዝሳተፍዎ ዋዕላ ብጉዳይ ሃገራዊ ቻርተርን ዲሞክራስያዊ ቅዋምን ክካየድ ትጽቢት ዝነበረሉ እዩ። ባሓቲ መርሆ መሪሕነት ህዝባዊ ግንባር ግን፣ ኣብቲ ውድባት ንውድበን ኣፍሪሰን ናብ ህዝባዊ ግንባር ይጸንበራ ዝብል ዘይተግባራውን ዘይክውንነታውን ናይ ሰማንያታት መርገጻቱ ስለዝደረቐ ተበግሶ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ሰውራዊ ባይቶ ንስኒትን ሃገራዊ ዕርቕን ክዕወት ኣይካኣለን።

በዚ ዲሞክራስያውን ናይ ህዝቢ ረብሓ ዝሕሉን ጠለባት ዝተሳናበደት ግዝያዊት መንግስቲ ኤርትራ ንኹለን ውድባት ኤርትራ ሓንሳብን ንሓዋሩን ንምድምሳስ ዝዓለመ ወታሃደራዊ ዓመጽ ንምክያድ መረጸት። ከምኡውን ኣብ ከተማታት ሱዳን ንዝርከቡ ኣባላት ውድባት ኤርትራ ናይ ምጭዋይን ምቅታልን መደባት ሰሪዓ እከይ ተግባራታ ንኽትፍጽም ኣበርቲዓ ክትንቀሳቐስን ኣብ ምዝርራይ ክታሓባበርዋ ምስዝኽእሉ ኣካላት ጸጥታ ሱዳን ውዲታዊ ዝምድና ፈጠረት። በዚ ርኹስ ኣገባብዚ ከኣ ኢዮም ተጋዳላይ ወልደማርያም ባህልብን ተኽለብርሃን ወዲ ባሻይን ናይዚ ውድባት ንምጽናት ዝዓለመ ብቐንጻሊ ስርዓት ዝተወስደ  ጃምላዊ ወታሃደራዊ ጭውያ ግዳይ ዝኾኑ።

እቲ ኣብ ዕለት 16 ጥሪ 1995 ኣብ ኣልወስጥ ዝተባህለ ናይ ዓረብኛ ጋዜጣ ሱዳን ሕታም ቁጽሪ 155 ዝተቓልዐ ጸጥታዊ ሰነድ ስምምዕ ግርማይካ ከኣ መቀጸልታ ናይቲ ኣቐዲሞም ዝወሰድዎ ውዲታዊ ስጉምቲ ምንባሩ’ዩ ዘረጋግጽ። እዞም ኣብ ቅድሚ ሓቅን ፖለቲካዊ ግጥምያን ደው ክብሉ፡ በይኖም ገጢሞም ክስዕሩ ዘይኽእሉ መራሕቲ ህዝባዊ ግንባር ቃጻን ውዲትን ቀንዲ መሳርሒኦም ስለዝኾነ፣ ብተመሳሳሊ ኣብ ኢትዮጵያ’ውን ቀጺለሞ እዮም። 

እዞም ንጹሃት ተጋደልቲ እዚኣቶም እንታይ ዝፈጸምዎ ኣበሳ ስለዘለዎም ኢዮም ክሳብ ሎሚ ኣብ ቤት ማእሰርቲ ናይዚ ዲክታቶርያዊ ስርዓት ተዳጒኖም ንሳላሳን ክልተን ዓመታት ዝኣክል ህልውናኦም ኣብዘይፍለጠሉ ናይ ስቓይን ዓዛብን መዋእል ዘሕልፉ ዘለዉ? ንዝብል ሕያዋይ ሓታታይ እቲ መልሲ፡

1. ብኢሳያስ ንዝቐረበ ናይ ምሕረት ኣዋጅ ተቐቢሎም ንውድቦም ኣፍሪሶም ናብቲ ንሱ ዝመርሖ ዓንኬል ዘይምእታዎምን ኣገልገልቲ ናይዚ ቀንጻሊ ስርዓት ዘይምዃኖምን፡
2. ካብ ናይ ኢሳያስ ዝፍለ ሃገራውን ህዝባውን ርእይቶ ስለዝነበሮምን ጥራሕ እንተዘይኰይኑ፡ ካልእ ዝኾነ ይኹን ኣብ ልዕሊ ህዝቦምን ሃገሮምን ዝፈጸምዎ ኣበሳ ኣይነብሮምን፡ የብሎምን እውን። እዚ ከኣ ህዝቢ ኤርትራን ኩሎም ዝፈልጥዎም ኣባላት ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ሰውራዊ ባይቶን ዘረጋግጽዎ ሓቂ እዩ።

ዲክታቶርያዊ ስርዓት ዝወሰዶ ናይ ራዕድን ሽበራን ስጉምቲ ኣብተን ምጽንባር ዝነጸጋ ውድባት ጥራሕ ዝተወሰነ ከምዘይኮነ ከኣ፡ ክፍለጥ ይግባእ። ሓደ ካብ መለለዪ ዲክታቶርያዊ ስርዓት ኤርትራ “ዝኣመነ ብሴፍ ዝኻሓደ ብሴፍ”  ዝብል ስለዝኾነ፡ ዋላ ኣባላት ናይተን ነቲ መጸዋዕታ ተቐቢለን መብጻዓታቱ ኣሚነን ህልውናኤን ኣፍሪሰን ናብ ህዝባዊ ግንባር ዝኣተዋ ውድባትውን ከይተረፈ ካብቲ ጨካን ናይ ቅንጸላ መሓውራቱ ከምልጡ ኣይካኣሉን። ብዙሓት ካብቶም ንምሉእ ዕድሚኦም ምእንቲ ነጻነት ዝተቓለሱ ኣባላተን ከካብ ገዛኦምን ስርሖምን ተጨውዮም ብዘይዝኾነ ይኹን ክስን ፍርድን ኣብ ማእሰርቲ ዝበልዩ ዘለዉን ሃለዋቶም ዘይፍለጥን ውሑዳት ኣይኰኑን። ኲነታቶም ክሓቱ ፈቲኖም ተመሳሳሊ ዕጫ ዘጋጠሞም እውን ብዙሓት ኢዮም። ከም በዓል ዑስማን ዳየር፡ ማሕሙድ ዲናይ፡ መሓመድ ኬርን እስሌማን ሙሳ ሓጅን ዝኣመሰሉ ገዳይም ሃገሮም ዝባሃጉ ተጋደልትን እምባየ ሕድሩን ኣበይ ኣለዉ? ካልኦት ካብ ጐረባብቲ ሃገራት ተጨውዮም እተወስዱ ከም በዓል ገብረሂይወት ቀለታ፡ ውልደስላሰ ቻንቹ፡ ገብረብርሃን ዘርኤ፡ ዝኣመሰሉ ተጋደልቲ ኸ ኣበይ ነጠቡ? ሕጂ እሞድማ፡ እገለን እገለን ኢልካ ብስም ጸብጺብካ ዝውዳእ ዘይኰነስ፡ ህዝቢ ኤርትራ ግዳይ ናይቶም ጸልማት ተኸዲኖም ዝጨውዩ መጋበርያታት ናይቲ ስርዓት ኮይኑ ምህላዉ ናይ ኣደባባይ ምስጢር ኢዩ ኰይኑ ዘሎ።

ሎሚ ኣብ ሃገርና ኤርትራ ናይ ራዕድን ሽበራን ቀንጸላን ስርዓት ነጊሱ ምህላዉ ዘካትዕ ጉዳይ ኣይኰነን። በዚ ኣጋጣሚዚ መበል ሳላሳን ክልተ ዓመት መጭወይቲ ተጋዳላይ ተኽለብርሃን ገብረጻድቕን ወልደማርያም ባህልብን ኣብ እንዝክረሉ ዘለና እዋን እምነቶምን ኣተሓሳስባኦምን ብዘየገድስ፡ ብልኡኻት ናይቲ ቀንጻሊ ስርዓት ተጨውዮም ሃለዋቶም ዘይፍለጥ ኩሎም ኤርትራውያን ዜጋታት ካብ ዘገምታዊ ይኹን ሃንደበታዊ ሞት ንምድሓኖምን ነጻ ንኽልቐቁን ድምጽና ከነስምዕን ከምኡውን 26 ሚያዝያ ዓመት ዓመት ምስቶም ብኣእዳው ቀንጻሊ ስርዓት ዝተጠልፉን ዝጠፍኡን ደው እንብለላን  ምስ ተጨውዮም ዝጠፍኡ  ምሕዝነትናን ደገፍናን እንገልጸላን ዕለት ኰይና ንኽትዝከር እንጽዋዓላ ዕለት ኢያ።

ሓራን ዲሞክራስያዊትን ኤርትራ ንዘልኣለም ትንበር!!

ክሳብ ምሉእ ሓርነታት ህዝብናን ነጻ ምልቃቕ ፖለቲካዊ እሱራትን ዝረጋገጽ ንቃለስ!!

ውድቀትን ስዕረትን ንዲክታቶርያዊ ስርዓት ህግዲፍን መጋበርያታቱን!

ኣብዚ ቀረባ መዓልታት ኣብ ከተማ ከሰላ ኣንጻር ሓላፊ ጸጥታ ምብራቕ ሱዳን ነበር ጡረተኛ ዝሃቦ ከፋፋሊ ቃለ-መጠይቕ ሓያል ናይ ተቓውሞ ሰልፊ ከም ዝተኻየደ ሬድዮ ዳባንጋ/DABANGA ሓቢራ። እቲ ጥሮጠተኛ በዓል ስልጣን ብሪጋደር ጀነራል በድረዲን ዓብደልሓካም፡ ምስ ሬድዮ ሱዳን ኣብ ዘካየዶ ቃለመጠይቕ፡ ሰለስተ ናይ ቅድም ሓለፍቲ ምራቕ ሱዳን ዝነበሩ፡ ኤርትራውያን ስለ ዝኾኑ ሱዳናዊ ዜግነቶም ክስረዝ እዩ ጸዊዑ።

ነዚ ቃለ መጠይቕ ዝተኸታተሉ ምሕዘት ተቐዱምን ፍሉጣት ሱዳናውያን ባእታታትን፡ እቲ ቃለ መጠይቕ ማሕበረሰብ ምብራቕ ሱዳን ንምብትታን ዝዐለመ ምዃኑ ብምጥቃስ ፍሉይ ጠመተ ክግበረሉ ጸዊዖም። እቶም ሰለስተ ሱዳናዊ ዜግነቶም ይስረዝ ዝተባህሉ ናይ ቅድም ሓላፍቲ ምብራቕ ሱዳን፡ ካብቶም ኣብ ኤርትራን ሱዳንን ዝነብሩን ካብ ናይ ክልቲኡ ሃገራት ናይ ሓዲኡ ዜግነት ናይ ምሓዝ መሰል ዘለዎ  በኒዓምርን ቤጃን ምዃኖም እቲ ዜናዊ ጸብጻብ ኣስፊሩ።

ድሕሪቲ ሓያል ተቓውሞ፡ ካብ ካርቱም ናብ ከሰላ ዝተጓዕዘ ልኡኽ ሬድዮ ሱዳን  በቲ ዘቃለሖ ቃለ መጣይቕ ናብ ማሐረሰ በኒዓምር ይቕረታ ሓቲቱ። እተኾነ እቲ ይቕረታ ነቲ ኣብ ልዕሊ በኒዓምርን ካለኦት ማሐራዊ ጉጅለታት ምራቕ ሱዳንን ዝፈጠሮ ቁጠዐ ንምህዳእ እኹል ከምዘይነረ፡ ዓብደል ዓዚዝ ዝተባህለ ጸሓፋይ ምጥቃሱ እቲ ዜና ኣፍሊጡ።  

ካብቶም ዝለዓለ ቁጠዐ ዘስምዑን ነቲ ናይ ተቓውሞ ሰልፊ ዝወደቡን ሰክረታሪታያት መንእሰያት ኣካል ናይቲ ኣብ ሰሜናዊ ምብራቕ ሱዳን ዝርከብ ህዝቢ ቤጃ ኣካል ዝኾነ ኢል-ሓለንጋ ይርከቦም። እታ ሰክረታርያት ሓለጋ ኣብ ናይ ፈይስኑክ ሕሳባ ከም ዘስፈረቶ ነቲ ምስ ኤርትራ ብዝተተሓሓዘ ዜግነት ክስረዝ ዝጸወዐ ናይቲ ጡረተኛ ቃል፡ ምብራቕ ሱዳን ኣንጻር ከፋፈልቲ ሓድነቱ ክርደልድል ዝሕግዝ ከም ዝኸውን ዘለዋ እምነት ብምጥቃስ፡  ብትሪ ኮኒናቶ።

መገለጺ ሰክረታሪያት ኣብ መወዳእታ፡ እቲ ኩነታት ንሓድነት መንእሰያት ሓለንጋ ምስ መንእሰያት ሓባብን መንዓምርን ከደልድል ዝሕግዞ ምዃኑ ምጥቃሱ እቲ ካብ ሬድዮ ደባንጋ ዝተረኽበ ዜና ሓቢሩ።

ዞባ ሰሜን ኣመሪካ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ ኣብ መኽፈቲ ጉባኤኡ ዝካየደሉ ዘሎ እዋንን ፍሉዩነቱን ተመልኪቱ፡ ኣብ ሃገርናን ቀርኒ ኣፍሪቃን ከባቢ ቀይሕ-ባሕርን ማእከላይ ምብራቕን ዘሎ ሓፈሻዊ ዘይርጉእ ፖለቲካውን ናይ ኵናት ኩነታትን ርእዩ። ብኻልእ ሸነኽ ድማ ኤርትራዊ መንእሰይ ካብ ካልእ እዋን ብዝሓየለ ህዝባዊ ምልዕዓል ኣበጊሱ ሕኑን ቃልሱ ንለውጢ ዘካይደሉ ዘሎ ግዜ ይግበር ምህላዉ ሰልፍና ኣሐይልና ዝለዓለ ኣስተዋጽኦ እነበርክተሉ መደባት ክንትልም ኣብ ዝጠልበና ዘሎ መድረኽ ይግበር ምህላዉ’ውን ኣስሚርሉ።

ጉባኤና ኣብ ቅዋምን ፖሊቲካዊ መደብ-ዕዮን 4ይ ጉባኤ ሰደህኤ ዝሰፈሩ ውሳኔታት መሰረት ብምግባር፣ ኣብ ከክልተ ዓመት ከካይዶ ንዝጸንሐ ስሩዕ ጉባኤታቱ፣ መብዛሕትኦም ኣባላቱ ኣብ ዝተረኽብሉ፣ ብ20 ምያዝያ 2024 ጉባኤኡ ብመራኸቢ ዙም ኣካይዱ።

ዞባዊ ጉባኤ ብኣቦ መንበር ኣሳናዳኢት ዞባ ሽማግለ፣ ብጻይ የማነ ፍትዊ፣ መኽፈቲ ቃል ቀሪቡ። ቀጺሉ ብቕደም-ስዓብ ተሰሪዑ ዝቕረበ መደባት ብምኽታል፡

- ኣቦመንበር ሰልፊ ብጻይ ገረዝጊሀር ተወልደ፡ ሰናይ ባህጉን ናይ ዓወት ትምኒቱን ንዞባዊ ጉባኤ ድሕሪ ምግላጹ፡ ሃለዋት ሃገርናን ህዝብናን ዝሓልፎ ዘሎ መሪር ኵነታትን ንሰልፍና ዝጽበዮ ዘሎ ብድሆታትን ኣብሪሁ።

- ኣቦመንበር ዞባ ሽማግለ ብጻይ ደስበለ ካሕሳይ፣ ዝርዝር ጸብጻብ ንጥፈታት ናይ መላእ ዞባን ጨናፍርን፣ ዝተሳለጠ ዕማማትን ዘጋጠመ ብድሆታትን ድሕሪ ምቕራቡ፣ ሓለፍቲ ኣብያተ ጽሕፈታት ዞባ’ውን በብተራ ኣብ ትሕቲ ሓላፍነቶም ዝተሰላሰለ ጸብጻባት ኣቕሪቦም።

ጉባኤ ካብ ከተገልግል ዝጸንሐት ኣካያዲት ዞባ ሽማግለ ዝቐረበሉ ጸብጻባት ብጽሞና ድሕሪ ምስማዕ፣ ኣድላዪ ክትዓትን ምርድዳእን ኣካይዱ። ጉባኤኛ ነቲ ሕጋዊ ሰነድ ናይ ዞባ ተቐቢሉ ብምሉእ ድምጺ ኣጽዲቕዎ። ዞባ ሽማግለ ሓላፍነታ ብጸብጻብ ንጉባኤ ድሕሪ ምርካባ፣ ጉባኤ ካብ ውሽጡ ሓሙሽተ ዝኣባላታ ሰክረታርያ መሪጹ። ብኣሳናዳኢት ሽማግለ ንዝቐረበሉ ዛዕባታት ምርኩስ ብምግባር ኣገደስቲ ሰልፋውን ውሽጣውን ኩነታት፣ ኤርትራውን ከባብያውን ሃለዋት ዘጠቓለለ ኣድላዪ ክትዓት ኣካይዱን ገምጊሙን።

ጉባኤ ኣብ ልዕሊ’ቲ ብዝተፈላለዩ ኣብያተ ጽሕፈት ዝቐረበ ንጥፈታት ኣብ ግምት ብምእታው፡ ነዞም ዝስዕቡ ዛዕባታት ብፍሉይ ቆላሕታ ካብ ዘተኰረሎም:

- ኣብዚ እዋን’ዚ ኩነታት ሃገርናን ህዝብናን ኣብ ትሕቲ ኣርዑት መላኽን ገባትን ጉጅለ ህግደፍ ዝነብሮ ዘሎ ኣሰቃቒ ሃለዋት፤ ካብ ዕለት ናብ ዕለት እናባኣሰ ዝኸይድ ዘሎ፣ ማይ፣ መግቢ፣ መብራህትን ካልኦት መሰረታውያን ቀረባትን ኣብ ዝበዀረሉ ኵነታት ምህላዉ፡

- ዋሕዚ መንእሰያት ኤርትራውያን ንስደት ብናህሪ እናዛየደ ይኸይድ ከምዘሎ፡

- ስርዓት ህግደፍ ስልጣኑ ንምንዋሕ፤ ንህዝብና ብውግእን ወረውግእን ጅሆ ሒዙ፣ ኣብ ዝጻሕተሮ ናይ ኵናት እቶን ይነቝቶ ምጽንሑን ምህላዉን ከይኣኽሎ: ኣብ ውግእ ህይወቶም ንዝጠፍኡ ኣባላት ሰራዊትን ኣገልግሎትን፣ ንወለድን ህዝብን እቲ ንቡርን ግቡእን መርድእን       ደበስን ዘይምክያዱ፡ ኣተሓሳሳብን ኣሻቓልን ሃዋህው ምስፋኑ፡

- ሰልፍና ኣብ ዝሓለፈ ጉባኤታቱ ዝደገፎም ናይ ይኣክልን ብርጌድ ንሓመዱን፡ ተመሳሳሊ ህዝባዊ ምንቅስቓሳትን ዞባዊ ጉባኤና ደጊሙ ከምዝድግፎን ዝሳተፎን’ውን ኣስሚሩሉ፡

- ንፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ኣብዚ እዋን’ዚ ዘካይዶ ዘሎ መስርሕ ናይ ሓቢርካ ምቅላስ ደገፉ ኣረጋጊጹ።

- ሰልፍና ንምሕያል፡ ኣብ መዳይ ውደባዊ፣ ቁጠባዊ፣ ፖሊቲካዊ፣ ዜናዊ፣ ማሕበራውን ዲፕሎማስያውን ንጥፈታቱ ከዛይድ መብጽዓኡ ኣሓዲሱ።

ኣብ መደምደምታ፡ ዞባዊ ጉባአ ሰልፍና ንምሕያል ዘገልግሉ ኣገደስቲ ዕማማትን ውሳኔታትን ኣሕሊፉ። ንዝመጽእ ክልተ ዓመት እተገልግል ብሸውዓተ ቀወምትን ክልተ ተጠባበቕትን ዝቖመት ናይ ዞባ ሽማግለ፣ ካብዚኦም ድማ ክልተ ደቀንስትዮን ክልተ መንእሰያትን ብተወሳኺ ሓደ ተቖጻጻርን (ኦዲተር) ብዓብላሊ ድምጺ ብምምራጽ ዕማሙ ዛዚሙ።

ውድቀት ንመላኽን ገባትን ስርዓት ህግደፍ !!

ንቕዋማዊ ምሕደራ፣ ዲሞክራስን ምዕባለን ንቃለስ!!

ዞባዊ ጉባአ ሰሜን ኣመሪካ ሰደህኤ

20 ምያዝያ 2024

ኣብ ሃገር ኢጥልያ ኣብ ንኡስ ዞባ ምምሕዳር ሚላኖ፡ ዝርከብ ጨንፈር ይኣክል ብ13 ማዝያ 2024 ንተግባራት ህግደፍ ዘቃልዕ ሰሚናር ኣካይዱ። እቲ "ኤርትራዊ  ኣብ ትሕቲ ማእሰርቲ ዝነብር ህዝቢ" ኣብ ትሕቲ ብዝብል ጭረሖ ዝተኻየደ ሰሚናር፡ ህዝቢ ኤርትራ ዘሕልፎ ዘሎ ኣካላዊ፡ ስነኣምሮኣውን ማሕበራዊ፡  ፖለቲካውን ጭቆናን ግህሰት ሰብኣውን ስቪላውን መሰላትን በቲ ሓደ ወገን፡ በቲ ካልእ ወገን ድማ፡ ስእነት ማሕበራዊ ኣገልግሎት፡ ቁጠባዊ ምድስካልን ምንቁልቋልን፣  ኣብ ገደብ ኣልቦ "ሃገራዊ ኣገልግሎት" ዝበልዩ ዘለዉ መንእሰያትን ካልእ ብዙሕ ዝርዝራትን ዝሓቖፈ ምንባሩ እቶም ተሳተፍቲ ኣፍሊጦም።  

እዚ ብተሳትፎን ምትሓርን ጨንፈር ዓለምለኸ ምንቅስቓስ ይኣክልን ሰልፊ ዲሞክራሲ ሚላኖን ዝተወደበ ሰሚናር ንከይዕወት ኣንበሳደር ህግደፍ ኣብ ኢጣልያ ፍሰሃጼን ጴጥሮስ ኣብ ድሮ እቲ ሰሚናር ብ12 ማዝያ 2024 ብሕቡእ ናብ ዝምልከቶም ኣካላት መንግስቲ ኢጣልያ ናይ ተቓውሞ ደብዳበ ጽሒፉ። እንንተኾነ ፈተንኡ ተቐባልነት ስኢኑ እቲ ሰሚናር ከም ዝቐጸለ  ተፈሊጡ። ናይቲ ሰሚናር ተሳተፍቲ ኣካላት መደባቶም ኣብ ርእሲ ምዕዋቶም ንተግባራት እቲ ኣንበሳደር ዘቃልዕ “ቅሉዕ መልእኽቲ” ብዝብል መልእኽቲ እውን ኣመሓላሊፎም።  

ኣብቲ ንምቅልዑ ዘመሓላለፍዎ መልእኽቲ፡ እቲ ኣንበሳደር ነቶም ምእቲ ለውጥ ፍትሕን ዝቃለሱ ዘለዉ ኤርትራውያ  “ብምዕግርጋርን ብምዕናውን” ከሲሱ፡ ነቶም ንሱን ከምኡ ዝኣመሰሉ ናይ ህግደፍ መሳርሕን ብስም “ሓደ ልቢ”፡ ንሓንሳብ ብስም “4ይ ግንባር” ሓንሳብ ድማ ብስም “ሻዕብያ" ዘዋፍርዎም ዕሸላት “ናይ ፕሮፖጋንዳ መሳርሒ ኣይኮኑን” ምባሉ፡ ክሳብ ክደይ መልእኽቱ ሓሶት ምዃኑ ኣቃሊዖም። ብኣንጻሩ እቶም ብሰንኪቲ ንሱ ዝውከሎ ጨቛኒ ጉጅለ ዝተሰዱን ሰማያዊ ሰውራ ዘካይዱ ዘለዉን መንእሰያት ኤርትራ ናይ ህግደፍ ናይ ፕሮፖጋንዳ መድረኻት ዘፍሽሉ ዘለዉ ምዃኖም ገሊጾም።

ነቲ ኤርትራ "ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ ብፍላይ ድማ ኣብ ኢትዮጵያን ሱዳንን፡ ናይ ምዕባለን ናይ ሰላም ሃዋሁን ናይ ምፍጣር ጻዕሪ ተካይድ ኣላ" ዝበሎ ኣመልኪቶም ድማ፡ እዚ ኣበሃህላ ኣብ ናይ ሕልሚ እምበር፡ ኣብ ናይ ጋህዲ ዓለም  ዝነብር ኣካል ዝሎ ከምዘይኮነ ብምጥቃ ከም ዘቃልዕዎ እቲ ጸብጻቦም ሓቢሩ።

ኣቶ ነብዩ ተድላ ወሃቢ ቃል ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ፡ ብ18 ማዝያ 2024 ብዛዕባ ህልዊ ኩነታት ሃገሩ ንጋዜጠኛታት ኣብ ዝሃቦ ሰሙናዊ መግለጺ፡ ንጉዳይ ዶብ ኤርትራን ኢትዮጵያን ኣመልኪቱ ከብርህ እንከሎ፡ “ጉዳይ ዶብ ኤርትራን ኢትዮጵያን ኣብ ከባቢ እቲ ዶብ ዘሎ ማሕበረሰብ ብዘሳትፍ፡ ብክልቲኦም ወገናት ብዝቐውም ናይ ሓባር ኮሚተ ዝፍታሕ እዩ” ዝብል መልእኽቲ ኣመሓላሊፉ።

ምስዚ ብዝተተሓሓዝ ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ ዓሊ ቅድሚ ሓደ ወርሒ፡ ካብ ክልል ትግራይ ምስ ዝተወከሉ ኣስታት 200 ተሳተፍቲ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ኣብ ዘካየዶ ዝርርብ ዛዕባ ምውጻእ ሰራዊት ኤርትራ ካብ ትግራይ ተሓቲቱ ኣብ ዝሃቦ መልሲ፡ “ሰራዊት ኤርትራ ሰፊርዎ ዘሎ ቦታ ናይ ኤርትራ ድዩ ናይ ኢትዮጵያ ንምጽራይ ካብ ክልል ትግራይን ፍደራል መንግስትን ብኣባልነት ዝርከብዎ ኮሚተ ኣቚምና ኣለና፡ ድሕሪኡ በቲ ዝቐርበልና ጸብጻብ መሰረት ብዘተ ንፈትሖ ክኸውን እዩ” ኢሉ ነይሩ።

ሚኒስተር ዜና ኤርትራ የማነ ገብረመስቀል ብወገኑ ኣዚ ቀረባ ግዜ ብዛዕባ ኣተሃላልዋ ሰራዊት ኤርትራ ኣብ ዶባት ኢትዮጵያ/ትግራይ ተሓቲቱ ኣብ ዝሃቦ መልሲ፡ እቲ ሰራዊት ኣብ መሬቱ ምህላዉ ጠቒሱ፡ ጉዳይ ዶብ ድሕሪ ሕጂ ንድሕሪት ብዘይምለስ ደረጃ ተወዲኡ እዩ ዝብል መልሲ እዩ ሂቡ ነይሩ። እዚ ድማ ብወገን ኢትዮጵያ “ኣይተወደአን”  ብወገን ኤርትራ ከኣ “ተወዲኡ እዩ” ዝብሉ ዝተፈላለዩ ሓሳባት ይንጸባረቐሉ ምህላዎም  ዘርኢ እዩ።

ቤት ጽሕፈት ዜና ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ብወገኑ ኣብዚ ቀረባ መዓልታት “ሎሚ’ው ሕማም ደሓር ከይከውን” ኣብ ትሕቲ ዝብል ኣርእስቲ፡ ኣብ ዘውጸኦ ርእሰ-ዓንቀጽ፡ “….. መስርሕ ምጥራር ዶብ ኣብ መሬት፡ ኣብ ጉዕዞ ዘሎ እምበር፡ ኣፍካ መሊእካ “ካብዚ መሬት ኤርትራ ካብቲ  መሬት ኢትዮጵያ”  ኣብ ዝበሃለሉ ውዱእ  ደረጃ ዝብበጸሐ ኣይኮነን. ……….” ዝብል ሓሳብ ከም ዘስፈረ ይዝከር።

ወጻኢ ሚኒስተራት ሃገራት ጉጅለ 7 ኣብ ዝተፈላለዩ ከባብታት ኢትዮጵያ ዝረአ ዘሎ ዘየቋርጽ ወጥርታት ከም ዘተሓሳስቦም፡ ገሊጾም። እቶም ሚኒስተራት ድሕሪ ምዝዛም ኣኼባኦም ብ19 ማዝያ 2024 ኣብ ዘውጽእዎ መግለጺ እዮም ኣብ ኢትዮጵያ ብርቱዕ ጥሕሰት ሰብኣዊ መሰላት፡ ቁጠባዊ ቅልውላውን ስእነት ውሕስነት መግብን የጋጥም ከም ዘሎ ብምርዳእ ሻቕለቶም ገሊጾም።

እቶም ሚኒስተራት ነቲ ኣብ ጉዳይ ኢትዮጵያ ዝሓደሮም ስግኣት ዘንጸባረቑ ኣብ ኢጣልያ ካፕሪ ኣብ ዝተባህለት ደሴት ዘካየድዎ ኣኼባ ክፍጽሙ እንከለዉ ኣብ ዘውጽእዎ መግለጺ እዮም። እዞም ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተራት ነቲ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ትግራይን ኣብ ፕሪቶርያ ዝተበጽሐ ስምምዕ ንምትግባር ዝረአ ዘሎ ምንቅስቓስ ከም ዝነኣድዎ ከኣ እቲ መገልጺኦም ኣስፊሩ።

ኣብ ሰብኣዊ መሰልን ናይ ሲቪል  ዜጋታት ሓለዋን ዘሎ ጸገም ንምፍታሕ፡ ኣብ ዝግበር ፖለቲካዊ ልዝብ፡ ዕርቂ፡ ብሄራዊ ዘተ፡ ናይ መሰጋጋሪ ፍትሕን ኣብ ግዜ ውግእ ገበን ዝፍጽሙ ከም ዝሕተቱ ምግባርን ክበራታዕ ጸዊዖም። ካብ ትግራይ ወጻኢ ኣብ ዘሎ ከባብታት ዝካየዱ ዘለዉ ውግኣት እውን ኩሎም ወገናት ብዝሳተፍሉ ልዝብ ሰላምን ዕርቅን ንምውራድ ተመሳሳሊ ትብዓት ናይ ዝምልከቶም ኣካላት ክህሉ እቶም ሚኒስተራት መጸዋዕታ ኣቕሪቦም።

ብሰንኪቲ ኣብ ኢትዮጵያ ዝተኻየደን ዝካየድ ዘሎን ውግኣት፡ ዝተጐድኡ ማሕበረሰባት፡ መሊሶም ከም ዝሓውዩን እግሪ ከም ዝተኽሉን ንምግባር፡ ናይ ዕጡቓት ዕጥቆም ኣውሪዶም፡ ነናብቲ ዝመጽዎ ንምፍናውን ብቐጻሊ ንምጥያስን ካብቲ ዝርከብ በጀት ቀልጢፎም ተጠቀምቲ ከም ዝኾኑ ምግባር ከም ዘድሊ በቲ መግለጺኦም ኣተሓሳሲቦም።

ኣብዚ ኣኼባ ዝተሳተፉ ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተራት ካናዳ፡ ፈረንሳ፡ ጀርመን፡ ኢጣልያ፡ ጃፓን፡ እንግሊዝን ኣሜሪካን ኮይኖም፡ ኣብ ርእስቲ ናይ ኢትዮጵያ ጉዳይ ሱዳን፡ ሶማሊያ፡ ሊቢያን ኮንጎን እውን ከም ዘሻቕሎም ኣስፊሮም።