ሓሳባትን ርእይቶን ሂወታዊ ባህርያዊ ነጻነት ናይ ወዲ-ሰብ ኮይኑ፡ ሰብ ከማኻ ን32 ዓመት ሕዋሳትካ ከምክኖም ክልተ ሞት’ዩ።
ዝኸበርካ/ኪ ኤርትራዊ/ት፡ ኣርእስተይ ተኸቲለ ሓሳባተይ ክገልጽ እንከለኹ፡ ኣብ ቅድሚ ሕብረተሰበይ ምስታ ዝፈትዋ ሃገረይ ሕልናዊ ዕረፍቲ ክህበኒ እንከሎ፡ ብርእሰተኣማንነት ሓበንን ክብርን ይስመዓኒ። እዚ ከኣ ነፍስ-ወከፍ ወዲ-ሰብ ንክብሪ ሰብኣውነቱን ንክብሪ መንነቱን “ ኣነ - ኣነ እየ “ ምስ በለ፡ እቲ ሓቀኛ መግለጺኡን እቲ ናይ መጀመርያን መወዳእታን እቲ ሓቀኛ ሓሳባቱን ርእይቶኡን’ዩ።
ዝኸበርካ/ኪ ኤርትራዊ/ት፡ ኣነ ከም ኤርትራዊ ጸሓፍን ሓሳብ ኣቕራብን፡ ኣብዚ ናይ ሓደ ወለዶ 32 ዓመታት፡ እቲ ስርዓት ባህርያዊ ነጻነትካን መሰልካን ደዊኑ ዝኸይድ ዘሎ ዘስደምም’ዩ እብል። ዝመጽእ ወለዶኸ እንታይ’ዩ ክብለካ? እወ ኣብዚ 32 ዓመታት፡ ዓመት መጽአ ከም ሰብ ነቲ ስርዓት እናተዓዘብኩዎ ብዝኸድኩ፡ መመሊሱዩ ዘስደምመኒ። ኣታ ህዝቢ ደቅኻ ስኢንካ መኣዲ ስድራ-ቤት በረውረው ኢሉ፡ ህድሞ መጽለሊትካ ካብ ተረገጠን ኣብ ግዳም ካብ ተደርበኻን፡ ካብዚ ንደሓር እንታይ ትጽበ ኣሎኻ። እቲ ስርዓት ብድሕራይ ሳዕሪ ኣይትብቈላ እናበለካ፡ ኣነ ስቕታኻ ደንጽዩኒ’ሎ።
ኣነ ከም ጸሓፍን ሓሳብ ኣቕራብን፡ ደፊሩ ደኣ ኣይትበሉኒ’ምበር፡ ኣብዚ ሓደ ነገር ዝብሎ - ንሕና ኤርትራውያን ደቂ-ሰባት ብምዃንና ኣእምሮ ዝተዓደለና ካብ እንስሳታት ዝተፈለና ክንስና፡ ን32 ዓመታት ክብርናን መሰልናን ተረጊጹ መግለጺ ዘየብሉ ሂወት እናኣሕለፍና፡ ሕጅስ መግለጺ ስኢነሉ ስቕታና።
ስማዕ ሓወይ ኤርትራዊ፡ ኣብ መበል 21 ክፍለ-ዘመን ኢኻ ትነብር ዘሎኻ። እምበርከ ናይ ምንባር ሂወት ትፈልጦ ዲኻ? ጽባሕ ንግሆ ዝመጽእ ወለዶ ክሓትተካ ምዃኑ ኣይጠራጠርን’የ። ንሕቶ መንእሰይ ወለዶ ኣቦ ኣደ ኣያታት መልሲ’ውን ትረኽበሉ ኣይመስለንን። ምኽንያቱ ሓደ ሕብረተሰብ - ህዝብን ሃገርን ክንስኻ፡ ኩሉ ሰብኣዊ ክብርኻ በቲ ስርዓት እናተደምሰሰ ብስቕታ ክትሓልፎ፡ እዚ ታሪኻዊ ዕሽነት ተባሂሉ ንወለዶታት ክስነድ’ዩ። ሕሰብ ኤርትራዊ፡ ጽባሕ ንግሆ ደኒንካ ከይትኸይድ እቲ እዋን ሕጂ’ዩ ብሓባር ነቲ ስርዓት ኣልግስ በሎ። መንእሰይ ወለዶ ኤርትራ፡ ሃገርካ ኣድሕነኒ ትብለካ’ላ፡ ሃገር ናትካ’ያ።
ስማዕ ኤርትራዊ፡ ሃገር ብህዝቢ’ያ ትቐውም። ህዝቢ ሃገር’ዩ ሃገር ከኣ ህዝቢ’ዩ። ብዘይወዲ-ሰብ ብዘይ ህዝቢ ሃገር ዝበሃል የሎን። ሕጂ’ውን ስማዕ ኤርትራዊ ይብለካ ኣለኹ - 32 ዓመት ሓደ ሕብረተሰብ ኣብ ባርነት ድንቁርና ኣብ መዋእል እምኒ ኣይኮንካን ትነብር ዘሎኻ። ኣብ መዋእል ዲጂታል ዓለም ተለዊጣትሉ ዘላ ኢኻ ትነብር ዘሎኻ። ሕሰብ ኤርትራዊ ተመሊስካ ሕዋሳትካ ኣዛርቦም።
ኣብ መወዳእታ ክብሎ ዝደሊ - ቃለመሓትት ናይቲ ስርዓት ወንጮ እንተገልበጥካዮ ወንጮ ስለ ዝኾነ፡ ንህዝቢ ኤርትራ ብዙሕ ኣየገርሞን’ዩ። እንተ’ቲ ናይ ከንያ ጋዜጣዊ ዋዕላሞ፡ ከም ኤርትራዊ ጸሓፍን ሓሳብ ኣቕራብን ሓፊረ’የ። ንሓተትቲ ጋዜጠኛታት ድማ፡ ዋላኳ ሞያዊ ስርሖም ይኹን’ምበር፡ እቲ ኤርትራዊ ወይ ህዝቢ ኤርትራ ክሓትቶ ዝግብኦ ብምሕታቶም፡ ክብሪ ወዲ ሰብ ብምሃቦም (ብምቕራቦም) ደጋጊመ የቕንየልና እብሎም። ኣብዚ ክብሎ ዝደሊ ድማ፡ ጋዜጠኛታት ኤርትራውያን ካብዚ ናይ ከንያ ጋዜጣዊ ዋዕላ ተማሂርኩም ክትኮኑ ተስፋ እገብር። ሽግርኩም ይርድኣኒ’ዩ፡ ተመሊስኩም ንሕልናኹም ከም እትሓትቱን ኣበየናይ ዓለም ኢና ንነብር ዘሎና ከም እትብሉን ኣይጠራጠርን እየ።
ሰላም ንህዝቢ ኤርትራ
ክፍላይ ተኪአ
ጀርመን
ኣብ ትግራይ ናይ ዝርከባ 4ተ ዩኒቨርስታት ሰራሕተኛታት ደሞዝ ንምኽፋል ምድላው ከም ዝተገብረ ኢትዮጵያን ኢንሳይደር፡ ንሓለፍቲ ናይተን ዩኒቨርሲታት ብምጥቃስ ሓቢራ። ናይቶም ሰራሕተኛታት ዝተዋህለለ ደሞዝን ናይ ሓደ ወርሒ መካየዲ ስራሕን በጀት ብ9 መጋቢት 2023 ብሚኒስቴር ገንዘብ ፈደራል ኢትዮጵያ ከም ዝጸደቐ እቲ ሓበሬታ ኣረዲኡ።
ኣብ ትግራይ ዘለዋ ካብ ቅድም ምምሕዳረን ኣብ ትሕቲ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ዝነበራ፡ ብሰንኪ ውግእ ንዝሓለፈ ክልተ ዓመታት ካብ ኣገልግሎት ኣቋሪጸን ዝጸንሓ ዩኒቨርሲታት፡ መቐለ፡ ዓዲ ግራት፡ ኣክሱምን ራያን እየን። ኢትዮጵያ ኢንሳይደር ካብ ሓለፍቲ ናይተን ዩኒቨርስታት ረኺበዮ ብዝበለቶ ሓበሬታ መሰረት፡ ናይተን ዩኒቨርሲታት ሰራሕተኛታት ንዝሓለፈ 20 ኣዋርሕ ደሞዝ ከም ዘይተኸፍሎምን ነዚ ብዝምልከት ምስ ሓለፍቲ ሚኒስትሪ ገንዘብ ኢትዮጵያ ኣብዚ ቀረባ ግዜ ከም ዝተዘራረብሉን ተፈሊጡ።
በቲ ምንጪ መሰረት፡ ዝተወንዘፈ ተባሂሉ ክኽፈል ተሓሲቡ ዘሎ ደሞዝ ካብ ዝሓለፈ ወርሒ ታሕሳስ ጀሚሩ ክኸውን እንከሎ፡ ነዚ ዝኽፈል ገንዘብ ድሮ ኣብ ሕሳብ ባንክ መቐለ ዩኒቨርሲቲ ኣትዩ ከም ዘሎን፡ ናብ ሕሳብ ናይተን ኣብ ትሕቲኡ ዘለዋ ኮለጃት ከም ዝተላእከን ተጠቒሱ። እቶም ተጸዋዕነቶም ናብ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ ዝኾኑ ሰራሕተኛታት መንግስቲ እውን ደሞዞም ከም ዝኽፈልን ድሕሪ ግዝያዊ መንግስቲ ትግራይ ምምስራቱ ብቐጥታ ክለኣኽ ከም ዝኾነን ብተወሳኺ ተሓቢሩ።
ኢትዮጵያ ኢንሳይደር ንዝምልከቶም ኣዘራሪበ ዝረኸብኩዎ ሓበሬታ ኢላ ከም ዝጠቐሰቶ፡ ኣመሓደርቲ ኣክሱም ዩኒቨርሲቲ 20 መጋቢት 2023 ደሞዝ ክንከፍል ኢና ኢሎም። ሓለፍቲ ራያ ዩኒቨርሲቲ ብወገኖም ደሞዝ ንምኽፋል ዘኽእል ምድላው ከም ዝወደኡ ክገልጹ እንከለዉ፡ ሰራሕተኛታት ራያ ዩኒቨርሲቲ ድማ “ብኣካል እናቐረብኩም ኣመልክቱ” ዝብል ጸዋዒት ከም ዘውጸአን ብኽታሞም ከም ዘመልከቱን ሓቢሮም።
ናይ ኢትዮጵያ ፓርላማ ናይ ዓመተ 2022-2023 በጀት ከቕርብ እንከሎ ኣብ ትግራይ ንዝርከባ ዩኒቨርሲታት ብድምር 3.5 ቢልዮን ብር ኣጽዲቑ። ኣብቲ ዝርዝር ድማ ንመቐለ ዩኒቨርሲቲ 1.2 ቢልዮን ብር፡ ኣክሱም ዩኒቨርሲቲ 845 ሚልዮን ብር፡ ራያ ዩኒቨርሲቲ 691.8 ብርን ዓዲ ግራት ዩኒቨርሲቲ 691.2 ሚልዮን ብርን ብዝብል ዘርዚሩ ከም ዘስፈረ እቲ ሓበሬታ ጠቒሱ።
ዋና ዳይሬክተር ውድብ ጥዕና ዓለም ዶክተር ቴድሮስ ኣድሓኖም ገብረእየሱስ ካብ ዩኒቨርሲቲ ሚሺጋን “ቶማስ ፍራንሲስ ጁኒየር” ዝብል፡ ሽልማት ምስ ሓምሳ ሺሕ ዶላር ከም ዝተዋህቡ እቲ ዩኒቨርስቲ ብዘውጸኦ ጋዜጣዊ መግለጺ ሓቢሩ። ዶ/ር ቴድሮስ ነዚ ብ13 መጋቢት 2023 ዝተዋህቦም ሽልማት ዝበቕዑ፡ ዓለም ብኮቪድ-19ን ካልኦት ዓበይቲ ፀገማትን ኣብ ሓደጋ ኣብ ዝወደቐትሉ እዋን ነቲ ውድብ ብምምራሕ ንዘርአይዎ ብቕዓት ምዃኑ እቲ መግለጺ ሓቢሩ። እዚ ሽልማት ናይቲ ዩኒቨርሲቲ ዝለዓለ ክብሪ ኮይኑ ብደረጃ ዓለም ኣብ ኣገልግሎት ጥዕና ልዑል ኣበርክቶ ንዘርኣዩ ባእታታት ዝወሃብ እዩ።
እዞም ንመጀመርያ ናይ ጥዕና ክኢላ ዘይኮኑ ክንሶም ብብቕዓት ዝመርሑ ዘለዉ ቀዳማይ ኣፍሪቃዊ ዋና ዳይረክተር ጥዕና ዓለም ቴድሮስ ኣድሓኖም፡ ነቲ ሽልማት ብኣካል ተረኺቦም ምስ ተረከቡ ምስ ማሕበረሰብ ናይቲ ዩኒቨርሲቲ ማሕበረ ሰብን ካለኦት ክኢላታትን ተመያይጦም፡ ካብቲ ስነ-ስርዓት ብቐጥታ መልእኽቲ ከም ዘመሓላለፉን ተፈሊጡ።
ናይቲ ዝሽልሞም ዘሎ ዩኒቨርሲቲ ፕረሲደንት ሳንታ ኦኖ ብወገኖም፡ ዶ/ር ቴድሮስ ኣድሓኖም ኣንጻር ዓባይ ሰዓል፡ ኤችኣይቪ ኤድስን ኮቪድ-19ን ኣብ ዝነበረ ምርብራብ ንዘርኣይዎ ጻዕሪ ከም ዝተሸለሙ ሓቢሮም።
ኣብ ኤርትራ ተወሊዶም ኣብኡ ዝተማህሩን ኣብ ዝተፈላለዩ ላዕለዋይ መንግስታዊ ጽፍሕታት ኢትዮጵያ ዝሰርሑን፡ ዶ/ር ቴድሮስ ኣድሓኖም ገ/እየሱ፡ ብመጀመርያ ብ2017 ዳይረክተር ጥዕና ዓለም ኮይኖም ተመሪጾም፡ ብ2022 ድማ ዳግማይ ተመሪጾም ንብዙሕ ተጻበኦታት በዲሆም ነቲ ትካል ዝመርሕዎ ዘለዉ ቀዳማይ ኢትዮጵያዊ ኣፍሪቃዊ እዮም።
ኣይክንርሳዓክን ኢና ኣድሓነት
ብጸይትና ኣድሓነት ዳፍላ ገብረ ኣባል ሰ.ዲ.ህ.ኤ ጨንፈር ደቡብ ጀርመን ብዕለት 28 ለካቲት 2023 ኣብ ኑርንቦርግ ጀርመን ኣብ ገዝኣ ክትእለ ድሕሪ ምጽናሕ ብሰላም ዓሪፋ። ብ12 መጋቢት 2023 ድማ ኣብ ኤርትራ ዓዲ ሙሳ ሓማሴን ሓመድ ኣዳም ለቢሳ።
ኣድሓነት ንንውሕ ዝበለ ግዜ እኳ ሓሚማ እንተነበረት ብጾታን ፈተውታን ከምኡውን መንግስቲ ጀርመን ብዝገበሩላ ሰናይ ምትሕብባር ክሳብ ዕለተ ዕርፍታ ባዕላ ነብሳ ክኢላ ትጓዓዝ ነይራ። ኮይኑ ግን፡ ካብ ሞት ዝተርፍ ፍጡር ስለዘየለ፡ ኣብዚ ተጠቒሱ ዘሎ ዕለት እቲ ናይ ሓዋሩ ዕርፍታ ኩነት ኣጋጢሙ። ስለዚ ብሞት ብጸይትና ኣድሓነት ዳፍላ መሪር ሓዘን እንዳ ተሰማዓና ፈጣሪ ኣብ ሕቕፊኡ ይቀበላ። ንመላእ ስድራን ቤተ ሰብን፡ መቕርባን ናይ ቃልሲ ብጾታን ፈተውትን ድማ ጽንዓት ይሃብ።
ብጸይቲ ኣድሓነት ካብ እዋን ብረታዊ ቃልሲ ጀሚራ ስርዕቲ ኣባል ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ኮይና ንማሕለኻታት ጸላኢ በዲሃ ንዝዋሃባ መደባት ቃልሲ ብተወፋይነት ትፍጽም ዝነበረት ጽንዕትን እምንትን ኣባል እያ ነይራ። ኣብ ስደትውን ዕላማን ሓደራን መቓልስታ ክዉን ንምግባር ከይተሓለለት ዝተቓለሰት ኣደ እያ። ነፍሰ ይምሃር ብጸይቲ ኣድሓነት ዳፍላ ብዕድመ ኣብዝደፍኣትሉ ግዜውን፡ ሸምጊለ ከይበለት መሰልን ማዕርነትን ደቂ ኣንስትዮ ንምጥባቕ ምስተን ብዕድመ ዝናኣሳ ኣሓታን ደቃን ዝኾና ዜጋታት ንተበግሶ ማሕበር ደቂ ኣንስትዮ ኤርትራ ኣብ ጀርመን ዝብል ነጻ ማሕበር ደቂ ኣንስትዮ ኤርትራውያን ብዕለት 14 ሓምለ 2007 ካብ ዘቆማን ንምዕዋቱ ዝጻዓተትን ጽንዕቲ ተቓላሲት ኣደ እያ ነይራ።
መንግስተ ሰማያት የዋርስኪ ተቓላሲት ኣድሓነት!!
ብጉዳይ ሰብኣዊ መሰል ኣብ ኢትዮጵያን ካለኦት ሃገራትን ዝዝቲ ጉባአ ተጀሚሩ
Monday, 27 February 2023 23:31 Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤብዛዕባ ሰብኣዊ መሰል ኣብ ኢትዮጵያን ካለኦት ብዙሓት ሃገራትን ዝዝቲ ጉባአ ቤት ምኽሪ ሰብኣዊ መሰል ሕቡራት ሃገራት ሎሚ ዕለት 27 ለካቲት 2023 ኣብ ጀነቫ ተኸፊቱ። ኣብቲ ናይ መጀመርያ 4ተ መዓልታት ናይቲ ጉባአ፡ ዋና ጸሓፊ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ኣንቶኒዮ ጉተረዝ ወሲኽካ ካብ ሚእቲ ንላዕሊ ዕዱማት መራሕቲ ሃገራትን ሚኒስተራትን ክሳተፍዎ እዮም።
እዚ ን5 ሳምንታት ዝጸንሕ ጉባአ፡ ብብዝሒ ተሳተፍቱ ጥራይ ዘይኮነ፡ ብመንጽር እቶም ዝዛረበሎም ዛዕባታት ዝለዓለ ግምት ተዋሂብዎ ከም ዘሎ ተገሊጹ። ኣብዚ መበል 52 ስሩዕ ጉባአ ናይቲ ቤት ምኽሪ፡ ውግእ ዩክረይንን ሩሲያን ቀንዲ ኣጀንዳ ከም ዝኸውንን፡ ነቲ ጉዳይ ከጻሪ ቅድሚ ሕጂ ናይ ዝተመዘዘ ሰለስተ ኣባላት ዘለዉዎ ኮሚሽን ጸብጻብ ናብቲ ጉባአ ከም ዝቐርብን ተሓቢሩ።
ኢትዮጵያ ኢንሳይደር /ETHIOPIAN INSIDER ዝተባህለት መርበብ ሓበሬታ ከም ዝገለጸቶ፡ ኣብ ኤውሮጳ ዝካድ ዘሎ ውግእ ቀንዲ ኣጀንዳ ከም ዝኸውን ርዱእ ኮይኑ፡ ብዛዕባ ኩነታት ሰብኣዊ መሰል 4ተ ሃገራት ምብራቕ ኣፍሪቃ ከም ዝዝተ ጠቒሳ። ጉዳይ ኢትዮጵያ ድማ ኣብ 4ይ ሰሙን ናይቲ ጉባአ ከም ዝለዓልን ንኩነታት ሰብኣዊ መሰል ኢትዮጵያ ይከታተል ናይ ዘሎ ኮሚሽን ናይ ቃል ጸብጻብ ክስማዕ እዩ። ኢትዮጵያ እቲ ሰብኣዊ መስል ዘጻርይ ዘሎ ኮሚሽን ክፈርሰላ ክትምሕጸን ከም ዝጸንሐት ዝዝከር እዩ።
እቲ ንነዊሕ ግዜ ክንከባለል ዝጸንሐ፡ ኩነታት ሰብኣዊ መሰል ኤርትራኸ ኣብቲ ጉባአ ክለዓል ድዩ ኣይለዓልን ዝሕብር ጸብጻብ ኣብቲ ዜና ኣይሰፈረን። ህግደፍ ግና ኣብቲ ንኢትዮጵያ ዝምልከት ኩነታት ሰብኣዊ መሰል ዝምልከቶ እዩ።
ኤርትራ ብዙሕነታዊት ሃገር እያ። ብዙሕነታ ዝገልጹ ብዙሓት’ኳ እንተኾኑ፡ ሃይማኖት፡ ቋንቋ፡ ባህሊ፡ ኣውራጃን ኣቀማምጣ መሬታን ካብ’ቶም ጐሊሖም ዝረኣዩ እዮም። እዚ ክንቅይሮ ዘይንኽእል ጸጋታትና ኮይኑ፡ ኣብ መስርሕ ዝጥረ ናይ ኣተሓሳስባ ብዙሕነት እውን ኣለና። እዚ ብዙሕነታት ከምቲ ዕንበባ እውን በበይኑ ሕብርታት ክሓቁፍ እንከሎ ዝያዳ ዝምልክዕ፡ መጸበቒናን ግርማናን ካብ ምዃን ሓሊፉ፡ ኣብ ግዜ ቃልስና ንናጽነት’ውን ሓደ ካብ ምስጢራት ዓወትና ምንባሩ ብግብሪ ዝተረጋገጸ እዩ። እዚ ዝኸውን ግና ብምጽውዋርን ምክብባርን ክመሓደር እንከሎ ጥራይ እዩ። ነዚ ክንበቅዕ ኩሉ ግዜ ንኤርትራን ሓድነት ህዝባን ኣብ ቅድሚት ክንሰርዖም ይግበኣና። ካብዚ ወጻኢ ጸቢብነትን ምንጽጻግን ናብ ዘይተደላዪ ምርሕሓቕ ከም ዝወስደና ዘመልክት ተመኩሮ’ውን ኣለና።
እዞም መግለጺ ብዙሕነትና ዝበልናዮም፡ ኣብ ህይወትና ወሰንቲ እዮም። ኣብ ግብሪ ኣወዓዕለኦም ከከም ከባቢና ብዝተፈላለዩ ኣጋጣምታትን ኣገባባትን ዝዝውተሩ እዮም። ንናይ ሓደ ኣካል ናይ መንነት ኣጠቓቕማን ኣተገባብራን እቲ ካልእ ወገን ከምዘይናቱ ገይሩ ክወስዶ ኣይግባእን። ነቲ ዋናኡ ብሉጽን ክብሩን መንነቱን ዝገልጸሉን ስለ ዝኾነ ከኽብረሉ ናይ ግድን እዩ። እዞም መለለይ ብዙሕነትና ኣብ ሕድሕዶም ዝጸላለዉ እምበር፡ ሓደ ካብቲ ካልእ ተነጺሉ ዝረኣዩ ድማ ኣይኮኑን። ኣብ መንጎ ሃይማኖትን ባህልን ዘሎ ምጽልላው ከም ኣብነት ዝውሰድ እዩ። በቲ ካልእ ወገን እዞም ናይ መንነት ዛዕባታት ኣብ ፖለቲካዊ ጉዕዞና እውን ናቶም ተጽዕኖን ጽልዋን ኣለዎም።
እዞም ምቓረት ህይወትና ዝኾኑ መግለጺ መንነትና፡ ወትሩ እነዘውትሮምን ኣጀንዳና ኮይኖም እንዛራበሎምን ኣብ መስርሕ ዓበይቲ እዮም። ከከም ኩነታቱ ከኣ ኣጀንዳነቶም ምስ ግዜ ክብ ለጠቕ ክብል ይኽእል። ንሓንሳብ ሃይማኖት ጐሉሑ ቅድሚት ክስራዕ ከሎ፡ ቋንቋ፡ ባህልን ኣውራጃን እውን ከምኡ በብግዜኡ እዋናዊ ኣጀንዳ ይኾኑ።
እዚ ከም ኤርትራውያን ኣብ ውሽጥና ጥራይ ዝድረት ዑደት ዘይኮነ፡ መምስ ኣብ ከባቢና ዘለዉ ጐረባብትና ህዝብታት እውን የራኽበና እዩ። ብፍላይ ምስቶም ካብ ሃገርና ወጻኢ ዝነብሩ እሞ ምስ ናትና ተመሳሳሊ መንነት ዘለዎም ብትውልዲ፡ ብንግዲ፡ ባህልን መውስቦን እንራኸቦም ወገናት፡ ዝተፈላለዩ ዶብ-ሰገር ምጽልላው ይረአ። ትግርኛ፡ ኩናማን ዓፋርን ዝዛረቡ ኣብ ኤርትራን ኢትዮጵያን ምህላዎም ከምኡ እውን ትግረን ሕዳርብን ዝዛረቡ ኣብ ኤርትራን ሱዳንን ምህላዎም ናይዚ ኣብነት እዩ። ቋንቋን ባህልን ጥራይ ዘይኮነ፡ ሃይማኖት እውን ካልእ መጸላለዊ እዩ። ምስዚ ኩሉ ናይ መንነት ተመሳሳልነት ግና፡ ነናቶም ዘይስገር ልኡላዊ ዜግነት ሕልዊ ምዃኑ ምግንዛቡ ኣገዳሲ እዩ። እቲ ዶብ ዝሰግር ናይ መንነት ተመሳሳልነትን ብዶብ ዝግደብ ሃገርነትን ዜግነትን ብግቡእ ምግንዛብ መሰረታዊ እዩ። እምብዛ ነቲ ዶብ ኣትሪርካ ነቲ ማሕበራዊ ርክብ ናይ ተመሳሳሊ መንነት ምግዳብ፡ ወይ ነቲ ዶብ እምብዛ ኣህሲስካ ምድብላቕ መንነትን ዜግነትን ምስ ዝህሉ ናብ ሰላምን ምርግጋእን ዝመርሕ ኣይኮነን።
ኤርትራውያን ምስ ኩሉቲ ብዙሕነትና ኣብ ጉዳይ ሃገር ዝፈላልዩና የብልናን። ፍልልያትና ክረአ ዝኽእል ኤርትራዊ ሃገራዊ ዋኒንና ቅድሚት ምስ ዘይንሰርዕ እዩ። ኣብዚ እዋንዚ ናይ ኣተሓሳስባ ምርሕሓቕና ሓሓሊፉ ዝንጸባረቕ ተርእዮ ኮይኑ፡ መላኺ ስርዓት ህግደፍ ድማ መናውሒ ዕድመኡ ኣብ ስልጣን ንክጥቀመሉ ከም ዘጋድዶ ርዱእ እዩ። ህግደፍ ኮነ ኢሉ ካብ ዘጻውዶ መፈላለዪ ተንኮላት ወጺእና ግሉጽነትን ምትእምማንን ብዘለዎ እንገብሮ ናይ ሕድሕድ ዝምድና ንሓደ ኣርቢሑ ነቲ ካልእ ዝጐድእ ክኸውን ኣይክእልን እዩ። እዚ ጥቁቕን ሓላፍነታውን መንገዲ እንተተኸቲልናዮ፡ ምጥርጣር ዘወግድ እዩ። ኩልና ክንግንዘቦ ዘለና፡ ምስ ዝኾነ ኣካል ንሓድነትን ሓባራዊ ጠቕምን ህዝቢ ኤርትራ ዘይውዕል ዝምድና ምፍጣር ተመራጺ ኣይኮነን።
ተጻራሪ ናይ ጫፍ መርገጻት፡ ምስ ናይ መንነት ተመሳስልነት ክትሓሓዝ እንከሎ፡ ነቲ ክሃስስ ዘይግበኦ ሃገራዊ ዶብ እናጸለወ ኣብ ሓድነት ህዝቢ ምትንኻፍ ከምዝፈጥር ተራእዩ እዩ። ንኣብነት ምስ ህዝቢ ትግራይ ብቐረባ ዝደናገጽ ባእታ ድዩ ውዳበ፡ ቋንቋኡ ከምቲ ኣብ ትግራይ ዝዝረብ እንተኮይኑ ነቲ ካልእ ኤርትራዊ ወገን ከሻቕሎን ኣብ ሓድነት ህዝቢ ኤርትራ ሃሳይ ጽልዋ ከንጸላሉን ተራእዩ እዩ። ሓድነት ህዝቢ ኤርትራ ምዕቃብ ከኣ መተካእታ ዘየብሉ ዋሕስ ህልውና እዩ። እንተ’ቲ ምስ ብዱላት ወጊንካ፡ ወራርን ሳዕቤን ውግእን ምኹናን፡ ፍልልያት ኣብ ክንዲ ብውግእ ብሰላም ክፍታሕ ምምሕጻን ግና ነቲ ቀይሕ መስመር ክሳብ ዘይጠሓሰ፡ ብዓይኒ ዘራይን ምድኻም ሓድነት ህዝቢ ኤርትራን ክረአ ዝግበኦ ኣይኮነን። እቲ ኣብ ልዕሊ ህዝብናን ሃገርናን ክወርድ ዘይንደልዮ ኣብ ልዕሊ ካልእ ህዝቢ ክፍጸም እንከሎ፡ ምቅዋሙ ከኣ ፖለቲካዊ ጥራይ ዘይኮነ ሞራላዊ ግቡእ እውን እዩ። እቲ ምድንጋጽ፡ ቅድሚ ኩሉ ከም ኤርትራውያን ውሽጣዊ ሓድነትናን ሃገራዊ ክብርታትናን ዝጻረር ከይከውን ምጥንቃቕ ኣገዳሲ እዩ። ህግደፍ ብዘሳውሮ ውግኣት ዕንወትን ጽልእን ዘኸትል ክነሱ፡ መሬት ዘምልስን ልኡላውነት ዝዕቅብን መሲሉካ ኣብ ጐኑ ምስላፍ ኣሉታዊ ሳዕቤኑ ክሳብ ክንደ ምዃኑ ምርዳእ ኣገዳሲ እዩ።
ኣብ ትግራይ ውግእ ምስተጀመረ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ግዜ ከይበለዐ ዝወሰዶን ሎሚ ህያውን ብብዙሓት ወገናት ዝተደገፈን መፍትሒ ኮይኑ ዘሎን ቅኑዕ ኣቕጣጫ እዩ። ኣብ ውዑይ መድረኻዊ ዛዕባ ሓደ ኣካል ዝወስዶ መርገጽ ንምድጋፍ ኮነ ንምቅዋም ካብ ታህዋኽን ጥርጣረን ወጺእካ እኹል ግዜ ሂብካ፡ ብመንጽር ኤርትራዊ ልኡላውነትን ሓድነት ህዝባን መዚንካ ምስትውዓሉ ኣዝዩ ኣገዳሲ እዩ።
ከም ኤርትራውያን ዘለና ወጽዓ ናይ ምውጋድ ቀዳምነትናን ምስ ጐረባብትና ህዝብታት ዘራኽቡና ጉዳያትን ምንጻር ኣገዳሲ እዩ። ኣብቲ ጉዳይና እቲ ካልእ ወገን፡ ኣብቲ ንሕና እንጠልቦ ክተሓጋገዘና እምበር፡ ማዕሬና በዓል ዋኒን ምስዝኸውን ኢድ ምትእትታው ስለ ዘኸትል፡ ቅኑዕ ኣይኮነን። ንሕና እውን ከምኡ ኣብቲ ናይ ካለኦት ጉዳይ ብጽሒትናን ደረትናን ክሳብ ክንደይ ምዃኑ ክንግንዘብ መሰረታዊ እዩ። ካብዚ ወጻኢ ከምቲ ህግደፍ “ጉዳይ ኢትዮጵያ ናይ ጐረቤት እዩ ኢልና ንገድፎ ኣይኮነን” ዝብሎ፡ ደረቱ ዝሓለፈ ምትእትታው ግና ሓላላኺ እምበር ሓጋዚ ኣይኮነን።
ስለዚ ብመጽርዚ ዘለናዮ ኣዝዩ ተሃዋሲ መድረኽን ዘይነጸረ ፖለቲካዊ ኣተሓሳስባታትን ንብዙሕነትና ኣብ ክንዲ ናብ ግጉይ ኣቕጣጫ እናወጠጥና ኣብ መረሓሓቕን መዳኸምን ኤርትራዊ ሃገራውነት ነውዕሎ፡ ተኸኣኢልናን ተጸዋዊርናን መደልደሊ ሓድነትና፡ ካብ ምውዓሉ ካልእ ምርጫ የብልናን። ኤርትራዊ ማሕበራዊ መራኸብታት ከኣ ኣብዚ መዳይ ሓላፍነታዊ ግደአን ክጻወታ ይግበአን።
